Tài liệu Nghiên cứu bệnh xuất huyết trên vi, xoang miệng cá basa (pangasius bocourti) nuôi bè tại an giang

LÔØI CAÛM TAÏ Taùc giaû xin chaân thaønh caûm ôn 1. Phoù Tieán só Nguyeãn vaên Haûo, Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân Cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II, ñaõ höôùng daãn vaø giuùp ñôõ toâi nhieàu trong suoát quaù trình thöïc hieän Luaän vaên toát nghieäp Cao hoïc. 2. Thaïc só Leâ Minh Tuøng, Giaùm ñoác, Kyõ sö Phan vaên Ninh, Phoù Giaùm ñoác, Kyõ sö Phan thò Yeán Nhi vaø caùc anh chò Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä & Moâi tröôøng AG ñaõ giuùp ñôõ, uûng hoä kinh phí cho toâi thöïc hieän Luaän vaên toát nghieäp naày. 3. Cöû nhaân Nguyeãn Thaønh Taâm, Phoù Ban Toå chöùc Chính quyeàn tænh An giang, ñaõ taïo ñieàu kieän vaø hoå trôï toâi trong quaù trình hoïc taäp. 4. Cöû nhaân Vöông Bình Thaïnh, Giaùm ñoác, Kyõ sö Nguyeãn Vaên Phöông, Phoù GÑ, Kyõ sö Ñoaøn Höõu Löïc, Phoù GÑ sôû Noâng Nghieäp & Phaùt Trieån Noâng Thoân An Giang, KS Nguyeãn Vaên Phong, CN Nguyeãn Vaên Hinh vaø caùc anh chò ñoàng söï sôû Noâng nghieäp & PTNT ñaõ giuùp ñôõ vaø gaùnh vaùc thay phaàn coâng vieäc trong thôøi gian toâi hoïc taäp. 5. Kyõ sö Vöông Hoïc Vinh, Gíam Ñoác Trung taâm ÖÙng duïng & Chuyeån giao Khoa hoïc Coâng ngheä AG, KS Voõ Phöôùc Höng Gíam Ñoác Xí nghieäp Nuoâi troàng &ø Cheá bieán Nöôùc Maém- CTy Agifish, KS Leâ Phöôùc Hieàn, KS Trang Kim Lieân, anh chò em coâng nhaân traïi caù Myõ Chaâu, traïi caù Myõ Thôùi uûng hoä toâi caù gioáng ñeå thöïc hieän thí nghieäm. 6. Kyõ sö Nguyeãn Ñình Huaán, Phoù Gíam Ñoác Agifishco, KS Phan Coâng Baèng, KCS Leâ Phöôùc Ñònh vaø Phöôïng Xí nghieäp Ñoâng laïnh F7, giuùp toâi soá lieäu vaø thu maãu caù beänh. 7. Baùc só Thuù y Leâ Hoàng Phöôùc, Kyõ sö Ñinh thò Thuûy, Cöû nhaân Phaïm Coâng Thaønh, KS Trình Trung Phi, KS Nguyeãn Tuaàn, KS Ñoã Quang Tieàn Vöông, Thaïc só Nguyeãn Thanh Tuøng,, KS Nguyeãn Thu Vieãn, KS Nguyeãn Xuaân Trinh, KS Tröông Thanh Tuaán, CN Lyù Thò Thanh Loan, Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II, Msc Flavio Corsin ñaõ giuùp ñôõ toâi trong suoát thôøi gian thöïc taäp vaø hoøan thaønh Luaän vaên toát nghieäp. 8. KS Voõ Thu Vaân Traïm Thuù Y H.Taân Chaâu, KS Nguyeãn Thò Hoàng Hoa Traïm Thuù Y xaõ Long Sôn, KS Huøynh Thò Thu Loan Hoäi Noâng Daân Vieät Nam Tx Long Xuyeân, KS Huøynh Khaéc Haïnh Phoøng Noâng nghieäp H. Chaâu Phuù, ñaõ giuùp ñôõ toâi trong thôøi gian thöïc hieän Luaän vaên naày. 9. Thaày Coâ giaûng daïy Lôùp Cao hoïc Nuoâi troàng Thuûy saûn khoùa II vaø baïn beø cuøng lôùp, ñaõ chia seû vui, buoàn cuøng nhau trong thôøi gian hoïc taäp. 11. Gia ñình KS Mai Ngöõ -Traàn Kim Haèng, Vieän Nghieân Cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II, daã taän tình giuùp ñôõ trong thôøi gian toâi truù nguï taïi gia ñình ñeå thöïc hieän Luaän vaên toát mghieäp. 12. Gia ñình Ba meï vaø caùc em toâi ñaõ lo laéng, taïo moïi ñieàu kieän ñeå toâi hoïc taäp. Cuoái cuøng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Tieán só Nguyeãn Höõu Duõng (tröôøng Ñaïi hoïc Thuûy saûn) ñaõ taän tình ñoäng vieân, höôùng daãn toâi thöïc hieän vaø hoaøn thaønh baûn Luaän vaên naày. HÖÙA THÒ PHÖÔÏNG LIEÂN Muïc Luïc Lôøi caûm taï Trang Muïc luïc i Danh saùch baûng, bieåu ñoà vaø hình iv Chöõ vieát taét ix Môû ñaàu 1 Chöông I: Toång quan taøi lieäu 5 I.1 Sô löôïc ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân & kinh teá xaõ hoäi tænh AG 5 I.1.1Vò trí ñòa lyù vaø ñieàu kieän töï nhieân 5 I.1.2 Tình hình kinh teá xaõ hoäi tænh An giang 6 I.2 Nuoâi troàng Thuûy saûn taïi An giang 8 I.2.1 Tình hình Nuoâi troàng Thuûy saûn taïi An giang 8 I.2.2 Nhöõng nhaân toá haïïn cheá söï phaùt trieån ngheà nuoâi caù taïiAn giang 12 I.3. Beänh caù nuoâi taïi An giang 14 I.4 Tình hình nghieân cöùu beänh xuaát huyeát cuûa caù ba sa noùi rieâng vaø caù nöôùc ngoït noùi chung 15 I.4.1 Trong nöôùc 15 I.4.2 Treân theá giôùi 17 I.4.3 Caùc nghieân cöùu veà nhöõng loïai beänh do vi khuaån Aeromonas vaø Pseudomonas gaây ra treân ñoái töôïng nuoâi thuûy saûn i 20 Chöông II: Vaät lieäu, phöông phaùp nghieân cöùu vaø boá trí thí nghieäm 26 II.1 Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu 26 II.2 Ñòa ñieåm vaø thôøi vuï thu maãu 26 II.3 Phöông phaùp kieåm tra toång theå maãu caù 27 II.4 Phöông phaùp thu, baûo quaûn, vaän chuyeån vaø xöû lyù sô boä maãu caù 27 II.5 Phöông phaùp phaân laäp, nuoâi caáy vaø ñònh danh vi khuaån 28 II.6 Phöông phaùp tieán haønh thöïc nghieäm gaây nhieãm trôû laïi 31 II.7 Phöông phaùp toång hôïp xöû lyù soá lieäu 33 Chöông III: Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän 34 III.1 Tình hình xuaát hieän beänh xuaát huyeát treân caù ba sa ôû An giang trong thôøi gian nghieân cöùu 34 III.1.1Ñaùnh giaù aûnh höôûng caùc yeáu toá khí haäu, thuûy vaên chính vaø hoïat ñoäng cuûa laøng beø ñeán chaát löôïng nöôùc cuûa vuøng nuoâi 34 III.1.1.1Caùc yeáu toá khí haäu, thuûy vaên chính 34 III.1.1.2 caùc chæ soá ñaùnh giaù möùc ñoä nhieãm baån 35 III.1.2 Tình hình xuaát hieän beänh xuaát huyeát treân caù ba sa ôû A G An Giang trong thôøi gian nghieân cöùu 36 III.2 Keát quaû kieåm tra toång theå caùc maãu caù beänh thu thaäp ñöôïc 37 III.2.1Ñieåm thu maãu vaø soá löôïng maãu 37 III.2.2 Keát quaû kieåm tra baèng maét thöôøng veà daáu hieäu, trieäu chöùng beänh lyù cuûa caù ba sa 38 III.2.3 Phaân nhoùm caùc daáu hieäu beänh lyù xuaát hieän treân nhöõng maãu caù thu ñöôïc ii 40 III.3 Keát quaû phaân laäp nuoâi caáy vaø ñònh danh vi khuaån treân caùc maãu caù thu thaäp ñöôïc 46 III. 3.1 Soá löôïng maãu theo muøa vuï vaø khu vöïc 46 III.3.2 Keát quaû phaân laäp ñònh tính 46 III.3.3 Keát quaû phaân laäp vi khuaån ñònh löôïng 50 III.3.4 Tính nhaïy caûm cuûa caùc chuûng vi khuaån phaân laäp töø caù beänh ñoái vôùi moät soá thuoác khaùng sinh thoâng duïng 51 III.4 Keát quaû thöïc nghieäm gaây nhieãm trôû laïi 53 III.4.1Caùc chuûng vi khuaån söû duïng cho thí nghieäm 53 III.4.2 Tính chaát gaây beänh cuûa A. hydrophila SHB681984 54 III.4.3 Tính chaát gaây beänh cuûa A. sobria STB511983 58 Chöông IV: Keát luaän vaø ñeà xuaát yù kieán 60 IV.1 Keát luaän 60 IV.2 Ñeà xuaát yù kieán 62 63-72 Taøi lieäu tham khaûo Phuï Luïc DANH SAÙCH BAÛNG, BIEÅU ÑOÀ VAØ HÌNH I.BAÛNG 1. Saûn löôïng caù nuoâi taïi An giang töø naêm 1990 –1997 9 2. Soá löôïng beø nuoâi caù taïi An giang töø naêm 1990 –1997 10 3. Phaân loïai beø nuoâi caù taïi An giang 10 iii 4. Cô caáu giaù thaønh saûn phaåm caù ba sa nuoâi beø taïi An giang 11 5. Boá trí thí nghieäm gaây nhieãm trôû laïi treân caù ba sa 32 6. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù gioáng 40 7. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù thöông phaåm 42 8. Maøu saéc caùc cô quan gan, thaän, laùch cuûa caù beänh khoâng coù daáu hieäu xuaát huyeát beân ngoøai 44 9. Ñaëc ñieåm cuûa caùc chuûnh vi khuaån phaân laäp töø caù ba sa 48 10. Keát quaû phaân laäp ñònh tính vi khuaån töø gan, thaän, laùch caù ba sa 50 11. Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån toång soá töø gan caù beänh vaø caù chöa coù bieåu hieän beänh lyù beân ngoøai trong thôøi gian nghieân cöùu 51 12. Tính nhaïy caûm cuûa caùc vi khuaån phaân laäp töø caù ba sa beänh ñoái vôùi moät soá thuoác khaùng sinh thoâng duïng 52 II. BIEÅU ÑOÀ Baûng ñoà Haønh chaùnh tænh An giang vi 1. Sô ñoà Quy trình pha loaõng heä thoáng canh khuaån 30 2. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù ba sa gioáng 41 3. Taàn soá xuaát hieän caùc daáu hieäu beänh lyù treân maãu caù ba sa thöông phaåm 43 4. Maøu saéc caùc cô quan gan thaän laùch cuûa caù beänh khoâng bieåu hieän xuaát huyeát beân ngoøai 44 5. Tyû leä soáng cuûa caùc nhoùm caù trong thí nghieäm gaây nhieãm bôûi vi khuaån Aeromonas hydrophila SHB681984 iv 57 III. HÌNH 1. Laøng beø nuoâi caù Chaâu Ñoác vii 2. Daáu hieäu beänh lyù beân ngoaøi cuûa caù ba sa gioáng 38 3. Daáu hieäu beänh lyù noäi quan cuûa caù ba sa gioáng 39 4. Khuaån laïc vi khuaån Aeromonas hydrophila treân moâi tröôøng TSA 46 5. Vi khuaån Aeromonas hydrophilai nhuoäm Gram 47 6. Khaùng sinh ñoà vi khuaån Aeromonas hydrophila 52 7. Caùc beå kính boá trí thí nghieäm gaây nhieãm trôû laïi treân caù ba sa 54 8. Daáu hieäu beänh lyù beân ngoaøi cuûa caù ba sa ñöôïc gaây nhieãm vi khuaån Aeromonas hydrophila SHB681984 trôû laïi vaø ñoái chöùng 55 9. Daáu hieäu beänh lyù noäi quan cuûa caù ba sa ñöôïc gaây nhieãm vi khuaån Aeromonas hydrophila SHB681984 trôû laïi vaø ñoái chöùng v 56 vi BAÛNG ÑOÀ HAØNH CHAÙNH TÆNH AN GIANG vii Hình1. LAØNG BEØ NUOÂI CAÙ CHAÂU ÑOÁC viii Ñaëc ñieåm cuûa caùc chuûng vi khuaån phaân laäp töø caù basa Ñaëc ñieåm Motility Gram stain OF/O, OF/F Sinh Indol ONPG MR-VP Gelatine H2S Simmon citrate Lysine Arginine Ornithine KCN Nitrate Oxydase Catalase Urea Phenylalanine Gas from glucose Arabinose Manitol Maltose Sucrose Ghi chuù: Aeromonas sp A. caviae A.sobria + +/+ + +/+ + +/d + + d + + + + + + + + +/+ + + +/+ + + d d + + + + + + + + +/- + + - + +/+ + + +/+ d + + + + + + + + - - + - nd + + + + + + d + + + + nd nd nd nd + nd nd nd nd nd nd nd nd nd nd : khoâng thöïc hieän; + : döông tính; - :aâm tính 1 A.hydrophila Pseudomonas sp. nd nd nd nd nd nd nd nd nd nd + + - nd nd nd Keát quaû phaân laäp ñònh tính vi khuaån töø gan thaän, laùch caù basa Khu vöïc thu maãu Soá maãu phaân laäp ñöôïc vi khuaån Toång soá maãu Aeromonas sp A. hydrophila A. cavia A. sobria Pseudomonas sp Muøa Möa Soâng Tieàn 96 Soâng Haäu 63 65 0 (67.7%) 22 9 30 (22,9%) (9,4%) (31,25%) 43 36 18 4 (68,2%) (57,1%) (28,6%) (6,3%) 0 Muøa Khoâ Soâng Tieàn 30 Soâng Haäu 36 6 21 (20%) (70%) 12 18 (33,33%) (50%) 0 0 15 15 (50%) (30%) 9 0 (25%) Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån toång soá töø gan caù beänh vaø caù chöa coù bieåu hieän beänh lyù beân ngoaøi trong thôøi gian nghieân cöùu. Ñieåm thu maãu caù beänh Soâng Tieàn Soâng Haäu Caù “khoûe” Soá löôïng maãu 6 19 - Muøa möa Soá löôïng vi khuaån (104CFU/g) Min Max Trung bình 2,0 0,1 - 109 218 - 35,83 13,35 - 2 Soá löôïng maãu 10 12 5 Muøa khoâ Soá löôïng vi khuaån (104CFU/g) Min Max Trung bình 0,2 0,17 0,1 16,7 3,75 0,29 5,31 0,87 0,22 Tính nhaïy caûm cuûa caùc vi khuaån phaân laäp töø caù basa ñoái vôùi moät soá thuoác thoâng duïng TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Vi khuaån Teân thuoác Aeromonas sp Furazolidone S Neomycine S Gentamycine S Penicilline R Ampicilline R Tetramycine R Streptomycine R Chloramphenicol R Sulfamethoxazole N * Ghi chuù: R: khaùng thuoác; A. hydrophila A. sobria A.caviae Pseudomonas sp S S S S N S S S S R R R R R R R S R R S R R S R R S R S: nhaïy caûm ; N: ít nhaïy caûm S S S R R R R R N Tyû leä soáng (%) 100 80 60 10 cfu/ml 40 10 cfu/ml 20 10 cfu/ml 0 0 Control 24 48 72 96 120 144 168 192 216 240 Thôøi gian thí nghieäm (giôø) Tyû leä soáng cuûa caùc nhoùm caù trong thí nghieäm gaây nhieãm bôûi vi khuaån A. hydrophila SHB681984 3 CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT AG - An Giang Agifishco - Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu Thuûy saûn An giang BVNL TS - Cuïc Baûo veä Nguoàn lôïi Thuûy saûn BOD5 - Nhu caàu oxy sinh hoùa 5 ngaøy COD - Nhu caàu oxy hoùa hoïc DO - Oxy hoøa tan KHCN & MT - Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng NCNT TS I - Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn I NCNT TS II - Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II NN & PTNT - Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân PE - Polyethylen TTKH-KTKTTS -Trung taâmThoângTin khoa hoïc-Kyõ thuaät Kinh teá Thuûy saûn XNK TS AG - Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu Thuûy saûn An giang IX MÔÛ ÑAÀU An Giang laø tænh troïng ñieåm veà saûn xuaát noâng nghieäp cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu long. Caây luùa ñöôïc xaùc ñònh laø caây löông thöïc chính yeáu, chieám vò trí chuû ñaïo trong hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp. Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, An Giang laø moät trong nhöõng ñòa phöông daãn ñaàu veà giaù trò xuaát khaåu luùa gaïo. Naêm 1997, kim ngaïch xuaát khaåu noâng saûn cuûa An giang ñaït 132 trieäu ñoâ la Myõ. Beân caïnh hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp, An Giang laø ñòa phöông coù theá maïnh veà thuûy saûn. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät tænh naèm saâu trong noäi ñòa, khoâng tieáp giaùp bieån, nguoàn lôïi thuûy saûn An Giang chuû yeáu laø nguoàn caù nöôùc ngoït khai thaùc treân heä thoáng soâng Tieàn, soâng Haäu vaø saûn löôïng caù nuoâi. Do nhieàu nguyeân nhaân, ñaëc bieät laø hoaït ñoäng khai thaùc quaù möùc cuøng vôùi vieäc söû duïng noâng döôïc vaø phöông thöùc canh taùc, nguoàn lôïi thuûy saûn An Giang ñang treân ñaø giaûm suùt ñaùng keå. Saûn löôïng caù nuoâi chieám tyû troïng ngaøy caøng lôùn trong toång saûn löôïng thuûy saûn cuûa ñòa phöông. Töø laâu, ngöôøi daân An Giang ñaõ bieát taän duïng caùc loaïi hình maët nöôùc ñeå nuoâi caù vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù: nuoâi beø, nuoâi caù ao taêng saûn, … Ñaëc bieät, hoaït ñoäng nuoâi caù ôû An Giang mang tính chaát saûn xuaát haøng hoùa, haøng naêm cung caáp moät löôïng lôùn nguyeân lieäu phuïc vuï cho ngaønh cheá bieán thuûy saûn xuaát khaåu. Ñoái töôïng nuoâi chuû yeáu laø caù Basa (Pangasius bocourti) - chieám 75-80% saûn löôïng ngheà nuoâi caù beø - caù tra (Pangasius hypopthalmus) vaø moät soá loaøi caù khaùc nhö caù huù (Pangasius conchophilus), caù he (Puntius altus), caù loùc boâng (Ophiocephalus micropeltes),… Do ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi, ngöôøi nuoâi caù coù kinh nghieäm vaø thò tröôøng tieâu thuï ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, ngheà nuoâi caù An Giang phaùt trieån nhanh choùng. Saûn löôïng caù nuoâi taêng töø 7.714 taán (naêm 1990) leân 47.933 taán naêm 1996. Vieäc phaùt trieån ngheà nuoâi caù trong nhöõng naêm qua taïi An Giang ñaõ thieát thöïc goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taïo nguoàn haøng xuaát khaåu coù giaù trò, naâng cao thu nhaäp vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, caûi thieän ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi noâng thoân. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ngheà nuoâi caù An Giang ñaõ vaø ñang gaëp phaûi nhieàu khoù khaên lôùn. Tröôùc heát laø nguoàn caù gioáng thu vôùt töø thieân nhieân ngaøy caøng giaûm suùt, khoâng ñaûm baûo chaát löôïng vaø soá löôïng, ñoàng thôøi giaù caù gioáng ngaøy caøng cao. Maët khaùc, thò tröôøng xuaát khaåu trong nhöõng naêm gaàn ñaây bieán ñoäng lôùn theo chieàu höôùng khoâng thuaän lôïi daãn ñeán giaù thu mua nguyeân lieäu cuûa caùc cô sôû cheá bieán xuaát khaåu khoâng oån ñònh, aûnh höôûng ñeán taâm lyù vaø phöông höôùng ñaàu tö saûn xuaát cuûa ngöôøi nuoâi caù. Ñoàng thôøi, dòch beänh thöôøng xuyeân xaûy ra, caù bò beänh sinh tröôûng chaäm, tyû leä soáng thaáp vaø thöôøng bò haï phaåm loaïi taïi caùc cô sôû thu mua thuûy saûn cheá bieán xuaát khaåu gaây toån thaát lôùn cho ngöôøi nuoâi caù. Trong caùc trôû ngaïi noùi treân, yeáu toá dòch beänh laø moät trong nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng nhaát aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån ngheà nuoâi caù taïi An Giang. Tyû leä caù hao huït do dòch beänh trong quaù trình öông nuoâi caù gioáng caù basa ñaït 30%, trong quaù trình nuoâi caù thöông phaåm töø 5-10% (Phan Vaên Ninh vaø coäng taùc vieân, 1991). Theo baùo caùo soá: 06/CV/TS ngaøy 01/4/1997 cuûa Coâng ty Thuûy saûn An Giang (AGIFISH), gaàn 100% beø caù thu hoaïch trong caùc thaùng II vaø III naêm 1997 ñeàu coù caù nhieãm beänh ñoám ñoû vôùi caùc cöôøng ñoä caûm nhieãm khaùc nhau. Caù nuoâi beø nhieãm caùc loaïi beänh ñoám ñoû, ñoám traéng, naám thuûy mi, truøng baùnh xe ngaøy caøng nhieàu…”. Taïi caùc cô sôû thu mua, caù bò beänh thöôøng bò haï phaåm caáp (caù daït). Tyû leä caù daït trong quaù trình cheá bieán trung bình laø 20%, coù thôøi ñieåm leân ñeán 30% löôïng caù thu 2 mua. Tröôøng hôïp caù basa cung öùng cho caùc cô sôû cheá bieán thuûy saûn ñoâng laïnh xuaát khaåu, khi xeû caù ñeå laøm phileâ neáu phaùt hieän nhöõng ñoám ñoû tuï huyeát trong thòt caù, tuøy theo möùc ñoä nghieâm troïng coù theå bò haï loaïi hoaëc traû laïi toaøn boä nguyeân lieäu cho ngöôøi nuoâi. Nhaèm khaéc phuïc taùc haïi cuûa beänh ñoái vôùi ngheà nuoâi caù An Giang, ngaønh thuûy saûn ñaõ phoái hôïp vôùi nhieàu cô quan nghieân cöùu trung öông vaø ñòa phöông tieán haønh nghieân cöùu xaùc ñònh taùc nhaân gaây beänh vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp khaéc phuïc. Keát quaû caùc coâng trình nghieân cöùu naøy ñaõ töøng böôùc ñöôïc öùng duïng vaøo saûn xuaát mang laïi hieäu quaû nhaát ñònh. Tuy nhieân, aûnh höôûng cuûa beänh caù, ñaëc bieät laø beänh xuaát huyeát treân vi vaø xoang mieäng cuûa caù basa vaø caù tra, vaãn chöa ñöôïc khaéc phuïc trieät ñeå, vaø tieáp tuïc gaây thieät haïi lôùn cho ngheà nuoâi caù taïi An giang. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu veà beänh caù nuoâi, tìm hieåu taùc nhaân vaø xaùc ñònh phöông thöùc phoøng trò höõu hieäu laø vieäc laøm caàn thieát vaø caáp baùch nhaèm goùp phaàn oån ñònh vaø phaùt trieån ngheà nuoâi caù An giang. Ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Thuûy saûn, Hoäi ñoàng xeùt duyeät ñeà cöông luaän vaên toát nghieäp cao hoïc ngaønh nuoâi troàng thuûy saûn vaø caùc caùn boä höôùng daãn khoa hoïc, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñeà taøi: “Nghieân cöùu beänh xuaát huyeát treân vi, xoang mieäng caù Basa (Pangasius bocourti) caù tra (P. hypopthalmus) nuoâi taïi An Giang” Ñeà taøi ñöôïc tieán haønh vôùi caùc noäi dung chính: 1. Xaùc ñònh taùc nhaân gaây beänh 2. Tìm hieåu moät soá ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa taùc nhaân gaây beänh 3. Xaùc ñònh tính chaát gaây beänh cuûa taùc nhaân 4. Ñeà xuaát phöông höôùng phoøng trò beänh Keát quaû thöïc hieän ñeà taøi goùp phaàn hieåu bieát veà taùc nhaân gaây ra beänh xuaát huyeát treân vi, xoang mieäng cuûa caù Basa vaø caù Tra taïi An Giang, ñaëc ñieåm sinh hoïc 3 vaø tính chaát gaây beänh cuûa taùc nhaân, töø ñoù öùng duïng vaøo vieäc xaây döïng phöông thöùc phoøng trò coù hieäu quaû, nhaèm oån ñònh vaø naâng cao naêng suaát caù nuoâi taïi ñòa phöông. Ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo hieåu bieát veà beänh thuûy saûn vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu long. Tuy nhieân, trong quaù trình thöïc hieän, do haïn cheá veà thôøi gian, kinh phí, cô sôû vaät chaát, ñaëc bieät laø vieäc phaân tích maãu caù beänh vaø caùc thí nghieäm vi sinh vaät hoïc ñöôïc tieán haønh taïi Boä moân Vi khuaån - Phoøng Sinh hoïc Thöïc nghieäm thuoäc Vieän Nghieân cöùu Nuoâi troàng Thuûy saûn II – Boä Thuûy saûn (Tp. Hoà chí Minh), vôùi söï ñoàng yù cuûa caùn boä höôùng daãn khoa hoïc, ñeà taøi taäp trung chuû yeáu vaøo vieäc nghieân cöùu beänh treân caù basa. Caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc lieân quan ñeán beänh xuaát huyeát treân vi vaø xoang mieäng cuûa caù tra raát haïn cheá, caàn phaûi ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu boå sung theâm. 4 CHÖÔNG IV KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ XUAÁT YÙ KIEÁN IV.1 Keát luaän 1- Thôøi tieát naêm 1997 baát thöôøng, muøa möa ñeán chaäm hôn so vôùi caùc naêm tröôùc, möïc nöôùc ñaàu muøa luõ laïi thaáp hôn ñaàu muøa nöôùc kieät. Nöôùc soâng Haäu taïi Chaâu ñoác nôi coù löôïng beø nuoâi caù cao nhaát tænh (hôn 400 beø vaø taäp trung nhieàu beø coù saûn löôïng nuoâi töø 120 taán/beø trôû leân) - coù hieän töôïng nhieãm höõu cô, khoâng toát cho söû duïng sinh hoïat, nhöng vaãn duy trì ñöôïc hoïat ñoäng saûn xuaát nuoâi troàng thuûy saûn. Muøa möa, chaát löôïng nöôùc toát hôn muøa khoâ, bôûi löôïng höõu cô trong nöôùc khoâng lôùn vaø bieán ñoäng khoâng nhieàu, nhöng vaøo thaùng naày coù söï nhieãm vi sinh xaûy ra trong nöôùc, do maät ñoä vi khuaån cao. 2 - Beänh xuaát huyeát treân caù ba sa xaûy ra gaàn nhö quanh naêm, khoâng mang tính muøa vuï, nhöng ñoâi khi coù nhöõng thôøi ñieåm beänh boäc phaùt cao ñoä vaøo thaùng 2 - 3, ñaàu muøa nöôùc kieät, thaùng 7- 8 - muøa nöôùc luõ vaø thaùng 11- muøa nöôùc ruùt. Bieåu hieän beänh lyù beân ngoøai cuûa caù ba sa goàm: + Caù gioáng: xuaát huyeát treân caùc vi nhö vi ñuoâi, vi ngöïc,vi löng, vi haäu moân, xoang mieäng, vaønh moâi coù tæ leä khaù cao. + Caù thöông phaåm: * Caù coù daáu hieäu beänh lyù beân ngoøai bieåu hieän beänh raát roõ, thòt coù ñoám xuaát huyeát ñoû, xuaát huyeát vi löng, vi ngöïc, vi haäu moân, xoang mieäng, vi ñuoâi vaø caùc tia cöùng bò gaûy. 60 * Caù khoâng coù daáu hieäu beänh lyù beân ngoøai, nhöng beân trong noäi quan coù maøu saéc khaùc thöôøng bieåu hieän roõ treân gan, thaän, laùch. 3 - Keát quaû phaân laäp vi khuaån ñònh tính töø caù basa ñaõ tìm thaáy naêm chuûng thuoäc Aeromonas vaø Pseudomonas laø Aeromonas sp, Aeromonas hydrophila, Aeromonas sobria, Aeromonas caviae vaø Pseudomonas sp. Vi khuaån Aeromonas hydrophila, Aeromonas sobria, Aeromonas caviae, Aeromonas sp laø nhöõng chuûng vi khuaån baét maøu Gram aâm, di ñoäng öa nhieät oân hoøa gaén lieàn vôùi beänh nhieãm truøng maùu xuaát huyeát caù nöôùc ngoït. Pseudomonas sp cuõng baét maøu Gram aâm, di ñoäng phaân boá roäng caû moâi tröôøng nöôùc ngoït vaø maën. Khaûo saùt söï xuaát hieän cuûa caùc chuûng vi khuaån naày qua soá laàn baét gaëp giöõa muøa möa vaø muøa khoâ, giöõa khu vöïc soâng Tieàn vaø soâng Haäu. Töø ñoù, coù theå thaáy raèng A. hydrophila vaø Aeromonas sp coù quan heä chaët cheõ vôùi söï xuaát hieän beänh xuaát huyeát cuûa caù basa nuoâi beø taïi An Giang trong thôøi gian nghieân cöùu. 4 – Keát quaû phaân laäp ñònh löôïng vi khuaån töø gan caù beänh: 0.87x104 - 35,83x104 CFU/g. Qua vi khuaån phaân laäp ñònh löôïng töø gan caù ba sa cho thaáy raèng: maät ñoä vi khuaån toång soá caûm nhieãm treân gan caù khoâng coù söï sai khaùc coù yù nghóa thoáng keâ giöõa muøa khoâ vaø muøa möa, giöõa soâng Tieàn vaø soâng Haäu, muøa möa treân soâng Tieàn vaø soâng Haäu, giöõa muøa möa vaø muøa khoâ treân soâng Haäu. Nhöng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa muøa möa vaø muøa khoâ treân soâng Tieàn; muøa khoâ treân soâng Tieàn vaø soâng Haäu. 5 - Caùc chuûng vi khuaån phaân laäp ñöôïc töø caù basa nhaïy caûm vôùi Furazolidone, Neomycine vaø Gentamycine. Ngoaøi A.sobria , caùc chuûng vi khuaån Aeromonas sp, Aeromonas hydrophila, Aeromonas caviae vaø Pseudomonas sp naøy theå hieän tính ñeà 61