Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa ...

Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố hồ chí minh

.PDF
224
200
124

Mô tả:

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HỒ CHÍ MINH ------------------O--------------- LƯƠNG XUÂN MINH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG NĂM 2020 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HỒ CHÍ MINH ------------------O--------------- LƯƠNG XUÂN MINH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số : 9.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.,TS. Hà Quang Đào TP. HỒ CHÍ MINH- THÁNG NĂM 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Lương Xuân Minh Sinh ngày: 05/08/1986 Nơi sinh: Hà Nội Hiện đang công tác tại Trường Đại học ngân hàng Tp.HCM. Là Nghiên cứu sinh khóa 17 của Trường Đại học ngân hàng Tp.HCM Tên luận án: Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn Tp.HCM Người hướng dẫn khoa học: PGS.,TS. Hà Quang Đào Tôi xin cam đoan luận án này chưa từng được trình nộp để lấy học vị tiến sĩ tại bất cứ một cơ sở đào tạo nào. Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận án. Tp.HCM, ngày tháng năm 2020 Nghiên cứu sinh Lương Xuân Minh ii LỜI CÁM ƠN Tôi xin chân trọng cảm ơn các thầy, cô, bạn bè đồng nghiệp Trường Đại học ngân hàng Tp.HCM đã giúp đỡ tôi trong qua trình làm luận án. Đặc biệt em xin trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.,TS. Hà Quang Đào – Người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và trực tiếp hướng dẫn em nghiên cứu và hoàn thành luận án. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song do khả năng và kinh nghiệm của bản thân có hạn, nên luận án không tránh khỏi những tồn tại, hạn chế và thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong được nhận được sự góp ý chân thành của các thầy cô, của các chuyên gia nhằm bổ sung hoàn thiện trong quá trình nghiên cứu tiếp theo. Xin chân thành cảm ơn! iii TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Tên luận án: Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn Tp.HCM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 9.34.02.01 Nghiên cứu sinh: Lương Xuân Minh Người hướng dẫn khoa học: PGS., TS. Hà Quang Đào Cơ sở đào tạo: Trường đại học Ngân Hàng TP.HCM Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, môi trường cạnh tranh của các ngân hàng ngày càng gay gắt. Các ngân hàng thương mại trong nước không chỉ cạnh tranh với nhau mà còn đối mặt với sự cạnh tranh từ các ngân hàng nước ngoài, các tổ chức tài chính. Đặc biệt là sự chạy đua ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 vào hoạt động kinh doanh ngân hàng. Luận án đã khái quát được những vấn đề cơ bản mang tính lý thuyết liên quan đến cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của các NHTM từ đó rút ra quan niệm về năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại. Luận án cũng đã trình bày một số bài học kinh nghiệm trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của một số ngân hàng trên thế giới. Bằng phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua việc xây dựng các thang đo, trải qua các quá trình điều chỉnh, thu thập số liệu và xử lý trên phần mềm SPSS 26, luận án đã xây dựng được mô hình các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM, đó là: NLCT = 0,502*Taichinh + 0,161* Congnghe + 0,043* Nhanluc + 0,101*Quantri + 0,431* Phanphoi. Từ đó, xác định các nhân tố tác động, thứ tự tác động của các nhân tố để làm căn cứ xây dựng giải pháp. Bằng phương pháp thống kê, mô tả và phân tích năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP dựa trên những số liệu thu thập được, tác giả đã phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của 10 ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM dựa trên các yếu tố: năng lực tài chính, năng lực công nghệ, nguồn nhân lực, năng lực quản trị và cơ cấu tổ chức và hệ thống kênh phân phối. Từ đó, tác giả đã có những đánh giá về những mặt đạt được, đó là: - Một số ngân hàng đã nâng cao năng lực tài chính của mình bằng các biện pháp iv - khác nhau, như SCB, Sacombank, HDbank đã nâng cao năng lực tài chính của mình bằng hình thức sáp nhập; ABBank, ACB, Eximbank đã tận dụng nguồn vốn ngoại để gia tăng vốn; Nợ xấu của các ngân hàng Eximbank, Sacombank và ACB giảm đáng kể cả về quy mô và tỷ lệ. Đầu tư phát triển công nghệ hiện đại, từng bước triển khai ngân hàng số để nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, các ngân hàng còn có những mặt hạn chế, đó là: - - - Một số ngân hàng năng lực cạnh tranh còn quá thấp, điển hình là Saigonbank có quy mô tổng tài sản thấp nhất trong các NHTM trong nước, mặc dù Saigonbank là ngân hàng TMCP đầu tiên được thành lập. Tỷ lệ VCSH/TTS chưa phù hợp. SCB là ngân hàng TMCP có quy mô TTS lớn nhưng tỷ lệ VCSH/TTS lại thấp nhất, điều đó dẫn tới rủi ro cao trong hoạt động kinh doanh. Saigonbank có tỷ lệ VCSH/TTS cao nhất, điều đó cho thấy Saigonbank chưa phát huy hết tiềm năng của mình. Mặc dù một số ngân hàng đã có thành tích trong việc xử lý các khoản nợ xấu nhưng quy mô nợ xấu vẫn còn cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Quy mô nhân sự của một số ngân hàng còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. Nguyên nhân của những hạn chế, đó là: - Tỷ lệ cổ đông nhỏ còn thấp, số lượng cổ đông lớn ít nhưng chiếm tỷ lệ cao gây khó khăn trong việc gia tăng nguồn vốn bằng hình thức phát hành cổ phiếu. Ngoài những ngân hàng đã sáp nhập thì các ngân hàng khác còn chậm trễ trong việc tìm đối tác để có thể hợp nhất với nhau. Đội ngũ lãnh đạo cấp cao thiếu sự ổn định, phần đông gắn bó với ngân hàng chưa lâu nên chưa am hiểu văn hóa kinh doanh của chính ngân hàng đó. Từ mô hình các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh và thực trạng năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM, tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM. Đó là các giải pháp: - Các giải pháp nâng cao năng lực tài chính, trong đó các giải pháp tăng quy mô tổng tài sản là trọng tâm. Tuy nhiên, phải đảm bảo sự cân đối giữa Vốn chủ sở hữu và Vốn huy động. Đồng thời là các giải pháp để nâng cao chất lượng tài sản, từ đó gia tăng lợi nhuận. - Giải pháp phát triển hệ thống kênh phân phối: tập trung xây dựng CN/PGD v khang trang, hiện đại; phát triển các kênh phân phối hiện đại; mở rộng kênh phân phối ra thị trường quốc tế. - Giải pháp phát triển ứng dụng công nghệ: đầu tư, đổi mới, nâng cấp và ứng dụng để xây dựng phát triển ngân hàng số - Giải pháp nâng cao năng lực quản trị - Giải pháp phát triển nguồn nhân lực Bên cạnh các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, tác giả cũng đã có một số kiến nghị đối với Chính Phủ và NHNN nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng thực hiện tốt nhóm giải pháp trên. vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT DIỄN GIẢI TẮT NHTM Ngân hàng thương mại TMCP Thương mại cổ phần NHNN Ngân hàng nhà nước ATM Máy rút tiền tự động EFTPOS/POS Máy thanh toán tại điểm bán hàng CN/PGD Chi nhánh hoặc phòng giao dịch VCSH Vốn chủ sở hữu TSCĐ Tài sản cố định HĐQT Hội đồng quản trị TGĐ Tổng giám đốc ROE/ROEA Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu ROA/ROAA Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản CAR Tỷ lệ an toàn vốn TCTD Tổ chức tín dụng Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VAMC Công ty quản lý tài sản Việt Nam DATC Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp XHCN Xã hội chủ nghĩa TTCK Thị trường chứng khoán GTCG Giấy tờ có giá BCTC Báo cáo tài chính BCTN Báo cáo thường niên TTS Tổng tài sản vii DANH SÁCH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VÀ TÊN VIẾT TẮT STT TÊN NGÂN HÀNG TMCP VIẾT TẮT CÁC NHTM CỔ PHẦN NHÀ NƯỚC 1 Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Vietinbank 2 Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam BIDV 3 Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam VCB/Vietcombank CÁC NGÂN HÀNG TMCP KHÁC (ĐANG HOẠT ĐỘNG) 1 Ngân hàng TMCP Á Châu ACB 2 Ngân hàng TMCP An Bình ABBank 3 Ngân hàng TMCP Bản Việt VietcapitalBank 4 Ngân hàng TMCP Bưu điện liên Việt Lienvietpostbank 5 Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Techcombank 6 Ngân hàng TMCP Phương Đông OCB/OceanBank 7 Ngân hàng TMCP Quân đội MBBank 8 Ngân hàng TMCP Quốc tế VIBank 9 Ngân hàng TMCP Quốc dân NCB 10 Ngân hàng TMCP Sài gòn SCB 11 Ngân hàng TMCP Sài gòn công thương SGB/Saigonbank 12 Ngân hàng TMCP Sài gòn thương tín Sacombank 13 Ngân hàng TMCP Sài gòn- Hà Nội SHB 14 Ngân hàng TMCP Tiên Phong TPBank 15 Ngân hàng TMCP Việt Nam thịnh vượng VPBank 16 Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu EIB/Eximbank 17 Ngân hàng TMCP Nhà Tp.HCM HDBank 18 Ngân hàng TMCP Nam Á NamABank viii 19 Ngân hàng TMCP Hàng Hải MSB 20 Ngân hàng TMCP Đông Nam Á Seabank 21 Ngân hàng TMCP Đông Á DongABank/EAB 22 Ngân hàng TMCP Đại chúng PVcombank 23 Ngân hàng TMCP Bảo Việt BaoVietbank 24 Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex PGBank 25 Ngân hàng TMCP Việt Á VietABank 26 Ngân hàng TMCP Bắc Á BacABank 27 Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín VietBank 28 Ngân hàng TMCP Kiên Long KienLongBank CÁC NGÂN HÀNG BỊ XÓA TÊN 1 Ngân hàng TMCP Nhà Hà Nội Habubank 2 Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín nghĩa TinnghiaBank 3 Ngân hàng TMCP Đệ nhất Ficombank 4 Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng sông Cửu Long MHB 5 Ngân hàng TMCP Phương Nam Southernbank 6 Ngân hàng TMCP Đại Á DaiABank/DAB 7 Ngân hàng TMCP Phát triển Mê kong MDB ix MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CÁM ƠN TÓM TẮT LUẬN ÁN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH SÁCH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VÀ TÊN VIẾT TẮT MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG- HÌNH PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... Trang 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 3 2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................. 3 2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 3 3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 4 4.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 6. Những đóng góp mới của luận án ............................................................................ 6 6.1. Những đóng góp mới về lý luận ........................................................................ 6 6.2. Những đóng góp mới về thực tiễn ..................................................................... 6 7. Kết cấu của đề tài ..................................................................................................... 7 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRƯỚC .................................................. 8 PHẦN NỘI DUNG.................................................................................................... trang CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG.......................... 15 x 1.1. Lý luận về cạnh tranh .......................................................................................... 15 1.1.1. Một số lý thuyết cơ bản về cạnh tranh ................................................................... 15 1.1.2. Khái niệm về cạnh tranh ......................................................................................... 26 1.1.3. Khái niệm năng lực cạnh tranh ............................................................................... 27 1.2. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại .............................................. 29 1.2.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ................................... 29 1.2.2. Các nội dung về cạnh tranh trong kinh doanh của NHTM ................................... 30 1.2.3. Đặc điểm cạnh tranh trong ngành ngân hàng ......................................................... 35 1.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại. 36 1.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại .................. 36 1.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các NHTM .......................... 50 1.4. Các mô hình phân tích năng lực cạnh tranh...................................................... 56 1.4.1. Mô hình SWOT ...................................................................................................... 56 1.4.2. Mô hình kim cương của M. Porter ......................................................................... 58 1.4.3. Mô hình hình ảnh cạnh tranh .................................................................................. 59 1.4.4. Mô hình đánh giá các yếu tố nội bộ ....................................................................... 61 1.5. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của một số ngân hàng trên thế giới ................................................................................................................................ 62 Kết luận chương 1........................................................................................................... 68 CHƯƠNG 2: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM .......................................................................................................................................... 69 2.1. Mô hình nghiên cứu.............................................................................................. 69 2.1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................................... 69 2.1.2. Diễn giải các biến trong mô hình ........................................................................... 70 2.1.3. Các giả thiết ............................................................................................................ 71 2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 71 xi 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................................ 71 2.2.2. Xây dựng thang đo ................................................................................................. 73 2.3. Nghiên cứu định lượng ...................................................................................... 76 2.3.1. Phương pháp xử lý số liệu ...................................................................................... 76 2.3.2. Dữ liệu nghiên cứu ................................................................................................. 78 2.3.3. Thiết kế mẫu ........................................................................................................... 79 2.3.4. Kỹ thuật phân tích dữ liệu ...................................................................................... 79 2.4. Kết quả phân tích các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM .................................................................. 82 2.4.1. Đặc điểm của mẫu nghiên cứu ............................................................................... 83 2.4.2. Kiểm định thang đo ................................................................................................ 84 2.4.3. Kiểm định thang đo bằng phân tích nhân tố khám phá EFA ................................. 85 2.5. Mô hình nghiên cứu chính thức ......................................................................... 88 2.5.1. Mô hình hồi quy ..................................................................................................... 88 2.5.2. Kiểm định ma trận tương quan giữa các biến độc lâp với biến phụ thuộc............. 89 2.5.3. Phân tích hồi quy .................................................................................................... 90 2.5.4. Thảo luận kết quả hồi quy ...................................................................................... 92 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 94 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .......................................................................................................................................... 95 3.1. Tổng quan về các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM .......................... 95 3.1.1. Sơ lược lịch sử hình thành của các ngân hàng TMCP ở Việt Nam........................ 95 3.1.2. Sự hình thành và phát triển của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM ....... 98 3.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................... 101 xii 3.2.1. Năng lực tài chính .............................................................................................. 101 3.2.2. Năng lực công nghệ .............................................................................................. 121 3.2.3. Nguồn nhân lực .................................................................................................... 127 3.2.4. Năng lực quản trị .................................................................................................. 130 3.2.5. Hệ thống kênh phân phối ..................................................................................... 135 3.3. Phân tích SWOT của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM ............. 137 3.3.1. Những cơ hội ........................................................................................................ 137 3.3.2. Những thách thức ................................................................................................. 142 3.3.3. Điểm mạnh......................................................................................................... 146 3.3.4. Điểm yếu ............................................................................................................ 150 3.4. Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của các ngân hàngTMCP trên địa bàn Tp.HCM ....................................................................................................... 154 3.4.1. Những kết quả đạt được ....................................................................................... 154 3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế ............................................ 155 Kết luận chương 3......................................................................................................... 158 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................................................................. 159 4.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển của hệ thống TCTD ................................. 159 4.1.1. Quan điểm phát triển hệ thống TCTD .................................................................. 159 4.1.2. Mục tiêu phát triển hệ thống tổ chức tín dụng ..................................................... 160 4.1.3. Định hướng phát triển hệ thống ngân hàng TMCP nói chung ............................. 163 4.2. Mục tiêu phát triển của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM trong thời gian tới ................................................................................................................. 165 4.3. Các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM......................................................................................... 167 xiii 4.3.1. Giải pháp nâng cao năng lực tài chính............................................................... 167 4.3.2. Giải pháp phát triển hệ thống kênh phân phối ................................................... 177 4.3.3. Giải pháp nâng cao năng lực công nghệ............................................................... 178 4.3.4. Giải pháp nâng cao năng lực quản trị ................................................................... 179 4.3.5. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực .................................................................... 180 4.4. Một số kiến nghị.................................................................................................. 181 4.4.1. Kiến nghị đối với Chính phủ và cơ quan nhà nước ............................................. 181 4.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước ............................................................... 183 Kết luận chương 4......................................................................................................... 185 PHẦN KẾT LUẬN ....................................................................................................... 186 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ xiv BẢNG TÊN BẢNG Bảng 1.1 Bảng 1.2 Bảng 1.3 Bảng 2.1 Ma trận phân tích SWOT Mô tả ma trận hình ảnh cạnh tranh của công ty Đánh giá các yếu tố bên trong công ty Thang đo nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM Bảng 2.2 Đặc điểm mẫu khảo sát Bảng 2.3 Tương quan biến tổng và Hệ số Cronbach’s Alpha của các biến quan sát Bảng 2.4 Hệ số KMO và Bartlett’s Bảng 2.5 Tổng phương sai trích (lần 1) Bảng 2.6 Ma trận xoay Bảng 2.7 Tổng phương sai trích (lần 2) Bảng 2.8 Ma trận tương quan giữa các biến Bảng 2.9 Tóm tắt hồi quy Bảng 2.10 Số thống kê trong phương trình hồi quy Bảng 2.11 Mức độ quan trọng của các biến độc lập Bảng 3.1 Quy mô năng lực tài chính của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 Bảng 3.2 Các lần tăng vốn điều lệ của VPBank từ 2016-2018 Bảng 3.3 Quy mô nguồn vốn huy động của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM Bảng 3.4 Tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM từ 2009-2018 Bảng 3.5 Core Banking của các NHTMCP trên địa bàn đang sử dụng hiện nay Bảng 3.6 Tình hình ứng dụng công nghệ trong ngân hàng Bảng 3.7 Quy mô nợ xấu của các ngân hàng thương mại cổ phần Bảng 4.1 Đối tác chiến lược của một số NHTM cổ phần tại Việt Nam HÌNH Hình 1.1 Hình 2.1 Hình 2.2 Hình 2.3 Hình 3.1 TÊN HÌNH Mô hình kim cương của M. Porter Mô hình nghiên cứu đề xuất Qui trình nghiên cứu Các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh NHTM Biểu đồ tăng trưởng năng lực tài chính của SCB TRANG 57 60 62 74 83 84 86 86 87 88 90 91 91 93 102 107 109 121 122 126 149 172 TRANG 59 69 72 88 101 xv Hình 3.2 Hình 3.3 Hình 3.4 Hình 3.5 Hình 3.6 Hình 3.7 Hình 3.8 Hình 3.9 Hình 3.10 Hình 3.11 Hình 3.12 Hình 3.13 Hình 3.14 Hình 3.15 Hình 3.16 Hình 3.17 Hình 3.18 Hình 3.19 Hình 3.20 Hình 3.21 Hình 3.22 Hình 3.23 Hình 3.24 Hình 3.25 Hình 3.26 Hình 3.27 Hình 3.28 Biểu đồ quy mô tổng tài sản của 10 ngân hàng TMCP lớn nhất Biểu đồ tăng trưởng TTS và VCSH của HDBank Biểu đồ quy mô VCSH của một số ngân hàng năm 2018 Biểu đồ thị phần huy động vốn của các ngân hàng TMCP năm 2018 Biểu đồ nguồn vốn huy động của một số ngân hàng trong năm 2018 Cơ cấu nguồn vốn (tỷ lệ Vốn chủ sở hữu/ Tổng tài sản) Tỷ lệ VCSH/TTS của các ngân hàng năm 2018 so với trung bình 10 năm Biểu đồ ROAA của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 Biểu đồ ROEA của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 Biến động ROEA của một số ngân hàng từ 2009-2018 Tương quan ROEA với một số ngân hàng khác năm 2018 Tương quan ROAA với một số ngân hàng khác năm 2018 Tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 Biểu đồ nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu của SCB từ 2009 đến 2018 Biểu đồ nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu của ACB từ 2009 đến 2018 Biểu đồ nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu của Sacombank từ 2009 đến 2018 Biểu đồ tình hình số lượng nhân sự của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM tính đến năm 2018 Biểu đồ số lượng nhân sự của một số ngân hàng Biểu đồ thu nhập bình quân/ tháng của nhân viên tại các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 10 ngân hàng có thu nhập cao nhất năm 2018 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của ngân hàng TMCP Trình độ chuyên môn của Nhà quản trị của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM Số năm gắn bó với ngân hàng của các nhà quản trị Số năm nắm giữ vụ trí lãnh đạo cấp cao của các nhà quản trị Biểu đồ số lượng mạng lưới CN/PGD của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM năm 2018 Biểu đồ mạng lưới số lượng CN/PGD của một số ngân hàng khác Biểu đồ tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam từ 2009-2018 103 105 106 111 111 112 113 114 115 115 116 117 117 118 119 119 128 129 129 130 131 132 133 134 135 136 138 xvi Hình 3.29 Biểu đồ tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam so với một số nước trong khu vực năm 2018 Hình 3.30 Biểu đồ CPI của Việt Nam từ 2009-2018 Hình 3.31 Biểu đồ thị phần của các công ty tài chính tiêu dùng năm 2017 và 2018 Hình 3.32 Số lượng và vốn điều lệ của các ngân hàng 100% vốn nước ngoài Hình 3.33 Biểu đồ ROEA của một số ngân hàng có hiệu quả sử dụng vốn cao nhất trong năm 2018 Hình 3.34 ROAA của một số ngân hàng có hiệu quả kinh doanh cao nhất trong năm 2018 Hình 3.35 Biểu đồ tổng tài sản của một số ngân hàng Hình 3.36 Biểu đồ quy mô VCSH của một số ngân hàng Hình 3.37 Tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài tại các NHTM Việt Nam Hình 3.38 Cơ cấu cổ đông của các ngân hàng không có cổ đông ngoại Hình 3.39 Biểu đồ tình hình nhân sự của một số ngân hàng năm 2018 Hình 3.40 Tỷ lệ nắm giữ cổ phần của cổ đông nhỏ ở các ngân hàng năm 2018 Hình 3.41 Tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông Saigonbank năm 2018 Hình 4.1 Top 10 đơn vị phát hành trái phiếu lớn nhất đầu năm 2019 Hình 4.2 Số tiền sử dụng dự phòng để xử lý các khoản cho vay tại các ngân hàng Hình 4.3 Dư nợ của các ngân hàng tại VAMC 138 139 144 145 147 148 150 150 151 152 153 156 157 171 176 177 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Theo cam kết của Việt Nam với WTO, trong đó Việt Nam là thành viên chính thức thứ 150 từ ngày 07/11/2006, kể từ ngày 01/4/2007 các ngân hàng 100% vốn nước ngoài được phép thành lập ở Việt Nam. Và kể từ ngày 01/01/2011, các ngân hàng nước ngoài ở Việt Nam được hoạt động như các ngân hàng thương mại trong nước. Bên cạnh đó, kể từ ngày 31/12/2015 Việt Nam là một thành viên của cộng đồng kinh tế ASEAN (Asean Economic Community, viết tắt là AEC). Theo cam kết với AEC, đến năm 2020 các quốc gia sẽ phải xóa bỏ mọi rào cản và sự khác biệt trong ngành ngân hàng với các quốc gia nội khối, cụ thể sẽ phải xóa bỏ mọi giới hạn về sở hữu nước ngoài với các ngân hàng nội địa của mình. Như vậy, trong bối cảnh hội nhập hiện nay, sự cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng diễn ra mạnh mẽ. Các ngân hàng trong nước không chỉ cạnh tranh với nhau mà còn đối mặt với sự cạnh tranh đến từ các ngân hàng nước ngoài vốn đã có tiềm lực tài chính mạnh và kinh nghiệm trong hoạt động ngân hàng, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ. Chính vì vậy, đòi hỏi các ngân hàng trong nước phải nâng cao năng lực của mình để cạnh tranh. Bên cạnh đó, làn sóng Fintech trong lĩnh vực ngân hàng đã làm thay đổi cơ bản hoạt động của ngân hàng. Từ hoạt động truyền thống như thanh toán và cho vay, Fintech đã thâm nhập vào những hoạt động tiềm năng khác như: thanh toán quốc tế, cho vay ngang hàng, gọi vốn cộng đồng... Với xu hướng phát triển trong thời gian tới, Fintech sẽ giúp ngân hàng cung cấp dịch vụ tài chính tới các khu vực vùng sâu, vùng xa, nông thôn... điều mà ngân hàng truyền thống chưa thể làm được. Đồng thời, Fintech sẽ giúp ngân hàng cho ra đời nhiều sản phẩm mới, đa dạng hóa dịch vụ tài chính. Từ đó, giúp khách hàng có thể có nhiều lựa chọn sản phẩm phân tán rủi ro và giảm các cú sốc tài chính. Xu hướng các ngân hàng ứng dụng công nghệ hiện đại cho ra đời các sản phẩm mới trên nền tảng công nghệ số và các phương thức tiếp cận khách hàng mới đang diễn ra mạnh mẽ, ngân hàng đi sau sẽ gặp bất lợi trong cạnh tranh. Thực hiện đề án tài cấu trúc hệ thống các tổ chức tín dụng, phấn đấu đến năm 2 2025, có ít nhất 2 đến 3 ngân hàng nằm trong top 100 ngân hàng lớn nhất (về tổng tài sản) trong khu vực châu Á, có 3 đến 5 ngân hàng niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nước ngoài. Tất cả các ngân hàng thương mại áp dụng Basel II theo phương pháp tiêu chuẩn. Phát triển hệ thống các TCTD theo hướng: các TCTD trong nước đóng vai trò chủ lực; hoạt động minh bạch, cạnh tranh, an toàn, hiệu quả bền vững; cấu trúc đa dạng về sở hữu, quy mô, loại hình; dựa trên nền tảng công nghệ, quản trị ngân hàng tiên tiến, phù hợp với chuẩn mực hoạt động theo thông lệ quốc tế, hướng tới đạt trình độ phát triển của nhóm 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN vào năm 2025; năng động, sáng tạo để thích ứng với quá trình tự do hóa và toàn cầu hóa; đáp ứng nhu cầu về dịch vụ tài chính, ngân hàng ngày càng gia tăng của nền kinh tế, tiến tới tài chính toàn diện vào năm 2030, bảo đảm mọi người dân và doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận đầy đủ, thuận tiện các dịch vụ tài chính, ngân hàng có chất lượng, đóng góp tích cực cho phát triển bền vững. Trong 10 năm từ 2009-2018, đây là giai đoạn diễn ra cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Đây cũng là giai đoạn hoạt động tái cơ cấu hệ thống ngân hàng diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là ở một số ngân hàng có trụ sở chính tại Tp.HCM. Hoạt động mua bán sáp nhập đã làm 4/7 ngân hàng thương mại cổ phần có trụ sở chính tại Tp.HCM vĩnh viễn bị xóa tên khỏi bản đồ hệ thống ngân hàng Việt Nam. Đó là: Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long (MHB); Ngân hàng Đệ nhất (Ficombank); Ngân hàng Việt Nam Tín nghĩa (TinnghiaBank); Ngân hàng Phương Nam (SouthernBank). Ngoài ra, các ngân hàng còn phải tăng vốn điều lệ theo đúng lộ trình, xử lý nợ xấu nhằm ổn định tình hình tài chính... Tính đến hết năm 2018, trên địa bàn Tp.HCM có 11/31 NHTM cổ phần đặt trụ sở chính. Hầu hết các ngân hàng này đã và đang trong quá trình tái cơ cấu nhằm tăng khả năng cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới. Chính vì vậy, tác giả nghiên cứu đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” nhằm mục đích tìm ra các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng TMCP trên địa bàn Tp.HCM.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan