Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Sư phạm Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học của lá đu đủ đực (carica pa...

Tài liệu Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học của lá đu đủ đực (carica papaya l.) bằng phƣơng pháp chiết phân bố lỏng lỏng

.PDF
78
29
147

Mô tả:

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KHOA HÓA HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH VÀ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA LÁ ĐU ĐỦ ĐỰC (CARICA PAPAYA L.) BẰNG PHƢƠNG PHÁP CHIẾT PHÂN BỐ LỎNG – LỎNG Sinh viên thực hiện : NGUYỄN MAI YẾN Lớp : 14CHD Giáo viên hướng dẫn : TS. TRẦN MẠNH LỤC Đà Nẵng - Năm 2018 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KHOA HÓA HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH VÀ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA LÁ ĐU ĐỦ ĐỰC (CARICA PAPAYA L.) BẰNG PHƢƠNG PHÁP CHIẾT PHÂN BỐ LỎNG - LỎNG Sinh viên thực hiện : NGUYỄN MAI YẾN Lớp : 14CHD Giáo viên hướng dẫn : TS. TRẦN MẠNH LỤC Đà Nẵng - Năm 2018 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc KHOA HÓA NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Học và tên sinh viên: Nguyễn Mai Yến Lớp : 14CHD 1. Tên đề tài: “Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học của lá đu đủ đực (Carica papaya L.) bằng phƣơng pháp chiết phân bố lỏng - lỏng”. 2. Nguyên liệu, dụng cụ và thiết bị – Nguyên liệu: lá đu đủ đực đƣợc thu mua ở cửa hàng thuốc Nam, chợ Cồn, thành phố Đà Nẵng vào tháng 7/2017. – Dụng cụ và thiết bị: bếp cách thủy, cân phân tích, phễu Buchner, cốc thủy tinh, phễu chiết, bộ chiết chƣng ninh,… 3. Nội dung nghiên cứu – Chiết mẫu bằng phƣơng pháp ngâm chiết với dung môi ethanol 80%. – Định tính thành phần nhóm chức trong các cao chiết. – Xác định thành phần hóa học trong các dịch chiết bằng phƣơng pháp GC-MS. 4. Giáo viên hƣớng dẫn: Ts. Trần Mạnh Lục. 5. Ngày giao đề tài: 01/07/2017. 6. Ngày hoàn thành: 20/04/2018. SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục Chủ nhiệm khóa PGS.TS Lê Tự Hải Giáo viên hƣớng dẫn Ts. Trần Mạnh Lục Sinh viên đã hoàn thành và nộp báo báo cho khoa ngày tháng năm 2018 Kết quả điểm đánh giá:……… Đà Nẵng, ngày ….tháng….năm 2018 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy giáo TS. Trần Mạnh Lục đã tận tình hƣớng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành khóa luận. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo bộ môn và các thầy cô công tác tại phòng thí nghiệm khoa Hóa trƣờng Đại học Sƣ phạm – Đại học Đà Nẵng, đã hỗ trợ kiến thức, cơ sở vật chất, dụng cụ thí nghiệm giúp em hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp này. Bƣớc đầu làm quen với việc nghiên cứu nên bài báo cáo này không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp, bổ sung của thầy cô để em thu nhận thêm nhiều kiến thức và kinh nghiệm cho bản thân sau này. Cuối cùng em xin chúc quý thầy cô sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống cũng nhƣ trong sự nghiệp giảng dạy của mình. Em xin chân thành cảm ơn! Đà Nẵng, ngày….tháng …..năm 2018 Sinh viên thực hiện NGUYỄN MAI YẾN SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 2 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................................ 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 2 4. Nội dung nghiên cứu.................................................................................................. 2 4.1. Nghiên cứu lý thuyết .................................................................................................. 2 4.2. Phƣơng pháp nghiên c ứu thực nghiệm. ................................................................... 2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 2 6. Bố cục đề tài… ........................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN.............................................................................................. 4 1.1. GIỚI THIỆU VỀ HỌ ĐU ĐỦ VÀ CHI CARICA ................................................ 4 1.1.1. Họ Đu đủ .................................................................................................................... 4 1.1.2. Chi Carica ................................................................................................................... 4 1.2. THỰC VẬT HỌC VỀ ĐU ĐỦ................................................................................ 5 1.2.1. Tên gọi ........................................................................................................................ 5 1.2.2. Phân loại khoa học .................................................................................................... 5 1.2.3. Đặc điểm hình thái thực vật ..................................................................................... 5 1.2.4. Nguồn gốc và phân bố .............................................................................................. 7 1.2.5. Các giống đu đủ và giới tính đu đủ ......................................................................... 7 1.2.6. Bộ phận dùng – thu hái và chế biến ........................................................................ 7 1.3. HÓA HỌC VỀ ĐU ĐỦ ............................................................................................ 8 1.4. GIÁ TRỊ SỬ DỤNG CỦA ĐU ĐỦ ........................................................................ 8 1.4.1. Công dụng .................................................................................................................. 8 1.4.2. Một số bài thuốc từ đu đủ....................................................................................... 10 1.4.3. Một số chế phẩm từ đu đủ ...................................................................................... 10 1.5. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐU ĐỦ ........................................................... 11 1.5.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ........................................................................ 11 1.5.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam......................................................................... 12 SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục CHƢƠNG 2 NGUYÊN LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................... 14 2.1. NGUYÊN LIỆU, HÓA CHẤT, DỤNG CỤ VÀ THIẾT BỊ NGHIÊN CỨU ...... .................................................................................................................................... 14 2.1.1. Nguyên liệu .............................................................................................................. 14 2.1.2. Dụng cụ và thiết bị .................................................................................................. 14 2.1.3. Hóa chất .................................................................................................................... 14 2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................ 15 2.2.1. Phƣơng pháp ngâm chiết (ngâm dầm) .................................................................. 15 2.2.2. Phƣơng pháp chiết lỏng – lỏng .............................................................................. 15 2.2.3. PHƢƠNG PHÁP SẮC KÍ KHÍ KẾT HỢP KHỐI PHỔ (GC – MS) ............... 16 2.2.3.1.Nguyên tắc............................................................................................................... 16 2.2.3.2.Cấu tạo thiết bị ........................................................................................................ 17 2.2.3.3.Ƣu điểm ................................................................................................................... 17 2.2.3.4.Nhƣợc điểm ............................................................................................................. 17 2.2.4. Phƣơng pháp định tính thành phần nhóm chức ................................................... 18 2.3. NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM ......................................................................... 18 2.3.1. Sơ đồ nghiên cứu thực nghiệm. ............................................................................. 18 2.3.2. Ngâm dầm tạo tổng cao ethanol từ mẫu lá Đu đủ đực.......................................20 2.4. PHƢƠNG PHÁP CHIẾT PHÂN BỐ LỎNG – LỎNG TỪ TỔNG CAO ETHANOL. .......................................................................................................................... 21 2.4.1. Cách tiến hành ......................................................................................................... 21 2.5. ĐỊNH TÍNH ............................................................................................................. 23 2.5.1. Định tính alkaloid .................................................................................................... 23 2.5.2. Định tính flavonoid ................................................................................................. 23 2.5.3. Định tính sesquiterpen – lacton……………………………………………....24 2.5.4. Định tính terpenoid – steroid ................................................................................. 24 2.5.5. Định tính chất béo ................................................................................................... 24 2.5.6. Định tính glycoside ................................................................................................. 24 2.5.7. Định tính phenol................................................................................................25 2.5.8. Định tính saponin…..........................................................................................25 CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN……………………………………….26 SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục 3.1. KẾT QUẢ CHIẾT TÁCH CÁC HỢP CHẤT TRONG NGUYÊN LIỆU BẰNG PHƢƠNG PHÁP NGÂM CHIẾT VÀ CHIẾT LỎNG - LỎNG ................................... 26 3.1.1. Kết quả điều chế cao tổng ethanol bằng phƣơng pháp ngâm chiết ................... 26 3.1.2. Kết quả chiết phân bố lỏng – lỏng......................................................................... 27 3.2. KẾT QUẢ ĐỊNH TÍNH THÀNH PHẦN NHÓM CHỨC CÓ TRONG CÁC CAO CHIẾT. ....................................................................................................................... 31 3.2.1. Định tính cao chiết n-hexane ................................................................................. 31 3.2.2. Định tính cao chiết dichlomethane ........................................................................ 34 3.2.3. Định tính cao chiết ethyl acetate ........................................................................... 37 3.2.4. Định tính cao chiết nhũ tƣơng ............................................................................... 40 3.2.5. Định tính cao của dịch nƣớc .................................................................................. 44 3.2.6. Tổng hợp kết quả định tính thành phần nhóm chức có trong các cao chiết..... 47 3.3. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC TRONG CÁC DỊCH CHIẾT CỦA LÁ ĐU ĐỦ ĐỰC ........................................................................................ 48 3.3.1. Kết quả định danh thành phần hóa học trong dịch chiết n-hexane ................... 48 3.3.2. Kết quả định danh thành phần hóa học trong dịch chiết Dichlomethane ......... 51 3.3.3. Kết quả định danh thành phần hóa học trong dịch chiết Ethyl acetate ............. 53 3.3.4. Kết quả định danh thành phần hóa học trong dịch chiết Ethanol ...................... 56 3.3.5. Tổng hợp thành phần hóa học trong các dịch chiết từ lá Đu đủ đực. ............... 58 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................................... 63 Kết luận................................................................................................................................. 63 Kiến nghị .............................................................................................................................. 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 65 SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GC : Gas Chromatography MS : Mass Spectrometry STT : Số thứ tự CTPT : Công thức phân tử L–L : Chiết lỏng – lỏng SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang 1.1 Bảng phân loại khoa học của đu đủ 5 2.1 Hóa chất đã sử dụng trong nghiên cứu 14 3.1 Kết quả ngâm chiết nguyên liệu bằng ethanol 80% 26 3.2 Thể tích dịch chiết và khối lƣợng cao n-hexane thu đƣợc 30 3.3 Thể tích dịch chiết và khối lƣợng cao dichlomethane 28 3.4 Thể tích dịch chiết và khối lƣợng cao ethyl acetate 29 3.5 Khối lƣợng các cao chiết thu đƣợc bằng phƣơng pháp chiết lỏnglỏng 30 3.6 Kết quả định tính cao chiết n-hexane 31 3.7 Kết quả định tính cao chiết dichlomethane 34 3.8 Kết quả định tính cao chiết ethyl acetate 37 3.9 Kết quả định tính cao nhũ tƣơng 42 3.10 Kết quả định tính cao của dịch nƣớc 44 3.11 Kết quả định tính thành phần nhóm chức trong các cao chiết 47 3.12 Thành phần hóa học trong dịch chiết n-hexane 48 3.13 Thành phần hóa học trong dịch chiết dichlomethane 52 3.14 Thành phần hóa học trong dịch chiết ethyl acetate 54 3.15 Thành phần hóa học trong dịch chiết ethanol 56 3.16 Thành phần hóa học trong các dịch chiết của lá Đu đủ đực 58 SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang hình 1.1 Cây họ Đu đủ 4 1.2 Cây Đu đủ 5 1.3 Các bộ phận của cây đu đủ 6 1.4 Viên đu đủ cô đặc Papaya Enzyme 10 1.5 Sản phẩm Tinh Chất Lá Đu Đủ Đực 11 1.6 Cấu trúc của Carpaine (1) và Pseudocarpaine (2) 11 1.7 Công thức cấu tạo của prunasin (3) và sambunigrin (4) 12 1.8 Cấu trúc hóa học của hợp chất Carpaion 13 1.9 Cấu trúc hóa học của Danielone (5), Apocynol A (6), axit Pluchoic (7) 13 2.1 Thiết bị sắc kí khí kết hợp hợp khối phổ (GC-MS) Agligent 7890/5975 17 2.2 Sơ đồ nghiên cứu chiết tách 19 2.3 Xử lí nguyên liệu 20 2.4 Ngâm nguyên liệu 20 2.5 Hệ thống thu hồi dung môi 20 2.6 Phân tán cao ethanol với nƣớc cất 21 2.7 Lắc, chiết lỏng - lỏng với dung môi n-hexane 22 2.8 Chiết lỏng - lỏng với dichlomethane 22 2.9 Chiết lỏng - lỏng với ethyl acetate 23 3.1 Mẫu trích dịch chiết ethanol qua 3 lần chiết 26 3.2 Biểu đồ khối lƣợng cao ethanol qua 3 lần chiết 27 3.3 Dịch chiết lỏng – lỏng của n-hexane qua 3 lần chiết 27 SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD GVHD: TS. Trần Mạnh Lục 3.4 Cao chiết n-hexane 27 3.5 Dịch chiết lỏng – lỏng của dichlomethane qua 3 lần chiết 28 3.6 Cao chiết dichlomethane 28 3.7 Dịch chiết lỏng - lỏng của ethyl acetate qua 3 lần chiết 29 3.8 Cao chiết ethyl acetate 29 3.9 Sắc kí đồ GC của dịch chiết n-hexane 48 3.10 Sắc kí đồ GC của dịch chiết Dichlomethane 51 3.11 Sắc kí đồ GC của dịch chiết Ethyl acetate 53 3.12 Sắc ký đồ GC của dịch chiết Ethanol 56 3.13 Công thức cấu tạo Stigmasterol 60 3.14 Công thức cấu tạo của β-Sitosterol 60 3.15 Công thức cấu tạo của Campesterol 61 3.16 Công thức cấu tạo của n-Hexadecanoic 61 3.17 Công thức cấu tạo của Dehydrothio-p-toluidine-3-sulfonic acid 62 3.18 Công thức cấu tạo của 1,4 - Benzenedicarboxylic acid, bis (2- 62 ethylhexyl) ester 3.19 Công thức cấu tạo của Cis-Vaccenic acid SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 62 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ xa xƣa trong dân gian ta đã truyền cho nhau những kinh nghiệm quý báu về chữa bệnh bằng các loại cây thuốc có trong đời sống. Nó đóng vai trò không thể thiếu khi dân ta chƣa đƣợc tiếp cận với kĩ thuật y học hiện đại và ngay bây giờ việc sử dụng các loại dƣợc liệu có trong thiên nhiên ngày càng đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại dƣợc liệu đó đơn thuần chỉ xuất phát từ kinh nghiệm nên có những mặt hạn chế và có tác dụng phụ gây nguy hiểm, thậm chí tử vong. Theo lƣơng y Huỳnh Văn Quang: “Với các loài cây, rễ cây, lá, hạt,… Có loại có công dụng trị bệnh, có loại có thể gây độc, rất độc. Ngay cả với loại cây, rễ, lá có công dụng chữa bệnh, nhƣng nếu không biết dùng, dùng bừa bãi sẽ trở thành độc dƣợc gây chết ngƣời”. Vì vậy, việc nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học có tác dụng chữa bệnh từ cây có trong thiên nhiên là đáng đƣợc quan tâm. Nƣớc ta thuộc vùng nhiệt đới gió mùa, ánh sáng nhiều, lƣợng mƣa lớn, nên thực vật phát triển mạnh. Thảm thực vật ta đa dạng và phong phú về mặt hình thái, có nhiều loài đƣợc dùng làm thuốc chữa bệnh. Đu đủ là một trong những số đó. Cây Đu đủ (Carica papaya L.) là loài cây ăn quả đƣợc trồng ở hầu hết các tỉnh miền Bắc và miền Nam của nƣớc ta. Đu đủ không chỉ là loại cây ăn quả cho giá trị về mặt dinh dƣỡng mà nó còn có tác dụng chữa bệnh. Theo nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng lá cây Đu đủ có khả năng chống oxy hóa rất tốt. Đã có công bố dịch chiết nƣớc lá cây đu đủ có tác dụng ức chế một số dòng tế bào ung thƣ ở ngƣời. Ngoài ra, nƣớc lá cây đu đủ còn có tác dụng điều hòa miễn dịch. Do đó, việc nghiên cứu về thành phần hóa học của lá cây Đu đủ để tìm hiểu hoạt chất có tác dụng chữa bệnh, chứng minh cho hoạt tính của cây là công việc rất có ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Vì vậy, tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học của lá Đu đủ đực (Carica papaya L.) bằng phương pháp chiết phân bố lỏng – lỏng” nhằm tìm hiểu thành phần hóa học của lá cây Đu đủ và với mục đích đóng góp một phần tƣ liệu vào hệ thống các công trình khoa học về loại cây này. SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 1 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục 2. Mục đích nghiên cứu – Tìm điều kiện chiết tách các chất thích hợp từ lá Đu đủ đực bằng các dung môi có độ phân cực khác nhau. – Xác định thành phần hóa học của một số dịch chiết từ tổng cao ethanol của lá Đu đủ đực. – Xác định cấu trúc của một số hợp chất trong lá Đu đủ đực. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu – Lá Đu đủ đực đƣợc thu mua tại cửa hàng thuốc Nam, chợ Cồn, thành phố Đà Nẵng vào tháng 7/2017. 3.2. Phạm vi nghiên cứu – Thành phần hóa học trong các dịch chiết n-hexane, dichlomethane, ethyl acetate từ tổng cao ethanol 80% của lá Đu đủ đực. 4. Nội dung nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu lý thuyết – Thu thập, tổng hợp, phân tích các tài liệu, tƣ liệu về nguồn nguyên liệu, thành phần hóa học và ứng dụng của cây Đu đủ đực. – Tổng hợp tài liệu về phƣơng pháp lấy mẫu, xử lý mẫu, các phƣơng pháp chiết tách, định tính và phân lập các hợp chất từ thực vật. – Nghiên cứu tài liệu về các phƣơng pháp phổ để xác định thành phần hóa học, định danh và xác định cấu trúc. 4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực nghiệm. – Ngâm chiết nguyên liệu bằng dung môi ethanol 80%. – Chiết phân bố lỏng – lỏng bằng các dung môi có độ phân cực khác nhau nhƣ: nhexane, dichlomethane, ethyl acetate. – Dùng phƣơng pháp sắc kí khí và khối phổ (GC-MS) để xác định thành phần hoá học trong các dịch chiết. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài – Những kết quả có đƣợc trong đề tài nghiên cứu này là một nguồn tƣ liệu có ý nghĩa trong việc cung cấp thông tin về thành phần hóa học, các cấu tử đƣợc SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 2 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục chiết tách từ loài Carica. Qua đó, nâng cao giá trị ứng dụng của chúng trong nghành dƣợc liệu. 6. Bố cục đề tài Luận văn gồm có: 66 trang, 36 hình, 18 bảng, 14 tài liệu tham khảo. Cấu trúc bài nghiên cứu nhƣ sau: Mở đầu (3trang) Chƣơng 1: Tổng quan (10 trang). Chƣơng 2: Nguyên liệu và phƣơng pháp nghiên cứu (12 trang). Chƣơng 3: Kết quả và thảo luận (37 trang). Kết luận và kiến nghị (2 trang). Tài liệu tham khảo (2 trang). SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 3 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN 1.1. GIỚI THIỆU VỀ HỌ ĐU ĐỦ VÀ CHI CARICA 1.1.1. Họ Đu đủ Họ Đu đủ có danh pháp khoa học là Caricaceae hay Papayaceae là một họ thực vật có hoa thuộc Bộ Cải (Brassicales), là bản địa nhiệt đới Trung Mỹ, Nam Mỹ và Châu Phi 9. Họ này có 4 chi (Caraca, Cylicomorpha, Horovitzia, Jacaratia, Jarrilla, Vasconcellea) và 45 loài. Chúng là các loài cây bụi hay cây gỗ nhỏ, thân xốp và mập, thƣờng xanh, tuổi thọ thấp, cao tới 5-10m, nhiều loài có quả ăn đƣợc và là nguồn cung cấp papain. Cụm hoa mọc ở nách lá, kiểu xim hoa. Lá hình chân vịt hay xẻ thùy, mọc so le. Lá và quả xanh chứa nhựa mủ màu trắng. Quả mọng, lớn. Hạt có nội nhũ nhiều dầu 10. Hình 1.1. Cây họ Đu đủ 1.1.2. Chi Carica Carica là một chi của các loại thực vật có hoa trong họ Caricaceae bao gồm C. papaya, Đu đủ (C. peltata và C. posoposa) và cây ăn quả. Chúng đƣợc trồng phổ biến ở vùng nhiệt đới Mỹ. Chi trƣớc đây có khoảng 20-25 loài thực vật cây bụi pachycaul thƣờng xanh ngắn hoặc cây nhỏ, mọc cao tới 5-10m, có nguồn gốc nhiệt đới Trung Nam Mỹ. Nhƣng bằng chứng di truyền gần đây đã dẫn đến tất cả các loài khác hơn C. đu đủ đƣợc phân loại thành ba chi khác 11. SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 4 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục 1.2. THỰC VẬT HỌC VỀ ĐU ĐỦ Hình 1.2. Cây Đu đủ 1.2.1. Tên gọi Tên gọi khác: Cây su đu, Phiên mộc, Cà lào, Phan qua thụ, Lô hong phle (Campuchia), Mắc Hung (Lào), Má hống (Thái). Tên tiếng Anh: Papaya (US), Papaw hoặc Pawpaw (UK). Tên tiếng Pháp: Papayer. Tên khoa học: Carica papaya L. 1.2.2. Phân loại khoa học 12 Bảng 1.1. Bảng phân loại khoa học của Đu đủ Giới (regnum) Plantae (Thực vật) (không phân hạng) Angiospermae (Thực vật có hoa) (không phân hạng) Eudicots (Thực vật 2 lá mầm thực sự) (không phân hạng) Rosids (Nhánh hoa hồng) Bộ (ordo) Brassicales (Cải) Họ (familia) Caricaceae/Papayaceae (Đu đủ) Chi (genus) Carica Loài (species) Carica papaya L. 1.2.3. Đặc điểm hình thái thực vật Đu đủ là loài thực vật hai lá mầm, thân thảo to xốp sống đa niên. SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 5 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục Thân: cao từ 3-5 mét, mang chùm lá ở ngọn, trên thân có những vết sẹo. Thân ít phân nhánh, tuy nhiên trên nhánh của cây cái cũng có thể đậu quả. Lá: lá cây to và dài hình chân vịt, cuống dài, đƣờng kính 50 – 70 cm, có khoảng 7 khía. Lá mọc so le ở ngọn cây và mọc cách, xoắn theo vòng, cuống lá hình ống dài 30 – 50cm và rỗng ruột, mỗi phiến lá chia làm 8-9 thuỳ sâu, mỗi thuỳ lại bị khía thêm nữa nhƣ bị xẻ rách, toàn lá đều có dịch mũ. Hoa: hoa màu trắng phớt vàng nhạt hoặc trắng xanh, đài nhỏ vành to năm cánh. Hoa đơn tính thƣờng khác gốc, nhƣng cũng có cây vừa mang cả hoa đực, hoa cái và hoa lƣỡng tính, hoặc có hoa cái và hoa lƣỡng tính. Hoa cái có tràng nhiều, hoa đực mọc thành chùm ở kẽ lá. Cụm hoa đực phân nhánh nhiều, có cuống rất dài. Cụm hoa cái chỉ gồm 2-3 hoa. Quả: có hình trứng to và dài khoảng 20 - 30cm, trên quả có nhiều đƣờng khuyết vào trong nhƣ chia quả làm nhiều miếng, khi chín mềm, trong ruột quả có nhiều hạt màu nâu hoặc đen tùy từng loại giống. Hạt: thon gần tròn, trong phần rỗng của ruột quả, đƣợc bao bọc bởi lớp thịt dày, mỗi hạt có đƣờng kính khoảng 0,5cm bằng hạt tiêu. Hình 1.3. Các bộ phận của cây Đu đủ SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 6 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục 1.2.4. Nguồn gốc và phân bố Mặc dù hiện nay vẫn chƣa xác định chính xác nguồn gốc, xuất xứ nhƣng cây Đu đủ đƣợc đa số các nhà nghiên cứu khẳng định là bắt nguồn từ vùng đất thấp miền Nam Mexico qua miền đông Trung Mỹ và bắc Nam Mỹ 13. Hiện nay, cây Đu đủ đƣợc trồng ở các nƣớc vùng nhiệt đới và vùng nhiệt đới ẩm Châu Á. Trên thế giới các nƣớc trồng nhiều Đu đủ là Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Philipin, Mianma, Malaysia (châu Á), Tazania, Uganda (châu Phi), Brazil, Mỹ (châu Mỹ), Úc, Newzealand (châu Đại Dƣơng). Diện tích trồng và sản lƣợng đu đủ trên thế giới theo FAO khoảng trên 5 triệu tấn. Ở Việt Nam, đu đủ đƣợc trồng ở hầu hết các tỉnh từ Bắc vào Nam. Chúng đƣợc trồng nhiều nhất ở các tỉnh đồng bằng nhƣ Hà Tây, Hƣng Yên, Hà Nam, Vĩnh Phúc, Bình Dƣơng, Tuyên Quang, Sông Bé, Tiền Giang và các tỉnh Tây Nguyên. Diện tích trồng đu đủ của cả nƣớc khoảng 10.000 đến 17.000 ha với sản lƣợng 200 - 350 ngàn tấn quả. 1.2.5. Các giống đu đủ và giới tính đu đủ  Các giống đu đủ Do có khả năng giao phấn rất lớn và nhân giống bằng hạt nên số lƣợng đu đủ đƣợc trồng hiện nay khá nhiều. Theo thống kê của các nhà khoa học thì có đến hơn 70 giống đã và đang trồng ở các nƣớc nhiệt đới. Hiện nay, ở nƣớc ta có một vài giống đu đủ: Đu đủ ta, Đu đủ Mehico, Đu đủ Thái Lan, Đu đủ Solo và các giống Đu đủ khác.  Giới tính đu đủ Cây đu đủ có 3 loại giới tính: cây đực, cây cái và cây lƣỡng tính. 1.2.6. Bộ phận dùng – thu hái và chế biến  Bộ phận dùng: tất cả các bộ phận của cây nhƣ: lá, quả, hạt, hoa đực, rễ, nhựa đều đƣợc sử dụng và làm thuốc.  Thu hái và chế biến: Lá: nên thu hái ở giai đoạn khi lá đang xanh nhất, không già, không non. Sau đó, đem phơi khô cất giữ để dùng làm thuốc. Hoa: nên thu hoạch khi mới đang là nụ chƣa nở thành hoa, nở hoa sẽ rụng và giá trị dƣợc liệu không cao. Sau khi hái về thì đem phơi trong nắng nhẹ cho đến khi khô hẳn, cất giữ để dùng dần làm thuốc. SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 7 GVHD: TS. Trần Mạnh Lục Quả: thời gian thu hái tùy vào mục đích sử dụng. Sau khi thu hái cho vào các sọt trong có chứa trấu, xếp nhẹ nhàng. Có thể chế biến đu đủ ra thành nhiều loại thức ăn, nƣớc uống khác nhau. 1.3. HÓA HỌC VỀ ĐU ĐỦ Thành phần hóa học: Quả đu đủ chín chứa chừng 90% nƣớc, các chất đƣờng trong đó chủ yếu là glucoza 8,5%, một ít protein, chất béo, một ít muối vô cơ (canxi, phoypho, sắt). Quả đu đủ xanh và các bộ phận khác của cây nhƣ thân, rễ, lá đều chứa một chất nhựa mủ (latex) nhiều nhất ở quả xanh. Trong quả chín có thứ nhựa (résine) màu vàng đỏ. Trong nhựa mủ có men papain, chất cao su, chất nhựa, các axit amin: leuxin, tyrosin, chất béo, axit malic và men thủy phân, chất mỡ, chất men papain có tác dụng làm tiêu hóa các chất thịt, protit để giải phóng các axit amin nhƣ glycocola, alanin, acginin, tryptophan. Trong lá đu đủ có các chất: alkaloid, saponin, glycoside, phytosterol, phenol, flavonoid, steroid, terpenoid,… Alkaloid có khung piperidin, chủ yếu là carpaine, pseudocarpaine, dehydrocarpaine I, dehydrocarpaine II, choline,... Ngoài ra còn có vitamin C, E, nguyên tố khoáng Ca, K, Mg, Zn, Mn, Fe. Hạt đu đủ chứa mysorin và kali myronat khi kết hợp với nhau tạo thành tinh dầu mùi diêm sinh hắc giống chất isothyoxyanat allyl. Trong rễ ngƣời ta thấy nhiều kali myronat, trong lá nhiều myrozin, trong vỏ hạt nhiều myrozin và không có kali myronat. 1.4. GIÁ TRỊ SỬ DỤNG CỦA ĐU ĐỦ 1.4.1. Công dụng Đu đủ có rất nhiều công dụng nhƣ:  Tăng cƣờng sức khỏe tim mạch Trong đu đủ rất giàu các chất chống oxy hóa, chúng có tác dụng ngăn ngừa quá trình oxy hóa cholesterol tạo ra bám vào thành mạch máu và gây tắc nghẽn mạch. Ngoài ra, Vitamin E và C của đu đủ kết hợp tạo ra một hợp chất có tên là paraoxonase, có thể ức chế quá trình tạo ra cholesterol xấu (LDL). Đồng thời, các chất xơ có trong đó có tác dụng làm giảm mỡ máu, còn axit folic có khả năng SVTH: Nguyễn Mai Yến - Lớp 14CHD 8
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng