Tài liệu Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện hướng hóa, tỉnh quảng trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÕ QUỐC BẢO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 834 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRỊNH VĂN SƠN HUẾ, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, tất cả nguồn số liệu được sử dụng trong phạm vi nội dung nghiên cứu của đề tài này là trung thực và chưa hề được dùng để bảo vệ một học vị khoa học nào. Tôi xin cam đoan rằng, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc và mọi sự giúp đỡ cho luận văn đã được gửi lời cảm ơn. Quảng Trị, ngày 05 tháng 10 năm 2018 Tác giả luận văn Võ Quốc Bảo i LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn tới tất cả những tổ chức và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như nghiên cứu đề tài. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trịnh Văn Sơn đã nhiệt tình dành nhiều thời gian và công sức, trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau đại học, Trường Đại học Kinh tế Huế cùng toàn thể quý Thầy, Cô giáo đã giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, cán bộ các đơn vị hành chính xã trực thuộc huyện Hướng Hóa, Quảng Trị đã nhiệt tình giúp đỡ, cộng tác và cung cấp những tài liệu cần thiết để tôi có thể hoàn thiện luận văn này. Cám ơn sự hỗ trợ, chia sẻ, động viên, nhiệt tình giúp đỡ của các đồng nghiệp, bạn bè và người thân trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong quý Thầy, Cô giáo, các chuyên gia, đồng nghiệp tiếp tục giúp đỡ, đóng góp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Quảng Trị, ngày 05 tháng 10 năm 2018 Tác giả luận văn Võ Quốc Bảo ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ Họ và tên học viên: Võ Quốc Bảo Chuyên ngành: Quản lý kinh tế. Mã số: 834 04 10 Niên khóa: 2016 - 2018 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRỊNH VĂN SƠN Tên đề tài: “NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ” 1. Tính cấp thiết của đề tài Hướng Hóa là một huyện miền núi nằm ở phía tây của tỉnh Quảng Trị. Với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi cộng với tiềm năng từ Cửa khẩu và khu vực khuyến khích phát triển kinh tế thương mại Đặc biệt Lao Bảo, là đầu mối thông thương với các nước nằm trên tuyến đường xuyên á và Khu vực Miền Trung của Việt Nam. Yêu cầu về chất lượng cán bộ, công chức cấp xã của huyện Hướng Hóa gần như vẫn chưa thực sự đáp ứng nhu cầu phát triển của địa phương trong điều kiện mới, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở các xã miền núi, xã đồng bào ít người. Vì vậy, nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ở địa phương là đòi hỏi cấp thiết trong thời gian tới. Với thực tiển trên, tôi chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị”, làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ của mình. 2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập số liệu, dữ liệu: Trong đó số liệu Sơ cấp chủ yếu điều tra, khảo sát CBCC cấp xã hiện đang công tác tại các xã thuộc huyện và người dân. Phương pháp tổng hợp và phân tích: Các phương pháp chủ yếu được sử dụng là các phương pháp phân tổ, so sánh, phương pháp thống kê mô tả và các phương pháp khác...Để thực hiện đề tài vói sự hỗ trợ của Công cụ như Excel, SPSS để xử lí số liệu điều tra. 3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn Luận văn đã hệ thống hóa được những vấn đề lý luận và thực tiễn chung về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Từ các số liệu, tài liệu thu thập được qua nghiên cứu cùng với việc điều tra, khảo sát ý kiến, tác giả đã đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa. Từ đó, luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CCHC : Cải cách hành chính CBCT : Cán bộ chuyên trách CBCC : Cán bộ, công chức CC :Công chức CHT : Chỉ huy trưởng HĐND : Hội đồng nhân dân KT-XH : Kinh tế-xã hội LLCT : Lý luận chính trị HND : Hội Nông dân HCCB : Hội Cựu chiến binh LHPN : Liên hiệp phụ nữ MTTQVN : Mặt trận tổ quốc Việt Nam PTTH : Phổ thông trung học QLNN : Quản lý nhà nước QL HC NN : Quản lý hành chính nhà nước TN : Tốt nghiệp TC : Trung cấp THCS : Trung học cơ sở VH-XH : Văn hóa-xã hội iv MỤC LỤC Lời cam đoan................................................................................................................... i Lời cảm ơn ..................................................................................................................... ii Tóm lược luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ................................................................. iii Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................................. iv Mục lục........................................................................................................................... v Danh mục các bảng biểu ............................................................................................. viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................... 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................ 3 5. Kết cấu của đề tài ....................................................................................................... 5 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................ 6 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ................................................................... 6 1.1. CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ VÀ ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ .... 6 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của chính quyền địa phương cấp xã............................... 6 1.1.2. Đội ngũ cán bộ công chức chính quyền cấp xã.................................................... 8 1.1.3. Tiêu chuẩn cán bộ, công chức cấp xã .................................................................. 9 1.2. CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ ............................................ 11 1.2.1 Khái niệm về chất lượng và chất lượng công chức cấp xã ................................. 11 1.2.2. Sự cần thiết trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức............ 12 1.2.3. Hệ thống chính trị và đặc điểm của cán bộ công chức cấp xã, phường............. 15 1.2.4. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, phường ...... 18 1.2.5. Các phương pháp đánh giá chất lượng cán bộ, công chức ................................ 23 1.2.6. Nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã........... 25 1.3. THỰC TIỄN VÀ KINH NGHIỆM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC CẤP XÃ, PHƯỜNG............................................................................ 32 1.3.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp phường xã ở mốt số tỉnh, huyện tại Việt Nam .............................................................................................. 32 v 1.3.2. Bài học kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức xã cho huyện Hướng Hóa ................................................................................................................... 37 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ, THỊ TRẤN Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ . 39 2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN HƯỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ...................... 39 2.1.1. Điều kiện tự nhiên.............................................................................................. 39 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................... 40 2.1.3. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn của huyện Hướng Hóa............................. 46 2.2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ, THỊ TRẤN Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, QUẢNG TRỊ .................. 48 2.2.1. Đánh giá qui mô, cơ cấu đội ngũ Cán bộ công chức cấp xã, Thị trấn ở huyện Hướng Hóa, Quảng Trị ................................................................................................ 48 2.2.2. Đánh giá thực trạng chất lượng Cán bộ Công chức cấp xã, thị trấn ở huyện Hướng Hóa theo tiêu chí Trình độ học vấn và chuyên môn ........................................ 51 2.2.3. Đánh giá thực trạng chất lượng cán bộ công chức cấp xã theo tiêu chí Trình độ lý luận chính trị và quản lý nhà nước........................................................................... 53 2.2.4. Thực trạng chất lượng cán bộ công chức cấp xã theo tiêu chí Trình độ tin học và ngoại ngữ...................................................................................................................... 54 2.2.5. Thực trạng về đạo đức, năng lực công tác và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa............................................................. 56 2.2.6. Đánh giá các hoạt động trong việc thực hiện nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã, thị trấn ở huyện Hướng Hóa ................................................................... 57 2.3. Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU TRA VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, QUẢNG TRỊ ............................................................................................................................... 62 2.3.1. Ý kiến đánh giá của cán bộ công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa ................. 62 2.3.2. Đánh giá của người dân đối với cán bộ, công chức cấp xã, thị trấn ở huyện Hướng Hóa, Quảng Trị ................................................................................................ 72 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ ........................................ 77 2.4.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................... 77 2.4.2. Những tồn tại, hạn chế ....................................................................................... 78 vi CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, QUẢNG TRỊ............................................................................................................... 82 3.1. ĐỊNH HƯỚNG, QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU ................................................ 82 3.1.1. Định hướng và mục tiêu về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị ...................................................................... 82 3.1.2. Mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị ......................................................................................... 83 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN HƯỚNG HÓA, QUẢNG TRỊ .......................... 84 3.2.1. Giải pháp về điều kiện làm việc, chế độ đãi ngộ và cơ sở vật chất ................... 84 3.2.2. Giải pháp về công tác tuyển dụng ...................................................................... 86 3.2.3. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức chính quyền ........ 87 3.2.4. Giải pháp về nâng cao khả năng nhận thức và thích nghi công việc của cán bộ công chức cấp xã .......................................................................................................... 88 3.2.5. Đổi mới phương pháp đánh giá, nhận xét cán bộ .............................................. 88 3.2.6. Chú trọng công tác quy hoạch cán bộ ................................................................ 89 3.2.7. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã................................................................................................................... 90 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................... 92 1. KẾT LUẬN .............................................................................................................. 92 2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 94 2.1. Đối với Nhà nước, Chính phủ ............................................................................... 94 2.2. Đối với tỉnh Quảng Trị.......................................................................................... 94 2.3. Đối với UBND huyện và các xã thuộc huyện Hướng Hóa, Quảng Trị ................ 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................. 96 PHỤ LỤC .................................................................................................................... 98 QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VẮN THẠC SĨ KINH TẾ NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2 BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tình hình dân số và lao động của huyện, qua 3 năm 2015 - 2017 ...... 41 Bảng 2.2: Cơ cấu giá trị sản xuất huyện Hướng Hóa, giai đoạn 2015 - 2017...... 42 Bảng 2.3: Biên chế cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa năm 2017 ... 49 Bảng 2.4: Quy mô và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, giai đoạn 2015 - 2017.................................................................. 50 Bảng 2.5: Trình độ học vấn và chuyên môn đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, năm 2015 - 2017................................................... 52 Bảng 2.6: Trình độ lý luận chính trị và quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, giai đoạn 2015-2017...................... 54 Bảng 2.7: Trình độ ngoại ngữ, tin học đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa năm 2015 - 2017............................................................... 55 Bảng 2.8: Kết quả đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa năm 2017 ...................................................................................... 57 Bảng 2.9: Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, năm 2017 ..................................................................................... 58 Bảng 2.10: Đặc điểm cơ bản mẫu điều tra cán bộ công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị ................................................................. 63 Bảng 2.11: Ý kiến đánh giá của CBCC về công việc hiện tại................................ 65 Bảng 2.12: Ý kiến đánh giá của CBCC cấp xã về môi trường làm việc, chính sách và chế độ đãi ngộ ................................................................................. 67 Bảng 2.13: Ý kiến đánh giá của CBCC về công tác quản lý, bồi dưỡng ............... 68 Bảng 2.14: Ý kiến đánh giá của CBCC về nhận thức và khả năng thích nghi với thay đổi công việc trong tương lai ....................................................... 70 Bảng 2.15: Ý kiến đánh giá của CBCC cấp xã về nhu cầu đào tạo bồi dưỡng ...... 71 Bảng 2.16: Đặc điểm cơ bản mẫu điều tra người dân ............................................ 72 Bảng 2.17: Ý kiến đánh giá của người dân về thái độ, tinh thần, trách nhiệm với công việc .............................................................................................. 74 Bảng 2.18: Ý kiến đánh giá của người dân về trình độ chuyên môn ..................... 75 Bảng 2.19: Đánh giá của người dân về sự cải thiện chất lượng CBCC cấp xã ...... 77 viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, chất lượng nguồn nhân lực có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển. Nếu trước đây sự phát của một quốc gia phụ thuộc vào các nguồn nhân lực như tài nguyên thiên nhiên, nguồn vốn tư bản, nguồn lao động, thị trường tiêu thụ...thì ngày nay chính tri thức lại có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần vào sự phát triển thịnh vượng, giàu có của mỗi quốc gia và vùng lãnh thổ. Xu thế toàn cầu hóa với sự phát triển của công nghệ thông tin, đặc biệt ra sự ra đời của internet làm cho thế giới ngày càng gần nhau hơn, qua đó tạo ra sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn và tất nhiên ưu thế cạnh tranh bao giờ cũng nghiêng về quốc gia, lãnh thổ nào có chất lượng nguồn nhân lực cao hơn, được đào tạo tốt hơn. Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) đất nước, đội ngũ cán bộ công chức cấp xã lại càng có vai trò quan trọng. Bởi lẽ đội ngũ cán bộ công chức cấp xã là lực lượng giữ vai trò nòng cốt, điều hành hoạt động của bộ máy tổ chức huyện. Vì vậy, đội ngũ cán bộ công chức của hệ thống chính trị cấp xã là một trong những nhân tố có ý nghĩa chiến lược, quyết định sự thành bại của công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Bộ máy chính quyền huyện trực tiếp đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống, góp phần đắc lực vào việc phát triển kinh tế - xã hội, ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Để giúp chính quyền huyện thực hiện được nhiệm vụ cao cả đó, không ai khác họ chính là đội ngũ cán bộ công chức, những người đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của cả xã hội. Hướng Hóa là một huyện miền núi nằm ở phía tây của tỉnh Quảng Trị. Với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi cộng với tiềm năng từ Cửa khẩu Lao Bảo và nằm trong khu vực khuyến khích phát triển kinh tế thương mại Đặc biệt Lao Bảo (gọi tắt là Khu thương mại Đặc biệt Lao Bảo), là đầu mối thông thương với các nước nằm trên tuyến đường Xuyên á và Khu vực Miền Trung của Việt Nam. Trong những năm qua đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa đã có những giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức nhưng trước nhu cầu về chất lượng đội ngũ CBCC ngày càng cao, nguồn CBCC còn chưa phát huy hết hiệu quả 1 làm việc, bố trí sắp xếp và sử dụng đội ngũ CBCC tại cơ quan còn bất cấp, công tác đào tạo, bồi dưỡng còn hạn chế, chưa xây dựng kế hoạch nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức. Do đó, việc xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã tại huyện Hướng Hóa cả về số lượng lẫn chất lượng và sự ổn định của nó phải được quan tâm hàng đầu. Xuất phát từ đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” làm luận văn thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở đánh giá thực trạng, đề tài nhằm đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng nguồn nhân lực cán bộ, công chức cấp xã, phường. - Đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, giai đoạn 2015 - 2017. - Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị đến năm 2022. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Là những vấn đề liên quan đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa - Đối tượng khảo sát: Cán bộ, công chức cấp xã và người dân. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. - Về nội dung: Trên cơ sở các vấn đề lý luận và thực tiễn, đề tài khảo sát, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại huyện Hướng Hóa, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã. - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã tại huyện Hướng Hóa giai đoạn 2015 - 2017. Các số liệu sơ cấp được thu thập cuối năm 2 2017 và đầu năm 2018. Từ đó làm cơ sở để đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã tại huyện Hướng Hóa đến năm 2022. 4. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã nêu ở trên, luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp như sau: 4.1. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu - Số liệu thứ cấp: Nguồn số liệu thứ cấp liên quan đến đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã được thu thập từ nguồn số liệu của Phòng Nội vụ huyện Hướng Hóa, số liệu báo cáo của các xã, niên giám thống kê của tỉnh Quảng trị, của huyện Hướng Hóa và các tài liệu liên quan khác... Các thông tin liên quan đến cơ sở lý luận về cán bộ, công chức xã được thu thập từ các văn bản quy phạm pháp luật như: Luật, Nghị định, Thông tư, quy định, hướng dẫn về cán bộ, công chức cấp xã, các nghiên cứu và các tài liệu chuyên ngành liên quan. - Số liệu sơ cấp: + Về đối tượng điều tra: Để tiến hành phân tích đánh giá về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, đề tài đã điều tra nguồn số liệu sơ cấp bằng phiếu điều tra với 2 đối tượng chủ yếu là Cán bộ công chức cấp xã và người dân. + Phương pháp điều tra chọn mẫu để khảo sát đối với ý kiến người dân: Với địa bàn lớn bao gồm nhiều xã, thị trấn và hạn chế về thời gian tác giả không thể điều tra tất cả các xã. Vì vậy, tác giả tiến hành chọn mẫu 3 xã của huyện Hướng Hóa đặc trưng cho vùng địa lý, phát triển kinh tế xã hội của huyện và tiến hành điều tra theo bảng hỏi được thiết kế sẵn. Chọn xã đại diện điều tra: Toàn huyện có 22 xã, thị trấn, tác giả tiến hành điều tra tại 03 xã đại diện: . Thị trấn Lao Bảo: Là thị trấn đại diện khu vực có trình độ phát triển kinh tế xã hội tương đối cao trong toàn huyện. . Xã Tân Long: Là xã đại diện khu vực có trình độ phát triển kinh tế xã hội ở mức trung bình trong toàn huyện. 3 . Xã Hướng Phùng: Là xã miền núi đại diện khu vực có trình độ phát triển kinh tế xã hội ở mức thấp. Tác giả còn tiến hành điều tra phỏng vấn các người dân trên địa bàn tại 03 xã nêu trên. Đối với đối tượng này tác giả tiến hành chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện khi họ đến làm việc hoặc liên hệ công tác tại các phòng ban chức năng của xã. Tiêu chí để lựa chọn là những người dân này thường hay đến làm việc hoặc tiếp xúc nhiều với các cán bộ của xã. Nội dung phỏng vấn chủ yếu là các đánh giá của người dân về các khía cạnh: Thái độ, tinh thần trách nhiệm với công việc; trình độ chuyên môn và công tác tổ chức, quản lý của các CBCC và những ý kiến đề xuất của người dân nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã tại huyện Hướng Hóa. Số lượng người dân điều tra trên mỗi xã là 30 người, tổng cộng có 90 mẫu điều tra. + Phương pháp điều tra đối với các CBCC cấp xã: Tác giả tiến hành điều tra khảo sát bình quân 3 người / xã với các nội dung chủ yếu về chất lượng đội ngũ công chức như năng lực công tác, trình độ, kỹ năng mềm, mức độ hoàn thành công việc, công tác đào tạo bồi dưỡng, ...ngoài ra còn khảo sát về công việc hiện tại, môi trường làm việc, chính sách và chế độ đãi ngộ và khả năng thích nghi với thay đổi công việc trong tương lai. Tổng số CBCC cấp xã điều tra ở 22 xã là 64 mẫu. + Đồng thời, ngoài ra tác giả còn tiến hành khảo sát lấy ý kiến các cán bộ quản lý cấp huyện để đánh giá của họ về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức xã trên địa bàn nghiên cứu. Thông qua tham khảo ý kiến của các chuyên gia như lãnh đạo cấp huyện, và các chuyên gia liên quan để có thông tin trong quá trình phân tích và đề xuất giải pháp 4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu Để đạt được mục đích, yêu cầu và nhiệm vụ đề ra, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: - Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu: Việc xử lý và tính toán số liệu điều tra được thực hiện trên các phần mềm thống kê thông dụng như Excel và SPSS. - Phương pháp phân tổ thống kê, so sánh: Số liệu tài liệu sẽ được phân tổ theo các tiêu chí và chỉ tiêu liên quan. Trên cơ sở đó thiết kế lập bảng tiến hành phân tích đánh giá với việc dụng phương pháp so sánnh trong việc so sanh theo không gian, thời gian, só sánh theo chuỗi thời gian, so sánh số tương đối, tuyệt đối... 4 - Phương pháp thống kê mô tả để làm rõ cơ sở lý luận về chất lượng cán bộ công chức; - Phương pháp phân tích: Phân tích theo giá trị trung bình, Phân tích kinh tế và phân tích nhân tố.... - Ngoài ra, kết hợp với phương pháp đồ thị, so sánh, phương pháp chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn v.v... để giải quyết các vấn đề đặt ra của đề tài. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm 03 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; Chương 2: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị; Chương 3: Định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 5 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ VÀ ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của chính quyền địa phương cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm Bộ máy nhà nước Việt Nam được tổ chức thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa 3 quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quyền lập pháp thuộc về Quốc hội, quyền hành pháp thuộc về Chính phủ, quyền tư pháp thuộc về Tòa án và Viện kiểm sát. Điều 110 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 xác định: “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân định như sau: Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Tỉnh chia thành huyện, thị xã vàthành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương ; huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường; đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc Hội thành lập”. [24] Theo quy định, đơn vị hành chính lãnh thổ của nước ta được chia thành ba cấp: - Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương gọi chung là cấp tỉnh; - Huyện, thành phố thuộc tỉnh, quận, thị xã gọi chung là cấp huyện; - Xã, phường và thị trấn gọi chung là cấp xã (hay còn gọi là cấp cơ sở). Tương ứng với việc phân chia đơn vị hành chính lãnh thổ này, mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở Việt Nam gồm 3 cấp hành chính: Chính quyền cấp tỉnh, chính quyền cấp huyện và chính quyền cấp xã. Cán bộ, công chức cấp xã được đề cập đến trong đề tài này nằm trong hệ thống chính quyền cấp xã là cấp hành chính trực tiếp quan hệ với người dân trong hệ thống tổ chức của bộ máy hành chính nhà nước. Đây là là cấp trực tiếp thực hiện quản lý nhà nước ở địa phương có chức năng quản lý, điều hành các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội theo Hiến pháp và pháp luật. Cấp xã, phường là nơi trực tiếp thực hiện đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, từng bước nâng cao đời sống về mọi mặt của nhân dân. 6 1.1.1.2. Đặc điểm của chính quyền cấp xã Chính quyền cấp xã có những đặc điểm sau: Một là: Chính quyền cấp xã gồm có HĐND cấp xã và UBND cấp xã. Theo điều 31 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Chính quyền địa phương cấp xã là nơi tổ chức và đảm bảo việc thi hành Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn xã, quyết định và tổ chức thực hiện các biện pháp nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động các nguồn lực xã hội để xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn xã [4] Hai là: Chính quyền cấp xã khác với chính quyền cấp huyện, cấp tỉnh: Tổ chức bộ máy chính quyền cấp xã chỉ bao gồm cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương là HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân ở địa phương và UBND là cơ quan chấp hành của HĐND và là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, không có các cơ quan tư pháp: Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân. Về cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền địa phương cấp xã, gồm: Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMT Tổ quốc Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. [4] Về cơ cấu chức vụ, chức danh và số lượng trong bộ máy chính quyền cấp xã [3]: - Về cán bộ cấp xã có các chức vụ sau: Bí thư, phó bí thư Đảng ủy; Chủ tịch, phó chủ tịch HĐND; Chủ tịch, phó chủ tịch UBND; Chủ tịch UBMT Tổ quốc Việt Nam xã, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã, Chủ tịch Hội Nông dân xã, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã, Bí thư Đoàn xã. - Về công chức cấp xã có các chức vụ danh sau: Trưởng Công an xã; Chỉ huy trưởng Quân sự; Văn phòng - Thống kê; Tài chính - Kế toán; Văn hóa - Xã hội; Tư pháp hộ tịch; Địa chính - Xây dựng - Đô thị và Môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc Địa chính - Nông nghiệp - Xây dựng và Môi trường đối với xã) - Về số lượng cán bộ, công chức cấp xã: Cấp xã loại 1 không quá 25 người; cấp xã loại 2 không quá 23 người, cấp xã loại 3 không quá 21 người. [4] 7 1.1.2. Đội ngũ cán bộ công chức chính quyền cấp xã 1.1.2.1. Cán bộ, công chức cấp xã - Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. [4] - Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật. [4] Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ Ngân sách nhà nước. 1.1.2.2. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Theo Nghị quyết số 17/NQ-TW ngày 18/3/2002 của Ban chấp hành Trung ương tại Hội nghị lần thứ năm khóa IX “Về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn” thì Cán bộ công chức (CBCC) thuộc chính quyền cấp xã là một bộ phận cán bộ thuộc hệ thống chính trị ở cơ sở. 8 Công chức xã, phường, thị trấn được quy định tại khoản h, điểm 1, điều 1 Pháp lệnh CBCC được sửa đổi bổ sung vào năm 2003 và được thể chế hóa tại Nghị định 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính phủ “Về CBCC xã, phường, thị trấn”. Theo quy định tại khoản 3, Điều 4 Luật Cán bộ, công chức được Quốc hội thông qua ngày 13/11/2008 thì Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội. Trong Luật CBCC năm 2008 quy định công chức xã, phường, thị trấn (gọi tắt là công chức cấp xã) như sau: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam, được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. [4] Cụ thể, tại điều 61 chương V của Luật có quy định 7 chức danh là công chức cấp xã gồm: Trưởng công an; Chỉ huy trưởng quân sự; Văn phòng - Thống kê; Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc Địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); Tài chính - Kế toán; Tư pháp - Hộ tịch; Văn hóa - xã hội. Cán bộ, công chức xã chính là lực lượng trực tiếp tham gia vào việc tiếp xúc, giải quyết các vấn đề phát sinh trong cuộc sống hàng ngày của người dân ở xã; là cầu nối giữa Nhà nước với nhân dân trong việc triển khai các chủ trương, chính sách, pháp luật vào thực tiễn đời sống xã hội. Chính vì điều này, đòi hỏi cán bộ, công chức xã phải có chuyên môn, nghiệp vụ, phải đảm bảo được các tiêu chuẩn quy định và hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao nhằm đáp ứng một cách tốt nhất những nhu cầu của nhân dân. 1.1.3. Tiêu chuẩn cán bộ, công chức cấp xã 1. Công chức cấp xã phải có đủ các tiêu chuẩn chung quy định tại Điều 3 Nghị định số 112/2011/NĐ-CP ngày 05 tháng 12 năm 2011 của Chính phủ về công chức xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là Nghị định số 112/2011/NĐ-CP) và Thông tư số 06/2012/TT-BNV ngày 30/10/2012 của Bộ Nội vụ Hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn với các tiêu chuẩn cụ thể sau: [10] a) Độ tuổi: Đủ 18 tuổi trở lên; b) Trình độ văn hóa: Tốt nghiệp trung học phổ thông; c) Trình độ chuyên môn: Tốt nghiệp trung cấp chuyên nghiệp trở lên của ngành đào tạo phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của chức danh công chức được đảm nhiệm; 9 d) Trình độ tin học: Có chứng chỉ tin học văn phòng trình độ A trở lên; đ) Tiếng dân tộc thiểu số: ở địa bàn công tác phải sử dụng tiếng dân tộc thiểu số trong hoạt động công vụ thì phải biết thành thạo tiếng dân tộc thiểu số phù hợp với địa bàn công tác đó; nếu khi tuyển dụng mà chưa biết tiếng dân tộc thiểu số thì sau khi tuyển dụng phải hoàn thành lớp học tiếng dân tộc thiểu số phù hợp với địa bàn công tác được phân công; e) Sau khi được tuyển dụng phải hoàn thành lớp đào tạo, bồi dưỡng quản lý hành chính nhà nước và lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo chương trình đối với chức danh công chức cấp xã hiện đảm nhiệm. 2. Tiêu chuẩn cụ thể đối với chức danh Chỉ huy trưởng Quân sự cấp xã và Trưởng Công an xã thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành đối với các chức danh này; trường hợp pháp luật chuyên ngành không quy định thì thực hiện theo khoản 1 Điều này. 3. Căn cứ vào tiêu chuẩn của công chức cấp xã quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này và căn cứ vào điều kiện thực tế của địa phương, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sau đây gọi chung là cấp tỉnh) được xem xét, quyết định: a) Giảm một cấp về trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn đối với công chức làm việc tại xã đã được cơ quan có thẩm quyền công nhận thuộc khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; đồng thời xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để chuẩn hóa công chức cấp xã theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này; b) Ngành đào tạo phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng chức danh công chức cấp xã; c) Thời gian để công chức cấp xã mới được tuyển dụng phải hoàn thành lớp học tiếng dân tộc thiểu số; lớp đào tạo, bồi dưỡng quản lý hành chính nhà nước và lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo quy định tại điểm đ, điểm e khoản 1 Điều này. 4. Tiêu chuẩn cụ thể của công chức cấp xã quy định tại khoản 1, khoản 2 và khoản 3 Điều này là căn cứ để các địa phương thực hiện công tác quy hoạch, tạo nguồn, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, xếp lương, nâng bậc lương và thực hiện các chế độ, chính sách khác đối với công chức cấp xã. 10 1.2. CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.2.1 Khái niệm về chất lượng và chất lượng công chức cấp xã 1.2.1.1 Khái niệm về chất lượng Chất lượng là một phạm trù trừu tượng, nó mang tính chất định tính và khó định lượng, chúng ta không thể cân đo đong đếm được. Dưới mỗi cách tiếp cận khác nhau thì quan niệm về chất lượng cũng khác nhau. Theo từ điển tiếng Việt, chất lượng được xem là: “Cái tạo nên phẩm chất, giá trị của mỗi con người, một sự vật, một sự việc” [26]. Đây là cách đánh giá một con người, một sự việc, một sự vật trong cái đơn nhất, cáitính độc lập của nó. Theo một cách hiểu khác thì: Chất lượng là một phạm trù triết học biểu thị những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương đối của sự vật để phân biệt nó với sự vật khác. Chất lượng là đặc tính khách quan của sự vật, biểu hiện ra bên ngoài qua các thuộc tính. Nó là cái liên kết các thuộc tính của sự vật lại làm một, gắn bó với sự vật như một tổng thể, bao quát toàn bộ sự vật và không tách khỏi sự vật . 1.2.1.2 Khái niệm về chất lượng đội ngũ công chức cấp xã Khi đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ công chức (CBCC) cấp xã, một vấn đề đặt ra là hiểu cho đúng thế nào là chất lượng của đội ngũ CBCC. Chất lượng đội ngũ CBCC được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau: Chất lượng của đội ngũ CBCC được thể hiện thông qua hoạt động của bộ máy chính quyền cấp xã, ở việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã. Chất lượng của đội ngũ CBCC được đánh giá dưới góc độ phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực và khả năng hoàn thành nhiệm được giao cũng như hiệu quả công tác của họ. Chất lượng của đội ngũ CBCC là chỉ tiêu tổng hợp chất lượng của từng CBCC. Đối với đội ngũ CBCC cấp xã, muốn xác định chất lượng cao hay thấp ngoài việc đánh giá phẩm chất đạo đức phải có hàng loạt chỉ tiêu đánh giá trình độ năng lực và sự tín nhiệm của nhân dân địa phương. Chất lượng của cả đội ngũ với tính cách là một chỉnh thể, thể hiện ở cơ cấu đội ngũ được tổ chức khoa học, có tỷ lệ cân đối, hợp lý về số lượng và độ tuổi bình quân được phân bố trên cơ sở các địa phương, đơn vị và lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội. 11