Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số lí luận về tích luỹ tư bản...

Tài liệu Một số lí luận về tích luỹ tư bản

.PDF
31
90
109

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Môc lôc PhÇn I: Lêi më ®Çu. ------------------------------------------------------------trang 3 PhÇn II: Néi dung.---------------------------------------------------------------------5 Ch-¬ng 1: Mét sè lý luËn vÒ tÝch luü t- b¶n. 1.1 ThÕ nµo lµ tÝch luü. 1.1.1 C¸c kh¸i niÖm cã liªn quan.---------------------------------------------------5 1.1.2 Thùc chÊt cña tÝch luü t- b¶n.-------------------------------------------------6 1.1.3 §éng c¬ cña tÝch luü t- b¶n.---------------------------------------------------8 1.1.4 C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi quy m« cña tÝch luü t- b¶n.------------------10 1.2 C¸c quy luËt cña tÝch lòy t- b¶n. 1.2.1 Sù gi¶m bít t-¬ng ®èi bé phËn t- b¶n kh¶ biÕn trong tiÕn tr×nh tÝch luüvµ tÝch tô ®i kÌm theo tiÕn tr×nh ®ã --------------------------------12 1.2.2 ViÖc s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu nh©n khÈu thõa t-¬ng ®èi.--------------14 1.2.3 L-îng cÇu vÒ søc lao ®éng t¨ng cïng víi tÝch luü t- b¶n trong ®iÒu kiÖn kÕt cÊu cña t- b¶n kh«ng ®æi.-----------------------------------15 Ch-¬ng 2: Vai trß cña tÝch luü t- b¶n trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa. 2.1 TÝch luü nguyªn thuû t- b¶n. 2.1.1 TÝch luü ban ®Çu ®iÓm xuÊt ph¸t cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa.---------------------------------------------------------------17 2.1.2 Néi dung, ®Æc ®iÓm cña thêi k× tÝch luü nguyªn thuû.--------------------19 2.2. TÝch luü t- b¶n trong thêi k× chñ nghÜa t- b¶n hiÖn ®¹i. 2.2.1 Thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.-------------------------------------23 2.2.2 X· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng cao.------------------------------------24 2.2.3 Xu h-íng lÞch sö cña tÝch luü t- b¶n.----------------------------------------25 Ch-¬ng 3: ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu tÝch luü t- b¶n. 3.1 ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn.------------------------------------------------------27 3.2 ý nghÜa thùc tiÔn cña tÝch luü ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ë n-íc ta.---28 PhÇn III: KÕt luËn.----------------------------------------------------------------30 Trang1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÇn I: Lêi më ®Çu Nh×n l¹i c¸c n¨m ®· qua vµ gÇn ®©y nhÊt cña ViÖt Nam lµ n¨m 2001. So víi tr-íc ®æi míi chóng ta ®· thu ®-îc mét sè thµnh tùu nh-ng so víi thÕ th× chóng ta thÊy ®-îc g×. §ã lµ nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ. §©y còng lµ th¸ch thøc ®Æt ra tr-íc m¾t n-íc ta vµ yªu cÇu ph¶i gi¶i quyÕt vÒ l©u dµi. N-íc ta lµ n-íc cã b×nh qu©n thu nhËp thuéc vµo hµng thÊp cña thÕ giíi. C©u hái ®Æt ra b©y giê kh«ng cßn lµ "t¹i sao chóng ta nghÌo" mµ lµ "lµm thÕ nµo ®Ó n-íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn nµy". §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy chóng ta ®i nghiªn cøu c¸c yÕu tè dÉn tíi thµng c«ng vÒ kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Cã nhµ kinh tÕ häc ®· nãi 3 yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña mçi doanh nghiÖp mçi tæng c«ng ty hay trªn hÕt lµ cña mçi quèc gia lµ c¸c yÕu tè sau: con ng-êi,vèn hay t- b¶n,thêi c¬. ThiÕu mét trong 3 yÕu tè nµy th× kh«ng thÓ dÉn tíi thµnh c«ng ®-îc. VÝ dô nh- nÕu con ng-êi tµi giái, thêi c¬ tèt nh-ng thiÕu tiÒn ®Ó ®Çu t- c¬ së h¹ tÇng, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt th× con ng-êi ®ã sÏ còng kh«ng lµm ®-îc g× vµ c¬ héi tèt sÏ bÞ bá qua. ViÖt Nam chóng ta ®ang r¬i vµo t×nh tr¹ng nµy. ViÖc thiÕu vèn ®Èu t- do nhiÒu lÝ do khiÕn cho ®Êt n-íc ta cø luÇn quÈn m·i trong vßng nghÌo ®ãi. Mét trong nh÷ng lÝ do ®ã lµ do chÝnh s¸ch cña chóng ta cßn nhiÒu bÊt cËp thñ tôc r-êm rµ. Salmýon cho r»ng cÇn ph¶i cã có huých tõ bªn ngoµi vµo ®Ó ph¸ vì vßng luÈn quÈn nµy nh-ng ®iÒu quan träng trªn hÕt ph¶i biÕt ph¸t huy c¸c nguån néi lùc cña nÒn kinh tÕ. Cô thÓ lµ chóng ta ph¶i biÕt ph¸t huy vµ tËn dông vèn trong n-íc sao Trang2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cho chóng kh«ng ngõng ph¸t triÓn. VÊn ®Ò nµy ta t¹m gäi lµ tÝnh luü vèn hay ë c¸c n-íc TBCN gäi lµ tÜnh luü t- b¶n. §Ó hiÓu d-îc tÝch luü vèn tr-íc hÕt chóng ta cÇn hiÓu tÝch luü t- b¶n, nã lµm s¸ng tá b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nghiªn cøu qua ®ã ®-a l¹i nh÷ng gi¶i ph¸p vµ biÖn ph¸pcho t×nh tr¹ng vèn cña n-íc ta hiÖn nay. Qóa tr×nh ra ®êi vµ lín m¹nh cña CNTB g¾n liÒn víi c¸c qu¸ tr×nh tÝch luü tb¶n, tõ tÝch luü t- b¶n nguyªn thuû cho tíi ngµy nay. TÝch luü t- b¶n cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa. ë ®Ò ¸n lÇn nµy em xin phÐp ®i nghiªn cøu mét sè mÆt cña tÝch luü t- b¶n qua ®ã thÊy ®-îc vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña CNTB vµ rót ra ®-îc ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn còng nh- ý nghÜa vÒ mÆt thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ¸p dông vµo ViÖt Nam. Bµi viÕt lÇn ®Çu cßn nhiÒu thiÕu sãt em mong thÇy gi¸o gióp ®ì em ®Ó vÊn ®Ò nghiªn cøu nµy ®-îc s¸ng tá h¬n. Em mong qua ®Ò ¸n lÇn nµy sÏ trang bÞ cho em thªm nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi. Em xin thµnh c¶m ¬n thÇy ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n lÇn nµy. Trang3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn II: Néi Dung Ch-¬ng 1 : méT Sè LÝ LUËN VÒ TÝCH Luü T¦ B¶N 1.1 ThÕ nµo lµ tÝch luü t- b¶n 1.1.1C¸c kh¸i niÖm cã liªn quan 1.1.1.1 Kh¸i niÖn t- b¶n C¸c nhµ kinh tÕ häc th-êng nãi r»ng, mäi c«ng cô lao ®«ng, mäi t- liÖu s¶n xuÊt ®Òu lµ t- b¶n. §Þnh nghÜa nh- vËy nh»m môc ®Ých che dÊu thùc chÊt viÖc nhµ t- b¶n bãc lét c«ng nh©n lµm thuª, t- b¶n tån t¹i vÜnh viÔn, kh«ng thay ®æi cña hÕt th¶y mäi h×nh th¸i x· héi. Thùc ra b¶n th©n t- liÖu s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ t- b¶n, nã chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña s¶n xuÊt trong bÊt cø x· héi nµo. T- liÖu s¶n xuÊt chØ trë thµnh t- b¶n khi nã trë thµnh tµi s¶n cña nhµ t- b¶n, vµ ®-îc dïng ®Ó bãc lét lao déng lµm thuª. Khi chÕ ®é t- b¶n bÞ xo¸ bá th× t- liÖu s¶n xuÊt kh«ng cßn lµ t- b¶n n÷a. Nh- vËy, t- b¶n kh«ng ph¶i lµ mét quan hÖ s¶n xuÊt x· héi nhÊt ®Þnh gi÷a ng-êi vµ ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã cã tÝnh lÞch sö. Qua nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d- ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: "T- b¶n lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d- b»ng c¸ch bãc lét c«ng nh©n lµm thuª". T- b¶n thÓ hiÖn quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a giai cÊp t- s¶n vµ v« s¶n trong ®ã c¸c nhµ t- b¶n lµ ng-êi së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét c«ng nh©n lµm thuª ng-êi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d- cho hä. Quan hÖ s¶n xuÊt nµy còng gièng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c cña x· héi t- b¶n ®· bÞ vËt ho¸. 1.1.1.2 Kh¸i niÖm tÝch luü t- b¶n TÝch luü t- b¶n lµ biÕn mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d- thµnh t- b¶n phô thªm (t- b¶n míi). Trang4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Muèn më réng s¶n xuÊt nhµ t- b¶n kh«ng thÓ tiªu dïng hÕt gi¸ trÞ thÆng d- mµ chia thµnh 2 phÇn :mét phÇn tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt, mét phÇn ®Ó tiªu dïng c¸ nh©n vµ gia ®×nh nhµ t- b¶n. Ta sÏ lµm s¸ng tá h¬n vÒ kh¸i niÖm tÝch luü sau khi ®i nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò sau. 1.1.2 Thùc chÊt cña tÜch luü t- b¶n 1.1.2.1 T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng Dï h×nh th¸i x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ nh- thÕ nµo ®i n÷a, th× bao giê ®ã còng ph¶i cã tÝnh chÊt liªn tôc hay cø tõng chu k× mét, ph¶i kh«ng ngõng tr¶i qua còng nh÷ng giai ®o¹n Êy. X· héi kh«ng thÓ ngõng tiªu dïng, th× x· héi còng kh«ng thÓ ngõng s¶n xuÊt. V× vËy xÐt trong mèi liªn hÖkh«ng ngõng vµ trong tiÕn tr×nh kh«ng ngõng cña nã, mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Nh-ng ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt ®ång thêi còng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña t¸i s¶n xuÊt. Kh«ng mét x· héi nµo cã thÓ s¶n xuÊt kh«ng ngõng tøc lµ t¸i s¶n xuÊt, mµ l¹i kh«ng liªn tôc chuyÓn ho¸ l¹i mét phÇn s¶n phÈm nh¸t ®inh cña nã thµnh t- liÖu s¶n xuÊt, hay thµnh nh÷ng yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt míi. NÕu s¶n xuÊt mang h×nh th¸i TBCN th× t¸i s¶n xuÊt còng mang h×nh th¸i ®ã. Qóa tr×nh lao ®éng trong ph-¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN chØ lµ mét ph-¬ng tiÖn cho qu¸ tr×nh t¨ng thªm gi¸ trÞ, th× t¸i s¶n xuÊt còng vËy nã còng chØ lµ mét ph-¬ng tiÖn ®Ó t¸i s¶n ra gi¸ trÞ øng tr-íc víi t- c¸ch lµ t- b¶n , tøc lµ víi tc¸ch lµ gi¸ trÞ tù t¨ng thªm gi¸ trÞ. Mét ng-êi nµo ®ã së dÜ mang c¸i mÆt l¹ kinh tÕ ®Æc tr-ng cña nhµ t- b¶n th× ®ã chØ lµ v× tiÒn cña anh ta kh«ng ngõng ho¹t ®éng víi t- c¸ch lµ t- b¶n. Vµ gi¸ trÞ thÆng d- anh ta thu ®uîc mang h×nh thøc mét thu nhËp do t- b¶n ®Î ra. NÕu nh- thu nhËp ®ã chØ ®-îc dïng lµm quÜ tiªu dïng cho nhµ t- b¶n, hay nÕu nh- nã còng ®-îc tiªu dïng theo tõng Trang5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chu k× gièng nh- ng-êi ta ®· kiÕm ®-îc nã th× trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi, sÏ chØ diÕn ra cã t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th«i. T¸i s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®-îc l¾p ®i l¾p l¹i kh«ng ngõng víi qui m« n¨m sau lín h¬n n¨m tr-íc. Muèn t¸i s¶n xuÊt më réng nhµ t- b¶n ph¶i mua thªm t- liÖu s¶n xuÊt, thuª thªm c«ng nh©n do ®ã gi¸ trÞ thÆng dtÝch luü ®-îc ph¶i chia lµm hai phÇn: Mét phÇn ®Ó thuª thªm c«ng nh©n, mét phÇn ®Ó mua thªm t- liÖu s¶n xuÊt. T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n kh«ng ph¶i lµ h×nh th¸i ®iÓn h×nh cña CNTB. H×nh thøc tiÕn hµnh cña CNTB lµ t¸i s¶n xuÊt më réng. T¸i s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ng-êi, m«i tr-êng sèng cña con ng-êi. 1.1.2.2 TÝch luü t- b¶n lµ t¸i s¶n xuÊt ra t- b¶n víi quy m« ngµy cµng më réng (t- b¶n hãa gi¸ trÞ thÆng d-). Thùc chÊt cña tÝch luü t- b¶n lµ t- b¶n ho¸ gi¸ trÞ thÆng d-. XÐt mét c¸ch cô thÓ, tÝch luü t- b¶n lµ t¸i s¶n xuÊt ra t- b¶n víi quy m« ngµy cµng më réng. ë ®©y chóng ta kh«ng xÐt gi¸ trÞ thÆng d- vµ t-¬ng øng víi nã lµ s¶n phÈm thÆng d-, chØ víi t- c¸ch lµ quü tiªu dïng c¸ nh©n cña nhµ t- b¶n mµ chóng ta xÐt nã víi t- c¸ch lµ quü tÝch luü. ThËt ra gi¸ trÞ thÆng d- kh«ng ph¶i lµ quü tiªu dïng vµ còng kh«ng ph¶i chØ lµ quü tÝch luü, mµ lµ c¶ hai. Mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d- ®-îc nhµ t- b¶n tiªu dïng víi t- c¸ch lµ thu nhËp cßn phÇn kh¸c th× ®-îc nhµ t- b¶n dïng lµm t- b¶n, hay ®-îc tÝch luü l¹i. Muèn tÝch luü, cÇn ph¶i biÕn mét phÇn s¶n phÈm thÆng d- thµnh t- b¶n. Nh-ng nÕu kh«ng ph¶i lµ cã phÐp l¹ th× ng-êi ta chØ cã thÓ biÕn thµnh t- b¶n nh÷ng vËt nµo dïng ®-îc vµo qu¸ tr×nh lao ®éng tøc lµ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt, vµ sau ®ã lµ nh÷ng vËt phÈm cã thÓ nu«i sèng c«ng nh©n, tøc lµ nh÷ng t- liÖu sinh ho¹t. Do ®ã, mét phÇn lao ®éng thÆng d- hµng n¨m ph¶i dïng ®Ó s¶n xuÊt Trang6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thªm mét sè t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu sinh ho¹t ngoµi sè cÇn thiÕt ®Ó hoµn l¹i t- b¶n ®· øng ra. Nãi tãm l¹i, së dÜ gi¸ trÞ thÆng d- cã thÓ biÕn thµnh t- b¶n lµ chØ v× s¶n phÈm thÆng d- - mµ gi¸ trÞ cña nã lµ gi¸ trÞ thÆng d--®· bao gåm c¸c yÕu tè vËt thÓ cña mét t- b¶n míi råi. Nghiªn cøu tÝch luü vµ t¸i s¶n xuÊt më réng t- b¶n ta cã thÓ rót ra hai kÕt luËn v¹nh râ h¬n b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa: +Nguån gèc duy nhÊt cña t- b¶n tÝch luü lµ gi¸ trÞ thÆng d- vµ t- b¶n tÝch luü chiÕm mét tû lÖ ngµy cµng lín trong toµn bé t- b¶n. C.MAC nãi r»ng: t- b¶n øng tr-íc chØ lµ giät n-íc trong dßng s«ng tÝch luü mµ th«i +Qóa tr×nh tÝch luü ®· lµm cho quyÒn së h÷u trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ biÕn thµnh quyÒn chiÕm ®o¹t t- b¶n chñ nghÜa. ViÖc trao ®æi gi÷a ng-êi lao ®éng vµ nhµ t- b¶n dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ nhµ t- b¶n ch¼ng nh÷ng chiÕm mét phÇn lao ®éng cña ng-êi c«ng nh©n, mµ cßn lµ ng-êi së h÷u hîp ph¸p lao ®éng kh«ng c«ng ®ã. Nh- vËy ®· cã sù thay ®æi c¨n b¶n trong quan hÖ së h÷u. Nh-ng sù vi ph¹m ®ã kh«ng vi ph¹m qui luËt gi¸ trÞ. 1.1.3 §éng c¬ cña tÝch luü t- b¶n 1.1.3.1 TÝch luü t- b¶n lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t- b¶n Víi mét khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng d- nhÊt ®Þnh, mét trong hai phÇn (tÝch luü, tiªu dïng ) ®ã cµng lín th× phÇn kia cµng nhá. NÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi th× tØ lÖ ph©n chia ®ã quyÕt ®Þnh ®¹i l-îng tÝch luü. Nh-ng kÎ thùc hiÖn s- ph©n chia ®ã lµ ng-êi së h÷u gi¸ trÞ thÆng d-, tøc lµ nhµ t- b¶n. Nh- vËy, nã lµ mét hµnh vi phô thuéc vµo ý chÝ cña nhµ t- b¶n. VÒ c¸i phÇn cña mãn cèng vËt ®ã do h¾n thu ®-îc vµ ®-îc h¾n ®em tÝch tuü, th× ng-êi ta nãi r»ng nhµ t- b¶n ®· tiÕt kiÖm phÇn ®ã, bëi v× h¾n kh«ng ¨n tiªu nã ®i, nghÜa lµ h¾n lµm c¸i chøc n¨ng cña h¾n lµ nhµ t- b¶n, cô thÓ lµ chøc n¨ng lµm giµu. ChØ chõng nµo nhµ t- b¶n lµ t- b¶n nh©n c¸ch ho¸, th× nhµ t- b¶n míi cã mét gi¸ trÞ lÞch sö vµ míi cã c¸i quyÒn lÞch sö ®-îc tån t¹i vµ chØ trong Trang7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chõng mùc Êy tÝnh tÊt yÕu nhÊt thêi cña b¶n th©n h¾n míi ®-îc bao hµm trong tÝnh yÕu nhÊt thêi cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa. Nh-ng trong chõng mùc Êy th× ®éng c¬ cña nhµ t- b¶n kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông vµ h-ëng thô mµ lµ gi¸ trÞ trao ®æi vµ viÖc lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ trao ®æi. Lµ mét kÎ cuång tÝn viÖc lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ, nhµ t- b¶n th¼ng tay c-ìng bøc loµi ng-êi s¶n xuÊt ®Ó s¶n xuÊt, do ®ã h¾n c-ìng bøc hä ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi vµ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vËt chÊt, mµ chØ mét m×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy míi cã thÓ h×nh thµnh c¸i c¬ së hiÖn thùc cña mét h×nh th¸i x· héi cao h¬n, mét h×nh th¸i x· héi mµ nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ mäi c¸ nh©n ®Òu ®-îc ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vµ tù do. Nhµ t- b¶n chØ ®¸ng kÝnh träng chõng nµo h¾n cßn lµ sù hiÖn th©n cña t- b¶n. Víi t- c¸ch nµy, h¾n chia sÎ sù say mª tuyÖt ®èi muèn lµm giµu víi kÎ tÝch luü cña c¶i. Nh÷ng c¸i mµ ng-êi nµy chØ lµ mét thãi c¸ nh©n, th× ®èi víi nhµ t- b¶n nã l¹i lµ t¸c ®éng cña mét bé m¸y x· héi trong ®ã nhµ t- b¶n chØ lµ mét chiÕc b¸nh xe. Ngoµi ra, sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa lµm cho sù t¨ng thªm kh«ng ngõng cu¶ mét sè t- b¶n bá vµo mét xÝ nghiÖp, c«ng nghiÖp trë thµnh mét sù tÊt yÕu, vµ c¹nh tranh lµm cho nh÷ng quy luËt bªn trong cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt tb¶n chñ nghÜa trë thµnh nh÷ng quy luËt bªn ngoµi cã tÝnh chÊt c-ìng chÕ ®èi víi mçi nhµ t- b¶n c¸ biÖt. C¹nh tranh buéc nhµ t- b¶n kh«ng ngõng më réng t- b¶n ®Ó gi÷ ®-îc t- b¶n, vµ h¾n chØ cã thÓ më réng t- b¶n cu¶ m×nh b»ng c¸ch tÝch luü ngµy cµng nhiÒu h¬n mµ th«i. 1.1.4 C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi qui m« cña tÝch luü t- b¶n Víi mét khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng d- nhÊt ®Þnh th× qui m« cña tÝch luü phô thuéc vµo tØ lÖ ph©n chia khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng d- ®ã thµnh quü tiªu dïng cña nhµ t- b¶n. NÕu tØ lÖ ph©n chia ®ã ®· cã s½n th× râ rµng ®¹i l-îng cña t- b¶n tÝch luü sÏ do ®¹i l-îng tuyÖt ®èi cña gi¸ trÞ thÆng d- quyÕt ®Þnh. D o Trang8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ã nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña tÝch luü chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña gÝa trÞ thÆng d-. Nh÷ng nh©n tè ®ã lµ : 1.1.4.1 Møc ®é bãc lét søc lao ®éng N©ng cao møc ®é bãc lét søc lao ®éng b»ng c¸ch c¾t xÐn vµo tiÒn c«ng. Khi nghiªn cøu sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d-, C.MAC gi¶ ®Þnh r»ng s- trao ®ái gi÷a c«ng nh©n vµ nhµ t- b¶n lµ sù trao ®æi ngang gi¸. Nh-ng trong thùc tÕ, c«ng nh©n bÞ nhµ t- s¶n chiÕm ®o¹t mét phÇn lao ®éng tÊt yÕu, bÞ c¾t xÐn mét phÇn tiÒn c«ng. ViÖc c¾t xÐn tiÒn c«ng gi÷ vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh tÝch luü t- b¶n. N©ng cao møc ®é bãc lét b»ng c¸ch t¨ng c-êng ®é lao ®éng vµ kÐo dµi ngµy lao ®éng. ViÖc t¨ng c-êng ®é lao ®éng vµ kÐo dµi ngµy lao ®éng râ rµng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ thÆng d-, do ®ã lµm t¨ng bé phËn gi¸ trÞ thÆng d- ®-îc t- b¶n ho¸ tøc lµ lµm t¨ng tÝch luü.Anhr h-ëng nµy cßn thÓ hiÖn ë chç sè l-îng lao ®éng t¨ng thªm mµ nhµ t- b¶n chiÕm kh«ng do t¨ng c-êng ®é lao ®éng vµ kÐo dµi ngµy lao ®éng kh«ng ®ßi hái ph¶i t¨ng thªm t- b¶n mét c¸ch t-¬ng øng (kh«ng ®ßi hái ph¶i t¨ng thªm sè l-¬ng c«ng nh©n, t¨ng thªm m¸y mãc thiÕt bÞ, mµ hÇu nh- chØ cÇn t¨ng thªm s- hao phÝ nguyªn liÖu ) 1.1.4.2 Tr×nh ®é n¨ng suÊt lao ®éng V iÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ thÆng d-, do ®ã t¨ng thªm bé phËn gi¸ trÞ thÆng d- ®-îc t- b¶n hãa. Song vÊn ®Ò ë ®©y lµ tÝch luü kh«ng chØ ®-îc quyÕt ®Þnh bëi khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng d-, mµ cßn bëi khèi l-îng t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu tiªu dïng do khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng dcã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh. Nh- vËy, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng sÏ lµm t¨ng thªm nh÷ng yÕu tè vËt chÊt ®Ó biÕn gi¸ trÞ thÆng d- thµnh t- b¶n míi. Do ®ã lµm t¨ng quy m« cña tÝch luü. N¨ng suÊt lao ®éng cao th× lao ®éng sèng sö dông ®-îc nhiÒu lao ®äng qu¸ khø h¬n, lao ®éng qu¸ khø ®ã l¹i t¸i hiÖn d-íi h×nh th¸i cã Ých míi, chóng Trang9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lµm chøc n¨ng t- b¶n ®Ó s¶n xuÊt ra t- b¶n cµng nhiÒu, do ®ã mµ quy m« cña t- b¶n tÝch luü cµng lín. Nh- vËy, n¨ng suÊt lao ®éng lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh quy m« cña tÝch luü. 1.1.4.3 Sù chªnh lÖch ngµy cµng t¨ng gi÷a t- b¶n sö dông vµ t- b¶n tiªu dïng T- b¶n t¨ng lªn th× sù chªnh lÖch gi÷a t- b¶n ®-îc sö dông vµ t- b¶n ®· tiªu dïng còng t¨ng lªn. Nãi mét c¸ch kh¸c: khèi l-îng gi¸ trÞ vµ khèi l-îng vËt thÓ cña nh÷ng t- liÖu lao ®éng nh- nhµ x-ëng, m¸y mãc, èng tiªu n-íc, sóc vËt cµy kÐo, c¸c thø khÝ tµi cóng t¨ng lªn; nh÷ng thø ®ã, trong mét thêi k× dµi hay ng¾n, nh÷ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th-êng xuyªn l¾p ®i l¾p l¹i, ®Òu ho¹t ®éng víi quy m« cña chóng hay ®-îc dïng ®Ó ®¹t tíi mét hiÖu qu¶ cã Ých nh¸t ®Þnh, nh-ng l¹i chØ hao mßn dÇn dÇn, vµ do ®ã chØ mÊt gi¸ trÞ tõng phÇn mét, nghÜa lµ chØ chuyÓn gi¸ trÞ Êy tõng phÇn mét vµo s¶n phÈm mµ th«i. V× c¸c tliÖu lao ®éng ®-îc dïng lµm nh÷ng c¸i t¹o ra s¶n phÈm nh-ng l¹i kh«ng nhËp thªm gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm, nghÜa lµ v× chóng ®-îc sö dông toµn bé nh-ng chØ bÞ tiªu dïng tõng phÇn th«i, cho nªn nh- ®· nh¾c trªn kia, c¸c t- liÖu ®ã phôc vô kh«ng c«ng gièng nh- c¸c lùc l-îng thiªn nhiªn: n-íc, h¬i n-íc, kh«ng khÝ, ®iÖn... nh-ng sù phôc vô kh«ng c«ng ®ã cña lao ®éng qu¸ khø, ®-îc lao ®éng sèng n¾m lÊy vµ lµm sèng l¹i, ®ang ®-îc tÝch luü l¹i cïng víi quy m« ngµy cµng t¨ng cña tÝch luü Lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi cµng ph¸t triÓn, m¸y mãc cµng hiÖn ®¹i, phÇn gi¸ trÞ cña nã chuûen vµo s¶n phÈm trong tõng thêi gian cµng Ýt, th× sù chªnh lÖch gi÷a t- b¶n sö dông vµ t- b¶n bÞ tiªu dïng cµng lín. Do ®ã, t- b¶n lîi dông ®-îc nh÷ng thµnh tùu cña lao ®éng qu¸ khø cµng nhiÒu. 1.1.4.4 Quy m« cña t- b¶n øng tr-íc Víi tr×nh ®é bãc lét kh«ng ®æi th× khèi l-îng gi¸ trÞ thÆng d- sÏ do khèi l-îng c«ng nh©n bÞ bãc lét quyÕt ®Þnh. Do ®ã, quy m« cña t- b¶n øng tr-íc, Trang10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhÊt lµ bé phËn t- b¶n kh¶ biÕn cµng lín, th× gi¸ trÞ thÆng d- bãc lét ®-îc vµ quy m« tÝch luü còng cµng lín. 1.2C¸c quy luËt cu¶ tÝch luü t- b¶n 1.2.1 L-îng cÇu vÒ søc lao ®éng t¨ng cïng víi tÝch luü t- b¶n trong ®iÒu kiÖn kÕt cÊu cña t- b¶n kh«ng ®æi. 1.2.1.1Sù t¨ng lªn cña l-îng cÇu vÒ søc lao ®éng T- b¶n t¨ng lªn th× còng t¨ng thªm bé phËn kh¶ biÕn cña nã hay bé phËn ®-îc biÕn thµnh søc lao ®éng. GØa dô r»ng, cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi- nghÜa lµ ®Ó vËn mét khèi l-îng t- liÖu s¶n xuÊt hay tb¶n bÊt biÕn nhÊt ®Þnh,bao giê còng cÇn mét khèi l-îng søc lao ®éng nhtr-íc ,th× râ rµng lµ l-îng cÇu vÒ lao ®éng vµ quü sinh ho¹t cña c«ng nh©n sÏ t¨ng lªn mét c¸ch tØ lÖ víi t- b¶n, vµ t- b¶n t¨ng lªn cµng nhanh bao nhiªu th× l-îng cÇu ®ã còng cµng t¨ng lªn nhanh bÊy nhiªu. K hi quy m« tÝch luü cã thÓ më réng ®ét ngét b»ng c¸ch chØ cÇn thay ®æi sù ph©n chia gi¸ trÞ thÆng d- hay s¶n phÈm thÆng d- thµnh t- b¶n vµ thu nhËp, v× nh÷ng lÏ ®ã nªn nhu cÇu tÝch luü cña t- b¶n cã thÓ v-ît qu¸ sù t¨ng thªm c¶u søc lao ®éng hay sè c«ng nh©n, l-îng cÇu vÒ c«ng nh©n cã thÓ v-ît qu¸ l-îng cung vÒ c«ng nh©n vµ v× thÕ tiÒn c«ng cã thÓ t¨ng lªn. V× mçi n¨m ng-êi ta sö dông nhiÒu c«ng nh©n h¬n n¨m tr-íc, nªn sím hay muén ¾t ph¶i ®Õn lóc mµ nhu cÇu cña tÝch lòy b¾t ®Çu v-ît qu¸ l-îng cung b×nh th-êng vÒ lao ®éng, vµ do ®ã tiÒn c«ng còng sÏ t¨ng lªn. TÝch lòy t- b¶n lµ lµm t¨ng thªm giai cÊp v« s¶n. 1.2.1.2 Sù t¨ng lªn vÒ tiÒn c«ng kh«ng ng¨n c¶n viÖc t¨ng tÝch lòy tb¶n . Nh- ta ®· thÊy, do b¶n chÊt cña nã, tiÒn c«ng ®ßi ng-êi lao ®éng bao giê còng ph¶i cung cÊp mét sè l-îng lao ®éng kh«ng c«ng nhÊt ®Þnh. Hoµn toµn kh«ng nãi ®Õn tr-êng hîp t¨ng tiÒn c«ng trong tr-êng hîp gi¸ c¶ lao ®éng h¹ xuèng...th× trong tr-êng hîp tèt nhÊt t¨ng tiÒn c«ng còng cã nghÜa lµ Trang11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gi¶m bít vÒ sè l-îng phÇn lao ®éng kh«ng c«ng mµ ng-êi lao ®éng ph¶i cung cÊp. Sù gi¶m bít nµy kh«ng bao giê cã thÓ ®i ®Õn møc ®e do¹ sù tån t¹i cña b¶n th©n chÕ ®é nµy. Theo c¸ch nãi cña to¸n häc, cã thÓ nãi r»ng: ®¹i l-îng tÝch lòy lµ mét biÕn sè ®éc lËp, ®¹i l-îng tiÒn c«ng lµ mét biÕn sè phô thuéc, chø kh«ng ph¶i ng-îc l¹i . NÕu khèi l-îng lao ®éng kh«ng c«ng do giai cÊp c«ng nh©n cung cÊp vµ do giai cÊp c¸c nhµ t- b¶n tÝch lòy, l¹i t¨ng lªn kh¸ nhanh ®Õn møc nã chØ cã thÓ biÕn thµnh t- b¶n khi nµo cã mét sù t¨ng thªm kh¸c th-êng cña sè lao ®éng ®-îc tr¶ c«ng, th× tiÒn c«ng sÏ t¨ng lªn, vµ nÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi, th× lao ®éng kh«ng c«ng sÏ gi¶m xuèng mét c¸ch t-¬ng xøng. Nh-ng mét khi sù gi¶m xuèng nµy ch¹m tíi c¸i ®iÓm mµ ë ®Êy lao ®éng thÆng d- nu«i d-ìng t- b¶n kh«ng cßn cung cÊp víi mét khèi l-îng b×nh th-êng n÷a, th× cã ngay mét sù ph¶n øng :mét phÇn Ýt h¬n cña thu nhËp sÏ ®-îc tb¶n ho¸, tÝch luü ch÷ng l¹i, vµ sù vËn ®éng ®i lªn cña tiÒn c«ng sÏ bÞ ®¸nh bËt trë l¹i. Nh- vËy, sù t¨ng lªn cña gi¸ c¶ lao ®éng kh«ng v-ît qu¸ nh÷ng giíi h¹n b¶o ®¶m kh«ng nh÷ng gi÷ nguyªn ®-îc nh÷ng c¬ së cña chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa mµ cßn ®¶m b¶o cho t¸i s¶n xuÊt cña chÕ ®é ®ã ®-îc thùc hiÖn víi quy m« më réng. 1.2.2 Sù gi¶m bít t-¬ng ®èi bé phËn t- b¶n kh¶ biÕn trong tiÕn tr×nh tÝch luü vµ tÝch tô ®i kÌm theo tiÕn tr×nh ®ã Mét khi ®· cã nh÷ng cã nh÷ng c¬ së chung cña chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, th× trong tiÕn tr×nh tÝch luünhÊt ®Þnh sÏ ®Õn lóc sù ph¸t triÓn cña n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trë thµnh ®ßn bÈy m¹nh nhÊt cña tÝch luü. N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng thÓ hiÖn ë viÖc gi¶m bít khèi l-îng lao ®éng so víi khèi l-îng tliÖu s¶n xuÊt mµ lao ®éng ®ã lµm cho ho¹t ®éng hay lµ thÓ hiÖn ë sù gi¶m bít ®¹i l-îng cña nh©n tè chñ quan cña qu¸ tr×nh lao ®éng so víi c¸c nh©n tè kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh ®ã. Sù thay ®æi ®ã cña kÕt cÊu kÜ thuËt cña t- b¶n, Trang12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 s- t¨ng lªn cña khèi l-îng t- liÖu s¶n xuÊt so víi khèi l-îng søc lao ®éng ®ang lµm cho c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®ã sèng l¹i, l¹i ph¶n ¸nh trë l¹i vµo trong kÕt cÊu gi¸ trÞ cña t- b¶n, vµo trong viÖc t¨ng thªm bé phËn bÊt biÕn cña gi¸ trÞ t- b¶n, b»ng c¸ch lÊy vµo bé phËn kh¶ biÕn cña nã. VÝ dô: lóc ®Çu 50% cña mét t- b¶n nµo ®ã ®-îc chi cho t- liÖu s¶n xuÊt, cßn 50% ®-îc chi cho søc lao ®éng; sau ®ã cïng víi sù ph¸t triÓn cña n¨ng suÊt lao ®éng 80% ®-îc chi cho t- liÖu s¶n xuÊt vµ 20% ®-îc chi cho søc lao ®éng...C¸c quy luËt vÒ s- t¨ng lªn cña bé phËn bÊt biÕn cña t- b¶n so víi bé phËn kh¶ biÕn, ë mçi b-íc ®Òu ®-îc x¸c minh. Tuy vËy sù gi¶m bít phÇn kh¶ biÕn cña t- b¶n so víi phÇn bÊt biÕn hay lµ sù thay ®æi kÕt cÊu cña t- b¶n, chØ nãi lªn mét c¸ch gÇn ®óng sù biÕn ®æi trong kÕt cÊu cña c¸c bé phËn vËt chÊt cña t- b¶n mµ th«i. Cïng víi n¨ng suÊt ®· t¨ng lªn cña lao ®éng th× kh«ng nh÷ng khèi l-îng t- liÖu s¶n xuÊtdo nã tiªu dïng t¨ng lªn, mµ gi¸ trÞ cña t- liÖu s¶n xuÊt so víi khèi l-îng cña nã l¹i cßn gi¶m xuèng n÷a. Nh- vËy gi¸ trÞ cña t- liÖu s¶n xuÊt t¨ng lªn mét c¸ch tuþet ®èi, nh-ng kh«ng t¨ng theo cïng tØ lÖ víi khèi l-îng cña nã. V× vËy, sù chªnh lÖch gi÷a t- b¶n bÊt biÕn vµ t- b¶n kh¶ biÕn t¨ng lªn chËm h¬n nhiÒu so víi sù chªnh lÖch gi÷a khèi liÖu t- liÖu s¶n xuÊt do t- b¶n bÊt biÕn chuyÓn ho¸ thµnh, vµ khèi l-îng søc lao ®éng do t- b¶n chuyÓn ho¸ thµnh. Sù chªnh lÖch trªn còng t¨ng lªn víi sù chªnh lÖch d-íi, nh-ng víi mét møc ®é Ýt h¬n. V¶ l¹i nÕu sù tiÕn bé cña tÝch luü lµm gi¶m bít ®¹i l-îng t-¬ng ®èi cña bé phËn t- b¶n kh¶ biÕn th× nh- vËy tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i nã lo¹i trõ sù t¨ng lªn cña ®¹i l-îng tuyÖt ®èi cña nã. GØa ®Þnh r»ng mét gi¸ trÞ t- b¶n lóc ®Çu tù chia ra thµnh 50% lµ t- b¶n bÊt biÕn vµ 50%lµ t- b¶n kh¶ biÕn, vÒ sau l¹i chia thµnh 80% lµ t- b¶n bÊt biÕn vµ 20%lµ t- b¶n kh¶ biÕn. NÕu trong thêi gian ®ã sè tb¶n lóc ®Çu gåm 6000 ch¼ng h¹n, ®· t¨ng lªn thµnh 18000 th× phÇn kh¶ biÕn cña nã ®· t¨ng thªm. Tr-íc kia nã lµ 3000, b©y giê lµ 3600. Nh-ng, nÕu tr-íc Trang13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kia chØ cÇn t¨ng t- b¶n thªm 20%lµ ®ñ ®Ó t¨ng l-îng cÇu vÒ lao ®éng lªn 20% th× b©y giê ®iÒu ®ã l¹i ®ßi hái ph¶i t¨ng t- b¶n lóc ®Çu lªn gÊp 3 lÇn. Mäi t- b¶n ®Òu lµ sù tÝch tô nhiÒu hay Ýt t- liÖu s¶n xuÊt víi mét sù chØ huy t-¬ng øng ®èi víi mét ®éi qu©n lao ®éng. Víi mäi tÝch luü ®Òu trë thµnh ph-¬ng tiÖn cho mét tÝch luü míi.TÝch tô vµ tËp trung t- b¶n cã quan hÖ víi nhau. Sù kh¸c biÖt nµy kh«ng chØ vÒ chÊt mµ cßn kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng. TËp trung t- b¶n tuy kh«ng lµm t¨ng quy m« t- b¶n x· héi nh-ng cã vai trß rÊt lín trong qu¸ tr×nh chuyÓn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín TBCN vµ qu¸ tr×nh chuyÓn CNTB tõ giai ®o¹n thÊp lªn giai ®o¹n cao. 1.2.3 ViÖc s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu nh©n khÈu thõa t-¬ng ®èi 1.2.3.1.Nh©n khÈu thõa s¶n phÈm tÊt yÕu cña tÝch lòy L-îng cÇu vÒ lao ®éng kh«ng ph¶i do quy m« cña tæng t- b¶n quyÕt ®Þnh mµ do quy m« cña bé phËn kh¶ biÕn cña t- b¶n quyÕt ®Þnh; cho nªn cïng víi sù t¨ng lªn cña tæng t- b¶n th× l-îng cÇu vÒ lao ®éng còng dÇn dÇn gi¶m bít ®i chø kh«ng ph¶i t¨ng lªn theo tØ lÖ víi sù t¨ng thªm cña tæng t- b¶n, nhchóng ta ®· gi¶ ®Þnh tr-íc ®©y. L-îng cÇu vÒ lao ®éng gi¶m xuèng mét c¸ch t-¬ng ®èi so víi ®¹i l-îng cña tæng t- b¶n vµ gi¶m xuèng theo mét cÊp sè ngµy cµng nhanh cïng víi sù t¨ng lªn cña ®¹i l-îng Êy. ThËt ra cïng víi sù t¨ng lªn cña tæng t- b¶n th× phÇn kh¶ biÕn cña nã, hay søc lao ®éng kÕt hîp vµo nã, còng t¨ng lªn, nh-ng l¹i t¨ng lªn theo mét tû lÖ kh«ng ngõng gi¶m sót. Cïng víi sù tÝch luü t- b¶n do b¶n th©n n㠮Πra, nh©n khÈu c«ng nh©n còng s¶n xuÊt ra víi mét quy m« ngµy cµng lín nh÷ng ph-¬ng tiÖn lµm cho hä trë thµnh nh©n khÈu thõa t-¬ng ®èi lµ quy luËt nh©n khÈu thõa riªng cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa, còng gièng nh- trªn thùc tÕ, mäi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt ®Æc thï trong lÞch sö ®Òu cã quy luËt nh©n khÈu ®Æc thï, cã hiÖu lùc trong lÞch sö cña nã. Mét quy luËt nh©n khÈu tr×u t-îng chØ tån t¹i Trang14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®èi víi thùc vËt vµ ®éng vËt, chõng nµo mµ con ng-êi trong lÞch sö ch-a x©m nhËp vµo lÜnh vùc nµy. 1.2.3.2 Nh©n khÈu thõa, ®ßn bÈy cña tÝch luü t- b¶n ®iÒu kiÖn tån t¹i cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa. §éi qu©n c«ng nghiÖp trõ bÞ . Nh-ng, nÕu nh©n khÈu c«ng nh©n thõa lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña tÝch luü, hay cña sù ph¸t triÓn cña c¶i trªn c¬ së t- b¶n chñ nghÜa, th× ng-îc l¹i nh©n khÈu thõa nµy l¹i trë thµnh mét ®ßn bÈy cña tÝch lòy t- b¶n chñ nghÜa vµ thËm chÝ cßn lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa nøa. Sè nh©n khÈu ®ã t¹o thµnh mét ®éi qu©n c«ng nghiÖp trõ bÞ cã s½n, hoµn toµn thuéc vÒ t- b¶n mét c¸ch tuyÖt ®èi tùa hå nh- thÓ t- b¶n ®· bá c«ng cña ra nu«i d-ìng lªn sè nh©n khÈu thõa ®ã. Khèi l-îng cña c¶i x· héi, ngµy cµng ph×nh ra cïng víi sù tiÕn bé cña tÝch lòy vµ cã thÓ biÕn thµnh t- b¶n phô thªm, ®iªn cuång ®æ x« vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt cò mµ thÞ tr-êng më réng ®ét ngét, hoÆc vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi...mµ sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt cò ®ßi hái ph¶i cã. Trong tÊt c¶ nh÷ng tr-êng hîp nh- thÕ th× cÇn lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ tung mét c¸ch ®ét ngét nh÷ng khèi l-îng ng-êi rÊt lín vµo nh÷ng ®iÓm quyÕt ®Þnh mµ kh«ng ph¶i gi¶m bít quy m« s¶n xuÊt trong nh÷ng lÜnh vùc kh¸c. Nh©n khÈu thõa cung cÊp nh÷ng khèi l-îng ng-êi ®ã. ViÖc më réng quy m« mét c¸ch ®ét ngét vµ nh¶y vät lµ tiÒn ®Ò cña viÖc thu hÑp nã mét c¸ch ®ét ngét; b¶n th©n sù thu hÑp nµy l¹i g©y ra sù më réng kia, nh-ng sù më réng kia kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®-îc nÕu kh«ng cã mét nguån søc ng-êi bãc lét ®-îc, nÕu kh«ng cã sù t¨ng thªm khèi l-îng c«ng nh©n mét c¸ch ®éc lËp víi sè t¨ng tuyÖt ®èi cña nh©n khÈu. Sè t¨ng ®ã ®-îc t¹o bëi mét qu¸ tr×nh ®¬n gi¶n th-êng xuyªn "gi¶i phãng" mét bé phËn c«ng nh©n, nhê nh÷ng ph-¬ng ph¸p lµm gi¶m bít sè c«ng nh©n ®ang lµm viÖc so víi s¶n xuÊt ®· t¨ng lªn. Nh- vËy toµn bé h×nh thøc vËn ®éng ®Æc biÖt cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®Òu ph¸t sinh trªn sù th-êng xuyªn biÕn mét bé phËn Trang15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nµo ®ã cña nh©n khÈu c«ng nh©n thµnh nh÷ng c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm hay chØ cã viÖc lµm mét nöa. ViÖc s¶n xuÊt nh©n khÈu thõa t-¬ng ®èi, nghÜa lµ thõa so víi nhu cÇu trung b×nh cña t- b¶n trong viÖc lµm t¨ng gi¸ trÞ cña nã, lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Trang16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 CH¦¥NG 2: VAI TRß CñA TÝCH Luü t- b¶n trong qu¸ tr×nh H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ TBCN 2.1 TÝch luü nguyªn thuû t- b¶n 2.1.1TÝch luü ban ®Çu, ®iÓm xuÊt ph¸t cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa 2.1.1.1 Hai ®iÒu kiÖn ra ®êi cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa Qóa tr×nh ph¸t triÓn cña con ng-êi tõ khi sinh ra cho tíi nay g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thay thÕ lÉn nhau cña c¸c ph-¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi.Ph-¬ng thøc s¶n xuÊt ®Çu tiªn lµ céng s¶n nguyªn thuû, ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµy ®-îc thay thÕ bëi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt n« lÖ tiÕp ®ã lµ phu¬ng thøc s¶n xuÊt phonng kiÕn. Vµ tõ gi÷a thÕ kØ XV cho tíi gi÷a thÕ kØ XVII lµ thêi k× b¾t ®Çu tan r· cña chÕ ®é phong kiÕn vµ thay thÕ bëi chÕ ®é phong kiÕn lµ chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa b¾t ®Çu ra ®êi. Chñ nghÜa t- b¶n ra ®êi trong lßng chÕ ®é phong kiÕn. Hai ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó h×nh thµnh chñ nghÜa t- b¶n +TËp trung trong tay mét sè Ýt ng-êi sè tiÒn cña lín ®Ó lËp ra c¸c xÝ nghiÖp TBCN +Cã mét líp ng-êi hoµn toµn tù do vÒ th©n thÓ (quyÒn quyÕt ®Þnh th©n thÓ m×nh) vµ ®· bÞ mÊt hÕt t- liÖu s¶n xuÊt. 2.1.1.1 TÝch luý nguyªn thuû t- b¶n,®ßn bÈy ®Èy nhanh s- ra ®êi cña hai ®iÒu kiÖn GØa ®Þnh r»ng tr-íc tÝch luü t- b¶n chñ nghÜa ®· cã mét sù tÝch luü "ban ®Çu" -mét tÝch luü kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa, mµ lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña nã. Trong khoa kinh tÕ chÝnh trÞ, sù tÝch lòy ban ®Çu nµy ®ãng mét vai trß còng gÇn gièng nh- vai trß cña téi tæ t«ng trong thÇn häc. Vµ tõ thêi c¸i téi tæ t«ng ®ã ®· b¾t ®Çu sù nghÌo khæ cña sè ®«ng Trang17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ng-êi, lµ nh÷ng ng-êi dï cã lao ®éng hÕt søc còng ch¼ng cã g× ®Ó b¸n trõ b¶n th©n hä ;vµ b¾t ®Çu sù giµu cã cña mét sè Ýt, dï ®· th«i lao ®éng tõ l©u mµ vÉn cø giµu m·i lªn. Nh-ng khi ®· ®ông ®Õn vÊn ®Ò quyÒn së h÷u th× ng-êi ta cã nghÜa vô thiªng liªng lµ ph¶i theo ®óng quan ®iÓm cña s¸ch vë vì lßng cho tÎ con, lµ quan ®iÓm duy nhÊt ®óng víi mäi løa tuæi mäi tr×nh ®é ph¸t triÓn. Nhmäi ng-êi ®Òu biÕt, trong lÞch sö hiÖn thùc th× sù x©m chiÕm, n« dÞch, c-íp bãc, tãm l¹i lµ b¹o lùc ®· ®ãng mét vai trß lín. TiÒn vµ hµng ho¸, còng gièng hÖt nh- t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu sinh ho¹t, ngay tõ ®Çu kh«ng ph¶i lµ t- b¶n.Chóng cÇn ®-îc chuyÓn ho¸ thµnh tb¶n. Nh-ng sù chuyÓn ho¸ nµy chØ cã thÓ diÔn ra trong nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh th«i, nh÷ng hoµn c¶nh ®ã quy l¹i lµ :"hai lo¹i hµng ho¸ rÊt kh¸c nhau ph¶i gÆp nhau vµ tiÕp xóc víi nhau - mét bªn lµ ng-êi cã tiÒn, cã t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu sinh ho¹t,cÇn mua søc lao ®éng cña ng-êi kh¸c ®Ó lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ ®· chiÕm ®-îc; bªn kia lµ nh÷ng ng-êi lao ®éng tù do,nh÷ng ng-êi b¸n søc lao ®éng cña b¶n th©n m×nh, do ®ã lµ nh÷ng ng-êi b¸n lao ®éng ". Víi viÖc chia thÞ tr-êng hµng ho¸ thµnh hai cùc nh- vËy, th× nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa còng ®-îc t¹o ra."Quan hÖ t- b¶n chñ nghÜa gi¶ ®Þnh ph¶i t¸ch rêi ng-êi lao ®éng víi quyÒn së h÷u nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lao ®éng" Qóa tr×nh mét mÆt th× biÕn t- liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu sinh ho¹t cña x· héi thµnh t- b¶n, vµ mÆt kh¸c, biÕn nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt trùc tiÕp thµnh nh÷ng ng-êi lao ®éng lµm thuª. Do ®ã, c¸i gäi lµ tÝch luü ban ®Çu ch¼ng qua chØ lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö t¸ch rêi ng-êi s¶n xuÊt ra khái t- liÖu s¶n xuÊt(Nã lµ ban ®Çu v× nã lµ tiÒn sö cña t- b¶n vµ cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt phï hîp víi t- b¶n ). C¸i ®· ®¸nh dÊu thêi ®¹i trong lÞch sö cña tÝch luü ban ®Çu lµ nh÷ng sù ®¶o lén lµm ®ßn bÈy cho giai cÊp c¸c nhµ Trang18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 t- b¶n ®ang h×nh thµnh. C¬ së cña toµn bé qu¸ tr×nh nµy lµ sù t-íc ®o¹t ruéng ®Êt cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cña n«ng d©n . ë Anh nã mang h×nh thøc cæ ®iÖn, v× vËy nªn chóng ta lÊy n-íc Anh lµm vÝ dô 2.1.2 Néi dung, ®Æc ®iÓm cña thêi kú tÝch luü nguyªn thuû(§iÓn h×nh ë Anh) 2.1.2.1 Sù t-íc ®o¹t ruéng ®Êt cña d©n c- ë n«ng th«n Mµn më ®Çu cña sù ®¶o lén ®Æt nÒn t¶ng cho ph-¬ng thøc t- b¶n chñ nghÜa ®· diÔn ra trong ba m-¬i n¨m cuèi thÕ kØ XV vµ mÊy m-¬i n¨m ®Çu thÕ kØ XVI. BiÕn ®ång ruéng thµnh b·i ch¨n th¶ ®· trë thµnh khÈu hiÖu cña c¸c chóa phong kiÕn. Nhµ ë cña n«ng d©n vµ nh÷ng chiÕc nhµ nhá cña c«ng nh©n bÞ ph¸ huû ®i b»ng b¹o lùc noÆc cho ®æ n¸t ®Ó biÕn thµnh b·i ch¨n th¶, ë ®Êy chØ cßn nhµ cña chóa ®Êt mµ th«i. Trong thêi k× nµy, c¬ quan lËp ph¸p còng t×m c¸ch duy tr×mét møc tèi thiÓu 4 a-c¬ ®Êt ®ai cho mçi c¨n nhµ nhá cña ng-êi c«ng nh©n c«ng nghiÖp lµm thuª vµ cÊm kh«ng nhËn cho ng-oõi kh¸c ®Õn ë thuª trong nhµ m×nh. Trong thÕ kØ XVI cuéc c¶i c¸ch t«n gi¸o vµ sù c-íp bãc hµng lo¹t nh÷ng tµi s¶n cña gi¸o héi tiÕp theo sau nã ®· ®em l¹i mét sù thóc ®Èy ghª gím cho qu¸ tr×nh t-íc ®o¹t quÇn chóng nh©n d©n b»ng b¹o lùc. ViÖc xo¸ bá c¸c nhµ tu kÝn ®· ®Èy c¸c ng-êi trong c¸c nhµ tu ®ã vµo hµng ngò v« s¶n. VÊn ®Ò "rµo ruéng ®Êt cña c«ng x· ", viÖc rµo ®Êt cña c«ng x· rÊt phæ biÕn vµ phÇn lín nh÷ng l·nh ®Þa míi do viÖc rµo ®Êt mµ cã, d· biÐn thµnh ®ång cá. Kh«ng ph¶i chØ nh÷ng ®Êt bá hoang, mµ l¾m khi c¶ nh÷ng ®Êt ®ai ®· trång trät còng ®Òu bÞ ®Þa chñ l©n cËn s¸p nhËpd-íi cí rµo ®Êt. Tãm l¹i, c-íp ®o¹t tµi s¶n cña nhµ thê, nh-îng ®Êt ®ai nhµ n-íc mét c¸ch gian lËn, ¨n c¾p ®Êt ®ai cña c«ng x·, biÕn së h÷u phong kiÕn vµ së h÷u thÞ téc thµnh së h÷u t- nh©n hiÖn ®¹i b»ng c¸ch chiÕm ®o¹t vµ khñng bè tµn Trang19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhÉn-®ã lµ bÊy nhiªu ph-¬ng ph¸p th¬ méng cña tÝch luü ban®Çu-Chóng ®· chinh phôc ®Êt ®ai cho nÒn n«ng nghiÖp t- b¶n chñ nghÜa, ®em ruéng ®Êt g¾n vµo t- b¶n vµ t¹o ra mét luång cÇn thiÕt nh÷ng ng-êi v« s¶n bÞ ®Æt ra ngoµi vßng ph¸p luËt ®Ó cung cÊp cho c«ng nghiÖp thµnh thÞ. 2.1.2.2 Ph-¬ng ph¸p ®Ém m¸u tõ cuèi thÕ kØ XV nh»m chèng nh÷ng ng-êi bÞ t-íc ®o¹t. Nh÷ng ®¹o luËt nh»m h¹ thÊp tiÒn c«ng. Ph¸p chÕ vÒ lao ®éng lµm thuª- nhay tõ ®Çu ®· nh»m vµo sù bãc lét c«ng nh©n vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nã lu«n lu«n thï ddÞch víi c«ng nh©n. Ph¸p luËt ®· quy ®Þnh mét biÓu tiÒn c«ng cho thµnh thÞ vµ n«ng th«n, cho c«ng kho¸n vµ c«ng ngµy. C«ng nh©n n«ng th«n ph¶i lµm thuª n¨m, c«ng nh©n thµnh thÞ lµm thuª "trªn thÞ tr-êng c«ng khai". CÊm kh«ng ®-îc tr¶ c«ng cao h¬n møc quy ®Þnh, tr¸i lÖnh th× bÞ ph¹t tï, nh÷ng ng-êi lÜnh tiÒn c«ng cao h¬n l¹i bÞ ph¹t nÆng h¬n ng-êi tr¶ c«ng.VÝ dô, theo ®iÒu 18 vµ 19 cña quy chÕ £-li-da-bet vÒ ng-êi häc viÖc th× ng-êi tr¶ tiÒn c«ng cao h¬n bÞ ph¹t tï 10 ngµy, cßn ng-êi nhËn tiÒn c«ng ®ã bÞ ph¹t 21 ngµy.Quy chÕ n¨m 1360 l¹i t¨ng møc trõng ph¹t h¬n n÷a vµ thËm chÝ cßn cho phÐp chñ ®-îc dïng quyÒn c-ìng bøc th©n thÓ ®Ó b¾t lµm viÖc theo biÓu tiÒn c«ng do ph¸p luËt quy ®Þnh.C¸c tæ chøc liªn kÕt c«ng nh©n bÞ coi lµ téi nÆng kÓ tõ thÕ kØ XIV cho ®Õn tËn n¨m 1825 .Nh÷ng ®¹o luËt nh»m lµm gi¶m tiÒn c«ng vÉn tiÕp tôc cã hiÖu lùc ®ång thêi víi viÖc xÎo tai vµ dïng s¾t nung ®ãng dÊu vµo "nh÷ng ng-êi mµ kh«ng ai muèn thuª c¶". Trong suèt h¬n bèn tr¨m n¨m, ng-êi ta s¶n xuÊt ranh÷ng ®¹o luËt chØ quy ®Þnh møc cao nhÊt cña tiÒn c«ng tronh bÊt cø tr-êng hîp nµo còng kh«ng ®-îc v-ît qu¸. Nh÷ng diÒu kho¶n trong c¸c quy chÕ c«ng nh©n nãi vÒ giao kÌo gi÷a thî vµ chñ, vÒ thêi gian xo¸ bá giao kÌo... quy ®Þnh r»ng ng-êi chñ béi -íc chØ bÞ truy tè vÒ d©n sù, cßn ng-êi thî béi -íc l¹i bÞ truy tè vÒ h×nh sù. 2.1.2.3 Sù ra ®êi cña ng-êi PhÐcmie t- b¶n chñ nghÜa. Trang20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan