Tài liệu Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại long an

-0- BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP-HOÀ CHÍ MINH ---------*****--------- VOÕ THÒ MINH TUYEÀN NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI LONG AN Chuyeân ngaønh: KINH TEÁ TAØI CHÍNH-NGAÂN HAØNG Maõ soá: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS.THAÂN THÒ THU THUÛY TP.HOÀ CHÍ MINH –Naêm 2009 MỤC LỤC CHƯƠNG 1: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NHTM..................................................................................... 1 1.1.Những vấn đề chung về tín dụng ngân hàng thương mại ....................... 1 1.1.1 Khaùi nieäm tín duïng ngaân haøng thöông maïi ............................................... 1 1.1.2 Phaân loaïi tín duïng ......................................................................................... 1 1.2.Rủi ro tín dụng ngân hàng........................................................................ 5 1.2.1 Khaùi nieäm rủi ro tín duïng ............................................................................. 5 1.2.2 Phaân loaïi ruûi ro tín duïng............................................................................... 6 1.2.3 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng .............................................................................. 7 1.2.4 Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán ruûi ro tín duïng .......................................... 7 1.3.Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại................................. 9 1.3.1 Khaùi nieäm quaûn trò ruûi ro tín duïng.............................................................. 9 1.3.2 Caùc böôùc quaûn trò ruûi ro tín duïng ............................................................... 9 1.3.3 Caùc moâ hình quaûn trò ruûi ro tín duïng .......................................................... 10 1.4 Kinh nghiệm quản trị rủi ro và xử lý rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thương mại nước ngoài ................................................................................. 16 1.4.1 Kinh nghiệm quaûn trò ruûi ro của Malaysia.................................................. 16 1.4.2 Kinh nghiệm quaûn trò ruûi ro của Nhaät Baûn................................................. 17 1.4.3 Kinh nghieäm quản trị rủi ro cuûa Trung Quoác ............................................ 18 Keát luaän chöông 1: ................................................................................................. 20 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI LONG AN ................................................................... 21 2.1 Giới thiệu các ngân hàng thương mại tỉnh Long An ................................ 21 2.1.1 Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ......................................................................... 21 2.1.2 Söï ñoùng goùp cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaøo söï phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Long An............................................................................................................ 22 2.2 Phân tích thực trạng rủi ro tín dụng của các NHTM Long An .................. 24 2.2.1 Thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM Long An ......................... 24 2.2.2 Thöïc traïng ruûi ro tín duïng của caùc NHTM Long An ............................... 32 2.2.3 Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng ............................................................ 41 2.3.Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại các NHTM Long An ....... 44 2.3.1 Caùc vaên baûn qui ñònh vaø vaän duïng caùc vaên baûn trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM Long An.............................................................. 45 2.3.2 Thöïc hieän caùc bieän phaùp quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc NHTM Long An .................................................................................................................................. 46 2.3.3 Haïn cheá trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng của các NHTM Long An .................................................................................................................................. 49 Keát luaän chöông 2................................................................................................... 54 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI LONG AN . 55 3.1.Những chiến lược phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng của các NHTM Long An .......................................................................................................... 55 3.2.Những thách thức khi nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM Long An............................................................................................... 56 3.2.1 Veà cô cheá quaûn lyù........................................................................................... 57 3.2.2 Veà trình ñoä coâng ngheä................................................................................... 57 3.2.3 Veà hieäu quaû chaát löôïng hoaït ñoäng............................................................... 58 3.3.1 Hoaøn thieän veà boä maùy toå chöùc trong quaù trình taùi cô caáu ........................ 58 3.3.2 Xaây döïng vaø hoaøn thieän chính saùch tín duïng ............................................. 60 3.3.3 Cuûng coá vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng................................................... 62 3.3.4 Löïa choïn nhöõng phöông phaùp vaø coâng cuï phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro tín duïng thích hôïp......................................................................................................... 65 3.3.5ø Naâng cao hieäu quaû coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä ........................... 66 3.3.6 Ñaåy maïnh hoaït ñoäng thoâng tin tín duïng taïi caùc NHTM Long An ........... 67 3.3.7 Xaây döïng qui trình giaùm saùt vaø quaûn trò ruûi ro tín duïng .......................... 68 3.3.8 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä chính xaùc ........................... 72 3.3.9 Söû duïng moâ hình quaûn trò ruûi ro tín duïng ................................................... 72 3.3.10 ÖÙng duïng heä thoáng vaên baûn, qui cheá, qui trình, thuû tuïc caáp tín duïng .. 74 3.3.11 Trích laäp quyõ döï phoøng ruûi ro .................................................................... 75 3.3.12 Caûi tieán coâng ngheä, nguoàn nhaân löïc trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng.......................................................................................................................... 75 3.3.13 ÖÙng duïng kinh nghieäm quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM nöôùc ngoaøi ......................................................................................................................... 76 3.4Các giải pháp hỗ trợ.................................................................................. 76 3.4.1 Naâng cao chaát löôïng quaûn lyù, ñieàu haønh cuûa NHNN Long An ................. 76 3.4.2 Taêng cöôøng vaø naâng cao chaát löôïng coâng taùc thanh tra, giaùm saùt ñoái vôùi NHTM ...................................................................................................................... 77 3.4.3 Caûi tieán vaø naâng cao vai troø cuûa Trung taâm thoâng tin tín duïng .............. 78 Keát luaän chöông 3 .................................................................................................... 79 KẾT LUẬN .................................................................................................................................... 80 PHỤ LỤC 1..................................................................................................... 82 PHỤ LỤC 2..................................................................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 87 -1- CHÖÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ TÍN DUÏNG VAØ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG CUÛA NHTM. 1.1 Nhöõng vaán ñeà chung veà tín duïng ngaân haøng thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm tín duïng ngaân haøng thöông maïi Tín duïng laø moät giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoùa) giöõa beân cho vay(ngaân haøng vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc) vaø beân ñi vay( caù nhaân, doanh nghieäp vaø caùc chuû theå khaùc), trong ñoù beân cho vay chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi vay söû duïng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh theo thoûa thuaän, beân ñi vay coù traùch nhieäm hoaøn traû voâ ñieàu kieän voán goác vaø laõi cho beân cho vay khi ñeán haïn thanh toaùn. Hoaït ñoäng tín duïng laø vieäc toå chöùc tín duïng söû duïng nguoàn voán töï coù, voán huy ñoäng ñeå caáp tín duïng. Caáp tín duïng laø vieäc toå chöùc tín duïng thoûa thuaän ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn vôùi nguyeân taéc coù hoaøn traû baèng caùc nghieäp vuï cho vay, chieát khaáu, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh ngaân haøng vaø caùc dòch vuï khaùc. Cho vay laø moät hình thöùc caáp tín duïng, theo ñoù toå chöùc tín duïng giao cho khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn ñeå söû duïng vaøo muïc ñích vaø thôøi gian nhaát ñònh theo thoûa thuaän vôùi nguyeân taéc coù hoaøn traû caû goác vaø laõi. 1.1.2 Phaân loaïi tín duïng Ngaân haøng cung caáp raát nhieàu loaïi tín duïng cho nhieàu ñoái töôïng khaùch haøng vôùi nhöõng muïc ñích söû duïng khaùc nhau. Vì vaäy, vieäc phaân loaïi tín duïng döïa treân moät soá tieâu chí nhaát ñònh tuøy theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng vaø muïc tieâu quaûn lyù cuûa ngaân haøng, cuï theå goàm: 1.1.2.1Caên cöù theo muïc ñích vay - Cho vay ñaàu tö baát ñoäng saûn: laø caùc khoaûn tín duïng ñöôïc baûo ñaûm baèng baát ñoäng saûn, bao goàm: • Tín duïng ngaén haïn cho xaây vaø môû roäng ñaát ñai. • Tín duïng daøi haïn ñeå mua ñaát ñai, nhaø cöûa, caên hoä, cô sôû dòch vuï, traïng thaùi vaø baát ñoäng saûn ôû nöôùc ngoaøi. -2- - Cho vay taøi trôï xuaát khaåu: laø caùc khoaûn tín duïng ngaén haïn cho vieäc mua haøng hoùa xuaát khaåu. - Cho vay noâng nghieäp: laø caùc khoaûn tín duïng caáp cho caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, nhaèm trôï giuùp caùc hoaït ñoäng troàng troït, thu hoaïch muøa maøng vaø chaên nuoâi gia suùc. - Cho vay coâng nghieäp vaø thöông maïi: laø caùc khoaûn tín duïng caáp cho caùc doanh nghieäp ñeå trang traûi caùc chi phí nhö mua haøng hoùa, nguyeân vaät lieäu, traû thueá vaø chi traû löông. - Cho vay tieâu duøng: ñaây laø caùc khoaûn tín duïng caù nhaân ñeå mua saém haøng tieâu duøng nhö xe hôi, nhaø môùi, trang thieát bò trong nhaø… - Cho thueâ taøi chính: laø loaïi hình tín duïng trung, daøi haïn. Trong ñoù caùc coâng ty cho thueâ taøi chính duøng voán cuûa mình ñeå mua caùc trang thieát bò, maùy moùc theo yeâu caàu cuûa ngöôøi ñi thueâ vaø cho thueâ vôùi 1 thôøi gian nhaát ñònh. Ngöôøi ñi thueâ phaûi traû cho coâng ty cho thueâ taøi chính tieàn thueâ moãi quí hoaëc moãi thaùng 1 laàn. Khi keát thuùc hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính ngöôøi ñi thueâ ñöôïc quyeàn mua hoaëc keùo daøi thôøi haïn thueâ hoaëc traû laïi thieát bò cho coâng ty cho thueâ taøi chính. 1.1.2.2 Caên cöù theo thôøi haïn cho vay Vieäc phaân chia theo thôøi gian coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi ngaân haøng vì thôøi gian lieân quan maät thieát ñeán tính an toaøn, sinh lôïi cuûa tín duïng vaø khaû naêng hoaøn traû cuûa khaùch haøng. Coù 3 loaïi: - Tín duïng ngaén haïn: coù thôøi haïn töø 12 thaùng trôû xuoáng, ñöôïc söû duïng ñeå boå sung voán kinh doanh löu ñoäng cho caùc doanh nghieäp vaø caùc nhu caàu chi tieâu ngaén haïn. - Tín duïng trung haïn: coù thôøi haïn töø treân 12 thaùng ñeán 60 thaùng, ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán hoaëc ñoåi môùi thieát bò coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát kinh doanh, xaây döïng caùc döï aùn môùi coù qui moâ nhoû vaø thôøi gian thu hoài voán nhanh. -3- - Tín duïng daøi haïn: treân 60 thaùng, ñöôïc söû duïng ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu daøi haïn nhö xaây döïng nhaø ôû, ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình thuoäc cô sôû haï taàng, caûi tieán vaø môû roäng saûn xuaát coù qui moâ lôùn. 1.1.2.3 Caên cöù vaøo hình thöùc tín duïng: Döïa vaøo tieâu chí naøy tín duïng bao goàm: chieát khaáu, cho vay, baûo laõnh, vaø cho thueâ, trong ñoù: - Chieát khaáu: laø vieäc ngaân haøng öùng tröôùc tieàn cho khaùch haøng töông öùng vôùi giaù trò cuûa moät giaáy nôï tröø ñi phaàn thu nhaäp cuûa ngaân haøng ñeå sôû höõu moät giaáy nôï chöa ñeán haïn. - Cho vay: laø vieäc ngaân haøng ñöa tieàn cho khaùch haøng vôùi cam keát khaùch haøng phaûi hoaøn traû caû goác vaø laõi trong khoaûn thôøi gian xaùc ñònh. Cho vay bao goàm caùc loaïi sau: ¾ Thaáu chi : laø nghieäp vuï cho vay qua ñoù ngaân haøng cho pheùp ngöôøi vay ñöôïc chi vöôït treân soá dö tieàn göûi thanh toaùn cuûa mình ñeán moät giôùi haïn nhaát ñònh vaø trong khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. Giôùi haïn naøy ñöôïc goïi laø haïn möùc thaáu chi. Thaáu chi laø hình thöùc tín duïng ngaén haïn, linh hoaït, thuû tuïc ñôn giaûn, khoâng coù baûo ñaûm ñoái vôùi khaùch haøng coù ñoä tin caäy cao, thu nhaäp ñeàu ñaën vaø oån ñònh, hoaëc coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñoái vôùi caù nhaân hoaëc doanh nghieäp khoâng qua baõo laõnh. ¾ Cho vay trực tiếp từng lần: laø hình thức cho vay của ngaân haøng khaùch haøng coù nhu cầu thời vụ hay mở rộng sản xuất vay thường xuyeân, khoâng coù ñiều kiện ñể ñối với caùc ñặc biệt maø khoâng coù nhu cầu ñược cấp hạn mức thấu chi. ¾ Cho vay theo hạn mức: laø nghiệp vụ tín dụng theo cấp cho khaùch haøng hạn mức tín dụng. Hạn mức tín dụng ñoù ngaân haøng thỏa thuận ñược cấp treân cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh, nhu cầu vốn vaø nhu cầu vay vốn của khaùch haøng. ¾ Cho vay luaân chuyển: laø nghiệp vụ cho vay dựa treân luaân chuyển của haøng hoùa. Ngaân haøng cho doanh nghiệp vay ñể mua haøng vaø sẽ thu nợ khi baùn haøng. ¾ Cho vay trả goùp: laø hình thức tín dụng maø khaùch haøng trả gốc laøm nhiều lần trong thời hạn tín dụng ñaõ thoả thuận. Cho vay trả goùp thường caùc khoản vay trung vaø daøi hạn,taøi trợ cho taøi sản cố ñược aùp dụng ñịnh hoặc haøng laâu bền. ñối với -4- ¾ Cho vay giaùn tiếp: laø hình thức cho vay thoâng qua caùc tổ chức trung gian. Cho vay gían tiếp thường ñược aùp dụng ñối với thị trường coù nhieàu moùn vay nhoû, người vay phaân taùn, caùch xa ngaân haøng, nhằm giảm bớt chi phí vaø rủi ro. -Bảo laõnh: laø việc ngaân haøng cam keát dưới hình thức thư bảo laõnh về việc thực hiện caùc nghĩa vụ taøi chính thay cho khaùch haøng của ngaân haøng khi khaùch haøng khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï nhö cam keát. Phaân theo mục tieâu coù caùc loại bảo laõnh như sau: ¾ Bảo laõnh dự thầu: laø cam kết của ngaân haøng với chủ ñầu tư (hay chủ thầu) về việc trả tiền phạt thay cho beân dự thầu nếu beân dự thầu vi phạm caùc quy hợp ñịnh trong ñồng dự thầu. ¾ Bảo laõnh thực hiện hợp ñồng: laø cam kết của ngaân haøng về việc chi trả tổn thất thay khaùch haøng nếu khaùch haøng khoâng thực hiện ñầy ñủ hôïp ñồng như cam kết, gaây tổn thất cho beân thứ ba. ¾ Bảo laõnh tiền ứng trước: laø cam kết của ngaân haøng về việc sẽ hoøan trả tiền ứng trước cho beân thụ hưởng bảo laõnh nếu beân ¾ Bảo laõnh vay vốn: ñược bảo laõnh khoâng trả. laø cam kết của ngaân haøng ñối với người cho vay (tổ chức tín dụng, caùc caù nhaân…) về việc sẽ trả gốc laõi ñuùng hạn nếu khaùch haøng (người ñi vay) khoâng traû ñöôïc. ¾ Bảo laõnh thanh toaùn: laø cam keát cuûa ngaân haøng về việc sẽ thanh toùan tiền theo ñuùng hợp ñồng thanh toùan cho người thụ hưởng nếu khaùch haøng của ngaân haøng khoâng thanh toaùn ñuû. - Cho thueâ: laø vieäc ngaân haøng mua taøi saûn cho khaùch haøng thueâ vôùi thôøi haïn sao cho ngaân haøng phaûi thu gaàn ñuû( hoaëc thu ñuû) giaù trò cuûa taøi saûn cho thueâ coäng laõi. Hết hạn thu, khaùch haøng coù theå mua laïi taøi saûn ñoù. 1.1.2.4.Căn cứ vaøo mức ñộ tín nhiệm ñối với khaùch haøng -Tín dụng coù baûo ñaûm: laø loại tín dụng dựa treân cơ sở caùc bảo chấp, cầm cố, bảo laõnh của beân thứ ba bằng taøi sản. Sự lyù ñể ngaân haøng coù hoặc khoâng ñủ. ñảm như thế ñảm bảo naøy laøm căn cứ phaùp ñược nguồn thu nợ thứ hai khi nguồn thu nợ thứ nhất khoâng coù -5- -Tín dụng khoâng bảo ñảm: laø loại tín dụng khoâng coù taøi sản thế chấp, cầm cố, bảo laõnh của beân thứ ba. Loại tín dụng naøy coù thể ñược cấp cho caùc khaùch haøng coù uy tín, kinh doanh thường xuyeân coù laõi, tình hình taøi chính hiệu quả, vững mạnh. 1.1.2.5. Phaâân loại theo rủi ro: Caùch phaân loại naøy gíup ngaân haøng thường xuyeân ñaùnh giaù lại tính an toaøn của caùc khoaûn tín duïng, trích lập dự phoøng tổn thất kịp thời hiệu quả. Coù 2 loại như sau: -Tín dụng laønh mạnh: laø caùc khoản tín dụng coù khả năng thu hồi cao. -Tín dụng coù vaán ñeà: laø caùc khoản tín dụng coù dấu hiệu khoâng laønh mạnh như khaùch haøng chậm tieâu thụ hàng hóa, gặp thieân tai, tiến ñộ thực hiện kế hoạch bị chậm, trì hoaõn nộp baùo caùo taøi chính… Tín dụng coù vấn ñề ñược chia laøm 2 loại, ñoù laø: 9 Nợ quaù hạn coù khaû naêng thu hoài: laø caùc khoaûn nôï ñaõ quaù haïn vôùi thôøi haïn ngaén vaø khaùch haøng coù keá hoaïch khaéc phuïc toát, taøi saûn ñaûm baûo coù giaù trò lôùn, thanh khoaûn cao… 9 Nợ quaù haïn khoù ñoøi: laø caùc khoaûn nôï quaù haïn khaù laâu, khaû naêng traû nôï keùm, taøi saûn theá chaáp nhoû hoaëc bò giaûm giaù, khaùch haøng chaây ì… 1.2 Ruûi ro tín duïng ngaân haøng 1.2.1Khaùi nieäm ruûi ro tín duïng. Ruûi ro tín duïng laø ruûi ro thaát thoaùt taøi saûn coù theå phaùt sinh khi moät beân ñoái taùc khoâng thöïc hieän moät nghóa vuï taøi chính hoaëc nghóa vuï theo moät hôïp ñoàng ñoái vôùi moät ngaân haøng, bao goàm caû vieäc khoâng thöïc hieän thanh toaùn nôï cho duø ñoù laø nôï goác hay nôï laõi ñeán haïn. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc khoaûn thanh toaùn bao goàm caû goác vaø laõi coù theå bò trì hoaõn hoaëc thaäm chí laø khoâng ñöôïc hoaøn traû, haäu quaû laø seõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söï luaân chuyeån tieàn teä vaø hieäu quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng khoâng chæ xuaát hieän ôû hoaït ñoäng cho vay maø coøn bao goàm nhieàu hoaït ñoäng mang tính chaát tín duïng khaùc cuûa ngaân haøng nhö: baûo laõnh, cam keát, chaáp thuaän taøi trôï thöông maïi, cho vay ôû thò tröôøng lieân ngaân haøng. Do ñoù ruûi ro tín duïng coù theå xaùc ñònh nhö quaù trình sau: -6RUÛI RO TÍN DUÏNG KHOÂNG THU ÑUÔÏC LAÕI ÑUÙNG HAÏN PHAÙT SINH LAÕI TREO KHOÂNG THU ÑÖÔÏC GOÁC ÑUÙNG HAÏN PHAÙT SINH NÔÏ QUAÙ HAÏN KHOÂNG THU ÑUÛ LAÕI KHOÂNG THU ÑUÛ VOÁN CHO VAY PHAÙT SINH LAÕI TREO PHAÙT SINH NÔÏ KHOÙ ÑOØI KHAÛ NAÊNG THANH TOAÙN SUY GIAÛM , HIEÄU QUAÛ KINH DOANH GIAÛM, THAÁT THOAÙT VOÁN, PHAÙ SAÛN 1.2.2 Phaân loaïi ruûi ro tín duïng Ruûi ro tín duïng bao goàm ruûi ro danh muïc vaø ruûi ro giao dòch. Trong ñoù, ruûi ro danh muïc ñöôïc phaân ra hai loaïi ruûi ro : ruûi ro noäi taïi vaø ruûi ro taäp trung. + Ruûi ro noäi taïi xuaát phaùt töø caùc yeáu toá mang tính rieâng bieät cuûa moãi caù nhaân ñi vay hoaëc ngaønh kinh teá. + Ruûi ro taäp trung laø möùc dö nôï cho vay ñöôïc taäp trung cho moät soá khaùch haøng, moät soá ngaønh kinh teá hoaëc moät soá loaïi cho vay hoaëc moät khu vöïc ñòa lyù. Ruûi ro giao dòch coù ba thaønh phaàn: ruûi ro löïa choïn, ruûi ro baûo ñaûm, vaø ruûi ro nghieäp vuï. + Ruûi ro löïa choïn: laø ruûi ro lieân quan ñeán thaåm ñònh vaø phaân tích tín duïng. + Ruûi ro baûo ñaûm xuaát phaùt töø caùc tieâu chuaån ñaûm baûo. + Ruûi ro nghieäp vuï laø ruûi ro lieân quan ñeán quaûn trò hoaït ñoäng cho vay. -7- 1.2.3 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng Ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng, ngaân haøng döïa vaøo caùc thoâng soá sau: - Heä soá nôï quaù haïn: laø tyû leä nôï quaù haïn treân toång dö nôï cho vay. - Heä soá ruûi ro tín duïng: laø tyû leä toång nôï cho vay treân toång taøi saûn coù. Heä soá naøy cho thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong taøi saûn coù, khoaûn muïc tín duïng trong toång taøi saûn coù caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng thôøi ruûi ro tín duïng caøng lôùn. -Phaân loaïi nôï quaù haïn, nôï xaáu: ™ Nôï quaù haïn: Nôï quaù haïn laø nhöõng khoaûn tín duïng khoâng hoaøn traû ñuùng haïn, khoâng ñöôïc pheùp vaø khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå gia haïn nôï. ™ Nôï xaáu: Nôï xaáu laø moät trong nhöõng vaán ñeà luoân laøm ñau ñaàu caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng. Theo tieâu chuaån quoác teá, “nôï xaáu” laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn 90 ngaøy maø khoâng ñoøi ñöôïc vaø khoâng ñöôïc taùi cô caáu. Nôï xaáu bao goàm nhöõng khoaûn nôï quaù haïn coù hoaëc khoâng theå thu hoài, nôï lieân quan ñeán caùc vuï aùn chôø xöû lyù vaø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn khoâng ñöôïc Chính phuû xöû lyù ruûi ro. Nôï xaáu laø khoaûn nôï coù caùc ñaëc tröng cô baûn sau ñaây: - Khaùch haøng khoâng thöïc hieän nghóa vuï traû nôï vôùi ngaân haøng khi caùc cam keát ñaõ ñeán haïn. - Tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng ñang vaø coù chieàu höôùng xaáu daãn ñeán coù khaû naêng ngaân haøng khoâng thu ñöôïc caû goác laãn laõi. - Thoâng thöôøng veà thôøi gian laø caùc khoaûn nôï quaù haïn ít nhaát 90 ngaøy. Nôï xaáu ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu nhoùm muïc ñích giuùp caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng deã quaûn lyù, kieåm soaùt vaø ñeà ra phöông phaùp xöû lyù khaùc nhau cho töøng nhoùm töông öùng. 1.2.4 Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán ruûi ro tín duïng Ruûi ro tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi xaûy ra coù theå do raát nhieàu nhaân toá . Tuy nhieân nhöõng nguyeân nhaân chính daãn ñeán ruûi ro tín duïng ñöôïc phaân thaønh 2 nhoùm: -8- - Nhoùm nhaân toá mang tính khaùch quan: chaúng haïn nhö thieân tai, dòch beänh, hoaû hoaïn, hoaëc söï thay ñoåi caùc yeáu toá thò tröôøng, cheá ñoä, chính saùch cuûa Nhaø nöôùc, ñoái thuû caïnh tranh, söï bieán ñoäng cuûa caùc yeáu toá nhö tyû giaù, kinh teá bò suy thoaùi, laïm phaùt… laøm cho caùc doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng thích öùng kòp thôøi vôùi moâi tröôøng kinh doanh, töø ñoù gaëp khoù khaên trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, rôi vaøo tình caûnh phaù saûn, khoâng traû ñöôïc nôï cho ngaân haøng, coøn ñoái vôùi caù nhaân vay voán seõ bò thaát nghieäp, thu nhaäp giaûm suùt neân cuõng khoù coù khaû naêng traû nôï cho ngaân haøng. Do ñoù, caùc khoaûn tín duïng chöùa ñuïng nhieàu ruûi ro daãn ñeán tình hình hoaït ñoäng cho vay cuûa ngaân haøng ngaøy caøng xaáu aûnh höôûng ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. - Nhoùm nhaân toá chuû quan: + Veà phía khaùch haøng: do trình ñoä quaûn lyù yeáu keùm neân söû duïng voán vay khoâng mang laïi hieäu quaû nhö mong ñôïi hoaëc tính toaùn phöông aùn, keá hoaïch thieáu chính xaùc; hay do söï thieáu thieän chí traû nôï cuûa khaùch haøng, coá tình löøa ñaûo khi bieän phaùp xöû lyù thu hoài nôï cuûa ngaân haøng toû ra keùm hieäu quaû. + Veà phía ngaân haøng : do coøn loûng leûo, baát caäp, chöa roõ raøng trong chính saùch, qui cheá quy trình tín duïng cuûa ngaân haøng hoaëc do quaù coi troïng taøi saûn theá chaáp khi cho vay, khoâng quan taâm ñeán tính thanh lyù cuûa taøi saûn theá chaáp hay söï baát hôïp leä, hôïp phaùp cuûa caùc giaáy tôø chöùng nhaän quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng taøi saûn ñaûm baûo cho khoaûn vay; hoaëc thieáu thoâng tin khi thaåm ñònh, hoaëc phaân tích thoâng tin khoâng chính xaùc daãn ñeán cho vay hoaëc ñaàu tö khoâng hôïp lyù. Ña soá caùc ngaân haøng cho vay taäp trung quaù nhieàu vaøo moät doanh nghieäp hoaëc moät ngaønh kinh teá naøo ñoù, vaø ñaàu tö vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao neân deã daãn ñeán ruûi ro tín duïng. Cô cheá quaûn lyù caùn caân thanh khoaûn khoâng an toaøn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû. Cuï theå ngaân haøng thöôøng huy ñoäng caùc nguoàn voán ngaén haïn nhöng laïi cho vay vaø ñaàu tö trung vaø daøi haïn , neáu khoâng quaûn lyù caùn caân thanh khoaûn toát seõ daãn ñeán ruûi ro. Do caùn boä ngaân haøng coù trình ñoä chuyeân moân thaáp, thieáu naêng löïc quaûn trò neân deã daãn ñeán ruûi ro. Ngoaøi ra, moät nguyeân nhaân nöõa laø thieáu ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, chaúng haïn nhö caùn boä thaåm ñònh döï aùn khoâng trung thöïc, ñaùnh giaù cao veà hieäu quaû döï aùn cuõng nhö ñaûm baûo ñöôïc khaû naêng traû nôï, nhöng treân thöïc teá thì khoâng ñuùng. -9- 1.3 Quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.3.1 Khaùi nieäm quaûn trò ruûi ro tín duïng Quaûn trò ruûi ro tín duïng laø quaù trình xaây döïng vaø thöïc thi caùc chieán löôïc, caùc chính saùch quaûn lyù vaø kinh doanh tín duïng nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu an toaøn, hieäu quaû vaø phaùt trieån beàn vöõng; Taêng cöôøng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa, haïn cheá vaø giaûm thaáp nôï quaù haïn, nôï xaáu trong kinh doanh tín duïng, töø ñoù taêng doanh thu, giaûm chi phí vaø naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh caû trong ngaén haïn vaø daøi haïn cuûa NHTM. 1.3.2 Caùc böôùc quaûn trò ruûi ro tín duïng Trong hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi, vieäc quaûn trò ruûi ro ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu qua 4 böôùc sau: xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro, ñaùnh giaù ruûi ro, theo doõi ruûi ro vaø kieåm soaùt ruûi ro. 1.3.2.1 Xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro Moãi ngaân haøng ñeàu xaùc ñònh cho mình moät haïn möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc trong noå löïc ñeå coù ñöôïc lôïi nhuaän, treân cô sôû ï saün saøng chòu ñöïng ruûi ro vaø söùc maïnh taøi chính. Theo ñònh kyø hoäi ñoàng quaûn trò coù traùch nhieäm xem xeùt laïi vaø thoâng qua haïn möùc ñoù. Caùc möùc naøy ñöôïc thoâng baùo ñeán cho toaøn boä nhaân vieân caùc boä phaän nghieäp vuï vaø ban ñieàu haønh, ban ñieàu haønh chòu traùch nhieäm ñaûm baûo caùc boä phaän nghieäp vuï tuaân thuû caùc haïn möùc naøy. Coù tyû leä thöôûng vaø phaït tính treân toång soá thaáp hôn vaø lôùn hôn toång soá vöôït haïn möùc ñoù. 1.3.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro Ñeå ñaùnh giaù ruûi ro ñoøi hoûi ngaân haøng phaûi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán caùc saûn phaåm, dòch vuï hay hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Phaûi coù caùc bộ phận kieåm tra naèm trong qui trình nghieäp vuï ñeå kieàm cheá ruûi ro trong caùc haïn möùc ñaõ ñöôïc ñeà ra cuøng vôùi caùc bieän phaùp ñeå theo doõi caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä vöôït haïn möùc ruûi ro. Quy trình ñaùnh giaù ruûi ro: 9 Nhaän bieát ruûi ro: böôùc ñaàu tieân ñeå coù ñöôïc chöông trình quaûn trò ruûi ro hieäu quaû laø phaûi nhaän bieát vaø xaùc ñònh ñöôïc caùc loaïi ruûi ro maø ngaân haøng coù theå gaëp phaûi thoâng qua phaân tích ñaëc thuø cuûa caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc qui trình hoaït ñoäng. - 10 - 9 Ñònh löôïng ruûi ro: laø vieäc ñeà ra vaø xem xeùt laïi haïn möùc ruûi ro, giuùp ban ñieàu haønh xaùc ñònh ñöôïc ruûi ro caàn ñöôïc öu tieân theo doõi vaø kieåm soaùt. Hieän nay treân thöïc teá coù 3 phöông phaùp ñònh löôïng cô baûn sau: -Phöông phaùp thoáng keâ: baûn chaát cuûa phöông phaùp naøy laø döïa treân vieäc tính toaùn xaùc suaát xaûy ra thieät haïi ñoái vôùi nhöõng nghieäp vuï ñöôïc nghieân cöùu. -Phöông phaùp kinh nghieäm: ñöôïc hình thaønh treân kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia. Ñeå chính xaùc hôn caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng coù theå keát hôïp phöông phaùp thoáng keâ vaø phöông phaùp kinh nghieäm vôùi nhau. - Phöông phaùp tính toaùn vaø phaân tích: döïa treân vieäc xaây döïng ñöôøng cong xaùc suaát thieät haïi vaø ñaùnh giaù ruûi ro ngaân haøng döïa treân ñoäng thaùi bieán thieân toaùn öùng duïng baèng phöông phaùp ngoaïi suy. 9 Theo doõi ruûi ro : laø vieäc thöïc hieän ñaày ñuû caùc heä thoáng, caùc thuû tuïc kieåm soaùt, nhôø ñoù ban ñieàu haønh coù theå theo doõi möùc ruûi ro cuûa töøng lónh vöïc kinh doanh. 9 Kieåm soaùt ruûi ro: ruûi ro ñöôïc kieåm soaùt baèng vieäc thöïc hieän caùc thuû tuïc naèm trong heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong caùc qui trình kinh doanh vaø hoaït ñoäng nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt cao coù theå giaûm thieåu ruûi ro toái ña nhöng hieäu quaû laïi thaáp, ngöôïc laïi chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt thaáp coù theå ñem laïi lôïi nhuaän cao nhöng ruûi ro cuõng coù theå cao. Vì vaäy, ban ñieàu haønh caàn phaûi tìm ra söï caân baèng toái öu giöõa chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt vaø lôït ích ñem laïi töø caùc thuû tuïc ñoù. Töø ñoù, löïa choïn caùc thuû tuïc kieåm soaùt cho phuø hôïp vôùi quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. 1.3.2.3 Theo doõi ruûi ro: sau khi xaùc ñònh ñöôïc haïn möùc vaø ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng loaïi ñeå töø ñoù theo doõi ruûi ro theo töøng lónh vöïc kinh doanh vôùi möùc ñoä ruûi ro töông öùng. 1.3.2.4 Kieåm soaùt ruûi ro: laø ñaùnh giaù ruûi ro nhöng vôùi möùc ñoä toång quaùt hôn treân goùc ñoä toaøn dieän caùc hoaït ñoäng ngaân haøng ñeå ñöa ra bieän phaùp giaûm thieåu ruûi ro hôïp lyù. 1.3.3 Caùc moâ hình quaûn trò ruûi ro tín duïng - 11 - Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro tín duïng trong caùc quyeát ñònh cho vay vaø ñaàu tö, caùc NHTM caàn coù phöông phaùp nhaèm xaùc ñònh khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng, töùc giaûm thieåu ruûi ro tín duïng. Muïc ñích chính cuûa ño löôøng ruûi ro tín duïng laø: - Xaùc ñònh khaû naêng thaønh coâng cuûa moät khoaûn vay. - Xaùc ñònh möùc buø ruûi ro töông öùng trong laõi suaát cuûa moät khoaûn vay. Muoán laøm ñöôïc ñieàu naøy caùc ngaân haøng caàn phaûi thu thaäp ñöôïc thoâng tin veà khaùch haøng moät caùch ñaày ñuû vaø phaûi coù caùc moâ hình, phöông phaùp ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng ñaõ ñöôïc caùc nhaø kinh teá, caùc ngaân haøng vaø caùc nhaø phaân tích söû duïng. Caùc moâ hình naøy phaûn aùnh caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa ruûi ro tín duïng nhöng khoâng loaïi tröø laãn nhau, vì vaäy moät ngaân haøng coù theå söû duïng nhieàu moâ hình ñeå phaûn aùnh ruûi ro tín duïng töø nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. 1.3.3.1Moâ hình ñònh tính ruûi ro tín duïng Để ñaùnh giaù xaùc suaát ruûi ro cuûa ngöôøi vay, treân cô sôû ñònh giaù caùc khoaûn vay hoaëc khoaûn nôï , ñoä chính xaùc phuï thuoäc vaøo nguoàn thoâng tin veà ngöôøi vay maø ngaân haøng thu thaäp ñöôïc. Soá löôïng thoâng tin caàn thu thaäp cho moãi khoaûn ñaàu tö phuï thuoäc vaøo qui moâ cuûa khoaûn ñaàu tö ñoù vaø chi phí thu thaäp thoâng tin. Caùc yeáu toá chuû yeáu lieân quan ñeán caùc quyeát ñònh ñaàu tö ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: - Nhoùm caùc yeáu toá lieân quan ñeán ngöôøi vay voán: + Uy tín: ñöôïc theå hieän thoâng qua lòch söû vay, traû cuûa ngöôøi vay. Neáu trong quaù trình vay, ngöøôi vay luoân traû ñuû vaø ñuùng haïn thì seõ taïo ñöôïc loøng tin ñoái vôùi ngaân haøng. + Cô caáu voán: Theå hieän thoâng qua tyû leä giöõa voán huy ñoäng/ voán töï coù cuûa caùc toå chöùc vay voán. Neáu tyû leä caøng ngaøy caøng lôùn thì xaùc suaát ruûi ro caøng cao. + Möùc ñoä bieán ñoäng cuûa thu nhaäp: Vôùi baát kyø cô caáu voán naøo thu nhaäp cuõng aûnh höôûng ñeán khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi vay. Chính vì vaäy, thöôøng caùc coâng ty coù lòch söû thu nhaäp oån ñònh thöôøng xuyeân laâu daøi seõ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö hôn. - 12 - + Taøi saûn ñaûm baûo: laø moät ñieàu kieän chuû yeáu trong baát kyø moät quyeát ñònh cho vay. Thöôøng thì caùc ngaân haøng söû duïng caùc bieän phaùp nhö: baûo hieåm tín duïng, theá chaáp, caàm coá taøi saûn, hoaëc baûo laõnh… nhaèm thuùc ñaåy, khuyeán khích vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû vaø thöïc hieän nghóa vuï traû nôï ñaày ñuû cho ngaân haøng, ñoàng thôøi giuùp cho ngaân haøng trong tröôøng hôïp xaáu nhaát vaãn coù theå thu hoài voán baèng caùch phaùt maõi taøi saûn. - Nhoùm caùc yeáu toá lieân quan ñeán thò tröôøng: + Chu kyø kinh teá: Chu kyø kinh teá cuõng aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc ñaùnh giaù xaùc suaát ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Chaúng haïn, thôøi gian gaàn ñaây neàn kinh teá bò laïm phaùt do aûnh höôûng cuûa neàn kinh teá theá giôùi, do ñoù nhaø nöôùc tìm caùch kieàm cheá laïm phaùt baèng caùc bieän phaùp haønh chaùnh, laøm giaûm caàu caùc maët haøng cao caáp, chæ duy trì caùc nhu caàu thieát yeáu. + Laõi suaát: laõi suaát caøng cao thì ruûi ro tín duïng caøng cao, bôûi vì laõi suaát cao thì ngöôøi vay khoù coù khaû naêng traû nôï do hieäu quaû kinh teá khoâng cao. Ngoaøi ra, moät soá döï aùn ñaàu tö höùa heïn ñem laïi nhieàu lôïi nhuaän, maø lôïi nhuaän caøng cao thì möùc ñoä ruûi ro caøng lôùn. Ngoaøi ra, ñoái vôùi moãi ñôn xin vay, caàn phaân tích moät soá noäi dung nhö sau: - Möùc ñoä tín nhieäm cuûa ngöôøi vay, ñieàu naøy lieân quan ñeán 6 khía caïnh-6C cuûa ngöôøi xin vay nhö: tö caùch( Character), naêng löïc( Capacity), thu nhaäp(Cash), baûo ñaûm(Collateral),ñieàu kieän(Conditions) vaø kieåm soaùt( Control). Taát caû caùc tieâu chí naøy phaûi ñaùnh giaù toát thì khoaûn vay môùi ñöôïc xem laø khaû thi. - Ñaûm baûo hôïp ñoàng tín duïng ñöôïc kyù keát ñuùng ñaén vaø hôïp leä. - Ñaûm baûo ngaân haøng coù theå ñoøi nôï thuaän lôïi baèng taøi saûn baûo ñaûm. 1.3.3.2 Moâ hình ñònh löôïng ruûi ro tín duïng Ñeå bieát ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa töøng nhaân toá thì chuùng ta phaûi löôïng hoaù söï aûnh höôûng baèng caùc moâ hình soá löôïng, qua ñoù ño löôøng ñoä ruûi ro tín duïng moät caùch cuï theå. Caùc moâ hình ñònh löôïng thöôøng söû duïng caùc döõ lieäu phaûn aùnh ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi vay ñeå tính toaùn xaùc suaát cuûa ruûi ro tín duïng hoaëc ñeå phaân loaïi khaùch haøng caên - 13 - cöù vaøo möùc ñoä ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh. Ñeå söû duïng caùc moâ hình naøy, caùc ngaân haøng phaûi xaùc ñònh caùc chæ tieâu phaûn aùnh caùc ñaëc ñieåm taøi chính vaø kinh doanh coù lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng cho töøng ñoái töôïng cho vay cuï theå. Sau khi caùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, kyõ thuaät thoáng keâ seõ ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn xaùc suaát ruûi ro tín duïng hoaëc ñeå phaân loaïi ruûi ro tín duïng. - Moâ hình xaùc suaát tuyeán tính Moâ hình xaùc suaát tuyeán tính söû duïng caùc soá lieäu veà taøi chính, veà tình hình chi traû caùc khoaûn vay trong quaù khöù laøm döõ lieäu ñaàu vaøo döï ñoaùn xaùc suaát chi traû cho caùc khoaûn vay môùi (pi). Giaû söû caùc khoaûn vay cuõ ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: - Nhoùm coù ruûi ro maát voán: Zi=1 - Nhoùm khoâng coù ruûi ro : Zi=0 Moái quan heä giöõa nhoùm naøy vôùi caùc nhaân toá aûnh höôûng töông öùng (Xij)ñöôïc bieåu dieãn qua moâ hình ñöôøng thaúng tuyeán tính sau: Zi= βjXij + Sai soá (1) Trong ñoù: + βj Phaûn aùnh möùc ñoä quan troïng cuûa chæ tieâu thöù j ( ví duï chæ tieâu cô caáu voán) trong vieäc giaûi thích quaù khöù chi traû cuûa ngöôøi vay. + Zi phaûn aùnh xaùc suaát bình quaân ruûi ro maát voán cuûa ngöôøi vay qua coâng thöùc: E(Zi)=(1-pi) Kyõ thuaät naøy ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñôn giaûn khi caùc soá lieäu phaûn aùnh ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi vay ñöôïc cung caáp. Tuy nhieân, ñieåm yeáu cuûa noù laø ôû choã xaùc suaát ruûi ro maát voán raát deã naèm ngoaøi khoaûng töø 0 ñeán 1. - Moâ hình logit: laø moâ hình giôùi haïn xaùc suaát coäng doàn cuûa ruûi ro maát voán ñoái vôùi moät khoaûn tín duïng naèm trong khoaûn töø 0 ñeán 1. Ñieàu naøy coù nghóa laø: giaû söû taïi thôøi ñieåm t, doanh nghieäp xin vay khoaûn voán vay thöù 4 thì xaùc suaát ruûi ro F(Z4) cuûa khoaûn voán vay naøy seõ baèng toång F(Z1)+ F(Z2)+ F(Z3) vaø xaùc suaát cuûa töøng khoaûn vay naøy ñöôïc phaân boá theo daïng haøm soá: - 14 - F(Z1)= 1 1+e2 Trong ñoù: e laø cô soá töï nhieân F(Z1)laø xaùc suaát coäng doàn cuûa möùc ruûi ro ñoái vôùi moät khoaûn vay Z1 ñöôïc tính nhö coâng thöùc (1) ôû treân. Haïn cheá chuû yeáu cuûa phöông phaùp naøy laø giaû thieát raèng xaùc suaát luyõ keá cuûa ruûi ro maát voán ñöôïc phaân boå theo daïng haøm soá logit cuï theå. - Moâ hình ñieåm soá tín duïng tieâu duøng Caùc yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán khaùch haøng caù nhaân ñöôïc söû duïng trong moâ hình cho ñieåm tín duïng tieâu duøng bao goàm: heä soá tín duïng, tuoåi ñôøi, traïng thaùi taøi saûn, soá ngöôøi phuï thuoäc, sôû höõu nhaø, thu nhaäp, ñieän thoaïi, taøi khoaûn caù nhaân, thôøi gian coâng taùc…Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, coâng ty thì caùc chæ tieâu taøi chính nhö: lôïi nhuaän, thu nhaäp, taøi saûn… Öu ñieåm: loaïi boû ñöôïc söï phaùn xeùt chuû quan trong quaù trình cho vay vaø giaûm ñaùng keå thôøi gian quyeát ñònh tín duïng cuûa ngaân haøng. Nhöôïc ñieåm: khoâng theå töï ñieàu chænh moät caùch nhanh choùng ñeå thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi trong neàn kinh teá. - Moâ hình ñieåm soá Z: Moâ hình ñieåm soá Z do E.I.Altman hình thaønh ñeå cho ñieåm tín duïng ñoái vôùi caùc coâng ty saûn xuaát cuûa Myõ. Ñaïi löôïng Z laø thöôùc ño toång hôïp ñeå phaân loaïi ruûi ro tín duïng ñoái vôùi ngöôøi vay vaø phuï thuoäc vaøo: + Trò soá cuûa caùc chæ soá taøi chính cuûa ngöôøi vay(Xj). + Taàm quan troïng cuûa caùc chæ soá naøy trong vieäc xaùc ñònh xaùc suaát vôõ nôï cuûa ngöôøi vay trong quaù khöù. Töø ñoù, Altman ñi ñeán moâ hình cho ñieåm nhö sau: Z= 1.2X1+1.4X2+3.3X3+0.6X4+1.0X5 Trong ñoù Z: chæ soá bieán ñoäng ño löôøng toaøn boä möùc ñoä ruûi ro cuûa ngöôøi vay. X1: tyû leä voán löu ñoäng vaø toång taøi saûn Coù. - 15 - X2: tyû leä giöõa lôïi nhuaän tích luyõ vaø toång taøi saûn Coù. X3: Tyû leä lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi suaát treân toång taøi saûn Coù. X4: Tyû leä giöõa giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu vaø giaù keá toaùn cuûa caùc khoaûn nôï daøi haïn. X5: Tyû leä giöõa doanh thu vaø toång taøi saûn Coù. Giaù trò cuûa Z caøng lôùn thì möùc ñoä ruûi ro döï tính cuûa ngöôøi vay caøng nhoû. Giaù trò cuûa Z caøng nhoû hoaëc laø aâm coù theå laø caên cöù ñeå xeáp loaïi ngöôøi vay vaøo nhoùm coù ruûi ro cao. Theo moâ hình naøy thì baát kyø khaùch haøng naøo coù ñieåm soá Z nhoû hôn 1.81 seõ bò xeáp vaøo khu vöïc coù ruûi ro cao. Vieäc söû duïng moâ hình naøy töông ñoái ñôn giaûn, tuy nhieân laïi chöùa ñöïng moät soá nhöôïc ñieåm sau: Thöù nhaát, moâ hình chæ cho pheùp phaân loaïi hai nhoùm ngöôøi vay coù ruûi ro vaøkhoâng coù ruûi ro. Thöù hai, khoâng coù lyù do thuyeát phuïc ñeå chöùng minh raèng caùc thoâng soá phaûn aùnh taàm quan troïng cuûa caùc chæ soá trong coâng thöùc Altman laø baát bieán duø trong thôøi gian ngaén. Töông töï nhö vaäy, caùc chæ soá ñöôïc choïn trong coâng thöùc cuõng khoâng phaûi laø khoâng theå baát bieán, ñaëc bieät khi caùc ñieàu kieän kinh doanh cuõng nhö ñieàu kieän thò tröôøng taøi chính ñang thay ñoåi lieân tuïc. Thöù ba, moâ hình ñaõ khoâng tính ñeán moät soá nhaân toá khoù ñònh löôïng nhöng coù theå ñoùng moät vai troø quan troïng aûnh höôûng ñeán möùc ñoä ruûi ro cuûa khoaûn vay. Maët khaùc caùc moâ hình naøy cuõng hieám khi söû duïng caùc thoâng tin thò tröôøng nhö giaù caû caùc taøi saûn taøi chính, giaù caùc khoûan nôï hoaëc giaù coå phieáu cuûa coâng ty khaùch haøng. Nhö vaäy, caùc moâ hình treân ñöôïc söû duïng thích hôïp nhaát trong tröôøng hôïp ñaùnh giaù tính an toaøn cuûa caùc khoaûn tín duïng caáp cho khaùch haøng lôùn thuoäc khu vöïc coâng ty. Ngoaøi ra, coù theå ño löôøng ruûi ro tín duïng thoâng qua phaân tích tín duïng. Phaân tích tín duïng chính laø böôùc thaåm ñònh hoà sô khaùch haøng, bao goàm caùc hoaït ñoäng xem xeùt, ñaùnh giaù moïi maët veà khaùch haøng tröôùc khi ñöa ra caùc quyeát ñònh cho vay hay khoâng - 16 - cho vay. Vôùi caùc ñieàu khoaûn cuï theå veà möùc cho vay , thôøi gian cho vay, laõi suaát cho vay… Lyù thuyeát phaân tích tín duïng hieän ñaïi goàm hai phaàn cô baûn laø ñaùnh giaù khaùch haøng vay voán trong töông quan vôùi ngaønh kinh doanh cuûa hoï vaø phaân tích doøng tieàn. Muïc ñích cuûa phaàn thöù nhaát laø tìm hieåu vò trí hieän taïi cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng, aùp löïc caïnh tranh trong ngaønh, nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra… Muïc tieâu cuûa phaân tích doøng tieàn laø tìm kieám vaø ñaùnh giaù caùc nguoàn thu cuûa doanh nghieäp döïa treân cô sôû nhöõng thoâng tin taøi chính vaø nguyeân taéc keá toaùn. Vieäc phaân tích naøy nhaèm ñaûm baûo khaû naêng hoaøn traû cuûa khaùch haøng trong töông lai. 1.4 Kinh nghiệm quản trị rủi ro vaø xöû lyù ruûi ro tín dụng của moät soá ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi 1.4.1 Kinh nghiệm quaûn trò ruûi ro của Malaysia * Nguyeân tắc “ Đặt cược caân bằng- Proportionate stake” Nguyeân taéc naøy coi troïng phaàn voán töï coù cuûa doanh nghieäp khi thöïc hieän döï aùn nhaèm giaûm thieåu ruûi ro cho ngaân haøng thoâng qua vieäc naâng cao traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp sao cho phaàn cheânh leäch taøi trôï caàn thieát caøng thaáp caøng toát. * Nguyeân tắc “ ngang bằng-pari passu” Nguyeân tắc naøy coù nghĩa laø hai ngaân haøng cuøng cho vay ñối với một khaùch haøng thì phải bảo ñảm rằng vieäc thế chấp taøi saûn taïi hai ngaân haøng laø ngang nhau, hai ngaân haøng phải cung cấp loại hình cho vay tương ứng với mức ñộ rủi ro laø như nhau. * Nguyeân taéc “ Bảo vệ-protection” - Nếu khoản tín dụng ñaõ xaùc ñịnh coù taøi sản thế chấp, ngoøai sự bền vững veà hieäu quaû kinh doanh cuûa khaùch haøng thì ngaân haøng phải bảo hoaëc phöông tieän ñöôïc baûo veä Ñaûm baûo raèng ngaân haøng coù - ñảm rằng khoaûn vay ñủ an toøan voán baèng giaù trò cuûa taøi saûn theá chaáp. ñaày ñuû quyeàn xöû lyù taøi saûn theá chaáp ñeå thu hoài nôï. Neáu khoaûn tín duïng ñöôïc xaùc nhaän döïa hoaøn toaøn vaøo söùc maïnh taøi chính cuûa ngöôøi vay vaø khoâng caàn tôùi taøi saûn theá chaáp thì taøi saûn cuûa ngöôøi vay phaûi baûo veä khoaûn vay hoaëc phöông tieän ñaõ caáp. * Nguyeân taéc” Kieåm soaùt-Control”