PHÇN Më §ÇU
1. Lý do chän vÊn ®Ò:
Trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc hiÖn nay, môc tiªu chÝnh cña m«n TiÕng ViÖt lµ
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho häc sinh c¸c kü n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt. ë líp 3, ph©n
m«n TËp lµm v¨n rÌn c¶ bèn kü n¨ng ®ã, nã gãp phÇn bæ sung kiÕn thøc, rÌn luyÖn t
duy, gióp häc sinh cã n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt ®Ó häc tËp, giao tiÕp, trau dåi
nh÷ng øng xö cã v¨n ho¸, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc, båi dìng nh÷ng t×nh
c¶m lµnh m¹nh, tèt ®Ñp vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em.
Tuy nhiªn, TËp lµm v¨n lµ ph©n m«n khã d¹y nhÊt trong ch¬ng tr×nh TiÕng ViÖt
TiÓu häc. Nã lµ ph©n m«n mang tÝnh s¸ng t¹o v× mét bµi tËp lµm v¨n thÓ hiÖn sù suy
nghÜ, t duy cña c¸ nh©n, lµ t¸c phÈm kh«ng trïng lÆp cña mçi häc sinh. Ph©n m«n nµy
®ßi hái ngêi thÇy, ngêi trß ph¶i thËt sù say mª nghiªn cøu, t×m hiÓu, tiÕp thu b»ng c¶
trÝ ãc lÉn t©m hån th× míi cã thÓ d¹y vµ häc tèt ®îc. Mét bµi tËp lµm v¨n lµ kÕt qu¶ cña
sù tæng hîp kiÕn thøc vÒ lÝ thuyÕt TËp lµm v¨n, kiÕn thøc ®· häc trong ph©n m«n TËp
®äc, LuyÖn tõ vµ c©u, kiÕn thøc vÒ ®êi sèng x· héi, ®ång thêi ph¶i cã kÜ n¨ng diÔn ®¹t.
Ngêi GV cÇn vËn dông linh ho¹t, tÝch cùc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, quan t©m ®Õn
viÖc lÊy HS lµm trung t©m trong qu¸ tr×nh d¹y häc. GV ph¶i quan t©m, gióp HS lµm ra
s¶n phÈm (kÕt qu¶ häc tËp cña HS) chø kh«ng ph¶i quan t©m ®Õn s¶n phÈm (®¸p ¸n),
nghÜa lµ GV ph¶i gîi më híng dÉn ®Ó HS lµm ®îc bµi tËp.Víi häc sinh, lµm ®îc mét
bµi TËp lµm v¨n hay, c¸c em cÇn ph¶i huy ®éng c¸c kiÕn thøc vÒ TËp ®äc, LuyÖn tõ vµ
c©u, c¸c hiÓu biÕt vÒ m«i trêng xung quanh cuéc sèng … Nãi chung m«n TËp lµm v¨n
®ßi hái häc sinh ph¶i vËn dông nh÷ng kiÕn thøc tæng hîp tõ c¸c ph©n m«n kh¸c cña
m«n TiÕng ViÖt. Bëi vËy, TËp lµm v¨n mang tÝnh thùc hµnh, toµn diÖn, tæng hîp.
Qua thùc tÕ chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y vµ häc cña b¶n th©n, qua dù giê gi¸o viªn,
®Æc biÖt lµ khi dù giê tiÕt TËp lµm v¨n líp 3 trong nhµ trêng, b¶n th©n t«i thÊy cã nhiÒu
chç b¨n kho¨n, tr¨n trë: Gi¸o viªn cha biÕt c¸ch khai th¸c dÉn d¾t häc sinh t×m tßi kiÕn
thøc nhÊt lµ víi d¹ng bµi “KÓ hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò” l¹i cµng lóng tóng h¬n. Bªn
c¹nh ®ã, c¸c em häc sinh líp 3 vèn sèng cßn Ýt, vèn hiÓu biÕt vÒ TiÕng ViÖt cßn rÊt s¬
sµi, cha ®Þnh râ trong giao tiÕp. Cô thÓ nh: c¸c em viÕt c©u rêi r¹c, cha liªn kÕt, thiÕu
l«gic hoÆc c¸c c©u ®· cã ®ñ ý nhng cha cã h×nh ¶nh, c¸c tõ ng÷ ®îc dïng vÒ nghÜa cha
râ rµng; viÖc tr×nh bµy diÔn ®¹t ý cña c¸c em cã møc ®é rÊt s¬ lîc, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng
miªu t¶. MÆt kh¸c tÝnh s¸ng t¹o thùc hµnh trong v¨n b¶n cha cao, thÓ hiÖn ë bè côc bµi
v¨n, c¸ch chÊm c©u, sö dông h×nh ¶nh gîi t¶ cha linh ho¹t, sinh ®éng. §iÒu ®ã ®· lµm
cho c¸c em ch¸n n¶n, lo sî khi häc tiÕt TËp lµm v¨n. V× thÕ yªu cÇu ®Æt ra cña Ban
1
gi¸m hiÖu nhµ trêng lµ chØ ®¹o gi¸o viªn d¹y Ph©n m«n TËp lµm v¨n nh thÕ nµo ®Ó c¸c
em høng thó, tÝch cùc, hµo høng víi tiÕt TËp lµm v¨n?
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, cïng víi ham muèn häc hái, muèn cã c¬ héi ®Ó
tÝch luü thªm kinh nghiÖm cho b¶n th©n ®· th«i thóc t«i chän vÊn ®Ò “Mét sè kinh
nghiÖm trong chØ ®¹o d¹y häc ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 d¹ng bµi “KÓ hay nãi,
viÕt vÒ mét chñ ®Ò” gãp phÇn n©ng cao chÊt l îng d¹y häc m«n TiÕng ViÖt” lµm s¸ng
kiÕn kinh nghiÖm cña m×nh víi mong muèn gãp phÇn thiÕt thùc vµo hiÖu qu¶ d¹y häc
ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 nãi riªng, chÊt lîng m«n TiÕng ViÖt nãi chung ë trêng
tiÓu häc.
2. Ph¹m vi ¸p dông vµ ®iÓm míi cña s¸ng kiÕn:
2.1. Ph¹m vi ¸p dông cña s¸ng kiÕn: Do n¨ng lùc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ, v×
vËy dùa trªn thùc tÕ chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y-häc, t«i chØ tr×nh bµy mét sè kinh nghiÖm
trong chØ ®¹o d¹y häc d¹ng bµi “KÓ hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò” cña ph©n m«n TËp
lµm v¨n ë líp 3 vµ nh©n réng tÊt c¶ c¸c khèi líp ë trong trêng nh»m gãp phÇn n©ng
cao chÊt lîng d¹y häc m«n TiÕng ViÖt trong nhµ trêng.
2.2. §iÓm míi cña s¸ng kiÕn: ViÖc nghiªn cøu ®Ó thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh
nghiÖm nµy tiÕn hµnh trong thêi gian dµi, ®îc b¶n th©n rót kinh nghiÖm qua qu¸ tr×nh
chØ ®¹o gi¶ng d¹y c¸c m«n häc, ®Æc biÖt lµ ph©n m«n TËp lµm v¨n trong nhµ trêng.
Nh÷ng kinh nghiÖm tÝch luü ®îc, b¶n th©n kÞp thêi ghi chÐp vµo nhËt kÝ chØ ®¹o ho¹t
®éng chuyªn m«n cña m×nh vµ thêng xuyªn cËp nhËt ®Ó so s¸nh, rót kinh nghiÖm vµo
tõng thêi ®iÓm trong n¨m häc vµ so s¸nh kÕt qu¶ víi nh÷ng n¨m häc tríc. Tõ ®ã ®Ò ra
nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó chØ ®¹o gi¶ng d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n.
PHÇN NéI DUNG
2
i. Thùc tr¹ng d¹y häc d¹ng bµi “KÓ hay nãi, viÕt vÒ mét chñ
®Ò” cña ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 ë trêng chóng t«i:
1.ViÖc d¹y cña gi¸o viªn: Qua thùc tÕ chØ ®¹o d¹y häc vµ qua dù giê th¨m líp gi¸o
viªn trong trêng t«i nhËn thÊy:
Nh÷ng mÆt ®· lµm ®îc: GV ®· cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o: Ph¬ng tiÖn, tµi liÖu, hÖ
thèng c©u hái tõ dÔ ®Õn khã, ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau, cã nhiÒu d¹ng c©u hái kh¸c
nhau. GV ®· nhÊn m¹nh ®îc thÓ lo¹i v¨n, kiÓu bµi, néi dung cña ®Ò bµi…B íc ®Çu thay
®æi ph¬ng ph¸p d¹y häc lÊy HS lµm trung t©m...
Nh÷ng h¹n chÕ: PhÇn më réng vèn tõ cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ. Kh¶ n¨ng diÔn
®¹t cña mét sè ®ång nghiÖp cßn lóng tóng, ng«n ng÷ cha ®îc trau chuèt: gi¸o viªn cßn
“bÝ tõ” khi gi¶ng. KiÕn thøc bµi cßn bã hÑp hoµn toµn trong s¸ch gi¸o khoa vµ chØ biÕt
nªu lªn tr×nh tù trong s¸ch gi¸o khoa chø cha biÕt kh¾c s©u, chèt néi dung khi d¹y
xong mét tiÕt häc. Khi d¹y cho häc sinh “KÓ hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò” gi¸o viªn
chØ cã nªu néi dung mÊy c©u hái ë s¸ch gi¸o khoa cho häc sinh tr¶ lêi b»ng miÖng sau
®ã yªu cÇu häc sinh viÕt vÒ chñ ®Ò ®ã. Do vËy mµ hiÖu qu¶ giê d¹y cha cao, häc sinh
thùc hµnh viÕt bµi cha ®îc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng häc sinh yÕu.
Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ:
- Gi¸o viªn cßn thô ®éng kiÕn thøc ë s¸ch gi¸o khoa mµ kh«ng chÞu t×m tßi ®äc thªm
tµi liÖu kh¸c liªn quan ®Õn gi¶ng d¹y ®Æc biÖt lµ khi d¹y TiÕng viÖt nªn ng«n ng÷ cña
gi¸o viªn cßn h¹n hÑp, bÝ tõ.
- Khi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trong giê häc, gi¸o viªn cha ph©n ®Þnh ®îc ho¹t ®éng nµo
lµ träng t©m. H×nh thøc tæ chøc d¹y cßn nghÌo do gi¸o viªn cha thùc sù ®Çu t vµo chÊt
lîng bµi so¹n.
- Gi¸o viªn cha chÞu khã suy nghÜ, t×m tßi, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ h×nh
thøc d¹y häc kh¸c nhau vµo c¸c tiÕt d¹y mµ chØ gi¶ng d¹y theo mét quy tr×nh ¸p ®Æt,
rËp khu«n.
- ViÖc tæ chøc d¹y c¸c giê TËp lµm v¨n (®îc coi lµ d¹y mÉu ) ë c¸c trêng tiÓu häc cha
nhiÒu nªn gi¸o viªn cha cã c¬ héi ®Ó häc t©p lÉn nhau nh»m n©ng cao n¨ng lùc gi¶ng
d¹y.
2.ViÖc häc cña häc sinh:
Nh÷ng u ®iÓm næi bËt: §a sè HS ®· x¸c ®Þnh ®îc träng t©m cña ®Ò bµi. Häc
sinh kh¸ -giái nãi, viÕt lu lo¸t, m¹ch l¹c, dïng tõ s¾p xÕp ý, nèi kÕt c¸c ®o¹n thµnh mét
bµi v¨n hoµn chØnh cã bè côc chÆt chÏ.
Nh÷ng h¹n chÕ:
3
- Häc sinh líp 3 vèn ng«n ng÷ cña c¸c em cha nhiÒu: c¸c em cßn m·i ch¬i nhiÒu h¬n
häc. ViÖc tiÕp thu bµi cßn thô ®éng theo c¸ch truyÒn t¶i cña gi¸o viªn nªn ¶nh hëng
®Õn chÊt lîng häc tËp cña c¸c em.
- M«n TËp lµm v¨n lµ mét m«n khã, nhiÒu em cßn ng¹i häc v¨n, lêi suy nghÜ nªn ë
c¸c giê häc c¸c em cßn ng¹i ph¸t biÓu, viÕt bµi qua loa cho xong chuyÖn. C¸ch dïng tõ
®Æt c©u cha ®óng, viÕt ®o¹n v¨n cßn nghÌo ý.
- Häc sinh cßn nhót nh¸t, cha m¹nh d¹n tù tin trong häc tËp.
- C¸c lçi häc sinh cßn m¾c ph¶i nh: Lçi l¹c ®Ò, lçi chÝnh t¶, lçi dïng tõ, lçi vÒ c©u, lçi
tr×nh bµy…
Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ: Häc sinh kh«ng ®äc kü ®Ò bµi, kh«ng cã kü
n¨ng x¸c ®Þnh ®Ò bµi; cha n¾m ch¾c luËt chÝnh t¶; dïng tõ cßn tïy tiÖn, cha biÕt sö
dông tõ thÝch hîp, vèn tõ cßn nghÌo nµn, cha n¾m ®îc nghÜa cña tõ; viÕt c©u cßn rêm
rµ, cã nhiÒu chi tiÕt thõa, diÔn ®¹t cha râ ý; c¸c c©u cßn cha liªn kÕt, cha l«gic trong
®o¹n v¨n; cha n¾m ch¾c c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n…
ii. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng d¹y häc d¹ng bµi “KÓ
hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò” cña ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3:
Tõ c¬ së thùc tiÔn vµ thùc tr¹ng nh trªn, t«i m¹nh d¹n ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p
¸p dông trong chØ ®¹o d¹y häc ph©n m«n TËp lµm v¨n ë trêng chóng t«i d¹ng bµi “KÓ
hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò”nh sau:
BiÖn ph¸p 1: TÝch cùc chØ ®¹o gi¸o viªn sö dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng
trong tiÕt d¹y TËp lµm v¨n theo híng ®æi míi.
ViÖc tæ chøc tèt c¸c h×nh thøc d¹y häc nh»m cuèn hót häc sinh vµo c¸c ho¹t
®éng häc tËp mét c¸ch chñ ®éng tÝch cùc. C¸c h×nh thøc d¹y häc gi¸o viªn cÇn sö
dông trong tiÕt TËp lµm v¨n nh: th¶o luËn nhãm, ho¹t ®éng c¸ nh©n, ho¹t ®éng toµn
líp... C¸c h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng häc cã thÓ lµ: ®ãng vai, vËn dông c¸c trß ch¬i
trong tiÕt häc, c¸c cuéc thi tiÕp søc… Qua ®ã häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc, tÝch cùc, tù
gi¸c “häc mµ ch¬i-ch¬i mµ häc”. Kh«ng khÝ häc tËp tho¸i m¸i khiÕn häc sinh m¹nh
d¹n, tù tin h¬n. C¸c em dÇn dÇn cã kh¶ n¨ng diÔn ®¹t, ph¸t biÓu ý kiÕn, ®¸nh gi¸ tr íc
®«ng ngêi mét c¸ch lu lo¸t, rµnh m¹ch, dÔ hiÓu.
So s¸nh víi ph¬ng ph¸p d¹y TËp lµm v¨n líp 3 truyÒn thèng: mçi tiÕt TËp lµm
v¨n chó träng ®Õn môc tiªu lµ h×nh thµnh bµi v¨n theo mét ®Ò bµi thuéc mét thÓ lo¹i
v¨n nµo ®ã díi d¹ng nãi hoÆc viÕt. TiÕt häc diÔn ra theo tiÕn tr×nh: gi¸o viªn híng dÉn
lµm bµi dùa theo dµn bµi thuéc thÓ lo¹i chung, ®a c¸c c©u hái gîi ý... khiÕn häc sinh dÔ
4
nhµm ch¸n, cã c¶m gi¸c bÞ b¾t buéc theo khu«n mÉu, kh«ng khuyÕn khÝch häc sinh
nãi, viÕt nh÷ng c¶m xóc, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, sù miªu t¶ cña chÝnh c¸c em.
Trong ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa líp 3 hiÖn hµnh, mçi tiÕt TËp lµm v¨n lµ mét
hÖ thèng bµi tËp cã tÝnh ®Þnh híng, gîi më, víi nhiÒu d¹ng bµi: nghe-nãi, nãi-viÕt,
nghe-nãi-viÕt...V× vËy, trong chØ ®¹o d¹y TËp lµm v¨n, chóng t«i yªu cÇu gi¸o viªn vÉn
b¸m s¸t môc ®Ých, yªu cÇu cña tiÕt d¹y, bµi d¹y nhng linh ho¹t, chñ ®éng h¬n trong
c¸ch tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y-häc, ph©n bè thêi gian hîp lý, võa tr¸nh ®îc nh÷ng
nhîc ®iÓm nªu trªn võa t¹o ®îc kh«ng khÝ häc tËp, võa ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc,
s¸ng t¹o cña häc sinh.
C¸ch tæ chøc c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng linh ho¹t nh trªn huy ®éng ®îc tÊt c¶ häc
sinh tham gia vµo ho¹t ®éng häc tËp, t¹o ®îc kh«ng khÝ thi ®ua häc tËp gi÷a tõng häc
sinh víi nhau, vµ gi÷a c¸c nhãm häc sinh, t¹o ®îc høng thó häc tËp cho häc sinh, häc
sinh tham gia c¸c ho¹t ®éng häc mét c¸ch hµo høng, tÝch cùc, s¸ng t¹o.
BiÖn ph¸p 2: ChØ ®¹o gi¸o viªn t×m hiÓu kÜ néi dung ®Ò bµi:
2.1. X¸c ®Þnh râ yªu cÇu c¸c bµi tËp: ë mçi ®Ò tµi cña lo¹i bµi TËp lµm v¨n nãi- viÕt,
gi¸o viªn cÇn cho häc sinh tù x¸c ®Þnh râ yªu cÇu c¸c bµi tËp. Gióp häc sinh tù x¸c
®Þnh ®óng yªu cÇu bµi tËp ®Ó khi thùc hµnh c¸c em sÏ kh«ng chÖch híng, ®¶m b¶o
®óng néi dung ®Ò tµi cÇn luyÖn tËp.
2.2. N¾m v÷ng hÖ thèng c©u hái gîi ý:
S¸ch gi¸o khoa líp 3, bµi TËp lµm v¨n nãi -viÕt thêng cã c©u hái gîi ý, c¸c c©u
hái nµy s¾p xÕp hîp lÝ nh mét dµn bµi cña mét bµi TËp lµm v¨n. Häc sinh dùa vµo gîi
ý ®Ó luyÖn nãi, sau ®ã viÕt thµnh mét ®o¹n v¨n ng¾n. Gi¸o viªn cÇn cho häc sinh ®äc
toµn bé c¸c c©u gîi ý ®Ó hiÓu râ vµ n¾m v÷ng néi dung tõng c©u; tõ ®ã gióp c¸c em
tr×nh bµy ®o¹n v¨n râ rµng, m¹ch l¹c ®ñ ý, ®óng tõ, ®óng ng÷ ph¸p. Gióp häc sinh n¾m
v÷ng néi dung tõng c©u hái gîi ý sÏ h¹n chÕ ®îc viÖc tr×nh bµy ý trïng lÆp, chång
chÐo, kh«ng cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c ý víi nhau trong ®o¹n v¨n.
2.3. T×m hiÓu c¸c c©u gîi ý:
Tríc khi häc sinh thùc hµnh bµi tËp luyÖn nãi, gi¸o viªn cÇn gióp c¸c em hiÓu
nghÜa cña c¸c tõ ng÷ cã trong c©u hái ®Ó häc sinh hiÓu vµ tr×nh bµy ®óng yªu cÇu, c¸c
tõ ng÷ nµy cã thÓ lµ c¸c tõ khã hoÆc tõ ®Þa ph¬ng. NÕu lµ tõ ®Þa ph¬ng, gi¸o viªn cã
thÓ cho häc sinh sö dông tõ ®Þa ph¬ng m×nh ®Ó häc sinh lµm bµi dÔ dµng h¬n.
2.4. Chia thµnh nhiÒu c©u gîi ý nhá:
Trong c¸c c©u gîi ý cã mét sè c©u dµi hoÆc qu¸ ng¾n gän khiÕn häc sinh lóng
tóng khi diÔn ®¹t ý, do ®ã ý kh«ng trän vÑn, bµi v¨n thiÕu sinh ®éng s¸ng t¹o. Gi¸o
5
viªn cÇn chia thµnh nhiÒu c©u gîi ý nhá ®Ó gióp c¸c em cã nh÷ng ý tëng phong phó,
hån nhiªn. ViÖc chia thµnh nhiÒu c©u gîi ý nhá sÏ cã nhiÒu häc sinh ®îc rÌn kÜ n¨ng
nãi, gióp c¸c em thªm tù tin vµ gi¸o viªn dÔ dµng söa ch÷a sai sãt cho häc sinh.
Nh vËy qua hÖ thèng c©u hái, gióp häc sinh bµy tá ®îc th¸i ®é, t×nh c¶m, ý kiÕn
nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nªu ra trong bµi häc. Song song víi qu¸ tr×nh ®ã
gi¸o viªn cÇn hái ý kiÕn nhËn xÐt cña häc sinh vÒ c©u tr¶ lêi cña b¹n ®Ó häc sinh rót ra
®îc nh÷ng c©u tr¶ lêi ®óng, c¸ch øng xö hay. Tõ ®ã gióp häc sinh më réng vèn tõ, rÌn
lèi diÔn ®¹t m¹ch l¹c, l«gÝc, c©u v¨n cã h×nh ¶nh cã c¶m xóc. Trªn c¬ së ®ã bµi luyÖn
nãi cña c¸c em sÏ tr«i ch¶y, sinh ®éng, giµu c¶m xóc ®ång thêi h×nh thµnh cho c¸c em
c¸ch øng xö linh ho¹t trong cuéc sèng.
BiÖn ph¸p 3: ChØ ®¹o gi¸o viªn thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng híng dÉn häc sinh
t×m ý:
Do ®Æc ®iÓm t©m lÝ løa tuæi nªn ®a sè bµi v¨n cña häc sinh líp 3 cã ý tëng cha
phong phó, s¸ng t¹o, c¸c em thêng tr×nh bµy h¹n hÑp trong khu«n khæ nhÊt ®Þnh. Gi¸o
viªn cÇn gióp c¸c em t×m ý ®Ó thùc hµnh mét bµi v¨n nãi – viÕt hoµn chØnh vÒ néi
dung víi nh÷ng ý tëng trong s¸ng, giµu h×nh ¶nh vµ ng©y th¬ ch©n thËt. §Ó thùc hiÖn
®îc ®iÒu ®ã, chóng t«i thêng lu ý gi¸o viªn híng dÉn häc sinh mét c¸ch chÆt chÏ tõ sù
liªn tëng vÒ c¸c sù vËt, c¸c ho¹t ®éng. Tõ ®ã häc sinh dÔ dµng t×m ý vµ diÔn ®¹t bµi
v¨n râ rµng, m¹ch l¹c h¬n. Trong mét tiÕt TËp lµm v¨n víi mét ®Ò tµi nµo ®ã, häc sinh
cã thÓ quªn mét sè h×nh ¶nh, sù viÖc…mµ c¸c em ®· quan s¸t hoÆc t×m hiÓu qua thùc
tÕ. Gi¸o viªn ph¶i kh¬i gîi cho häc sinh nhí l¹i b»ng nh÷ng c©u hái nhá cã liªn quan
®Õn yªu cÇu bµi tËp, phï hîp thùc tÕ vµ tr×nh ®é häc sinh ®Ó c¸c em dÔ dµng diÔn ®¹t.
NÕu trong mét bµi TËp lµm v¨n, häc sinh chØ biÕt diÔn ®¹t néi dung b»ng nh÷ng g× ®·
quan s¸t; hoÆc thùc hµnh mét c¸ch chÝnh x¸c theo c¸c gîi ý; bµi lµm nh thÕ tuy ®ñ ý
nhng kh«ng cã søc hÊp dÉn, l«i cuèn ngêi ®äc, ngêi nghe. V× vËy, víi tõng ®Ò bµi gi¸o
viªn nªn cã nh÷ng c©u hái gîi ý, khuyÕn khÝch häc sinh liªn tëng, tëng tîng thªm
nh÷ng chi tiÕt mét c¸ch tù nhiªn, ch©n thËt vµ hîp lÝ qua viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p so
s¸nh, nh©n ho¸, ®Ó tõ ®ã häc sinh biÕt tr×nh bµy bµi v¨n giµu h×nh ¶nh, sinh ®éng, s¸ng
t¹o.
BiÖn ph¸p 4: ChØ ®¹o gi¸o viªn thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng híng dÉn häc sinh
c¸ch diÔn ®¹t:
Nh ®· nãi, do t©m lÝ løa tuæi nªn bµi v¨n thùc hµnh cña häc sinh líp 3 tuy cã ý
tëng, nhng vÉn cßn nhiÒu sai sãt vÒ diÔn ®¹t nh: dïng tõ cha chÝnh x¸c, ý trïng lÆp,
c¸c ý trong ®o¹n v¨n cha liªn kÕt nhau nªn tr×nh bµy cha râ rµng m¹ch l¹c. V× vËy, khi
6
häc sinh tr×nh bµy, gi¸o viªn ph¶i hÕt søc chó ý l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý tëng hay,
ý cã s¸ng t¹o cña häc sinh ®Ó khen ngîi; ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt ®Ó söa
ch÷a. Gi¸o viªn cÇn ®Æt ra tiªu chÝ nhËn xÐt thËt cô thÓ ®Ó häc sinh lµm c¬ së l¾ng
nghe b¹n tr×nh bµy; ph¸t hiÖn nh÷ng tõ, ý, c©u hay cña b¹n ®Ó häc hái vµ nh÷ng h¹n
chÕ cña b¹n ®Ó gãp ý, söa sai.
BiÖn ph¸p 5: ChØ ®¹o gi¸o viªn híng dÉn häc sinh c¸ch söa ch÷a lçi sai mét c¸ch
triÖt ®Ó:
5.1. Híng dÉn söa ch÷a tõ:
Trêng hîp häc sinh dïng tõ cha chÝnh x¸c nh c¸c tõ ng÷ cha phï hîp, nghÜa tõ
cha hay hoÆc hay dïng tõ ®Þa ph¬ng…vÝ dô: ‘C« em rÊt ch¨m chØ trong gi¶ng d¹y ”, “
ThÇy em thêng mang ¸o tr¾ng ”… Khi häc sinh ph¸t hiÖn sai sãt ®ã, gi¸o viªn gióp
c¸c em söa ch÷a thay ®æi tõ phï hîp. §èi víi tõ häc sinh dïng trïng lÆp nhiÒu lÇn
trong mét c©u (vÝ dô: B¸c B×nh lµ ngêi hµng xãm cña em. B¸c B×nh rÊt tèt víi em. B¸c
B×nh lu«n gióp em häc bµi…), gi¸o viªn híng dÉn häc sinh lît bít tõ hoÆc dïng tõ phï
hîp ®Ó thay thÕ. Trong tr×nh bµy bµi v¨n, häc sinh vÉn thêng dïng tõ ng«n ng÷ nãi,
gi¸o viªn nªn híng dÉn häc sinh thay thÕ b»ng tõ ng«n ng÷ viÕt trong s¸ng h¬n.
5.2. Híng dÉn söa ch÷a ®Æt c©u:
Häc sinh nãi viÕt c©u cha hay cha ®ñ ý, gi¸o viªn cÇn híng dÉn häc sinh söa
ch÷a bæ sung ý vµo cho ®óng; c©u dµi dßng ý cha râ rµng m¹ch l¹c cÇn cho häc sinh
söa sai lît bá ý d ý trïng lÆp. Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc sinh tù söa c©u v¨n cha hay
cña m×nh b»ng nh÷ng c©u v¨n hay cña b¹n.
5.3. Híng dÉn söa ch÷a ®o¹n v¨n:
Víi mçi chñ ®Ò cña bµi TËp lµm v¨n nÕu häc sinh tr×nh bµy ®ñ néi dung theo
gîi ý ®· cho th× bµi v¨n cña c¸c em xem nh hoµn chØnh. Nhng ®Ó cã mét ®o¹n v¨n
m¹ch l¹c râ rµng, ý tëng liªn kÕt chÆt chÏ nhau thu hót ®îc ngêi ®äc; gi¸o viªn cÇn
gióp c¸c em biÕt viÕt ®o¹n v¨n cã më vµ kÕt ®o¹n, biÕt dïng tõ liªn kÕt c©u, dïng c©u
liªn kÕt ®o¹n mét c¸ch hîp lÝ vµ s¸ng t¹o. VÝ dô víi gîi ý kÓ vÒ trËn thi ®Êu thÓ thao,
tõng gîi ý phÇn më ®o¹n cã rêi r¹c, gi¸o viªn cã thÓ híng dÉn häc sinh liªn kÕt c¸c ý
víi nhau, khi kÓ kh«ng theo tr×nh tù tõng ý nhng vÉn ®¶m b¶o néi dung vµ lµm cho
phÇn më ®o¹n sinh ®éng l«i cuèn ngêi ®äc h¬n. HoÆc híng dÉn häc sinh dïng nh÷ng
c©u më ®Çu ®o¹n v¨n ®Ó nãi hoÆc kÓ mét c¸ch s¸ng t¹o.
Khi kÓ vÒ mét viÖc lµm mét ho¹t ®éng nµo ®ã, gi¸o viªn cÇn khuyÕn khÝch häc
sinh sö dông nh÷ng tõ liªn kÕt c©u thÓ hiÖn tr×nh tù diÔn biÕn cña sù viÖc nh: “®Çu
tiªn”; “kÕ tiÕp”; “sau ®ã”; “cuèi cïng”… ®Ó ®o¹n v¨n g¾n kÕt chÆt chÏ liªn tôc tõng ý
7
víi nhau. Do ®Æt ®iÓm løa tuæi vµ tr×nh ®é tõng ®èi tîng häc sinh kh«ng ®ång ®Òu
nhau nªn c¸c em cha hiÓu nhiÒu vÒ tõ, c©u liªn kÕt trong ®o¹n v¨n viÕt; v× vËy gi¸o
viªn cÇn híng dÉn b»ng nh÷ng gîi ý gi¶n ®¬n dÔ hiÓu, cã thÓ cho häc sinh kh¸ giái
lµm mÉu ®Ó gióp c¸c em tr×nh bµy tèt h¬n ®o¹n v¨n viÕt cña m×nh. Trong viÖc híng
dÉn häc sinh söa ch÷a bµi viÕt, gi¸o viªn cÇn ®a ra tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cô thÓ gióp häc
sinh ph¸t hiÖn nh÷ng ®o¹n v¨n hay, ý tëng phong phó s¸ng t¹o ®ång thêi ph¸t hiÖn
nh÷ng h¹n chÕ cßn vÊp ph¶i trong bµi viÕt. Tõ ®ã häc sinh cã sù suy nghÜ ®Ó söa ch÷a
c¸ch diÔn ®¹t ý tëng trong bµi viÕt cña m×nh mét c¸ch hîp lÝ vµ s¸ng t¹o.
BiÖn ph¸p 6: ChØ ®¹o gi¸o viªn t¨ng cêng rÌn cho häc sinh nãi- kÓ lu lo¸t:
Môc ®Ých chÝnh lµ rÌn kü n¨ng dïng lêi nãi ®Ó diÔn ®¹t. V× vËy GV gióp HS tÝch
cùc kÓ, nãi. HS ph¶i cã ý thøc rÌn luyÖn kü n¨ng nãi. GV cÇn híng dÉn häc sinh n¾m
v÷ng yªu cÇu cña bµi nh: Cã kü n¨ng ®äc ®Ò bµi, x¸c ®Þnh ®Ò bµi, nhÊn m¹nh nh÷ng
yªu cÇu träng t©m. Lêi nãi, lêi kÓ cña HS chØ cÇn diÔn ®¹t ®óng, tù nhiªn vµ gi¶n dÞ,
cha ®ßi hái sù trau chuèt bãng bÉy vÒ lêi v¨n. HS cã thÓ dïng nhiÒu c©u ng¾n hoÆc c¸c
c©u cã tõ nèi, tõ liªn kÕt gi÷a c¸c c©u. §Æc biÖt chó ý ®Õn ®iÖu bé, cö chØ, ng÷ ®iÖu cña
HS.
Trong líp häc tr×nh ®é HS kh«ng ®ång ®Òu. V× vËy khi so¹n bµi còng nh lªn líp
GV chó ý ®Õn c¸c d¹ng c©u hái. C©u hái dÔ cho em yÕu vµ ngîc l¹i. GV ph¶i ®Æt m×nh
vµo vÞ trÝ cña HS ®Ó h×nh dung nh÷ng khã kh¨n cña HS khi nãi tríc líp. Nªn cã kÕ
ho¹ch cô thÓ chi tiÕt cho tiÕt häc tËp lµm v¨n nãi. Ph¶i chó ý tÊt c¶ c¸c ®èi tîng. HS
trung b×nh, yÕu nãi tõng ý nhá ®Ó c¸c em tù tin. NÕu HS cha nãi ®îc hoÆc nãi sai GV
ph¶i b×nh tÜnh gîi ý. §èi víi HS kh¸, giái cho tr×nh bµy mét vÊn ®Ò hay c¶ bµi, chó ý
c©u v¨n cã h×nh ¶nh, lêi nãi cã ng÷ ®iÖu … ®Ó cho c¸c em kh¸c nghe vµ häc tËp.
Ngoµi viÖc cung cÊp ®Ò bµi, cung cÊp kiÕn thøc cho HS, GV ph¶i biÕt x©y dùng
nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp, thu hót ®îc sù chó ý t¹o ra nh÷ng nhu cÇu muèn nãi,
muèn béc lé ý kiÕn riªng cña c¸ nh©n m×nh vÒ vÊn ®Ò ®îc ®a ra. Bªn c¹nh rÌn kü n¨ng
nãi cÇn quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn kü n¨ng nghe, HS nghe tèt sÏ hiÓu râ, n¾m ®îc b¶n
chÊt cña c©u truyÖn, cña vÊn ®Ò ®îc tr×nh bµy, nghe ®Ó söa. Qua nghe, HS nhËn xÐt ®îc
bµi cña b¹n. Tõ ®ã HS võa n©ng cao ý thøc häc tËp võa rót kinh nghiÖm ®iÒu chØnh kh¶
n¨ng cña chÝnh m×nh.
Khi rÌn luyÖn kÜ n¨ng nãi cho häc sinh gi¸o viªn cÇn chó ý t¹o cho häc sinh cã
høng thó khi nãi v× häc sinh kh«ng thÓ nãi ®îc hoÆc nãi ®øt qu·ng, nãi rêi r¹c khi bÞ
Ðp ph¶i tr×nh bµy bµi v¨n cña m×nh. Bëi vËy, sù khÝch lÖ viÖc nãi lµ rÊt cÇn thiÕt. Muèn
8
vËy, b¶n th©n gi¸o viªn ph¶i t¹o ra nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp gi¶ ®Þnh ®Ó c¸c em ® îc
hoµ m×nh vµo c¶nh ®ã th× c¸c em sÏ thÓ hiÖn hÕt m×nh.
CÇn ®éng viªn khÝch lÖ, t¹o ra kh«ng khÝ s«i næi, vui vÎ ®Ó c¸c em h¨ng say
tham gia vµo tiÕn tr×nh häc. Mét lêi ®éng viªn khen ngîi, mét ¸nh m¾t tr×u mÕn, sù
l¾ng nghe ch¨m chó, nghiªm tóc cña thÇy c« vµ b¹n bÌ trong líp lµ mét niÒm ®éng
viªn, khÝch lÖ, cæ vò lín gióp c¸c em m¹nh d¹n tù tin khi nãi.
BiÖn ph¸p 7: ChØ ®¹o gi¸o viªn t¨ng cêng rÌn kü n¨ng viÕt vµ tr×nh bµy ®o¹n v¨n.
NÕu nãi lµ rÌn cho häc sinh cã n¨ng lùc sö dông khÈu ng÷ th× viÕt lµ rÌn cho häc
sinh cã n¨ng lùc bót ng÷. Hai phong c¸ch nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau.
§Ó häc sinh viÕt ®îc mét ®o¹n v¨n ®¹t yªu cÇu ®óng chÝnh t¶ dïng tõ thÝch hîp,
c©u ®óng ng÷ ph¸p, ®o¹n v¨n l«gic liÒn m¹ch vÒ néi dung, chÆt chÏ vÒ bè côc, chóng
t«i chØ ®¹o gi¸o viªn t¨ng cêng tæ chøc cho häc sinh thi viÕt vµo nh÷ng giê ho¹t ®éng
ngo¹i khãa, vµo buæi chiÒu... ®Ó chän ra bµi viÕt hay, ®äc bµi v¨n hay vµ chØ ra cho häc
sinh thÊy c¸i hay trong bµi viÕt. Gi¸o viªn ph¶i lu«n ®Æt ra cho häc sinh c¸c yªu cÇu
nãi vµ viÕt b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, cã nh vËy míi rÌn luyÖn kü n¨ng, cñng cè kiÕn
thøc, rÌn ãc s¸ng t¹o vµ ph¸t huy n¨ng khiÕu. Häc sinh muèn t×m tßi, so s¸nh lùa chän,
®Ó cã h×nh ¶nh ®Ñp, ®o¹n v¨n sinh ®éng, tÝch lòy ®îc nhiÒu vèn tõ ®Ó sö dông trong
giao tiÕp. BiÖn ph¸p nµy ®ßi hái sù phèi kÕt hîp víi phô huynh häc sinh nh mua thªm
nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o. HiÖn nay trªn thÞ trêng s¸ch cã rÊt nhiÒu s¸ch tham kh¶o
TiÕng ViÖt, nhiÒu bËc phô huynh trêng t«i thêng mua rÊt nhiÒu tµi liÖu cho häc sinh,
bëi hä kh«ng biÕt nªn hay kh«ng nªn mua tµi liÖu g×. MÆt kh¸c, ®èi víi häc sinh l¹i
cha cã mét quy ®Þnh nµo vÒ sö dông s¸ch tham kh¶o. C©u hái ®Æt ra: Häc c¸i g× vµ häc
theo tµi liÖu nµo? lµ vÊn ®Ò ®îc rÊt nhiÒu häc sinh, phô huynh vµ gi¸o viªn quan t©m.
Tríc thùc tÕ Êy t«i ®· chØ ®¹o nh©n viªn th viÖn, gi¸o viªn d¹y tõng khèi líp t×m hiÓu
c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn m«n häc ®Ó híng dÉn cho häc sinh nªn dïng nh÷ng lo¹i nµo,
cÇn lu ý cho häc sinh tham kh¶o, vËn dông s¸ng t¹o chø tuyÖt ®èi kh«ng sao chÐp.
Song song víi nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn, chØ ®¹o gi¸o viªn t¨ng cêng chÊm ch÷a
bµi cho häc sinh (chÊm ë líp hay thu vÒ nhµ chÊm) còng lµ mét biÖn ph¸p mµ b¶n th©n
t«i rÊt hay sö dông trong chØ ®¹o d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n. Khi chÊm bµi gi¸o viªn
cÇn ghi c¸c lçi vµ yªu cÇu c¸c em söa c¸c lçi sai cho ®óng ngay díi bµi tËp lµm v¨n.
Gi¸o viªn ph¶i ®Æc biÖt chó ý quan t©m ®Õn c¶ tÊt c¶ c¸c ®èi tîng häc sinh (Giái -Kh¸Trung b×nh, yÕu). §Æc biÖt chó ý gäi nh÷ng häc sinh trung b×nh, häc sinh yÕu ®Ó söa
cho häc sinh vÒ kÜ n¨ng dïng tõ, kÜ n¨ng ®Æt c©u... Gi¸o viªn ph¶i ph¸t hiÖn kÞp thêi
nh÷ng häc sinh cã tiÕn bé ®Ó tuyªn d¬ng khÝch lÖ, ®ång thêi ph¸t hiÖn c¸c em cã n¨ng
9
khiÕu ®Ó båi dìng. §èi víi häc sinh yÕu, gi¸o viªn ph¶i dµnh thêi gian nhiÒu ®Ó quan
t©m uèn n¾n gióp ®ì kÞp thêi…
PhÇn kÕt luËn
ý nghÜa cña s¸ng kiÕn:
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3 nãi
riªng, viÖc t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n cña häc sinh vµ t×m ra ®îc híng kh¾c phôc nh÷ng
víng m¾c khi lÜnh héi kiÕn thøc míi cho c¸c em lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi
10
ngêi gi¸o viªn, ®Æc biÖt lµ d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n - mét trong nh÷ng tiÕt d¹y mµ
tríc ®©y gi¸o viªn trêng t«i kh«ng thËt tù tin..
Sau khi ¸p dông c¸c kinh nghiÖm nªu trªn vµo d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3
d¹ng bµi “KÓ hay nãi, viÕt vÒ mét chñ ®Ò” cã hiÖu qu¶, chóng t«i ®· triÓn khai chØ ®¹o
ë tÊt c¶ c¸c khèi líp ®Ó gi¸o viªn vËn dông trong d¹y häc ph©n m«n TËp lµm v¨n cña
líp m×nh. KÕt qu¶ thu ®îc rÊt ®¸ng phÊn khëi: ChÊt lîng ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 3
nãi riªng, c¸c khèi líp kh¸c nãi chung cuèi k× 2 ®· cã sù t¨ng trëng vît bËc so víi
KT§K gi÷a k× 1, n¨m häc 2012-2013:
Khèi-líp
Toµn trêng
Khèi 3
Toµn trêng
(trõ khèi 1)
HS
tham
gia
KT§K gi÷a k× 1
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
68
63
92,6
47
69,1
68
100
60
88,2
256
245
95,7
201
78,5
256
100
225
87,9
TB
KT§K cuèi k× 2
KG
TB
KG
Chóng t«i mong r»ng nh÷ng kinh nghiÖm nµy ®îc phæ biÕn réng r·i h¬n n÷a
trong toµn huyÖn vµ tØnh nhµ. RÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
11
- Xem thêm -
.DOC 
11 
26 
122 
