i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số
liệu, kết luận trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được công
bố trong bất cứu công trình khoa học nào khác và xin chịu trách nhiệm với những
cam đoan của mình.
Tác giả luận án
Đào Duy Kiên
ii
LỜI CẢM ƠN
Nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học
Thương Mại, khoa Sau Đại học và các Thầy giáo, Cô giáo đã tham gia giảng dạy,
hướng dẫn nghiên cứu sinh trong quá trình học tập và làm luận án.
Nghiên cứu sinh xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến hai giáo viên hướng
dẫn: GS.TS Nguyễn Bách Khoa và PGS.TS Nguyễn Hoàng- những người thầy,
những nhà khoa học đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ nghiên cứu sinh hoàn thành
luận án.
Nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo trong Khoa
Marketing, Bộ môn Quản trị Marketing đã luôn ủng hộ, giúp đỡ, tạo điều kiện cho
nghiên cứu sinh trong thời gian làm luận án.
Nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn các Cơ quan quản lý Nhà nước, các
doanh nghiệp và đơn vị có liên quan; các Nhà khoa học trong và ngoài Trường Đại
học Thương Mại, các Doanh nhân, Người tiêu dùng đã cung cấp thông tin trong quá
trình thu thập, khảo sát dữ liệu trong luận án.
Đặc biệt, nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn gia đình, người thân và bạn
bè đã động viên, tạo điều kiện, giúp đỡ nghiên cứu sinh trong quá trình làm và hoàn
thành luận án.
Hà Nội, ngày
tháng năm
Nghiên cứu sinh
Đào Duy Kiên
iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH
TỪ
STT VIẾT
TẮT
1
2
TIẾNG ANH
TIẾNG VIỆT
ASEAN Association of Southeast Asian Nations Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
CBBE Customer Based Brand Equity
Giá trị thương hiệu dựa trên
khách hàng
3
CFA
Confirmatory Factor Analysis
Phân tích nhân tố xác định
4
CMO
Chief Marketing Officer
Giám đốc Marketing
5
CRM
Customer Relationship Management Quản trị quan hệ khách hàng
6
EFA
Exploratory Factor Analysis
Phân tích nhân tố khám phá
7
EFE
External Factor Evaluation
Các yếu tố ngoại vi
8
EU
European Union
Liên minh Châu Âu
9
FDI
Foreign Direct Invesment
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
10
FTA
Free Trade Agreement
Hiệp định thương mại tự do
11
GRDP Gross Regional Domestic Product
Tổng sản phẩm trên địa bàn
12
IFE
Internal Factor Evaluation
13
IMC
Integrated Marketing Communications Truyền thông Marketing tích hợp
14
MIS
Marketing Information System
Hệ thống thông tin Marketing
15
M&A
Mergers and Acquisitions
Sáp nhập và mua lại
16
PRM
Partner Relationship Management
Quản trị quan hệ đối tác
17
QTCS
Quality- Just in time- Cost- Service
Chất lượng - Đúng thời điểm Chi phí - Dịch vụ
18
R&D
Research and Development
Nghiên cứu và phát triển
19
SBU
Strategic Business Unit
Đơn vị kinh doanh chiến lược
20
SIVA
Solution- Information- ValueAccess
Giải pháp - Thông tin - Giá trị Tiếp cận
21
STP
Segmention- Targeting- Positioning
Phân đoạn thị trường - Lựa chọn thị
trường mục tiêu - Định vị thị trường
22
23
SWOT Strengths- WeaknessesOpportunities- Threats
WTO
World Trade Organization
Các yếu tố nội vi
Điểm mạnh- điểm yếu- thời cơthách thức
Tổ chức thương mại thế giới
iv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
TỪ VIẾT TẮT
BLĐM
CLKD
CNTT
DN
DN/ST
DN/STĐM
DVKH
ĐLC
ĐTB
ĐTCT
KH
LTCT
MH
MKT
NCC
NCS
NL
NLCT
NLDN
NLKD
NSX
NTD
NVBH
SP
SP/DV
STĐM
TT
TỪ VIẾT ĐẦY ĐỦ
Bán lẻ điện máy
Chiến lược kinh doanh
Công nghệ thông tin
Doanh nghiệp
Doanh nghiệp/Siêu thị
Doanh nghiệp/Siêu thị điện máy
Dịch vụ khách hàng
Độ lệch chuẩn
Điểm trung bình
Đối thủ cạnh tranh
Khách hàng
Lợi thế cạnh tranh
Mô hình
Marketing
Nhà cung cấp
Nghiên cứu sinh
Năng lực
Năng lực cạnh tranh
Năng lực doanh nghiệp
Năng lực kinh doanh
Nhà sản xuất
Người tiêu dùng
Nhân viên bán hàng
Sản phẩm
Sản phẩm/Dịch vụ
Siêu thị điện máy
Thị trường
v
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Bốn loại tài sản tri thức của doanh nghiệp
Bảng 1.2: Bộ tiêu chí năng lực cạnh tranh doanh nghiệp
Bảng 1.3: Thang đo nghiên cứu chính thức các mô hình năng lực cạnh tranh
marketing của Siêu thị điện máy Hà Nội
Bảng 2.1: Tổng hợp các nhà cung cấp chính trên thị trường điện máy
Bảng 2.2: Cơ cấu doanh thu theo nhóm mặt hàng
Bảng 2.3: Các chỉ số phát triển kinh tế chính của Hà Nội 2018
Bảng 2.4: Danh mục nhóm mặt hàng tại siêu thị điện máy
Bảng 2.5: Tổng hợp số lượng chi nhánh điện máy của một số doanh nghiệp
trên địa bàn Hà Nội tính đến Qúy 2, 2020
Bảng 2.6: Tình hình kinh doanh của Trần Anh
Bảng 2.7: Tình hình kinh doanh của Hệ thống thế giới di động
Bảng 2.8: Tổng hợp đánh giá năng lực cạnh tranh marketing chiến lược
Bảng 2.9: Tổng hợp đánh giá các yếu tố thành phần năng lực cạnh tranh
marketing chiến lược
Bảng 2.10: Mức độ đóng góp của các nhân tố tác động năng lực cạnh tranh
marketing chiến lược hiện tại
Bảng 2.11: Tổng hợp đánh giá năng lực cạnh tranh marketing chiến thuật
Bảng 2.12: Tổng hợp đánh giá các yếu tố năng lực cạnh tranh marketing chiến thuật
Bảng 2.13: Mức độ đóng góp vào năng lực cạnh tranh marketing chiến thuật hiện tại
Bảng 2.14: Tổng hợp đánh giá năng lực cạnh tranh marketing động
Bảng 2.15: Tổng hợp đánh giá các yếu tố năng lực cạnh tranh marketing động
Bảng 2.16: Mức độ đóng góp vào năng lực cạnh tranh marketing động hiện tại
Bảng 2.17: Tổng hợp đánh giá năng lực cạnh tranh marketing tổng lực
Bảng 2.18: Tổng hợp đánh giá các nhân tố thành phần năng lực cạnh tranh
marketing tổng lực
Bảng 2.19: Mức độ đóng góp vào năng lực cạnh tranh marketing tổng lực hiện tại
Bảng 2.20: Kết quả so sánh năng lực cạnh tranh marketing tổng lực
Bảng 3: Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm nội địa GRDP của Hà Nội giai
đoạn 2015- 2019
vi
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Quá trình chuyển tải cung ứng giá trị khách hàng của doanh nghiệp
bán lẻ/STĐM
Hình 1.2: Mô hình chuỗi giá trị doanh nghiệp điển hình
Hình 1.3: Mô hình chiến lược kinh doanh cân bằng, bền vững
Hình 1.4: Câu trúc bậc năng lực kinh doanh của doanh nghiệp
Hình 1.5: Mô hình nghiên cứu lý thuyết NLCT marketing của DN/STĐM (MH 1)
Hình 1.6a: Mô hình nghiên cứu lý thuyết NLCT marketing chiến lược (MH1.1)
Hình 1.6b: Mô hình nghiên cứu lý thuyết NLCT marketing chiến thuật (MH 1.2)
Hình 1.6c: Mô hình nghiên cứu lý thuyết NLCT marketing động (MH 1.3)
Hình 2.1: Một số yếu tố môi trường marketing tại Hà Nội
Hình 2.2: Tình hình thị trường điện máy giai đoạn 2013 -2018
Hình 2.3: Thị phần thị trường điện tử 2018
Hình 2.4: Tốc độ tăng trưởng doanh số từng ngành hàng năm 2018
Hình 2.5: Tỷ trọng doanh thu điện máy theo nhóm sản
phẩm Hình 2.6:Thị phần thị trường điện thoại di động
Hình 2.7: Tình hình thị phần các nhà bán lẻ điện máy năm 2018
Hình 2.8: Tình hình doanh thu 2018 của một số doanh nghiệp bán lẻ điện máy
Hình 2.9: Dân số Hà Nội giai đoạn 2013-2018
Hình 2.10: Tỷ trọng dân số Hà Nội theo khu vực
Hình 2.11: Mô hình chuỗi cung ứng sản phẩm điện máy tại Hà Nội
Hình 2.12: Tình hình kinh doanh, kết quả doanh thu và lợi nhuận của FPT shop
Hình 3.1: Mô hình tổ chức marketing của DN/STĐM
Hình 3.2: Các giai đoạn phát triển mặt hàng mới của doanh nghiệp thương mại
Hình 3.3: Đề xuất quy trình định giá mặt hàng của Siêu thị điện máy
Hình 3.4: Mô hình Kim tự tháp triết lý khách hàng
vii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH.......................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT......................................................... iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU.....................................................................................v
DANH MỤC HÌNH VẼ.......................................................................................... vi
MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài luận án................................................................1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án...........................3
2.1. Về doanh nghiệp bán lẻ, siêu thị bán lẻ và chuỗi cung ứng hàng điện máy........3
2.2. Về năng lực cạnh tranh.......................................................................................4
2.3. Về marketing thương mại bán lẻ........................................................................5
2.4. Về chính sách Quản lý Nhà nước với cạnh tranh................................................6
2.5. Về năng lực cạnh tranh marketing......................................................................7
2.6. Khoảng trống nghiên cứu...................................................................................8
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................9
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................9
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................9
6. Dự kiến đóng góp mới của luận án...................................................................... 10
7. Kết cấu luận án.................................................................................................... 12
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về năng lực cạnh tranh marketing
của doanh nghiệp bán lẻ nói chung và siêu thị điện máy nói riêng....................13
1.1. Một số khái niệm và lý luận căn bản................................................................ 13
1.1.1. Thị trường và siêu thị điện máy..................................................................... 13
1.1.2. Quan niệm quản trị marketing dựa trên giá trị............................................... 16
1.1.3. Năng lực doanh nghiệp và năng lực cạnh tranh doanh nghiệp.......................21
1.2. Khái niệm các giả thuyết mô hình và bộ thang đo nghiên cứu lý thuyết về năng lực
cạnh tranh marketing của DN/STĐM...................................................................... 35
1.2.1. Khái niệm, thực chất và vị thế năng lực cạnh tranh marketing của DN/STĐM.
................................................................................................................................. 35
1.2.2. Cơ sở lý thuyết và các giả thuyết nghiên cứu................................................ 37
1.2.3. Xác lập mô hình nghiên cứu lý thuyết của các năng lực canh tranh marketing thành
phần và năng lực cạnh tranh marketing tổng lực của DN/STĐM............................40
1.2.4. Thiết kế và phát triển bộ thang đo nghiên cứu lý thuyết................................42
viii
1.3. Các tiêu chí đánh giá và yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh marketing của siêu
thị điện máy trên địa bàn một địa phương............................................................... 47
1.3.1. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh marketing của siêu thị điện máy. .47
1.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh marketing của STĐM........49
Chƣơng 2: Thực trạng năng lực cạnh tranh marketing của các siêu thị điện máy trên
thị trƣờng Hà Nội.................................................................................................. 57
2.1. Tổng quan thị trường và ngành điện máy Hà Nội............................................. 57
2.1.1. Đặc điểm môi trường marketing TP. Hà Nội................................................. 57
2.1.2. Khái quát mặt hàng bán lẻ điện máy trên thị trường Hà Nội.......................... 67
2.1.3. Khái quát đặc điểm nhu cầu và hành vi mua hàng điện máy người tiêu dùng trên thị
trường Hà Nội.......................................................................................................... 67
2.1.4. Khái quát ngành bán lẻ và chuỗi cung ứng hàng điện máy trên thị trường Hà Nội .. 67
2.1.5. Tổng quan quá trình phát triển phân loại các siêu thị điện máy trên thị trường Hà Nội
68
2.2. Mô tả phương pháp kiểm định để xác lập mô hình nghiên cứu thực tế năng
lực cạnh tranh marketing của các siêu thị điện máy trên thị trường Hà Nội............71
2.2.1. Quy trình và tiêu chuẩn kiểm định mô hình, thang đo lý thuyết....................71
2.2.2. Mô tả mẫu điều tra nghiên cứu định tính và định lượng................................72
2.3. Kết quả kiểm định thang đo, mô hình nghiên cứu lý thuyết năng lực cạnh tranh
marketing của các siêu thị điện máy trên thị trường Hà Nội.................................... 77
2.3.1. Về năng lực marketing chiến lược của siêu thị điện máy............................... 77
2.3.2. Về năng lực marketing chiến thuật của siêu thị điện máy.............................. 78
2.3.3. Về năng lực marketing động của siêu thị điện máy....................................... 79
2.3.4. Về năng lực marketing tổng lực của siêu thị điện máy.................................. 80
2.4. Phân tích thống kê mô tả thực trạng năng lực cạnh tranh marketing của các siêu thị
điện máy trên địa bàn TP. Hà Nội........................................................................... 81
2.4.1. Về năng lực cạnh tranh marketing chiến lược................................................ 81
2.4.2. Về năng lực cạnh tranh marketing chiến thuật............................................... 85
2.4.3. Về năng lực cạnh tranh marketing động........................................................ 89
2.4.4. Về năng lực cạnh tranh marketing tổng lực................................................... 92
2.5. Đánh giá chung thực trang và nguyên nhân các hạn chế tồn tại........................97
2.5.1. Những điểm mạnh, ưu thế năng lực cạnh tranh marketing............................97
2.5.2. Những hạn chế, điểm yếu năng lực cạnh tranh marketing.............................98
2.5.3. Những nguyên nhân của hạn chế tồn tại........................................................ 98
ix
Chƣơng 3: Một số quan điểm v giải ph p chủ yếu nhằm n ng cao năng lực cạnh
tranh marketing của c c si u thị điện m tr n thị trƣờng Nội giai đoạn đến 2 25
101
3.1. Nhận dạng các cơ hội, thách thức và quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh
marketing của các siêu thị điện máy trên thị trường Thành phố Hà Nội đến 2025.
............................................................................................................................... 101
3.1.1. Cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh marketing với Siêu thị điện máy.......101
3.1.2. Thách thức nâng cao năng lực cạnh tranh marketing với Siêu thị điện máy 105
3.1.3. Định hướng phát triển hệ thống siêu thị bán lẻ nói chung và siêu thị điện máy nói
riêng đến 2025 tầm nhìn đến 2030......................................................................... 109
3.1.4. Quan điểm nâng cao năng lực canh tranh marketing cho các siêu thị điện máy trên
thị trường TP. Hà Nội giai đoạn đến 2025............................................................. 109
3.1.5. Nhận dạng cơ sở để xác lập năng lực marketing cốt lõi cho các siêu thị điện máy trên
thị trường Hà Nội giai đoạn đến 2025.................................................................... 111
3.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh marketing chiến lược.............116
3.2.1. Đổi mới cơ chế vận hành hệ thống marketing của DN/STĐM.................... 116
3.2.2. Hoàn thiện tổ chức marketing và phát triển năng lực marketing cốt lõi.......116
3.2.3. Hoàn thiện quản trị năng lực marketing khác biệt……………………………….124
3.3. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực marketing động....................................... 126
3.4. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh marketing chiến thuật............131
3.4.1. Nâng cấp năng lực marketing mặt hàng bán lẻ............................................ 131
3.4.2. Nâng cao năng lực marketing giá bán lẻ...................................................... 134
3.4.3. Nâng cấp năng lực marketing chất lượng dịch vụ khách hàng.....................136
3.4.4. Nâng cấp năng lực marketing địa điểm, bầu không khí và hình ảnh thương hiệu Siêu
thị điện máy........................................................................................................... 137
3.4.5. Nâng cao năng lực marketing truyền thông trưng bày chào hàng tại siêu thị.
............................................................................................................................... 139
3.5. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo, quản trị tổ chức marketing DN/STĐM
như là một chỉnh thể.............................................................................................. 140
3.6. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý Nhà nước với phát triển siêu thị điện máy Việt
Nam....................................................................................................................... 142
3.6.1. Về chính sách kiểm soát nhu cầu kinh tế với nhà bán lẻ điện máy nước ngoài.
............................................................................................................................... 142
3.6.2. Về chính sách quy hoạch phát triển mạng lưới siêu thị điện máy................143
3.6.3. Về chính sách thu hút nhà đầu tư Việt lớn vào phát triển siêu thị điện máy hiện đại.
144
x
3.6.4. Về chính sách hỗ trợ phát triển năng lực cạnh tranh các doanh nghiệp, sản phẩm điện
máy sản xuất trong nước và quy định tỉ lệ tối thiểu, yêu cầu trưng bày hàng điện máy made
in và made by Việt Nam trong các siêu thị điện máy............................................. 146
3.6.5. Về chính sách hỗ trợ và khuyến khích phong trào “Người Việt ưu tiên dùng hàng
Việt chất lượng cao”.............................................................................................. 146
3.6.6. Về chính sách quản lý thị trường, quản lý hàng điện máy nhập khẩu và bảo vệ quyền
lợi người tiêu dung và nhà sản xuât trong nước..................................................... 147
KẾT LUẬN.......................................................................................................... 148
DANH MỤC CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài luận án
Hiện nay sau rất nhiều năm nỗ lực đổi mới và mở cửa nền kinh tế, kinh tế Việt
Nam đã có những bước phát triển vượt bậc cả về lượng và chất. Cơ cấu ngành nghề
thay đổi theo hướng giảm lao động trong nông nghiệp, tăng số lao động trên lĩnh
vực công nghiệp, dịch vụ và khoa học kỹ thuật cao. Đồng thời thị trường (TT) được
mở cửa đã thu hút các doanh nghiệp (DN) nước ngoài tham gia đầu tư ngày càng
nhiều, hành lang pháp lý cũng được cải cách theo các quy chế kinh doanh quốc tế,
môi trường chính trị ở Việt nam được đánh giá là môi trường ổn định và an toàn
nhất thế giới, môi trường kinh tế, quy mô thị trường với hơn 90 triệu dân (2013)
luôn là sức hút mạnh mẽ với rất nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Từ ngày 07-11-2006, Việt Nam chính thức trở thành thành viên chính thức thứ
150 của tổ chức thương mại lớn nhất toàn cầu WTO đánh dấu bước ngoặt quan
trọng trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu cũng như trong tiến trình cải cách
kinh tế của nền kinh tế trong nước. WTO tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi cũng như
vô vàn thách thức đối với kinh tế Việt Nam nói chung và khó khăn cạnh tranh với
DN trong nước nói riêng.
Với hàng loạt các bước đổi mới và phát triển nền kinh tế, thu nhập và yêu cầu
mức sống của người dân ngày càng được nâng cao, nhất là khu vực thành thị, thị
trường bán lẻ Việt Nam với gần 100 triệu dân và mức độ tiêu dùng ngày càng lớn,
mức độ tăng trưởng thị trường ngày càng cao đang trở thành một trong những thị
trường bán lẻ hấp dẫn nhất hiện nay. Việc tổ chức các kênh phân phối tới người tiêu
dùng (NTD) cuối cùng sao cho hiện đại và phù hợp với nhu cầu mua sắm của người
dân một cách hiệu quả nhất đã trở thành vấn đề cấp thiết. Việc phân phối truyền
thống theo kiểu từ nhà sản xuất (NSX) qua rất nhiều khâu trung gian đến các cửa
hàng bán lẻ rồi mới đến tay người tiêu dùng đã bộc lộ nhiều vấn đề bất cập như: giá
cả cao, hàng hoá lưu thông chậm, bán hàng mang tính tự phát, tính chuyên nghiệp
trong quá trình phục vụ hạn chế, không đáp ứng nhu cầu mua sắm theo xu hướng
hiện đại hoá của người dân..., chính vì vậy xu hướng tổ chức phân phối theo phong
cách mới với hệ thống bán hàng thuận tiện, hiện đại là nhu cầu cấp thiết cần được
đáp ứng ngay của thị trường bán lẻ Việt nam nhất là khu vực đô thị. Các doanh
nghiệp nước ngoài là các doanh nghiệp nắm bắt đầu tiên xu hướng đó khi mà thị
trường bán lẻ ở các nước phát triển đã trải qua từ lâu, các doanh nghiệp này đã tổ
chức các hình thức phân phối bán lẻ thực sự hiệu quả và hiện đại như các hệ thống
2
siêu thị, như Big C, Metro... với tư cách là nơi gặp gỡ của NSX và khách hàng (KH)
chứ không phải qua hàng loại các hệ thống trung gian, trên thực tế các hệ thống này
đã kinh doanh thực sự thành công và trở thành đối thủ của bất cứ doanh nghiệp nào
tham gia thị trường đặc biệt với các doanh nghiệp trong nước. Thị trường bán lẻ
Việt nam nhất là khu vực các đô thị hiện nay đang trong quá trình phát triển một
cách nhanh mạnh theo các xu hướng đó, chính điều đó đã đặt ra nhiều cơ hội và
thách thức cạnh tranh cho các doanh nghiệp Việt nam nói chung sao có thể chiếm
lĩnh, thâm nhập, tổ chức hệ phân phối một cách hiệu quả nhất, tạo sức cạnh tranh
vơi các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài có nguồn tài chính mạnh, có kinh
nghiệm trong tổ chức quản lý và kinh doanh trong môi trường kinh tế WTO.
Siêu thị (ST) - loại hình cửa hàng hiện đại; kinh doanh tổng hợp hoặc chuyên
doanh; có cơ cấu chủng loại hàng hóa phong phú, đa dạng, đảm bảo chất lượng; đáp
ứng các tiêu chuẩn về diện tích kinh doanh, trang bị kỹ thuật và trình độ quản lý, tổ
chức kinh doanh; có các phương thức phục vụ văn minh, thuận tiện nhằm thỏa mãn
nhu cầu mua sắm hàng hóa của KH- một trong những xu hướng tiến bộ trong
thương mại bán lẻ nước ta thời gian qua . Đặc biệt với xu hướng phát triển hiện đại
theo hướng công nghệ thì các siêu thị điện máy (STĐM) trở thành một ngành kinh
doanh bán lẻ rất phát triển thời gian qua ở các đô thị lớn. Đây vừa là sự kết hợp giữa
hình thức bán lẻ chuyên doanh với công nghệ bán lẻ tự phục vụ kiểu siêu thị đã
mang lại nhiều lợi thế cạnh tranh (LTCT) marketing cho loại hình này. Tuy nhiên
thời gian qua cũng đã bộc lộ những mặt hạn chế năng lực cạnh tranh (NLCT) nói
chung và cạnh tranh marketing nói riêng như định vị giá trị cung ứng của chào hàng
thị trường, hiệu năng phối thức bán lẻ hỗn hợp cũng như các công cụ marketing
(MKT) được vận dụng, các năng lực marketing cốt lõi còn chưa được xác lập và tập
trung nâng cao, bản sắc dịch vụ phân phối kiểu siêu thị còn nhiều mặt bất cập cả về
giá trị và chất lượng dựa trên khách hàng.
Những hạn chế này lại đặt trong bối cảnh kinh tế từ ngày 1-1-2009 theo lộ
trình cam kết WTO của Việt Nam, thị trường bán lẻ của Việt Nam sẽ được mở cửa
tự do cho các doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tham gia đầu tư, đây là thời điểm
thuận các nhà kinh doanh bán lẻ xuyên quốc gia có năng lực (NL) tài chính mạnh,
bề dầy kinh nghiệm và năng lực quản trị marketing có thương hiệu bán lẻ toàn cầu
sẽ thâm nhập vào thị trường bán lẻ Việt Nam, tạo ra sự đe doạ với sức ép cạnh tranh
rất lớn cho các nhà đầu tư bán lẻ trong nước.
3
Do vậy nghiên cứu sinh (NCS) đã lựa chọn vấn đề nghiên cứu “Nâng cao
năng lực cạnh tranh marketing củ s u t n m tr n t trường Hà Nội” làm đề tài nghiên
cứu cho luận án của nghiên cứu sinh.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có li n quan đến đề tài luận án
Trong thời gian gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu và công trình xuất
bản trong nước liên quan đến năng lực cạnh tranh, đến quản trị marketing, đến công
cụ và các phương pháp xác định năng lực cạnh tranh marketing, đến hệ thống bán lẻ
và quản trị các siêu thị bán lẻ. Có thể kể ra một vài công trình như sau:
2.1. Về doanh nghiệp bán lẻ, siêu thị bán lẻ và chuỗi cung ứng h ng điện máy.
Nguyễn Thị Nhiều (2006), Siêu th - P ương t ức kinh doanh bán lẻ hi n ại
ở Vi t Nam, NXB Lao động xã hội [22]. Trong cuốn sách này, NCS đã tổng hợp
một số lý thuyết căn bản về siêu thị cũng như kinh nghiệp của một số quốc gia trên
thế giới. Cùng với đó trong nội dung cuốn sách NCS cũng đã khái lược tình hình
siêu thị của Việt Nam trong thời gian qua và cũng đã đưa ra một số giải pháp về
quản lý Nhà nước nhằm phát triển hệ thống siêu thị trong giai đoạn tới.
Nguyễn Thị Nhiễu (2007), Nghiên cứu các d ch vụ bán buôn bán lẻ của một
số nước và khả năng vận dụng vào Vi t Nam, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ
[23]. Đề tài đã nghiên cứu kinh nghiệm phát triển dịch vụ bán buôn bán lẻ của một
số nước trên thế giới và trên các phương diện định chế pháp lý, mô hình hoạt động
và tổ chức quản lý, trên cơ sở đó đề xuất được một số giải pháp đổi mới và hoàn
thiện các chế định pháp lý, vận dụng và phát triển các mô hình và phương thức tổ
chức quản lý bán buôn, bán lẻ hiện đại với tư cách là các phân ngành của ngành
dịch vụ phân phối, trong đó tập trung nghiên cứu các điều kiện, xu hướng phát triển
và chính sách quản lý các dịch vụ này ở một số nước, vận dụng phù hợp với điều
kiện thực tế của Việt Nam.
Nguyễn Thanh Hải (2011), Nâng cao hi u quả kinh doanh của các doanh
nghi p t ương mại bán lẻ hi n ạ tr n a bàn thành phố Hà Nội, Luận án Tiến sĩ kinh tế
[7]. Luận án đã hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về bán lẻ hiện đại, hiệu quả kinh
doanh của các DN thương mại bán lẻ hiện đại. Phân tích quan điểm đánh giá hiệu
quả, xác định tiêu chuẩn và chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh của các DN
thương mại bán lẻ hiện đại và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của
các doanh nghiệp này trong bối cảnh hiện nay. Khái quát được tình hình hoạt động
kinh doanh của các DN thương mại bán lẻ hiện đại trên địa bàn thành phố Hà Nội,
đã đi sâu phân tích, đánh giá hiệu quả kinh doanh của các DN thương mại bán
4
lẻ hiện đại, đưa ra được các nhận định chung về những vấn đề cơ bản cần được giải
quyết nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các DN này.
Phạm Huy Giang (2011), Phát triển h thống phân phối hi n ại dạng chuỗi siêu
th bán lẻ tr n a bàn thành phố Hà Nội, Luận án Tiến sĩ kinh tế [5]. Luận án đã xây
dựng được mô hình tổng quát về hệ thống phân phối hàng hóa bán lẻ và xây dựng
được các nội dung cơ bản của các bộ phận cấu thành mô hình hệ thống phân phối
hiện đại dạng chuỗi siêu thị bán lẻ của một khu vực hay một địa bàn nhất định trên
ba góc độ: tổ chức, quản trị và nguồn lực của hệ thống phân phối. Luận án cũng đã
phân tích và đánh giá thực trạng hệ thống phân phối hiện đại dạng chuỗi siêu thị bán
lẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội theo mô hình đã phát triển và theo các nội dung đã
xây dựng ở phần cơ sở lý luận, đã đánh giá được những hạn chế, tồn tại và nguyên
nhân hạn chế sự phát triển các hệ thống phân phối hiện đại dạng chuỗi siêu thị bán
lẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đề xuất được các giải pháp có tính hệ thống nhằm
phát triển hệ thống phân phối hiện đại dạng chuỗi siêu thị bán lẻ theo các nội dung
của mô hình đề tài đề cập đến nhằm nâng cao hiệu quả của toàn hệ thống chuỗi và
đáp ứng với các yêu cầu phát triển của lĩnh vực thương mại của thành phố, đồng
thời thỏa mãn được toàn diện nhu cầu của người dân trên địa bàn thành phố Hà Nội
và phù hợp với điều kiện phát triển hiện tại của thành phố Hà Nội cũng như ở Việt
Nam.
Lê Quân (2007), Hoàn thi n h thống bán lẻ ti n ích tạ k u ô t mới ở Hà Nội, đề
tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ [25]. Đề tài đã làm rõ cơ sở lý luận về bán lẻ tiện
ích trong quá trình phát triển kinh tế và đô thị hóa; Chỉ ra một số kinh nghiệm quốc
tế về phát triển bán lẻ tiện ích; Nghiên cứu được thực trạng hế thống bán lẻ tiện ích
tại các khu đo thị mới của Hà Nội. Đề tài cũng đưa ra một số giải pháp hoàn thiện
hệ thống bán lẻ tiện ích tại các khu đô thị mới của Hà Nội.
2.2. Về năng lực cạnh tranh
Nguyễn Bách Khoa (2004), P ương p p luận n năng lự ạn tr n v ộ n ập k n t
quố t ủ o n ng p, Tạp chí Khoa học thương mại số 4+5
[17]. Trong đó, NCS đã vận dụng tiếp cận MKT để nhận dạng, đánh giá và đo lường
năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nước ta. Cũng thông qua đó NCS đã phân
tích các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp đồng thời cũng đưa
ra được các tiêu chí và hệ số quan trong của các tiêu chí trong việc đánh giá năng
lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
5
Nguyễn Hoàng Việt và Chu Đình Động (2013), Nghiên cứu năng lực cốt lõi
của các DN Vi t N m g
oạn hi n nay, Tạp chí Khoa học thương mại số 62 + 63
[4]. Nghiên cứu này tìm kiếm lại các bài học lịch sử của những năm 1990 - thời kỳ
chịu tác động của khủng hoảng tài chính thế giới những năm cuối thập kỷ 80, thế kỷ
trước cho thầy hầu hết các doanh nghiệp tồn tại được qua thời kỳ này đều tiến hành
tái cấu trúc doanh nghiệp và bên cạnh xu thế M&A các doanh nghiệp thành công
đều tiến hành tái cấu trúc chiến lược kinh doanh (CLKD) của mình và đều dẫn tới
một kết luận rằng, các CLKD thành công trong thời kỳ này thường định hướng
không phải sản phẩm (SP) mà là giá trị nhiều hơn với thị trường và dựa nhiều hơn
vào những năng lực mà chúng thương khó bị tấn công và bắt chước bởi các nhà
cạnh tranh, nghĩa là các chiến lược đang trở nên “tri thức” hơn, dựa nhiều hơn vào
các căng lực cốt lõi nằm sâu ở bên trong các quá trình và các hành vi của tổ chức
DN. Năng lực đáp ứng nhanh và hiệu quả của doanh nghiệp trở thành một nhân tố
then chốt cho thành công của DN giai đoạn hậu khủng hoảng.
2.3. Về marketing thƣơng mại bán lẻ
Từ Thanh Thủy (2009), Hoàn thi n mô trường kinh doanh nhằm phát triển d
ch vụ bán buôn, bán lẻ của Vi t Nam, đề tài khoa học cấp Bộ [30]. Đề tài đã nghiên
cứu tổng quan về dịch vụ bán buôn, bán lẻ ở Việt Nam, đánh giá thực trạng về đề
xuất hoàn thiện môi trường kinh doanh cho lĩnh vực này theo một số tiêu chí chủ
yếu từ góc độ thuận lợi hóa thương mại thương mại cho thương nhân.
Phan Thị Thu Hoài (2008), Xu th lựa chọn cửa hàng bán lẻ củ người tiêu
dùng theo cách ti p cận marketing ở
DN t ương mạ tr n a bàn thành phố Hà
Nội, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ [10]. Đề tài đã nghiên cứu và xây dựng
nhân tố ảnh hưởng đến lựa chọn cửa hàng để mua sắm của người tiêu dùng; Nghiên
cứu được thực trạng hành vi và xu thế lựa chọn cửa hàng mua sắm của NTD trên địa
bàn thành phố Hà Nội, đặc điểm của hoạt động kinh doanh nói chung và hoạt động
marketing của DN thương mại bán lẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đề tài tập
trung nghiên cứu hành vi lựa chọn cửa hàng bán lẻ của NTD trên địa bàn thành phố
Hà Nội ở khu vực nội thành và đề xuất được các giải pháp marketing cho các DN
thương mại bán lẻ trên địa bàn nội thành Hà Nội nhằm khai thác hiệu quả những
đặc điểm và xu thế lựa chọn điểm bán và dịch vụ phân phối bán lẻ của NTD.
Nguyễn Thu Hà (2015), Chất lượng d ch vụ bán lẻ của các siêu th và cửa
hàng ti n ích tại Hà Nội, Luận án Tiến sĩ kinh tế [6]. Luận án đã hệ thống hóa cơ sở
lý luận về chất lượng dịch vụ, các cách tiếp cận khác nhau về đánh giá chất lượng
6
dịch vụ nói chung và chất lượng dịch vụ bán lẻ nói riêng. Tổng hợp và chỉ ra các
điểm khác biệt và tương đồng giữa các cách tiếp cận, phát triển khung phân tích và
đánh giá chất lượng dịch vụ bán lẻ. Luận án đã xây dựng được khung phân tích các
thành phần chất lượng dịch vụ bán lẻ và thang đo chất lượng dịch vụ bán lẻ dựa trên
một số lý thuyết và thực nghiệm tiêu biểu được sử dụng từ 1990 đến 2010 như
SERVQUAL, SERVPERF, RSQS.... Luận án đã sử dung khung phân tích và bộ tiêu
chí đánh giá chất lượng dịch vụ bán lẻ đã được kiểm chứng và điều chỉnh để đánh
giá thực trạng và các yếu tố chất lượng dịch vụ bán lẻ tại các siêu thị và cửa hàng
tiện ích, so sánh chỉ ra các điểm mạnh/yếu về chất lượng dịch vụ bán lẻ. Khung
phân tích và bộ tiêu chí có tính khoa học, thực tiễn và có khả năng áp dụng cao. Dựa
trên những quan điểm, định hướng, luận án đã đề xuất các giải pháp khoa học và
thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ bán lẻ tại các siêu thị và cửa hàng tiện
ích, đồng thời cũng đưa ra được những khuyến nghị các giải pháp chuyển giao và
ứng dụng khung phân tích đánh giá chất lượng dịch vụ bán lẻ tại Hà Nội nhằm nâng
cao chất lượng hoạt động kinh doanh, hướng tới nâng cao sự hài lòng của khách
hàng.
2.4. Về chính sách Quản lý Nh nƣớc với cạnh tranh
Trần Hùng (2006), Các giải pháp phát triển h thống phân phối hi n
ại của
thành phố Hà Nộ g oạn 2006 - 2010, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ [12]. Đề tài
đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về hệ thống phân phối hiện đại, vai trò của
các hệ thống phân phối hiện đại trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh của các
DN thương mại nói riêng và ngành thương mại Hà Nội nói chung, sự cần thiết phải
phát triển hệ thống phân phối hiện đại ở Hà Nội; Nghiên cứu khảo sát thực trạng
hình thành và phát triển hệ thống phân phối hiện đại ở Hà Nội; Nghiên cứu kinh
nghiệp phát triển hệ thống phân phối hiện đại ở một số nước và một số hệ thống
phân phối của các tập đoàn lớn trên thế giới. Đề tài cũng đã đưa ra các quan điểm
định hướng và đề xuát được mốt số giải pháp phát triển hệ thống phân phối hiện đại
ở Hà Nội trong thời gian đến 2010 và những năm tiếp theo.
Lê Văn Hóa (2008), Nghiên cứu các giải pháp nhằm phát triển t ương mại
thông qua vi c thâm nhập vào h thống phân phố quốc gia, đề tài nghiên cứu khoa
học cấp Bộ [9]. Đề tài đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển thương mại
và hệ thống phân phối, qua đó đề xuất được một số giải pháp nhằm phát triển
thương mại quốc gia thông qua việc xâm nhập vào hệ thống phân phối của tập đoàn
đa quốc gia tại Việt Nam.
7
2.5. Về năng lực cạnh tranh marketing
Lê Trịnh Minh Châu và cộng sự (2002), Phát triển h thống phân phối hàng
hóa ở Vi t Nam trong bối cảnh hội nhập kinh t quốc t . Đề tài nghiên cứu khoa học
cấp bộ [26]. Trong đó, đã nghiên cứu là rõ một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý
hệ thống phân phối hàng hóa; Đánh giá thực trạng và chỉ ra các nguyên nhân cản trở
việc phát triển hệ thống phân phối hàng hóa của các DN Việt Nam. Tập trung
nghiên cứu những vấn đề liên quan đến việc phát triển hệ thống phân phối, trong đó
tập trung làm rõ cơ sở khoa học và các giải pháp phát triển các mối liên kết dọc và
liên kết ngang trong các hệ thống phân phối.
Phùng Thị Thủy (2013), Năng lực cạnh tranh marketing của các ngân hàng
t ương mại Vi t Nam, luận án tiến sĩ kinh tế, trường Đại học Thương mại [29].
Trong đó, NCS đã phân tích có hệ thống và đánh giá khách quan thực trạng các yếu
tố NLCT nguồn lực marketing, NLCT marketing chiến thuật, NLCT marketing
động và đưa ra các nhận định về những thành công, những hạn chế trong NLCT
marketing của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần cũng như chỉ ra nguyên nhân
của những hạn chế trên, và đưa ra các giải pháp khắc phục.
Nguyễn Hoàng Việt và Nguyễn Thị Thanh Nhàn (2016), Nghiên cứu phát
triển chi n lược marketing tại các chuỗi siêu th bán lẻ ở ô t lớn Vi t Nam, Tạp chí
Khoa học Thương mại số 89+90 [21]. Bài báo này đã khái quát một số lý thuyết về
chiến lược MKT để từ đó xây dựng 7 giả thuyết và đưa ra mô hình và bộ thang đo
lý thuyết về phát triển chiến lược MKT tại các chuỗi siêu thị bán lẻ. Sử dụng mô
hình và giả thuyết nghiên cứu đó, bằng kết quả kiểm chứng thông qua thực tiễn, tác
giả bài báo đã có những kết luận về phát triển chiến lược MKT nói chung và tại các
chuỗi siêu thị bán lẻ Việt Nam nói riêng luôn là một nội dung quan trọng hàng đầu
của quản trị chiến lược MKT.
Bên cạnh những tài liệu nghiên cứu trong nước nêu trên, thì có rất nhiều tài
liệu nghiên cứu về quản trị chuỗi cung ứng dạng siêu thị, về liên kết các thành viên
nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của siêu thị, về các tiêu chí đánh giá năng lực
cạnh tranh, về vận dụng tư duy chiến lược và chiến thuật nhằm phát triển năng lực
cạnh tranh; về kinh nghiệp quản trị chuỗi và nâng cao năng lực cạnh tranh của các
chuỗi siêu thị trên thế giới. Có thể kể đến một số công trình như sau:
- A.Rowe et Al (1993), Strategic Management: Methodological Approach, P.
Addison Weslay.
- Ph. Kotler (2000), Marketing Management, Pr. Hall.
8
- Andrew Cox, Paul Ireland, Chris Lonsdale, Joe Sanderson and Glyn Watson
(2002), Supply Chain, Markets anh Power: Mapping buyer and Supperlier power
regimer, Routledge, London.
- A. Thompson, A. Strickland (2001), Strategic Management: Concepts and
Cases- McGraw Hill, Newyork.
- M. Porter (1980), Competitive Strategy, Free Press, New York.
- Dr Gerd Wolfram (2004), Metro group: Future store initiative, RFID Journal.
- David Simchi-Levi, Philip Kaminsky and Edith Simchi-Levi (2004),
Managing the Supply Chain, McGraw Hill Professional.
- S. Hollander (1990), The Wheel of Retailing, Journal of Marketing.
- R. Davies, D. Rogers (1984), Store Location and Store Assessment
Research, John Wiley, New York.
- P.Reed (1997), Marketing: Planning and Strategy, Harcourt Brace, Sydney.
- L. Stern, A. El Ansary (1996), Marketing Channels, Pr. Hall, New York.
- Allan Fels (2009), The regulation of retailing - lessons for developing
countries, Asia Pacific Business Review.
- AT Kearney (2009), Windows of Hope for Global Retailers, A.T.Kearney
Global Retail Development Index.
- Kotler and Armstrong (2004), Principples of Marketing, United States of
America: Pearson Education.
- Ph. Kotler, K.Keller (2014), Marketing Management, Mac Millan, Newyork.
Đây là những tài liệu nghiên cứu chuyên sâu về marketing hoặc về năng lực
cạnh tranh bán lẻ trong đó có NLCT bán lẻ tại các siêu thị, tuy nhiên chưa có công
trình nào nghiên cứu chuyên biệt về NLCT marketing tại các siêu thị điện máy
(STĐM).
2.6. Khoảng trống nghiên cứu
Các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đều có những nội dung liên
quan phần nào đến đề tài của luận án, NCS có thể kế thừa các kết quả nghiên cứu
này để phục vụ cho việc nghiên cứu của NCS trong quá trình thực hiện luận án. Tuy
nhiên, từ góc độ đánh giá năng lực cạnh tranh marketing của các STĐM nói chung
và STĐM tại Hà Nội thì chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện có
tính hệ thống cả về lý thuyết và thực tiễn, nhất là trong điều kiện nền kinh tế Việt
Nam đang có nhiều thay đổi như hiện nay. Nhận thấy đây là khoảng trống trong các
9
nghiên cứu, NCS đã lựa chọn hướng nghiên cứu là nâng cao năng lực cạnh tranh
marketing của các siêu thị điện máy tại thị trường Hà Nội cho luận án.
3 M c đ ch v nhiệm v nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Tìm kiếm và xác lập các giải pháp có luận cứ lý luận và thực tiễn nhằm nâng
cao NLCT Marketing của các Siêu thị điện máy Việt Nam trên thị trường Hà Nội
giai đoạn đến năm 2025.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về NLCT marketing của doanh nghiệp bán lẻ nói
chung và siêu thị điện máy nói riêng;
- Xác lập mô hình và thang đo thực tế NLCT marketing tổng thể và thành phần
phù hợp với môi trường và thị trường Hà Nội của các Siêu thị điện máy Việt Nam;
- Phân tích, thống kê mô tả thực trạng, NLCT marketing của các Siêu thị điện
máy trên thị trường Hà Nội;
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao NLCT marketing cho các siêu thị điện
máy trên thị trường Hà Nội giai đoạn đến 2025.
4 Đối tƣ ng v phạm vi nghi n cứu
Đối tượng nghiên cứu
Năng
lực cạnh tranh marketing của các STĐM trên thị trường Hà Nội.
Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi khách thể: Tiêu điểm nghiên cứu cho các siêu thị bán lẻ điện máy
(độc lập hoặc thành viên chuỗi) của các nhà bán lẻ Việt Nam.
Phạm vi không gian: Nghiên cứu trên thị trường Hà Nội, chủ yếu trên thị
trường các quận nội đô- nơi thể hiện tập trung nhất các yếu tố NLCT Marketing của
một Siêu thị điện máy.
Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực tiễn năng lực cạnh tranh marketing của
các STĐM trên thị trường Hà Nội từ 2013 đến nay và đề xuất giải pháp đến 2025.
5 Phƣơng ph p nghi n cứu
Sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu: Hệ thống hóa và khái quát hóa,
Logic, phân tích, tổng hợp, chứng minh, diễn dịch, quy nạp, thống kê - so sánh. Đồng
thời NCS cũng kết hợp hình thức nghiên cứu tại bàn với kế thừa kết quả của một số dự
án điều tra thực tiễn có liên quan đến các siêu thị do Viện nghiên cứu thương mại chủ
trì, thực hiện và một số cơ quan trong và ngoài Bộ Công Thương cụ thể:
- Xem thêm -
.DOC 
188 
20 
139 
