LỜI NÓI ĐẦU
1.
Tính cấp thiết của đề tài.
Kinh tế thị trƣờng là việc tổ chức nền kinh tế xã hội dựa trên cơ sở một nền
sản xuất hàng hoá. Thị trƣờng luôn mở ra các cơ hội kinh doanh mới cho các doanh
nghiệp, nhƣng đồng thời cũng chứa đựng những mối nguy cơ đe doạ cho các doanh
nghiệp. Để các doanh nghiệp có thể đứng vững trƣớc qui luật cạnh tranh khắc
nghiệt của cơ chế thị trƣờng đòi hỏi các doanh nghiệp luôn phải vận động, tìm tòi
hƣớng đi cho phù hợp. Việc doanh nghiệp đứng vững chỉ có thể khẳng định bằng
chỗ đứng của doanh nghiệp trên thƣơng trƣờng.
Trong quá trình kinh doanh các doanh nghiẹp phải luôn gắn mình với thị
truờng, nhất là trong co chế thị truờng hiẹn nay đạt các doanh nghiẹp trong sự cạnh
tranh gay gắt lẫn nhau. Do đó để tồn tại đuợc trong co chế thị truờng cạnh tranh
hiẹn nay đòi hỏi các doanh nghiẹp có sự cạnh tranh khốc liệt trong các hoạt động
của mình.
Các nguồn lực sản xuất xã họi là mọt phạm trù khan hiếm: càng ngày nguời
ta càng sử dụng nhiều các nhu cầu khác nhau của con nguời. Trong khi các nguồn
lực sản xuất xã họi ngày càng giảm thì nhu c u của con nguời lại ngày càng đa
dạng. Điều này phản ánh qui luạt khan hiếm. Qui luạt khan hiếm bắt buọc mọi
doanh nghiẹp phải trả lời chính xác ba c u hỏi: sản xuất cái gì? sản xuất nhƣ thế
nào? sản xuất cho ai? Vì thị truờng chỉ chấp nhạn các sản xuất nào đúng loại sản
phẩm với số luợng và chất luợng phù hợp. Để thấy đuợc sự cần thiết của viẹc nâng
cao hiẹu quả kinh doanh đối với các doanh nghiẹp trong nền kinh tế thị truờng truớc
hết chúng ta phải nghiên cứu co chế thị truờng và hoạt đọng của doanh nghiẹp trong
co chế thị truờng.
Thị truờng là noi diễn ra quá trình trao đổi hàng hoá.Nó tồn tại mọt cách
khách quan không phụ thuọc vào mọt ý kiến chủ quan nào.Bởi vì thị truờng ra đời
và phát triển gắn liền với lịch sử phát triển của nền sản xuất hàng hoá.
Ngoài ra thị truờng còn có mọt vai trò quan trọng trong viẹc điều tiết và luu
thông hàng hoá.Thông qua đó các doanh nghiẹp có thể nhạn biết đuợc sự ph n phối
1
các nguồn lực thông qua hẹ thống giá cả trên thị truờng. Trên thị truờng luôn tồn tại
các qui luạt vạn đọng của hàng hoá, giá cả, tiền tẹ... Nhu các qui luạt giá trị, qui luạt
thạng du, qui luạt giá cả, qui luạt cạnh tranh... Các qui luạt này tạo thành hẹ thống
thống nhất và hẹ thống này chính là co chế thị truờng.Nhu vạy co chế thị truờng
đuợc hình thành bởi sự tác đọng tổng hợp trong sản xuất và trong luu thông hàng
hoá trên thị truờng. Thông qua các quan hẹ mua bán hàng hoá, dịch vụ trên thị
truờng nó tác đọng đến viẹc điều tiết sản xuất, tiêu dùng, đầu tu và từ đó làm thay
đổi co cấu sản phẩm, co cấu ngành. Nói cách khác co chế thị truờng điều tiết quá
trình ph n phối lại các nguồn lực trong sản xuất kinh doanh nhằm đáp ứng nhu cầu
xã họi mọt cách tối uu nhất.
Tóm lại, với sự vạn đọng đa dạng, phức tạp của co chế thị truờng dẫn đến sự
cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiẹp, góp phần thúc đẩy sự tiến bọ của các
doanh nghiẹp cả về chiều rọng lẫn chiều s u. Tuy nhiên để tạo ra đuợc sự tồn tại và
phát triển của doanh nghiẹp đòi hỏi các doanh nghiẹp phải xác định cho mình mọt
phuong thức hoạt đọng riêng, x y dựng các chiến luợc, các phuong án kinh doanh
sao cho doanh nghiệp phải có sự cạnh tranh cao nhất, và luôn luôn phải đề cao kh u
tiêu thụ sản phẩm của mình. Nhu vạy trong co chế thị truờng viẹc n ng cao sức
cạnh tranh vô cùng quan trọng, nó đuợc thể hiẹn thông qua:
Thứ nhất: Cạnh tranh trong kinh doanh là cơ sở cơ bản để đảm bảo sự tồn tại
và phát triển của doanh nghiệp. Sự tồn tại của doanh nghiẹp đuợc xác định bởi sự
có mạt của doanh nghiẹp trên thị truờng, mà lợi nhuận kinh doanh lại là nh n tố
trực tiếp đảm bảo sự tồn tại này, đồng thời mục tiêu của doanh nghiẹp là luôn tồn
tại và phát triển mọt cách vững chắc. Do đó viẹc n ng cao sức cạnh tranh trong kinh
doanh là mọt đòi hỏi tất yếu khách quan đối với tất cả các doanh nghiẹp hoạt đọng
trong co chế thị truờng hiẹn nay. Do yêu cầu của sự tồn tại và phát triển của mỗi
doanh nghiẹp đòi hỏi nguồn thu nhạp của doanh nghiẹp phải không ngừng tang lên.
Nhung trong điều kiẹn nguồn vốn và các yếu tố kỹ thuạt cũng nhu các yếu tố khác
của quá trình sản xuất chỉ thay đổi trong khuôn khổ nhất định thì để tang lợi nhuạn
đòi hỏi các doanh nghiẹp phải n ng cao sức cạnh tranh trong tiêu thụ sản phẩm.
Nhu vạy, sức cạnh tranh trong tiêu thụ sản phẩm là điều kiẹn hết sức quan trọng
2
trong viẹc đảm bảo sự tồn tại và phát triển của doanh nghiẹp.
Mọt cách nhìn khác là sự tồn tại của doanh nghiẹp đuợc xác định bởi sự tạo
ra hàng hoá, của cải vạt chất và các dịch vụ phục vụ cho nhu cầu của xã họi, đồng
thời tạo ra sự tích luỹ cho xã họi. Để thực hiẹn đuợc nhu vạy thì mỗi doanh nghiẹp
đều phải vuon lên để đảm bảo thu nhạp đủ bù đắp chi phí bỏ ra và có lãi trong qúa
trình hoạt đọng kinh doanh. Có nhu vạy mới đáp ứng đuợc nhu cầu tái sản xuất
trong nền kinh tế. Và nhu vạy chúng ta buọc phải n ng cao hiẹu quả kinh doanh
mọt cách liên tục trong mọi kh u của quá trình hoạt đọng kinh doanh nhu là mọt
yêu cầu tất yếu. Tuy nhiên, sự tồn tại mới chỉ là yêu cầu mang tính chất giản đo n
còn sự phát triển và mở rọng của doanh nghiẹp mới là yêu cầu quan trọng. Bởi vì sự
tồn tại của doanh nghiẹp luôn luôn phải đi kèm với sự phát triển mở rọng của doanh
nghiẹp, đòi hỏi phải có sự tích luỹ đảm bảo cho quá trình tái san xuất mở rọng theo
đúng qui luạt phát triển. Nhu vạy để phát triển và mở rọng doanh nghiẹp mục tiêu
lúc này không còn là đủ bù đắp chi phí bỏ ra để phát triển quá trình tái san xuất giản
đon mà phải đảm bảo có tích luỹ đáp ứng nhu cầu tái sản xuất mở rọ ng, phù hợp
với qui luạt khách quan và mọt lần nữa n ng cao sức cạnh tranh trong tiêu thụ sản
phẩm của doanh nghiệp càng đuợc nhấn mạnh.
Thứ hai, n ng cao sức cạnh tranh là nh n tố thúc đẩy sự cạnh tranh và tiến
bọ trong kinh doanh. Chính viẹc thúc đẩy cạnh tranh yêu cầu các doanh nghiẹp phải
tự tìm tòi, đầu tu tạo nên sự tiến bọ trong kinh doanh.Chấp nhạn co chế thị truờng là
chấp nhạn sự cạnh tranh.Trong khi thị truờng ngày càng phát triển thì cạnh tranh
giữa các doanh nghiẹp ngày càng gay gắt và khốc liẹt hon.Sự cạnh tranh lúc này
không còn là cạnh tranh về mạt hàng mà cạnh tranh cả về chất luợng, giá cả và các
yếu tố khác. Trong khi mục tiêu chung của các doanh nghiẹ p đều là phát triển thì
cạnh tranh là yếu tố làm các doanh nghiẹp mạnh lên nhung nguợc lại cũng có thể là
các doanh nghiẹp không tồn tại đuợc trên thị truờng. Để đạt đuợc mục tiêu là tồn tại
và phát triển mở rọng thì doanh nghiẹp phải chiến thắng trong cạnh tranh trên thị
truờng. Do đó doanh nghiẹp phải có hàng hoá dịch vụ chất luợng tốt, giá cả hợp lý.
Mạt khác hiẹu quả kinh doanh là đồng nghĩa với viẹc giảm giá thành tang khối
luợng hàng hoá bán, chất luợng không ngừng đuợc cải thiẹn nâng cao...
3
Thứ ba, mục tiêu bao trùm, l u dài của doanh nghiẹp là tối đa hoá lợi nhuạn.
Để thực hiẹn mục tiêu này, doanh nghiẹp phải tiến hành mọi hoạt đọng sản xuất
kinh doanh để tạo ra sản phẩm cung cấp cho thị truờng.Muốn vạy, doanh nghiẹp
phải sử dụng các nguồn lực sản xuất xã họi nhất định.Nói tóm lại ở tầm vĩ mô hiẹu
qủa kinh doanh phản ánh đồng thời các mạt của quá trình sản xuất kinh doanh nhu:
Chỗ đứng trên thị trƣờng tiêu thụ của doanh nghiệp, kết quả kinh doanh, trình đọ
sản xuất, tổ chức sản xuất và quản lý, trình đọ sử dụng của yếu tố đầu vào… đồng
thời nó yêu cầu sự phát triển của doanh nghiẹp theo chiều s u. Nó là thuớc đo ngày
càng trở nên quan trọng của sự tang truởng kinh tế và là chỗ dựa co bản để đánh giá
viẹc thực hiẹn mục tiêu kinh tế của doanh nghiẹp trong thời kỳ.
Việc n ng cao sức cạnh tranh trong tiêu thụ sản phẩm đang là một bài toán
rất khó đòi hỏi mỗi doanh nghiệp cần phải quan t m đến. Đ y là mục tiêu cơ bản
nhất, có ý nghĩa quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, đòi hỏi
các doanh nghiệp phải có độ nhạy bén, linh hoạt trong quá trình hoạt động kinh
doanh của mình.
HiÖn nay, ViÖt nam ®¨ tham gia HiÖp ®Þnh -u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc
chung (CEBT) ®Ó thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do cña ASEAN (AFTA) vµo n¨m
2003, ®· tham gia diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng (APEC) vµ ®ặc
biệt là sự kiện Việt Nam chính thức gia nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO)
năm 2007 . Nh÷ng sù kiÖn trªn còng cã nghÜa lµ trong thêi gian tíi, doanh nghiÖp
ViÖt Nam nãi chung kh«ng nh÷ng chØ c¹nh tranh víi nhau ë trong n-íc mµ cßn ph¶i
trùc diÖn c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp ë n-íc ngoµi.
Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát đƣợc thành lập vào năm 2007
là một doanh nghiệp còn khá non trẻ và đƣợc thành lập trong một giai đoạn khó
khăn của nền kinh tế. Tuy nhiên, sau giai đoạn đầu còn gặp nhiều khó khăn do ảnh
hƣởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và những biến động trong nền kinh tế
của Việt Nam cùng với những khó khăn do sự thiếu thốn về kinh nghiệm trong
những ngày đầu thành lập. Đến nay sau gần 5 năm thành lập công ty đã vƣợt qua
đƣợc những trở ngại ban đầu ngày càng nhận đƣợc nhiều hơn nữa sự tin nhiệm của
ngƣời tiêu dùng và đang không ngừng vƣơn lên canh tranh và chiếm lĩnh thị phần
trong việc tiêu thụ và sản xuất các mặt hàng tiêu dùng trên địa bàn Hà Nội và trên
4
toàn quốc.
Cùng với tất cả các doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất kinh doanh trên
thị trƣờng trong nƣớc cũng nhƣ quốc tế mục tiêu mà công ty cổ phần xuất nhập
khẩu Hoàng Phát luôn hƣớng đến là đạt đƣợc hiệu quả kinh doanh cao nhất qua đó
có thể tối đa hóa lợi nhuận của công ty. Để đạt đƣợc mục tiêu này đòi hỏi một sự nỗ
lực lớn hơn nữa của đội ngũ cán bộ công nh n viên trong công ty để có thể n ng
cao sức cạnh tranh và tầm ảnh hƣởng nhiều hơn nữa của công ty trên thị trƣờng
trong nƣớc cũng nhƣ quốc tế. Song trong quá trình thực hiện các hoạt động kinh
doanh của mình, công ty luôn gặp phải những vấn đề cũng nhƣ là hạn chế nhƣ việc
sử dụng các nguyên liệu đầu vào với mức giá quá cao, sản phẩm bán ra chƣa đáp
ứng đƣợc tối đa nhu cầu của ngƣời tiêu dùng cả về mặt giá cả lẫn chất lƣợng. những
vấn đề đó đã g y lên khó khăn rất lớn đối với công ty trong việc g y dựng thƣơng
hiệu và mở rộng thị trƣờng dẫn đến các sản phẩm của công ty vẫn chƣa đƣợc quảng
bá rộng rãi và chƣa đƣợc nhiều ngƣời tiêu dùng trên thị trƣờng biết đến. Đặc biệt,
các hoạt động kinh doanh của công ty vẫn chƣa mang lại một mức doanh thu nhƣ
mong muốn đòng thời mức lợi nhuận của công ty vẫn chƣa thật sự tƣơng xứng với
những nguồn lực của công ty. Do đó có thể dễ dàng nhận thấy mức doanh thu và lợi
nhuận hiện nay của công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát vẫn còn rất thấp so
với mục tiêu mà công ty đã đề ra.
Mặt khác, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy đƣợc rằng hiện nay trên thị
trƣờng có rất nhiều các hãng sữa khác nhau từ những nhà sản xuất trong và ngoài
nƣớc nhƣ: Sữa cô gái Hà Lan, sữa Nutifood, sữa About của Mĩ, sữa Vinamilk, sữa
Ba Vì…đã g y ra rất nhiều sự khó khăn cho ngƣời tiêu dùng muốn lựa chọn một
sản phẩm phù hợp với mình. Ngoài ra, thì đ y cũng là yếu tố g y ra nhiều khó khăn
nhất cho việc tiêu thụ sản phẩm của công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát.
Tuy nhiên, cũng có một vài yếu tố khách quan cũng đã tác động tốt đến khả
năng cạnh tranh trong kh u tiêu thụ sản phẩm của công ty nhờ sự tác động của
chƣơng trình “ Ngƣời Việt Nam tiêu dùng hàng Việt Nam”. Phong trào ngƣời Việt
dùng hàng Việt đã làm thay đổi phần nào nhận thức của ngƣời Việt Nam về chất
lƣợng và giá cả sản phẩm trong nƣớc cũng không thua kém gì các sản phẩm của
nƣớc ngoài. Nhờ đó mà các sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuát trong nƣớc đã
5
có tiếng nói hơn trên thị trƣờng Việt Nam. Và tất nhiên chƣơng trình này đã đƣợc
công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát tham gia hƣởng ứng và khai thác triệt
để.
Qua những vấn đề còn tồn tại trên, trong quá trình thực tập và đƣợc tìm hiểu
về hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát nhận thấy
hiệu quả kinh doanh của công ty chƣa thật sự tƣơng xứng với tiềm nằng hiện có của
công ty. Qua đ y, có thể đề xuất một số giải pháp nhằm n ng cao hiệu quả kinh
doanh cho công ty.
1.
Tổng quan các công trình nghiên cứu.
- Đề tài luận văn tốt nghiệp: “Một số biện pháp nhằm nâng cao khả năng
cạnh tranh của công ty cổ phần sữa Vinamilk” của Đỗ Thành Kính (2005) - Đại
học Kinh tế quốc d n. Bài luận đã nêu ra đƣợc những điểm mạnh và những điểm
yếu của công ty cổ phần sữa Vinamilk và từ đó nêu ra đƣợc những biện pháp nhằm
n ng cao khả năng cạnh tranh cho công ty.
- Đề tài luận văn tốt nghiệp: “ Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của
công ty TNHH Nhà nước 1 thành viên giầy Thượng Đình” của Phạm Thị Bích
Ngọc (2006) – ĐH Thƣơng Mại. Bài luận đã nêu lên đƣợc sự khó khăn trong tiêu
thụ sản phẩm da giày trên thị trƣờng Việt Nam nói chung và thị trƣờng Hà Nội nói
riêng. Đồng thời bài luận cũng cho thấy sức cạnh tranh của các hãng giầy trong và
ngoài nƣớc trên thị trƣờng Việt Nam là rất phức tạp để từ đó đƣa ra những giải pháp
nhằm n ng cao năng lực cạnh tranh của công ty TNHH Nhà nƣớc 1 thành viên giầy
Thƣợng Đình.
- Đề tài luận văn tốt nghiệp: “Nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm rượu
vang ở công ty CP Thăng Long” của Dƣơng Thị Hƣờng (2005) – ĐH Thƣơng Mại.
Bài luận đã đề cập đến sự cạnh tranh rất khó khăn của thị trƣờng rƣợu tại Việt Nam.
Đồng thời cũng chỉ ra đƣợc tầm quan trọng của việc n ng cao sức cạnh tranh sản
phẩm của các doanh nghịp và từ đó đƣa ra những giải pháp nhằm n ng cao sức
cạnh tranh của công ty CP Thăng Long.
- Đề tài luận văn tốt nghiệp : “ Nâng cao sức cạnh trong tiêu thụ sản phẩm
của công ty khóa Minh Khai” của Nguyễn Thanh Hƣng (2007) Đại học kinh tế quốc
dân. Bài viết này nêu bật đƣợc sự khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm khóa trên thị
6
trƣờng nội địa và các biện pháp giúp công ty khóa Minh Khai cạnh tranh đƣợc với
các đối thủ khác trong kh u tiêu thụ sản phẩm.
3. xác lập và tuyên bố vấn đề nghiên cứu
- Hiện nay, hầu hết các thị trƣờng đều đƣợc quốc tế hoá kéo theo sự cạnh
tranh giữa các doanh nghiệp, các quốc gia cũng không ngừng tăng nhanh. Do vậy,
chỉ có những doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh, tức là có những vị trí nhất định,
chiếm lĩnh những phần thị trƣờng nhất định mới có thể tồn tại đƣợc.
- Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát đang nỗ lực hết mình để bảo
vệ vị trí và thƣơng hiệu của mình trƣớc các sản phẩm sữa cùng loại và sản phẩm
thay thế đƣợc nhập khẩu từ nƣớc ngoài.
- Mục tiêu của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát trong những
năm tới là duy trì sức tiêu thụ sản phẩm sữa Ba Vì trên thị trƣờng Hà Nội và trở
thành nhà ph n phối hàng đầu của hãng trên toàn quốc.
- Từ những kiến thức đã đƣợc đào tạo kết hợp với tình hình cụ thể của đơn vị
thực tập, sinh viên xin đƣợc đề xuất đề tài khóa luận tốt nghiệp:
“Nâng cao sức cạnh tranh trong tiêu thụ sản phẩm sữa Ba Vì trên thị
trường Hà Nội của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát”
4. Mục tiêu đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
- Mục tiêu: Đề tài tập trung vào việc đánh giá sức cạnh tranh trong tiêu thụ
sản phẩm sữa Ba Vì của công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát với các đối
thủ cạnh tranh trong nƣớc và ngoài nƣớc trên thị trƣờng Hà Nội, qua đó đƣa ra các
giải pháp nhằm n ng cao sức cạnh tranh cho công ty Hoàng Phát trong thời gian tới.
- Đối tƣợng nghiên cứu: Sức cạnh tranh trong kh u tiêu thụ sản phẩm sữa Ba
Vì của công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát trên thị trƣờng Hà Nội.
- Phạm vi nghiên cứu: Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát tiêu thụ
sản phẩm sữa Ba Vì trên thị trƣờng Hà Nội.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu.
- Sử dụng phiếu điều tra về việc sử dụng sữa trong các hộ gia đình, các công
ty, trƣờng học.
- Sử dụng phƣơng pháp phỏng vấn để lấy ý kiến của một số chuyên gia và
ngƣời tiêu dùng sản phẩm sữa tƣơi và sữa chua.
7
6. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp.
Kết cấu đề tài gồm 3 chƣơng:
- Chƣơng 1: Một số lý luận cơ bản về n ng cao sức cạnh tranh trong khâu
tiêu thụ của doanh nghiệp
- Chƣơng 2: Thực trạng về sức cạnh tranh tiêu thụ sản phẩm sữa Ba Vì trên
địa bàn Hà Nội của công ty cổ phần xuất nhập khẩu Hoàng Phát.
- Chƣơng 3: Các đề xuất và kiến nghị cho vấn đề n ng cao sức cạnh tranh
trong tiêu thụ sản phẩm sữa Ba Vì trên thị trƣờng Hà Nội của công ty cổ phần xuất
nhập khẩu Hoàng Phát.
8
CHƢƠNG I: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NÂNG CAO SỨC
CẠNH TRANH TRONG KHÂU TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA DOANH
NGHIỆP
1.1.
Tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
1.1.1 Khái niệm:
-
Tiêu thụ sản phẩm là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất
kinh doanh, là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Tiêu thụ
sản phẩm là thực hiện mục đích của sản xuất hàng hoá, là đƣa sản phẩm từ nơi sản
xuất tới nơi tiêu dùng. Nó là kh u lƣu thông hàng hoá, là cầu nối trung gian giữa
một bên là sản xuất và ph n phối và một bên là tiêu dùng.
-
Thích ứng với mỗi cơ chế quản lí, công tác tiêu thụ sản phẩm đƣợc
quản lí bằng các hình thức khác nhau.
-
Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, nhà nƣớc quản lí kinh tế
chủ yếu bằng mệnh lệnh. Các cơ quan hành chính kinh tế can thiệp s u vào nghiệp
vụ sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhƣng lại không chịu trách nhiệm về
các quyết định của mình. Các vấn đề của sản xuất nhƣ : sản xuất cái gì ? Bằng cách
nào ? Cho ai ? Đều do nhà nƣớc quy định thì tiêu thụ sản phẩm chỉ là việc tổ chức
bán hàng hoá sản xuất ra theo kế hoạch và giá cả đƣợc ấn định từ trƣớc.
-
Trong nền kinh tế thị trƣờng, các doanh nghiệp phải tự mình quyết
định ba vấn đề quan trọng của sản xuất nên việc tiêu thụ sản phẩm cần đƣợc hiểu
theo cả nghĩa rộng và cả nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, tiêu thụ sản phẩm là một quá
trình kinh tế bao gồm nhiều kh u từ việc nghiên cứu thị trƣờng, xác định nhu cầu
khách hàng, đặt hàng và tổ chức sản xuất đến việc tổ chức các nghiệp vụ tiêu thụ,
xúc tiến bán hàng… nhằm mục đích đạt hiệu quả cao nhất.
-
Theo nghĩa hẹp, tiêu thụ hàng hoá, lao vụ, dịch vụ là việc chuyển dịch
quyền sở hữu sản phẩm hàng hoá, lao vụ, dịch vụ đã thực hiện cho khách hàng
đồng thời thu đƣợc tiền hàng hoá hoặc đƣợc quyền thu tiền bán hàng.
1.1.2 Nội dung của quá trình tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
Quá trình tiêu thụ sản phẩm bao gồm :
9
Nghiên cứu thị trƣờng là việc ph n tích về lƣợng và chất của cung và cầu
hàng hoá. Mục tiêu của nghiên cứu thị trƣờng là để có những thông tin cần thiết
phục vụ cho các quá trình x y dựng kế hoạch về tiêu thụ sản phẩm. Nghiên cứu thị
trƣờng có ý nghĩa quan trọng, vì đ y là cơ sở để xác định khối lƣợng bàn, giá bán,
mạng lƣới và hiệu quả của công tác tiêu thụ và các quyết định khác trong tiêu thụ
sản phẩm.
Lập kế hoạch tiêu thụ là việc lập các kế hoạch nhằm triển khai các hoạt động
tiêu thụ sản phẩm. Các kế hoạch này đƣợc lập trên cơ sở kết quả nghiên cứu thị
trƣờng. Kế hoạch tiêu thụ sản phẩm là cơ sở để phối hợp và tổ chức thực hiện các
hoạt động tiêu thụ sản phẩm trên thị trƣờng.
Phối hợp và tổ chức thực hiện các kế hoạch trên thị trƣờng bao gồm việc
quản lí hệ thống kênh ph n phối, quản lí dự trữ và hoàn thiện sản phẩm, quản lí hệ
thống bán hàng, tổ chức bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Quảng cáo và khuyến khích bán hàng. Mục đích của quảng cáo là tạo điều
kiện để các cá nh n và tập thể ngƣời tiêu dùng thuận tiện mua sản phẩm của doanh
nghiệp. Vì thế những thông tin trong quảng cáo là nhằm bán đƣợc hàng.
chất lƣợng và mẫu mã sản phẩm, quyết định giá, tổ chức bán hàng.
1.1.3. Vai trò khâu tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
-
Tiêu thụ sản phẩm đóng vai trò quan trọng, quyết định sự tồn tại và
phát triển của doanh nghiệp. Khi sản phẩm của doanh nghiệp đƣợc tiêu thụ, tức là
nó đã đƣợc ngƣời tiêu dùng chấp nhận. Sức tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp thể
hiện ở mức bán ra, uy tín của doanh nghiệp, chất lƣợng của sản phẩm, sự thích ứng
với nhu cầu của ngƣời tiêu dùng và sự hoàn thiện của các hoạt động dịch vụ. Nói
cách khác tiêu thụ sản phẩm phản ánh đầy đủ điểm mạnh điểm yếu của doanh
nghiệp.
-
Tiêu thụ sản phẩm là căn cứ để lập ra kế hoạch sản xuất cái gì, sản
xuất với khối lƣợng bao nhiêu, chất lƣợng nhƣ thế nào. Nếu không căn cứ vào sức
tiêu thụ trên thị trƣờng mà sản xuất ồ ạt, không tính đến khả năng tiêu thụ sẽ dẫn
đến tình trạng ế thừa, tồn đọng sản phẩm, g y ra sự đình trệ trong sản xuất kinh
10
doanh, dẫn đến nguy cơ phá sản. Ngoài ra tiêu thụ sản phẩm quyết định kh u cung
ứng đầu vào thông qua sản xuất.
-
Hoạt động tiêu thụ sản phẩm có ý nghĩa quyết định đối với các hoạt
động nghiệp vụ khác của doanh nghiệp nhƣ : Nghiên cứu thị trƣờng, đầu tƣ mua
sắm trang thiết bị, tài sản, tổ chức sản xuất, tổ chức lƣu thông, dịch vụ… Nếu
không tiêu thụ đƣợc sản phẩm thì không thể thực hiện đƣợc quá trình tái sản xuất,
bởi vì doanh nghiệp sẽ không có vốn để thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh kể
trên.
-
Tiêu thụ sản phẩm giúp doanh nghiệp thu hồi đƣợc vốn, bù đắp chi
phí và có lãi. Nó giúp cho doanh nghiệp có các nguồn lực cần thiết để thực hiện quá
trình tái sản xuất tiếp theo, công tác tiêu thụ đƣợc tổ chức tốt sẽ là động lực thúc
đẩy sản xuất và là yếu tố tăng nhanh vòng quay của vốn. Bởi vậy tiêu thụ sản phẩm
càng đƣợc tiến hành tốt bao nhiêu thì chu kỳ sản xuất kình doanh càng ngắn bấy
nhiêu, vòng quay vốn càng nhanh, hiệu quả sử dụng vốn càng cao.
-
Lợi nhuận là mục đích quan trọng nhất trong toàn bộ hoạt động sản
xuất kinh doanh. Lợi nhuận là nguồn bổ xung các quỹ của doanh nghiệp trên cơ sở
đó các doanh nghiệp có điều kiện đầu tƣ máy móc, thiết bị, x y dựng mới từng
bƣớc mở rộng và phát triển quy mô của doanh nghiệp. Lợi nhuận còn để kích thích
vật chất khuyến khích ngƣời lao động, điều hoà lợi ích chung và lợi ích riêng, khai
thác sử dụng các tiềm năng của doanh nghiệp một cách triệt để.
-
Nhƣ vậy để có lời nhuận cao ngoài các biện pháp giảm chi phí sản
xuất doanh nghiệp còn phải đẩy mạnh công tác tiêu thụ sản phẩm, tăng khối lƣợng
hàng hoá lu n chuyển, tăng doanh thu bán hàng. Tốc độ tiêu thụ sản phẩm càng cao
thì thời gian sản phẩm nằm trong kh u lƣu thông càng giảm điều đó có nghĩa là sẽ
giảm đƣợc chi phí lƣu thông, giảm chi phí lu n chuyển, tồn kho, bảo quản, hao hụt,
mất mát vv… Tạo điều kiện cho doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm và giá bán,
tăng sức cạnh tranh và đảm bảo mức lợi nhuận dự kiến.
11
1.2. Cạnh tranh và sức cạnh tranh trong khâu tiêu thụ sản phẩm của
doanh nghiệp.
1.2.1. Khái niệm và phân loại
- Cạnh tranh là gì? Theo Mác: “Cạnh tranh tƣ bản chủ nghĩa là sự ganh đua,
sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tƣ bản nhằm giành giật các điều kiện thuận lợi
trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá để thu đƣợc lợi nhuận siêu ngạch”.
- Theo từ điển kinh doanh (xuất bản năm 1992) ở Anh: “Cạnh tranh trong cơ
chế thị trƣờng đƣợc định nghĩa là sự ganh đua kình địch giữa các nhà kinh doanh
nhằm giành tài nguyên sản xuất cùng một loại về phía mình”.
- Sức cạnh tranh trong khâu tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp:
Søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ c-êng độ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trong t-¬ng
quan so s¸nh cña doanh nghiÖp. Søc c¹nh tranh kh«ng ®ång nhÊt víi quy m« cña
doanh nghiÖp vµ nã kh«ng ®-îc ®o l-êng bëi c¸c yÕu tè c¹nh tranh kinh ®iÓn mµ
ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi thÞ tr-êng c¹nh tranh, m«i tr-êng c¹nh tranh, v×
vËy ta cã thÓ cã kh¸i niÖm tæng qu¸t:
“Søc c¹nh tranh trong kinh doanh cða doanh nghiÖp l¯ tæng hîp c¸c yÕu tè ®Ó
x¸c lËp vÞ thÕ so s¸nh t-¬ng ®èi hoặc tuyÖt ®èi vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn
bÒn v÷ng, æn ®Þnh cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ so s¸nh víi tËp c¸c ®èi thñ
c¹nh tranh trong cïng mét m«i tr-êng vµ thÞ tr-êng c¹nh tranh x¸c ®Þnh trong mét
kho°ng thêi gian hoÆc mét thêi ®iÓm ®Þnh gÝa x¸c ®Þnh”.
- Phân loại: Chúng ta cã thÓ ph©n loại thành bốn mức độ cạnh tranh nhƣ
sau:
* C¹nh tranh nh·n hiÖu:
Doanh nghiÖp cã thÓ xem nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c cã b¸n s¶n phÈm vµ dÞch
vô t-¬ng tù cho cïng mét sè kh¸ch hµng víi gi¸ b¸n t-¬ng tù lµ c¸c ®èi thñ c¹nh
tranh cña m×nh.
* C¹nh tranh ngµnh:
Doanh nghiÖp cã thÓ xem mét c¸ch réng h¬n tÊt c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cïng
s¶n xuÊt mét lo¹i hay mét líp s¶n phÈm ®Òu lµ ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh.
* C¹nh tranh c«ng dông:
12
Doanh nghiÖp cã thÓ xem mét c¸ch réng h¬n n÷a lµ tÊt c¶ nh÷ng doanh
nghiÖp s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm thùc hiÖn cïng mét dÞch vô lµ ®èi t-îng c¹nh
tranh cña m×nh.
§Ó cô thÓ h¬n, ta cã thÓ ph©n biÖt thµnh n¨m kiÓu c¬ cÊu ngµnh c¨n cø vµo
sè l-îng ng-êi b¸n vµ s¶n phÈm ®ång nhÊt hay rÊt kh¸c biÖt nh- sau:
+ §éc quyÒn hoµn toµn: §éc quyÒn hoµnh toµn tån t¹i khi chØ cã mét doanh
nghiÖp duy nhÊt cung cÊp mét s¶n phÈm hay dÞch vô nhÊt ®Þnh trong mét n-íc hay
mét khu vùc nhÊt ®Þnh.
+ Nhãm ®éc quyÒn hoµn toµn: Gåm mét vµi doanh nghiÖp s¶n xuÊt phÇn lín
mét lo¹i s¶n phÈm (vÝ dô: dÇu má, thÐp...) .
+ Nhãm ®éc quyÒn cã kh¸c biÖt: Gåm mét vµi doanh nghiÑp s¶n xuÊt ra
nh÷ng s¶n phÈm cã kh¸c nhau mét phÇn (vÝ dô: « t«, xe m¸y...) .
+ C¹nh tranh ®éc quyÒn: Gåm nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh cã kh¶ n¨ng t¹o ra
nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt cho toµn bé hay mét phÇn s¶n phÈm cña m×nh (vÝ dô: nhµ
hµng, kh¸ch s¹n...) .
+ C¹nh tranh hoµn h¶o: Gåm nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh cïng cung øng mét
lo¹i s¶n phÈm vµ dÞch vô (vÝ dô: thÞ tr-êng chøng kho¸n, thÞ tr-êng hµng ho¸...) .
1.2.2. Ý nghĩa của sức cạnh tranh trong khâu tiêu thụ sản phẩm của
doanh nghiệp.
- C¹nh tranh buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tèi -u ho¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña
s¶n xuÊt kinh doanh,ph¶i triÖt ®Ó kh«ng ngõng s¸ng t¹o, t×m tßi.
- C¹nh tranh buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng ®-a tiÕn bé khoa häc
kü thuËt vµo s¶n xuÊt, n¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi.
- C¹nh tranh quy ®Þnh vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng th«ng qua
nh÷ng lîi thÕ mµ doanh nghiÖp ®¹t ®-îc nhiÒu h¬n ®èi thñ c¹nh tranh. §ồng thời
c¹nh tranh còng lµ yÕu tè lµm t¨ng hoÆc gi¶m uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng
tr-êng.
Tr-íc ®©y, trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, chóng ta kh«ng mét ai nãi
®Õn viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp. Bëi mét thùc
tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i c¹nh tranh víi nhau mµ chØ cÇn thùc hiÖn c¸c chØ
tiªu Nhµ n-íc giao, nhµ n-íc ®¶m b¶o mäi kh©u, mäi mÆt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh. Ngµy nay nÒn kinh tÕ Nhµ n-íc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞt r-êng cã
13
sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Do vËy, nã ho¹t
®éng theo quy luËt kh¸ch quan vèn cã cña nã ®ã lµ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung –
cÇu, quy luËt c¹nh tranh.
Quy luËt c¹nh tranh thÓ hiÖn rÊt râ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Cã kinh tÕ thÞ
tr-êng th× tÊt yÕu cã c¹nh tranh. C¬ së cña c¹nh tranh lµ chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau vÒ
t- liÖu s¶n xuÊt.
NÒn kinh tÕ n-íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi sù tham gia cña
nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Thªm vµo ®ã víi chÝnh
s¸ch më cöa cña nÒn kinh tÕ, ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp n-íc ngoµi tham gia
vµo lÜnh vùc kinh doanh trªn thÞ tr-êng ViÖt Nam th× t×nh h×nh c¹nh tranh gi÷a c¸c
doanh nghiÖp ngµy cµng quyÕt liÖt h¬n.
Thùc tÕ cho thÊy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tá ra rÊt yÕu trong c¹nh tranh
so víi c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi. Bëi n-íc ta míi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ dã ®ã
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch-a quen víi c¹nh tranh. V× vËy mµ hµng ho¸ n-íc
ngoµi c¹nh tranh gay g¾t, chÌn Ðp s¶n phÈm trong n-íc.
H¬n n÷a, c¸c h×nh thøc trong kinh doanh, c¸ch lµm ¨n cña c¸c doanh nghiÖp
trong n-íc th-êng mang tÝnh chôp giËt, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ rÊt Ýt doanh
nghiÖp ¸p dông chiÕn l-îc kinh doanh.
VËy, cã thÓ nãi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña
c¸c doanh nghiÖp lµm thay ®æi mèi t-¬ng quan thÕ vµ lùc cña doanh nghiÖp trªn thÞ
tr-êng vÒ mäi mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
1.2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến sức cạnh tranh trong khâu tiêu thụ sản
phẩm của doanh nghiệp.
1.2.3.1 Nhóm yếu tố thị trƣờng
Hiện nay các cơ sở sản xuất kinh doanh nông nghiệp tiến hành các hoạt động
sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của Nhà nƣớc. Tùy theo
quy mô, trình độ chuyên môn hóa, trình độ công nghệ … của từng loại cơ sở sản
xuất kinh doanh mà ảnh hƣởng của thị trƣờng có khác nhau. Mặc dù vậy, nh n tố
thị trƣờng có ảnh hƣởng rất lớn chi phối quá trình sản xuất kinh doanh của các cơ
sở kinh doanh nông nghiệp. Có thể xét trên 3 yếu tố sau đ y của thị trƣờng:
- Nhu cầu thị trƣờng về nông sản. Cầu nông sản phụ thuộc vào thu nhập, cơ
cấu d n cƣ ở các vùng, các khu vực. Về nguyên lý, thu nhập của d n cƣ tăng lên thì
14
cầu cũng tăng lên, song đối với sản phẩm nông nghiệp khi thu nhập d n cƣ tăng lên
thì cầu về nông sản có thể diễn ra theo chiều hƣớng tăng lên đối với các sản phẩm
có nhu cầu thiết yếu hàng ngày của d n cƣ và các sản phẩm cao cấp, đồng thời giảm
đối với các sản phẩm kém phẩm chất và thấp cấp. Khi thu nhập của d n cƣ tăng lên
thì nhu cầu đối với lƣơng thực thực phẩm thấp cấp giảm xuống. Cơ cấu d n cƣ cũng
có ảnh hƣởng đến cầu. Đối với những vùng nông thôn mà cƣ d n nông thôn là chủ
yếu, phần lớn nhu cầu lƣơng thực thực phẩm đƣợc tiêu dùng cho chính họ. Vì vậy,
những nhu cầu tiêu thụ sản phẩm chủ yếu tự họ cung ứng, việc tổ chức các chợ
nông thôn để trao đổi sản phẩm tại chổ có ý nghĩa rất quan trọng. Đối với các vùng
thành thị, bao gồm các thị trấn, thị xã, các thành phố lớn hay các khu công nghiệp
tập trung d n cƣ phi nông nghiệp, lớn thì nhu cầu tiêu thụ nông sản hàng ngày có số
lƣợng lớn và chất lƣợng cao, việc tổ chức các cửa
hàng, các ki ốt trở nên cần thiết. Các cơ sở sản xuất kinh doanh muốn tiêu
thụ tốt nông sản phải nắm bắt những nhu cầu trên cơ sở thu thập của cƣ d n.
- Những sản phẩm mang tính chất nguyên liệu và phải thông qua chế biến,
cần có tổ chức tiêu thụ đặt biệt thông qua các hợp đồng và phải có tổ chức tốt việc
bảo quản để bảo đảm chất lƣợng sản phẩm.
- Cung cấp sản phẩm nông nghiệp là một yếu tố quan trọng trong cơ chế thị
trƣờng. các cơ sở sản xuất kinh doanh phải tìm hiểu khả năng sản xuất loại sản
phẩm mà mình sản xuất, tức là phải tìm hiểu nắm bắt các đối thủ cạnh tranh. Sản
phẩm nông nghiệp có tính đa dạng cả về chủng loại, số lƣợng, về phẩm cấp, về đối
tƣợng tiêu dùng, vì vậy tính không hoàn hảo của thị trƣờng nông nghiệp thể hiện
đặc trƣng của sản phẩm
nông nghiệp. Khi số lƣợng cung tăng lên làm cho giá sản phẩm giảm xuống
và ngƣợc lại. Để tổ chức tốt việc tiêu thụ sản phẩm, các cơ sở sản xuất kinh doanh
phải hiểu rõ đƣợc đối thủ cạnh tranh của mình về mặt số lƣợng, chất lƣợng snả
phẩm và đối tƣợng khách hàng. Khi nghiên cứu về cung cầu sản phẩm, các cơ sở
sản xuất kinh doanh một mặt phải xem xét lại khả năng sản xuất kinh doanh của
mình đối với sản phẩm, mặt khác phải tìm hiểu kỹ các khả năng sản xuất của các
loại sản phẩm mà mình sản xuất trên thị trƣờng. Đặc biệt cần chú ý đến cải tiến và
n ng cao chất lƣợng, mẫu mã chủng loại sản phẩm. Khi xem xét cung sản phẩm
15
nhiều phải chú ý đến mấy yếu tố ảnh hƣởng đến cung sản phẩm sau đ y: giá cả sản
phẩm bao gồm giá cả sản phẩm đang sản xuất, sản phẩm thay thế bổ sung và cả giá
cả các đầu vào; trình độ kỹ thuật và ứng dụng công nghệ vào sản xuất, môi trƣờng
tự nhiên và cơ chế chính sách đang đƣợc thực hiện, đồng thời phải chú ý đến cả
những áp lực của cầu.
- Giá cả là một yếu tố quan trọng, là thƣớc đo sự c n bằng cung -cầu trong
nền kinh tế thị trƣờng. Giá cả tăng cho thấy sản phẩm đó đang khan hiếm, cầu lớn
hơn cung và ngƣợc lại. Tuy nhiên khi xem xét yếu tố giá cả cần chú ý đến các loại
sản phẩm:
+ Loại sản phẩm cao cấp thông thƣờng giá cả tăng lên thì cầu lại giảm.
+ Loại sản phẩm thay thế: khi giá cả của loại sản phẩm này tăng lên thì cầu
của sản phẩm thay thế có thể tăng lên.
Ví dụ, khi giá thịt tăng lên thì cầu về cá (và những sản phẩm có thể thay thế
thịt) tăng lên.
+ Loại sản phẩm bổ sung là những sản phẩm mà khi sử dụng một sản phẩm
này phải sử dụng kèm theo loại sản phẩm khác. Ví dụ khi nhu cầu về cà phê tăng
lên thì nhu cầu về đƣờng cũng tăng lên.
Khi xem xét yếu tố giá cả cần đặc biệt lƣu ý:
+ Hệ số co giãn của cầu. Hệ số này biểu hiện mối quan hệ giữa sự thay đổi
mức cầu của sản phẩm i khi giá cả sản phẩm khác có thể thay thế hoặc bổ sung sản
phẩm i thay đổi.
+ Hệ số co giản thu nhập của mức cầu. Hệ số này biểu hiện mối quan hệ giữa
sự thay đổi thu nhập của d n cƣ với sự thay đổi mức cầu của sản phẩm.
+ Tỷ giá: là quan hệ so sánh gía cả của các sản phẩm này với giá cả của các
sản phẩm khác. Tỷ lệ này có ý nghĩa rất quan trọng, nó hƣớng ngƣời tiêu dùng về
một ngƣời bán, về một loại sản phẩm, tạo ra tỷ suất lợi nhuận tƣơng đối của mỗi
ngành, mỗi loại sản phẩm. Tỷ giá phụ thuộc vào áp lực của cầu và chi phí. Tỷ giá
cho biết sự hiếm hoi của mặt hàng nào đó trong một thời điểm nào đó.
+ Chỉ số giá là một tiêu thức quan trọng để bghiên cứu và xem xét sự vận
hàng của giá cả và của sản phẩm. Ngoài ra khi xem xét yêu cầu sản phẩm cũng phải
tính đến những thị hiếu, tập quán và thói quen tiêu dùng của cƣ d n.
16
1.2.3.2. Nhóm nhân tố về cơ sở vật chất – kỹ thuật và công nghệ của sản
xuất và tiêu thụ sản phẩm
- Các nh n tố về cơ sở vật chất – kỹ thuật bao gồm hệ thống cơ sở hạ tầng
nhƣ đƣờng sá giao thông, phƣơng tiện vận tải, hệ thống bến cảng kho bãi, hệ thống
thông tin liên lạc … Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc lƣu thông
nhanh chóng kịp thời, đảm bảo an toàn cho việc tiêu thụ sản phẩm.
- Các nh n tố về kỹ thuật và công nghệ sản xuất và tiêu thụ đặc biệt quang
trọng trong việc tăng khả năng tiếp cận và mở rộng thị trƣờng tiêu thụ sản phẩm của
cơ sở sản xuất kinh doanh. Hệ thống chế biến với những d y chuyền công nghệ tiên
tiến sẽ làm tăng thêm giá trị của sản phẩm. Các sản phẩm nông nghiệp trƣớc khi đi
vào chế biến theo kỹ
thuật tiên tiến cũng cần đƣợc qua các giai đoạn sơ chế bƣớc đầu. Công nghệ
chế biến còn tạo nên những sản phẩm tiêu dùng mới và đổi mới tập quán tiêu dùng
truyền thống, kích thích và mở rộng tính đa dạng trong tiêu dùng nông sản.
1.2.3.3. Nhóm nhân tố về chính sách vĩ mô
Nhóm nh n tố này thể hiện vai trò tác động của Nhà nƣớc đến thị trƣờng
nông sản. Trong điều kiện nền kinh tế thị trƣờng, các cơ sởan xuất kinh doanh hoạt
động sản xuất kinh doanh bị chi phối bởi các quy luật nhƣ cung, cầu, giá cả …
Song tác động của Nhà nƣớc tới thị trƣờng có ý nghĩa to lớn và giúp cho các cơ sở
sản xuất kinh doanh hoạt động
có hiệu quả. Các chính sách vĩ mô của Nhà nƣớc có liên quan đến tiêu thụ
sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh nông nghiệp bao gồmp:
- Chính sách nhiều thành phần kinh tế. Trong nông nghiệp nông thôn hiện
nay nhiều thành phần kinh tế tham gia nhƣ: Kinh tế quốc doanh, kinh tế hợp tác,
kinh tế hộ nông d n, kinh tế trang trại, kinh tế tƣ nh n… Điều đó nói lên rằng, cung
sản phẩm nông nghiệp do nhiều tác nh n tham gia, nó cũng thể hiện tính không
hoàn hảo của thị trƣờng
nông nghiệp, nghĩa là cùng một loại sản phẩm có nhiều ngƣời bán trên thị
trƣờng. Việc quy định vị trí, vai trò của các thành ohần kinh tế trong nền kinh tế là
quan trọng nhằm đảm bảo tính ổn định của sản phẩm.
17
- Chính sách tiêu dùng: chính sách tiêu dùng nông sản hƣờng vào việc
khuyến khích tiêu dùng các nông sản trong nƣớc, tạo nên thói quen và tập quán mới
trong việc tiêu dùng các sản phẩm mới và đã qua chế biến. Mặt khác chính sách tiêu
dùng có liên quan đến việc tăng thu nhập cho các tầng lớp d n cƣ, kể cả d n cƣ
nông nghiệp và phi nông nghiệp, thành thị. Chính sách tiêu dùng nhằm vào việc
n ng cao đời sống của
nh n d n, tăng thu nhập cho các tầng lớp d n cƣ trên cơ sở đó tăng sức mua
của nh n d n.
- Chính sách đầu tƣ và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào nông nghiệp: Đầu tƣ
trƣớc hết vào việc x y dựng và cải tạo hệ thống cơ sở hạ tầng nhƣ hệ thống điện,
đƣờng giao thông và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện
việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, nông thôn theo hƣớng sản xuất hàng hóa.
- Chính sách giá cả, bảo trợ sản xuất và tiêu thụ. Trong điều kiện nền kinh tế
thị trƣờng, khả năng tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh phụ thuộc vào
năng lực tổ chức của cán bộ quản lý cơ sở sản xuất kinh doanh, nghệ thuật và khả
năng tiếp thị,
marketing, tổ chức hệ thống tiêu thụ sản phẩm cho ngƣời tiêu dùng. Vì vậy
việc đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ quản lý, mà trứpc hết là đôi ngũ cán bộ làm công tác
tiêu thụ sản phẩm là hết sức quan trọng.
1.3. Đánh giá sức cạnh tranh trong khâu tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
1.3.1 Công cụ đánh giá.
Mçi chñ thÓ khi tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i biÕt ph©n tÝch
nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó tõ ®ã t×m ra vµ ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh,
h¹n chÕ gi¶m bít nh÷ng mÆt yÕu. Sau ®©y lµ mét sè c«ng cô c¹nh tranh chñ yÕu mµ
doanh nghiÖp th-êng sö dông :
1.3.1.1. Cạnh tranh bằng sự đa dạng hóa.
- §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm: Cã 3 ph-¬ng thøc:
* §a d¹ng ho¸ ®ång t©m:
Lµ h-íng ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ trªn nÒn cña s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ dùa
trªn c¬ së khai th¸c mèi liªn hÖ vÒ nguån nguyên liệu vµ thÕ m¹nh vÒ c¬ së vËt chÊt
- kü thuËt.
18
* §a d¹ng ho¸ theo chiÒu ngang:
Lµ h×nh thøc t¨ng tr-ëng b»ng c¸ch më réng c¸c danh môc s¶n phÈm vµ dÞch
vô cung cÊp cho kh¸ch hµng hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Th«ng th-êng nh÷ng s¶n
phÈm nµy kh«ng cã mèi liªn hÖ víi nhau nh-ng chóng cã nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn cã
n¾m rÊt ch¾c .
* §a d¹ng ho¸ hçn hîp:
Lµ sù kÕt hîp cña hai h×nh thøc trªn. Sö dông chiÕn l-îc nµy th-êng lµ nh÷ng
tËp ®oµn kinh doanh lín hay nh÷ng C«ng ty ®a Quèc gia. §a d¹ng ho¸ hçn hîp
®ang lµ xu thÕ cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay.
-
Kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm:
Kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm lµ t¹o ra c¸c ®Æc ®iÓm riªng, ®éc ®¸o ®-îc thõa
nhËn trong toµn ngµnh cã thÓ lµ nhê vµo lîi thÕ c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Kh¸c
biÖt ho¸ s¶n phÈm nÕu ®¹t ®-îc sÏ lµ chiÕn l-îc t¹o kh¶ n¨ng cho C«ng ty thu ®-îc
tû lÖ lîi nhuËn cao h¬n bëi nã t¹o nªn mét vÞ trÝ v÷ng ch¾c cho h½ng trong viÖc ®èi
phã víi 5 lîi thÕ c¹nh tranh.
Kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm t¹o ra sù trung thµnh cña kh¸ch hµng vµo nh·n hiÖu
s¶n phÈm, ®iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn kh¶ n¨ng Ýt biÕn ®éng h¬n vÒ gi¸.
Sù chªnh lÖch gi÷a chi phÝ kh¸c biÖt ho¸ ¶n phÈm kh¸ lín víi chi phÝ thÊp
h¬n cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× ng-êi mua cã thÓ s½n sµng hy sinh mét vµi ®Æc
tÝnh tèt cña s¶n phÈm, dÞch vô kh¸c biÖt ho¸ ®Ó tiÕt kiÖm mét kho¶n tiÒn lín. V×
vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c kü l-ìng c¸c nguy hiÓm khi th-ch hiÖn
chÝnh s¸ch nµy.
1.3.1.2. C¹nh tranh b»ng chÊt l-îng s¶n phÈm:
X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng t¨ng, thÞ tr-êng
ngµy cµng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao, tho¶ m·n nhu cÇu
tiªu dïng. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ tæng thÓ c¸c chØ tiªu, ®Æc tr-ng kinh tÕ, kü thuËt ®-îc
thÓ hiÖn qua sù tho¶ m·n nhu cÇu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªu dïng x¸c ®Þnh, phï
hîp víi c«ng dông s¶n phÈm mµ ng-êi tiªu dïng mong muèn. ChÊt l-îng s¶n phÈm
®-îc h×nh thµnh tõ kh©u thiÕt kÕ s¶n phÈm cho ®Õn khi s¶n xuÊt xong tiªu thô s¶n
19
phÈm. Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm nh-: kh©u trang bÞ s¶n
xuÊt, chÊt l-îng nguyª vËt liÖu, chÊt l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ vµ chÊt l-îng lao ®éng.
§Ó n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸n
bé qu¶n lý chÊt l-îng ph¶i chó ý ë tÊt c¶ c¸c kh©u trªn, ®ång thêi ph¶i cã chÕ ®é
kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm ë tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
do c¸c nh©n viªn kiÓm tra chÊt l-îng thùc hiÖn. Ph¶i cã sù phèi kÕt hîp chÆt chÏ
gi÷a c¸c bé phËn Marketing víi bé phËn nghiªn cøu, thiÕt kÕ s¶n phÈm...
1.3.1.3. C¹nh tranh b»ng gi¸ c¶.
- C¹nh tranh b»ng chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸.
a/ ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ cao:
Thùc chÊt lµ ®-a gi¸ b¸n s¶n phÈm cao h¬n gi¸ b¸n trªn thÞ tr-êng vµ cao h¬n
gi¸ trÞ. ChÝnh s¸ch nµy th-êng ®-îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã s¶n phÈm
hay dÞch vô ®éc quyÒn, kh«ng bÞ c¹nh tranh hoÆc ®-îc ¸p dông cho c¸c lo¹i hµng
ho¸ xa sØ, sang träng phôc vô cho ®o¹n thÞ tr-êng cã møc thu nhËp cao. C¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cã c¸c lo¹i s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao v-ît tréi so víi c¸c ®èi thñ
kh¸c còng cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ cao.
b/ ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ ngang víi gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng.
§Þnh ra møc gi¸ b¸n s¶n phÈm xoay quanh møc gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng.
§©y lµ c¸ch ®¸nh gi¸ kh¸ phæ biÕn, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tæ chøc tèt c¸c
ho¹t ®éng chiªu thÞ vµ c¸c ho¹t ®éng b¸n hµng ®Ó t¨ng khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô
nh»m n©ng cao lîi nhuËn.
c/ ChÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp.
Lµ ®Þnh ra møc gi¸ b¸n s¶n phÈm thÊp h¬n gi¸ thÞ tr-êng ®Ó thu hót kh¸ch
hµng vÒ phÝa m×nh nh»m t¨ng khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô.
C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp khi muèn ®-a s¶n
phÈm míi th©m nhËp nhanh vµo thÞ tr-êng hoÆc c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm lùc tµi
chÝnh m¹nh còng cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp ®Ó cã thÓ ®¸nh b¹i ®èi thñ
hay ®uæi c¸c ®èi thñ míi ra khái thÞ tr-êng.
-
C¹nh tranh b»ng c¸ch h¹ gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm ®-îc tËp hîp tõ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu,
c¸c chi phÝ vÒ nh©n c«ng s¶n xuÊt vµ c¸c chi phÝ cè ®Þnh phôc vô cho s¶n xuÊt
chung. KiÓm so¸t gi¸ thµnh gåm cã:
20
- Xem thêm -