Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Bµi tËp m«n häc
¶nh hëng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®èi víi m«i trêng
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
Bµi lµm
Ngµy nay KH vµ CN ®· chiÕm mét vÞ trÝ quan träng, trë thµnh lùc läng
s¶n xuÊt trùc tiÕp, lµ ®éng lùc c¬ b¶n cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn
më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng trùc tiÕp vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh
toµn cÇu ho¸, híng tíi x· héi th«ng tin vµ nÒn kinh tÕ tri thøc. §èi víi níc ta,
víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c hËu trong khi cuéc c¸ch
m¹ng KH vµ CN trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra víi tèc ®ä hÕt søc nhanh chãng va
s©u réng, qua tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy mét gia t¨ng th× viÖc ph¸t triÓn
KH vµ CN cïng víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña Nhµ níc vµ tiÒm lùc l·nh ®¹o
cña §¶ng.
NhËn tøc râ tÇm quan träng cña KH & CN trong thêi gian qua chÝnh
s¸ch vÒ KH &CN nø¬c ta cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc gãp phÇn quan
träng trong viÖc n©ng cao chÊt lîng, n¨g lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng
ho¸ ; ®µo t¹o nguån nh©n lùc; thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi , gi÷ g×n vµ ph¸t huy
b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.
i. nh÷ng chuyÓn ®æi tÝch cùc trong chÝnh s¸ch kh & cn ë
níc ta trong thêi gian võa qua
1.XÐt trªn tæng thÓ cña hÖ thèng KHCN
- ChuyÓn tõ chÝnh s¸ch dùa trªn quan ®IÓm Nhµ níc ®éc quyÒn vÒ ho¹t
®éng KH & CN ®Õn mét chÝnh s¸ch dùa trªn quan ®iÓm mäi thµnh phÇn kinh
tÕ ®Òu ®ãng vai trß nh÷ng t¸c nh©n tham gia vµo ho¹t ®éng KH &CN .
-Trong néi dung c¸c chÝnh s¸ch ®· dµnh mèi quan t©m ®¸ng kÓ tíi ph¸t
triÓn c«ng nghÖ.Trong hÖ thèng chØ sè khoa häc c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn m«t
vµi chØ sè vÒ c«ng nghÖ trong ®ã cã chØ sè vÒ tû lÖ phÇn tr¨m c«ng nghÖ ®îc
®æi míi.
- X¸c ®Þnh râ viÖc ph¸t triÓn KH vµ CN lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh,
c¸c ®Þa ph¬ng, mét sè nhiÖm vô nghiªn cøu c«ng nghÖ kh«ng cßn lµ bé phËn
trong ch¬ng tr×nh träng ®iÓm cña Nhµ níc, mµ lµ bé phËn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c Bé. Nhµ níc chØ cßn n¾m mét sè ch¬ng tr×nh
nghiªn cøu c«ng nghÖ chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn dµI h¹n cña ®Êt níc, nh
nh÷ng nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, vËt liÖu míi,
tù ®éng ho¸. Thùc hiÖn chñ tr¬ng chuyÓn ®æi tõ mét chÝnh s¸ch Cho khoa
häc sang mét chÝnh s¸ch B»ng khoa häc.
.
2.Nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý ho¹t ®éng nghiªn
cøu vµ triÓn khai ( Research and Develoment- R & D )
2.1 Thay ®æi c¬ cÊu XH cña c¸c tæ chøc còng nh c¬ cÊu cña chÝnh
c¸c tæ chøc R & D.
- ChuyÓn tõ viÖc chØ cã Nhµ níc tiÕn hµnh ho¹t ®éng R & D sang viÖc
cho phÐp thµnh lËp c¸c tæ chcs R & D thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ.
- ChuyÓn tõ viÖc chØ cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc ho¹t
®éng víi mét chøc n¨ng nghiªn cøu khoa häc ( R ) cßn c¸c ho¹t ®«ng triÓn
khai thùc nghiÖm ( D ) th× kh«ng thuéc chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan nghiªn
cøu sang viÖc cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu KH cña Nhµ níc ®îc tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng triÓn khai, ®îc ký kÕt vµ thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång kinh
tÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò KH vµ nghiªn cøu víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt.
2.2 §a d¹ng ho¸ nguån tµi chÝnh cung cÊp cho tæ chøc.
- C¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ cÊu nguån tµi chÝnh ®· dÇn dÇn cã nh÷ng thay
®æi c¨n b¶n. Ng©n s¸ch Nhµ níc kh«ng cßn lµ nguån duy nhÊt mµ cßn cã c¸c
nguån tõ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp còng nh nhiÒu lo¹i ®èi t¸c kh¸c nhau
trong x· héi. Sù më réng quan hÖ hîp t¸c Quèc tÕ lµm xuÊt hiÖn nhiÒu nguån
tµI trî tõ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ cøc quèc tÕ , c¸c tæ chøc nh©n ®¹o.
NhiÒu nguån tµI trî ChÝnh phñ còng bæ sung thªm nh÷ng nguån lùc quan
träng cho c¸c tæ chøc R & D. Ngoµi ra, trong mét sè trêng hîp, c¸ tæ chøc R
& D vÒ c«ng nghÖ ®· m¹nh d¹n sö dông vèn vay ®Ó thùc hiÖn nh÷nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt thö ®Ó lµm chñ c«ng nghÖ tríc khi bµn giao cho s¶n xuÊt.
2.3 CÊu tróc l¹i tæ chøc R & trong ®ã cã D
-§· tiÕn hµnh “ s¾p xÕp l¹i ” c¸c viÖn nghiªn cøu , trong ®ã cã viÖc
x¸c ®Þnh mét sè viÖn ®îc ng©n s¸ch Nhµ níc bao cÊp. Cßn l¹i c¸c viÖn ph¶I
2
tù t×m kiÕm c¸c hîp ®ång vµ c¸c nguån tµi trî kh¸c nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t
triÓn.
3.§æi míi chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý c«ng nghÖ
ViÖc qu¶n lý c«ng nghÖ ®îc bæ sung phï hîp ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ
trêng. Néi dung qu¶n lý c«ng nghÖ kh«ng chØ cßn giíi h¹n trong ph¹m vi “ 3
mÆt c«ng t¸c “ ( Ban hµnh vµ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kü thuËt
trong s¶n xuÊt ; Qu¶n lý ®o lêng ; Qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm ) nh tríc kia,
mµ ®· ®îc më réng thªm nhiÒu chØ tiªu nh: kiÓm so¸t c«ng nghÖ theo c¸c
tiªu chuÈn vÒ tÝnh tiªn tiÕn vµ « nhiÔm m«i trêng; ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ theo tû
lÖ s¶n phÈm cã thÓ giµnh thÕ m¹nh c¹nh tranh trong níc vµ trªn thÞ trêng thÕ
giíi...
4. ¦u tiªn ph¸t triÓn nh©n lùc cho ho¹t ®éng KH & CN
C¸c chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ nh©n lùc cã tr×nh ®é ®¹I häc trë lªn.
II. Nh÷ng thµnh tùu cña KH & CN ®¹t ®îc do thùc hiÖn
nh÷ng chuyÓn ®æi trong chÝnh s¸ch kh & cn
1. HÖ thèng KH & CN ®îc duy tr× vµ ph¸t triÓn
§Õn nay níc ta ®· cã mét lùc lîng KH & CN t¬ng ®èi ®«ng ®¶o víi
kho¶ng trªn 1 triÖu c¸n bé tèt nghiÖp ®¹I häc vµ cao ®¼ng, 10 ngh×n c¸n bé
cã tr×nh ®é trªn ®¹I häc, kho¶ng 1.3 triÖu cã tr×nh ®é trung cÊp kü thuËt vµ
kho¶ng 2.8 triÖu c«ng nh©n kü thuËt. Cïng víi ®éi ngò ®«ng ®¶o ®ã chóng ta
®· x©y dùng ®îc mét m¹ng líi trªn 100 trêng ®¹i häc vµ cao ®¼ng, h¬n 500
tæ chøc nghiªn cøu triÓn khai trªn ph¹m vi c¶ níc. C¬ së h¹ tÇng KH & CN
nh c¸c trung t©m nghiªn cøu, c¸c phßng thÝ nghiÖm, c¸c trung t©m th«ng tin
KH & CN, th viÖn ... còng ®îc t¨ng cêng vµ n©ng cÊp. HÖ thèng qu¶n lý Nhµ
níc còng ®· ®îc thiÕt lËp réng kh¾p tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng.
2.KH & CN ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn KT- XH ®Êt níc
Víi tiÒm lùc KH & CN ®· t¹o dùng ®îc, lùc lîng KH & CN níc ta
trong c¸c c¬ quan nghiªn cøu - triÓn khai, gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ khu vùc s¶n
3
xuÊt, dÞch vô ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn KTXH trong h¬n 10 n¨m ®æi míi võa qua.
Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n nhê bíc ®æi míi ph¬ng ph¸p tiÕp cËn,
cËp nhËt kiÕn thøc míi , ®· gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng luËn cø khoa häc cho
c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, biÖn ph¸p qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ níc
liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hoa, x· héi cña ®Êt níc.
Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn, KH kü
thuËt ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. C¸c
kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt níc
®· gãp phÇn x©y dùng luËn cø khoa häc cho c¸c ph¬ng ¸n ph¸t triÓn vïng vµ
l·nh thæ. NhiÒu nghiªn cøu trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· t¹o ra gièng c©y
trång, vËt nu«i cã chÊt lîng vµ n¨ng suÊt cao, gãp phÇn ®a níc ta tõ nhËp
khÈu l¬ng thùc trë thµnh mét níc xuÊt khÈu l¬ng thùc...V× vËy trong nh÷ng
n¨m qua, KH & CN viÖt nam ®· gãp phÇn tiÕp thu, lµm chñ nhanh chãng
nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®îc chuyÓn giao tõ níc ngoµi ®· phÇn nµo ®ãng
gãp cho ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt nam
trong thêi gian qua.
3.Gãp phÇn ph¸t triÓn nh©n lùc KH & CN.
KH & CN ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua còng gãp phÇn vµo viÖc ®µo
t¹o nh©n lùc KH & CN, cung cÊp mét sè lîng lín nh©n lùc tr×nh ®é trung
cÊp, ®¹i häc, trªn ®¹i häc ë nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c nhau gãp phÇn
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸... ®Êt níc.
4.HÖ thèng qu¶n lý KH & CN cã nh÷ng yÕu tè ®æi míi.
C¬ chÕ qu¶n lý KH & CN ®· bíc ®Çu ®æi míi theo híng phï hîp víi
c¬ chÕ thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan NC-TK g¾n kÕt h¬n trong s¶n xuÊt
vµ dÞch vô.
iii.nh÷ng tån t¹I cña chÝnh s¸ch KH & CN
1.Mét sè bÊt cËp vÒ chÝnh s¸ch trªn tæng thÓ.
- ThiÕu sù ph©n cÊp, ph©n c«ng râ rµng, sù ®IÒu hoµ phèi hîp gi÷a c¸c
c¬ quan trong bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc vÒ KH & CN, gi÷a c¬ quan qu¶n lý
4
TW vµ ®Þa ph¬ng dÉn ®Õn chång chÐo chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm,
kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ®a ra c¸c chÝnh s¸ch.
- Ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc ®èi víi vai trß KH - CN kh«ng ®ång ®Òu tõ
®ã dÉn ®Õn sù kh«ng ®ång bé trong hÖ thèng chÝnh s¸ch.
- Cha cã chÝnh s¸ch m¹nh mÏ, u tiªn ®èi víi viÖc s¸ng t¹o vµ ¸p dông
thµnh tùu nghiªn cøu c«ng nghÖ m¹nh giµnh thÕ c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
- Cßn nhiÒu bÊt cËp trong qu¶n lý ho¹t ®éng R & D.
+ ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t, chÝnh s¸ch thuÕ ,
chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch nhËp khÈu cha khuyÕn khÝch c¸c doanh
nghiÖp tÝch cùc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc & c«ng nghÖ.
+ C¸c chÝnh s¸ch vÓ tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng R & D cßn nhiÒu bÊt
cËp; thiÕu phèi hîp ®ång bé, cha quan t©m ®Õn phÇn con ngêi, phÇn th«ng tin
, phÇn tæ chøc: Vèn ®Çu t thÊp; cha cã chÝnh s¸ch phï hîp; c¸c chÝnh s¸ch ®·
®æi míi nhng cßn chËm;cha h×nh thµnh hÖ thèng qu¶n lý KH & CN phï hîp
víi c¬ chÕ thÞ trêng...
+ ChÝnh s¸ch nguån nh©n lùc cha t¹o ra biÕn ®æi m¹nh vÒ chÊt lîng
c¸n bé KH & CN phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung trªn thÕ giíi.
2.Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm vÒ KH & CN níc ta do nh÷ng tån t¹i
trong chÝnh s¸ch KH & CN t¹o ra
-Tr×nh ®é l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt
- §éi ngò c¸n bé KH & CN kh¸ ®«ng nhng cßn h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc,
bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi, ®Èy
m¹nh CNH - H§H ®Êt níc.
- M¹ng líi c¬ quan NC & TK cña níc ta cßn nhiÒu bÊt hîp lý
- HÖ thèng dÞch vô KH & CN cßn yÕu kÐm.
- HÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cßn nhiÒu bÊt cËp, chÊt lîng cßn thÊp.
- Mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng KH & CN vµ hÖ thèng KT - XH cßn yÕu.
5
-Tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ chËm rÊt nhiÒu so víi tèc ®é ®æi míi c«ng
nghÖ trªn thÕ giíi.
iv.Mét sè gi¶I ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch KH & CN níc ta
-Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ KH & CN gi÷a bé KH CN
& MT víi c¸c bé qu¶n lý tæng hîp kh¸c kh¾c phôc hiÖn tîng chång chÐo
m©u thuÉn nhau cña c¸c chÝnh s¸ch KH & CN.
- C¸c chÝnh s¸ch vÒ chi cho KH & CN cÇn ph¶i theo thø tù u tiªn mét
c¸ch hîp lý, ®ång thêi ®¶m b¶o t¨ng chi NSNN cho ho¹t ®éng KH & CN cao
h¬n møc t¨ng GDP Ýt nhÊt lµ 2 lÇn.
-Thùc hiÖn x· héi ho¸ ®Çu t cho KH &CN . KhuyÕn khÝch c¸c doanh
nghiÖp vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t tµi chÝnh cho KH & CN dùa trª c¸c chÝnh
s¸ch sau:
+ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh khuyÕn khÝch h×nh thµnh tæ chøc KH & CN
trong c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc thuéc híng u tiªn, träng ®IÓm.
+ Cho phÕp sö dông lîi nhuËn tríc thuÕ ®Ó chi hco ho¹t ®éng ®æi míi
c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, nghiªn cøu triÓn khai...
+ ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c dông cô thiÕt bÞ,
vËt t, tµi liÖu dïng cho ho¹t ®éng KH & CN. Gi¶m thuÕ VAT, thuÕ tiªu thô
®Æc biÖt ®èi víi DN trong giai ®o¹n ®Çu ®ua c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt,
miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi c¸c thu nhËp vÒ ph¸t minh s¸ng
chÕ, mÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp víi c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc
n«ng nghiÖp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµm thÝ nghiÖm.
+ Më réng kh¶ n¨ng vai trung vµ dµi h¹n cho c¸c DN phï hîp víi chu
kú ®æi míi c«ng nghÖ cña tõng nghµnh.
- §èi víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc KH & CN
+ Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN, n©ng
cao chÊt lîng vµ ®æi míi c¬ cÊu ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN.
+ C¶i tiÕn chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp ®èi víi c¸n bé KH & CN, ®¶m b¶o
thu nhËp cña c¸n bé KH & CN ®ñ taÝ SX më réng søc lao ®éng. Cã chÕ ®é
6
thëng u ®·i v¬Ý c¸c c«ng tr×nh KH cã kh¶ n¨ng øng dông cao trong ®êi sèng
XH.
+ Cã c¸c chÕ ®é u ®·i nh»m thu hót c¸c nhµ khoa häc VN ë níc ngoµi
vÒ níc tham gia vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu KH, chuyÓn giao c«ng nghÖ, sö
dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi...
7