BẢN TÓM TẮT ĐỀ TÀI
Tên đề tài: Giải pháp “Nâng cao hứng thú học tập môn hoá học cho học sinh lớp
8A1 thông qua việc sử dụng phương tiện trực quan”.
Họ và tên: Lê Thị Lệ Liễu
Đơn vị công tác: Trường Trung học cơ sở Bàu Năng, Huyện Dương Minh Châu.
1. Lí do chọn đề tài:
So với những năm trước đây, hiện nay việc giảng dạy bộ môn Hóa học có những
chuyển biến tích cực, Ngành Giáo dục và Đào tạo đã trang bị các đồ dùng dạy học tương
đối đầy đủ. Tuy nhiên việc sử dụng như thế nào cho hiệu quả và phát huy tính tích cực
của học sinh, nâng cao hứng thú học tập cho các em, giúp các em hiểu bài, khắc sâu kiến
thức và biến kiến thức đã học vận dụng vào đời sống thực tiển đó mới là điều quan trọng,
đòi hỏi sự cố gắng nổ lực và nghệ thuật sư phạm của giáo viên. Việc sử dụng phương tiện
trực quan không chỉ là phương tiện của việc dạy mà còn là phương tiện của việc học,
không chỉ minh họa mà còn là nguồn tri thức, là một cách chứng minh bằng quy nạp, tạo
điều kiện đẩy mạnh hoạt động của học sinh trên cơ sở tự giác, tự khám phá kiến thức
trong quá trình học tập. Xuất phát từ những vấn đề trên tôi đã chọn giải pháp “Nâng
cao hứng thú học tập môn Hóa học cho học sinh lớp 8A1 thông qua việc sử dụng
phương tiện trực quan”.
2. Đối tượng, phương pháp nghiên cứu:
Giải pháp “Nâng cao hứng thú học tập môn hoá học cho học sinh lớp 8A 1 thông qua
việc sử dụng phương tiện trực quan” năm học 2010 – 2011. Để giải quyết các nhiệm vụ vừa
nêu ở trên, tôi đã sử dụng đồng bộ các phương pháp: Đọc và nghiên cứu các tài liệu. Điều
tra, đàm thoại. Kiểm tra đối chiếu, so sánh. Thiết kế thang đo thái độ lớp thực nghiệm và
lớp đối chứng. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện, so sánh kết quả giữa lớp áp dụng giải
pháp với lớp không áp dụng giải pháp. Dự giờ, trao đổi kinh nghiệm đồng nghiệp.
3. Đề tài đưa ra giải pháp mới:
Hoạt động dạy và học là làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có
hệ thống, những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong học tập, trong những kỹ năng cần được
rèn luyện cho học sinh thì quan trọng nhất là làm cho học sinh có được kỹ năng học tập để
nâng cao hiệu quả, thông qua việc sử dụng phương tiện trực quan. Phát triển trí tưởng
tượng rèn luyện các thao tác tư duy để phát triển năng lực nhận thức, năng lực hoạt động
khoa học, sáng tạo.
4. Hiệu quả áp dụng:
Chất lượng sau khi thực hiện đề tài cao hơn chất lượng trước khi thực hiện đề tài
Phương pháp tìm hiểu tài liệu để tìm hiểu những vấn đề cơ bản về hứng thú học tập môn
Hoá học cho học sinh, thông qua việc sử dụng phương tiện trực quan. Phương pháp điều
tra, khảo sát thực tế để nắm rõ thực trạng học sinh. Phương pháp kiểm tra, so sánh, đối
chiếu giữa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, giữa kết quả khi chưa vận dụng đề tài với kết
quả lúc vận dụng đề tài để thấy được sự cần thiết của đề tài.
5. Phạm vi áp dụng:
Giải pháp được áp dụng giảng dạy môn hoá học 8, 9 Trường Trung học cơ sở Bàu
Năng và phổ biến đến một số trường Trung học cơ sở trong địa bàn huyện.
Dương Minh Châu, ngày 14 tháng 03 năm 2011
Người thực hiện
1
Lê Thị Lệ Liễu I.
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
- Mục tiêu giáo dục của nhà trường xã hội chủ nghĩa là đào tạo thế hệ trẻ thành
những người phát triển toàn diện về mọi mặt cả tri thức và đạo đức. Tri thức bao gồm tất
cả các môn khoa học tự nhiên và xã hội. Trong đó Hóa học là môn khoa học tự nhiên
đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp giáo dục và phát triển của đất nước.Việc nghiên
cứu môn Hóa học giúp học sinh hiểu được một trong những phương hướng cơ bản của
cách mạng khoa học kỹ thuật đang diễn ra trên thế giới và là khía cạnh quan trọng của
đường lối phát triển kinh tế xã hội ở nước ta.
- Cùng với các môn khoa học khác môn Hóa học giúp học sinh hình thành thế giới
quan khoa học biện chứng và quan điểm khoa học vô thần. Nghiên cứu hóa học còn giúp
học sinh phát triển những năng lực tri giác biểu tượng và tư duy. Mục đích của việc đổi
mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều
sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính tích
cực, tự giác, chủ động sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác,
kỹ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực
tiễn, tạo niềm vui, niềm hứng thú trong học tập. Làm cho “học” là quá trình kiến tạo, học
sinh tìm tòi, khám phá phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thông tin, tự hình thành tri
thức có năng lực và phẩm chất của con người mới tự tin, năng động và sáng tạo trong
cuộc sống. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những
điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân học sinh và cho sự phát triển xã hội.
- So với những năm trước đây, hiện nay việc giảng dạy bộ môn Hóa học có những
chuyển biến tích cực, ngành giáo dục trang bị các đồ dùng dạy học tương đối đầy đủ. Tuy
nhiên việc sử dụng như thế nào cho hiệu quả, sử dụng như thế nào để phát huy tính tích
cực của học sinh, nâng cao hứng thú học tập cho các em, giúp các em hiểu bài, khắc sâu
kiến thức và biến kiến thức đã học vận dụng vào đời sống thực tiển đó mới là điều quan
trọng, đòi hỏi sự cố gắng nổ lực và nghệ thuật sư phạm của giáo viên.
- Phương tiện trực quan luôn là yếu tố cần thiết nếu được sử dụng hợp lý có thể
dẫn đến biến đổi sâu sắc quan hệ giáo dục. Sử dụng phương tiện trực không chỉ là phương
tiện của việc dạy mà còn là phương tiện của việc học, không chỉ minh họa, còn là nguồn
tri thức, là một cách chứng minh bằng quy nạp, tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động của học
sinh trên cơ sở tự giác, tự khám phá kiến thức trong quá trình học tập.
- Xuất phát từ những vấn đề trên tôi đã chọn giải pháp “Nâng cao hứng thú
học tập môn Hóa học cho học sinh lớp 8A1 thông qua việc sử dụng phương tiện
trực quan”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu việc sử dụng phương tiện trực quan giúp học sinh hứng thú học tập bộ
môn Hóa học, các em tiếp thu kiến thức nhanh hơn và nhớ lâu kiến thức đã học.
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Giải pháp nâng cao hứng thú học tập môn Hóa học cho học sinh lớp 8A1
thông qua việc sử dụng phương tiện trực quan.
- Nghiên cứu các biện pháp để thực hiện giải pháp.
- Lớp nghiên cứu: Lớp 8A1
2
- Lớp đối chứng: Lớp 8A3
* Phạm vi nghiên cứu: Do điều kiện, thời gian có hạn nên tôi chỉ nghiên cứu đề tài
ở chương 2: Phản ứng hoá học, chương 4: Oxi – không khí và một số tiết ở chương I,
chương V Hóa học lớp 8 và tiến hành nghiên cứu sử dụng phương pháp trực quan khi
truyền thụ kiến thức mới ở lớp 8A1 Trường THCS Bàu Năng năm học 2010 – 2011.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Đọc và nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
- Dự giờ, học hỏi trao đổi các đồng nghiệp.
- Điều tra, đàm thoại, tìm hiểu thực trạng học sinh.
- Kiểm tra đối chiếu, so sánh, điều chỉnh bổ sung.
- Thiết kế thang đo thái độ lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.
- Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện, so sánh kết quả giữa lớp áp dụng giải pháp với
lớp không áp dụng giải pháp.
5. Giả thuyết khoa học:
Quá trình dạy học Hoá học sẽ trở nên tẻ nhạt, nhàm chán, khó hiểu khi giáo viên
chỉ sử dụng phương pháp dùng lời, đàm thoại, vấn đáp. Nhưng nếu giáo viên sử dụng
phương tiện trực quan hướng dẫn học sinh khai thác tìm tòi phát hiện kiến thức thì tiết
học sẽ trở nên sinh động, tạo được niềm say mê hứng thú học tập cho học sinh, giúp các
em lĩnh hội kiến thức một cách nhanh chóng, đạt hiệu quả.
3
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
1.1. Các văn bản chỉ đạo:
Nghị Quyết số 40/2000/QH X ngày 09 tháng 12 năm 2000 của Quốc Hội khóa X
về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đã khẳng định mục tiêu của việc đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông là: “Xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo
dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đại hóa đật nước, phù hợp thực tiễn và truyền thống Việt nam,
tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực và trên thế
giới.”
- Công văn số 720/GDTrH tháng 08 năm 2004 Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra các
yêu cầu về phương pháp dạy học của bộ môn, cụ thể:
+ Giáo viên cần thể hiện rõ vai trò là người tổ chức, điều khiển cho học sinh hoạt
động một cách chủ động, sáng tạo.
+ Giáo viên chú ý định lượng tổ chức hoạt động học tập, giúp học sinh tự lực
khám phá những kiến thức mới, tạo điều kiện cho học sinh không những lĩnh hội được nội
dung kiến thức mà còn nắm được phương pháp đi đến kiến thức đó.
- Luật giáo dục 2005 chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính
tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp
học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
học tập cho học sinh”.
1.2. Các quan niệm khác về giáo dục:
- Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Hứng thú là hình thức biểu hiện tình cảm và
nhu cầu nhận thức của con người nhằm ý thức một cách hào hứng về mục đích hoạt
động, nhằm tìm hiểu sâu hơn, phản ánh đầy đủ hơn đối tượng trong đời sống hiện thực.
Hứng thú có tính ổn định, thể hiện ở độ lâu dài và mạnh mẽ của nó. Về phương tiện chủ
quan, hứng thú thường phản ánh thái độ quan tâm đặc biệt của chủ thể đối với đối tượng
do tính hấp dẫn hoặc do ý thức được ý nghĩa quan trọng của đối tượng, làm nẩy sinh cảm
xúc tích cực( hài lòng, phấn khởi, yêu thích…), nâng cao sức tập trung chú ý và khả năng
làm việc. Khi được làm việc phù hợp với hứng thú, dù phài vượt qua khó khăn, con người
vẫn cảm thấy thoải mái và đạt hiệu quả cao. Cần giáo dục hứng thú cho thế hệ trẻ theo
hướng lành mạnh, văn minh, đạo đức”.
- Do vậy hứng thú học tập là điều mà bất kỳ học sinh nào khi muốn học tốt cũng
cần phải đạt được ở các môn học. Nâng cao hứng thú học tập là điều đầu tiên mà giáo
viên cần đem đến cho học sinh trước khi dẫn dắt học sinh tìm hiểu những kiến thức bổ
ích. Có như thế học sinh mới tích cức chủ động tìm hiểu khám phá những kiến thức mới,
đúng như tinh thần của đổi mới phương pháp hiện nay.
- Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Phương tiện là cái dùng để tiến hành công
việc gì”.
- Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Trực quan (phương pháp giảng dạy) là dùng
những vật cụ thể hay ngôn ngữ cử chỉ làm cho học sinh có được hình ảnh cụ thể về những
điều được học”.
- Mọi sự vật, dụng cụ, thiết bị kỹ thuật dù đơn giản đến phức tạp được dùng trong
dạy học với tư cách là mô hình đại diện cho hiện thực khách quan, nguồn phát ra thông tin
chính về sự vật hiện tượng nghiên cứu làm cơ sở, tạo thuận lợi cho việc lĩnh hội kiến thức,
kỹ năng, kỹ xảo về hiện thực đó của học sinh gọi là phương tiện trực quan.
4
- Trong giảng dạy hóa học, học sinh nhận thức tính chất các chất và hiện tượng
không chỉ bằng mắt nhìn, mà còn bằng các giác quan khác như nghe, ngửi, sờ mó và trong
một số trường hợp có thể nếm nữa. Tất cả những gì có thể được lĩnh hội (tri giác) nhờ sự
hỗ trợ của hệ thống tín hiệu được gọi là phương tiện trực quan.
- Những nhiệm vụ dạy và học nói trên được thực hiện đồng thời và thống nhất với
nhau trong quá trình dạy học. Quá trình và học là tập hợp những hành động liên tiếp của
giáo viên và học sinh, được giáo viên hướng dẫn, những hành động này nhằm làm cho
học sinh tự giác nắm vững hệ thống kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và trong quá trình đó, phát
triển được năng lực nhận thức, nắm được các yếu tố của văn hóa, lao động trí óc và chân
tay. Hoạt động dạy của thầy và hoạt động học tập của trò là hai hoạt động trung tâm của một
quá trình dạy học và là hai hoạt động mang tính chất khác nhau. Song thống nhất với nhau
trong mối quan hệ qua lại giữa thầy và trò, dạy và học cùng lúc diễn ra những điều kiện vật
chất - kỹ thuật nhất định.
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1. Thực tiễn vấn đề nghiên cứu:
Thực trạng của việc dạy học sử dụng phương tiện trực quan ở các Trường THCS
nói chung và trường THCS Bàu Năng nói riêng qua trực tiếp giảng dạy và dự giờ các
đồng nghiệp, chúng tôi nhận thấy những vấn đề sau:
- Các em chưa hiểu hết những nội dung hàm chứa trong tranh, ảnh, mô hình, mẫu
vật…chưa xem kiến thức bài học và phương tiện trực quan có mối quan hệ mật thiết nhau.
Một số em không chú ý quan sát tranh ảnh, mô hình, mẫu vật để rút ra nội dung bài học...
mà chỉ nhận xét về hình thức là xấu hoặc đẹp của mẫu vật đó. Kết quả là học sinh thuộc
bài nhưng chưa hiểu sâu sắc về sự vật, hiện tượng. Một số em ngán học môn Hóa do
không hứng thú học tập. Khả năng nhận thức của các em còn hạn chế nên việc tập trung
chú ý học tập là chưa cao.
- Giáo viên có sử dụng phương tiện trực quan nhưng hiệu quả chưa cao. Giáo viên
còn làm việc nhiều, còn trả lời thay học sinh do sợ mất thời gian thay vì học sinh phải
nhìn vào phương tiện trực quan để tìm tòi phát hiện kiến thức.
2.2. Sự cần thiết của đề tài:
- Trong quá trình học tập tính tích cực nhận thức luôn có quan hệ chặt chẽ với
hứng thú nhận thức. Hứng thú nhận thức là yếu tố có ý nghĩa to lớn không chỉ trong quá
trình dạy học mà cả đối với sự phát triển toàn diện sự hình thành nhân cách của học sinh.
Hứng thú là yếu tố quan trọng dẫn đến sự tự giác đảm bảo sự hình thành, phát triển tính
tích cực, độc lập, sáng tạo trong học tập.
- Sử dụng phương tiện trực quan góp phần bồi dưỡng húng thú học tập cho học
sinh, nâng cao lòng tin của học sinh vào khoa học, phát triển tư duy năng lực nhận thức
của học sinh vào khoa học, phát triển tư duy năng lực và nhận thức của học sinh. Giúp
giáo viên tiết kiệm được thời gian thay vì giáo viên phải thuyết trình hoặc diễn giải một sự
vật hiện tượng nào đó học sinh phải lắng nghe tưởng tượng đôi khi học sinh không hiểu
giáo viên phải mất thời gian nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Vì vậy nhờ có phương tiện trực
quan sẽ tiết kiệm được thời gian.
- Sử dụng phương tiện trực quan giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức, nhớ lâu nội
dung bài học. Sự tiếp thu kiến thức ở học sinh cùng một lúc huy động nhiều giác quan
tham gia, do đó các thông tin tiếp thu sẽ trở nên vững chắc hơn, chẳng những dễ nhớ mà
còn nhớ lâu hơn.
- Từ thực trạng trên, tôi nhận thấy việc giáo dục cho học sinh thấy được mục đích
cơ bản của việc học tập là rất cần thiết. Từ đó, rèn luyện và khuyến khích học sinh thường
xuyên trong quá trình học tập nhằm tạo cho học sinh có một tâm thế sẵn sàng ở từng tiết
5
học. Đặc biệt khi sử dụng phương tiện trực quan, giáo viên cần phải vận dụng đổi mới
phương pháp giảng dạy linh hoạt góp phần nâng cao hứng thú học tập cho học sinh bộ
môn Hóa học lớp 8. Nếu thực hiện được điều đó có nghĩa là giáo viên đã xây dựng cho
học sinh một nền móng vững vàng và bền chắc.
3. Nội dung vấn đề:
3.1. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để nâng cao hứng thú học tập môn Hoá học
cho học sinh thông qua việc sử dụng phương tiện trực quan:
- Tạo cho học sinh hứng thú học tập bộ môn Hóa học, khi đó học sinh sẽ tích cực
chủ động tham gia các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức, hứng thú học tập của học
sinh được hình thành thông qua không khí học tập do giáo viên tạo ra trong giờ học bộ
môn đó. Bởi một không khí học tập đầy hứng khởi sẽ kích thích sự say mê, giúp học sinh
tập trung tốt hơn vào bài học và có niềm tin vào những gì mà các em tiếp thu được, như
thế hiệu quả giáo dục sẽ được nâng cao.
- Có hứng thú trong học tập, có yêu thích bộ môn thì học sinh sẽ tự giác tích cực và
tự lực trong các hoạt động học tập. Tìm biện pháp gây hứng thú cho các hoạt động học tập
là nhiệm vụ của người thầy.
- Tác phong, thái độ và sự chuẩn bị - đầu tư của người thầy: vững vàng, sư phạm,
chủ động trong mọi hoạt động trên lớp; Tự tin, thân thiện kiên nhẫn; Tỏ thái độ quan tâm
và thương yêu học sinh; Óc khôi hài đúng chỗ; Lời nói rõ ràng chắc chắn, dứt khoát,
không lấp lững, liên tục tạo các tình huống có vấn đề, có hệ thống; Lồng ghép các thành
tựu của khoa học hóa học vào nội dung bài dạy; Đồ dùng dạy học phong phú.
- Không khí lớp học: Phòng học phải được trang trí sạch đẹp, thoáng mát; hoạt
động học được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động, thoải mái; tập thể học sinh có
những hoạt động đồng bộ, thống nhất theo sự điều khiển của giáo viên; tránh các tình
huống căng thẳng không cần thiết; vui tươi mà nghiêm túc.
- Các phương tiện trực quan sử dụng trong dạy học Hoá học gồm:
+ Sử dụng mô hình, hình vẽ, sơ đồ.
+ Sử dụng bản trong và máy chiếu, giấy A0, bảng phụ.
+ Sử dụng dụng cụ, hoá chất để thực hiện các thí nghiệm nghiên cứu, thí nghiệm
thực hành.
+ Sử dụng đĩa hình, phần mềm dạy học và máy tính, máy chiếu đa năng.
- Phương tiện trực quan được sử dụng trong các loại bài Hoá học phổ biến hơn cả
là các bài hình thành khái niệm, nghiên cứu các chất.
- Hoạt động của giáo viên bao gồm:
+ Nêu mục đích và phương pháp quan sát phương tiện trực quan.
+ Biểu diễn phương tiện trực quan và nêu yêu cầu quan sát.
+ Nêu yêu cầu nhận xét, kết luận và giải thích.
- Hoạt động tương ứng của học sinh gồm:
+ Nắm được mục đích nghiên cứu qua phương tiện trực quan.
+ Quan sát phương tiện trực quan, tìm ra những kiến thức cần tiếp thu.
+ Rút ra nhận xét, kết luận về những kiến thức cần lĩnh hội qua các phương tiện
trực quan.
3.2. Giải pháp:
3.2.1. Sử dụng mô hình, hình vẽ, sơ đồ, mẫu vật, hình ảnh.
- Mô hình, hình vẽ, sơ đồ có thể được dùng để:
+ Minh hoạ cho lời nói, nội dung tính chất.
+ Khai thác các thông tin (kiến thức cần thiết).
+ Vừa chứng minh, vừa khai thác kiến thức.
6
- Hoạt động của giáo viên và học sinh khi dùng mô hình, hình vẽ, sơ đồ, mẫu vật,
hình ảnh để khai thác các thông tin (kiến thức cần biết) có thể như sau:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Nêu mục đích và phương pháp quan sát - Nắm được mục đích quan sát.
mô hình, hình vẽ, sơ đồ, mẫu vật…
- Trưng bày, cho học sinh quan sát.
- Yêu cầu học sinh quan sát.
- Quan sát tìm ra đặc điểm, sự giống nhau,
khác nhau, trạng thái , màu sắc….
- Yêu cầu học sinh nhận xét và rút ra kết - Rút ra nhận xét, kết luận.
luận.
Việc sử dụng mô hình, hình vẽ nên thực hiện đa dạng dưới các hình thức sau:
- Dùng mô hình, hình vẽ, sơ đồ… có đầy đủ chú thích là nguồn kiến thức để học
sinh khai thác thông tin, hình thành kiến thức mới.
Ví dụ: Như các hình vẽ dụng cụ điều chế các chất giúp học sinh nắm được các
thông tin về thiết bị, dụng cụ, hoá chất để điều chế chúng.
- Dùng hình vẽ, sơ đồ… không có đầy đủ chú thích giúp học sinh kiểm tra những
thông tin còn thiếu.
- Dùng hình vẽ, mô hình… không có chú thích nhằm yêu cầu học sinh phát hiện
kiến thức ở mức độ khái quát hoặc kiểm tra kiến thức, kĩ năng.
Ví dụ 1: Khi dạy bài: Luyện tập 1- tiết 11.
- Để cho học sinh nắm được mối quan hệ giữa các khái niệm. Giáo viên có thể dùng sơ
đồ không ghi đầy đủ các nội dung, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu vào sơ đồ.
- Giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm, giáo viên qui định thời gian
cho các nhóm hoạt động. Gọi đại diện nhóm lên điền vào sơ đồ, các nhóm khác theo dõi,
nhận xét, bổ sung. Sau đó giáo viên chốt lại nội dung.
Vaät theå ( töï nhieân vaø nhaân taïo)
(Chaát taïo neân töø nguyeân toá hoùa hoïc)
Taïo neân töø 1 ngtoá
(Hạt hợp thành là nguyên tử, phân tử)
Taïo neân töø 2 ngtoá trôû leân
(Hạt hợp thành là phân tử)
Ví dụ 2: Bài: Sự biến đổi chất – tiết 17.
Thí nghiệm để học sinh hình thành được khái niệm hiện tượng Vật lí và hiện tượng
Hoá học.
7
Giáo viên đặt câu hỏi: Thế nào là hiện tượng Vật lí? Giáo viên cho học sinh quan sát
hình vẽ:
Hình vẽ thể hiện điều gì?
(Giáo viên diễn giảng dẫn dắt để HS thấy được: Nước vẫn là nước, chỉ có sự biến đổi
về thể và nước vẫn giữ nguyên là chất ban đầu. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng vật lí.)
Thế nào là hiện tượng Hoá học? Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn, học sinh quan
sát, nhận xét hiện tượng. Giáo viên có thể phát phiếu học tập cho các nhóm điền vào.
Học sinh quan sát thí nghiệm:
Hiện tượng vật lí và hiện tượng hoá học.
Giáo viên yêu cầu các nhóm báo cáo kết quả và rút ra được khái niệm hiện tượng vật lí
và hiện tượng hoá học.
Thí nghiệm 1:
a. Đưa nam châm lại hỗn hợp. Nhận xét. Giải thích.
b. Màu sắc của hỗn hợp thay đổi như thế nào sau khi đun nóng? Giải thích.
Thí nghiệm 2:
Chất gì tạo thành trong ống nghiệm sau khi đun nóng?
Như vậy học sinh sẽ quan sát thí nghiệm biểu diễn do giáo viên làm để phân tích
đi đến nhận xét:
- Sắt bị nam châm hút. Vì sắt vẫn giữ nguyên trong hỗn hợp, lưu huỳnh cũng vậy.
- Hỗn hợp nóng sáng lên và chuyển dần thành chất rắn màu xám. Đó là sắt (II)
sunfua. Vì sản phẩm không bị nam châm hút. Chứng tỏ chất rắn này không còn giữ tính
chất của sắt nữa.
- Từ nhận xét trên yêu cầu học sinh rút ra kết luận:
8
Hiện tượng chất biến đổi có tạo ra chất khác. Gọi là hiện tượng hoá học.
Ví dụ 3: Bài: Thực hành 3- Tiết 20
Thí nghiệm để nhận biết Dấu hiệu của hiện tượng và phản ứng hoá học.(Tiết 20)
- Giáo viên nêu vấn đề: Làm thế nào phân biệt được hiện tượng vật lí và hiện
tượng hoá học. Nhận biết dấu hiệu có phản ứng hoá học xảy ra.
- Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm, quan sát, nhận xét hiện tượng và rút ra hiện
tượng vật lí và hiện tượng hoá học. Nhận biết dấu hiệu có phản ứng hoá học xảy ra. Giáo
viên có thể phát phiếu học tập có các nhóm điền vào.
Thí nghiệm
1. Sự thay đổi
trạng thái của
nước.
-Cho một mẫu
nước đá vào
cốc thuỷ tinh.
- Lấy một ít
nước trong cốc
thuỷ tinh cho
vào ống nghiệm
và đun sôi.
2.Đá vôi sủi bọt
trong axit.
Cho một ít đá
vôi vào ống
nghiệm, nhỏ từ
từ dung dịch
axit clohidric
vào
Quan sát hiện
tượng.
(Điều
kiện để phản
ứng hoá học
xãy ra và dấu
hiệu để nhận
biết).
3. Đường hoá
than.
Cho một muỗng
nhỏ đường vào
bát sứ đun
nóng.
Quan sát hiện
tượng.
(Điều
kiện để phản
Hiện tượng
Giải thích và viết PTHH
- Mẫu nước đá
từ trạng thái
rắn
chuyển
sang trạng thái
lỏng.
- Khi đun nước
trạng thái lỏng
chuyển
sang
trạng thái hơi.
Nhận xét
Kết
luận:
Nước vẫn là
nước, chỉ có
sư6 biến đổi về
thể và nước
vẫn
giữ
nguyên là chất
ban đầu � Gọi
là hiện tượng
vật lí.
Có sủi bọt khí.
Điều kiện: Các
chất tham gia
phản ứng phải
tiếp xúc với
nhau.
Dấu hiệu: Có
chất mới xuất PT chữ:
hiện.
Đá vôi + axit clohidric � Canxi
clorua +nước + khí cacbon đoxit.
Đường
trắng
chuyển
dần
thành vàng, nâu
và cuối cùng là PT chữ:
màu đen.
Đường
Điều
kiện:
Phản ứng cần
to
than + nước
Kết luận: Chất
biến đổi có tạo
ra chất mới.
Gọi là hiện
tượng hoá học
Kết luận: Chất
biến đổi có tạo
ra chất mới.
Gọi là hiện
tượng hoá học
9
ứng hoá học phải có nhiệt
xảy ra và dấu độ.
hiệu nhận biết). Dấu hiệu: Có
chất mới xuất
hiện.
Ví dụ 4: Bài: Định luật bảo toàn khối lượng – Tiết 21.
Thí nghiệm giáo viên biểu diễn hình thành khái niệm: Tổng khối lượng các chất
tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng sản phẩm.
Giáo viên nêu vấn đề: Khối lượng các chất tham gia phản ứng sẽ thay đổi như thế
nào so với ban đầu?
Chúng ta hãy nghiên cứu thí nghiệm sau đây:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
1. Yêu cầu học sinh cho
biết:
- Tên dụng cụ.
- Đọc tên nhãn ghi trên cốc.
- Hoá chất: Tên, trạng thái, - Quan sát trạng thái, màu
màu sắc.
sắc.
- Vị trí kim của cân.
- Vị trí kim của cân.
2. Thực hiện thí nghiệm:
Đổ cốc (1) vào cốc (2).
Để 2 cốc vào vị trí như cũ.
Yêu cầu học sinh quan sát
hiện tượng xảy ra.
Có phản ứng hoá học xảy
ra không?
- Quan sát hiện tượng xảy ra
trong cốc( 2). Nêu hiện
tượng. Nhận xét.
- Quan sát vị trí kim cân.
Phản ứng hoá học:
Bariclorua + Natrisunfat �
Barisunfat + Natriclorua.
Kết quả đúng
Đĩa cân bên trái:
- Cốc(1) đựng Bariclorua
BaCl2: Dung dịch không
màu.
- Cốc (2) đựng Natrisunfat
Na2SO4: Dung dịch không
màu.
Đĩa cân bên phải:
-Kim của cân ở vị trí cân
bằng.
- Trong cốc (2) xuất hiện
chất rắn màu trắng. Chứng
tỏ có phản ứng hoá học
xảy ra.
- Vị trí kim cân vẫn ở vị trí
cân bằng.
Nhận xét:
Tổng khối lượng các
chất tham gia phản ứng
bằng tổng khối lượng sản
phẩm.
3.2.2. Sử dụng bản trong và máy chiếu:
Giáo viên giao nhiệm vụ, điều khiển các hoạt động của học sinh, giáo viên thiết kế
nhiệm vụ, làm bản trong, chiếu lên và hướng dẫn học sinh thực hiện.
Hướng dẫn cách tiến hành thí nghiệm và nghiên cứu tính chất của các chất.
Giới thiệu mô hình, hình vẽ mô tả thí nghiệm…Giáo viên chụp vào bản trong,
chiếu lên cho học sinh quan sát và nhận xét.
Tóm tắt nội dung, ghi kết luận, tổng kết, lập sơ đồ vào bản trong rồi chiếu lên.
10
Hoạt động của học sinh chủ yếu là đọc thông tin trên bản trong, tiến hành các hoạt
động học tập và dùng bản trong để viết kết quả hoạt động rồi chiếu lên để cả lớp nhận xét,
đánh giá.
Ví dụ: Bài: Tính chất của oxi – tiết 38,39.
Giáo viên có thể dùng bản trong và máy chiếu để ra câu hỏi:
a. Cho một lượng nhỏ lưu huỳnh vào muỗng sắt đốt cháy ngoài không khí rồi đưa
lưu huỳnh vào lọ khí oxi. Nhận xét hiện tượng. Viết phương trình hoá học xảy ra.
b. Cho vào muỗng sắt một lượng nhỏ phôtpho đỏ, đốt cháy ngoài không khí rồi đưa
photpho vào lọ khí oxi. Nhận xét hiện tượng. Viết phương trình hoá học xảy ra.
c. Lấy một đoạn dây sắt nhỏ, quấn vào đầu dây sắt một mẫu than gỗ, đốt cho sắt và
than nóng đỏ rồi đưa vào lọ khí oxi. Nhận xét hiện tượng. Viết phương trình hoá học xảy ra.
Giáo viên yêu cầu các nhóm trả lời câu hỏi vào bản trong, sau đó giáo viên chiếu kết
quả của từng nhóm. Giáo viên yêu cầu các nhóm nhận xét và điều chỉnh ngay trên bản
trong. Giáo viên có thể chiếu câu trả lời hoàn thiện để học sinh tham khảo và học hỏi.
3.2.3 Sử dụng dụng cụ hoá chất để thực hiện các thí nghiệm nghiên cứu, thí
nghiệm thực hành.
- Các thí nghiệm nghiên cứu tính chất của chất.
- Các thí nghiệm thực hành do nhóm học sinh thực hiện.
Các hoạt động của giáo viên và học sinh là:
- Giáo viên nêu nhiệm vụ hoặc vấn đề cần tìm hiểu.
- Học sinh thực hiện nhiệm vụ:
+ Nhóm học sinh trực tiếp thực hiện nghiên cứu thí nghiệm.
+ Nắm được mục đích của thí nghiệm
+ Nhóm học sinh làm thí nghiệm.
+ Quan sát mô tả thí nghiệm.
+ Giải thích hiện tượng.
+ Rút ra kết luận.
Giáo viên nhận xét và hoàn thiện.
Ví dụ 1: Bài: Phản ứng hoá học – tiết 18,19.
Khi nghiên cứu thí nghiệm: Cho Zn vào dung dịch axit HCl. Giáo viên có thể nêu
tình huống :
- Nếu 2 chất cho vào 2 ống nghiệm riêng biệt thì có hiện tượng xảy ra không?
- Vậy khi cho 2 chất tác dụng với nhau thì có hiện tượng xảy ra không? Nêu hiện
tương xảy ra .
- Rút ra kết luận từ thí nghiệm.
Học sinh dự đoán:
- Không có phản ứng xảy ra. Vì 2 chất không tiếp xúc với nhau.
- Có phản ứng hoá học xảy ra. Vì thấy có chất khí thoát ra và kẽm tan dần.
- Các chất tham gia phản ứng phải tiếp xúc với nhau.
Ví dụ 2: Bài: Nước – tiết 54,55.
Giáo viên nêu vấn đề: Hãy dùng hình vẽ mô tả thí nghiệm để xác định thành phần
hoá học của nước. Để giải quyết vấn đề trên cần dự đoán những tính chất của nước dựa trên
kiến thức đã học để làm thí nghiệm, nhận xét nà kết luận.
Nước có những tính chất hoá học nào?
Học sinh dự đoán:
- Tác dụng với kim loại
- Tác dụng với một số oxit bazơ.
- Tác dụng với một số oxit axit
11
* Lựa chọn các phản ứng hoá học để kiểm chúng điều dự đoán trên:
+ Cho một mẫu kim loại Na nhỏ bằng hạt ngô vào cốc nước.
+ Cho vào bát sứ một cục nhỏ CaO. Rót một ít nước vào vôi sống. Nhúng một mẫu
quỳ tím vào dung dịch nước vôi.
+ Nước hoá hợp với P2O5. Nhúng một mẫu quỳ tím vào dung dịch axit.
* Lựa chọn dụng cụ cần thiết cho thí nghiệm trên:
+ Dụng cụ: Lọ thuỷ tinh, cốc, muỗng thuỷ tinh, kẹp thép, muỗng sắt.
+ Hoá chất: Na, CaO, P, quỳ tím, nước.
- Giáo viên yêu cầu học sinh tiến hành lần lượt các thí nghiệm, quan sát hiện tượng,
viết phương trình phản ứng, nhận xét, nêu kết luận về tính chất của nước.
3.2.4 sử dụng đĩa hình, phần mềm dạy học và máy tính, máy chiếu đa năng.
- Đĩa hình có hình ảnh vế sơ đồ tượng trưng cho các phản ứng hoá học, cách điều
chế khí hidrô, xác định thành phần của không khí giúp học sinh:
Quan sát hình ảnh trừu tượng để hình dung một cách dễ dàng. Từ đó học sinh nhận
xét và rút ra nội dung của bài học.
- Đĩa hình có ghi hình ảnh thí nghiệm giúp học sinh:
Quan sát một số thí nghiệm khó, độc hại, cần nhiều thời gian để thực hiện trên lớp,
không thực hiện được trong phòng thí nghiệm, giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát mô tả
thí nghiệm và rút ra được hiện tượng, kết luận.
Ví dụ: Bài: Điều chế khí Hirô- Phản ứng thế - tiết 50.
Khi dạy đến mục II: Điều chế khí hidrô trong công nghiệp.
Đây là thí nghiệm khó, không thể tiến hành trong lớp học, trường không có phòng
thí nghiệm thực hành nên giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát đĩa hình:
Điều chế khí hidrô trong công nghiệp.
Giáo viên cho học sinh quan sát hình vẽ cách điều chế khí hidrô trong công
nghiệp.Yêu cầu học sinh trả lời:
Trong công nghiệp người ta điều chế khí hidrô bằng cách nào? Viết phương trình
phản ứng.
Điều chế H2 bằng cách điện phân nước hoặc dùng than khử oxi của nước trong lò
khí than hoặc điều chế H2 từ khí tự nhiên, khí dầu mỏ.
PTHH: 2H2O điện phân
2H2 � + O2 �
- Sử dụng máy tính, máy chiếu, phần mềm dạy học hoá học.
- Thu thập các thông tin tham khảo về nội dung và phương pháp dạy học.
- Thiết kế giáo án điện tử có nội dung thí nghiệm, hình ảnh mô phỏng.
- Sử dụng giáo án điện tử trong dạy học hoá học trên lớp.
- Tự tìm kiếm thông tin trên mạng có liên quan đến hoá học.
- Tự học thông qua sử dụng sách điện tử, đĩa hình…
- Trao đổi thông tin giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh và học sinh.
12
Khi sử dụng hình ảnh, đoạn phim chúng tôi trình bày từng đoạn sao cho mỗi đoạn
là nội dung cơ bản của bài học và được phối hợp với lời giảng của giáo viên. Sự trình bày
phim theo từng đoạn giúp cho việc tiếp thu bài của học sinh tốt hơn sự trình bày tất cả
cuốn phim ngay cùng một lúc.
Ví dụ 1: Bài: Đơn chất và hợp chất – phân tử. (tiết 8,9)
Khi dạy bài này nếu có điều kiện thì giáo viên chuẩn bị thiết bị dạy học hiện đại:
- Máy tính, máy chiếu.
- Đĩa mềm gồm các trang power point gồm các nội dung:
+ Câu hỏi giao nhiệm vụ cho học sinh.
+ Kiến thức cơ bản cần chốt lại:
. Đơn chất là gì? Nêu đặc điểm cấu tạo của đơn chất.
. Hợpchất là gì? Nêu đặc điểm cấu tạo của Hợp chất.
. Hướng dẫn học sinh xem mô hình: Đơn chất và hợp chất.
+ Đĩa hình có nội dung mô hình: Mô hình tượng trưng cho mẫu đơn chất kim loại
đồng, khí hidrô và khí oxi và mô hình tượng trưng cho mẫu hợp chất nước và muối ăn.
Mô hình tượng trưng cho mẫu đơn chất kim loại đồng, khí hidrô và khí oxi
Mô hình tượng trưng cho mẫu hợp chất nước và muối ăn.
Ví dụ 2: Bài: Sự oxi hoá - Phản ứng hoá hợp - Ứng dụng của oxi – tiết 39.
Qua phần: Ứng dụng của oxi. Để giúp học sinh nắm được những kiến thức cơ bản
trong đời sống hằng ngày, tôi cho các em quan sát tranh vẽ và yêu cầu học sinh trả lời câu
hỏi:
- Oxi có ứng dụng trong những lĩnh vực nào?.
- Trong lĩnh vực hô hấp oxi được sử dụng trong những trượng hợp nào?
- Vấn đề quan trọng nữa trong ứng dụng của oxi là gì?
13
- Một chất cháy trong oxi nhiệt lượng toả ra như thế nào? Lợi dụng tính chất đó
trong công nghiệp người ta sử dụng cho những trượng hợp nào?
4. Kết quả đề tài:
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng thang đo thái độ trước tác
động và sau tác động để kiểm chứng hứng thú học tập của học sinh thông qua việc giáo
viên sử dụng phương tiện trực quan ở lớp thực nghiệm (lớp 8A1) và lớp đối chứng (lớp
8A6) bằng phiếu điều tra.
PHIẾU ĐIỀU TRA SỐ 1(Đánh dấu x vào 1 trong 5 ý kiến)
Trước tác động:
Lớp thực nhiệm: lớp 8A1- Tổng số học sinh 35.
Số
TT
1
2
3
4
5
NỘI DUNG
Rất không
đồng ý
Không
đồng ý
Bình
thường
Đồng
ý
Rất
đồng
ý
7
7
8
7
7
8
6
7
8
6
10
6
7
6
6
6
6
8
8
7
7
5
8
7
8
Tôi chắc chắn rằng mình có
khả năng học môn hóa học.
Giáo viên môn hóa học rất
quan tâm đến tiến bộ học hóa
học của tôi.
Kiến thức về hóa học đã
giúp tôi hiểu rõ một vài hiện
tượng xảy ra trong tự nhiên.
Tôi không thích tiết học hóa
học.
Hóa học là môn học phụ,
không quan trọng.
Lớp đối chứng (8A3 – tổng số học sinh 35)
1 (Đánh dấu x vào 1 trong 5 ý kiến )
STT
1
2
3
4
5
NỘI DUNG
Tôi chắc chắn rằng mình có
khả năng học môn hóa học.
Giáo viên môn hóa học rất
quan tâm đến tiến bộ học hóa
học của tôi.
Kiến thức về hóa học đã giúp
tôi hiểu rõ một vài hiện tượng
xảy ra trong tự nhiên.
Tôi không thích tiết học hóa
học.
Hóa học là môn học phụ,
không quan trọng.
Rất không
đồng ý
Không
đồng ý
Bình
thường
Đồng
ý
Rất
đồng
ý
8
6
8
7
6
7
7
8
7
6
10
6
6
7
6
6
6
8
7
8
6
6
7
8
8
PHIẾU ĐIỀU TRA SỐ 2 (Chọn 1 trong các câu trả lời)
Sau tác động:
14
Lớp thực nhiệm( 8A1)
STT
NỘI DUNG
Tôi thích học môn hóa học hơn
1
các môn khác.
Không đồng ý
7
Đồng ý
28
13
9
22
26
7
28
28
7
Bạn làm bài tập hoá học khi nào?
- Ngay sau khi cô dạy xong.
- Chép trước khi giáo viên kiểm
tra bài tập về nhà.
7
28
7
28
7
28
Tôi rất thích được học các tiết
4
có sử dụng phương tiện trực
quan.
Tôi rất thích xem sơ đồ tượng
5
trưng một số mẫu chất
Lớp đối chứng( 8A3)
7
28
7
28
Không đồng ý
14
Đồng ý
21
22
13
17
18
14
21
21
17
14
21
21
14
14
21
14
21
2
3
STT
1
2
3
4
5
Tôi làm bài tập hoá học.
- Tất cả các bài tập trong sach
giáo khoa và sach nâng cao.
- Tất cả các bài tập trong sách
giáo khoa.
- Các bài tập giáo viên dặn dò.
- Không làm bài.
NỘI DUNG
Tôi thích học môn hóa học hơn
các môn khác.
Tôi làm bài tập hoá học.
- Tất cả các bài tập trong sach
giáo khoa và sách nâng cao.
- Tất cả các bài tập trong sách
giáo khoa.
- Các bài tập giáo viên dặn dò.
- Không làm bài .
Bạn làm bài tập hoá học khi nào?
- Ngay sau khi cô dạy xong.
- Chép trước khi giáo viên kiểm
tra bài tập về nhà.
Tôi rất thích được học các tiết
có sử dụng phương tiện trực
quan.
Tôi rất thích xem sơ đồ tượng
trưng một số mẫu chất
- Qua phiếu điều tra trên tôi nhận thấy:
15
Thái độ học tập của học sinh lớp 8A1 có sự chuyển biến tích cực, sự hứng thú học
tập môn Hóa của các em tăng dần, thể hiện qua không khí học tập sôi nổi ở lớp, sự chuẩn
bị bài và tiếp thu kiến thức mới ở các em dần tốt hơn so với lớp đối chứng 8A3.
- Qua khảo sát bằng phiếu điều tra:
+ Lớp 8A1 28/35 học sinh thích giờ học môn Hóa.
+ Lớp 8A3 21/35 học sinh thích giờ học môn Hóa.
16
III. KẾT LUẬN
1. Bài học kinh nghiệm:
- Việc nâng cao hứng thú học tập cho học sinh và việc sử dụng phương tiện trực
quan là nhiệm vụ quan trọng của giáo viên trong suốt quá trình giảng dạy có mối quan hệ
tương tác lẫn nhau. Bởi khi học sinh hứng thú học tập thì các em mới cảm thấy yêu thích
bộ môn, nhận ra được những giá trị của bộ môn, động lực học tập của các em sẽ được
nâng dần, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy. Hoạt động học được tiến hành một
cách nhẹ nhàng, sinh động. Những khi học sinh, nhóm học sinh hoạt động tốt, tích cực
giáo viên kịp thời động viên, cho điểm tốt khích lệ tinh thần học tập của các em, có như
thế các em mới say mê hứng thú học tập.
- Tùy vào mục đích của mỗi bài mà giáo viên sử dụng phương tiện trực quan đảm
bảo tính hiệu quả và tính thiết thực phù hợp với nội dung, hình thức, phương pháp cụ thể
ở mỗi bài, mỗi chương, không sử dụng tràn lan, gây nặng nề bài học dẫn đến thiếu hiệu
quả.
- Có được kết quả giảng dạy và học tập tốt của giáo viên và học sinh là do có sự
quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường và các cấp lãnh đạo đã tạo điều kiện thuận lợi để
bản thân tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
2. Hướng phổ biến áp dụng đề tài:
Giải pháp này sẽ tiếp tục áp dụng đối với bộ môn Hóa học lớp 8, 9 Trường THCS
Bàu Năng và phổ biến đến một số trường THCS trong huyện Dương Minh Châu.
3. Hướng nghiên cứu tiếp của đề tài:
Sau khi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm trên bản thân sẽ vận dụng vào thực tế
giảng dạy và tiếp tục nghiên cứu sâu hơn để khắc phục hạn chế học sinh yếu kém. Đồng
thời tìm ra biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng bộ môn Hoá học.
Cuối cùng xin chân thành cám ơn các thầy cô, Hội đồng nghiên cứu khoa học nhà
trường, Phòng giáo dục Huyện Dương Minh châu đã giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ.
17
PHỤ LỤC
GIÁO ÁN MINH HOẠ
Tuaàn: 28
Tieát: 55
NÖÔÙC (tt)
I. Muïc tieâu:
1. Kieán thöùc:
Bieát ñöôïc:
- Tính chaát hoaù hoïc cuûa nöôùc: Nöôùc phaûn öùng ñöôïc vôùi nhieàu chaát ôû nhieät ñoä
thöôøng nhö kim loaïi( Na, Ca …), oxit bazô( CaO, Na2O…). oxit axit( P2O5, SO2…).
-Vai troø cuûa nöôùc trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát, söï oâ nhieãm nguoàn nöôùc vaø caùch
baûo veä nguoàn nöôùc, söû duïng tieát kieäm nöôùc saïch.
2. Kó naêng:
-Vieát ñöôïc caùc phöông trình hoaù hoïc cuûa nöôùc vôùi moät soá kim loaïi( Na, Ca …),
oxit bazô( CaO, Na2O…). oxit axit( P2O5, SO2…).
- Bieát söû duïng giaáy quì tím ñeå nhaän bieát ñöôïc moät soá dung dòch axit, bazô cuï theå.
3. Thaùi ñoä:
- Coù yù thöùc trong vieäc söû duïng nguoàn nöôùc ngoït hôïp lí goùp phaàn laøm cho nguoàn
nöôùc khoûi bò oâ nhieãm.
- Coù yù thöùc ñöôïc nöôùc laø nguoàn taøi nguyeân voâ giaù.
II. Chuaån bò:
- Duïng cuï: Ống nghieäm, coác thuyû tinh, pheåu, keïp goã, muoãng saét, nuùt cao su, taám
kính moûng, thìa thuyû tinh.
- Hoaù chaát: Na, Cao, P ñoû, Loï O2, quyø tím, nöùôc.
III. Phöông phaùp daïy hoïc:
Quan saùt, ñaøm thoaïi, dieãn giaûi.
IV. Tieán trình:
1. OÅn ñònh: Ñieåm danh.
2. Kieåm tra baøi cuõ:
Baèng nhöõng phöông phaùp naøo coù theå
- Baèng phöông phaùp phaân huyû nöôùc
chöùng minh ñöôïc thaønh phaàn ñònh tính vaø baèng doøng ñieän vaø toång hôïp nöôùc chöùng
ñònh löôïng cuûa nöôùc? Vieát caùc PTHH minh minh ñöôïc thaønh phaàn ñònh tính vaø ñònh
hoaï.( 10ñ)
löôïng cuûa nöôùc.
- Nöôùc laø hôïp chaát taïo bôûi hai nguyeân
toá laø hidroâ vaø oxi, chuùng ñaõ hoaù hôïp vôùi
nhau:
+ Theo tæ leä theå tích laø hai phaàn khí
hidroâ vaø moät phaàn khí oxi.
18
Söûa baøi taäp 4/ 125 SGK(10ñ)
VH2 = 112l
mH2O =?
Nhaän xeùt.
Goïi 2HS noäp VBT.
Nhaän xeùt
+ Theo tæ leä khoái löôïng laø moät phaàn
hidroâ vaø 8 phaàn oxi hoaëc 2 phaàn hidroâ
vaø 16 phaàn oxi.
2H2O ñp
2H2 + O2.
o
2H2 + O2 t
2H2O
Baøi taäp 4/ 125 SGK
112
nH2 = 22, 4 = 5(mol)
2H2 + O2 to
2H2O
2mol 1mol 2mol
5
2,5
5
Khoái löôïng cuûa nöôùc:
mH2O = 5 . 18 = 90g
3. Baøi môùi:
Giôùi thieäu baøi: Chuùng ta tieáp tuïc nghieân cöùu tính chaát hoaù hoïc cuûa nöôùc. Trong
tieát naøy ñeå bieát nöôùc coù taùc duïng hoaù hoïc vôùi ñôn chaát, hôïp chaát naøo? Nöôùc coù vai troø
gì trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát? Phaûi laøm gì ñeå giöõ cho nguoàn nöôùc khoâng bò oâ nhieãm.
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HOÏC SINH
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu tính chaát cuûa
nöôùc.
TN: Duïng cuï: Coác nöôùc, oáng nghieäm,
pheåu, keïp goã, keïp saét.
Hoaù chaát: Na
* Tieán haønh thí nghieäm:
TN: Cho moät maãu kim loaïi Na nhoû baèng
haït ñaäu xanh vaøo coác nöôùc.
Nhaän xeùt hieän töôïng.
Vieát PTHH.
NOÄI DUNG BAØI
I. Tính chaát cuûa nöôùc:
1. Tính chaát vaät lí:
2. Tính chaát hoaù hoïc:
a/ Taùc duïng vôùi kim loaïi:
TN: SGK/ 123
Hieän töôïng: Natri phaûn öùng vôùi nöôùc,
noùng chaûy thaønh gioït troøn coù maøu traéng
chuyeån ñoäng nhanh treân maët nöôùc. Maãu
Na tan daàn cho ñeán heát, coù khí H 2 thoaùt
ra, phaûn öùng toaû nhieàu nhieät, laøm bay hôi
nöôùc cuûa dung dòch taïo thaønh seõ ñöôïc
*GV:Khi cho maãu Na vaøo coác nöôùc coù hieän chaát raén maøu traéng ñoù laø natrihidroxit
töôïng gì? Chaát taïo thaønh laø gì?
NaOH.
Goïi HS leân vieát PTPÖ
PTHH: Na + H2O � 2NaOH + H2
GV: Phaûn öùng hoaù hoïc giöõa Na vaø H2O
Natrihidroxit
thuoäc phaûn öùng gì? (phaûn öùng theá. Vì sao?) Ôû nhieät ñoä thöôøng nöôùc taùc duïng ñöôïc
2K + 2H2O � 2KOH + H2
vôùi moät soá kim loaïi khaùc: K, Ca, Ba……
�
Ca + 2H2O
Ca(OH)2 + H2
GVTB: Kim loaïi+ nöôùc � Bazô( kieàm) + H2
* Tieán haønh thí nghieäm:
b/ Taùc duïng vôùi moät soá oxit bazô:
19
TN: Cho vaøo baùt söù( oáng nghieäm) moät cuïc TN: SGK/ 123.
nhoû voâi soáng (CaO). Roùt 1 ít nöôùc vaøo voâi Hieän töôïng: Coù hôi nöôùc boác leân.
soáng. Nhuùng 1 maãu quyø tím vaøo dung dòch Canxioxit raén chuyeån thaønh chaát nhaõo laø
nöôùc voâi.
Canxihidroâxit Ca(OH)2 (voâi toâi). Phaûn
Nhaän xeùt hieän töôïng.
öùng toaû nhieàu nhieät.
Vieát PTHH.
PTHH:
CaO + H2O � Ca(OH)2
Canxihidroâxit
*GV: Na2O + H2O � 2NaOH
- Dung dòch nöôùc voâi ñoåi maøu quyø tím
�
BaO + H2O
Ba(OH)2
thaønh xanh.
GV: Phaûn öùng hoaù hoïc treân thuoäc loaïi phaûn - Nöôùc coøn coù theå hoaù hôïp vôùi Na 2O,
öùng hoaù hoïc naøo? Laø phaûn öùng toaû nhieät K2O, BaO……….ñeå taïo ra NaOH, KOH,
hay thu nhieät? (phaûn öùng hoaù hôïp - phaûn Ba(OH)2……..
öùng thu nhieät)
* Hôïp chaát taïo ra do oxit bazô hoaù hôïp
�
GV: Nöôùc + oxit kim loaïi
Bazô
vôùi nöôùc thuoäc loaïi bazô.
GV: Em ruùt ra ñöôïc keát luaän gì veà thí
Dung dòch bazô laøm ñoåi maøu quyø tím
nghieäm treân.
thaønh xanh.
* Tieán haønh thí nghieäm:
- Ñoát P ñeå ngoaøi khoâng khí( ñeå coù P2O5) c/ Taùc duïng vôùi moät soá oxit axit:
roài ñöa thìa ñoát vaøo loï thuyû tinh chöùa nöôùc. TN: SGK/ 124.
Sau ñoù laáy thìa ra, ñaäy nuùt loï vaø laéc cho
Hieän töôïng: Photpho chaùy trong khoâng
P2O5 hoaø tan vaøo nöôùc.
khí taïo ra khoùi traéng P2O5.
- Nhuùng moät maãu quyø tím vaøo dung dòch Nöôùc hoaù hôïp vôùi P2O5 taïo ra H3PO4.
thu ñöôïc.
PTHH:
Nhaän xeùt hieän töôïng.
P2O5 + H2O � H3PO4.
Vieát PTHH.
Axitphoâtphoric
*GV: SO2 + H2O � H2SO3
- Dung dòch H3PO4 laøm ñoåi maøu quyø tím
N2O5 + H2O � 2HNO3
thaønh ñoû.
GV: Caùc phaûn öùng treân thuoäc phaûn öùng - Nöôùc coøn coù theå hoaù hôïp vôùi nhieàu
naøo?( Hoaù hôïp)
Oxitaxit SO2, SO3, N2O5… taïo ra axit
GV: Nöôùc + oxit phi kim � Axit
H2SO3, H2SO4, HNO3…
GV: Em ruùt ra ñöôïc keát luaän gì veà thí * Hôïp chaát taïo ra do oxit axit hoaù hôïp
nghieäm treân.
vôùi nöôùc thuoäc loaïi axit.
BT1 SGK/ 125:
HS thaûo luaän nhoùm
Ñaïi dieän nhoùm traû lôøi.
Nhaän xeùt.
Hoaït ñoäng 3: Vai troø cuûa nöôùc trong ñôøi soáng
vaø saûn xuaát, choáng oâ nhieãm nguoàn nöôùc:
Nöôùc coù vai troø nhö theá naøo trong ñôøi soáng
Dung dòch axit laøm ñoåi maøu quyø tím thaønh
ñoû.
BT1 SGK/ 125:
Ñieàn caùc töø: Nguyeân toá, hidroâ, oxi, kim
loaïi, oxit bazô, oxit axit
III. Vai troø cuûa nöôùc trong ñôøi soáng vaø
saûn xuaát, choáng oâ nhieãm nguoàn nöôùc:
20
- Xem thêm -