Môc lôc
Lêi nãi ®Çu ................................................................................................ 5
Ch-¬ng I: lý luËn chung vÒ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
trong thanh to¸n quèc tÕ .................................................................. 7
I/ Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña nã trong th-¬ng m¹i quèc
tÕ ................................................................................................................ 8
1.Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ.................................................................... 8
2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong th-¬ng m¹i quèc tÕ ........................ .9
II/tÝn dông chøng tõ - mét ph-¬ng thøc thanh to¸n quan träng
trong ttqt ..............................................................................................11
1.Kh¸i niÖm chung vÒ ph-¬ng thøc TDCT ..................................................11
2.DÆc tr-ng cña TDCT ................................................................................12
3.C¸c bªn tham gia......................................................................................14
4.Néi dung chñ yÕu cña tÝn dông th- ..........................................................16
5. C¸c lo¹i th- tÝn dông ...............................................................................20
III/ ucp 500,1993 , lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh l/c ...........................23
1. Qu¸ tr×nh sö dông UCP ( 1981-nay) .......................................................23
2. TÝnh chÊt ph¸p lý cña UCP .....................................................................25
3. Mèi quan hÖ gi÷a UCP 500 vµ hÖ thèng luËt quèc gia .............................27
1
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
iv/ qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n TDCT theo tinh thÇn ucp .....28
ch-¬ng II: Thùc tr¹ng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc
TDCT t¹i ng©n hµng ngo¹i th-¬ng viÖt nam - VCB ..........................31
I/ Tæng quan vÒ ng©n hµng ngo¹i th-¬ng Hµ Néi ...........................31
1. S¬ l-îc vÒ lÞch sö h×nh thµnh VCB .........................................................31
2.C¸c nghiÖp vô chÝnh.................................................................................33
II/qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n l/c cô thÓ ¸p dông t¹i vcb ....35
1.Thanh to¸n L/C xuÊt khÈu .......................................................................35
1.1 Th«ng b¸o L/C, th«ng b¸o söa ®æi L/C ....................................................35
1.2 TiÕp nhËn , kiÓm tra, göi chøng tõ vµ ®ßi tiÒn thanh to¸n bé chøng tõ hµng
xuÊt .............................................................................................................37
2. Thanh to¸n L/C nhËp khÈu. ...................................................................40
2.1 Më , ®iÒu chØnh L/C vµ ký quü ................................................................40
2.2 TiÕp nhËn , kiÓm tra chøng tõ, giao chøng tõ vµ tr¶ tiÒn ...........................42
III/Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh thanh to¸n quèc tÕ t¹i VCB.
...........45
1.C¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu..................................45
2.T×nh h×nh thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu nãi chung ............................46
3. T×nh h×nh thanh to¸n hµng nhËp khÈu b»ng ph-¬ng thøc TDCT ...........49
4. T×nh h×nh thanh to¸n hµng xuÊt khÈu b»ng ph-¬ng thøc TDCT ............51
5. BiÓu phÝ thanh to¸n theo ph-¬ng thøc TDCT t¹i ng©n hµng ...................52
2
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
iv/ nh÷ng h¹n chÕ mµ ng©n hµng gÆp ph¶i trong thanh to¸n xuÊt
nhËp khÈu hµng ho¸ b»ng l/c .............................................................53
1.Sù kh«ng æn ®Þnh trong t×nh h×nh tÝn dông cña kh¸ch hµng ....................53
2. Sè l-îng kh¸ch hµng cña ng©n hµng cã nguy c¬ gi¶m sót ......................56
3. ViÖc ch-a hoµn chØnh cña hÖ thèng ph¸p luËt, th-êng xuyªn cã sù thay ®æi
söa ch÷a bæ sung c¸c qui ®Þnh ph¸p lý liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu ......56
4. Kü thuËt nghiÖp vô trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hµng cÇn ®-îc n©ng
cao h¬n n÷a ................................................................................................58
v/ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn h¹n chÕ trong ttqt theo ph-¬ng
thøc TDCT t¹i VCB ..................................................................................60
1. Nhãm nguyªn nh©n kh¸ch quan .............................................................60
1.1.Hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ cho ho¹t ®éng
TTQT b»ng TDCT nãi riªng cßn thiÕu vµ ch-a ®ång bé .................................60
1.2. C¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc ®ang trong qu¸ tr×nh
®æi míi vµ hoµn thiÖn nªn th-êng cã sù ®iÒu chØnh ........................................62
1.3.Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng ...........................................................64
2. Nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa ng©n hµng .............................................67
2.1. Ho¹t ®éng nghiÖp vô cßn v-íng m¾c vµ nhiÒu thiÕu sãt ..........................67
2.2. Kinh doanh ngo¹i tÖ ch-a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu thanh to¸n .......................69
2.3. Tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé ng©n hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ ...................70
2.4. C«ng nghÖ th«ng tin ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu nghiÖp vô .....................70
2.5. C«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng TTQT nãi chung vµ thanh to¸n L/C
nãi riªng ch-a ®¹t yªu cÇu ............................................................................71
3
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
ch-¬ng iII: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
ph-¬ng thøc TDCT trong ttqt t¹i vcb .............................................73
i/ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cña ng©n hµng vcb trong thêi gian tíi
....................................................................................................................73
1.Ph-¬ng h-íng nhiÖm vô c«ng t¸c cña VCB trong n¨m 2003 ..................73
2.HÖ thèng ng©n hµng b¸n lÎ Ngo¹i th-¬ng - TÇm nh×n 2010 ( VCB - 2001)
.................................................................................................................... 74
II/ Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph-¬ng thøc TDCT
....................................................................................................................76
1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Ò ra gi¶i ph¸p ..............................................................76
2.Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph-¬ng thøc TDCT ............77
2.1.Hoµn thiÖn qui tr×nh thanh to¸n TDCT.....................................................77
2.2.Gi¶i ph¸p chiÕn l-îc kh¸ch hµng .............................................................83
2.3. T¨ng c-êng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé vµ ®µo t¹o ......................................87
2.4. Më réng m¹ng l-íi ho¹t ®éng , hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc .......................89
2.5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng ...................................................90
2.6. T¨ng c-êng c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t .................................................91
2.7. Gi¶i ph¸p vÒ nguån ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n L/C .......................................92
2.8. KiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n-íc ....................................................................93
2.9. KiÕn nghÞ ®èi víi ng©n hµng nhµ n-íc ....................................................96
2.10. KiÕn nghÞ ®èi víi kh¸ch hµng ...............................................................97
KÕt luËn ...................................................................................................98
danh môc tµi liÖu tham kh¶o .............................................................100
4
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, song song víi qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ®Êt n-íc, th-¬ng
m¹i quèc tÕ ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ mçi n-íc, ho¹t
®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷ vai trß cùc kú quan träng, ®©y chÝnh lµ cÇu nèi cña
tõng quèc gia víi c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi. Lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt
Nam ®ang xÝch l¹i gÇn thÕ giíi th«ng qua chiÕc cÇu nèi th-¬ng m¹i quèc tÕ. Ph¸t
triÓn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i gióp cho ViÖt Nam sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n
nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, nguån vèn tù cã cña m×nh vµ t¹o ®-îc vÞ trÝ thÝch
hîp trong d©y chuyÒn hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
ViÖt Nam ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp
sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã
sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc. NÒn kinh tÕ më cöa ®· thùc sù t¹o ®µ ph¸t triÓn m¹nh
cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng©n hµng tham
gia vµo lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ trong c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ.
C«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®-îc coi lµ môc tiªu träng t©m trong c¸c ho¹t ®éng
phôc vô kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ®Êt n-íc.
Lµ mét ph-¬ng thøc thanh to¸n phæ biÕn, ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông
chøng tõ cã nhiÒu -u ®iÓm h¬n c¸c ph-¬ng thøc kh¸c. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh
tham gia th-¬ng m¹i quèc tÕ chóng ta ch-a ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu ®ßi hái
phøc t¹p vÒ nghiÖp vô, v× thÕ trªn thùc tÕ hiÖu qu¶ sö dông ph-¬ng thøc nµy cßn
thÊp vµ bÞ h¹n chÕ nhiÒu. §iÒu nµy thóc ®Èy c¸c ng©n hµng h¬n bao giê hÕt ph¶i
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nh»m b¶o vÖ quyÒn
lîi cho chÝnh b¶n th©n ng©n hµng còng nh- quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt
nhËp khÈu trong n-íc. Ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi lµ mét ng©n hµng lu«n
quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. Ng©n hµng ®· liªn tôc c¶i tiÕn vµ ®æi míi c¸c ho¹t
®éng cña m×nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ.
5
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
Qua ®Ò tµi em muèn nghiªn cøu vÒ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ vµ thùc
tiÔn ¸p dông ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ (PTTDCT) trong thanh to¸n xuÊt
nhËp khÈu vµ cô thÓ lµ t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi. Tõ ®ã em muèn ®Ò
ra mét sè gi¶i ph¸p h÷u hiÖu cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶, gi¶m c¸c thiÖt h¹i vµ
tæn thÊt cho ng©n hµng còng nh- doanh nghiÖp trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu
theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ.
Kho¸ luËn sö dông nh÷ng ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau nh- tæng
hîp ph©n tÝch, ph-¬ng ph¸p thèng kª liÖt kª so s¸nh, kÕt hîp t×m hiÓu vÒ lý
thuyÕt víi ph©n tÝch thùc tiÔn t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi ®Ó lµm c¬ së
cho c¸c kÕt luËn tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn gåm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng I : Lý luËn chung vÒ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong thanh
to¸n xuÊt nhËp khÈu
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph-¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph-¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu
Trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh kho¸ luËn, em ®· ®-îc sù h-íng dÉn chØ ®¹o
tËn t×nh cña GS.TS NguyÔn §øc Dþ cïng víi sù gãp ý vµ gióp ®ì cña c¸c c¸n bé
Phßng Thanh to¸n quèc tÕ thuéc ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi. Em xin bµy
tá lßng biÕt ¬n vµ tr©n träng. Víi ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é vµ thêi gian h¹n chÕ, mÆc
dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em
mong nhËn ®-îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ nh÷ng ng-êi quan t©m.
6
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
Ch-¬ng I
Lý luËn chung vÒ ph-¬ng thøc thanh to¸n
tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n quèc tÕ
Bu«n b¸n trao ®æi hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu tõ rÊt l©u trong lÞch sö loµi ng-êi.
ViÖc trao ®æi diÔn ra kh«ng chØ gi÷a c¸c c¸ nh©n mµ c¶ gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ,
c¸c quèc gia víi nhau, gióp cho x· héi tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× v-ît
ra khái ph¹m vi mét quèc gia, h×nh thµnh nªn ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ nãi
chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, c¸c quan hÖ tiÒn tÖ quèc tÕ do ®ã
còng xuÊt hiÖn. Trong thêi kú s¬ khai cña th-¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c th-¬ng nh©n
trùc tiÕp chë hµng tíi b¸n ë c¸c n-íc kh¸c vµ tù thu tiÒn vÒ. Nh÷ng khã kh¨n do
sù kh¸c biÖt vÒ tiÒn tÖ gi÷a c¸c n-íc ®-îc gi¶i quyÕt bëi sù tham gia cña c¸c
ng©n hµng víi vai trß lµ trung gian ®æi tiÒn.
Quan hÖ bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng më réng vÒ qui m« vµ ph¹m vi, khèi
l-îng hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng t¨ng, kÐo theo sù gia t¨ng
m¹nh mÏ khèi l-îng tiÒn tÖ ®-îc thanh to¸n. Lóc nµy, c¸c th-¬ng nh©n kh«ng
thÓ thùc hiÖn viÖc thu tiÒn mét c¸ch trùc tiÕp v× lý do an toµn. Thay v× rót tiÒn göi
t¹i ng©n hµng ®Ó thanh to¸n cho b¹n hµng, c¸c th-¬ng gia ®· lÖnh cho ng©n hµng
phôc vô m×nh chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña m×nh sang tµi kho¶n cña b¹n hµng
(ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn), hoÆc yªu cÇu ng©n hµng thu hé tiÒn hµng tõ ng-êi
mua (ph-¬ng thøc nhê thu). Ng©n hµng tõ chç lµ mét trung gian ®æi tiÒn ®· cã
thªm vai trß lµ trung gian thanh to¸n vµ h-ëng hoa hång mµ kh«ng cã thªm mét
cam kÕt tr¸ch nhiÖm nµo.
Tuy nhiªn, ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× cµng phøc
t¹p vµ chÞu t¸c ®éng cña tæng thÓ c¸c yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. Theo ®ã rñi
ro cña c¸c th-¬ng nh©n trong bu«n b¸n quèc tÕ còng ngµy cµng gia t¨ng. MÆt
7
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
kh¸c, nh÷ng m©u thuÉn vÒ quyÒn lîi gi÷a ng-êi nhËp khÈu vµ ng-êi xuÊt khÈu
ngµy cµng béc lé râ, do ®ã c¶ hai bªn ®Òu t×m ®Õn sù b¶o vÖ cña mét bªn thø ba
lµ ng©n hµng th-¬ng m¹i (NHTM) vµ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ra ®êi.
Trong ph-¬ng thøc nµy, c¸c bªn tham gia hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng kh«ng
chØ ®-îc ng©n hµng b¶o vÖ mµ hä cßn cã thÓ tr«ng chê vµo vèn tµi trî hµng ho¸,
cho vay më th- tÝn dông hay c¸c h×nh thøc kh¸c cña th- tÝn dông nh- tÝn dông
øng tr-íc, tÝn dông tr¶ chËm...Tuy kh«ng Ýt tranh chÊp ®· ph¸t sinh tõ ph-¬ng
thøc nµy, nh-ng cho ®Õn nay nã vÉn tá ra lµ mét ph-¬ng thøc -u viÖt vµ ®-îc sö
dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ.
I. Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña nã trong th-¬ng m¹i
quèc tÕ
1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ
Thanh to¸n lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tiÒn tÖ ph¸t sinh cã liªn quan tíi
c¸c quan hÖ nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c chñ thÓ.
Thanh to¸n quèc tÕ (TTQT) lµ viÖc thanh to¸n diÔn ra trªn ph¹m vi quèc tÕ
hay nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ viÖc thanh to¸n c¸c nghÜa vô tiÒn tÖ ph¸t sinh cã liªn
quan ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ, th-¬ng m¹i vµ c¸c mèi liªn hÖ kh¸c gi÷a c¸c tæ
chøc, c¸c c«ng ty vµ c¸c chñ thÓ kh¸c nhau cña c¸c n-íc kh¸c nhau.
TTQT cã liªn quan ®Õn viÖc trao ®æi tiÒn quèc gia cña n-íc kh¸c nhau n-íc
nµy lÊy tiÒn quèc gia cña n-íc kh¸c. §ång tiÒn dïng ®Ó thanh to¸n bao giê còng
lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt mét trong hai bªn, nã cã thÓ lµ ®ång tiÒn cña mét trong
hai n-íc hoÆc ®ång tiÒn cña mét n-íc thø ba do hai bªn chän. TiÒn mÆt hÇu nhkh«ng ®-îc sö dông trong TTQT, thay vµo ®ã lµ c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n
th«ng dông nh-: hèi phiÕu th-¬ng m¹i, kú phiÕu, sÐc, thÎ tÝn dông, th- chuyÓn
tiÒn, ®iÖn chuyÓn tiÒn hoÆc th- tÝn dông...
PhÇn lín c¸c ho¹t ®éng TTQT ®-îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng c¸c tµi
kho¶n t¹i c¸c NHTM. Víi t- c¸ch lµ trung gian thanh to¸n thay mÆt cho kh¸ch
8
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
h¯ng, NHTM trë th¯nh “ngêi thñ quü” cña doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t
®éng thu hé, chi hé c¸c kho¶n tiÒn ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu hµng ho¸ hay dÞch vô. §ång thêi, víi dÞch vô thu ®æi ngo¹i tÖ, cho vay ký
quÜ më th- tÝn dông, tµi trî d-íi d¹ng chiÕt khÊu hèi phiÕu, mua tr-íc bé chøng
tõ ch-a ®Õn h¹n thanh to¸n,... c¸c NHTM ®· chøng tá vai trß quan träng kh«ng
thÓ thiÕu trong viÖc ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng TTQT diÔn ra thuËn lîi, chÝnh x¸c vµ
an toµn.
2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong th-¬ng m¹i quèc tÕ
Xu h-íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· vµ ®ang ®Æt c¸c quèc gia
tr-íc nhu cÇu ph¶i héi nhËp víi bªn ngoµi th«ng qua viÖc t¨ng c-êng c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã th-¬ng m¹i quèc tÕ lµ yÕu tè ®ãng vai trß nßng
cèt, lµ c¬ së cho c¸c mèi quan hÖ kh¸c tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Th-¬ng m¹i quèc tÕ
cho phÐp mét n-íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l-îng nhiÒu h¬n møc cã
thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, tiªu dïng trong n-íc khi thùc
hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp. Th-¬ng m¹i quèc tÕ xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ ®iÒu
kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n-íc, khi mµ mçi n-íc chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËp khÈu nh÷ng
hµng ho¸ vµ dÞch vô cÇn thiÕt tõ n-íc kh¸c, ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy
cµng cao cña con ng-êi. Th-¬ng m¹i quèc tÕ võa lµ cÇu nèi liÒn kinh tÕ cña mçi
quèc gia víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, võa lµ hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi
sèng cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh v-îng h¬n.
Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn tÇm quan träng cña th-¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt
trong bèi c¶nh hiÖn nay khi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®Æt ho¹t ®éng
kinh tÕ ®èi ngo¹i ë vÞ trÝ hµng ®Çu. Song muèn thiÕt lËp mèi quan hÖ ®èi ngo¹i,
quan hÖ th-¬ng m¹i víi c¸c n-íc th× ®iÒu quan träng kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i thiÕt
lËp quan hÖ TTQT. TTQT lµ kh©u quan träng trong mua b¸n trao ®æi hµng ho¸,
dÞch vô gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. NÕu lîi nhuËn lµ môc tiªu quan träng hµng
®Çu cña c¸c chñ thÓ tham gia vµo th-¬ng m¹i quèc tÕ th× chÝnh TTQT ®em l¹i c©u
9
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
tr¶ lêi cho thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña hä. Sù ph¸t triÓn ngµy cµng t¨ng trong
ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ sè thµnh viªn tham gia vµo ho¹t ®éng nµy ngµy
cµng lín lµm cho nhu cÇu TTQT ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt.
TTQT t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng vµ doanh nghiÖp g¾n bã víi nhau h¬n.
Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, th-¬ng l-îng, ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th-¬ng, nÕu
doanh nghiÖp cña c¶ hai bªn tr-íc ®ã ®· th«ng qua ng©n hµng vÒ viÖc thanh to¸n
th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®-îc kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp
®ång. §iÒu nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong tiÕn tr×nh th-¬ng l-îng ®µm
ph¸n.
TTQT thuËn lîi ®em l¹i sù an t©m cho c¶ ng-êi nhËp khÈu vµ ng-êi xuÊt
khÈu khi tham gia vµo th-¬ng m¹i quèc tÕ. TTQT diÔn ra nhanh chãng, kÞp thêi,
chÝnh x¸c sÏ h¹n chÕ ®-îc c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång do
kho¶ng c¸ch ®Þa lý gi÷a c¸c b¹n hµng, do sù biÕn ®éng tiÒn tÖ, tõ ®ã gãp phÇn æn
®Þnh tû gi¸, duy tr× dù tr÷ ngo¹i hèi, t¹o nªn sù c©n b»ng trong c¸n c©n thanh to¸n
xuÊt nhËp cña nhµ n-íc. ViÖc tham gia cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ gióp nhµ n-íc
trong viÖc qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
cña c¸c doanh nghiÖp trong n-íc, ®ång thêi n¾m b¾t ®-îc t×nh h×nh thÞ tr-êng
thÕ giíi, tù ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §©y
lµ mét b-íc ®i quan träng ®¶m b¶o cho th-¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng
vµ m¹nh mÏ.
TTQT gãp phÇn vµo c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc, gãp
phÇn thay ®æi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c
doanh nghiÖp t¨ng qui m« s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, tõ ®ã thóc ®Èy th-¬ng m¹i trong n-íc vµ th-¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn.
ViÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thanh to¸n lµ c«ng cô ®Ó c¹nh tranh bªn c¹nh
c¸c yÕu tè c¹nh tranh vÒ gi¸, vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm, thêi h¹n cung øng vµ dÞch
vô th-¬ng m¹i. Ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ cµng ph¸t triÓn th× c¸c h×nh thøc
thanh to¸n cµng ®a d¹ng. ChÊt l-îng cña TTQT lµ c¬ së ®Ó t¹o lßng tin cho b¹n
10
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
hµng trong th-¬ng m¹i quèc tÕ, gióp doanh nghiÖp n©ng cao uy tÝn trªn thÞ tr-êng
quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh l-u th«ng hµng ho¸ mang tÝnh toµn cÇu, t¹o
thªm søc c¹nh tranh trªn toµn thÕ giíi. C¹nh tranh vÒ thanh to¸n sÏ dÉn ®Õn sù
th¾ng lîi cña mäi c¹nh tranh kh¸c trong ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng.
Trong TTQT, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn cÇn ph¶i ®-îc quy ®Þnh râ
rµng trong hîp ®ång ®Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh. Th«ng th-êng, c¸c vÊn ®Ò nµy
®-îc qui ®Þnh trong c¸c ®iÒu kiÖn TTQT gåm ®iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ, ®iÒu kiÖn vÒ
®Þa ®iÓm, ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian vµ ®iÒu kiÖn vÒ ph-¬ng thøc thanh to¸n, trong ®ã
®iÒu kiÖn vÒ ph-¬ng thøc thanh to¸n lµ ®iÒu kiÖn quan träng bËc nhÊt. Mét
ph-¬ng thøc thanh to¸n hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¶m b¶o an toµn cho c¶ ng-êi
nhËp khÈu vµ ng-êi xuÊt khÈu chÝnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
thµnh c«ng cña giao dÞch th-¬ng m¹i.
II. TÝn dông chøng tõ - mét ph-¬ng thøc thanh to¸n quan
träng trong thanh to¸n quèc tÕ
HiÖn nay ®©y lµ ph-¬ng thøc ®-îc sö dông nhiÒu nhÊt trong thanh to¸n xuÊt
nhËp khÈu. Trong ph-¬ng thøc nµy c¸c ng©n hµng kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ trung
gian thu hé mµ ng©n hµng cßn tham gia vµo c¸c giao dÞch b»ng c¸ch cam kÕt
ch¾c ch¾n sÏ tr¶ tiÒn cho ng-êi b¸n khi hä xuÊt tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi néi
dung cña tÝn dông th-.
1. Kh¸i niÖm chung vÒ ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
§iÒu 2 kho°n môc a cña b°n “C²c quy t¾c v¯ thùc h¯nh thèng nhÊt vÒ tÝn
dông chøng tõ” (B°n söa ®æi n¨m 1993, sè xuÊt b°n 500 cña Phßng th¬ng m³i
quèc tÕ, gäi t¾t l¯ UCP 500) quy ®Þnh: “TÝn dông chøng tõ cã nghÜa l¯ bÊt cø mét
sù tho¶ thuËn nµo dï cho ®-îc gäi hay ®-îc m« t¶ nh- thÕ nµo, mµ theo ®ã mét
ng©n hµng (Ng©n hµng ph¸t hµnh) hµnh ®éng theo yªu cÇu vµ chØ thÞ cña mét
kh¸ch hµng (Ng-êi yªu cÇu ph¸t hµnh tÝn dông) hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh:
11
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
i.
Ph¶i tiÕn hµnh viÖc tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn theo lÖnh cña mét ng-êi thø ba
(ng-êi h-ëng lîi) hoÆc ph¶i chËp nhËn hoÆc tr¶ tiÒn hèi phiÕu do ng-êi
h-ëng lîi ký ph¸t, hoÆc
ii.
Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c tiÕn hµnh thanh to¸n nh- thÕ hoÆc
chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu nh- thÕ , hoÆc
iii. Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c chiÕt khÊu khi (c¸c) chøng tõ quy
®Þnh ®-îc xuÊt tr×nh víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c ®iÒu kiÖn cña tÝn dông ®-îc
thùc hiÖn ®óng.
Hay cã thÓ hiÓu mét c¸ch tãm t¾t ®Þnh nghÜa trªn nh- sau: ph-¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ lµ mét sù tho¶ thuËn, trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng më tÝn
dông th-) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng-êi xin më tÝn dông th-) sÏ tr¶ mét sè
tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi sè tiÒn cña th- tÝn dông)
hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ng-êi nµy ký ph¸t trong ph¹m vi sè tiÒn ®ã khi
ng-êi nµy xuÊt tr×nh cho ng©n hµng mét bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi
nh÷ng quy ®Þnh ®Ò ra trong tÝn dông th-.
Nh- vËy theo ®Þnh nghÜa trªn, th- tÝn dông lµ mét c«ng cô tµi chÝnh quan
träng trong ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Nã cã thÓ tån t¹i d-íi d¹ng th-, ®iÖn,
hay th- ®iÖn hçn hîp. Tuú theo thãi quen vµ th«ng lÖ tõng n-íc mµ tÝn dông th®-îc gäi víi nhiÒu tªn kh¸c nhau: Letter of credit; Documentary Credit; Credit.
Tuy nhiªn, gäi lµ g× ®i n÷a b¶n chÊt cña tÝn dông th- lµ mét sù cam kÕt b¶o ®¶m
cña Ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n cho ng-êi h-ëng lîi khi bé chøng tõ xuÊt
tr×nh phï hîp víi néi dung cña tÝn dông th-.
2. §Æc tr-ng cña tÝn dông chøng tõ
Th- tÝn dông lµ c¬ së ph¸p lý chÝnh cña viÖc thanh to¸n, nã rµng buéc tÊt c¶
c¸c bªn tham gia vµo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Th- tÝn dông ra ®êi lu«n
dùa trªn c¬ së hîp ®ång th-¬ng m¹i ®-îc ký kÕt gi÷a Ng-êi mua (NM) vµ Ng-êi
b¸n (NB) trong ®ã quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn mua b¸n, khèi l-îng, sè l-îng vµ
thÓ thøc thanh to¸n. ViÖc ¸p dông ph-¬ng thøc thanh to¸n b»ng th- tÝn dông ph¶i
12
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
®-îc bªn mua vµ bªn b¸n thèng nhÊt vµ quy ®Þnh trong hîp ®ång th-¬ng m¹i.
Khi hîp ®ång quy ®Þnh ¸p dông th- tÝn dông th× NM míi cã tr¸ch nhiÖm yªu cÇu
ng©n hµng më L/C cho NB h-ëng. Sau khi L/C ®· ®-îc më vµ ®-îc NB chÊp
nhËn, nghÜa vô giao hµng cña NB míi ®-îc thùc hiÖn.
Ng©n hµng më cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu nÕu hä xuÊt tr×nh mét
bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi néi dung cña L/C.
TÝn dông chøng tõ ngµy cµng ph¸t huy vai trß trong m«i tr-êng quèc tÕ réng
lín gi÷a c¸c b¹n hµng tÝn nhiÖm hay ch-a tõng quen biÕt v× nã ®¶m b¶o ch¾c
ch¾n r»ng ng-êi xuÊt khÈu sÏ ®-îc tr¶ tiÒn miÔn lµ hä xuÊt tr×nh ®-îc mét bé
chøng tõ hoµn h¶o tíi ng©n hµng mµ kh«ng cÇn biÕt tíi mèi quan hÖ gi÷a ng©n
hµng më vµ Ng-êi mua. §iÒu nµy thÓ hiÖn c¸c tÝnh chÊt v« cïng quan träng cña
tÝn dông chøng tõ.
Mét lµ th- tÝn dông th-¬ng m¹i ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång mua
b¸n nh-ng sau khi ra ®êi l¹i hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång mua b¸n. VÒ b¶n
chÊt L/C lµ mét chøng th- thÓ hiÖn cam kÕt cña ng©n hµng phôc vô NM ®èi
víi NB vÒ nghÜa vô tr¶ tiÒn theo quy ®Þnh trong ®iÒu kho¶n thanh to¸n cña hîp
®ång mua b¸n. V× vËy L/C ph¶i ®-îc më trªn c¬ së cña hîp ®ång. C¨n cø vµo
néi dung cña hîp ®ång, NM göi ®¬n yªu cÇu më L/C cho ng©n hµng ®-îc hai
bªn chØ ®Þnh trong hîp ®ång (trong tr-êng hîp hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh, NM
cã quyÒn lùc chän mét ng©n hµng thÝch hîp), NB cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra khi
nhËn ®-îc L/C c¨n cø vµo néi dung cña hîp ®ång mua b¸n mµ hai bªn ®·
thèng nhÊt. Khi L/C phï hîp th× NB thùc hiÖn nghÜa vô giao hµng. NÕu kh«ng
th× NB cã quyÒn yªu cÇu NM söa ®æi L/C cho phï hîp v¬Ý hîp ®ång tr-íc khi
giao. Nh- vËy ng©n hµng më L/C chØ c¨n cø vµo ®¬n xin më L/C cña NM göi
®Õn ®Ó lËp mét cam kÕt tr¶ tiÒn ®èi víi NB chø kh«ng c¨n cø vµo hîp ®ång
mua b¸n. Sau khi NB giao hµng nÕu xuÊt tr×nh chøng tõ thanh to¸n phï hîp
víi néi dung th- tÝn dông sÏ ®-îc ng©n hµng më th- tÝn dông tr¶ tiÒn, cßn bé
chøng tõ Êy cã phï hîp víi hîp ®ång hay kh«ng ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch
13
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
nhiÖm. NÕu bé chøng tõ cã sai sãt, NM vµ ng©n hµng më th- tÝn dông tõ chèi
tr¶ tiÒn cho NB chØ c¨n cø vµo th- tÝn dông kh«ng c¨n cø vµo hîp ®ång.
TÝnh ®éc lËp nµy còng thÓ hiÖn nghÜa vô cña ng©n hµng kh«ng thay ®æi,
nÕu söa ®æi hîp ®ång mµ kh«ng söa ®æi th- tÝn dông th× ng©n hµng vÉn chØ dùa
vµo th- tÝn dông ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n cña m×nh mµ kh«ng cÇn biÕt
®Õn hîp ®ång ®· thay ®æi ®ã; hay ng-îc l¹i khi tÝn dông ®· ®-îc söa ®æi mµ
kh«ng söa ®æi hîp ®ång th× ®Õn khi xuÊt tr×nh chøng tõ thanh to¸n tuy phï hîp
víi hîp ®ång nh-ng tr¸i víi th- tÝn dông, ng©n hµng më vÉn cã quyÒn tõ chèi
thanh to¸n. Sau cïng tÝnh ®éc lËp cña th- tÝn dông kh«ng huû bá tr¸ch nhiÖm
cña ng©n hµng më khi hîp ®ång ®· huû bá nh-ng th- tÝn dông vÉn cßn hiÖu
lùc.
Hai lµ, trong c¸c nghiÖp vô tÝn dông, tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan chØ giao
dÞch c¨n cø vµo chøng tõ kh«ng c¨n cø vµo hµng ho¸. Bëi v× c¸c bªn chØ mua
b¸n theo chøng tõ vÒ quyÒn së h÷u hµng ho¸ chø kh«ng mua b¸n hµng ho¸
b»ng hiÖn vËt nªn bé chøng tõ hµng ho¸ lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c
giao dÞch cã ®-îc thùc hiÖn hay kh«ng. ChÝnh bé chøng tõ nµy míi t¹o nªn c¬
së nÒn t¶ng cña tÝn dông th- kÌm chøng tõ, qua ®ã NB míi cã thÓ ®ßi tiÒn
ng©n hµng më th- tÝn dông, ng©n hµng më L/C sÏ ®ång ý tr¶ tiÒn hay tõ chèi
thanh to¸n cho NB, ®ång thêi còng lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó NM hoµn tr¶ hay tõ
chèi tr¶ tiÒn cho ng©n hµng më th- tÝn dông. Nh- vËy trong PTTDCT c¸c
chøng tõ cã tÇm quan träng to lín v× nã t-îng tr-ng cho gi¸ trÞ hµng ho¸ mµ
NB ®· giao vµ cho phÐp NM sö dông hµng ho¸.
Trªn ®©y lµ hai ®Æc tr-ng v« cïng quan träng cña th- tÝn dông. Vµ chÝnh
nhê ®Æc tr-ng nµy mµ th- tÝn dông ph¸t huy ®-îc -u viÖt, trë thµnh ph-¬ng
thøc thanh to¸n ®-îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·i nhÊt hiÖn nay.
3. C¸c bªn tham gia
Trong ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ th-êng cã bèn bªn tham gia ®ã lµ:
14
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
- Ng-êi xin më th- tÝn dông (The applicant): lµ ng-êi viÕt ®¬n xin më
th- tÝn dông, th-êng lµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng (cã tµi kho¶n tiÒn ViÖt hoÆc
ngo¹i tÖ t¹i ng©n hµng) ng-êi nµy lµ ng-êi nhËp khÈu, ng-êi chuyÓn tiÒn ra
n-íc ngoµi. ë ViÖt Nam, ng-êi xin më L/C th-êng lµ c¸c c«ng ty xuÊt nhËp
khÈu ®-îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ cã tµi kho¶n ngo¹i tÖ.
- Ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông (The beneficiary): lµ ng-êi ®-îc ng©n
hµng göi tÝn dông th- tíi vµ sÏ ®-îc h-ëng sè tiÒn trong th- tÝn dông nÕu xuÊt
tr×nh bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi yªu cÇu ®Ò ra. Ng-êi h-ëng lîi cã
thÓ lµ ng-êi b¸n, ng-êi xuÊt khÈu hay bÊt cø ng-êi nµo kh¸c mµ ng-êi h-ëng
lîi chØ ®Þnh.
- Ng©n hµng më th- tÝn dông (The issuing bank): lµ ng©n hµng ®¹i diÖn
cho ng-êi xin më tÝn dông th-, theo yªu cÇu cña ng-êi nµy, ph¸t hµnh mét bøc
th- cam kÕt thanh to¸n cã ®iÒu kiÖn cho ng-êi h-ëng lîi. Ng©n hµng nµy cßn
gäi lµ Ng©n hµng ph¸t hµnh (NHPH), th-êng ë n-íc ng-êi më th- tÝn dông.
- Ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn dông (the advising bank) (NHTB) lµ
ng©n hµng cã nghÜa vô th«ng b¸o L/C cho ng-êi h-ëng lîi biÕt ®-îc ®iÖn
th«ng b¸o cña NHPH vµ chuyÓn bé chøng tõ thanh to¸n cho NHPH khi nhËn
®-îc tõ ng-êi h-ëng lîi. Ng©n hµng nµy th-êng lµ ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n
hµng më L/C.
Ngoµi ra cßn cã thÓ cã thªm sù tham gia cña c¸c ng©n hµng kh¸c nh-:
- Ng©n hµng x¸c nhËn (the confirming bank), (NHXN): lµ ng©n hµng
®øng ra x¸c nhËn L/C cho ng©n hµng më L/C theo yªu cÇu cña ng©n hµng nµy
vµ do ®ã lµm t¨ng ®é ®¶m b¶o cho L/C. §©y th-êng lµ ng©n hµng lín cã uy tÝn
trªn tr-êng quèc tÕ, cã tr¸ch nhiÖm cïng víi ng©n hµng më trong viÖc thanh
to¸n L/C. Ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ lµ NHTB hay ng©n hµng kh¸c tuú theo
yªu cÇu cô thÓ. Tr¸ch nhiÖm cña NHXN cßn cao h¬n ng©n hµng më. Ng©n
hµng më ph¶i tr¶ thñ tôc phÝ vµ ®«i khi ph¶i ký quü 100% t¹i NHXN.
15
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
- Ng©n hµng chiÕt khÊu (the negotiating bank): lµ ng©n hµng ®-îc
Ng-êi b¸n vµ Ng-êi mua tho¶ thuËn trong L/C lµ sÏ ®øng ra mua l¹i toµn bé
hèi phiÕu do Ng-êi b¸n ký ph¸t theo gi¸ mµ hai bªn tho¶ thuËn. Tuú theo quy
®Þnh cña L/C ng©n hµng chiÕt khÊu cã thÓ lµ NHTB hay mét ng©n hµng kh¸c
do ng©n hµng më L/C chØ ®Þnh.
- Ng©n hµng chuyÓn nh-îng: nÕu L/C lµ lo¹i cã thÓ chuyÓn nh-îng th×
ng©n hµng nµy sÏ ®øng ra chuyÓn nh-îng L/C tõ ng-êi h-ëng lîi nµy sang
ng-êi h-ëng lîi kh¸c theo yªu cÇu cña ng-êi h-ëng lîi ®Çu tiªn.
- Ng©n hµng chuyÓn chøng tõ: thay v× göi nhiÒu bé chøng tõ thanh to¸n
tíi nhiÒu ng©n hµng më kh¸c nhau, tÊt c¶ c¸c chøng tõ ®-îc göi tíi mét ng©n
hµng gäi lµ ng©n hµng chuyÓn chøng tõ. Ng©n hµng nµy cã tr¸ch nhiÖm göi
tiÕp c¸c bé chøng tõ ®Õn c¸c ng©n hµng më ®Ó thanh to¸n.
4. Néi dung chñ yÕu cña tÝn dông thMét tÝn dông th- th-¬ng m¹i th-êng bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n sau ®©y:
a. Sè hiÖu, ®Þa ®iÓm vµ ngµy më L/C
TÊt c¶ c¸c th- tÝn dông ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã. T¸c dông cña
chóng lµ ®Ó trao ®æi th- tõ, ®iÖn tÝn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn th- tÝn
dông. Sè hiÖu nµy cßn ®-îc dïng ®Ó ghi vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan.
§Þa ®iÓm më L/C: lµ n¬i mµ ng©n hµng më L/C viÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho
ng-êi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa trong viÖc lùa chän luËt ¸p dông khi
x¶y ra tranh chÊp nÕu cã xung ®ét ph¸p luËt vÒ L/C ®ã.
Ngµy më L/C lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh cam kÕt cña ng©n hµng më L/C
víi ng-êi xuÊt khÈu, lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ cuèi
cïng lµ c¨n cø ®Ó ng-êi xuÊt khÈu kiÓm tra xem ng-êi nhËp khÈu thùc hiÖn
viÖc më L/C cã ®óng h¹n nh- ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång kh«ng.
b. Tªn, ®Þa chØ cña c¸c bªn tham gia
Nh÷ng ng-êi cã liªn quan ®Õn ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nãi chung
chia lµm hai lo¹i: mét lµ c¸c th-¬ng nh©n, hai lµ c¸c ng©n hµng. C¸c th-¬ng
16
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
nh©n bao gåm ng-êi nhËp khÈu lµ ng-êi yªu cÇu më L/C vµ ng-êi xuÊt khÈu lµ
ng-êi h-ëng lîi L/C. C¸c ng©n hµng tham gia trong ph-¬ng thøc tÝn dông
chøng tõ gåm cã: ng©n hµng më L/C, ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng tr¶ tiÒn,
ng©n hµng x¸c nhËn .v.v. Yªu cÇu trªn th- tÝn dông ph¶i ghi râ tªn vµ ®Þa chØ
cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia lµm c¨n cø ®Ó sau nµy thùc hiÖn ®óng nghÜa vô vµ
tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Ngoµi ra còng ph¶i ghi râ sè hiÖu tµi kho¶n cña c¸c bªn
tham gia.
c. Sè tiÒn cña th- tÝn dông
Sè tiÒn cña L/C võa ®-îc ghi b»ng sè võa ®-îc ghi b»ng ch÷ vµ thèng
nhÊt víi nhau. Kh«ng thÓ chÊp nhËn ®-îc mét th- tÝn dông cã ghi sè tiÒn b»ng
sè vµ b»ng ch÷ m©u thuÉn nhau. §Æc biÖt tªn cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ ph¶i râ rµng, v×
vÝ nh- cïng mét tªn gäi ®«la th× trªn thÕ giíi cã nhiÒu lo¹i ®«la kh¸c nhau:
nh- ®«la MÜ, ®«la óc, ®«la Hongkong, ®«la Singapore, .v.v. Kh«ng nªn ghi sè
tiÒn d-íi d¹ng mét sè tuyÖt ®èi v× ghi nh- thÕ ng-êi xuÊt khÈu khã cã thÓ giao
hµng víi gi¸ trÞ ®óng nh- L/C quy ®Þnh, ®Æc biÖt ®èi víi hµng rêi. C¸ch ghi sè
tiÒn tèt nhÊt lµ ghi mét sè giíi h¹n mµ ng-êi xuÊt khÈu cã thÓ ®¹t ®-îc dï
hµng giao lµ hµng rêi hay hµng nguyªn.
d. Thêi h¹n hiÖu lùc, thêi h¹n tr¶ tiÒn, thêi h¹n giao hµng.
Thêi h¹n hiÖu lùc cña th- tÝn dông lµ thêi h¹n mµ ng©n hµng më L/C cam
kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu nÕu ng-êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh bé chøng tõ
trong thêi h¹n ®ã vµ phï hîp víi quy ®Þnh cña L/C. Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C
b¾t ®Çu tÝnh tõ ngµy më L/C (date of issue) ®Õn ngµy hÕt hiÖu lùc cña L/C
(expire date). Tuy nhiªn khi quy ®Þnh th× ngµy më L/C ph¶i tr-íc vµ ngµy hÕt
h¹n L/C ph¶i sau ngµy giao hµng mét thêi gian hîp lý, th«ng th-êng kh«ng
trïng víi ngµy giao hµng. Ngµy më L/C c¸ch ngµy giao hµng mét kho¶ng thêi
gian phï hîp nghÜa lµ ®-îc tÝnh b»ng sè ngµy tèi thiÓu cÇn ph¶i cã ®Ó th«ng
b¸o L/C, sè ngµy L/C n»m t¹i ng©n hµng th«ng b¸o, sè ngµy chuÈn bÞ hµng
ho¸ ®Ó giao. Ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc L/C ph¶i sau ngµy giao hµng cho nhµ nhËp
17
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
khÈu mét thêi gian phï hîp nghÜa lµ ®-îc tÝnh b»ng sè ngµy tèi thiÓu cÇn ph¶i
cã ®Ó göi bé chøng tõ thanh to¸n, sè ngµy L/C n»m t¹i ng©n hµng më.
Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C (date of payment) lµ thêi h¹n tr¶ tiÒn ngay hay
thêi h¹n tr¶ tiÒn vÒ sau. §iÒu nµy hoµn toµn phô thuéc vµo quy ®Þnh cña hîp
®ång. Thêi h¹n tr¶ tiÒn cã thÓ n»m trong hay n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña
L/C song ®iÒu quan träng lµ hèi phiÕu ph¶i ®-îc xuÊt tr×nh trong thêi h¹n hiÖu
lùc cña L/C.
Thêi h¹n giao hµng (date of delivery) còng ®-îc ghi trong L/C vµ do hîp
®ång mua b¸n quy ®Þnh. Thêi h¹n giao hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi thêi h¹n
hiÖu lùc cña L/C. Nã ph¶i c¸ch ngµy më L/C vµ ngµy hÕt hiÖu lùc L/C mét
kho¶ng thêi gian hîp lý. NÕu tho¶ thuËn kÐo dµi thêi h¹n giao hµng mét sè
ngµy nµo ®ã th× ng©n hµng më L/C còng cÇn ph¶i hiÓu thêi h¹n hiÖu lùc cña
L/C còng ®-îc kÐo dµi t-¬ng øng.
e. Nh÷ng néi dung kh¸c
Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸ nh- tªn hµng, sè l-îng, träng l-îng,
gi¸ c¶, quy c¸ch phÈm chÊt, bao b×, kÝ m· hiÖu.v.v.
Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i giao nhËn hµng ho¸ nh- ®iÒu kiÖn c¬ së
giao hµng (FOB,CIF,CFR,.v.v.), n¬i göi vµ n¬i giao hµng, c¸ch v©n
chuyÓn vµ c¸ch giao hµng.v.v.
f. Nh÷ng chøng tõ mµ ng-êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh
§©y lµ mét néi dung then chèt cña th- tÝn dông, bëi v× bé chøng tõ quy
®Þnh trong L/C lµ b»ng chøng cña ng-êi xuÊt khÈu chøng minh r»ng m×nh ®·
hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng vµ lµm ®óng nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh cña th- tÝn
dông. Do vËy, ng©n hµng më L/C ph¶i dùa vµo ®ã ®Ó tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho
ng-êi xuÊt khÈu nÕu bé chøng tõ phï hîp víi nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh trong thtÝn dông. VÒ chøng tõ, ng©n hµng më L/C th-êng yªu cÇu ng-êi xuÊt khÈu
tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu sau:
C¸c lo¹i chøng tõ mµ ng-êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh
18
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
Sè l-îng chøng tõ mçi lo¹i
Yªu cÇu vÒ viÖc ký ph¸t tõng lo¹i chøng tõ ®ã nh- thÕ nµo
* Hèi phiÕu (Draft/ Bill of Exchange): lµ mét mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn v« ®iÒu
kiÖn cña ng-êi xuÊt khÈu ký ph¸t ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈu hoÆc ng-êi ®¹i
diÖn cña hä, yªu cÇu ng-êi nhËp khÈu khi ®Õn thêi h¹n quy ®Þnh ph¶i tr¶ mét
sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng-êi h-ëng lîi.
* Ho¸ ®¬n th-¬ng m¹i (Commercial Invoice): lµ mét chøng tõ do Ng-êi
b¸n lËp vµ ®-îc coi lµ mét trong nh÷ng chøng tõ cÇn thiÕt ph¶i cã cña bé
chøng tõ. Trong tr-êng hîp kh«ng dïng hèi phiÕu th× ho¸ ®¬n th-¬ng m¹i
®-îc coi lµ c¨n cø ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng.
* Chøng tõ vËn t¶i: lµ chøng tõ ®-îc ph¸t hµnh khi hµng ho¸ ®-îc giao
cho mét c«ng ty vËn t¶i ®Ó vËn chuyÓn. VËn ®¬n lµ chøng tõ quan träng trong
bé chøng tõ chøng minh nghÜa vô giao hµng cña Ng-êi b¸n ®· ®-îc thùc hiÖn.
Tuú theo ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, vËn ®¬n cã thÓ lµ vËn ®¬n ®-êng biÓn (Bill of
Lading), ®-êng kh«ng (Airway Bill), ®-êng s¾t (Railway Bill),.v.v.
* Hîp ®ång b¶o hiÓm (Insurance Policy): ®-îc ký kÕt gi÷a c«ng ty b¶o
hiÓm víi ng-êi mua b¶o hiÓm vµ th-êng theo mÉu chuÈn b¶o hiÓm rñi ro
th«ng th-êng cña mét hµnh tr×nh.
* C¸c chøng tõ kh¸c:
GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Origin):
B¶n khai ®ãng gãi hµng (Packing List)
GiÊy chøng nhËn chÊt l-îng (Certificate of quality)
GiÊy chøng nhËn sè
l-îng, träng l-îng
(Certificate of
quantity/weight).
C¸c giÊy chøng nhËn ph©n tÝch (Certificate(s) of analysis)
GiÊy chøng nhËn kiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch.
19
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
g. Sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng më L/C lµ néi dung cuèi cïng cña
th- tÝn dông vµ nã rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng më L/C.
h. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c biÖt kh¸c. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn kÓ trªn, khi
cÇn thiÕt, ng©n hµng më L/C vµ ng-êi xuÊt khÈu cã thÓ thªm c¸c néi dung
kh¸c nh- ai tr¶ phÝ ng©n hµng, nh÷ng h-íng dÉn ®èi víi ng©n hµng chiÕt khÊu,
sè UCP mµ hai bªn thèng nhÊt ¸p dông.
i. Ch÷ ký cña ng©n hµng më L/C. L/C thùc chÊt lµ mét hîp ®ång d©n sù,
do vËy, ng-êi ký L/C ph¶i ®ñ hµnh vi ph¸p lý vµ n¨ng lùc ph¸p lý. NÕu göi
b»ng TELEX, SWIFT th× c¨n cø vµo m· kho¸.
5. C¸c lo¹i th- tÝn dông
Trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ ¸p dông nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c
nhau. Mçi h×nh thøc thanh to¸n cã nh÷ng rñi ro riªng ®èi víi Ng-êi mua
(NM), Ng-êi b¸n (NB) vµ ng©n hµng. V× vËy, ®èi víi thanh to¸n theo PTTDCT
ng-êi ta ph©n ra nhiÒu lo¹i L/C kh¸c nhau, theo mçi lo¹i th× quyÒn vµ nghÜa vô
cña c¸c chñ thÓ tham gia còng kh¸c nhau.
a. L/C cã thÓ huû bá (Revocable L/C )
Lµ lo¹i L/C mµ NHPH,trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C, cã thÓ söa ®æi
hoÆc huû bá t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo mµ kh«ng cÇn th«ng b¸o cho ng-êi
h-ëng lîi, nh-ng muèn söa ®æi huû bá ph¶i tiÕn hµnh tr-íc khi ng-êi h-ëng
lîi thùc hiÖn L/C vµ xuÊt tr×nh bé chøng tõ cho NHTB. TÝnh chÊt cña L/C cã
thÓ huû bá lµ mét th- høa hÑn tr¶ tiÒn cho NB chø ch-a ph¶i lµ mét th- cam
kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng më th- tÝn dông. Do vËy, lo¹i h×nh th- tÝn dông nµy
ch-a cã tÝnh ®¶m b¶o.
b. L/C kh«ng thÓ huû bá (Irrevocable L/C )
§©y lµ lo¹i L/C sau khi ®· ®-îc më th× NHPH kh«ng ®-îc söa ®æi, bæ
sung hoÆc huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña
ng-êi h-ëng lîi. Lo¹i L/C nµy ®-îc dïng rÊt phæ biÕn hiÖn nay trªn thÕ giíi.
c. L/C kh«ng thÓ huû bá cã x¸c nhËn (Irrevocable comfirmed L/C )
20
Tr-êng ®¹i häc Ngo¹i Th-¬ng Hµ Néi
- Xem thêm -
.PDF 
100 
34481 
82 
