Tài liệu Nâng cao năng lực quản lý nhà nước của cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh hà tĩnh hiện nay

Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C¸n bé cã vai trß rÊt quan träng, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh: "C¸n bé lµ c¸i gèc cña mäi c«ng viÖc", "Mu«n viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i, ®Òu do c¸n bé tèt hoÆc kÐm" [48, tr 269, 240]. ë n-íc ta, cÊp x· (x·, ph-êng, thÞ trÊn) lµ mét trong bèn cÊp hµnh chÝnh. CÊp x· lµ cÊp thÊp nhÊt, gÇn d©n nhÊt, lµ cÊp trùc tiÕp tæ chøc vµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn ®-êng lèi, chñ tr-¬ng, nghÞ quyÕt cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc, t¨ng c-êng ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, huy ®éng mäi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tæ chøc cuéc sèng cña céng ®ång d©n c-. ChÝnh quyÒn cÊp x· thùc hiÖn qu¶n lý nhµ n-íc trªn c¸c lÜnh vùc: ChÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, an ninh, quèc phßng. §Ó chÝnh quyÒn cÊp x· thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n-íc mét c¸ch cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc (CBCC) chÝnh quyÒn cÊp x· cã n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc tèt. Thùc tÕ cho thÊy ë ®©u mµ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· tèt th× hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý cao. Ng-îc l¹i, ë ®©u mµ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· kh«ng tèt th× hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý thÊp, tiÒm Èn nguy c¬ mÊt ®oµn kÕt néi bé, mÊt d©n chñ, t×nh tr¹ng khiÕu n¹i, tè c¸o kÐo dµi, t¹o nªn ®iÓm nãng... lµm ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta lu«n lu«n quan t©m vµ chó träng ®Õn c«ng t¸c c¸n bé, ®Æc biÖt trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n-íc, x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n, c«ng t¸c c¸n bé cµng ®-îc chó träng. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· ban hµnh nhiÒu NghÞ quyÕt, v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ c¸n bé nh-: NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 8 Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng kho¸ VII, NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 3, 7 Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng kho¸ VIII, V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng X, ®Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 5 kho¸ IX Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng "vÒ ®æi míi vµ n©ng cao chÊt l-îng hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së x·, ph-êng, thÞ trÊn", trong ®ã nhÊn m¹nh: X©y dùng ®éi ngò c¸n bé ë c¬ së cã n¨ng lùc tæ chøc vµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn ®-êng lèi cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc, c«ng t©m, th¹o viÖc, tËn tuþ víi d©n, biÕt ph¸t huy søc d©n, kh«ng tham nhòng, kh«ng øc hiÕp d©n, trÎ ho¸ ®éi ngò, ch¨m lo c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d-ìng, gi¶i quyÕt hîp lý vµ ®ång bé chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé c¬ së [30, tr 167-168]. Ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc (®· ®-îc söa sæi, bæ sung n¨m 2000, 2003); QuyÕt ®Þnh sè 136/2001/Q§-TTg ngµy 17-9-2001 cña Thñ t-íng ChÝnh phñ phª duyÖt Ch-¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i c¸ch hµnh chÝnh giai ®o¹n 2001 - 2010; NghÞ ®Þnh sè 114/2003/N§-CP ngµy 10-10-2003 cña ChÝnh phñ vÒ CBCC x·, ph-êng, thÞ trÊn; Th«ng t- sè 03/2004/TT-BNV ngµy 16-01-2004 cña Bé Néi vô h-íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 114/2003/N§-CP ngµy 10-10-2003 cña ChÝnh phñ vÒ CBCC x·, ph-êng, thÞ trÊn; NghÞ ®Þnh sè 121/2003/N§-CP ngµy 21-10-2003 cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®èi víi CBCC ë x·, ph-êng, thÞ trÊn; Th«ng t- liªn tÞch sè 34/2004/TTLT-BNV-BTC-BL§XH ngµy 14-52004 cña Bé Néi vô, Bé Tµi chÝnh, Bé Lao ®éng - Th-¬ng binh vµ X· héi h-íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 121/2003/N§-CP ngµy 21-10-2003 cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®èi víi CBCC x·, ph-êng, thÞ trÊn; QuyÕt ®Þnh sè 03/2004/Q§-TTG ngµy 07-01-2004 cña Thñ t-íng ChÝnh phñ phª duyÖt ®Þnh h-íng quy ho¹ch ®µo t¹o, båi d-ìng CBCC x·, ph-êng, thÞ trÊn ®Õn n¨m 2010; QuyÕt ®Þnh sè 04/2004/Q§-BNV ngµy 16-01-2004 cña Bé tr-ëng Bé Néi vô vÒ viÖc ban hµnh Quy ®Þnh tiªu chuÈn cô thÓ ®èi víi CBCC x·, ph-êng, thÞ trÊn... lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó lµm tèt c«ng t¸c CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·. Hµ TÜnh lµ mét tØnh miÒn Trung nghÌo, cã ®Þa h×nh phøc t¹p (miÒn nói, ®ång b»ng, duyªn h¶i vµ ®¶o), lµ n¬i g¸nh chÞu sù kh¾c nghiÖt cña khÝ hËu, chÞu nhiÒu tæn thÊt trong chiÕn tranh vµ thiªn tai. Ngay tõ khi t¸i lËp tØnh (t¸ch ra tõ tØnh NghÖ TÜnh n¨m 1991), tØnh Hµ TÜnh cã nhiÒu thuËn lîi vµ khã kh¨n, trong ®ã khã kh¨n lín nhÊt lµ sù thiÕu hôt trÇm träng vµ sù yÕu kÐm cña ®éi ngò CBCC nãi chung vµ CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· nãi riªng, nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña tØnh kh«ng cao. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cÊp uû vµ chÝnh quyÒn Hµ TÜnh ®· quan t©m tíi c«ng t¸c c¸n bé, nh-ng thùc tÕ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña ®éi ngò CBCC ®ang cßn thÊp, nhÊt lµ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña ®éi ngò CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·, ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña tØnh nhµ, do tØnh Hµ TÜnh cßn thiÕu hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·. Víi nh÷ng lý do trªn, t¸c gi¶ chän ®Ò tµi: " Nâng cao năng lực quản lý nhà nước của cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh Hà Tĩnh hiện nay " lµm luËn v¨n th¹c sÜ, nh»m ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu nªu trªn. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi VÒ vÊn ®Ò CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ®-îc nhiÒu nhµ khoa häc ph©n tÝch nghiªn cøu, gåm c¸c c«ng tr×nh, c¸c bµi viÕt cña t¸c gi¶ sau: - PGS,TS NguyÔn Phó Träng vµ PGS,TS TrÇn Xu©n SÇm chñ biªn: LuËn cø khoa häc cho viÖc n©ng cao chÊt l-îng ®éi ngò c¸n bé trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2001. - TS NguyÔn V¨n S¸u vµ GS Hå V¨n Th«ng chñ biªn: Céng ®ång lµng x· ViÖt Nam hiÖn nay, cña Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, Nxb Hµ Néi, 2001. - TS NguyÔn V¨n S¸u vµ GS Hå V¨n Th«ng: Thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ vµ x©y dùng chÝnh quyÒn cÊp x· ë n-íc ta hiÖn nay, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2005. - TS Thang V¨n Phóc vµ TS Chu V¨n Thµnh ®ång chñ biªn: ChÝnh quyÒn cÊp x· vµ qu¶n lý nhµ n-íc cÊp x· cña ViÖn khoa häc Tæ chøc Nhµ n-íc, Ban Tæ chøc c¸n bé ChÝnh phñ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2000. - PGS,TS NguyÔn H÷u KhiÓn: N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña c¸n bé chÝnh quyÒn c¬ së tØnh Trµ Vinh giai ®o¹n 2005 - 2010, §Ò tµi khoa häc, Hµ Néi, 2005. - Lª §×nh ChÕch: VÒ Nhµ n-íc XHCN vµ c«ng t¸c c¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x· ë H¶i H-ng, LuËn v¨n th¹c sÜ TriÕt häc, Hµ Néi, 1999. - NguyÔn ThÞ HËu: N©ng cao chÊt l-îng ®éi ngò CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ë tØnh Phó Thä hiÖn nay, LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt, Hµ Néi, 2004. - TrÇn ThÞ Ngµ: N©ng cao chÊt l-îng ®éi ngò c¸n bé chÝnh quyÒn x· ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c n-íc ta, LuËn v¨n th¹c sÜ Qu¶n lý nhµ n-íc, Hµ Néi 1999. - Ph¹m ThÞ Thu Vinh: N©ng cao n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé chÝnh quyÒn c¬ së trªn ®Þa bµn tØnh Phó Thä, LuËn v¨n th¹c sÜ Qu¶n lý nhµ n-íc, Hµ Néi 2003. - PGS Hµ Quang Ngäc: §éi ngò c¸n bé chÝnh quyÒn c¬ së: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ Céng s¶n sè 2/1999. - GS,TSKH Vò Huy Tõ: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c-êng n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé c¬ së, T¹p chÝ Qu¶n lý nhµ n-íc sè 5/2002. Nh×n chung c¸c c«ng tr×nh trªn chñ yÕu tËp trung ®¸nh gi¸ vÒ chÊt l-îng CBCC nh- tr×nh ®é häc vÊn, chuyªn m«n.... ch-a ®¸nh gi¸ s©u s¾c vÒ kü n¨ng cña CBCC hoÆc cã ®¸nh gi¸ vÒ kü n¨ng nh-ng ch-a g¾n víi hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, víi yªu cÇu x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n, víi ®Ò cao tÝnh tù qu¶n cña céng ®ång d©n c-. ViÖc nghiªn cøu n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ë tØnh Hµ TÜnh hiÖn nay, ch-a cã t¸c gi¶ nµo nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng d-íi gãc ®é luËt häc. Cho nªn, t¸c gi¶ m¹nh d¹n nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy, víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ vµo c«ng t¸c c¸n bé cña tØnh nhµ. 3. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu LuËn v¨n chØ tËp trung nghiªn cøu n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC Héi ®ång nh©n d©n (H§ND) vµ Uû ban nh©n d©n (UBND) cÊp x· ë tØnh Hµ TÜnh tõ n¨m 1991 ®Õn nay. 4. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu * Môc ®Ých: LuËn v¨n nh»m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ë tØnh Hµ TÜnh trong giai ®o¹n hiÖn nay. * NhiÖm vô: - Ph©n tÝch c¬ së lý luËn vÒ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· trªn c¬ së hÖ thèng ho¸ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, T- t-ëng Hå ChÝ Minh, cña §¶ng vµ quy ®Þnh cña Nhµ n-íc ta. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ë tØnh Hµ TÜnh, qua ®ã rót ra nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc vµ t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n cña h¹n chÕ ®ã. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn trong giai ®o¹n hiÖn nay ë tØnh Hµ TÜnh. 5. C¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: * C¬ së lý luËn: LuËn v¨n dùa trªn c¬ së lý luËn cña Chñ nghÜa M¸cLªnin vµ T- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n-íc ph¸p luËt; quan ®iÓm cña §¶ng vÒ c«ng t¸c c¸n bé, c«ng chøc; nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ qu¶n lý nhµ n-íc. * Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: Bªn c¹nh viÖc sö dông ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, luËn v¨n cßn sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nh-: Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, ®iÒu tra x· héi, thèng kª... 6. §ãng gãp míi vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña luËn v¨n * Nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn v¨n: - Gãp phÇn hÖ thèng c¸c quan ®iÓm cña Chñ nghÜa M¸c-Lªnin, T- t-ëng Hå ChÝ Minh, cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta vÒ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·. - §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· ë tØnh Hµ TÜnh. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·. * ý nghÜa thùc tiÔn: - LuËn v¨n cung cÊp luËn cø khoa häc gióp c¸c cÊp l·nh ®¹o ë tØnh Hµ TÜnh trong c«ng t¸c x©y dùng CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·. - LuËn v¨n cßn dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc gi¶ng d¹y ë Tr-êng ChÝnh trÞ vµ cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n ®-îc kÕt cÊu gåm 3 ch-¬ng, 8 tiÕt. Ch-¬ng 1 c¬ së lý luËn vÒ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· 1.1. ChÝnh quyÒn cÊp x· vµ vÞ trÝ, vai trß cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· 1.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 1.1.1.1. Kh¸i niÖm chÝnh quyÒn cÊp x· ChÝnh quyÒn cÊp x· cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc, ®Æc biÖt lµ trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n-íc hiÖn nay. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh: "CÊp x· lµ gÇn d©n nhÊt, lµ nÒn t¶ng cña hµnh chÝnh. CÊp x· lµm ®-îc viÖc th× mäi viÖc ®Òu xong xu«i" [48, tr.371-372]. VÞ trÝ vµ vai trß cña chÝnh quyÒn cÊp x· ®-îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung sau ®©y: - ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ n¬i trùc tiÕp tæ chøc vµ thùc hiÖn ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n-íc ®i vµo cuéc sèng. Thùc tiÔn cho thÊy cã hÖ thèng ®-êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®óng ®¾n, khoa häc nh-ng ë ®ã chÝnh quyÒn cÊp x· ho¹t ®éng yÕu kÐm th× ®-êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ch-a thùc sù ®i vµo cuéc sèng, ch-a ph¸t huy ®-îc søc m¹nh cña m×nh; ë ®©u chÝnh quyÒn cÊp x· ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× ë ®ã ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc ®-îc thùc thi nghiªm minh, chÝnh trÞ æn ®Þnh, kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®-îc n©ng cao. ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ n¬i thÓ nghiÖm chÝnh x¸c ®-êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. - ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp qu¶n lý c¸c mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, an ninh quèc phßng trªn ®Þa bµn c¬ së. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn cÊp x· lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu lùc, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong c¶ bé m¸y nhµ n-íc. - ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp chÝnh quyÒn trùc tiÕp víi d©n, gÇn d©n, s¸t d©n nhÊt, lµ cÊp chÝnh quyÒn gi¶i quyÕt vµ ch¨m lo mäi mÆt ®êi sèng nh©n d©n, trùc tiÕp n¾m b¾t t©m t-, nguyÖn väng, t×nh c¶m cña nh©n d©n. - ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp h-íng dÉn, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng tù qu¶n cña nh©n d©n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §©y lµ nÐt ®Æc thï cña chÝnh quyÒn cÊp x·, so víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn kh¸c. - ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ "cÇu nèi" gi÷a §¶ng, Nhµ n-íc víi nh©n d©n. ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp trùc tiÕp tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n-íc cho nh©n d©n hiÓu vµ thùc hiÖn ®-êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®ã vµ chÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp n¾m b¾t t©m t-, nguyÖn väng, ý chÝ cña nh©n d©n ®Ó ph¶n ¸nh víi cÊp liªn quan. - CÊp x· lµ n¬i l-u gi÷ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng, phong tôc tËp qu¸n tiÕn bé cña d©n téc ViÖt Nam. ChÝnh quyÒn cÊp x· cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ míi, ®Æc biÖt lµ ë vïng n«ng th«n. ChÝnh quyÒn cÊp x· lµ bé m¸y mang tÝnh quyÒn lùc Nhµ n-íc ®iÒu hµnh, qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n-íc trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, an ninh quèc phßng trªn ®Þa bµn c¬ së. ChÝnh quyÒn cÊp x· chØ bao gåm H§ND vµ UBND. Trong ®ã "H§ND lµ c¬ quan quyÒn lùc Nhµ n-íc ë ®Þa ph-¬ng, ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng vµ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, do nh©n d©n ®Þa ph-¬ng bÇu ra, chÞu tr¸ch nhiÖm tr-íc nh©n d©n ®Þa ph-¬ng vµ c¬ quan Nhµ n-íc cÊp trªn" [59, tr.5-6]; "UBND do H§ND bÇu lµ c¬ quan chÊp hµnh cña H§ND, c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n-íc ë ®Þa ph-¬ng, chÞu tr¸ch nhiÖm tr-íc H§ND cïng cÊp vµ c¬ quan Nhµ n-íc cÊp trªn" [59, tr.6]. Qua ph©n tÝch ë trªn cã thÓ kh¸i niÖm: chÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp thÊp nhÊt, cÊp gÇn gòi d©n nhÊt, bao gåm H§ND vµ UBND thùc hiÖn quyÒn lùc Nhµ n-íc vµ ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng, quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n ë c¬ së, quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn nh÷ng chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cñng cè quèc phßng an ninh trªn ®Þa bµn theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p, ph¸p luËt lµ tæ chøc ph¸t huy tÝnh tù qu¶n cña nh©n d©n. 1.1.1.2. §Æc ®iÓm cña chÝnh quyÒn cÊp x· Thø nhÊt, chÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp thÊp nhÊt trong hÖ thèng chÝnh quyÒn c¸c cÊp cña Nhµ n-íc ta (Trung -¬ng, tØnh, huyÖn, x·); lµ cÊp qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n-íc trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi, an ninh, quèc phßng ë ®Þa bµn c¬ së. Thø hai, chÝnh quyÒn cÊp x· lµ cÊp trùc tiÕp tæ chøc vµ thùc hiÖn ®-êng lèi chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc trong cuéc sèng, lµ cÇu nèi gi÷a §¶ng, Nhµ n-íc víi nh©n d©n, lµ cÊp gÇn gòi d©n nhÊt, lµ n¬i trùc tiÕp ®¸p øng vµ gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n. Thø ba, chÝnh quyÒn cÊp x· gåm H§ND vµ UBND, mµ kh«ng cã c¬ quan Toµ ¸n nh©n d©n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n. H§ND lµ c¬ quan quyÒn lùc Nhµ n-íc vµ ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n ë c¬ së. UBND lµ c¬ quan chÊp hµnh, c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n-íc trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi, an ninh, quèc phßng trªn ®Þa bµn c¬ së. Thø t-, chÝnh quyÒn cÊp x· lµ n¬i ph¸t huy tÝnh tù qu¶n cña céng ®ång d©n c-, lµ n¬i trùc tiÕp vËn ®éng vµ t¨ng c-êng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n. 1.1.2. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ, vai trß cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· 1.1.2.1. Kh¸i niÖm c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· Tõ "c¸n bé" ®-îc hiÓu víi nhiÒu nghÜa kh¸c nhau trong tõng giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ. Dï c¸ch hiÓu, c¸ch dïng kh¸c nhau nh-ng vÒ c¬ b¶n, tõ c¸n bé bao hµm nghÜa chÝnh cña nã lµ bé khung, lµ nßng cèt, lµ chØ huy. Quan niÖm mét c¸ch chung nhÊt, c¸n bé lµ kh¸i niÖm chØ nh÷ng ng-êi cã chøc vô, vai trß vµ c-¬ng vÞ nßng cèt trong mét tæ chøc cã t¸c ®éng ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cña tæ chøc vµ c¸c quan hÖ trong l·nh ®¹o, chØ huy, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, gãp phÇn ®Þnh h-íng sù ph¸t triÓn cña tæ chøc [63, tr.18]. C«ng chøc lµ nh÷ng ng-êi ®-îc Nhµ n-íc tuyÓn dông, bæ nhiÖm hoÆc ®-îc giao nhiÖm vô th-êng xuyªn lµm viÖc trong c¸c c¬ quan Nhµ n-íc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi ë Trung -¬ng, cÊp tØnh, cÊp huyÖn hoÆc c¬ quan ®¬n vÞ thuéc qu©n ®éi nh©n d©n hay c«ng an nh©n d©n mµ kh«ng ph¶i lµ h¹ sÜ quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp, ®-îc ph©n lo¹i theo chÕ ®é ®µo t¹o, ngµnh chuyªn m«n, ®-îc xÕp vµo mét ng¹ch hµnh chÝnh trong biªn chÕ vµ h-ëng l-¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n-íc [57, tr.18]. Theo quy ®Þnh cña NghÞ quyÕt Trung -¬ng 5 kho¸ IX: HÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së cã c¸n bé chuyªn tr¸ch vµ c¸n bé kh«ng chuyªn tr¸ch. C¸n bé chuyªn tr¸ch lµ nh÷ng c¸n bé ph¶i dµnh phÇn lín thêi gian lao ®éng, lµm viÖc c«ng ®Ó thùc hiÖn chøc tr¸ch ®-îc giao, bao gåm: C¸n bé gi÷ chøc vô qua bÇu cö gåm: C¸n bé chñ chèt cña cÊp uû §¶ng, H§ND, UBND nh÷ng ng-êi ®øng ®Çu Uû ban mÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi. C¸n bé chuyªn m«n ®-îc UBND tuyÓn chän gåm: C«ng an tr-ëng, x· ®éi tr-ëng, c¸n bé v¨n phßng, ®Þa chÝnh, tµi chÝnh - kÕ to¸n, t- ph¸p, v¨n ho¸ - x· héi. Sè l-îng c¸n bé chuyªn tr¸ch do ChÝnh phñ quy ®Þnh. C¸n bé chuyªn tr¸ch ë c¬ së cã chÕ ®é lµm viÖc vµ ®-îc h-ëng chÝnh s¸ch vÒ c¬ b¶n nh- c¸n bé, c«ng chøc Nhµ n-íc; khi kh«ng cßn lµ c¸n bé chuyªn tr¸ch mµ ch-a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó h-ëng chÕ ®é h-u trÝ, ®-îc tiÕp tôc tù ®ãng b¶o hiÓm x· héi hoÆc h-ëng phô cÊp mét lÇn theo chÕ ®é nghØ viÖc. C¸n bé, c«ng chøc c¬ së cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®-îc thi tuyÓn vµo ng¹ch c«ng chøc ë cÊp trªn. Ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc hiÖn hµnh cÇn ®-îc söa ®æi theo h-íng bao gåm c¶ c¸n bé, c«ng chøc c¬ së. C¸n bé kh«ng chuyªn tr¸ch lµ nh÷ng ng-êi chØ tham gia viÖc c«ng trong mét phÇn thêi gian lao ®éng. C¨n cø h-íng dÉn cña Trung -¬ng, UBND cÊp tØnh quy ®Þnh khung vÒ sè l-îng vµ møc phô cÊp cho c¸n bé kh«ng chuyªn tr¸ch trong hÖ thèng chÝnh trÞ ë cÊp c¬ së (kÓ c¶ tr-ëng th«n) [30, tr.178, 179]. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1, ®iÒu 1, ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc (söa ®æi, bæ sung n¨m 2000 vµ 2003): C¸n bé, c«ng chøc quy ®Þnh t¹i ph¸p lÖnh nµy lµ c«ng d©n ViÖt Nam, trong biªn chÕ bao gåm:... Nh÷ng ng-êi do bÇu cö ®Ó ®¶m nhiÖm chøc vô theo nhiÖm kú trong Th-êng trùc H§ND, UBND; BÝ th-, phã bÝ th- §¶ng uû, ng-êi ®øng ®Çu tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi x·, ph-êng, thÞ trÊn (sau ®©y gäi chung lµ cÊp x·). Nh÷ng ng-êi ®-îc tuyÓn dông, giao gi÷ mét chøc danh chuyªn m«n, nghiÖp vô thuéc UBND cÊp x· [56, tr.41- 42]. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 2, NghÞ ®Þnh sè 114/2003/N§-CP ngµy 10/10/2003 cña ChÝnh phñ vÒ c¸n bé, c«ng chøc x·, ph-êng, thÞ trÊn. 1. Nh÷ng ng-êi do bÇu cö ®Ó ®¶m nhiÖm chøc vô theo nhiÖm kú (gäi chung lµ c¸n bé chuyªn tr¸ch cÊp x·) gåm cã c¸c chøc vô sau ®©y: a. BÝ th-, Phã BÝ th- §¶ng uû, Th-êng trùc §¶ng uû (n¬i cã Phã BÝ th- chuyªn tr¸ch c«ng t¸c §¶ng), BÝ th-, Phã BÝ th- chi bé (n¬i ch-a thµnh lËp §¶ng uû cÊp x·); b. Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch H§ND c. Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch UBND d. Chñ tÞch Uû ban MÆt trËn tæ quèc, BÝ th- §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch Héi liªn hiÖp phô n÷, Chñ tÞch Héi n«ng d©n vµ Chñ tÞch Héi cùu chiÕn binh. 2. Nh÷ng ng-êi ®-îc tuyÓn dông, giao gi÷ mét chøc danh chuyªn m«n, nghiÖp vô thuéc UBND cÊp x· (gäi chung lµ c«ng chøc cÊp x·), gåm c¸c chøc danh sau ®©y: a. Tr-ëng c«ng an (n¬i ch-a bè trÝ lùc l-îng c«ng an chÝnh quy) b. ChØ huy tr-ëng qu©n sù c. V¨n phßng - Thèng kª d. §Þa chÝnh - X©y dùng ®. Tµi chÝnh - KÕ to¸n e. T- ph¸p - Hé tÞch g. V¨n ho¸ - X· héi [53, tr.378]. Theo c¸c quy ®Þnh trªn th× c¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x· gåm: Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch H§ND; Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch UBND; c«ng chøc x· gåm: Tr-ëng C«ng an (n¬i ch-a bè trÝ lùc l-îng c«ng an chÝnh quy); ChØ huy tr-ëng qu©n sù; V¨n phßng - Thèng kª; §Þa chÝnh - X©y dùng; Tµi chÝnh - KÕ to¸n; T- ph¸p - Hé tÞch; V¨n ho¸ - X· héi. Kh¸i niÖm c¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x·: C¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x· lµ c«ng d©n ViÖt Nam trong biªn chÕ; ®-îc h-ëng l-¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n-íc, gåm nh÷ng ng-êi ®-îc bÇu gi÷ chøc vô Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch H§ND, Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch UBND cã tr¸ch nhiÖm l·nh ®¹o, chØ ®¹o, ®iÒu hµnh thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña H§ND vµ UBND theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi, æn ®Þnh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi trªn ®Þa bµn x·, ph-êng, thÞ trÊn. Kh¸i niÖm c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x·: C«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· lµ c«ng d©n ViÖt Nam trong biªn chÕ, ®-îc h-ëng l-¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ n-íc, ®-îc tuyÓn dông, giao gi÷ mét chøc danh chuyªn m«n nghiÖp vô thuéc UBND cÊp x· thùc hiÖn nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. 1.1.2.2. VÞ trÝ, vai trß cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· C¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c -Lªnin ®· tõng nªu cao vai trß cña ng-êi c¸n bé. Lªnin chØ râ: "Trong lÞch sö ch-a hÒ cã mét giai cÊp nµo giµnh ®-îc quyÒn thèng trÞ, nÕu nã kh«ng ®µo t¹o ra ®-îc hµng ngò cña m×nh nh÷ng l·nh tô chÝnh trÞ, nh÷ng ®¹i biÓu tiÒn phong cã ®ñ kh¶ n¨ng tæ chøc vµ l·nh ®¹o phong trµo" [38, tr 473]. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸n bé, coi ®©y lµ "vÊn ®Ò then chèt". Ng-êi kh¼ng ®Þnh: "C¸n bé lµ nh÷ng ng-êi ®em chÝnh s¸ch cña §¶ng, cña ChÝnh phñ gi¶i thÝch cho d©n chóng hiÓu râ vµ thi hµnh, ®ång thêi ®em t×nh h×nh cña d©n chóng b¸o c¸o cho §¶ng, ChÝnh phñ hiÓu râ ®Ó ®Æt chÝnh s¸ch cho ®óng" [48, tr 269]. C¸n bé cã vÞ trÝ rÊt quan träng lµ "cÇu nèi" gi÷a §¶ng, Nhµ n-íc víi nh©n d©n. C¸n bé lµ ng-êi ®Æt ra ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. §-êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cã ®óng ®¾n, khoa häc phÇn lín phô thuéc nhiÒu vµo c¸n bé, cã chÝnh s¸ch råi viÖc thi hµnh nã thÕ nµo còng l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸n bé. NÕu c¸n bé giái, cã n¨ng lùc, tËn t©m víi c«ng viÖc th× chÝnh s¸ch ®-îc thi hµnh vµ ®i vµo cuéc sèng. Ng-îc l¹i, nÕu kh«ng cã c¸n bé tèt th× c¸c chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cã hay mÊy còng kh«ng thùc hiÖn ®-îc. C¸n bé cã vÞ trÝ, vai trß quan träng ®èi víi c¬ quan, tæ chøc. C¸n bé lµ thµnh viªn, phÇn tö cÊu thµnh tæ chøc bé m¸y. C¸n bé cã quan hÖ mËt thiÕt víi tæ chøc vµ quyÕt ®Þnh mäi sù ho¹t ®éng cña tæ chøc. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong tæ chøc, bé m¸y phô thuéc vµo c¸n bé. C¸n bé tèt sÏ lµm cho bé m¸y ho¹t ®éng nhÞp nhµng, c¸n bé kÐm sÏ lµm cho bé m¸y tª liÖt "C¸n bé lµ c¸i d©y chuyÒn cña bé m¸y. NÕu d©y chuyÒn kh«ng tèt, kh«ng ch¹y th× ®éng c¬ dï tèt, dï ch¹y toµn bé m¸y còng tª liÖt" [48, tr.54]. §èi víi c«ng viÖc "c¸n bé lµ c¸i gèc cña mäi c«ng viÖc", "Mu«n viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i ®Òu do c¸n bé tèt hoÆc kÐm" [48, tr.269, 240]. §¶ng ta lu«n coi träng c«ng t¸c c¸n bé, ®Æc biÖt lµ thêi kú ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt n-íc, §¶ng nhËn ®Þnh: "C¸n bé lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng g¾n liÒn víi vËn mÖnh cña §¶ng, cña chÕ ®é, lµ kh©u then chèt trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng" [20, tr.34]. Nh- vËy, CBCC lµ "cÇu nèi" gi÷a §¶ng, Nhµ n-íc víi nh©n d©n, lµ "nh©n tè quyÕt ®Þnh" ®Õn sù thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng, "lµ kh©u then chèt trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng". Ngoµi nh÷ng vÞ trÝ, vai trß trªn CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· cßn cã vÞ trÝ, vai trß thÓ hiÖn nh÷ng ph-¬ng diÖn sau ®©y: - CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· võa lµ ng-êi ®¹i diÖn Nhµ n-íc, võa lµ ng-êi ®¹i diÖn céng ®ång, võa lµ ng-êi cïng lµng, cïng hä, võa lµ ng-êi d©n, lµ ng-êi gÇn gòi d©n, s¸t d©n nhÊt cho nªn hä lµ ng-êi trùc tiÕp n¾m b¾t t©m t-, nguyÖn väng t×nh c¶m cña d©n ®Ó ph¶n ¸nh lªn c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Ó c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Æt ra chÝnh s¸ch ®óng. Thùc tÕ cho thÊy, ë ®©u mµ CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· gÇn d©n, hiÓu d©n, n¾m b¾t kÞp thêi t©m t-, nguyÖn väng cña d©n th× ë ®ã c¸c cÊp chÝnh quyÒn sÏ ®Ò ra chÝnh s¸ch ®óng, ng-îc l¹i ë ®©u mµ c¸n bé chÝnh quyÒn cÊp x· quan liªu, h¸ch dÞch, cöa quyÒn th× sÏ ®Ò ra chÝnh s¸ch kh«ng phï hîp. - CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· lµ ng-êi trùc tiÕp tuyªn truyÒn, phæ biÕn ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n-íc cho nh©n d©n vµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn tèt ®-êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®ã trong cuéc sèng. Lµ ng-êi tiªn phong g-¬ng mÉu trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸p luËt vµ x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa ë khu d©n c-. - CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· lµ ng-êi trùc tiÕp gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng th¾c m¾c vÒ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n. - CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· lµ ng-êi am hiÓu c¸c phong tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng d©n téc cña ®Þa ph-¬ng, hä lµ ng-êi tËp hîp ®-îc khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n ë c¬ së, lµ ng-êi ph¸t huy tÝnh tù qu¶n cña céng ®ång d©n c-. Tãm l¹i, CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· lµ ng-êi cã vÞ trÝ, vai trß quan träng trong viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë c¬ së, t¨ng c-êng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy tÝnh tù qu¶n trong céng ®ång d©n c-. 1.2. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· 1.2.1. Kh¸i niÖm n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· Muèn hiÓu râ kh¸i niÖm n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· tr-íc hÕt ph¶i t×m hiÓu mét sè kh¸i niÖm nh- sau: Thø nhÊt, kh¸i niÖm n¨ng lùc. N¨ng lùc ®-îc con ng-êi sö dông ë nhiÒu ph-¬ng diÖn nh-: N¨ng lùc c«ng t¸c, n¨ng lùc s¶n xuÊt, n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh.... - Theo cuèn Gèc vµ nghÜa cña tõ tiÕng ViÖt th«ng dông th× n¨ng lùc ®-îc chia lµm hai vÕ: N¨ng lµ lµm næi viÖc; lùc lµ søc m¹nh. N¨ng lùc ®-îc hiÓu lµ søc m¹nh cã thÓ lµm næi viÖc. - Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt th«ng dông Nxb gi¸o dôc Ên hµnh th× n¨ng lùc ®-îc hiÓu lµ "kh¶ n¨ng lµm viÖc tèt". - Theo ®¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt Nxb v¨n ho¸ th«ng tin: HiÓu theo hai nghÜa: 1. N¨ng lùc lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ñ hoÆc vèn cã ®Ó lµm mét viÖc g×. VÝ dô: N¨ng lùc t- duy cña con ng-êi; 2. N¨ng lùc lµ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn tèt mét c«ng viÖc. VÝ dô: Cã n¨ng lùc chuyªn m«n, n¨ng lùc tæ chøc. Tãm l¹i, n¨ng lùc lµ kh¶ n¨ng cña con ng-êi ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng viÖc hay lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao. Thø hai, kh¸i niÖm qu¶n lý nhµ n-íc. C¸c M¸c ®· viÕt "qu¶n lý lµ mét chøc n¨ng ®Æc biÖt n¶y sinh tõ b¶n chÊt x· héi cña qu¸ tr×nh lao ®éng" [44, tr.29, 30]. NhÊn m¹nh néi dung trªn «ng chØ râ: TÊt c¶ mäi lao ®éng x· héi trùc tiÕp hay lao ®éng chung nµo tiÕn hµnh trªn quy m« t-¬ng ®èi lín th× Ýt nhiÒu còng cÇn ®Õn mét sù chØ ®¹o ®Ó ®iÒu hoµ nh÷ng ho¹t ®éng c¸ nh©n vµ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng chung... Mét ng-êi ®éc tÊu vÜ cÇm tù m×nh ®iÒu khiÓn lÊy m×nh, cßn mét dµn nh¹c th× ph¶i cÇn ph¶i cã nh¹c tr-ëng [45, tr.480]. Theo ®iÒu khiÓn häc th× qu¶n lý lµ ®iÒu khiÓn, chØ ®¹o mét hÖ thèng hay mét qu¸ tr×nh, c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh, ®Þnh luËt hay nguyªn t¾c t-¬ng øng ®Ó cho hÖ thèng hay quy tr×nh Êy vËn ®éng theo ý muèn cña ng-êi qu¶n lý nh»m ®¹t ®-îc nh÷ng môc ®Ých ®· ®Þnh tr-íc. Theo gi¸o tr×nh Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt, qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n-íc cña Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh th×: Qu¶n lý trong x· héi nãi chung lµ qu¸ tr×nh tæ chøc, ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu vµ yªu cÇu nhÊt ®Þnh dùa trªn nh÷ng quy luËt kh¸ch quan. Qu¶n lý nhµ n-íc lµ sù t¸c ®éng, tæ chøc, ®iÒu chØnh mang tÝnh quyÒn lùc Nhµ n-íc, th«ng qua ho¹t ®éng cña bé m¸y Nhµ n-íc b»ng ph-¬ng tiÖn, c«ng cô, c¸ch thøc t¸c ®éng cña Nhµ n-íc ®èi víi c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· héi theo ®-êng lèi, nghÞ quyÕt cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. Qu¶n lý nhµ n-íc ®-îc hiÓu theo nghÜa réng vµ nghÜa hÑp: Theo nghÜa réng, qu¶n lý nhµ n-íc lµ ho¹t ®éng tæ chøc, ®iÒu hµnh cña c¶ bé m¸y Nhµ n-íc, nghÜa lµ bao hµm c¶ sù t¸c ®éng tæ chøc cña quyÒn lùc Nhµ n-íc trªn c¸c ph-¬ng diÖn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t- ph¸p. Theo c¸ch hiÓu nµy, qu¶n lý nhµ n-íc ®-îc ®Æt trong c¬ chÕ "§¶ng l·nh ®¹o, Nhµ n-íc qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ". Theo nghÜa hÑp, qu¶n lý nhµ n-íc chñ yÕu lµ qu¸ tr×nh tæ chøc, ®iÒu hµnh trong hÖ thèng c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n-íc ®èi víi c¸c qu¸ tr×nh x· héi vµ ho¹t ®éng cña con ng-êi theo ph¸p luËt, nh»m ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu, yªu cÇu, nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n-íc. §ång thêi, c¸c c¬ quan Nhµ n-íc nãi chung cÇn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt chÊp hµnh, ®iÒu hµnh, tÝnh chÊt hµnh chÝnh Nhµ n-íc nh»m x©y dùng, tæ chøc bé m¸y vµ cñng cè chÕ ®é c«ng t¸c néi bé cña m×nh. * §Æc ®iÓm cña qu¶n lý nhµ n-íc: + Lu«n mang tÝnh quyÒn lùc Nhµ n-íc, tÝnh tæ chøc cao; + Lµ ho¹t ®éng cã môc tiªu râ rµng, cã chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu; + Lµ ho¹t ®éng cã tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o vµ linh ho¹t trong thùc tiÔn ®iÒu hµnh, qu¶n lý; + Cã tÝnh liªn tôc vµ æn ®Þnh trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng trong qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n-íc; + Cã tÝnh chuyªn m«n ho¸ vµ nghÒ nghiÖp cao; + Cã tÝnh hÖ thèng thø bËc chÆt chÏ, lµ hÖ thèng th«ng suèt tõ trªn xuèng d-íi; + Kh«ng cã sù c¸ch biÖt vÒ mÆt x· héi gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ qu¶n lý; + Ph-¬ng thøc thùc hiÖn chñ yÕu lµ hµnh chÝnh, tuyªn truyÒn, vËn ®éng vµ thuyÕt phôc; + Kh«ng vô lîi; + Mang tÝnh nh©n ®¹o. * C¸c néi dung qu¶n lý nhµ n-íc ë chÝnh quyÒn cÊp x·, bao gåm: + Qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n-íc ë cÊp x·; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ kinh tÕ - tµi chÝnh; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ v¨n ho¸ - x· héi; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ quèc phßng, an ninh, trËt tù an toµn x· héi; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ t- ph¸p - hé tÞch; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ ®Êt ®ai, ®Þa giíi hµnh chÝnh; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ d©n téc, t«n gi¸o; + Qu¶n lý nhµ n-íc vÒ x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i vµ m«i tr-êng. Kh¸i niÖm: N¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· lµ kh¶ n¨ng cña CBCC tiÕn hµnh qu¸ tr×nh tæ chøc, ®iÒu hµnh chÝnh quyÒn cÊp x· thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n-íc trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi, an ninh, quèc phßng ë c¬ së nh»m b¶o ®¶m hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý cao. * Theo môc ®Ých vµ tÝch chÊt c«ng viÖc cã thÓ ph©n lo¹i n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· nh- sau: - N¨ng lùc l·nh ®¹o qu¶n lý; - N¨ng lùc hµnh chÝnh - tæ chøc; - N¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ; - N¨ng lùc qu¶n lý ng©n s¸ch - tµi chÝnh; - N¨ng lùc qu¶n lý ®Þa chÝnh; - N¨ng lùc qu¶n lý t- ph¸p - hé tÞch; - N¨ng lùc qu¶n lý v¨n ho¸ - x· héi, y tÕ, gi¸o dôc; - N¨ng lùc qu¶n lý an ninh quèc phßng. 1.2.2. §Æc ®iÓm n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña c¸n bé, c«ng chøc chÝnh quyÒn cÊp x· XuÊt ph¸t tõ chøc tr¸ch nhiÖm vô cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x·, n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n-íc cña CBCC chÝnh quyÒn cÊp x· thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau ®©y: - N¨ng lùc cña Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n cÊp x· thÓ hiÖn: + N¨ng lùc triÖu tËp, chñ to¹ c¸c kú häp, n¨ng lùc chñ tr× tham gia x©y dùng nghÞ quyÕt, n¨ng lùc gi¸m s¸t, ®«n ®èc, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt cña H§ND. + N¨ng lùc tiÕp xóc cö tri, lÊy ý kiÕn cö tri, tæ chøc tiÕp d©n, ®«n ®èc, kiÓm tra viÖc gi¶i quyÕt c¸c kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i, tè c¸o cña nh©n d©n. + N¨ng lùc quan hÖ víi ®¹i biÓu H§ND vµ phèi hîp c«ng t¸c víi Uû ban MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam cïng cÊp, n¨ng lùc b¸o c¸o c«ng t¸c víi c¸c c¬ quan h÷u quan. + N¨ng lùc chñ tr× vµ phèi hîp víi UBND trong viÖc quyÕt ®Þnh ®-a ra b·i nhiÖm ®¹i biÓu H§ND theo ®Ò nghÞ cña Uû ban MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam cïng cÊp. - N¨ng lùc cña Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch UBND cÊp x· thÓ hiÖn: + N¨ng lùc triÖu tËp, chñ to¹ c¸c phiªn häp UBND, n¨ng lùc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch, tham gia quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña UBND, n¨ng lùc tæ chøc chØ ®¹o, ®«n ®èc, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña c¬ quan Nhµ n-íc cÊp trªn, NghÞ quyÕt cña H§ND vµ c¸c quyÕt ®Þnh cña UBND cÊp x·. + N¨ng lùc tiÕp d©n, xÐt vµ gi¶i quyÕt kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vµ tr¶ lêi c¸c kiÕn nghÞ cña Uû ban MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ c¸c ®oµn thÓ ë x·, ph-êng, thÞ trÊn. + N¨ng lùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh bé m¸y hµnh chÝnh ë c¬ së; n¨ng lùc trùc tiÕp qu¶n lý, chØ ®¹o thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. N¨ng lùc b¸o c¸o c«ng t¸c tr-íc H§ND cïng cÊp vµ UBND cÊp trªn. + N¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña tr-ëng, phã th«n, tæ d©n phè theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - N¨ng lùc cña c«ng chøc Tµi chÝnh - KÕ to¸n: + N¨ng lùc x©y dùng, thùc hiÖn dù to¸n thu, chi ng©n s¸ch, quyÕt to¸n ng©n s¸ch, kiÓm tra ho¹t ®éng tµi chÝnh kh¸c cña x·. + N¨ng lùc thùc hiÖn viÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n, tµi s¶n c«ng t¹i x·. + N¨ng lùc tham m-u cho UBND trong khai th¸c nguån thu, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n s¸ch ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + N¨ng lùc kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, ng©n s¸ch, n¨ng lùc thùc hiÖn chi tiÒn theo lÖnh chi: Thùc hiÖn theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lý quü tiÒn mÆt vµ giao dÞch víi kho b¹c Nhµ n-íc. + N¨ng lùc b¸o c¸o tµi chÝnh, ng©n s¸ch. - N¨ng lùc cña c«ng chøc T- ph¸p - Hé tÞch: + N¨ng lùc gióp UBND cÊp x· so¹n th¶o ban hµnh v¨n b¶n qu¶n lý; lÊy ý kiÕn nh©n d©n ®èi víi dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh; n¨ng lùc phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt trong nh©n d©n x·, ph-êng, thÞ trÊn. + N¨ng lùc gióp UBND cÊp x· chØ ®¹o céng ®ång d©n c- tù qu¶n x©y dùng h-¬ng -íc, quy -íc, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn h-¬ng -íc, quy -íc; thùc hiÖn trî gióp ph¸p lý cho ng-êi nghÌo vµ ®èi t-îng chÝnh s¸ch, qu¶n lý tñ s¸ch ph¸p luËt, tæ chøc phôc vô nh©n d©n nghiªn cøu ph¸p luËt, phèi hîp h-íng dÉn ho¹t ®éng ®èi víi tæ hoµ gi¶i. + N¨ng lùc thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký vµ qu¶n lý hé tÞch, thùc hiÖn chøng thùc, vµ thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc vÒ quèc tÞch theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + N¨ng lùc qu¶n lý lý lÞch t- ph¸p, thèng kª t- ph¸p, thi hµnh biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x· theo sù ph©n c«ng. + N¨ng lùc gióp UBND x· vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n theo nhiÖm vô cô thÓ ®-îc ph©n cÊp. + N¨ng lùc gióp UBND cÊp x· thùc hiÖn ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m vÒ quyÒn sö dông ®Êt, bÊt ®éng s¶n g¾n liÒn víi ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + N¨ng lùc qu¶n lý hå s¬ tµi liÖu, chÕ ®é b¸o c¸o c«ng t¸c theo quy ®Þnh. N¨ng lùc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô t- ph¸p kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - N¨ng lùc cña c«ng chøc §Þa chÝnh - X©y dùng: + N¨ng lùc lËp vµ qu¶n lý hå s¬ ®Þa chÝnh ë x·, ph-êng, thÞ trÊn. + N¨ng lùc gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ®Êt ®ai theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + N¨ng lùc tham gia x©y dùng vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy ho¹ch; kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ë x·, ph-êng, thÞ trÊn; tiÕn hµnh kiÓm kª, thèng kª ®Êt ®ai ë x·, ph-êng, thÞ trÊn. N¨ng lùc tuyªn truyÒn, phæ biÕn vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt, ®Êt ®ai cho nh©n d©n ë x·, ph-êng, thÞ trÊn. + N¨ng lùc hoµ gi¶i tranh chÊp ®Êt ®ai, tiÕp nhËn ®¬n th- khiÕu n¹i, tè c¸o cña d©n vÒ ®Êt ®ai ®Ó gióp UBND cÊp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt; n¨ng lùc kiÓm tra ph¸t hiÖn c¸c tr-êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt ®Êt ®ai ®Ó kiÕn nghÞ UBND cÊp x· xö lý. + N¨ng lùc phèi hîp víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n cÊp trªn trong viÖc ®o ®¹c, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å ®Þa giíi hµnh chÝnh, gi¶i phãng mÆt b»ng. + N¨ng lùc tham m-u cho UBND cÊp x· qu¶n lý c«ng t¸c x©y dùng, gi¸m s¸t vÒ kü thuËt trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi ë ®Þa ph-¬ng.