Tài liệu Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung họcphổ thông

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA TRƯỜNG THPT TRIỆU SƠN 4 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. Người thực hiện: Lê Thị Hương Chức vụ: Giáo Viên SKKN thuộc lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm 0 THANH HÓA NĂM 2013 A. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo viên chủ nhiệm có một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, ý thức đạo đức học sinh và là một trong những nhân tố thúc đẩy sự đi lên về mọi mặt của tập thể lớp.Thực tế ở các trường THPT cho thấy ở đâu có giáo viên tận tâm với nghề, nhiệt tình trong công tác chủ nhiệm, thực sự thương yêu học sinh thì ở đó có những tập thể lớp học sinh vừa đoàn kết vừa chăm ngoan, học giỏi. Chính vì vậy, việc làm tốt công tác chủ nhiệm có ý nghĩa rất lớn trong quá trình giáo dục học sinh - nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi học sinh có thể tiếp cận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đang trở thành nhu cầu cấp thiết. Xây dựng tập thế lớp vững mạnh là yêu cầu giáo dục bắt buộc của tất cả các trường trung học phổ thông, đó cũng là nhiệm vụ quan trọng của giáo viên chủ nhiệm. Một tập thể lớp vững mạnh sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động khác nhất là hoạt động học tập của nhà trường. Là một giáo viên đã nhiều năm được phân công làm công tác chủ nhiệm tôi thường suy nghĩ làm thế nào để nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm tại lớp mình? Làm sao để xây dựng một tập thể lớp vững mạnh, để các học sinh trong lớp ngày càng tiến bộ về mọi mặt, góp phần đào tạo nên một thế hệ trẻ “vừa hồng vừa chuyên”. Trong năm học 2012-2013 chúng ta tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, cùng với việc đổi mới ấy, việc quản lí, giáo dục học sinh đặc biệt là việc đổi mới, tìm hiểu để làm tốt công tác chủ nhiệm là một vấn đề được nhiều giáo viên trăn trở. Công việc chủ nhiệm tuy vất vả nhưng niềm vui mang lại từ sự trưởng thành của mỗi thế hệ học sinh là những món quà vô giá mà không phải công việc lao động nặng nhọc nào cũng có được. Đó chính là lý do mà tôi chọn đề tài. B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận: 1 Đảng và Nhà nước ta đã xác định: Giáo dục và đào tạo là vấn đề đặc biệt quan trọng, là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế, xã hội. Giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, của nhà nước, của toàn nhân dân, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Mục tiêu cốt lõi của giáo dục và đào tạo là hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực con người Việt Nam. Mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tới năm 2020, định hướng tới năm 2030 là: Tạo chuyển biến căn bản về chất lượng và hiệu quả giáo dục; khắc phục dứt điểm các yếu kém kéo dài. Giáo dục và đào tạo con người Việt Nam yêu đất nước, trung thành với lí tưởng, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Giáo viên chủ nhiệm lớp là người có vai trò không nhỏ trong quá trình thực hiện mục tiêu trên. Bởi vì ở các trường phổ thông họ là người có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách của các em học sinh. Việc làm tốt công tác chủ nhiệm lớp có tác động rất lớn đến chất lượng giáo dục của mỗi nhà trường nói riêng và của toàn ngành giáo dục nói chung. Để thực hiện tốt vai trò, nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm vừa như người mẹ dịu dàng, vừa là nhười thầy nghiêm khắc, là người bạn gần gủi, người trọng tài phân minh. Thành công của giáo viên chủ nhiệm là làm cho học sinh tôn trọng, kính yêu, tin tưởng; xây dựng một tập thể lớp đoàn kết, gắn bó, mọi thành viên đều nỗ lực vươn lên trong học tập và rèn luyện.Muốn làm được điều đó mọi hành động của giáo viên đều phải xuất phát từ tình yêu thương học sinh, người giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương sáng về đạo đức, mẫu mực về tác phong, lối sống và thực sự có cái tâm với nghề. II.Thưc trạng của vấn đề nghiên cứu: 1. Thực trạng. Trong những năm gần đây công tác chủ nhiệm ở trường THPT đã được quan tâm đúng mức. Phần lớn giáo viên chủ nhiệm đã thực sự nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, bám lớp bám trường, quan tâm tìm hiểu học sinh và có những biện pháp tích cực giúp tập thể lớp đi lên. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay sự phát triển của nền kinh tế thị trường trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế thì không thể tránh khỏi sự 2 du nhập của các nền văn hóa không lành mạnh tác động đến tư tưởng, tình cảm của thanh thiếu niên. Công tác quản lý, sự kết hợp giữa ba môi trường giáo dục “nhà trường - gia đình và xã hội” đôi khi còn chưa chặt chẽ, phụ huynh học sinh chưa quan tâm đúng mức đến việc học của con em mình, một bộ phận giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự nhiệt tình, chưa có nhiều kinh nghiệm và có biện pháp phù hợp trong việc quản lí, giáo dục học sinh nên công tác chủ nhiệm chưa thu được hiệu quả như mong muốn. 2. Kết quả của thực trạng trên. Qua thực tế làm công tác chủ nhiệm tôi nhận thấy rằng nếu giáo viên chỉ đưa ra những quy định mang tính chủ quan, áp đặt, chưa chủ động tìm hiểu, gần gủi học sinh, giờ sinh hoạt lớp chỉ dừng lại ở việc nhận xét, đánh giá chung về mọi hoạt động của tập thể lớp và phê bình, kiểm điểm, xử phạt học sinh vi phạm nội quy, chúng ta chỉ giáo dục học sinh theo kiểu giáo viên nói, học sinh nghe, giáo viên yêu cầu học sinh thưc hiện mà không nắm bắt được nhu cầu, tâm tư, tình cảm của học sinh thì chắc chắn hiệu quả của công tác giáo dục không cao. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến những hiện tượng tiêu cực như: Học sinh thường đi học sớm la cà ở các quán, các tiệm chơi Game, hiện tượng bỏ tiết trốn học ngày càng nhiều, tác phong không chuẩn mực, sống vô cảm với những người xung quanh, sống không có lí tưởng và hoài bão, coi cái tôi của mình là trên hết, nghiêm trọng hơn là một bộ phận không nhỏ học sinh sa vào các tệ nạn xã hội thậm chí là vi phạm pháp luật. Trong các năm học từ 2006 đến 2009 tôi chủ nhiệm lớp M6 trường Triệu Sơn 4 ( theo ba năm liên tiếp) mặc dù rất nhiệt tình, thực sự tận tâm với công việc và hết lòng vì học sinh nhưng khi đó do còn thiếu kinh nghiệm, đưa ra một số biện pháp chưa thực sự phù hợp nên hiệu quả công tác giáo dục chưa cao. Cụ thể là: - sau năm lớp 10 lớp tôi có 2 học sinh bỏ học và có 1 học sinh không được lên lớp. - Đến lớp 12 vẫn còn em Lê Đinh Võ là học sinh cá biệt - Lớp thường đứng thứ 12 về nền nếp (trong bảng xếp loại thi đua trên tổng số 24 lớp của trường) 3 - Kết quả xếp loại hạnh kiểm năm học 2009- 2010 lớp 12 M6 là: Lớp Số hs 12M6 40 SL 24 Tốt % 60 SL 12 Khá % 30 SL 4 TB % 10 - Năm học 2008- 2009 lớp tôi thi tốt nghiệp kết quả chỉ có 39 em đỗ, một em bị trượt, thi đại học chỉ có 12/40 em đỗ vào các trương đại học (không tính cao đẳng) Xuất phát từ thưc tế đó, tôi đã học hỏi một số giáo viên chủ nhiệm có kinh nghiệm trong trường (các đồng chí Đinh Thị Hương, Nguyễn Thị oanh, Tạ Ngọc Thanh,Trần Thị Hương…) và từ những thất bại, thành công trong công tác chủ nhiệm của bản thân, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm trong quá trình giáo dục học sinh và đã áp dụng vào trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp B3(là lớp cơ bản A trình độ tương đương lớp m6) khóa học 2009- 2012. III.Giải pháp và tổ chức thực hiện. Tôi đã tham gia làm công tác chủ nhiệm tại hai lớp có chất lượng, trình độ nhận thức ngang nhau tại trường THPT Triệu Sơn 4. Từ năm 2006 đến 2009 lớp m6 trường triệu Sơn 4 tôi thực hiện các vai trò, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm nhưng chưa áp dụng đầy đủ, linh hoạt mười biện pháp trong nội dung sáng kiến này. Từ năm 2009 đến 2012 tôi tiến hành thực hiện vai trò, nhiệm vụ của ngưởi giáo viên chủ nhiệm tại lớp b3 và đã vận dụng linh hoạt mười biện pháp sau: 1. Tìm hiểu, nắm bắt đối tượng học sinh: Ngay sau khi nhận lớp chủ nhiệm tôi tiến hành tìm hiểu, nắm bắt thông tin về đối tượng học sinh lớp chủ nhiệm qua các kênh thông tin khác nhau. - Điều tra qua học bạ năm học trước của học sinh, qua giáo viên chủ nhiệm cũ (nếu bản thân giáo viên không chủ nhiệm các em từ lớp 10) - Lập phiếu điều tra các thông tin cá nhân theo mẫu sau: Thông tin cá nhân học sinh 4 I. Phần tự ghi của học sinh 1. Họ và tên học sinh:……………….…………………… Giới tính: …… 2. Ngày sinh …… .............................. Dân tộc:…..….. Tôn giáo:………. 3. Nơi sinh: Xã........................huyện.................................tỉnh..................... 4. Địa chỉ thường trú: Xóm (thôn)…….………..xã ……….huyện ……….. 5.Tình trạng sức khỏe:................................................................................... 6.Số điện thoại bàn của gia đình:…………………...................................... 7.Họ tên cha..............................nghề nghiệp....................nơi ở.................... Điện thoại............................. 8.Họ tên mẹ............................nghề nghiệp.......................nơi ở.................. Điện thoại............................. 9. Số anh chị em trong gia đình..................... 10. Điều kiện gia đình ( hộ nghèo, cận nghèo, diện chính sách...).............. 11. - Xếp loại của năm học trước - Học lực...............Hạnh kiểm...................... Danh hiệu......................... - Chức vụ đã làm ở năm học trước:……………...................................... 12. Sở thích...................................Năng khiếu............................................. 13. Chỉ tiêu phấn đấu của em trong năm học này:........................................ 14. Em sẽ làm gì để đạt được chỉ tiêu phấn đấu của bản thân và góp phần xây dựng tập thể lớp vững mạnh? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15.Ước mơ về nghề nghiệp sau này của bản thân:........................................ 16. Em có nguyện vọng, ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà trường: ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ II. Nội dung dành cho phụ huynh. Mẫu chữ kí của bố học sinh:........................... Mẫu chữ kí của mẹ học sinh:.......................... Phụ huynh có kiến nghị, đề xuất gì với nhà trường và giáo viên chủ nhiệm: ........................................................................................................................ ……………………………………………………………………………… - Sau khi nắm được thông tin cá nhân của từng học sinh tôi tiến hành phân loại học 5 sinh theo các tiêu chí: + Học lực - hạnh kiểm - thi HSG - năng khiếu các lĩnh vực + Khả năng làm cán bộ Đoàn, cán bộ Lớp. + Hoàn cảnh gia đình, địa bàn cư trú, sở thích cá nhân… + Đối với những học sinh cá biệt cần tìm hiểu kĩ qua bạn bè, gia đình, giáo viên bộ môn và các kênh thông tin khác để có biện pháp giáo dục thích hợp. + Sự phân loại và các thông tin trên sẽ là căn cứ để lựa chọn những em có năng lực nhiệt tình vào Ban cán sự lớp, BCH chi đoàn đồng thời cũng là cơ sở để đưa ra những biện pháp phù hợp trong việc giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm. 2. Lựa chọn ban cán sự lớp và ban chấp hành chi đoàn. Việc lựa chọn được đội ngũ cán sự tốt có ý nghĩa rất lớn đối với sự thành công của công tác chủ nhiệm và sự đi lên của tập thể lớp chủ nhiệm. a) Cơ sở lựa chọn: - Căn cứ vào hồ sơ học bạ của học sinh, căn cứ vào những thông tin cá nhân của học sinh mà giáo viên chủ nhiệm đã thu thập được. - Căn cứ sự tín nhiệm của tập thể lớp. - Căn cứ vào sự nhiệt tình, năng nổ, ý thức tổ chức kỷ luật, tính gương mẫu và các biểu hiện ban đầu của học sinh trong tập thể lớp. b) Phân công nhiệm vụ cho ban cán sự lớp: - Ban cán sự lớp đại diện cho lớp, chịu trách nhiệm trước giáo viên chủ nhiệm và nhà trường về toàn bộ hoạt động học tập, rèn luyện, đời sống của lớp trong thời gian học. Ban cán sự lớp do tập thể lớp bầu ra, được GVCN quyết định công nhận. Nhiệm kỳ của Ban cán sự lớp là một năm. - Cơ cấu của Ban cán sự lớp: Ban cán sự lớp gồm: Lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó văn thể, lớp phó lao động, bốn tổ trưởng, cán sự các bộ môn; ban chấp hành chi đoàm gồm bí thư, phó bí thư và một ủy viên. - Nhiệm vụ của lớp trưởng: Lớp trưởng là người điều hành, quản lý toàn bộ các hoạt động của lớp và từng thành viên trong lớp, cụ thể: 6 + Tổ chức, quản lý lớp thực hiện các nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo quy định của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, Sở GD & ĐT, Nhà trường và tập thể lớp. + Theo dõi, đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và nghiêm chỉnh quy chế, quy định, nội quy về học tập và sinh hoạt của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, Sở GD & ĐT và Nhà trường. Xây dựng và thực hiện nề nếp tự quản trong HS; + Tổ chức, động viên giúp đỡ những HS gặp khó khăn trong học tập, rèn luyện và đời sống. + Chịu sự điều hành, quản lý của trực tiếp của GVCN lớp; + Chủ trì các cuộc họp lớp để đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bình xét học bổng, đề nghị thi đua khen thưởng đối với tập thể và cá nhân HS trong lớp. - Nhiệm vụ của các lớp phó học tập: + Ðôn đốc các bạn học đầy đủ, đúng giờ, đảm bảo học tập nghiêm túc; + Ðiểm danh, ghi sổ đầu bài đầy đủ, kịp thời. + Cùng với cán sự bộ môn chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng nội dung và quản lý tập thể lớp trong các giờ sinh hoạt 15 phút đầu giờ. + Lập danh sách HS thuộc diện đối tượng ưu tiên, hoàn cảnh khó khăn, báo cáo với giáo viên chủ nhiệm. - Nhiệm vụ của lớp phó văn thể. +Chịu trách nhiệm chính trong các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao và các hoạt động liên quan đến sinh hoạt đời sống vật chất và tinh thần của lớp. + Tổ chức động viên, thăm hỏi những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, ốm đau, tai nạn... - Nhiệm vụ của lớp phó lao động: + Tổ chức và quản lý HS thực hiện lao động XHCN, công tác trực nhật, vệ sinh trường lớp, các hoạt động bảo vệ môi trường. + Đôn đốc tập thể lớp thực hiện các hoạt động xây dựng trường học thân thiên, học sinh tích cực mà nhà trường và giáo viên chủ nhiệm đã đề ra. - Nhiệm vụ của Bí thư Đoàn : 7 + Nắm bắt và tiếp thu những thông báo, chỉ thị của Đoàn trường để kịp thời triển khai cho Đoàn viên trong chi đoàn thực hiện đầy đủ. + Thực hiện các phong trào ủng hộ, quyên góp… do huyện Đoàn và Đoàn trường phát động. - Nhiệm vụ của các tổ trưởng: + Đôn đốc các thành viên trong tổ mình phụ trách đi học đúng giờ, đầy đủ, đảm bảo học tập nghiêm túc + Kiểm tra sự chuẩn bị bài trước khi đến lớp của các thành viên trong tổ + Nhắc nhở chấn chỉnh kịp thời về trang phục, đầu tóc, việc đeo thẻ, mặc đồng phục của các thành viên trong tổ + Theo dõi, nhắc nhở tinh thần thái độ học tập của các thành viên tổ mình phụ trách + Tính điểm thi đua tuần học của các cá nhân, của tập thể tổ theo tuần, tháng, bầu chọn cá nhân xuất sắc để động viên, khen thưởng kịp thời. + Bầu xét hạnh kiểm dân chủ trong tổ theo từng tuần, từng tháng trước khi bầu xét dân chủ tại lớp. - Nhiệm vụ của Ban cán sự bộ môn: + Thực hiện và duy trì sinh hoạt 15 phút đầu giờ theo chủ đề lớp đã chọn. + Nắm bắt các thông tin về tình hình học tập của lớp (những bạn học tốt, những bạn học kém, tình trạng tiếp thu bài, kết quả các bài kiểm tra…) đối với môn mà bản thân được giao nhiệm vụ phụ trách để kịp thời báo cáo với GVCN. Ngoài ra giáo viên có thể phân thêm tổ phó, bàn trưởng ( có sự thay đổi luân phiên theo từng tháng để phát huy tốt vai trò tự quản của học sinh. c.Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp tự quản: Xây dựng dựng đội ngũ tự quản là nền tảng cho công tác chủ nhiệm và cũng là một việc làm quan trọng và khó khăn đối với giáo viên chủ nhiệm. Khi đã tìm được đội ngũ cán bộ lớp, giáo viên chủ nhiệm cần bồi dưỡng cho các em có ý thức trách nhiệm cao đối với lớp, phục vụ tập thể lớp, biết phê bình và tự phê bình. Bồi dưỡng cho các em có phương pháp quản lý lớp. 8 Mỗi tháng họp một lần để tổng kết rút kinh nghiệm, giao kế hoạch nhiệm vụ tháng tới, mua sổ theo dõi. Mỗi tuần giao ban một lần vào 15 phút SH đầu giờ thứ 6 để thứ 7 có số liệu sinh hoạt và khen, chê kịp thời. Trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ lớp, giáo viên chủ nhiệm cũng cần chú ý chọn đúng nguồn, tránh việc thay cán bộ lớp, không phó mặc việc lớp cho đội ngũ cán bộ lớp. Cụ thể trong ba năm học qua nhờ việc chọn được đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ chi đoàn tốt. Nhờ đó, tôi đã rất dễ dàng trong công tác chủ nhiệm, nhiều khi giáo viên chủ nhiệm do một số lý do nào đó không trực tiếp quản lý đôn đốc các em nhưng các em vẫn hoàn thành tốt công việc học tập và rèn luyện. 3. Lập sơ đồ tổ chức lớp học. a) Căn cứ để lập sơ đồ lớp: Khi sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh trong lớp tôi không quá áp đặt và cũng không đưa ra tiêu trí xếp nam, nữ ngồi cạnh nhau (trước đây một số GVCN thường xếp nam, nữ ngôi xen kẻ để hạn chế việc các em nói chuyện riêng-việc làm này nhiều khi không mang lại hiệu quả như mong muốn) mà dựa trên các cơ sở sau: - Căn cứ vào tình trạng sức khỏe của học sinh: HS thấp trước, cao sau; HS mắt yếu ngồi gần bảng. - Căn cứ vào học lực của học sinh: HS yếu kém, chậm tiến ngồi trước; HS khá giỏi ngồi sau. - Căn cứ vào nhiệm vụ của ban cán sự lớp. b) Những lưu ý: - Học sinh cần ngồi đúng theo sơ đồ lớp học dưới sự giám sát của giáo viên bộ môn trong các tiết học, của bàn trưởng, tổ trưởng,… - Giáo viên cần có sự điều chỉnh chồ ngồi của học sinh kịp thời nếu thấy sự bất hợp lí theo phản ánh của chính bản thân học sinh, cán sự lớp, giáo viên bộ môn,…. ví dụ mất trật tự, không chú ý, nhận thức chậm. 4. Có kế họach và xây dựng tiêu chí thi đua cụ thể cho từng cá nhân học sinh, tổ học sinh, lớp học sinh. 9 - Căn cứ vào đặc điểm tình hình lớp, mỗi năm học tôi đề lập tiêu trí thi đua, mục tiêu cụ thể, các giải pháp thực hiện rồi công bố trước lớp được tập thể học sinh nhất trí tại cuộc họp Chi đoàn, thông qua và xin ý kiến phụ huynh tại cuộc họp phụ huynh đầu năm. Sau đó thống nhất, đưa ra cho tập thể lớp thực hiện, lấy đó làm cơ sở để xếp loại thi đua. - Có sự điều chỉnh và thay đổi, bổ sung kịp thời tùy theo tình hình thực hiện nội quy, nề nếp và ý thức rèn luyện của học sinh. - Đề ra định mức khen thưởng và kỉ luật kịp thời: thông qua cuộc họp phụ huynh đầu năm, giữa năm,….. Các hình thức khen thưởng gồm có: + Học sinh giỏi cấp Tỉnh + Học sinh giỏi toàn diện + Học sinh tiến tiến + Học sinh có nỗ lực nhất lớp + Cán bộ lớp xuất sắc + Tập thể tổ xuất sắc,…… + Khen thưởng đăc biệt khác ( tham gia các hội thi và đạt thành tích cao, có hành động dũng cảm cứu người, giữ gìn an ninh trật tự, tham gia tích cực vào các hoạt động nhân đạo, nhặt được của rơi trả người đánh mất và các hành động đáng được khen ngợi khác…) 5. Giáo dục đạo đức HS thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm. a. Giờ sinh hoạt cuối tuần: Trước đây giờ sinh hoạt cuối tuần thường khá nặng nề đối với cả bản thân tôi và tập thể lớp học sinh. Nó thường bắt đầu bằng việc tổng kết đánh giá của giáo viên chủ nhiệm về hoạt động của tập thể lớp trong tuần, biểu dương những cá nhân tích cực và phần lớn thời gian là để cảnh cáo, phê bình những học sinh vi phạm nội quy và sau đó là xếp loại thi đua từng học sinh. Tôi thấy giờ sinh hoạt như vậy chưa mang lại hiệu quả như mong muốn, có những học sinh tuần này đã vi phạm, tuần sau lại tiếp tục tại phạm tiếp và một số học sinh có tâm lí sợ đến tiết sinh hoạt cuối tuần. Chính vì vậy mà từ năm học 2009- 2010 đến nay, khi chủ nhiệm lớp 10b3 tôi đã cải tiến giờ sinh hoạt theo tiến trình sau: 10 * Tiến trình giờ sinh hoạt: Phần 1: Nhận xét, đánh giá ( chiếm từ 15 đến 20 phút) - Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đầu bài, sổ trực tuần, sổ trực xung kích lần lượt các tổ trưởng nhận xét tuần học của mình (nghỉ học, bỏ tiết, đi học muộn, trang phục, đồng phục, tinh thần, thái độ học tập, bầu chọn cá nhân xuất sắc hoặc tiến bộ vượt bậc của tổ,….) - Lớp trưởng nhận xét hoạt động của lớp trong tuần học, nghiêm túc chỉ ra những tiến bộ, hoặc hạn chế của tập thể lớp trong mọi mặt hoạt động. - Gv chủ nhiệm chỉ nhận xét, đánh giá chung về mọi hoạt động của tập thể lớp một cách khách quan, công bằng qua việc kiểm tra, giám sát, thu thập từ các nguồn tin học sinh, cán sự lớp, giáo viên bộ môn, lãnh đạo nhà trường, phụ huynh học sinh, … Có khen chê kịp thời nhưng khéo léo; đưa ra kế hoạch và phương hướng phấn đấu của tập thể lớp trong tuần học tiếp theo - Bầu chọn các cá nhân, tập thể tổ xuất sắc nhất để khen thưởng, động viên kịp thời; lập danh sách các cá nhân học sinh chưa tiến bộ và có hướng điều chỉnh cụ thể (tùy theo hình thức vi phạm mà đưa ra giải pháp cụ thể nhưng tránh lăng mạ, xúc phạm học sinh mà cần cho học sinh tự nhận lỗi và có ý thức phấn đấu tự sửa lỗi. Có thể lấy ý kiến từ các bàn trưởng. Phần 2: Sinh hoạt tập thể ( Từ 25 đến 30 phút) - Sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoài giờ lên lớp (Theo tổ): Mỗi tuần giáo viên yêu cầu 01 tổ học sinh chuẩn bị các hoạt động vui – học- rèn kĩ năng sống, khả năng hòa đồng với tập thể học sinh, …và chịu trách nhiệm điều hành các hoạt động này trong giờ sinh hoạt. Các em có cơ hội được nói, được thể hiện mình, trở thành người tổ chức, điều khiển các hoạt động như thi hát giữa các tổ, học bài hát truyền thống, hái hoa dân chủ bằng các câu hỏi về kiến thức môn học về hiểu biết xã hội, kĩ năng ứng xử, tự bộc lộ mình hoặc nêu cảm nhận về bạn bằng các hình thức trả lời các câu hỏi như bạn thích nhất màu gì? Quan niệm của em về tình bạn chân thành, thần tượng của bạn là ai? Tại sao? trong tương lai bạn chọn nghề gì? Tại sao …Khi tổ chức các hoạt động này tôi nhận thấy các em lúc đầu còn ngại ngùng nhưng sau đó tỏ ra thích thú và rất hào hứng. 11 Với tinh thần tự quản, nội dung sinh hoạt một giờ sinh hoạt lớp còn có thể diễn ra như sau: quản ca bắt nhịp, cả lớp vui vẻ mở đầu bằng bài đồng ca thật khí thế; lớp trưởng giới thiệu rồi mời giáo viên chủ nhiệm cùng các bạn xuất sắc trong tuần (đã được bầu trong cuộc họp cán bộ lớp) lên ngồi ở bàn danh dự (có trang trí lịch sự); lớp trưởng mời các tổ trưởng và các lớp phó lần lượt báo cáo, rồi cho lớp tự do góp ý; lớp trưởng nhận xét và tổng kết kết quả thi đua trong tuần, rồi công bố trọng tâm công việc tuần tới, Nhận xét, đánh giá, tuyên dương, phê bình, nhắc nhở của giáo viên chủ nhiệm, tổ chức các hoạt động tập thể vui, bổ ích,… Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm cuối tuần, các học sinh sẽ tự tin không bỡ ngỡ trong việc lựa chọn nghề theo lực học của mình, theo sở thích… rồi chọn đúng ngành để đi. Giáo viên chủ nhiệm cần chú ý dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Không cần giáo huấn quá nhiều không cần những lời đao to búa lớn mà có khi chỉ là những tâm sự mang tính chất cá nhân hoặc những câu chuyện nhỏ về bài học làm người. Có những hôm tôi không nói gì cả mà chỉ kể cho các em nghe một mẩu chuyện trong sách, báo, internet mà tôi sưu tầm được để các em tự rút ra bài học cho mình. Ví dụ chuyện về chiếc vòng tròn để các em nhận ra không phải cái gì cũng hoàn hảo, những khiếm khuyết đôi khi lại đem đến giá trị có ý nghĩa cho cuộc sống cũng có khi tôi kể cho các em nghe những mẫu chuyện ngắn về Bác Hồ, về tuổi thơ của một số nhà khoa học mà tôi biết và gần gủi, thiết thực với các em hơn cả là sau mỗi kì thi đại học tôi đều sưu tầm trên mạng internet những tấm gương vượt khó vươn lên trong học tập và đạt thủ khoa hoặc giành điểm cao trong kì thi đại học, những tấm gương về người tốt, việc tốt ở lứa tuổi học sinh THPT để giờ sinh hoạt tập thể kể cho các em nghe hoặc cung cấp thông tin để ban cán sự lớp lấy đó làm tư liệu trong giờ sinh hoạt tập thể kể về gương người tốt, việc tốt… Cũng có tuần ( thường là cuối một học kì và cuối mỗi năm học) tôi cho các em chơi trò tự bạch các em tự bộc bạch trên giấy về ước mơ, hoài bão của bản thân, những điều mà các em đã làm được hoặc chưa làm được trong học kì hoặc năm học, những vướng mắc mà các em gặp phải trong học tập và cuộc sống, những mong muốn, đề xuất (nếu có) đối với tập thể lớp và những góp ý với cô giáo chủ nhiệm. Kết quả không nằm ngoài dự đoán của tôi, những tờ giấy mà tôi thu được là những bộc bạch, những dòng cảm xúc khá chân thành của học sinh qua đó tôi nắm bắt được 12 tâm tư, tình cảm của các em để có biện pháp tác động phù hợp và đây cũng là hình thức tôi thu nhận các thông tin ngược về phương pháp chủ nhiệm cũng như giảng dạy của mình từ đó có những điều chỉnh cần thiết. b. Các giờ sinh hoạt 15 phút đầu giờ Trong các giờ sinh hoạt 15 phút đầu giờ tôi đã lên kế hoach cụ thể cho từng buổi và phân công cho từng cá nhân phụ trách. Trong tuần ngoài những nội dung bắt buộc theo quy định của Đoàn trường tôi đã xin dành ra hai buổi: Một buổi dành cho học sinh trao đổi về ước mơ, hoài bão, định hướng nghề nghiệp của bản thân trong tương lai, cũng có khi cho các em bày tỏ quan điểm của mình về tình yêu, tình bạn trong sáng, buổi còn lại cho các em tìm hiểu về gương người tốt, việc tốt nhất là các tấm gương vượt khó vươn lên trong học tập. Tôi làm việc này với quan điểm mưa dần thấn lâu, mỗi tuần các em kể về một tấm gương sáng thì tâm hồn các em cũng dần “sáng” theo. 6. Tổ chức cho học sinh rèn ý thức tự giáo dục bằng sổ tự cập nhật. Cùng với việc thực hiện và phát huy tác dụng của sổ liên lạc, sổ chủ nhiệm, sổ ghi chép của lớp trưởng, lớp phó, cán sự bộ môn, tổ trưởng, nhiều GVCN đã công phu sáng tạo, biến quá trình quản lý, giáo dục của giáo viên thành quá trình tự giáo dục của trò bằng một loại sổ thật đơn giản, nhưng thật ý nghĩa. Tôi đã lập một quyển sổ với tên “nhật kí học tập ” và treo vào một vị trí trang trọng trong lớp. Ở sổ này, sau mỗi buổi học các em có thành tích tốt trong buổi học và những em còn bị phê bình, nhắc nhở tự ghi nhật ký về những điều mình đã làm được hoặc nhưng sai sót mà mình mắc phải có chữ ký xác nhận của tổ trưởng. Mỗi tuần giáo viên chủ nhiệm sẽ tổng kết nhận xét, đánh giá, khen thưởng và phê bình, nhắc nhở kịp thời. Mỗi học sinh khi soi mình trong đó cũng tự có ý thức cần nỗ lực và cố gắng hơn và điều quan trọng là thông qua việc làm này các em biết nhận lỗi và sửa lỗi. Đó là một trong những đức tính rất cần thiết đối với cuộc sống của các em. 7. Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên kết hợp với giáo viên bộ môn Việc phối hợp tốt với giáo viên bộ môn một mặt nâng cao hiệu quả giáo dục của giáo viên chủ nhiệm mặt khác thúc đẩy sự tiến bộ trong học tập của mỗi cá nhân học sinh và của cả tập thể lớp. - Phối hợp với các giáo viên khác để dạy học có hiệu quả ở lớp chủ nhiệm. 13 - Phối hợp với các giáo viên khác để theo dõi, kiểm tra và đôn đốc việc học tập của tập thể và cá nhân. - Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên tập hợp ý kiến của các đồng nghiệp về lớp mình và lớp bạn. - Trao đổi trực tiếp với đồng nghiệp về những vấn đề cụ thể của lớp để cùng đưa ra giải pháp giáo dục thống nhất. - Đề xuất các ý kiến của tập thể học sinh về công tác dạy và học với giáo viên có liên quan. Cụ thể do thường xuyên kết hợp được với giáo viên bộ môn nắm được toàn diện về học sinh. Từ đó đưa ra biện pháp giáo dục, giúp cho các học sinh từ học lực yếu lên học lực trung bình và lên khá vào cuối năm, có ý thức đạo đức tốt. Đối với tập thể lớp thì các em luôn chuẩn bị bài cũ ở nhà, làm bài tập về nhà đầy đủ, hăng hái phát biểu ý kiến. Cuối năm đã đạt được kết quả cao về học tập và rèn luyện. 8. Giáo viên chủ nhiệm kết hợp với Chi hội cha mẹ học sinh và gia đình học sinh: Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, việc phối hợp với hội cha mẹ và gia đình học sinh, kịp thời cung cấp những thông tin về tình hình học tập và rèn luyện, những biểu hiện bất thường của học sinh với gia đình các em để gia đình có biện pháp phối hợp với nhà trường trong việc đôn đốc, nhắc nhở, giáo dục các em là một việc làm mang lại hiệu quả giáo dục rất lớn. Do vậy khi làm công tác chủ nhiêm tôi đã: - Tổ chức và thực hiện tốt các kỳ họp phụ huynh học sinh do nhà trường đề ra. - Đi thăm trao đổi trực tiếp hoặc trao đổi qua điện thoại với gia đình học sinh khi cần thiết. - Mời phụ huynh học sinh đến trường để trao đổi về việc giáo dục học sinh khi có những hiện tượng bất thường và khẩn cấp. - Liên hệ thường xuyên với Ban chấp hành Hội phụ huynh học sinh để tích cực hoá các hoạt động của hội phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục. 14 - Mỗi chủ điểm sinh hoạt trọng tâm mời Chi hội trưởng Hội phụ huynh học sinh dự buổi sinh hoạt ngoại khóa. - Thiết lập mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình qua sổ liên lạc và qua điện thoại. - Cung cấp cho phụ huynh số điện thoại của giáo viên chủ nhiệm để phụ huynh tiện liên hệ khi cần thiết. Do vậy trong 3 năm qua tôi luôn nắm bắt được tình hình cụ thể của từng học sinh và ngược lại gia đình cũng thường xuyên biết được kết quả học tập của con em mình. Không còn hiện tương học sinh bỏ học vô lý do, đi học không đúng giờ. 9 Giáo viên chủ nhiệm kết hợp chặt chẽ với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các đoàn thể khác trong trường( trường tôi còn có ban nề nếp): - Giáo viên chủ nhiệm phải nắm bắt được kế hoạch của nhà trường, Đoàn thanh niên để phối hợp và phổ biến kịp thời đến học sinh. - Thường xuyên động viên, đôn đốc nhắc nhở các em tham gia tốt các hoạt động đoàn thể, phong trào thi đua do đoàn thể phát động. - Thường xuyên động viên, đôn đốc nhắc nhở các em thực hiện tốt các các nội quy, quy định mà ban nề nếp của trường đề ra. Trong 3 năm học qua, lớp tôi chủ nhiệm đã tham gia 100% các hoạt động do trường và đoàn thể phát động, đạt vượt chỉ tiêu về kế hoạch lớp đề ra, tham gia ủng hộ bạn nghèo. Tham gia và đạt giải cao trong các đợt thi báo tường, TDTT mừng ngày 20/11, 26/3 đặc biệt là quyên góp giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn trong lớp. 10. Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt: Trong mỗi lớp học có những học sinh cá biệt khi giáo viên chủ nhiệm lớp có biện pháp giáo dục đối tượng học sinh này tốt sẽ là động lực để xây dựng được tập thể lớp vững mạnh. - Giáo viên chủ nhiệm phải tìm hiểu lý lịch, tính cách học sinh, tìm hiểu điểm yếu, thế mạnh của những học sinh này. - Kết hợp với giáo viên bộ môn, nhà trường, gia đình. 15 - Đối với học sinh cá biệt, giáo viên chủ nhiệm không được nóng vội mà phải kiên trì uốn nắn dần, khi đưa ra tập thể lớp không nói nhiều, khi gặp riêng không được chì trích mà nhẹ nhàng tâm sự và phân tích. - Giao cho học sinh cá biệt một số việc phù hợp với năng lực của bẩn thân các em và sau đó phải động viên khuyến khích kịp thời những việc em làm tốt. - Lập kế hoạch cho cán sự lớp để thành lập các đôi bạn cùng tiến. - Luôn thông báo kịp thời các thông tin về học sinh với gia đình và ngược lại. - Phải gần gũi, thân thiện, biết lắng nghe để học sinh cá biệt giải bày được tâm tư, khúc mắc để cùng giáo viên bộ môn và gia đình phối hợp giáo dục IV.Kiểm nghiệm. Trong 3 năm liên tục áp dụng các biện pháp trên, tập thể 12b3 trường Triệu Sơn 4 mà tôi chủ nhiệm là một tập thể đoàn kết, các em học sinh đều rất yêu quý cô giáo chủ nhiệm và thực sự coi tôi như người mẹ thứ hai và công tác chủ nhiệm của tôi đã thu được những thành quả nhất định. Đó là: * Năm học 2009 – 2010: - Hạnh kiểm Tốt: 80% ; khá 20% - Học lực: + Khá: 20% + Trung bình: 80% + Yếu, kém: 0 - Thi đua: Giải nhì Văn nghệ, giải khuyến khích báo tập, giải ba học sinh hát dân ca…; nề nếp xếp thứ 8 trên tổng số 24 lớp. * Năm học 2010 – 2011: - Hạnh kiểm Tốt: 82% khá 18% - Học lực: + Khá: 30% + Trung bình: 70% + Yếu, kém: 0 16 - Thi đua: Giải nhì văn nghệ chào mừng ngày 20/11, giải triển vọng báo tập, giải ba thi cắm trại chào mừng ngày 26/3; nề nếp xết thứ 5 trên tổng số 24 lớp. * Năm học 2011 – 2012: - Hạnh kiểm Tốt: 90% khá 10% - Học lực: + Khá: 36% + Trung bình: 64% + Yếu, kém: 0 - Thi đua: Giải nhì văn nghệ chào mừng ngày 20/11, giải triển vọng báo tập, giải nhì bóng đá nữ ; nề nếp xếp thứ 2 trên tổng số 24 lớp. + Kết quả thi tốt nghiệp năm học 2011-1012: đậu 50/50 em. + Số học sinh đậu nguyện vọng 1 vào các trường đại học: 20 em ( đây là kết quả đáng khích lệ đối với một lớp cơ bản có cất lượng đầu vào không cao- không phải là lớp chọn của trường) C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Chủ nhiệm lớp là một công việc vất vả nhưng rất đáng tự hào. Một đồng nghiệp nói với tôi rằng không phải bao giờ công tác chủ nhiệm cũng thành công, chủ nhiệm đôi khi cũng phải biết chấp nhận thất bại. Tôi nghĩ điều đó đúng. Một tập thể gần 50 học sinh mỗi em là một cá thể, một nét tính cách riêng biệt. Có em nếu trước lỗi lầm giáo viên khuyên bảo nhẹ nhàng em ấy tiến bộ rất nhanh, có em lại phải kiên quyết,…..điều cần nhất ở một giáo viên chủ nhiệm là phải có tâm với nghề, có tinh thần trách nhiệm và hết lòng với công việc được giao. Còn kinh nghiệm sẽ được tích lũy dần sau mỗi năm chủ nhiệm, qua mỗi lần ứng xử sư phạm với học sinh, với đồng nghiệp và phụ huynh. Trên đây là những kinh nghiệm rất nhỏ mà tôi rút ra được trong thực tế làm công tác chủ nhiệm và qua sự học hỏi từ đồng nghiệp. Với kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm ít ỏi nên chắc chắn không tránh khỏi phiến diện, chủ quan. Rất mong nhận được sự chia sẻ, đóng góp từ đồng nghiệp để sự nghiệp trồng người của chúng ta gặt hái được nhiều thành công hơn nữa. 17 Đề xuất: Nếu điều kiện thực tế ở trường THPT cho phép thì nên cử một giáo viên theo chủ nhiệm một lớp trong cả 3 năm vì việc này tạo điều kiện thuận lợi cho cả học sinh và giáo viên chủ nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ dạy học và giáo dục. Tôi thấy việc làm này ở trường THPT Triệu Sơn 4 mang lại hiệu quả giáo dục rất lớn. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Thanh Hóa, ngày 16 tháng 5 năm 2013 ĐƠN VỊ Tôi xin can đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Lê Thị Hương 18 19