Tài liệu Nâng cao hiệu quả tín dụng trung & dài hạn tại ngân hàng ngoại thương việt nam

Lêi Më ®Çu §Ó cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn th× c¸c tÕ bµo trong nÒn kinh tÕ ®ã nãi chung lµ còng ph¶i ngµy cµng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, ngµy cµng t¹o ra nhiÒu lîi nhuËn vµ ®ãng gãp cho x· héi. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, níc ta ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. V× vËy c¸c tÕ bµo ë ®©y lµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc sù hä lµ nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ hÕt søc n¨ng ®éng, trong nh÷ng n¨m qua tõ khi cã ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng hä ®· gãp phÇn rÊt nhiÒu vµo sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ níc ta. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lu«n cã nhu cÇu vèn lín, víi thêi h¹n dµi ®Ó cã thÓ ®Çu t më réng quy m« hay ¸p dông c¸c c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn, mua s¾m thiÕt bÞ n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng mµ tù b¶n th©n hä kh«ng thÓ tù lùc ®îc. Râ rµng lµ trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng hä sÏ ®i vay vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ ®¸p øng cho hä b»ng c¸c kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n vµ ®îc nhËn l·i cho vay. §iÒu nµy muèn nãi tÝn dông trung, dµi h¹n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ nguån tµi trî hÕt søc quan träng cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ vÒ nhu cÇu vèn trung, dµi h¹n. NÕu thiÕu ho¹t ®éng nµy cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i th× c¸c chñ thÓ kinh tÕ sÏ ngµy cµng mÊt ®i kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ dÉn ®Õn ph¸ s¶n v× nh÷ng nguån tµi trî dµi h¹n kh¸c kh«ng thÓ ®¶m ®¬ng ®îc vai trß nh nguån vèn tõ kho¶n vay trung vµ dµi h¹n. Tuy nhiªn, hiÖn nay bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nh÷ng kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n mµ Ng©n hµng th¬ng m¹i cung cÊp ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× còng cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i g©y hËu qu¶ xÊu ®Õn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i nãi riªng biÓu hiÖn cô thÓ lµ: vÊn ®Ò nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi lu«n cao h¬n møc b×nh thêng, nhiÒu lóc doanh nghiÖp cÇn vèn mµ ng©n hµng l¹i ø ®äng vèn kh«ng cho vay ®îc... NÕu kh¾c 1 phôc ®îc th× sÏ lµ thµnh c«ng lín cho c¸c ng©n hµng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. C¸c kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n nµy ®· lu«n ®îc nhµ níc còng nh c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quan t©m, ®Ò cao chÝnh v× nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®Æt ra ®èi víi nã vµ t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ nhÊt. V× vËy, viÖc nghiªn cøu vÒ tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña nã trong thùc tiÔn lµ hÕt søc cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi níc ta. Nguån tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lµ hÕt søc quan träng nhng lµm thÕ nµo ®Ó ngµy cµng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña nã, h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i ®ang gÆp ph¶i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ l¹i cµng cÇn thiÕt h¬n n÷a. Lµ sinh viªn n¨m cuèi, em ®îc thùc tËp t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Em ®· chän nghiªn cøu vµ viÕt luËn v¨n vÒ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Ng©n hµng nµy ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt vÒ lý luËn còng nh thùc tÕ vÒ tÝn dông trung dµi h¹n cña ng©n hµng. Tuy vËy do giíi h¹n vÒ thêi gian nghiªn cøu, kinh nghiÖm thùc tÕ còng nh tr×nh ®é hiÓu biÕt, luËn v¨n nµy cña em chØ giíi h¹n xem xÐt mét sè vÊn ®Ò chÝnh trong ho¹t ®éng cho vay t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Néi dung luËn v¨n bao gåm 3 phÇn chÝnh: Ch¬ng I: TÝn dông vµ vai trß cña tÝn dông trung, dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cho vay trung, dµi h¹n t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2002. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung, dµi h¹n t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. 2 Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o, cña thÇy gi¸o PTS - Vò Duy Hµo ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ chØ b¶o em trong suèt thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Em còng ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c b¸c, c¸c chó, anh chÞ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam nãi chung vµ phßng Dù ¸n nãi riªng ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó em hoµn thµnh luËn v¨n nghiªn cøu nµy. 3 Ch¬ng I TÝn dông vµ vai trß cña tÝn dông trung dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng I-/ Tæng quan vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM) 1. Kh¸i niÖm vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i * LÞch sö h×nh thµnh Tõ rÊt xa xa trong lÞch sö loµi ngêi, trªn c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ trao ®æi,vµ do sù kh¸c biÖt vÒ tiÒn tÖ gi÷a c¸c vïng vµ khu vùc lµm xuÊt hiÖn c¸c th¬ng gia lµm c«ng viÖc ®æi tiÒn, hä hµnh nghÒ ë nh÷ng trung t©m cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, th¬ng m¹i trªn nh÷ng chiÕc ghÕ dµi gäi lµ Bank (theo tiÕng Anh) vµ ch÷ Banque (tiÕng Ph¸p). LÞch sö ng©n hµng b¾t ®Çu tõ ®ã,vµ nh÷ng ngêi lµm nghiÖp vô ng©n hµng buæi s¬ khai ®ã lµ ” nh÷ng con ngêi th«ng minh nhÊt ” ®Ó thu lîi nhuËn cho m×nh vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Khi c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ víi nhau trong viÖc mua b¸n hµng ho¸, hä tham gia vµo quan hÖ nµy vµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®æi tiÒn, sau ®ã hä t¹o ®îc lßng tin cña kh¸ch hµng mµ cã thÓ nhËn göi tµi s¶n cña kh¸ch hµng vµ ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng hä thùc hiÖn nghiÖp vô chi tr¶ hé. Lµ nh÷ng con ngêi th«ng minh, ngêi lµm ng©n hµng ph¸t hiÖn ra nhu cÇu vÒ tiÒn ®Ó chi tr¶ thêng nhá h¬n sè tµi s¶n hä ®ang gi÷ rÊt nhiÒu, kh«ng ®Ó v« Ých hä ®em sè tµi s¶n kh«ng sö dông ®Õn ®Ó cho nh÷ng ngßi cã nhu cÇu vay. ViÖc cho vay mang l¹i hiÖu qu¶ lín cho nªn ban ®Çu c¸c nhµ ng©n hµng cßn thu lÖ phÝ nhËn göi, vÒ sau më réng cho vay, hä kh«ng nh÷ng kh«ng thu lÖ phÝ nh tríc ®èi víi kh¸ch hµng göi tiÒn mµ cßn thëng cho kh¸ch hµng göi tiÒn. Nhê ®ã hä thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n nhê cho vay. Nh÷ng nghiÖp vô ®æi tiÒn,nhËn göi,chi tr¶ hé,cho vay lµ nh÷ng nghiÖp vô ®Çu tiªn trong lÞch sö h×nh thµnh ng©n hµng. 4 * Kh¸i niÖm vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i: Theo LuËt Ng©n hµng Nhµ níc vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông cña ViÖt Nam cã hiÖu lùc thi hµnh kÓ tõ ngµy 1\10\2001. - Ng©n hµng:Lµ nh÷ng tæ chøc tÝn dông ®îc thùc hiÖn toµn bé c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng (nhËn tiÒn göi cña d©n c, dïng sè tiÒn ®ã ®Ó cÊp tÝn dông,lµm dÞch vô thanh to¸n ) vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã liªn quan.Theo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng Ng©n hµng gåm cã c¸c lo¹i h×nh: Ng©n hµng th¬ng m¹i, Ng©n hµng ph¸t triÓn, Ng©n hµng ®Çu t, Ng©n hµng hîp t¸c vµ c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c. - Ng©n hµng th¬ng m¹i (cßn gäi lµ ng©n hµng tiÒn göi,hay ng©n hµng tÝn dông ) víi nghiÖp vô truyÒn thèng lµ huy ®éng vèn phÇn lín díi h×nh thøc ng¾n h¹n vµ cho vay ng¾n h¹n díi h×nh thøc chiÕt khÊu th¬ng phiÕu lµ chÝnh. Tuy nhiªn do thÞ trêng tiÒn tÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, dÇn c¸c ng©n hµng nµy ®i vµo kinh doanh tæng hîp,lµm c¶ nghiÖp vô huy ®éng vèn vµ cho vay trung,dµi h¹n vµ lµm gÇn nh tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô vµ dÞch vô ng©n hµng. * VÞ trÝ cña c¸c NHTM trong hÖ thèng tµi chÝnh: - HÖ thèng tµi chÝnh: Lµ tæng thÓ nh÷ng bé phËn hîp thµnh mét c¬ cÊu tµi chÝnh,trong ®ã nh÷ng quan hÖ tµi chÝnh ho¹t ®éng trªn nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau nhng t¸c ®éng phèi hîp lÉn nhau trong toµn bé vËn ®éng cña nÒn tµi chÝnh. - C¬ cÊu cña hÖ thèng tµi chÝnh: 5 NHTM thuéc bé phËn tµi chÝnh trung gian trong hÖ thèng tµi chÝnh, mµ hÖ thèng tµi chÝnh lµ mét hÖ thèng mµ c¸c thµnh phÇn tham gia cã quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ, nh¹y bÐn,lu«n lu«n ®iÒu hoµ cho nhau nh vËy cho nªn nghiªn cøu NHTM ®Æt trong hÖ thèng tµi chÝnh vµo nh÷ng giai ®o¹n kinh tÕ nhÊt ®Þnh lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Ngoµi ra, cÇn thÊy r»ng, trong tiÕn tr×nh vËn ®éng chung cña tµi chÝnh, c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ®ãng vai trß cÇu nèi hay trung chuyÓn, võa thu hót c¸c nguån tµi chÝnh, vµ ®Èy c¸c nguån vèn vµo c¸c kªnh trong hÖ thèng nhng ngoµi vai trß trªn c¸c NHTM nãi riªng vµ trung gian tµi chÝnh nãi chung cßn thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh kh¸c vµ nh÷ng nghiÖp vô ngo¹i vi cña tµi chÝnh. 2. C¸c chøc n¨ng cña NHTM: NHTM lµ “ Tr¸i tim cña nÒn kinh tÕ”, tÇm quan träng cña c¸c NHTM cã thÓ ®îc minh ho¹ mét c¸ch chi tiÕt th«ng qua c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã: 6 - T¹o tiÒn: Lµm t¨ng khèi lîng tiÒn so víi khèi lîng tiÒn ban ®Çu trong lu th«ng. + C¶ hÖ thèng NHTM t¹o ra tiÒn trong lu th«ng. + Tõng ng©n hµng riªng lÎ ®· t¹o ra tiÒn. VÝ dô: Gi¶ sö trong lu th«ng cã mét lîng tiÒn c¬ së 1000 vµ toµn bé lîng tiÒn nµy ®îc göi vµo ng©n hµng. Tµi s¶n Dù tr÷ 1000 Nguån vèn TiÒn göi 1000 Theo thêi gian vµ kinh nghiÖm thÊy ngêi kh«ng bao giê rót hÕt 1000 mµ chØ kho¶ng 500. Tµi s¶n Dù tr÷ 500 Nguån vèn TiÒn göi 1000 Dù tr÷ thõa 500 §Çu t Tµi s¶n Nguån vèn Dù tr÷ 500 TiÒn göi 1000 §Çu t 500 ++ §· t¨ng lîng tiÒn trong lu th«ng thªm 500. - Huy ®éng tiÕt kiÖm: NHTM thùc hiÖn nghiÖp vô nµy ®èi víi tÊt c¶ c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ vµ thu hót ®îc phÇn lín tiÒn göi tiÕt kiÖm. ngêi göi tiÕt kiÖm ®îc nhËn mét kho¶n tiÒn thëng díi danh nghÜa l·i suÊt trªn tæng sè tiÒn göi tiÕt kiÖm ë c¸c ng©n hµng, víi møc ®é an toµn vµ h×nh thøc thanh kho¶n cao. Sè tiÒn NHTM huy ®éng ®îc sÏ thùc hiÖn cho vay ®èi víi kh¸ch hµng cã nhu cÇu. - Chøc n¨ng tÝn dông: Chøc n¨ng quan träng cña NHTM lµ më réng tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng ®¸ng tin cËy. Ngay tõ khi míi b¾t ®Çu, nh÷ng ngêi tæ chøc c¸c NHTM ®· lu«n t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó thùc hiÖn viÖc cho vay.Trong viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng tÝn dông, c¸c NHTM ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng x· héi cña m×nh, lµm cho s¶n phÈm x· héi t¨ng lªn, vèn ®Çu t ®îc më réng vµ tõ ®ã ®êi sèng d©n chóng ®îc c¶i thiÖn. 7 +Sù ra ®êi vµ b¶n chÊt cña tÝn dông ng©n hµng: TÝn dông ng©n hµng ra ®êi tõ rÊt l©u, tõ thêi kú tan r· cña chÕ ®é nguyªn thuû khi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ trao ®æi hµng ho¸ ®· h×nh thµnh vµ bíc ®Çu ph¸t triÓn. H×nh thøc ®Çu tiªn ra ®êi lµ cho vay nÆng l·i, nã tån t¹i trong suèt mét thêi kú dµi tõ x· héi chiÕm h÷u n« lÖ sang x· héi phong kiÕn. Sau ®ã ®Õn tÝn dông t b¶n chñ nghÜa, g¾n liÒn víi viÖc c¸c tæ chøc ng©n hµng ra ®êi vµ ph¸t triÓn nh ngµy nay tÝn dông trë thµnh mét c«ng cô t¹o ra kh¶ n¨ng tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp cña ®Êt níc. B¶n chÊt tÝn dông, ®ã lµ mèi quan hÖ x· héi t¹o nªn bëi sù nî nÇn lÉn nhau gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay. Trong ®ã ngêi cho vay t¹m thêi chuyÓn quyÒn sö dông mét sè tiÒn nµo ®ã cho ngêi ®i vay trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nhng vÉn gi÷ nguyªn së h÷u ®èi víi sè tiÒn ®ã. Ngêi ®i vay sau ®ã ph¶i tr¶ cho ngêi cho vay sè tiÒn gèc vµ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ l·i suÊt. §iÒu nµy cho thÊy tÝn dông lµ quan hÖ vay mîn cã hoµn tr¶. + Kho¶n môc tÝn dông trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña NHTM B¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña NHTM còng t¬ng tù nh b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña c¸c lo¹i h×nh kh¸c, nã ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã nhng do tÝnh chÊt kinh doanh cña ng©n hµng nªn nã cã cÊu tróc kh¸c biÖt so víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c B¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña NHTM Tµi s¶n cã ( Sö dông vèn ) Tµi s¶n nî ( Nguån vèn ) - Ng©n quü - Vèn huy ®éng - TÝn dông - C¸c kho¶n tiÒn vay - §Çu t - Vèn tù cã cña ng©n hµng -Tµi s¶n cã kh¸c Tæng sè Tæng sè Ho¹t ®éng sinh lîi chñ yÕu cña c¸c NHTM lµ ho¹t ®éng tÝn dông.Trong ho¹t ®éng tÝn dông, môc tiªu chñ yÕu cña qu¶n lý ng©n hµng 8 lµ kiÕm ®îc lîi nhuËn, trªn c¬ së phôc vô c¸c nhu cÇu cña céng ®ång. Trong thø tù u tiªn ®Ó ph©n lo¹i c¸c tµi s¶n th× kho¶n môc tÝn dông ®îc u tiªn sau dù tr÷ s¬ cÊp vµ viÖc cung øng c¸c tµi s¶n cã tÝnh chÊt lu©n chuyÓn,díi h×nh thøc vèn sinh lîi ng©n hµng.Mét ng©n hµng sau khi ®· ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ dù tr÷ s¬ cÊp vµ dù tr÷ thø cÊp, cã quyÒn tù do cho kh¸ch hµng vay. C¸c kho¶n cho vay biÓu hiÖn phÇn quan träng nhÊt cña tæng sè tÝch s¶n ng©n hµng, vµ tiÒn l·i tõ sè tiÒn cho vay chiÕm tû träng lín nhÊt trong lîi nhuËn ng©n hµng. HÇu hÕt c¸c rñi ro liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng thêng n»m trong kho¶n môc tÝn dông. - Chøc n¨ng cung cÊp vµ qu¶n lý c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n :DÞch vô nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n mµ kh«ng ph¶i mang ®i mang l¹i mét lîng lín tiÒn mÆt. Kh¸ch hµng cã thÓ tr¶ mét kho¶n tiÒn ë bÊt kú mét chi nh¸nh ng©n hµng nµo ®Ó ghi cã cho mét tµi kho¶n ë chi nh¸nh ng©n hµng kh¸c b»ng c¸ch ®iÒn vµo mét tê phiÕu mÉu rÊt ®¬n gi¶n, ®îc gäi lµ phiÕu chuyÓn tiÒn. Kh¸ch hµng còng cã thÓ yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh ghi nî hoÆc trÝch mét kho¶n tiÒn tõ tµi kho¶n cña m×nh ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n chi thêng xuyªn hoÆc c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c b»ng lÖnh uû nhiÖm chi hoÆc uû nhiÖm thu - Cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸c cho kh¸ch hµng + Tµi trî ngo¹i th¬ng :NHTM t¹o ®IÒu kiÖn ®Ó tµi trî ngo¹i th¬ng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh th tÝn dông, hay cã thÓ t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho nh÷ng ngêi du lÞch níc ngoµi b»ng c¸ch cung cÊp nh÷ng tÊm sÐc du lÞch hoÆc tÝn dông th. + DÞch vô uû th¸c : NHTM cã c¸c v¨n phßng uû th¸c gióp kh¸ch hµng thùc hiÖn di chóc, gióp c¸c c«ng ty qu¶n lý tiÒn hu trÝ,vµ ph©n chia lîi tøc còng nh gióp hä ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ nh lµ ®¹i lý thanh to¸n vµ ngêi ghi sæ theo dâi c¸c tr¸i phiÕu ®ã cho c¸c c«ng ty. + B¶o qu¶n an toµn vËt cã gi¸: + KÐt s¾t b¶o qu¶n ký th¸c : §îc lËp ra ®Ó cho kh¸ch hµng thuª, kh¸ch hµng cã quyÒn kiÓm tra tµi s¶n cã gi¸ cña hä vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo. Ng©n hµng chØ ®¶m an toµn cho viÖc b¶o qu¶n. 9 + B¶o qu¶n an toµn c¸c giÊy tê cã gi¸ :Tån t¹i ë nh÷ng ng©n hµng cã nhiÖm vô tr«ng nom qu¶n lý gi¸y tê cã gi¸ vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan, nh lµ mét ®¹i lý ®èi víi kh¸ch hµng. + DÞch vô m«i giíi: MÆc dï quyÒn h¹n trong dÞch vô tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng ®îc n©ng lªn nhng kh«ng vît qu¸ gi¬Ý h¹n c¸c ho¹t ®éng b¶o l·nh hoÆc cung øng c¸c dÞch vô nghiªn cøu kÕt hîp víi c¸c ho¹t ®éng m«i giíi. II-/ Ho¹t ®éng tÝn dông trung, dµi h¹n cña NHTM: 1. Sù ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng cho vay cña NHTM: Mét ng©n hµng cã thÓ cã nhiÒu lo¹i cho vay ®èi víi kh¸ch hµng. C¸c lo¹i ®ã th«ng thêng ®îc ph©n chia theo nh÷ng tiªu thøc sau: -C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông tiÒn vay: +Vay ®Ó kinh doanh : - Vay ®Ó s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp. -Vay ®Ó ho¹t ®éng th¬ng m¹i. .. + Vay ®Ó tiªu dïng : -Vay ®Ó tiªu dïng trùc tiÕp. -Cho vay díi h×nh thøc b¸n chÞu. -C¨n cø vµo thêi h¹n sö dông vèn vay : 2 lo¹i + Cã thêi h¹n: thêi h¹n sö dông vèn vay ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ, tuú theo quy ®Þnh cña tõng níc mµ chia ra cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n. Nhng th«ng thêng kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n thêng cã thêi h¹n díi mét n¨m, kho¶n tÝn dông trung h¹n cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m vµ kho¶n tÝn dông dµi h¹n cã thêi h¹n thêng lµ trªn 5 n¨m. + Kh«ng thêi h¹n :C¸c kho¶n vay kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n cô thÓ (thêi h¹n tr¶ kh«ng x¸c ®Þnh trong hîp ®ång). ViÖc thu nî ph¶i b¸o tríc cho ngêi vay mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. - C¨n cø vµo viÖc b¶o ®¶m : + Cho vay cã b¶o ®¶m :Lµ c¸c kho¶n cho vay mµ ng©n hµng cã n¾m gi÷ c¸c tµi s¶n cô thÓ mµ ngêi vay nép vµo cho ng©n hµng. + Cho vay kh«ng b¶o ®¶m : Ng©n hµng kh«ng n¾m gi÷ c¸c tµi s¶n cña ngêi vay. - C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p hoµn tr¶: 10 + Kho¶n cho vay mµ ngêi vay tr¶ mét lÇn khi ®¸o h¹n + Tr¶ theo ®Þnh kú trong suèt thêi gian vay. 2. Lý do h×nh thµnh c¸c kho¶n cho vay trung, dµi h¹n ( cho vay cã kú h¹n cña NHTM ). Trong ph©n lo¹i cho vay cña NHTM, c¨n cø vµo thêi h¹n cña kho¶n cho vay chóng ta ph©n c¸c lo¹i cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n. C¶ ba bé phËn nµy ®Òu thèng nhÊt trong kho¶n môc tÝn dông, kho¶n môc mµ ng©n hµng quan t©m nhiÒu nhÊt vÒ kh¶ n¨ng sinh lîi còng nh rñi ro ph¸t sinh, ®Òu thèng nhÊt trong lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông vµ n»m trong b¶n chÊt cña tÝn dông. Tuy nhiªn trong tõng thêi kú,tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña nÒn kinh tÕ mµ bé phËn ng¾n h¹n hay trung, dµi h¹n lµ trung t©m ®Ó cã thÓ t¹o ra ®éng lùc to lín nhÊt cho ph¸t triÓn. C¶ tÝn dông ng¾n h¹n, trung dµi h¹n ®Òu cã nh÷ng ý nghÜa to lín nh chóng ®îc ph©n chia ra tõ ho¹t ®éng tÝn dông nãi chung. Nhng mét c¸ch cô thÓ mçi lo¹i xuÊt ph¸t tõ ®Æc trng riªng cña nã mµ cã nh÷ng ý nghÜa næi tréi h¬n ®èi víi c¸c kh¸ch hµng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Môc ®Ých cña tÝn dông ng¾n h¹n lµ ®Ó bæ sung phÇn vèn lu ®éng cßn thiÕu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Nguyªn nh©n cã thÓ thiÕu do sù chªnh lÖch vÒ thêi gian gi÷a c¸c kho¶n thu vµ c¸c kho¶n chi, chøng tõ vay nî cã thÓ lµ giÊy nhËn nî, hay ho¸ ®¬n chøng tõ vÒ viÖc nhËn hµng. Còng cã thÓ thiÕu do tµi trî cho viÖc më réng kinh doanh mµ kh¸ch hµng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc thêi h¹n. §ã lµ lý do c¬ b¶n ®Ó c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n cña ng©n hµng ®· h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Cßn vÒ phÇn tÝn dông trung dµi h¹n nã ®· ngµy cµng cã ý nghÜa to lín. Chóng ta xem xÐt lý do h×nh thµnh c¸c kho¶n tÝn dông trung dµi h¹n tõ hai phÝa lµ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp cã thÓ thÊy a chuéng h×nh thøc cho vay ®Þnh kú h¬n lµ c¸c h×nh thøc tµi trî kh¸c v× mét sè lý do. Th«ng thêng, mét kho¶n cho vay ®Þnh kú dÔ thùc hiÖn h¬n lµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Kú h¹n cña kho¶n cho vay ®Þnh kú dÔ ®iÒu chØnh so víi kú h¹n nhu cÇu vÒ vèn cña 11 ngêi vay. Cho vay ®Þnh kú, ngîc l¹i víi cho vay ng¾n h¹n bæ sung, doanh nghiÖp kh«ng ph¶i hoµn tr¶ toµn bé kho¶n cho vay mét lÇn, thay vµo ®ã, c¸c kho¶n tr¶ nî ®îc thùc hiÖn theo mét thêi biÓu, dùa trªn dù b¸o nguån lu kim cña doanh nghiÖp, trong thêi gian kho¶n cho vay ®îc thùc hiÖn. + C¸c doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn, øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ®Çu t míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ®Ó duy tr× thÕ c¹nh tranh vµ theo kÞp nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp còng nh møc b¸n hµng gia t¨ng thêng ®ßi hái thªm vèn ho¹t ®éng, hä kh«ng thÓ tù lùc ®îc nh÷ng kho¶n vèn lín nh vËy trong khi hä ®ang tr»n träc v× dù ¸n hiÖu qu¶ m×nh ®ang «m Êp. Hä t×m ®Õn h×nh thøc cho vay ®Þnh kú cña NHTM v× kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vèn ®ã cña hä vµ v× nh÷ng thuËn lîi kh¸c cña nã. + Ngoµi ra viÖc h×nh thµnh c¸c kho¶n cho vay ®Þnh kú xuÊt ph¸t tõ phÝa nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp nhá v× kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng vèn cña hä cã giíi h¹n. Tõ phÝa nhu c©ï cña c¸c doanh nghiÖp lín v× c¸c doanh nghiÖp lín cã thÓ t×m thÊy ë kho¶n cho vay cã kú h¹n c¸c kú h¹n thÝch hîp cho c¸c nhu cÇu cña hä so víi c¸c kú h¹n ®Þnh s½n ®èi víi viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. H¬n n÷a, víi kho¶n cho vay ®Þnh kú, mét sè kú h¹n cã thÓ ®îc th¬ng lîng l¹i sau nµy víi ngêi cho vay, nÕu cÇn. Kho¶n cho vay ®Þnh kú cña ng©n hµng dÔ ®iÒu chØnh h¬n lµ viÖc ph¸t hµnh tr¸i kho¸n c«ng céng vµ mÆt kh¸c, chóng thêng cã thÓ ®îc tr¶ tríc mµ kh«ng bÞ ph¹t, trõ khi vèn dïng ®Ó tr¶ tríc cã ®îc tõ viÖc vay víi l·i suÊt thÊp tõ mét NHTM kh¸c. Víi mét kho¶n cho vay ®Þnh kú, ngêi vay tr¸nh ®îc c¸c chi phÝ ®¨ng ký, b¶o hiÓm, b¸n hµng -nh÷ng chi phÝ thêng x¶y ra víi viÖc ph¸t hµnh c«ng khai c¸c chøng kho¸n. - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu sö dông vèn cña NHTM ; + NHTM thùc hiÖn cho vay trung, dµi h¹n ®Ó cã ®îc tèi ®a ho¸ lîi nhuËn : Còng nh bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, môc tiªu hµng ®Çu cña NHTM lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. HÇu hÕt nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô mµ ng©n hµng cung øng cho kh¸ch hµng cña m×nh ®Òu nh»m môc ®Ých ®em l¹i nh÷ng kho¶n thu nhËp cho ng©n hµng díi d¹ng tiÒn l·i, lÖ phÝ, 12 hoa hång... §Ó t¨ng lîi nhuËn cña m×nh, NHTM sÏ t×m c¸ch gi¶m bít c¸c kho¶n chi kh«ng cÇn thiÕt vµ më réng c¸c ho¹t ®éng mang l¹i nguån thu cho ng©n hµng, nhÊt lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®ãng gãp mét tû lÖ lín trong tæng thu nhËp nh cho vay, ®Çu t cung cÊp dÞch vô. ..Trong tæng thu nhËp cña NHTM, l·i thu tõ cho vay chiÕm mét tû lÖ lín, thêng lµ trªn 60 % trong tæng sè. V× vËy nã cã vai trß rÊt quan träng, cã thÓ nãi r»ng nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i hay ph¸t triÓn cña mét NHTM. Më réng cho vay sÏ ®ãng gãp nguån thu ®¸ng kÓ trong môc tiªu t¨ng lîi nhuËn ng©n hµng v× l·i suÊt cho vay trung vµ dµi h¹n thêng lín h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n vµ kho¶n tiÒn cho vay lín h¬n. + T¨ng søc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng : Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh cã thÓ x¶y ra gi÷a c¸c quèc gia, khu vùc, gi÷a c¸c nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh, gi÷a c¸c mÆt hµng vµ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. §Ó cã thÓ tån t¹i ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mçi chñ thÓ kinh tÕ ph¶i kh«ng ngõng ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, h¹n chÕ dÇn nh÷ng ®iÓm yÕu cña m×nh b»ng c¸ch kh«ng ngõng nç lùc, t×m tßi, s¸ng t¹o ra nh÷ng c¸i míi, s¶n phÈm ngµy cµng hoµn thiÖn ®a ra thÞ trêng. NHTM còng vËy, lµ mét tæ chøc trung gian tµi chÝnh, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã cña m×nh vµ bÒ dµy ho¹t ®éng trong lÞch sö ®· cã rÊt nhiÒu thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn c¸c mãn cho vay trung, dµi h¹n ®Ó thu lîi nhuËn vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh. V× nh chóng ta ®· biÕt doanh nghiÖp cã thÓ t×m c¸ch kh¸c ®Ó tµi trî cho nhu cÇu vèn trung, dµi h¹n cña m×nh. + Më réng ho¹t ®éng cho vay t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i : Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, sù ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c níc lu«n g¾n liÒn víi thÞ trêng thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ®ãng tríc kia ®· nhêng bíc cho nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn. Hoµ trong xu thÕ ®ã, c¸c NHTM còng ®· “v¬n m×nh” ra ®Ó më réng quan hÖ ®èi ngo¹i ®èi víi c¸c níc bÌ b¹n, cïng nhau ph¸t triÓn ®Ó ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ níc m×nh còng nh t¹o ra lîi nhuËn cho m×nh. Trong ®ã, tÝn dông trung dµi h¹n ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng nèi liÒn kinh tÕ c¸c níc víi nhau 13 b»ng c¸c ho¹t ®éng tÝn dông quèc tÕ nh h×nh thøc tÝn dông gi÷a c¸c chÝnh phñ, gi÷a c¸c tæ chøc víi nhµ níc. .. 3. C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña cho vay trung, dµi h¹n t¹i NHTM a. C¸c néi dung c¬ b¶n cña ho¹t ®éng cho vay trung, dµi h¹n : * L·i suÊt cho vay : L·i suÊt biÓu hiÖn gi¸ c¶ kho¶n tiÒn mµ ngêi cho vay ®ßi hái khi t¹m thêi trao quyÒn sö dông kho¶n tiÒn cña m×nh cho ngêi kh¸c. Ngêi ®i vay coi l·i suÊt nh lµ chi phÝ ph¶i tr¶ cho nhu cÇu sö dông t¹m thêi tiÒn cña ngêi kh¸c. V× vËy b¶n th©n l·i suÊt ®· chøa ®ùng mét m©u thuÉn, ®ã lµ ngêi cho vay muèn cã l·i suÊt cao trong khi ngêi ®i vay muèn cã l·i suÊt thÊp. Do ®ã còng nh gi¸ cña mäi lo¹i hµng ho¸ kh¸c, l·i suÊt chñ yÕu ®îc x¸c ®Þnh bëi cung vµ cÇu vÒ vèn. Ngêi ®i vay coi l·i suÊt nh mét kho¶n chi phÝ vµ khi chi phÝ cµng gi¶m th× cÇu cµng t¨ng, cßn khi l·i suÊt t¨ng th× cÇu vÒ vèn vay gi¶m xuèng. Ngoµi viÖc chÞu sù t¸c ®éng cña cung vµ cÇu vÒ vèn, l·i suÊt cßn phô thuéc vµo møc ®é rñi ro, sè lîng, thêi h¹n vèn vay vµ t×nh h×nh kinh tÕ. Rñi ro trong viÖc hoµn tr¶ cµng nhiÒu th× ngêi cho vay sÏ tÝnh l·i suÊt cµng cao. Do ®ã l·i suÊt ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng cã thÓ kh¸c nhau, phô thuéc vµo lÜnh vùc mµ ngêi ®i vay sÏ ®Çu t vèn, vµo tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vay vµ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng, tû lÖ l¹m ph¸t cao, ngêi cho vay cã thÓ yªu cÇu mét møc l·i suÊt cao h¬n v× hä thÊy cã nhiÒu rñi ro h¬n trong viÖc hoµn tr¶ vèn gèc cña ngêi vay. Do ®Æc ®iÓm cña nh÷ng kho¶n vay trung vµ dµi h¹n lµ thêi gian vay vèn l©u v× vËy nã sÏ chøa ®ùng nhiÒu rñi ro h¬n nh÷ng kho¶n cho vay ng¾n h¹n. L·i suÊt cho vay trung vµ dµi h¹n thêng lín h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, ®iÒu nµy cßn do chi phÝ ®Ó ng©n hµng huy ®éng ®îc nh÷ng nguån dµi h¹n lín h¬n chi phÝ cho nguån vèn ng¾n h¹n. Tuú theo tho¶ thuËn mµ mãn cho vay cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng cã thÓ ®îc tÝnh theo l·i suÊt th¶ næi hoÆc l·i suÊt cè ®Þnh. L·i suÊt cè ®Þnh lµ møc l·i suÊt ®îc x¸c ®Þnh ngay tõ ban ®Çu vµ tån 14 t¹i trong suèt qu¸ tr×nh vay vèn. L·i suÊt th¶ næi lµ l·i suÊt cã thÓ thay ®æi lªn xuèng vµ cã hoÆc kh«ng b¸o tríc. Trong cho vay trung dµi h¹n phÇn lín sö dông l·i suÊt th¶ næi. §iÒu nµy tr¸nh cho ngêi vay ph¶i chÞu mét møc l·i suÊt cè ®Þnh trong mét thêi gian dµi khi mµ l·i suÊt trªn thÞ trêng ch¾c ch¾n sÏ cã sù thay ®æi. TÝnh l·i theo c¸ch nµy còng h¹n chÕ rñi ro cho ng©n hµng khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng. ë ViÖt Nam, ngoµi c¸c yÕu tè kÓ trªn th× møc l·i suÊt cho vay cßn phô thuéc vµo trÇn l·i suÊt do Ng©n hµng Nhµ níc quy ®Þnh. TrÇn l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®iÒu hµnh trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Nã gióp cho NHT¦ cã thÓ khèng chÕ møc t¨ng tÝn dông vµ tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ. L·i suÊt trÇn ®îc æn ®Þnh theo tõng kú vµ c¸c NHTM sÏ c¨n cø vµo ®ã ®Ó ®iÒu chØnh l·i suÊt cho vay. * Thêi h¹n cho vay : Vay vèn trung, dµi h¹n lµ nh÷ng kho¶n vay cã thêi h¹n trªn mét n¨m vµ thêi gian cho vay kh«ng qu¸ thêi gian khÊu hao cña tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay. Ng©n hµng c¨n cø vµo thêi gian khÊu hao ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian cho vay. Thêi h¹n cho vay ng¾n h¬n hoÆc dµi h¬n qu¸ nhiÒu so víi thêi gian khÊu hao ®Òu ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn gèc cho ng©n hµng v× khÊu hao tõ tµi s¶n sÏ lµ mét trong nh÷ng nguån chñ yÕu ®Ó tr¶ nî ng©n hµng. Tuy nhiªn, do nh÷ng kho¶n vay nµy cã ®Æc ®iÓm chung lµ thêi h¹n cho vay t¬ng ®èi dµi, v× vËy thêi h¹n cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng cßn tuú thuéc vµo kú h¹n cña nguån vèn mµ ng©n hµng tËp trung huy ®éng ®îc, ®ã cã thÓ lµ tiÒn göi cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, d©n c hoÆc tiÒn ng©n hµng ®i vay tõ c¸c TCTD kh¸c. Ng©n hµng kh«ng thÓ chØ dïng nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó cho vay dµi h¹n v× khi ®ã ngoµi rñi ro vÒ thanh kho¶n, NHTM cßn cã thÓ gÆp ph¶i rñi ro vÒ l·i suÊt. Nh÷ng nguån vèn ng¾n h¹n thêng cã l·i suÊt dÔ biÕn ®éng trong khi l·i suÊt trong hîp ®ång tÝn dông trung, dµi h¹n Ýt thay ®æi, v× vËy ng©n hµng sÏ gÆp khã kh¨n nÕu l·i suÊt ®Çu vµo t¨ng mµ l·i suÊt ®Çu ra kh«ng ®æi. Do ®ã, ng©n hµng cã thÓ sÏ kh«ng cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng kho¶n vay l·i suÊt cè ®Þnh 15 trong mét thêi gian dµi nÕu nh ng©n hµng nhËn ®Þnh r»ng trong thêi gian ®ã, l·i suÊt sÏ cã nh÷ng thay ®æi bÊt thêng. ë ViÖt Nam, theo quy ®Þnh cña NHNN thêi h¹n cho vay trung dµi h¹n ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi thêi h¹n thu håi vèn cña dù ¸n ®Çu t, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng vµ t×nh h×nh nguån vèn cho vay cña ng©n hµng. Thêi h¹n cho vay trung h¹n tõ 12 - 60 th¸ng (5 n¨m ), thêi h¹n cho vay dµi h¹n tõ trªn 60 th¸ng trë lªn nhng kh«ng vît qu¸ thêi h¹n ho¹t ®éng cßn l¹i theo quyÕt ®Þnh thµnh lËp hoÆc giÊy phÐp thµnh lËp ®èi víi ph¸p nh©n vµ kh«ng qu¸ 15 n¨m ®èi víi cho vay c¸c dù ¸n phôc vô ®êi sèng. Khi ®Õn h¹n tr¶ nî, nÕu kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ hÕt nî do nguyªn nh©n kh¸ch quan g©y nªn vµ cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ gia h¹n nî th× TCTD xem xÐt cho gia h¹n nî vay trung, dµi h¹n tèi ®a b»ng 1/2 thêi h¹n cho vay ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông *> Sè lîng vµ kú h¹n cña kho¶n cho vay : Khèi lîng vµ kú h¹n cña kho¶n cho vay trung, dµi h¹n ®îc nªu lªn trong hîp ®ång cho vay ®Þnh kú. Néi dung cña nã bao gåm khèi lîng cña kho¶n cho vay, c¸c c¸ch thøc ngêi vay rót tiÒn, l·i suÊt, ngµy ®¸o h¹n, sè chi phÝ (nÕu cã), vµ c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn c¸c kho¶n chi tr¶ tríc. Lîng tÝn dông mµ c¸c NHTM cÊp cho kh¸ch hµng cña m×nh phô thuéc vµo h¹n møc tÝn dông mµ ng©n hµng ®ã ®îc ph©n bæ. H¹n møc nµy c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tiÔn vµ phï hîp víi yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kú. Môc tiªu cña NHNN khi sö dông c«ng cô h¹n møc tÝn dông lµ ®Ó kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cho vay cña hÖ thèng NHTM vµ híng c¸c kho¶n cho vay ®ã vµo môc tiªu cã hiÖu qu¶, ®ång thêi khèng chÕ møc t¨ng cña tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n nhng vÉn ®¶m b¶o ®¸p øng ®ñ vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ kú h¹n tr¶ nî, sù bè trÝ thêng thÊy lµ kho¶n tr¶ gãp ®Òu b»ng nhau, ë mçi ®Þnh kú. Trong trêng hîp nÕu lîi tøc thu ®îc vît qu¸ sè lîng nhÊt ®Þnh nhê c¸c nghiÖp vô kinh doanh hoÆc nhê viÖc b¸n c¸c tÝch s¶n th× kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn chi tr¶ nh»m gi¶m 16 bít c¸c kho¶n d nî. C¸c ng©n hµng thêng kh«ng ph¹t trong trêng hîp tr¶ tríc mét kho¶n tr¶ gãp hoÆc tr¶ hÕt toµn bé kho¶n cho vay tríc h¹n, nÕu nguån vèn cã ®îc tõ c¸c nghiÖp vô kinh doanh, tõ viÖc thu nî, hoÆc tõ viÖc b¸n c¸c tÝch s¶n. Tuy nhiªn, nÕu viÖc hoµn tr¶ sím ®îc thùc hiÖn do vay tõ mét ng©n hµng kh¸c, mét møc ph¹t thêng ®îc ¸p dông. Mét kho¶n lÖ phÝ giao íc cã thÓ ®îc tÝnh nÕu kho¶n cho vay lµ tÝn dông tuÇn hoµn víi ®iÒu kho¶n nh»m chuyÓn ®æi thµnh kho¶n cho vay ®Þnh kú. Ng©n hµng ®îc quyÒn tÝnh chi phÝ ®èi víi vèn cha sö dông theo møc ®· tho¶ thuËn, bëi v× hä ph¶i s½n sµng cho yªu cÇu sö dông cña kh¸ch hµng. Ng©n hµng sÏ thùc hiÖn mét c¸ch bÊt ®¾c dÜ khi ®Çu t nh÷ng sè vèn nµy vµo c¸c tÝch s¶n sinh l·i cao, ch¼ng h¹n nh c¸c kho¶n cho vay trung, dµi h¹n kh¸c. ë ViÖt Nam, theo qui ®Þnh cña NHNN vÒ giíi h¹n cho vay : Tæng d nî cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng ®îc vît qu¸ 15% vèn tù cã cña TCTD, trõ trêng hîp ®èi víi nh÷ng kho¶n cho vay tõ c¸c nguån vèn uû th¸c cña chÝnh phñ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n. Trêng hîp nhu cÇu vèn cña mét kh¸ch hµng vît qu¸ 15% vèn tù cã cña TCTD hoÆc kh¸ch hµng cã nhu cÇu huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån th× c¸c TCTD cho vay hîp vèn theo quy ®Þnh cña thèng ®èc NHNN. Trong trêng hîp ®Æc biÖt, TCTD chØ ®îc cho vay vît qu¸ giíi h¹n nh trªn khi ®îc thñ tíng chÝnh phñ cho phÐp ®èi víi tõng trêng hîp cô thÓ. *> ThÕ chÊp cho kho¶n vay vµ sè d bï : - ThÕ chÊp tµi s¶n vay vèn ng©n hµng lµ viÖc bªn vay vèn dïng tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî (Bao gåm nî gèc, l·i vµ tiÒn ph¹t qu¸ h¹n ) ®èi víi bªn cho vay. Nh÷ng b¾t buéc vÒ vËt thÕ chÊp ®èi víi tiÒn cho vay lµ nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý ng©n hµng. VËt thÕ chÊp lµ vËt së h÷u ®îc høa cho ngêi cho vay nÕu ngêi vay vì nî, lµm gi¶m bít hËu qu¶ cña “Chän lùa ®èi nghÞch “ (Lµ vÊn ®Ò do th«ng tin kh«ng c©n xøng t¹o ra tríc khi diÔn ra cuéc giao dÞch ) bëi v× nã gi¶m c¸c tæn thÊt cña ngêi cho 17 vay trong trêng hîp x¶y ra mét vô vì nî. NÕu ngêi vay vì nî ®èi víi mãn tiÒn vay, ng©n hµng cã thÓ b¸n vËt thÕ chÊp vµ dïng tiÒn thu ®îc ®Ó bï l¹i c¸c tæn thÊt cña m×nh do mãn vay ®ã g©y ra. - Sè d bï : Mét kh¸ch hµng khi nhËn ®îc tiÒn vay ph¶i gi÷ mét sè vèn tèi thiÓu b¾t buéc trong mét tµi kho¶n sÐc ë ng©n hµng cho nã vay VÝ dô : Mét doanh nghiÖp nhËn ®îc mét mãn vay 10 triÖu ®« la cã thÓ b¾t buéc ph¶i gi÷ c¸c sè d bï Ýt nhÊt 1 triÖu ®« la trong tµi kho¶n sÐc cña nã t¹i ng©n hµng cho vay. 1 triÖu ®« la sè d bï nµy cã thÓ bÞ ng©n hµng ®ã lÊy nÕu doanh nghiÖp ®ã vì nî ®Ó bï ®¾p l¹i mét phÇn tæn thÊt cña mãn vay ®ã. Ngoµi viÖc cã t¸c dông nh vËt thÕ chÊp, c¸c sè d bï gióp t¨ng ®îc kh¶ n¨ng mãn tiÒn cho vay sÏ ®îc hoµn tr¶. Sè d bï ®ãng vai trß nµy gióp ng©n hµng gi¸m s¸t ngêi vay ®ã vµ ng¨n ngõa ®îc rñi ro ®¹o ®øc. - Tµi s¶n thÕ chÊp trong cho vay trung dµi h¹n thêng lµ c¸c bÊt ®éng s¶n nh nhµ ë, c«ng tr×nh x©y dùng, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh (nhµ m¸, kh¸ch s¹n, cöa hµng. .), do ®Æc ®iÓm cña cho vay trung, dµi h¹n lµ thêi gian vay vèn l©u v× vËy yªu cÇu ®Çu tiªn ®èi víi tµi s¶n thÕ chÊp lµ tuæi thä cña tµi s¶n thÕ chÊp lµ tuæi thä cña tµi s¶n thÕ chÊp ph¶i lín h¬n thêi gian vay vèn. Yªu cÇu thø hai ®èi víi tµi s¶n thÕ chÊp lµ ph¶i cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng, mua b¸n ®îc dÔ dµng tøc lµ c¸c tµi s¶n t¬ng ®èi th«ng dông vµ gi¸ trÞ kh«ng qu¸ lín. + ViÖc ®Þnh gÝa tµi s¶n do c¸c bªn tho¶ thuËn trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ trêng, cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè t¸c ®éng t¨ng, gi¶m gi¸ ®Õn thêi ®iÓm chÊm døt thÕ chÊp. Ng©n hµng c¨n cø vµo gi¸ trÞ tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn cho vay, sè tiÒn nµy tèi ®a b»ng 70%gi¸ trÞ tµi s¶n. Trêng hîp tµi s¶n thÕ chÊp bÞ gi¶m gi¸ m¹nh mµ doanh nghiÖp vay vèn l¹i lµm ¨n thua lç kh«ng tr¶ ®îc nî th× nh©n hµng sÏ ph¶i chÞu rñi ro v× TSTC khi ph¸t m¹i cã thÓ kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p cho sè vèn ®· vay. Ngoµi ra, ng©n hµng thêng yªu cÇu doanh nghiÖp mua b¶o hiÓm cho c¸c lo¹i TSTC ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro x¶y ra víi tµi s¶n nh ho¶ ho¹n, mÊt c¾p. .. §èi víi nh÷ng tµi s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u th× mét tµi s¶n cã thÓ ®îc dïng ®Ó thÕ chÊp cho mét hoÆc nhiÒu lÇn vay vèn t¹i mét bªn 18 cho vay, mçi lÇn thÕ chÊp ph¶i ®¨ng ký t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn, tæng sè tiÒn vay kh«ng vît qu¸ sè møc cho vay tèi ®a x¸c ®Þnh trªn gi¸ trÞ tµi s¶n. * §iÒu kiÖn vay vèn : §Ó ®îc vay vèn t¹i ng©n hµng, ngêi vay vèn ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn sau - §iÒu kiÖn chung : + §èi víi ph¸p nh©n : ++ §îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ++ Cã giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh ++ Cã giÊy phÐp hµnh nghÒ cña c¬ quan qu¶n lý chuyªn m«n ++ Cã ®ñ vèn tù cã theo quy ®Þnh hiÖn hµnh §èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi cÇn cã thªm giÊy phÐp ®Çu t vµ ph¶i gãp ®ñ vèn ph¸p ®Þnh +§èi víi hé s¶n xuÊt kinh doanh c¸ thÓ ++ Ngêi xin vay ph¶i trªn 18 tuæi ++ Cã giÊy phÐp kinh doanh ++ Cã giÊy phÐp hµnh nghÒ - §iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh: + Cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng xin vay vèn + Ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i, kh«ng cã nî vay vµ b¶o l·nh qu¸ h¹n + Cã kÕ ho¹ch hoÆc ph¬ng ¸n xin vay vèn cã tÝnh kh¶ thi. Trong trêng hîp ®Æc biÖt, nÕu DNNN bÞ thua lç do kinh doanh theo chÝnh s¸ch cña nhµ níc ph¶i cã x¸c nhËn cña c¬ quan tµi chÝnh cÊp vèn bï lç. NÕu DNNN cã d nî qu¸ h¹n t¹i ng©n hµng vµ d nî ®· ®îc khoanh th× gi¸m ®èc (chi nh¸nh ) nh©n hµng cã thÓ xem xÐt cho vay. - ChÊp nhËn vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ cho vay cña ng©n hµng 19 - Cã tµi s¶n ®¶m b¶o nÕu kh«ng th× viÖc cho vay sÏ do gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh - Tæ chøc h¹ch to¸n theo ph¸p lÖnh vÒ kÕ to¸n vµ thèng kª cña nhµ níc - Ph¶i chÊp hµnh nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®èi víi c¸c dù ¸n trung, dµi h¹n. * Rñi ro trong cho vay trung, dµi h¹n : Rñi ro trong cho vay cña NHTM lµ hiÖn tîng bªn vay vèn, do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan hä¨c kh¸ch quan nµo ®ã, kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô tr¶ nî ®îc cho ng©n hµng khi ®Õn h¹n. Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n phÈm, dÞch vô c¸c doanh nghiÖp cung cÊp kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®îc thÞ trêng chÊp nhËn v¬Ý mét møc gi¸ c¶ cho phÐp thu håi ®îc vèn s¶n xuÊt vµ cã l·i. ChÝnh lóc s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp bÞ thÞ trêng kh«ng chÊp nhËn lµ lóc doanh nghiÖp bÞ rñi ro vµ dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông. Rñi ro trong cho vay trung, dµi h¹n cã thÓ cã c¸c nguyªn nh©n sau : - C¸c nguyªn nh©n thuéc nhãm chñ quan : NghÜa lµ c¸c nguyªn nh©n thuéc vÒ NHTM, c¸c tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ. + Nguyªn nh©n do kü thuËt cÊp tÝn dông trung, dµi h¹n : Th«ng thêng NHTM cho vay trung, dµi h¹n dùa trªn ®¬n xin vay vµ ph¬ng ¸n kinh doanh cña ngêi vay. Nhng rñi ro x¶y ra, v× kh«ng thÓ biÕt ®îc ®é tin cËy cña ph¬ng ¸n kinh doanh ®ã ®¹t ®Õn møc nµo. H¬n n÷a, khi viÖc cÊp tÝn dông chØ ®Æt ra chñ yÕu dùa vµo ý chÝ chñ quan cña bªn cho vay quyÕt ®Þnh, th× vÊn ®Ò tiªu cùc sÏ cã ®iÒu kiÖn n¶y në. + Do c¸c NHTM kh«ng n¾m ®îc mét c¸ch râ rµng t×nh h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¶ viÖc kh«ng biÕt râ tr×nh ®é, kh¶ n¨ng qu¶n lý cña nhµ kinh doanh. + Do c¸c NHTM Ýt am hiÓu thÞ trêng s¶n phÈm, dÞch vô :ViÖc cho vay kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô t¹o ra tõ vèn vay. MÆc dï nhµ kinh doanh ph¶i tù íc lîng kh¶ n¨ng x©m nhËp thÞ trêng cña hä, song kh«ng cã nghÜa lµ sù x¸c ®Þnh cña nhµ kinh doanh lu«n lu«n lµ ®iÓm tùa cho quyÕt ®Þnh tÝn dông, mµ b¶n 20