Tài liệu Nâng cao hiệu quả tín dụng của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn ninh kiều

Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH  LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN NINH KIỀU Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện PHAN THÁI BÌNH TRẦN CẨM TÚ Mã số SV: 4043488 Lớp: Tài chính – ngân hàng 2 Khóa: 30 Cần Thơ – 2008 GVHD: Phan Thái Bình i SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều LỜI CẢM TẠ  Trải qua 4 năm trên giảng đƣờng đại học, những điều còn đọng lại trong em giờ đây là kiến thức làm hành trang trên con đƣờng sắp tới, là sự chỉ bảo, giảng dạy tận tình của quý thầy, cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh trƣờng Đại học Cần Thơ. Đồng thời trong thời gian vừa qua, em đƣợc sự giới thiệu của quý thầy cô và sự đồng ý của Ban lãnh đạo NHNN & PTNT Ninh Kiều em đã đƣợc tiếp nhận thực tập tại NHNN & PTNT Phòng giao dịch An Bình. Thời gian thực tập tại NHNN & PTNT Phòng giao dịch An Bình là cơ hội để em có thể tiếp xúc với thực tế, mở rộng thêm kiến thức của mình bên cạnh những kiến thức đƣợc trang bị trên ghế nhà trƣờng. Nhờ sự hƣớng dẫn, sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô và các cô, chú, anh, chị trong Ngân hàng đã giúp em hoàn thành tốt đề tài: “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Ninh Kiều”. Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh của trƣờng Đại học Cần Thơ, những ngƣời đã tận tình giảng dạy, truyền dạy cho em những kiến thức quý báu trong thời gian qua. Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn thầy Phan Thái Bình, là ngƣời thầy trực tiếp hƣớng dẫn giúp em hoàn thành luận văn của mình. Đồng thời, em xin gửi lời cám ơn đến các cô, chú, anh, chị tại NHNN & PTNT Ninh Kiều và phòng giao dịch An Bình đã hết lòng giúp đỡ em trong thời gian thực tập tại ngân hàng. Cuối cùng em gửi lời chúc tốt đẹp nhất đến quý thầy, cô khoa Kinh tế Quản trị kinh doanh trƣờng Đại học Cần Thơ; các cô, chú, anh, chị tại NHNN & PTNT Ninh Kiều và phòng giao dịch An Bình. Chúc NHNN & PTNT Ninh Kiều ngày càng phát triển mạnh hơn nữa, xứng đáng với thƣơng hiệu “Agribank mang sự phồn thịnh đến với khách hàng”. Trân trọng kính chào Cần Thơ, ngày 9 tháng 5 năm 2008 Sinh viên thực hiện Trần Cẩm Tú GVHD: Phan Thái Bình ii SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều LỜI CAM ĐOAN  Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày …. tháng …. năm … Sinh viên thực hiện GVHD: Phan Thái Bình iii SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP  ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ngày …. tháng …. năm … Trưởng phòng GVHD: Phan Thái Bình iv SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN  ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... Ngày …. tháng …. năm … Giáo viên phản biện (ký và ghi họ tên) GVHD: Phan Thái Bình v SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu đề tài Đất nƣớc đang chuyển mình với những bƣớc đi đúng hƣớng, những thành tựu mới trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Xu hƣớng toàn cầu hoá trên thế giới cùng với việc Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của WTO đã mở ra nhiều cơ hội mới cho mọi nhà, mọi doanh nghiệp, mọi lĩnh vực trong đó không thể không nói tới ngân hàng - một lĩnh vực hết sức nhạy cảm ở Việt Nam. Nƣớc ta đang bắt đầu thực hiện các cam kết mở cửa, khiến cho các doanh nghiệp đứng trƣớc sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, cơ hội nhiều nhƣng thách thức cũng không nhỏ. Điều này tạo ra những ảnh hƣởng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, vì thế ảnh hƣởng đến hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại nói chung và hoạt động tín dụng ngân hàng nói riêng. Trong hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam hiện nay, hoạt động tín dụng là một nghiệp vụ truyền thống, nền tảng, chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu tài sản và cơ cấu thu nhập. Tín dụng là cho vay, là đầu tƣ vào những phƣơng án, dự án cụ thể nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cho chủ phƣơng án, dự án... đồng thời đem lại hiệu quả về mặt xã hội. Đó là mong muốn của ngƣời cho vay, cũng nhƣ ngƣời đi vay, nhƣng làm thế nào để đạt đƣợc mục đích đó, quả thật là một vấn đề không hề đơn giản. Hơn nữa tín dụng ngân hàng là một hoạt động rất nhạy cảm, không rập khuôn, không máy móc, nhƣng cũng cần phải đảm bảo tính nguyên tắc cho nó phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cụ thể theo đúng pháp luật và cơ chế hiện hành - ông Trần Văn Thuận, làm việc tại ngân hàng công thƣơng Bến Thuỷ với vấn đề trao đổi: “Một số suy nghĩ về đổi mới và nâng cao chất lƣợng tín dụng”. Do đó, tín dụng trong điều kiện nền kinh tế mở, cạnh tranh và hội nhập vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong kinh doanh ngân hàng và đang đặt ra những yêu cầu mới về nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng. Nhận thức đƣợc điều đó, cùng với những kiến thức có đƣợc trong quá trình thực tập tại ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều tôi quyết định chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả tín dụng của ngân hàng Nông nghiệp và GVHD: Phan Thái Bình 1 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều phát triển Nông thôn Ninh Kiều” thông qua việc phân tích, đánh giá tình hình tín dụng của ngân hàng từ đó đƣa ra các biện pháp, kiến nghị nâng cao chất lƣợng tín dụng của ngân hàng. 1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn Qua quá trình nghiên cứu, tôi đã đọc qua các tài liệu, sách báo có liên quan đến hoạt động tín dụng của ngân hàng và đã đƣợc tham khảo đề tài tiểu luận tốt nghiệp của sinh viên Nguyễn Thị Hồng Yến lớp Ngân hàng 4 với đề tài “Phân tích hoạt động tín dụng và các biện pháp nâng cao hiệu quả tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Ninh Kiều”. Đề tài này tập trung nghiên cứu tình hình tín dụng của ngân hàng qua 3 năm 2003 – 2005 mà chủ yếu là tập trung phân tích tình hình tín dụng đối với hộ sản xuất nông nghiệp tại NHNo & PTNT Ninh Kiều. Nhƣ đã đề cập ở phần sự cần thiết nghiên cứu đề tài nhận định của ông Trần Văn Thuận, làm việc tại ngân hàng công thƣơng Bến Thuỷ với vấn đề trao đổi: “Một số suy nghĩ về đổi mới và nâng cao chất lƣợng tín dụng” là: “tín dụng ngân hàng là một hoạt động rất nhạy cảm, không rập khuôn, không máy móc, nhưng cũng cần phải đảm bảo tính nguyên tắc cho nó phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cụ thể theo đúng pháp luật và cơ chế hiện hành”. Vì vậy cùng với sự phát triển của nền kinh tế hiện nay nói chung và thành phố Cần Thơ nói riêng – nay đã trở thành thành phố trực thuộc trung ƣơng với sự phát triển nhanh chóng về kinh tế xã hội thì vấn đề tín dụng ngày càng trở nên quan trọng. Vấn đề đặt ra là làm sao để đẩy mạnh hoạt động tín dụng trong giai đoạn hiện nay cho phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế xã hội cũng nhƣ khả năng đáp ứng tín dụng của ngân hàng NN và PTNT Ninh Kiều. Do đó em quyết định chọn đề tài này với việc phân tích tín dụng của ngân hàng trong 3 năm 2005 - 2007 qua đó thấy đƣợc tình hình tín dụng của ngân hàng, kết hợp với việc nghiên cứu tình hình phát triển, những biến động kinh tế có liên quan đến hoạt động tín dụng trong những tháng đầu năm 2008 để đề ra biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng cho phù hợp với điều kiện cũng nhƣ kế hoạch của ngân hàng trong năm 2008 và trong những năm sắp tới. GVHD: Phan Thái Bình 2 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Hiện nay, hoạt động dịch vụ tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại trên địa bàn thành phố Cần Thơ vẫn còn nhiều hạn chế về hình thức cấp tín dụng, về tính đa dạng của các sản phẩm dịch vụ, đặc biệt là mức độ an toàn và khả năng mở rộng tăng trƣởng tín dụng. Trong khi đó, yêu cầu về vốn, về chất lƣợng dịch vụ tín dụng ngày càng cao, áp lực cạnh tranh và hội nhập ngày càng lớn.Vì vậy, đề tài tập trung phân tích, đánh giá hoạt động tín dụng từ đó đề xuất giải pháp, kiến nghị hợp lý, thích ứng với môi trƣờng kinh doanh, phù hợp với đặc điểm của ngân hàng, phát huy đƣợc các thế mạnh, khắc phục và hạn chế đƣợc các điểm yếu nhằm mục tiêu an toàn và sinh lợi của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Từ mục tiêu chung nhƣ trên, ta có các mục tiêu cụ thể nhƣ sau: - Khái quát chung về ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều và mục tiêu, phƣơng hƣớng kinh doanh của ngân hàng năm 2008. - Phân tích tình hình hoạt động tín dụng của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều qua 3 năm 2005 – 2007 theo thời hạn tín dụng. - Đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều qua 3 năm 2005 – 2007. - Phân tích những biến động ảnh hƣởng đến tình hình hoạt động tín dụng của NHNN & PTNT Ninh Kiều trong những tháng đầu năm 2008. - Đề ra các biện pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả tín dụng ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều trong những năm sắp tới theo mục tiêu phƣơng hƣớng đề ra năm 2008 của ngân hàng và xu hƣớng phát triển chung của ngành ngân hàng theo phƣơng châm “bền vững, an toàn và hiệu quả”. 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Không gian nghiên cứu - Luận văn này đƣợc thực hiện trên số liệu và tài liệu tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều. GVHD: Phan Thái Bình 3 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều - Quá trình nghiên cứu đề tài đƣợc tiến hành tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều phòng giao dịch An Bình, cụ thể là phòng tín dụng. Trong thời gian thực tập kết hợp nghiên cứu, quan sát, tìm hiểu cung cách làm việc, quy trình làm việc của ngân hàng. 1.3.2 Thời gian nghiên cứu: Hoạt động tín dụng là một hoạt động sống còn và thƣờng xuyên của các ngân hàng. Để có thể phân tích đƣợc chính xác tình hình tín dụng của ngân hàng qua đó đƣa ra các biện pháp phù hợp với sự phát triển của ngân hàng trong điều kiện hiện nay em đã chọn số liệu trong 3 năm gần đây nhất của ngân hàng từ 2005 – 2007 có thể phản ánh đầy đủ về tình hình tín dụng của ngân hàng qua đó làm rõ vấn đề cần nghiên cứu của luận văn. 1.3.3 Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động tín dụng của ngân hàng qua 3 năm 2005 – 2007 bao gồm tình hình huy động vốn, tình hình sử dụng vốn vay, thu nợ của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Ninh Kiều thông qua các báo cáo tài chính của ngân hàng. Do đó đây cũng là các đối tƣợng nghiên cứu của luận văn. GVHD: Phan Thái Bình 4 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều Chƣơng 2 PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Phƣơng pháp luận Để hiểu đƣợc đề tài: “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNo và PTNT Ninh Kiều” chúng ta cần phải nắm đƣợc một số vấn về sau qua sự tham khảo các tài liệu liên quan bao gồm giáo trình tài chính - tiền tệ, Nghiệp vụ ngân hàng thƣơng mại của Thạc sĩ Thái Văn Đại và sổ tay tín dụng của NHNo & PTNT Việt Nam: 2.1.1 Một số hiểu biết về vốn huy động a. Khái niệm vốn huy động Vốn huy động là phƣơng tiện tiền tệ do ngân hàng thu nhận từ nền kinh tế, thông qua các nghiệp vụ ký thác để làm vốn cho hoạt động kinh doanh. Đối với nguồn vốn này ngân hàng chỉ đƣợc quyền sử dụng nó trong khoản thời gian nhất định chứ không có quyền sở hữu nó. Vì vậy, khi sử dụng ngân hàng phải dự trữ lƣợng tiền nhất định để đáp ứng nhu cầu chi trả cần thiết cho khách hàng. b. Các hình thức huy động vốn thông thƣờng  Tiền gởi không kỳ hạn Tiền gửi không kỳ hạn là loại tiền gửi hoàn toàn theo nguyên tắc khả dụng. Mục đích của ngƣời ký thác là muốn sử dụng các tiện ích của ngân hàng. Do đó, khách hàng có thể rút tiền bất cứ lúc nào họ muốn và ngân hàng buộc phải thỏa mản các yêu cầu của họ. Đặc điểm: lãi suất thấp, có sự biến động về số dƣ rất lớn, vì bất cứ lúc nào ngân hàng cũng thực hiện theo lệnh của chủ tài khoản. Do đó, nó ảnh hƣởng nhất định đến kế hoạch cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn. Song giữa việc gửi vào và rút ra có sự chênh lệch về thời gian và số lƣợng, nên trên các loại tài khoản này luôn có số dƣ, ngân hàng có thể huy động số dƣ đó làm nguồn vốn cho vay, đồng thời giảm chi phí đầu vào của lãi suất.  Tiền gởi có kỳ hạn Tiền gởi có kỳ hạn là bộ phận tiền của các tổ chức kinh tế, cá nhân tạm thời chƣa sử dụng đến, với dự định sẽ thanh toán cho một khoản tiền hàng hóa, GVHD: Phan Thái Bình 5 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều dịch vụ trong tƣơng lai đƣợc gửi vào ngân hàng theo các kỳ hạn đã đƣợc thỏa thuận. Quyền sở hửu tiền gửi định kỳ vẫn thuộc về ngƣời gửi tiền, còn quyền sử dụng trong thời gian chƣa đáo hạn thì đƣợc quyền chuyển cho ngân hàng, ngân hàng phải trả lãi cho khoản tiền này. Tiền gửi này chỉ đƣợc rút ra theo các kỳ hạn đã xác định. Tuy nhiên, trên thực tế nếu khách hàng muốn rút tiền trƣớc hạn phải thỏa thuận và đƣợc sự đồng ý của ngân hàng thì ngƣời gửi đƣợc hƣởng lãi suất loại tiền gửi không kỳ hạn.  Tiền gởi tiết kiệm Tiền gửi tiết kiệm là tiền để dành đƣợc trích từ thu nhập của cá nhân đem gửi vào ngân hàng với mục đích an toàn đồng vốn và hƣởng lãi, nhầm tích lũy dần để thực hiện một nhu cầu chi tiêu nào đó trong tƣơng lai. Tiền gửi tiết kiệm có hai loại: Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: đƣợc rút ra bất cứ lúc nào theo yêu cầu của ngƣời gởi tiền, nhƣng bản chất của nó là tiền để dành hay cất trữ. Do đó, nó khác với tiền gửi thanh toán để chi trả cho ngƣời khác. Tiền gửi này đƣợc ngân hàng trả lãi nhƣng với lãi suất thấp. Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: là tiền gửi có một kỳ hạn nhất định, ngƣời gửi đƣợc rút ra theo từng kỳ hạn thỏa thuận với ngân hàng và có mức lãi suất khác nhau, kỳ hạn càng dài thì lãi suất càng cao. Thông thƣờng có các kỳ hạn nhƣ sau: 01 tháng, 02 tháng, 03 tháng, 06 tháng, 07 tháng, 09 tháng, 12 tháng, 13 tháng, 18 tháng, 24 tháng và trên 24 tháng.  Vốn huy động thông qua các chứng từ có giá Đây là việc ngân hàng thƣơng mại phát hành các chứng từ có giá nhƣ kỳ phiếu ngân hàng có mục đích, chứng chỉ tiền gửi và trái phiếu ngân hàng để huy động vốn, lãi suất cố định hay lãi suất thời điểm là tùy thuộc vào ngân hàng phát hành. Có các đặc điểm: Ngân hàng phát hành chứng từ có giá nhằm bổ sung nguồn vốn kinh doanh. Chỉ đƣợc phát hành sau khi cân đối toàn bộ hệ thống giữa nguồn vốn và sử dụng vốn, khi khả năng nguồn vốn toàn hệ thống không đáp ứng đủ nhu cầu GVHD: Phan Thái Bình 6 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều sử dụng vốn thì chỉ đƣợc phát hành nếu đƣợc Thống đốc ngân hàng Nhà nƣớc chấp nhận. Chứng từ có giá rất thuận tiện cho khách hàng trong việc chuyển nhƣợng, thế chấp. Đây là hình thức huy động vốn đƣợc khách hàng ƣa thích nhiều nhất, vì nó rất đa dạng, phong phú tiện lợi cho ngƣời gửi. Bên cạnh đó, lãi suất hấp dẫn hơn so với tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn. Hiện nay loại tiền gửi này ở các ngân hang thƣơng mại chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn. Đối với tiền gửi tiết kiệm, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu thì yếu tố lãi suất quyết định vì thực chất đây là nguồn tiền nhàn rỗi gửi vào ngân hàng với mục đích kiếm lời. c. Nguyên tắc các khoản tiền gởi - Tạo điều kiện cho khách hàng gửi vào thuận tiện, lấy ra dể dàng. - Ngân hàng chỉ sử dụng theo tỷ lệ phần trăm tiền gửi để cho vay, phần còn lại làm quỹ dự trữ thanh toán. - Ngân hàng chỉ thực hiện các nghiệp vụ liên quan tới khoản tiền gửi của khách hàng khi có lệnh của chủ tài khoản hoặc sự ủy nhiệm của chủ tài khoản. Trong trƣờng hợp chủ tài khoản vi phạm kỷ luật thanh toán hoặc theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền, buộc chủ tài khoản phải thanh toán thì ngân hàng tự động trích tài khoản tiền gửi đó để thanh toán các nghiệp vụ liên quan. - Ngân hàng phải đảm bảo thanh toán an toàn, bí mật cho chủ tài khoản. Mua bảo hiểm tiền gửi cho khách hàng. - Khi phát sinh các khoản giao dịch liên quan đến tài khoản của khách hàng thì phải báo nợ, báo có cho chủ tài khoản. d. Tầm quan trọng của nguồn vốn huy động với ngân hàng thƣơng mại Cùng với quá trình đổi mới và phát triển kinh tế theo cơ chế thị trƣờng định hƣớng Xã hội Chủ Nghĩa, các ngân hàng thƣơng mại càng khẳng định vai trò hết sức quan trọng và to lớn trong việc giải quyết nguồn lực về vốn đối với phát triển kinh tế. Hoạt động ngân hàng đã đƣợc luật pháp hóa, tạo điều kiện cho các ngân hàng thƣơng mại tăng cƣờng cạnh tranh và trở thành động lực quan trọng đối với sự phát triển. GVHD: Phan Thái Bình 7 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều Tiền gửi là nguồn vốn lớn nhất của ngân hàng thƣơng mại. Vì vậy, việc duy trì và mở rộng tiền gửi có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc mở rộng kinh doanh và gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng. Do đó, các ngân hàng phải tập trung mọi nỗ lực trong việc khai thác nguồn vốn. Các nguồn vốn của ngân hàng thƣơng mại gồm có vốn huy động, vốn tự có hay còn gọi là vốn chủ sở hửu của ngân hàng bao gồm giá trị thực có của vốn tiền lệ, các quỷ dự trữ và một số nguồn vốn khác theo quy định của ngân hàng Nhà nƣớc. Vốn tự có là nguồn vốn quan trọng của ngân hàng, là căn cứ pháp lý để tính toán các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng. Nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng thƣơng mại đƣợc thực hiện thông qua hành vi mở tài khoản để thực hiện thanh toán cho khách hàng hoặc huy động các loại tiền gửi định kỳ có lãi. Đây là nguồn gốc cơ bản để ngân hàng thƣơng mại cấp tín dụng vào nền kinh tế. Nguồn vốn đi vay của các ngân hàng khác là nguồn vốn đƣợc hình thành bởi các mối quan hệ giữa các tổ chức tín dụng với nhau hoặc giữa các tổ chức tín dụng với ngân hàng Nhà nƣớc, nguồn vốn đi vay bao gồm: nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng khác, nguồn vốn vay của ngân hàng trung ƣơng, nguồn vốn trong thanh toán, các nguồn vốn khác.  Đối với ngân hàng thƣơng mại Ngân hàng thƣơng mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ, mà hoạt động chủ yếu là thƣờng xuyên nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ và làm phƣơng tiện thanh toán. Đây là hai mặt đối lập trong một chỉnh thể thống nhất trong hoạt động kinh doanh tiền tệ. Tất cả các ngân hàng thƣơng mại đều sử dụng một lƣợng vốn rất lớn, nhiều lần so với vốn tự có của mình để cho vay. Để có đƣợc lƣợng vốn đó các ngân hàng thƣơng mại phải huy động vốn từ nhiều nguồn trong xã hội. Từ nguồn vốn huy động, nguồn vốn tự có của mình mà các ngân hàng thƣơng mại sẽ đầu tƣ lại cho nền kinh tế. Nhƣ vậy, hoạt động chính của ngân hàng thƣơng mại tất yếu là hai quá trình huy động vốn và sử dụng vốn, khi hai quá trình đƣợc tiến hành một cách bình thƣờng thì hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại diễn ra GVHD: Phan Thái Bình 8 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều trôi chảy, thuận lợi. Ngƣợc lại, một trong hai quá trình đó bị ách tắc thì sẽ gây ra những khó khăn cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại. Mặc khác, ngân hàng thƣơng mại đƣợc xem là một doanh nghiệp hoạt động với phƣơng châm “đi vay để cho vay” do đó đối với nguồn vốn huy động thì ngân hàng phải sử dụng vốn sao cho hiệu quả, nhất là việc cho vay, đầu tƣ góp vốn liên doanh… để trang trải cho mọi chi phí phát sinh, có lãi và đứng vững trong môi trƣờng cạnh tranh đồng thời góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển.  Đối với nền kinh tế Vốn là điều kiện không thể thiếu trong nền kinh tế, vì bất kỳ một ngành nghề hay dịch vụ kinh doanh dù nhỏ hay lớn, đều phải có một số vốn tƣơng ứng nhất định mới có thể hoạt động đƣợc. Bất kỳ quốc gia nào muốn phát triển kinh tế trƣớc hết đều cần phải có vốn để đầu tƣ xây dựng mới, sản xuất hàng hóa, dịch vụ tạo ra của cải vật chất cho xã hội, tạo việc làm, ổn định cuộc sống cho mọi ngƣời dân.Vì vậy, vốn luôn là vấn đề mới đƣợc đặt ra, vốn lấy từ đâu?, vốn từ ngân sách thì có hạn không thể chi cho tất cả mọi nhu cầu kinh tế trong xã hội, vốn từ mỗi ngƣời dân, mỗi doanh nghiệp thì nhỏ bé, lẻ tẻ, không thể đơn lẻ mỗi ngƣời, mỗi doanh nghiệp sẽ dùng đồng vốn của mình để đầu tƣ sản xuất với qui mô lớn. Việc tập trung đƣợc những đồng vốn tạm thời nhàn rỗi từ trong dân cƣ lại thành một khối lớn dùng để tài trợ cho nhu cầu đầu tƣ, xây dựng, sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch vụ phục vụ cho phát triển kinh tế, không ai khác chính ngân hàng phải thực hiện chức năng trung gian hết sức quan trọng để huy động và cung cấp vốn cho nền kinh tế. Khi nền kinh tế bị lạm phát tức là tiền mặt ngoài lƣu thông thừa so với nhu cầu thực tể của lƣu thông hàng hóa, giá cả tăng cao. Do đó, để ổn định và rút bớt lƣợng tiền mặt ngoài lƣu thông cũng cố nhiều biện pháp trong thực hiện chính sách tiền tệ của nhà nƣớc, những biện pháp huy động vốn kết hợp với công cụ lãi suất hữu hiệu nhất trong việc thực hiện chính sách tiền tệ của nhà nƣớc.  Đối với ngƣời gởi tiền Bên cạnh công tác huy động vốn của ngân hàng thì còn có một số mặt nghiệp vụ hổ trợ nhƣ: thanh toán không dùng tiền mặt (chuyển khoản), chuyển GVHD: Phan Thái Bình 9 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều tiền điện tử, thanh toán séc… Do đó, ngƣời gửi cá nhân hay doanh nghiệp rất thuận tiện trong việc chi trả hàng hóa, dịch vụ một cách nhanh chóng kịp thời và an toàn đồng vốn không bị rủi ro trong quá trình vận chuyển, tiết kiệm chi phí kiểm đếm. Ngoài ra khách hàng còn đƣợc hƣởng lãi trên số tiền gửi theo khung lãi suất qui định. 2.1.2 Khái quát chung về tín dụng a. Khái niệm tín dụng Tín dụng là sự chuyển nhƣợng quyền sử dụng một lƣợng giá trị nhất định dƣới hình thức hiện vật hay tiền tệ trong một thời hạn nhất định từ ngƣời sở hữu sang ngƣời sử dụng và khi đến hạn ngƣời sử dụng phải hoàn trả lại cho ngƣời sở hữu với một lƣợng giá trị lớn hơn. Khoản giá trị dôi ra này đƣợc gọi là lợi tức tín dụng. Khái niệm tín dụng đƣợc thể hiện qua sơ đồ. Vốn (1) Ngƣời cho vay Ngƣời đi vay Vốn + lãi (2) Hình 1: Sơ đồ tín dụng Từ khái niệm trên, tín dụng thể hiện 3 mặt cơ bản: - Có sự chuyển giao quyền sử dụng một lƣợng giá trị từ ngƣời này sang ngƣời khác. - Sự chuyển giao này mang tính chất tạm thời - Khi hoàn trả lại giá trị đã chuyển giao phải bao gồm cả vốn gốc lẫn lãi. b. Các hình thức tín dụng  Phân theo thời hạn tín dụng Bao gồm 3 hình thức sau: - Cho vay ngắn hạn: Là loại cho vay có thời hạn đến 12 tháng và đƣợc sử dụng để bù đắp sự thiếu hụt vốn lƣu động của các doanh nghiệp và các nhu cầu chi tiêu ngắn hạn của cá nhân. Đối với ngân hàng loại tín dụng này chiếm vị trí quan trọng vì nguồn vốn của ngân hàng là các khoản tiền gởi ngắn hạn là chính. GVHD: Phan Thái Bình 10 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều - Cho vay trung hạn là loại tín dụng có thời hạn từ trên 12 tháng đến 5 năm. Mục đích là để đầu tƣ mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc đổi mới thiết bị, công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án mới có quy mô nhỏ và thời gian thu hồi vốn nhanh. Trong nông nghiệp, chủ yếu cho vay trung hạn để đầu tƣ vào các đối tƣợng sau: máy cày, máy bơm nƣớc… - Cho vay dài hạn là loại cho vay có thời hạn trên 5 năm. Loại tín dụng này đƣợc cung cấp để đáp ứng các nhu cầu dài hạn nhƣ xây dựng nhà ở, cải tiến và mở rộng sản xuất ở quy mô lớn thu hồi vốn chậm  Phân theo phƣơng thức tín dụng Theo quy chế cho vay của ngân hàng Nhà nƣớc các tổ chức tín dụng đƣợc phép thoả thuận với khách hàng vay việc áp dụng các phƣơng thức cho vay: - Cho vay từng lần: là phƣơng thức cho vay mà mỗi lần vay vốn, khách hàng và tổ chức tín dụng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. Cho vay từng lần thích hợp với các đơn vị kinh doanh theo từng thƣơng vụ hay vay theo thời vụ. - Cho vay theo hạn mức tín dụng: theo phƣơng thức này thì ngân hàng và khách hàng sẽ xác định và thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong thời hạn nhất định hoặc theo chu kỳ sản xuất kinh doanh. - Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: đây là phƣơng thức cho vay theo hạn mức tín dụng nhƣng ngân hàng sẽ cam kết dành cho khách hàng số hạn mức tín dụng đã định, không vì tình hình thiếu vốn để từ chối cho vay. Vì ngân hàng phải bớt các món vay của khách hàng khác để giữ cam kết về hạn mức tín dụng nên khách hàng phải trả một mức phí cho việc duy trì hạn mức dự phòng. Đó là số chênh lệch giữa hạn mức tín dụng với số thực vay. - Cho vay theo dự án đầu tƣ: đây là phƣơng thức cho vay trung và dài hạn, ngân hàng phải thẩm định dự án trƣớc khi cho vay. Tuy nhiên, trong cho vay ngắn hạn ngân hàng vận dụng bổ sung phƣơng thức cho vay theo dự án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án phục vụ đời sống. - Cho vay trả góp: khi vay vốn thì ngân hàng và khách hàng xác định và thoả thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với vốn gốc đƣợc chia ra để trả theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay. GVHD: Phan Thái Bình 11 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều - Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: tổ chức tín dụng chấp nhận cho khách hàng đƣợc sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt và đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho vay phát hành và sử dụng thẻ tín dụng tổ chức tín dụng và khách hàng phải tuân theo các quy định của Chính phủ và ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam về phát hành và sử dụng thẻ tín dụng. - Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là việc cho vay mà tổ chức tín dụng thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vƣợt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách hàng phù hợp với các qui định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc (NHNN) Việt Nam về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. - Cho vay hợp vốn: một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phƣơng án vay vốn của khách hàng, trong đó có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng khác. Các phƣơng thức cho vay khác mà pháp luật không cấm; phù hợp với quy chế tại Quy chế này và điều kiện hoạt động kinh doanh của NHN O & PTNT Quận Ninh Kiều và đặc biệt của khách hàng vay. 2.1.3 Vai trò, chức năng tín dụng a. Vai trò của tín dụng  Xét về mặt tích cực - Tín dụng góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển: Trong quá trình sản xuất và kinh doanh, để duy trì sự hoạt động liên tục đòi hỏi vốn của xí nghiệp phải đồng thời tồn tại ở 3 giai đoạn: dự trữ, sản xuất và lƣu thông, nên hiện tƣợng thừa và thiếu vốn tạm thời luôn xảy ra tại các doanh nghiệp. Từ đó tín dụng đã góp phần điều tiết nguồn vốn tạo điều kiện cho quá trình sản xuất – kinh doanh không bị gián đoạn. Với mục tiêu mở rộng sản suất đối với từng doanh nghiệp, thì yêu cầu về nguồn vốn là một trong những mối quan tâm hàng đầu đƣợc đặt ra. Bởi lẻ, để đẩy mạnh tiến độ phát triển sản xuất không chỉ trông chờ vào vốn tự có mà doanh nghiệp cần phải cần tới các nguồn khác trong xã hội. Từ đó, tín dụng làm chức GVHD: Phan Thái Bình 12 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều năng tập trung mọi nguồn vốn tạm thời nhàn rối để đáp ứng vốn cho đầu tƣ phát triển. Nhƣ vậy, vừa giúp cho doanh nghiệp rút ngắn đƣợc thời gian tích lũy vốn, nhanh chóng cho đầu tƣ mở rộng sản xuất, vừa góp phần đẩy nhanh tốc độ tập trung vốn và tích lũy vốn cho nền kinh tế. Trong điều kiện hiện nay cùng với sự phân phối và hợp tác quốc tế ngày một sâu rộng thì quá trình điều tiết vốn không chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia mà hình thành các quan hệ quốc tế. - Tín dụng góp phần ổn định tiền tệ, ổn định giá cả. Trong khi thực hiện chức năng thứ nhất, là tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ, tín dụng đã góp phần làm giảm khối lƣợng tiền tệ lƣu hành trong nền kinh tế, đặt biệt là về mặt tiền tệ lƣu hành trong các tầng lớp dân cƣ, làm giảm áp lực về lạm phát, do vậy góp phần ổn định tiền tệ. Mặt khác, do cung cấp vốn tín dụng cho nền kinh tế, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh, làm cho sản xuất ngày càng phát triển, sản phẩm hàng hóa dịch vụ làm ra ngày càng nhiều, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội. Chính nhờ đó mà tín dụng góp phần làm ổn định thị trƣờng giá cả trong nƣớc. - Tín dụng góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn việc làm, và ổn định trật tự xã hội. Một mặt, tín dụng góp phần làm thúc đẩy nền kinh tế phát triển, sản xuất hàng hóa và dịch vụ ngày càng gia tăng, có thể thỏa mãn nhu cầu đời sống của ngƣời lao động. Mặt khác, do tín dụng cung ứng đã tạo ra khả năng trong việc khai thác các tiềm năng sẵn có trong xã hội về tài nguyên thiên nhiên, về lao động, đất, rừng, đó là tiềm năng quan trọng để ổn định trật tự và an toàn xã hội. Cuối cùng có thể nói, tín dụng còn có vai trò quan trọng để mở rộng và phát triển các mối quan hệ kinh tế đối ngoại và mở rộng giao lƣu quốc tế, làm cho đất nƣớc có điều kiện xích lại gần nhau hơn và cùng nhau phát triển.  Mặt tiêu cực Nếu để tín dụng phát triển tràn lan, không kiểm soát thì chẳng những không làm cho nền kinh tế phát triển mà lạm phát có thể gia tăng ảnh hƣởng đến toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội. b. Chức năng của tín dụng GVHD: Phan Thái Bình 13 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều Trong nền kinh tế hàng hóa, tín dụng thực hiện ba chức năng cơ bản sau: - Tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ trên cơ sở có hoàn trả. Tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ là hai quá trình thống nhất trong sự vận hành của hệ thống tín dụng. Ở đây, sự có mặt của tín dụng đƣợc xem nhƣ chiếc cầu nối giữa các nguồn cung - cầu về vốn tiền tệ. Thông qua chức năng này, tín dụng đã trực tiếp tham gia điều tiết các nguồn vốn tạm thời thừa từ các cá nhân, các tổ chức kinh tế để bổ sung kịp thời cho những doanh nghiệp, nhà nƣớc hay các cá nhân đang gặp thiếu hụt về vốn. Hay nói cách khác: Ở khâu tập trung, tín dụng là nơi tập hợp những nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong xã hội, còn ở khâu phân phối lại vốn tiền tệ - tín dụng là nơi đáp ứng nhu cầu vốn cho doanh nghiệp, các cá nhân và cho cả ngân sách. - Chức năng tiết kiệm tiền mặt và chi phí lưu thông cho xã hội. Nhờ hoạt động tín dụng mà có thể phát huy chức năng tiết kiệm tiền mặt và chi phí lƣu thông cho xã hội, điều này thể hiện qua các mặt sau: + Hoạt động tín dụng, trƣớc hết tạo điều kiện cho sự ra đời của các công cụ lƣu thông tín dụng nhƣ: thƣơng phiếu, kỳ phiếu ngân hàng, các loại séc, các phƣơng tiện thanh toán hiện đại nhƣ: thẻ tín dụng, thẻ thanh toán cho phép thay thế một số lƣợng lớn tiền mặt lƣu hành (kể cả tiền đúc bằng kim loại quý nhƣ trƣớc đây và tiền giấy nhƣ hiện nay) nhờ đó làm giảm bớt các chi phí có liên quan nhƣ: in tiền, đúc tiền, vận chuyển và bảo quản tiền. + Với sự hoạt động của tín dụng, đặc biệt là tín dụng ngân hàng, đã mở ra một khả năng lớn trong việc mở tài khoản và giao dịch thanh toán thông qua ngân hàng dƣới các hình thức chuyển khoản và bù trừ cho nhau. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của tín dụng thì hệ thống thanh toán qua ngân hàng ngày càng đƣợc mở rộng, cho phép giải quyết nhanh chóng các mối quan hệ kinh tế vừa thúc đẩy quá trình ấy, tạo điều kiện cho nền kinh tế - xã hội phát triển. + Nhờ hoạt động của tín dụng mà các nguồn vốn đang nằm trong xã hội đƣợc huy động để sử dụng cho các nhu cầu của sản xuất và lƣu thông hàng hóa sẽ có tác dụng tăng tốc độ chu chuyển vốn trong phạm vi toàn xã hội. - Chức năng phản ánh và kiểm soát các hoạt động kinh tế. GVHD: Phan Thái Bình 14 SVTH: Trần Cẩm Tú Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNN & PTNT Ninh Kiều Chức năng này đƣợc phát huy tác dụng phụ thuộc vào sự phát triển của hai chức năng trên. Thông qua quá trình tập trung và phân phối lại vốn, tín dụng góp phần phản ánh đƣợc mức độ phát triển kinh tế về các mặt nhƣ: khối lƣợng tiền tệ nhàn rỗi trong xã hội, nhu cầu vốn trong từng thời kỳ từ đó giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát về những quan hệ cân đối lớn trong nền kinh tế, đặc biệt là quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng. Đặc biệt trong hoạt động cho vay của ngân hàng, để góp phần đảm bảo an toàn về vốn, ngân hàng luôn thực hiện quá trình kiểm tra tình hình tài chính của các đơn vị nhằm phát hiện kịp thời những trƣờng hợp vi phạm chế độ quản lý kinh tế của nhà nƣớc. Bên cạnh đó trên cơ sở thực hiện nguyên tắc cho vay có hoàn trả, tín dụng ngân hàng còn phản ánh kịp thời tình hình quản lý và sử dụng vốn của các đơn vị có hiệu quả hay không. Ngoài ra, thông qua việc tổ chức công tác thanh toán không dùng tiền mặt còn tạo điều kiện để ngân hàng tăng cƣờng vai trò kiểm soát bằng đồng tiền các đơn vị kinh tế, vì mọi quá trình hình thành và sử dụng vốn của các doanh nghiệp đều đƣợc phản ánh và lƣu giữ qua số liệu trên tài khoản tiền gửi. Từ đó, ngân hàng có cái nhìn tƣơng đối tổng quát về cấu trúc tài chính của các đơn vị. Nhƣ vậy, với chức năng phản ánh và kiển soát các hoạt động kinh tế sẽ góp phần giải quyết tình trạng mất cân đối cục bộ của nền kinh tế với những giải pháp khắc phụ kịp thời, từ đó phát huy vai trò quản lý và điều tiết vĩ mô của nền kinh tế. Điều này, cũng có nghĩa là tín dụng đƣợc vận dụng nhƣ một trong những đòn bẩy kích thích kinh tế không thể thiếu trong quá trình tổ chức quản lý kinh tế- tài chính, kiểm soát và thúc đẩy các hoạt động kinh tế quốc dân. 2.1.4 Lãi suất cho vay a. Định nghĩa lãi suất cho vay Lãi suất cho vay là giá cả phải trả cho việc sử dụng vốn của ngƣời khác vào mục đích sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng đƣợc đo bằng tỉ lệ phần trăm (%) trên vốn tiền gởi hoặc cho vay trong thời gian nhất định. Lãi suất cho vay do Giám Đốc Ngân hàng quyết định trong phạm vi khung lãi suất do Thống Đốc ngân hàng Nhà Nƣớc công bố. GVHD: Phan Thái Bình 15 SVTH: Trần Cẩm Tú