Mô tả:
MỘT VÀI KINH NGHIỆM DẠY BÀI: GIỚI THIỆU “ NHẬT
KÍ TRONG TÙ” CỦA HỒ CHÍ MINH
Trong ch¬ng tr×nh v¨n häc líp 8 chØ cã 2 t¸c phÈm ®îc dµnh thêi
gian 1 tiÕt ®Ó giíi thiÖu ®ã lµ t¸c phÈm (t¾t ®Ìn) cña Ng« TÊt Tè lµ t¸c
phÈm" NhËt ký trong tï" cña Hå ChÝ Minh. §iÒu ®ã cho ta thÊy vÞ trÝ
quan träng cña t¸c phÈm" NhËt ký trong tï" ®èi víi ch¬ng tr×nh v¨n häc
cña líp 8. Tõ nhËn thøc ®ã khi d¹y tiÕt giíi thiÖu t¸c phÈm" NhËt ký
trong tï" cña Hå ChÝ Minh ta ph¶i d¹y nh thÕ nµo ? §Ó sau 45 phót häc
sinh n¾m ®îc nh÷ng gi¸ trÞ lín cña t¸c phÈm. Tõ ®ã c¸c em sÏ cã kiÕn
thøc t×m hiÓu vµ tiÕp thu nh÷ng bµi th¬ cô thÓ trong t¸c phÈm.
§Ó giíi thiÖu ®îc t¸c phÈm tríc hÕt cho häc sinh n¾m ®îc cuéc ®êi
ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña B¸c - VÞ l·nh tô kÝnh yªu cña d©n téc ViÖt
Nam . B»ng sù hiÓu biÕt cña c¸c em , C¸c em sÏ nh¾c l¹i Hå ChÝ Minh
sinh ra trong mét nhµ nho nghÌo Lµng Sen - Nam §µn - NghÖ An. B¸c
®· ra ®i t×m ®êng cøu níc t¹i bÕn Nhµ Rång. B¸c ®· sang Ph¸p vµ nhiÒu
níc kh¸c. LuËn c¬ng cña Lª Nin vµ Chñ nghÜa M¸c ®· soi ®êng cho B¸c
t×m thÊy con ®êng cøu níc cho d©n téc ViÖt Nam.
Sau kho häc sinh ®· nh¾c l¹i nh÷ng kiÕn thøc trªn gi¸o viªn cÇn
nhÊn m¹nh hai ý lín.
- Hå Chñ TÞch suèt c¶ cuéc ®êi cèng hiÕn cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng
ViÖt Nam cho nªn B¸c ®· nãi" T«i chØ cã mét mong muèn, mong muèn
tét bËc lµm sao cho níc nhµ ®îc thèng nhÊt d©n ta ®îc tù do ®ång bµo ta
ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc'
- Hå Chñ TÞch còng lµ mét nhµ th¬ lín cña d©n téc. B¸c ®· ®Ó l¹i
cho chóng ta nhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ mµ trong ch¬ng tr×nh v¨n häc
THCS ®· ®îc häc r¶i r¸c tõ n¨m líp 6, líp 7 nh c¸c bµi th¬: C¶nh khuya,
r»m th¸ng riªng. giê ®©y chóng ta l¹i ®îc t×m hiÓu mét t¸c phÈm lín cña
B¸c ®ã lµ "NhËt ký trong tï ".
§Ó giíi thiÖu ®îc t¸c phÈm gi¸o viªn ph¶i giíi thiÖu ®îc hoµn c¶nh
ra ®êi cña t¸c phÈm. PhÇn nµy s¸ch gi¸o khoa ®· giíi thiÖu cho nªn gi¸o
viªn d¹y nªn ®Æt c©u hái cho c¸c em tù t×m hiÓu ®Ó c¸c em nhí s©u h¬n
"NhËt ký tron tï" ®îc B¸c s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nh thÕ nµo? Häc
sinh cã thÓ tr¶ lêi NhËt ký trong tï" ®îc B¸c s¸ng t¸c trong trong chuçi
ngµy b× tï ®Çy gian khæ t¹i nhµ tï "Tëng Giíi Th¹ch" Gi¸o viªn tiÕp tôc
cho häc sinh t×m hiÓu qu¶ng thêi gian ho¹t ®éng cña B¸c tõ th¸ng 8 n¨m
1942 ®Õn th¸ng 9 n¨m 1943. B¸c tõ Cao B»ng sang Trung Quèc ®Ó tranh
thñ sù viÖn trî Quèc tÕ vµ liªn hÖ víi c¸c lùc lîng chèng NhËt cña ngêi
ViÖt ë Trung Quèc nhng ®Õn ThÞ TrÊn Tóc Vinh tØnh Qu¶ng T©y Trung
Quèc bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng b¾t gi÷. Ngêi bÞ giam cÇm vµ bÞ ®Çy ®o¹
v« vµn cùc khæ, thêng xuyªn bÞ gi¶i tíi, gi¶i lui kh¾p tØnh Qu¶ng T©y
h¬n mét n¨m trêi. Do ®ã th¬ng xãt cho nh÷ng ngµy B¸c bÞ giam cÇm
nhµ th¬ Tè H÷u ®· viÕt:
"L¹i th¬ng nçi ®oa ®Çy th©n B¸c.
Mêi bèn tr¨ng tª t¸i g«ng cïm.
¤i ch©n yÕu m¾t mê tãc b¹c.
Mµ th¬ bay c¸nh h¹c ung dung"
ThÊy ®îc gi¸ trÞ to lín cña t¸c phÈm gi¸o viªn ph¶i gi¶i thÝch ®îc
nhan ®Ò cña t¸c phÈm "NhËt ký trong tï" lµ ghi chÐp l¹i nh÷ng viÖc ë
trong tï. Gi¸o viªn ®Æt c©u hái ®Ó cho häc sinh suy nghÜ ®ã lµ nh÷ng viÖc
g×? B»ng sù hiÓu biÕt häc sinh cã thÓ kÓ ra mét sè viÖc ®îc thÓ hiÖn qua
c¸c bµi th¬ B¸c viÕt trong tï "NhËt ký trong tï" nh "Kh«ng ngñ ®îc",
"Ng¾m tr¨ng", "§i ®êng". Gi¸o viªn cã thÓ bæ sung thªm nh "L¹i H÷u
NhÊt ChÝnh Nha", Rông mÊy mét chiÕc r¨ng" hay “§ªm l¹nh”, “D©y
trãi”, “Gi¶i ®i sím”, “CÊm hót thuèc”, “häc ®¸nh cê”, ®ã lµ nh÷ng viÖc ë
trong nhµ tï Tëng Giíi Th¹ch ®îc B¸c viÕt th«ng qua c¸c bµi th¬.
Gi¸o viªn cÇn nhÊn m¹nh quan ®iÓm lµm th¬ cña B¸c kh«ng ph¶i
®Ó trë thµnh mét nhµ th¬ lín mµ quan ®iÓm cña B¸c thËt râ rµng !
"Ng©m th¬ ta vèn kh«ng ham
Nhng ë trong ngôc biÕt lµm sao ®©y ?
Ngµy dµi ng©m ngîi cho khu©y
Võa ng©m võa ®îi ®Õn ngµy tù do"
Khao kh¸t ®îc tù do mµ trong suèt tËp th¬ B¸c ®· nh¾c ®Õn 14
lÇn tù do.
Tõ nhan ®Ò t¸c phÈm gi¸o viªn cÇn gi¶i thÝch râ cho häc sinh hiÓu
toµn bé t¸c phÈm ®îc B¸c viÕt b»ng tiÕng H¸n. Gi¸o viªn cã thÓ ®äc mét
sè bµi nguyªn t¸c cho häc sinh nghe nh bµi: "Thuþ bÊt tríc" kh«ng ngñ
®îc hoÆc bµi "Väng NguyÖt". Ng¾m tr¨ng, tõ ®ã cho häc sinh thÊy ®îc
h¹n chÕ cña bµi dÞch. MÆc dï nhiÒu b¶n dÞch ®· dÞch ®óng víi nguyªn
b¶n H¸n, cßn cã nh÷ng b¶n dÞch cha s¸t nh bµi "Väng NguyÖt". C©u thø
2 trong bµi th¬ B¸c viÕt: "§èi thö l¬ng tiªu n¹i nhîc hµ" §©y lµ mét c©u
hái ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng cña B¸c hiÓu lµm nh thÕ nµo? hoÆc c©u 3 vµ c©u
4 cÊu tróc ng÷ ph¸p cña bµi th¬ mµ B¸c muèn diÔn ®¹t gi÷a ngêi vµ tr¨ng
®îc chuyÓn ®æi cho nhau lóc ngêi lµm chñ ng÷ th× tr¨ng lµm bæ ng÷ vµ
ngîi l¹i nh vËy th× ta míi thÊy ®îc tr¨ng lµ ngêi b¹n tri kû khi ®äc l¹i bµi
th¬ trªn th× ta kh«ng thÊy bøc têng chËt hÑp cña nhµ tï mµ hiÖn lªn tríc
m¾t chóng ta mét kh«ng gian réng lín chØ cã ng¬× vµ tr¨ng.
Còng gièng nh bµi Väng NguyÖt, bµi Kh«ng ngñ ®îc "tr»n träc b¨n
khu¨n" còng kh«ng diÔn t¶ ®îc t©m tr¹ng cña B¸c lóc bÊy giê mµ nguyªn
b¶n ch÷ h¸n lµ "Tuyªn chuyÓn, båi håi tiÕn chuyÓn lµ xoay ®i xoay l¹i,
lËt bªn nµy lËt bªn kia míi ®óng víi tÊm tr¹ng cña B¸c lóc bÊy giê.
Nh vËy b»ng sù hiÓu biÕt cña m×nh gi¸o viªn cÇn cung cÊp cho häc
sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n gi÷a b¶n h¸n vµ b¶n dÞch tõ ®ã c¸c em míi
thÊy ®îc gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm .
Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh biÕt ®îc sè lîng c¸c bµi
th¬ trong tËp "NhËt ký trong tï" gåm cã 133 bµi,
Bµi sè 1 "Ngôc trung nhËt ký ®Ò tù, bµi sè 133 "Tøc c¶nh" ngoµi ra
nh÷ng bµi ®îc häc trong ch¬ng tr×nh, "Kh«ng ngò ®îc" bµi sè 68 " Ng¾m
tr¨ng" sè 21 "§i ®êng" sè 30 ®Ó lµm ®îc viÖc trªn gi¸o viªn ph¶i cã t¸c
phÈm " NhËt ký trong tï" ë trong tay lÇn lît giíi thiÖu cho häc sinh thÊy
mét sè bµi th¬ chó ý nh÷ng bµi ®· häc trong ch¬ng tr×nh. Gi¸o viªn cã
thÓ ®äc ©m h¸n cho häc sinh nghe, ngoµi 133 bµi nh s¸ch gi¸o khoa in gi¸o
viªn cÇn giíi thiÖu cho häc sinh hiÓu biÕt thªm hai bµi ®îc in trong tËp th¬
"NhËt ký trong tï" ®ã lµ bµi th¬ sè 134, kÕt luËn bµi th¬ sè 135 míi ra tï
"TËp leo nói".
Tãm l¹i: §Ó d¹y ®îc tiÕt giíi thiÖu t¸c phÈm "NhËt ký trong
tï" cña Hå ChÝ Minh ngêi gi¸o viªn ph¶i cã tµi liÖu trong tay, c¸i
tèi thiÓu nhÊt ®ã lµ "NhËt ký trong tï" vµ ph¶i cã mét chót am hiÓu vÒ
vèn tõ H¸n ViÖt tõ ®ã míi ®èi chiÕu so s¸ng tõ nguyªn b¶n ®Õn víi b¶n
dÞch, chç nµo ®îc, chç nµo cha ®îc, tõ ®ã míi truyÒn ®¹t cho häc sinh
nh÷ng tinh hoa cña t¸c phÈm .
Trong tiÕt d¹y giíi thiÖu t¸c phÈm "NhËt ký trong tï" gi¸o viªn cÇn
lµm næi bËt gi¸ trÞ néi dung vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. PhÇn nµy
s¸ch gi¸o khoa cã tr×nh bµy, song néi dung trong s¸ch kh«ng râ rµng do
®ã gi¸o viªn ph¶i lµm râ tõng néi dung b»ng c¸ch ®Æt ra nh÷ng c©u hái
cho häc sinh suy nghÜ vµ t×m néi dung trong s¸ch gi¸o khoa. TËp th¬ ®·
ph¶n ¸nh chÕ ®é x· héi nµo ? §ã lµ nhµ tï cña Tëng Giíi Th¹ch. Qua ®ã
ta hiÓu ®îc chÕ ®é x· héi Trung Quèc thêi bÊy giê rÊt thèi n¸t, nh c¶nh
tï ®Çy cña mét em bÐ ë nhµ lao T©n D¬ng ®ã lµ ngêi tï ®ñ c¸c lo¹i, cê
b¹c trèn lÝnh, ®ã lµ c¶nh bÊt c«ng trong nhµ tï nh ®¸nh b¹c, ®ãi rÐt, bÞ
®¸nh ®Ëp. §©y chÝnh lµ h×nh ¶nh thu nhá cña x· héi Trung Quèc lóc bÊy
giê.
Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh t×m hiÓu s©u s¾c vÏ ®Ñp
cña t©m hån B¸c mÆc dï bÞ giam cÇm tï ®Çy ®ãi rÐt nhng tÊm lßng yªu
níc cña B¸c vÉn canh c¸nh th«ng qua bµi "Kh«ng ngò ®îc" häc tiÕt sau.
TËp NhËt ký cßn cho ta thÊy tÊm lßng nh©n ¸i bao la cña B¸c, B¸c
sãt th¬ng cho biÕt bao nh÷ng con ngêi ®ã lµ ngêi tï cê b¹c h«m qua cßn
ngñ bªn nay ®· vÒ n¬i suèi vµng ®ã lµ nh÷ng em bÐ, nh÷ng vî th¨m
chång hoÆc mét tiÕng s¸o vang lªn trong nhµ tï tÊt c¶ ®Òu ®îc B¸c nãi
®Õn b»ng mét t×nh yªu th¬ng v« h¹n, T×nh yªu Êy ®· vît ra khái biªn giíi
®Õn víi nh÷ng sè phËn nh÷ng con ngêi ®au khæ bÞ ¸p bøc bäc lét.
Cïng víi tÊm lßng nh©n ¸i NhËt ký trong tï" cßn thÓ hiÖn tinh thÇn
kiªn cêng bÊt khuÊt cña ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng Hå ChÝ Minh. B¸c ®·
chñ ®éng vît lªn trªn hoµn c¶nh sím ®ãn nhËn nh÷ng gian khæ.
B¸c ®· viÕt: " Chinh nh©n dÜ t¹i chinh ®å thîng
Nghªnh diÖn thu phong trËn trËn hµn"
(T¶o gi¶i)
Tinh thÇn kiªn cêng bÊt khuÊt Êy cßn thÓ hiÖn ë tiÕng cêi cît víi
nh÷ng cùc khæ cña m×nh bÞ trãi ®Êy: BÞ gi¶i ®i ®Çy nhng B¸c vÉn thÊy
®©u ®©y tiÕng ngäc rung hay lµ rång quÊn ®ã lµ sù ung dung tù t¹i, tinh
thÇn l¹c quan cña B¸c, cùc khæ nh vËy nhng B¸c vÉn vît lªn trªn ®Ó thëng thøc thiªn nhiªn ®Ó ng¾m tr¨ng ®Ó ng¾m lµng xãm ®Ó ngöi thÊy h¬ng råi vui say ai cÊm, chØ cã nh÷ng con ngêi vÜ ®¹i nh Hå Chñ TÞch míi
lµm chñ ®îc tÊt c¶ ®Ó vît lªn trªn ®Ó thëng thøc c¶nh ®Ñp cña thiªn
nhiªn.
Nh vËy d¹y tiÕt giíi thiÖu t¸c phÈm "NhËt ký trong tï" cña Hå ChÝ
Minh kh«ng chØ ®¬n thuÇn b¸m theo s¸ch gi¸o khoa cho häc sinh t×m
hiÓu nh÷ng néi dung trong s¸ch lµ ®ñ mµ ngêi gi¸o viªn ph¶i cïng häc
sinh t×n hiÓu nh÷ng néi dung trong s¸ch ®Ó bæ xung nh÷ng kiÕn thøc ®¬n
thuÇn mµ s¸ch cha ®Ò cËp ®Õn, Bªn c¹nh ®ã chóng ta ph¶i biÕt ch¾t läc
tõng néi dung ®Ó cung cÊp cho c¸c em sao cho phï hîp víi tr×nh ®é cña
häc sinh líp 8. Tr¸nh sù tham lam «m ®ån chØ cã 45 phót mµ ta quªn ®i
néi dung chÝnh cña t¸c phÈm, néi dung ®ã sÏ ®îc lµm râ, ®îc bæ sung
trong tõng bµi d¹y cô thÓ ë nh÷ng tiÕt sau. §óng nh nhµ th¬ Hoµng
Trung Th«ng cã viÕt:
"Con ®äc tr¨m lêi tr¨m ý ®Ñp
M¸i ®Çu to¶ réng m¸i ®Çu xanh
VÇn th¬ cña B¸c vÇn th¬ thÐp
Mµ vÉn mªnh m«ng b¸t ng¸t t×nh".
D¹y tËp NhËt ký lµ chóng ta ph¶i ®äng l¹i trong tõng häc sinh chÊt
thÐp vµ chÊt t×nh trong th¬ B¸c ®ã chÝnh lµ nh÷ng suy nghÜ cña b¶n th©n
qua tiÕt d¹y trªn./.
- Xem thêm -