Tài liệu Nckhspud nâng cao kết quả học tập môn toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi

Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi UBND HUYỆN CÁT HẢI TRƯỜNG TH&THCS HÀ SEN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG Đề tài: Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi -------&------- Họ và tên: Hoàng Thị Thu Năm học 2012 - 2013 Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 1 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi MỤC LỤC NỘI DUNG A. TÓM TẮT ĐỀ TÀI B. GIỚI THIỆU C. PHƯƠNG PHÁP 1. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU 3. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU 4. ĐO LƯỜNG VÀ THU THẬP DỮ LIỆU D. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ E. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ G. TÀI LIỆU THAM KHẢO H. PHỤ LỤC TRANG 3 4 6 6 7 8 13 13 16 18 19 A. TÓM TẮT ĐỀ TÀI Bậc Tiểu học là bậc học quan trọng nhất trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên và xã hội, phát triển các năng lực nhận thức, trang bị những phương pháp và kĩ năng ban đầu về hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn; bồi dưỡng và phát huy tình cảm, thói quen và đức tính tốt của con người Việt Nam. Mục tiêu nói trên được thực hiện thông qua việc dạy và học các môn học, thực hiện các hoạt động theo định hướng, theo yêu cầu Giáo dục. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 2 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Trong các môn học ở Tiểu học, cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán có vai trò vô cùng quan trọng. Toán học là môn khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao, nó là chìa khóa mở ra sự phát triển của các bộ khoa học khác. Toán học là cơ sở cho việc hình thành và phát triển những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, phương pháp suy luận khoa học. Môn Toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người. Môn Toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận lôgíc, thao tác tư duy cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. Muốn học sinh Tiểu học học tốt được môn Toán thì mỗi người Giáo viên không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một cách dập khuôn, máy móc làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây ra cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở bậc Tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lý thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập, trong việc làm. Khi đưa ra được các trò chơi toán học một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học môn toán sẽ ngày càng nâng cao. Chính vì những lý do nêu trên mà tôi đã nghiên cứu và chọn đề tài "Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi". Giải pháp của tôi là: Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học theo phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực hiện. Góp phần gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được coi là khó khăn, hóc búa thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm mục đích để các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 3 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Nghiên cứu được tiến hành trên hai nhóm tương đương: Lớp 3A1 là lớp thực nghiệm và lớp 3A2 là lớp đối chứng, lớp thực nghiệm thực hiện giải pháp thay thế trong học kì I. Kết quả cho thấy tác động đã có ảnh hưởng rõ rệt đó là học sinh làm tốt các dạng bài tập, góp phần nâng cao hứng thú học tập môn Toán cho học sinh so với lớp đối chứng. Kết quả kiểm tra, khảo sát sau tác động của lớp thực nghiệm có giá trị trung bình là 8,5 của lớp đối chứng là 6,75. Kết quả kiểm chứng T-Test độc lập cho thấy p= 0,0203 < 0,05 có nghĩa là có sự khác biệt rất lớn giữa điểm trung bình của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, điều đó chứng tỏ rằng sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn Toán làm nâng cao kết quả học tập các bài học. B. GIỚI THIỆU - Ở lứa tuổi học sinh lớp cơ thể của trẻ đang trong thời kỳ phát triển hay nói cụ thể là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện, vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể làm lâu một cử động đơn điệu, dễ mệt nhất là hoạt động quá mạnh và ở môi trường thiếu dưỡng khí. - Học sinh lớp 3 nghe giảng rất nhanh hiểu nhưng cũng sẽ quên ngay khi chúng không tập trung cao độ. Vì vậy người giáo viên phải tạo ra hứng thú trong học tập và phải thường xuyên được luyện tập. - Học sinh lớp 3 rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện tượng nào đó nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh. - Học sinh hiếu động, ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới, song các em chóng chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều hình thức, phương pháp dạy học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức các trò chơi xen kẽ... để củng cố khắc sâu kiến thức. Tuy nhiên, trong sách giáo khoa Toán lớp 3 các hình ảnh minh họa cho bài toán không nhiều và chủ yếu là những hình ảnh tĩnh, kích cỡ nhỏ, kém sinh động. Qua thực tế dự giờ thăm lớp khảo sát trước tác động tôi thấy giáo viên của lớp đối chứng thường dựa vào trực quan trong sách giáo khoa hoặc sử dụng các phiên bản trong sách treo lên bảng cho học sinh quan sát. Giáo viên đã cố gắng đưa ra hệ thống câu hỏi gợi mở dẫn dắt học sinh tìm hiểu vấn đề. Học sinh đã tích cực suy nghĩ, phát hiện vấn đề, trả lời câu hỏi của giáo viên. Kết quả là học sinh khá giỏi cũng đã nắm được bài nhưng còn một số học sinh lực học trung bình thì hiểu chưa sâu sắc, kĩ năng vận dụng vào thực tế chưa cao. Để thay đổi hiện trạng trên, đề tài nghiên cứu này tôi đã sử dụng các trò chơi toán học để giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách có hiệu quả, nâng cao chất lượng học Toán của các em. Giải pháp thay thế: Để nâng cao chất lượng học Toán của các em tôi đã sử dụng các trò chơi toán học. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 4 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau: a) Thiết kế trò chơi học trong môn Toán: - Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau: + Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục. + Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học. + Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3, phù hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường. + Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú. + Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo. + Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh. - Cấu trúc của Trò chơi học tập: + Tên trò chơi. + Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kĩ năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi được thiết kế trong trò chơi. + Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi học tập. + Nêu lên luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người chơi, quy định thắng thua của trò chơi. + Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi. + Nêu cách chơi. b) Cách tổ chức trò chơi: - Thời gian tiến hành: thường từ 5 - 7 phút. - Đầu tiên là giới thiệu trò chơi: + Nêu tên trò chơi. + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định chơi. + Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi. + Chơi thật. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 5 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh. - Thưởng - phạt : Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thâm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...) - Thời gian tiến hành thử nghiệm: Trong học kì I năm học 2012- 2013. Vấn đề nghiên cứu: Việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học Toán có nâng cao kết quả học Toán cho học sinh lớp 3 không? Giả thuyết nghiên cứu: Có, sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn Toán sẽ nâng cao chất lượng học môn Toán cho học sinh lớp 3 trường Tiểu học và trung học cơ sở Hà Sen- Cát Hải- Hải Phòng. C. PHƯƠNG PHÁP 1. Khách thể nghiên cứu: Tôi chọn lớp 3 của trường tiểu học và trung học cơ sở Hà Sen lớp này có 8 học sinh và có nhiều điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu ứng dụng. Tôi chia lớp thành hai nhóm học sinh có trình độ học sinh tương đương và số lượng học sinh của hai nhóm không chênh lệch nhau. + Giáo viên: Giáo viên trực tiếp giảng dạy ở lớp 3 có tuổi đời và tuổi nghề nhiều năm. Trình độ đào tạo hoàn thành chương trình đào tạo ĐHSP Tiểu học hệ Tại chức. Cô giáo đều đã nhiều năm được công nhận CSTĐ cấp cơ sở. Cô giáo có lòng nhiệt tình, trách nhiệm cao trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh. + Học sinh Hai nhóm học sinh được tôi chọn tham gia nghiên cứu có nhiều điểm tương đồng về số lượng, tỷ lệ giới tính, dân tộc. Bảng 1: Số lượng, giới tính, dân tộc Lớp Số học sinh Dân tộc Tổng số Nam Nữ Kinh Thực nghiệm 3A1 4 2 2 4 Đối chứng 3A2 4 1 3 4 Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 6 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Về phương tiện, đồ dùng học tập: Tất cả học sinh của 2 nhóm đều có đủ sách giáo khoa, đồ dùng học tập. Sự quan tâm của phụ huynh học sinh tới lớp học: Cả hai nhóm đều nhận được sự quan tâm của cha mẹ học sinh trong việc phối, kết hợp giáo dục trẻ và sự động viên về vật chất, tinh thần đối với giáo viên và học sinh. 2. Thiết kế nghiên cứu: Chọn hai nhóm nguyên vẹn: Nhóm 3A1 là lớp thực nghiệm và nhóm 3A2 là lớp đối chứng. Tôi dùng bài kiểm tra đầu năm môn Toán làm bài kiểm tra trước tác động. Kết quả kiểm tra cho thấy điểm trung bình của hai lớp có sự khác nhau, do đó tôi dùng phép kiểm chứng T-Test để kiểm chứng sự chênh lệch giữa điểm số trung bình của 2 lớp trước khi tác động. - Kết quả: Bảng 2. Kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương: Đối chứng Thực nghiệm 6 6,25 TBC p 0,704 p = 0,704 > 0,05, từ đó kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng là không có ý nghĩa, hai nhóm được coi là tương đương. Sử dụng thiết kế 2: Kiểm tra trước và sau tác động đối với các nhóm tương đương (được mô tả ở bảng 3): Bảng 3: Thiết kế nghiên cứu: Lớp Kiểm tra trước tác động Tác động Kiểm tra sau tác động Thực nghiệm O1 Dạy học có sử dụng phương pháp trò chơi O3 Đối chứng O2 Dạy học không sử dụng phương pháp trò chơi O4 Ở thiết kế này, chứng tôi sử dụng phép kiểm chứng T-Test độc lập. 3. Quy trình nghiên cứu: Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 7 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Thống nhất với ban giám hiệu nhà trường về nghiên cứu và thiết kế bài dạy kiểm tra đánh giá học sinh a) Chuẩn bị bài của giáo viên: - Lớp đối chứng: Khi soạn bài và giảng dạy trên lớp theo cách dạy thông thường. - Lớp thực nghiệm: Ngoài những phương pháp dạy học tích cực khác tôi thiết kế bài giảng kết hợp sử dụng phương pháp trò chơi. Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong quá trình dạy Toán cho học sinh lớp 3 trong học kì I vừa qua: Trò chơi 1 : Truyền điện - Mục đích: + Luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 1000. + Luyện phản xạ nhanh ở các em - Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào - Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. Ví dụ em xướng to 1 số trong phạm vi 1000 chẳng hạn “358 và chỉ nhanh vào em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “trừ 142 rồi chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là em C phải nói tiếp “bằng 216”. Nếu C nói đúng thì được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để “truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn A nói “358 truyền cho B, mà B nói trừ “149 tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính sai) thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh. * Lưu ý: + Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ... + Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ: Luyện tập các bảng cộng trừ, nhân chia) và có thể thay đổi hình thức “truyền”. Ví dụ: 1 em hô to 6 x 3 và chỉ vào em tiếp theo để truyền thì em này chỉ việc nói kết quả bằng 18. + Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho các em. Trò chơi 2: Ai nhiều điểm nhất (Tiết: Luyện tập) - Mục đích: Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 8 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi + Luyện tập củng cố kỹ năng cộng 2 số có nhớ trong phạm vi 100. + Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm. - Chuẩn bị + 2 cây chậu cảnh có đánh số 1, 2 + Một số bông hoa bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các phép tính như: 367 + 125 93 + 58 367 + 120 487 + 130 168 + 503 487 + 302 + Phấn màu + Đồng hồ theo dõi thời gian + Chọn 3 học sinh khá nhất lớp làm giám khảo và thư ký - Cách chơi: Chia lớp làm 2 đội, khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" lần lượt từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên, người chơi có nhiệm vụ làm nhanh phép tính ghi trên bông hoa, sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình. Người này làm xong cài hoa lên cây thì lại đến lượt người khác. Cứ như vậy cho đến hết 2 phút. Sau khi giáo viên hô hết giờ thì 2 đội mỗi đội cử 1 đại diện lên đọc lần lượt từng phép tính trên cây của mình đồng thời giơ cho cả lớp xem bông hoa đó. Giám khảo đánh giá và thư ký ghi lại kết quả. - Cách tính điểm: + Mỗi phép tính đúng được 10 điểm + Tổng hợp số điểm của từng đội. Đội nào nhiều điểm hơn là đội đó thắng cuộc. * Lưu ý : Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét đánh giá các đội chơi khuyến khích tổ giám khảo, thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải để lần sau các em chơi tốt hơn. Trò chơi 3: Ong đi tìm nhụy (Trò chơi có thể áp dụng các bảng nhân, chia; cụ thể tiết 23 - Bảng chia 6) - Mục đích: + Rèn tính tập thể + Giúp cho học sinh thuộc các bảng nhân, chia - Chuẩn bị: + 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số như sau, mặt sau gắn nam châm. 5 7 8 9 Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 9 6 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi + 10 chú Ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm 24 : 6 42 : 6 48 : 6 54 : 6 36 : 6 + Phấn màu - Cách chơi : + Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em + Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng mộ bông hoa và 5 chú Ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi. Cô có 2 bông hoa trên những cánh hoa là các kết quả của phép tính, còn những chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các chú Ong không biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ các con giúp, các con có giúp được không? - 2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" thì lần lượt từng bạn lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng. * Lưu ý: Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học + Tại sao chú Ong 24 : 6 không tìm được đường về nhà? + Phép tính "24 : 6" có kết quả bằng bao nhiêu? + Muốn chú Ong này tìm được về thì phải thay đổi số trên cánh hoa như thế nào? Trò chơi 4: Rồng cuốn lên mây - Mục đích: + Kiểm tra kỹ năng tính nhẩm của học sinh. Ví dụ: củng cố các bảng nhân, chia... - Chuẩn bị: + Một tờ giấy viết sẵn các phép tính nhân, chia trong các bảng nhân chia trong các bảng đã học. - Cách chơi: Một em được chủ định làm đầu rồng lên bảng Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 10 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi + Em cất tiếng hát: " Rồng cuốn lên mây Rồng cuốn lên mây Ai mà tính giỏi về đây với mình" + Sau đó em hỏi: "Người tính giỏi có nhà hay không?" + Một em học sinh bất kỳ trả lời: "Có tôi! Có tôi!" + Em làm đầu rồng ra phép tính đó, ví dụ: "42 : 7 bằng bao nhiêu?" + Em tính giỏi trả lời (nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng). Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đàn lên mây. - Lưu ý: Ở trò chơi này nên chọn em làm đầu rồng (là em Trưởng trò) phải nhanh nhẹn, hoạt bát. Trò chơi 5: Thi quay kim đồng hồ (Tiết 13, 14 Bài xem đồng hồ - Thực hành xem đồng hồ) - Mục đích: + Củng cố kĩ năng xem đồng hồ + Củng cố nhận biết các đơn vị thời gian (giờ phút) - Chuẩn bị: 4 mô hình đồng hồ - Cách chơi: + Chia lớp thành 4 đội (4 tổ theo lớp học) + Lần thứ nhất: Gọi 4 em lên bảng (4 em đại diện cho 4 đội), phát cho mỗi em 1 mô hình đồng hồ, chuẩn bị quay kim đồng hồ theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi nghe giáo viên hô to 1 giờ nào đó, 4 em này ngay lập tức phải quay kim đến đúng giờ đó. Em nào quay chậm nhất hoặc sai lệch bị loại khỏi cuộc chơi. + Lần thứ hai: Các đội lại thay người chơi khác + Cứ chơi như vậy 8 - 10 lần. Đội nào còn nhiều thành viên nhất đội đó là đội thắng cuộc. * Lưu ý: Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần chuẩn bị sẵn 1 số giờ viết ra giấy (không phải nghĩ lâu) để khi hô cho nhanh, ví dụ : 7 giờ 5 phút, 11 giờ 50 phút, 9 giờ kém 10 phút, 4 giờ kém 5 phút, 8 giờ 7 phút, 12 giờ 34 phút, 4 giờ kém 13 phút... Trò chơi 6: Bác đưa thư (Áp dụng dạy các bảng nhân, bảng chia) Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 11 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi - Mục đích: Giúp học sinh thuộc lòng bảng nhân 6. Kết hợp với các thói quen nói "Cảm ơn!" khi người khác giúp một việc gì. - Chuẩn bị: + Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số 6, 12, 15, 24, 30, 36.... 60 là kết quả của các phép nhân để làm số nhà. + Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng 6 : 1 x 6, 6 x 1, 2 x 6, 6 x 2... + Một tấm các đeo ở ngực ghi "Nhân viên bưu điện". - Cách chơi: + Gọi 1 số em lên bảng chơi giáo viên phát cho mỗi 1 thẻ để làm số nhà. Một em đóng vai "Bác đưa thư" ngực đeo "Nhân viên bưu điện" tay cầm tập phong bì. + Một số em đứng trên bảng, lần lượt từng em một nói: Bác đưa thư ơi Cháu có thư không? Đưa giúp cháu với Số nhà .............. 12 Khi đọc đến câu cuối cùng "số nhà .............. 12" thì đồng thời em đó giơ số nhà 12 của mình lên cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ của "Bác đưa thư" phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi phép tính có kết quả là số tương ứng giao cho chủ nhà (ở trường hợp này phải chọn phong bì "6 x 2" hoặc "2 x 6" giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời "Cảm ơn!". Cứ như vậy các bạn chơi lại nói và "Bác đưa thư" lại tiếp tục đưa thư cho các nhà. Nếu "bác đưa thư" nhẩm sai, đưa không đúng địa chỉ nhận thì không được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để các bạn khác lên thay. Nếu các lần thư đều đúng thì sau 3 lần được cô giáo tuyên dương và đổi chỗ cho bạn khác chơi. b) Đánh giá, xếp loại học sinh: Ở cả hai lớp thực hiện theo Thông tư số 32/2009/BGD&ĐT, ngày 27 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành về Quy định đánh giá và xếp loại học sinh tiểu học. c) Tiến hành thực nghiệm: Thực nghiệm nghiên cứu trong học kỳ I năm học 2012 - 2013, cụ thể: Các lớp vẫn thực hiện theo Kế hoạch dạy học được quy định tại Quyết định số16/2005/BGD&ĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành về Chương trình giáo dục phổ thông và thời khóa biểu của trường Tiểu học và trung học cơ sở Hà Sen để đảm bảo tính khách quan, tự nhiên. 4. Đo lường và thu thập dữ liệu: Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 12 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra đầu năm học môn Toán, do trường tổ chức ra đề. Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra hết học kì I môn Toán, do Trường tổ chức ra đề. * Tiến hành kiểm tra và chấm bài. Sau khi thực hiện dạy xong các bài học trên, tôi tiến hành bài kiểm tra 40 phút (nội dung kiểm tra trình bày ở phần phụ lục). Sau đó tôi cùng các giáo viên trong trường tiến hành chấm bài theo đáp án đã xây dựng. D. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ Bảng 5. So sánh điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động ĐTB Độ lệch chuẩn Đối chứng Thực nghiệm 6,75 8,5 0,957 Giá trị P của T- test 0,577 0,0203 Chênh lệch giá trị TB chuẩn (SMD) 1,828 Như trên đó chứng minh rằng kết quả 2 lớp trước tác động là tương đương. Sau tác động kiểm chứng chênh lệch ĐTB bằng T-Test cho kết quả P = 0,0203 cho thấy: sự chênh lệch giữa ĐTB lớp thực nghiệm và lớp đối chứng có ý nghĩa, tức là chênh lệch kết quả ĐTB lớp thực nghiệm cao hơn ĐTB lớp đối chứng là không ngẫu nhiên mà do kết quả của tác động. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD = Trung bình thực nghiệm – Trung bình đối chứng Độ lệch chuẩn đối chứng SMD = 1,828. Điều đó cho thấy mức độ ảnh hưởng của dạy học có sử dụng phương pháp trò chơi của lớp thực nghiệm là rất lớn. Giả thuyết của đề tài: “Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi” đó được kiểm chứng. * Bàn luận Kết quả của bài kiểm tra sau tác động của lớp thực nghiệm là TBC = 8,5 kết quả bài kiểm tra tương ứng của lớp đối chứng là TBC = 6,75. Độ chênh lệch điểm số giữa hai lớp là 1,75. Điều đó cho thấy điểm TBC của hai lớp đối chứng và thực Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 13 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi nghiệm đó có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm TBC cao hơn lớp đối chứng. Phép kiểm chứng T-test ĐTB sau tác động của hai lớp là p = 0,0203 < 0,05. Kết quả này khẳng định sự chênh lệch ĐTB của hai lớp không phải là do ngẫu nhiên mà là do tác động Phương pháp dạy học môn Toán có sử dụng trò chơi những tác động tích cực về mặt nhận thức sau: Phản ứng tích cực: - Học sinh chơi hăng say hết mình. - Có ý thức trách nhiệm cá nhân cao. - Dễ bỏ qua sai phạm của người khác. - Tôn trọng kỉ luật. - Giúp đỡ, nâng đỡ đồng đội. - Gắn bó với đồng đội (nhóm chơi của mình). - HS ý thức được khả năng của mình. - Nâng cao niềm tin của học sinh vào việc học tập. Tác dụng của trò chơi toán học: Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi. Trò chơi là loại phố biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không. Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò chơi và do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ năng đã học. Như vậy trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào trò chơi. Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 14 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện củng cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua hoạt động chơi. Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, nhờ sử dụng Trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn. Đối với học sinh, không một phương tiện nào giúp các em phát triển một cách tự nhiên, có hiệu quả, rèn luyện tính tự chủ bằng trò chơi học tập. Qua chơi các em biết tự kiềm chế, được tham gia hoạt động học tập tích cực. Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục. Như lời Bác Hồ căn dặn cán bộ phụ trách Đội TNTP: “Trong lúc học cũng cần cho chúng vui, trong lúc vui cũng làm cho chúng học”. * Hạn chế: - Khi chơi dễ này sinh hiện tượng chơi gian lận để được thắng. - Dễ ganh tị dẫn đến ghét nhau. - Khi giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trong tiết học cần lưu ý tránh cho học sinh những phản ứng không tích cực, nếu có xảy ra thì kịp thời sửa chữa, cố gắng khuyến khích động viên, khen thưởng những học sinh có phản ứng tích cực. - Giáo viên cần hướng dẫn cách chơi cụ thể rồi sau đó cho các nhóm tự đánh giá, giám sát lẫn nhau. Ngoài ra giáo viên phảo có nhận xét, khích lệ, cũng không nên để thời gian chơi quá dài ảnh hưởng tới giờ học. - Với các lớp đông, sẽ rất khó để mọi học sinh đều có cơ hội tham gia đầy đủ các trò chơi học tập; đồng thời giáo viên sẽ gặp khó khăn trong việc tổ chức lớp học theo phương pháp này. E. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh Tiều học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ. Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập. Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song không nên Quá lạm dụng phương pháp này, ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi trong khoảng từ 5 đến 7 phút hoặc cùng lắm là 10 phút. Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 15 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Do vậy người Giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh. Khi tổ chức trò chơi học tập nói chung và môn toán lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường, thời gian trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế các trò chơi cho phù hợp. Song để tổ chức được trò chơi toán học có hiệu quả đòi hỏi mỗi người thầy phải có kế hoạch, chuẩn bị thật chu đáo cho mỗi trò chơi. 2. Khuyến nghị Trên cơ sở những kết quả đó đạt được sau khi tiến hành dạy thực nghiệm Nghiên cứu sư phạm ứng dụng, tôi thấy có thể áp dụng phương pháp này cho tất cả các lớp về dạy học môn Toán. Tuy nhiên để thực hiện được điều đó mỗi giáo viên cần thực hiện một số việc sau: + Nghiên cứu kĩ mục tiêu bài dạy, xây dựng kế hoạch bài giảng một cách chi tiết, cụ thể để có thể tìm được cách vận dụng phương pháp trò chơi hợp lý cho mỗi bài giảng. Giáo viên lưu ý: - Nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp mình phụ trách nói riêng, từ đó thiết kế được những trò chơi phù hợp. - Tổ chức trò chơi sao cho mọi học sinh được chơi, nhất là những em còn rụt rè, thiếu tự tin. - Giáo viên cần khắc phục những khó khăn về cơ sở vật chất, sưu tầm những vật liệu đơn giản để làm đồ dùng trong trò chơi (có thể khuyến khích các em cùng tham gia nếu những đồ dùng đó đơn giản, dễ tìm, dễ làm.) + Phòng Giáo dục cũng như nhà trường thường xuyên tổ chức chuyên đề có áp dụng phương pháp trò chơi trong mỗi tiết dạy để giáo viên học tập, rút kinh nghiệm. + Giáo viên tự học tập, tự rút kinh nghiệm để các tiết dạy hiệu quả hơn. Qua quá trình áp dụng “Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua việc sử dụng phương pháp trò chơi ” bản thân tôi nhận thấy việc đưa hình thức trò chơi vào giờ học Toán ở Tiểu học nói chung và giờ học Toán lớp 3 nói riêng là rất cần thiết. Bởi vì sử dụng trò chơi học tập không chỉ giúp học sinh nắm được, củng cố được nội dung kiến thức toán một cách nhẹ nhàng, mà còn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, phát triển trí tưởng tượng, khả năng diễn đạt mạch lạc. Nhất là tạo hứng thú học tập, tạo niềm vui, lòng say mê học tập cho học sinh. Từ đó rèn luyện đức tính chăm chỉ, tự tin, năng động sáng tạo góp phần rèn luyện cho học sinh phẩm chất và phong cách làm việc của người lao động mới. Mặc dù đã cố gắng nhưng thời gian áp dụng chưa nhiều, kinh nghiệm và trình độ bản thân còn hạn chế nên nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng còn nhiều điểm thiếu sót, mong các đồng chí đồng nghiệp góp ý để tôi ngày càng tiến bộ hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 16 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Hà Sen, ngày 22 tháng 02 năm 2013 Người thực hiện Hoàng Thị Thu G. TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Dạy lớp 3 theo chương trình Tiểu học mới - NXB Giáo dục. 2. Đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học - NXB Giáo dục. 3. Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học - NXB Giáo dục. 4. Toán lớp 3 - Nhà xuất bản Giáo dục. 5. Sách giáo viên Toán 3 - NXB Giáo dục. 5. Không nên chỉ loay hoay với chương trình và sách giáo khoa - bài viết của giáo sư Văn Như Cương. 6. Mạng Internet: http:/thuviencongdong.com.vn/ http:/baigiangbachkim.violet.vn/ Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 17 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi H. PHẦN PHỤ LỤC CỦA ĐỀ TÀI. 1. Đề và đáp án kiểm tra sau tác động ĐỀ KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG Bài 1: (2 điểm) Đặt tính rồi tính a) 426 + 127 b) 753 – 326 c) 117 x 8 d) 728 : 7 Bài 2: (0,75 điểm) Viết số thích hợp vào chỗ chấm. a) 9m 7cm = ..............cm b) 8dm14mm = ............mm Bài 3: (0,75 điểm) Viết số thích hợp vào chỗ chấm. a) 12 ; 18 ; 24 ; ..... ; ....... ; ..... ; ...... b) 18 ; 21 ; 24 ; ..... ; ... ; ..... ; .... Bài 4: (0,75 điểm) Khoanh vào chữ đứng trước câu trả lời đúng Túi gạo nếp có 6kg, túi gạo tẻ hơn túi gạo nếp 24kg. Hỏi số gạo nếp bằng một phần mấy số gạo tẻ ? A. 1 3 B. 1 4 C. 1 5 D. 1 7 Bài 5: (1,5điểm) Tính giá trị biểu thức sau a) 178 + 59 – 125 b) 425 x 2 : 5 Bài 6: (1 điểm) Khoanh vào chữ đứng trước câu trả lời đúng Hình vẽ sau có độ dài của các cạnh hình vuông lớn là 4cm. Tổng chu vi của tất cả hình vuông có trong hình vẽ là : A. 16cm B. 32cm Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 18 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi C. 48cm D. 64cm Bài 7: (2,25 điểm) Cửa hàng có 108kg gạo, chia đều ra các túi mỗi túi 9kg, cửa hàng đã bán hết 4 túi. Hỏi cửa hàng còn lại bao nhiêu túi gạo như thế nữa? Bài 8: (1 điểm) Bạn An 4 tuổi thì mẹ sinh em Lan. Năm nay An 9 tuổi. Hỏi năm nay hiệu giữa tuổi của An và tuổi của em Lan là bao nhiêu? ĐÁP ÁN BÀI KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG Bài 1: (2 điểm) Đặt tính và tính đúng mỗi phần được 0,5 điểm a) 426 b) 753 c) 117 d) 728 7 127 326 8 553 427 936 028 104 0 Bài 2: (0,75 điểm) a) 9m 7cm = 907cm b) 8dm14mm = 814mm Bài 3: (0,75 điểm) Viết số thích hợp vào chỗ chấm đúng được 0,75điểm. a) 12 ; 18 ; 24 ; 30 ; 36 ; 42 ; 48. Bài 4: (0,75 điểm) Đáp án : C. b) 18 ; 21 ; 24 ; 27 ; 30 ; 33 ; 36. 1 5 Bài 5: (1,5điểm) Tính giá trị biểu thức đúng mỗi phần được 0,75 điểm a) 178 + 59 – 125 b) 425 x 2 : 5 = 237 - 125 = 850 : 5 = = 112 170 Bài 6: (1 điểm) Đáp án đúng C. 48cm Bài 7: (2,25 điểm) Bài giải Cửa hàng có tất cả số túi gạo là : 108 : 9 = 12 (túi) Cửa hàng còn lại số túi gạo là : 12 - 4 = 8 (túi) Đáp số : 8 túi gạo 1 điểm 1 điểm 0,25 điểm Bài 8: (1 điểm) Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 19 Nâng cao kết quả học tập môn Toán cho học sinh lớp 3 thông qua phương pháp trò chơi Bài giải : Tuổi em Lan hiện nay là : 9 - 4 = 5 (tuổi) : Năm nay hiệu giữa tuổi của An và tuổi của em Lan là : 9 - 5 = 4 (tuổi) Đáp số : 4 tuổi. Học sinh làm cách khác nhưng đúng vẫn cho điểm tối đa. 2. Bảng điểm LỚP THỰC NGHIỆM STT ĐIỂM KIỂM TRA TRƯỚC TÁC ĐỘNG ĐIỂM KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG Trần Thị Huyền Trang 7 9 Vũ Hoàng Thái 6 8 Vũ Thị Hồng Anh 7 9 Vũ Đình Thủy 5 8 HỌ VÀ TÊN 1. 2. 3. 4. LỚP ĐỐI CHỨNG STT 1. 2. 3. 4. HỌ VÀ TÊN ĐIỂM KIỂM TRA TRƯỚC TÁC ĐỘNG ĐIỂM KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG 7 8 6 6 6 5 6 7 Hoàng Thị Minh Tuyết Đỗ Thị Phương Dung Hoàng Thị Thu Trang Hoàng Huy Hoàng Hoàng Thị Thu - Trường TH&THCS Hà Sen 20