Tài liệu “một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế quận tây hồ”

BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Sinh viên: NGUYỄN THỊ SIM Lớp: CQ50/02.01 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NỢ VÀ CƯỠNG CHẾ NỢ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN TÂY HỒ” CHUYÊN NGÀNH: THUẾ MÃ SỐ: 02 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. TÔN THU HIỀN HÀ NỘI – 2016 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập. Tác giả luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Sim SV: Nguyễn Thị Sim ii Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp MỤC LỤC TRANG BÌA ...................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ ix LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 10 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ NỢ THUẾ VÀ CƯỠNG CHẾ NỢ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH .............. 14 1.1. Những vấn đề cơ bản về quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế ............. 14 1.1.1. Nợ thuế và các ảnh hưởng của nợ thuế ................................................. 14 1.1.1.1. Khái niệm nợ thuế .............................................................................. 14 1.1.1.2. Đặc điểm của nợ thuế ......................................................................... 15 1.1.1.3. Phân loại nợ thuế ................................................................................ 16 1.1.2. Những vấn đề cơ bản về quản lý nợ thuế.............................................. 17 1.1.2.1. Khái niệm quản lý nợ thuế ................................................................. 17 1.1.2.2. Nội dung và vai trò của quản lý nợ thuế ............................................ 17 1.1.2.3. Yêu cầu của công tác quản lý nợ thuế ............................................... 18 1.1.2.4. Quy trình quản lý nợ thuế .................................................................. 19 1.1.3. Những vấn đề cơ bản về cưỡng chế nợ thuế ......................................... 20 1.1.3.1. Khái niệm cưỡng chế nợ thuế ............................................................ 20 1.1.3.3. Yêu cầu của công tác cưỡng chế nợ thuế ........................................... 21 1.1.3.4. Quy trình cưỡng chế nợ thuế.............................................................. 21 1.2. Mối quan hệ giữa quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế ........................ 23 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế .................................................................................................................. 24 1.3.1. Nhóm yếu tố chủ quan .......................................................................... 24 SV: Nguyễn Thị Sim iii Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp 1.3.1.1. Quy trình quản lý nợ của cơ quan thuế .............................................. 24 1.3.1.2. Các công cụ hỗ trợ quản lý thuế........................................................ 24 1.3.1.3. Chính sách, pháp luật ......................................................................... 24 1.3.2. Nhóm yếu tố khách quan....................................................................... 25 1.3.2.1. Tình hình kinh tế xã hội ..................................................................... 25 1.3.2.2. Sự phối hợp của các cơ quan hữu quan với cơ quan thuế trong công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế thuế là vô cùng quan trọng ........................ 25 1.3.2.3. Đặc điểm của nền kinh tế cũng là một yếu tố tác động đến công tác đôn đốc thu nợ thuế và cưỡng chế thuế .......................................................... 25 1.4. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh và sự cần thiết phải tăng cường công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ......................................................................................................................... 26 1.4.1. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh ........................................................... 26 1.4.1.1. Khái niệm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh ................................ 26 1.4.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Việt Nam ............. 26 1.4.1.3. Phân loại doanh nghiệp ngoài quốc doanh ........................................ 27 1.4.1.4. Vai trò của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ............................... 28 1.4.2. Sự cần thiết phải tăng cường công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài cuốc doanh ................................................. 28 1.4.2.1. Xuất phát từ yêu cầu quản lý chặt chẽ các khoản thu của NSNN ..... 28 1.4.2.2. Xuất phát từ yêu cầu nâng cao tính tuân thủ pháp luật của người nộp thuế .................................................................................................................. 29 1.4.2.3. Xuất phát từ yêu cần đảm bảo tính công bằng trong môi trường kinh doanh ............................................................................................................... 29 1.4.2.4. Xuất phát từ thực trạng nợ đọng thuế của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ...................................................................................................... 30 SV: Nguyễn Thị Sim iv Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NỢ THUẾ VÀ CƯỠNG CHẾ NỢ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN TÂY HỒ - TP.HÀ NỘI .................. 31 2.1. Khái quát chung về Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội.................. 31 2.1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm kinh tế - xã hội của Quận Tây Hồ ................. 31 2.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý ở Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội... 32 2.1.3. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu thu ngân sách của Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội ........................................................................................ 35 2.2. Thực trạng công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội.................. 36 2.2.1. Tình hình hoạt động của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP. Hà Nội....................................................................... 36 2.2.2. Tình hình chung về số nợ thuế của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP. Hà Nội ......................................................... 37 2.2.3. Thực trạng công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội........................ 41 2.2.3.1. Thực trạng công tác quản lý nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội ............................................... 41 2.2.3.2. Thực trạng công tác cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội....................................... 49 2.2.3.3. Thực trạng khai thác ứng dụng quản lý thuế tập trung (TMS) trong công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế trên địa bàn Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội ........................................................................................ 51 2.2.3.4. Đánh giá tình hình quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế trên địa bàn Quận Tây Hồ thời gian qua ............................................................................. 54 SV: Nguyễn Thị Sim v Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NỢ VÀ CƯỠNG CHẾ NỢ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂY HỒ - TP.HÀ NỘI ............. 58 3.1. Những yêu cầu đặt ra đối với công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế trên đại bàn Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội .................................................. 58 3.1.1. Quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế phải đảm bảo tính nghiêm minh, sự bình đẳng trong việc thực hiện các luật thuế đối với các đối tượng nộp thuế. ................................................................................................................. 58 3.1.2. Công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế phải đảm bảo bao quát tất cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh và theo từng khoản nợ thuế.............. 59 3.1.3. Quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế phải đảm bảo thực hiện tốt các chỉ tiêu thu nợ theo kế hoạch đề ra ................................................................. 59 3.2. Giải pháp tăng cường công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP. Hà Nội. .................................................................................................................. 60 3.2.1. Giải pháp đối với công tác quản lý thu thuế nói chung ........................ 60 3.2.2. Các giải pháp tăng cường công tác quản lý nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ...................................... 62 3.2.3. Các giải pháp tăng cường công tác cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ...................................... 65 3.3. Một số giải pháp điều kiện ....................................................................... 70 3.3.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, cơ chế chính sách về QLN & CCNT. ............................................................................................................. 70 3.3.2. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, giảm bớt thủ tục rườm rà, cản trở sản xuất kinh doanh. .................................................................................. 71 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 74 SV: Nguyễn Thị Sim vi Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CCNT Cưỡng chế nợ thuế CQT Cơ quan thuế DN NQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh ĐTNT Đối tượng nộp thuế GTGT Giá trị gia tăng NNT Người nộp thuế NSNN Ngân sách Nhà Nước QLN Quản lý nợ SDĐ PNN Sử dụng đất phi nông nghiệp TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TTĐB Tiêu thụ đặc biệt SV: Nguyễn Thị Sim vii Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Tên bảng Trang 2.1 Tình hình thực hiện thu NSNN giai đoạn 2013- 2015 27 2.2 Tình trạng hoạt động của doanh nghiệp ngoài quốc doanh 28 2.3 Tổng hợp nợ thuế giai đoạn 2013-2015 29 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Số liệu về nợ có khả năng thu của doanh nghiệp ngoài quốc doanh giai đoạn 2013-2015 Tình hình ban hành Thông báo tiền nợ Thuế và tiền phạt nộp chậm giai đoạn 2013-2015 Kết quả thu nợ đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh giai đoạn 2013-2015 Doanh nghiệp nợ trọng điểm 35 37 38 38 Danh sách một số doanh nghiệp ngoài quốc doanh đang còn hoạt động và nợ thuế lớn 39 Tình hình thông báo về việc cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền 2.9 từ tài khoản đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh giai đoạn 41 2013-2015 SV: Nguyễn Thị Sim viii Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1 Tên hình Trang Cơ cấu nợ thuế theo khả năng thu hồi nợ đối với doanh 30 nghiệp ngoài quốc doanh giai đoạn 2013-2015 2.2 Cơ câu nợ thuế theo sắc thuế đối với doanh nghiệp ngoài 31 quốc doanh giai đoạn 2013-2015 SV: Nguyễn Thị Sim ix Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trước khi cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu xảy ra, tình hình kinh tế, xã hội của đất nước có nhiều chuyển biến tích cực, đời sống xã hội được cải thiện nhất là từ khi Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vào ngày 11/01/2007. Cùng với chính sách mở cửa của nhà nước thì số lượng doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (nguồn vốn FDI) tăng lên một cách nhanh chóng cả về số lượng, loại hình lẫn quy mô. Điều đó gây lên sức ép lớn cho vấn đề quản lí của nhà nước nói chung và quản lí của ngành Thuế nói riêng. Mặt khác, từ năm 2009 đến nay, tình hình kinh tế Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Hàng loạt doanh nghiệp trên phạm vi cả nước phải thu hẹp quy mô, giải thể hoặc phá sản. Việc quản lí thu thuế từ những doanh nghiệp này gặp rất nhiều khó khăn. Đây cũng là một thách thức lớn cho ngành Thuế. Công tác quản lí thuế nói chung và công tác quản lý nợ và cưỡng chế thuế nói riêng đối với một quốc gia là vô cùng quan trọng, đặc biệt là đối với quốc gia đang phát triển như Việt Nam vì thuế là nguồn thu chủ yếu của NSNN và là công cụ quan trọng góp phần điều chỉnh các chính sách vĩ mô của Nhà nước. Do thuế có đặc điểm là khoản thu không hoàn trả trực tiếp và không liên quan đến lợi ích trực tiếp của NNT nên trong thực tế có nhiều cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp… vẫn còn tâm lý chây ỳ nộp thuế, chiếm dụng tiền thuế, thậm chí còn trốn thuế làm cho số nợ đọng thuế rất lớn, nhiều khoản nợ thuế tồn tại nhiều năm không có khả năng thu, nhiều đối tượng có nợ thuế đã không còn tồn tại do bị giải thể gây thất thu không nhỏ cho NSNN. Do vậy trong hệ thống quản lý thuế thì quản lý nợ và cưỡng chế thuế là một khâu vô cùng quan trọng, một chức năng chính của quản lý thuế. Công tác này có vai trò trong việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế, đôn đốc đối tượng nộp SV: Nguyễn Thị Sim 10 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời tiền thuế cho NSNN nhằm chống thất thu thuế, đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế. Trước tình hình đó, Chi cục thuế Quận Tây Hồ đã triển khai công tác quản lý thuế, trong đó có công tác quản lý thuế nợ và cưỡng chế thuế đặc biệt được chú trọng. Thời gian qua cho thấy công tác quản lý nợ ở Chi cục thuế Quận Tây Hồ cũng đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai công tác vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc nên tình trạng nợ đọng trong thời gian qua vẫn còn gây nhiều thất thu cho NSNN. Với đặc điểm trên địa bàn Quận Tây Hồ chủ yếu là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh nên công tác quản lý nợ và cưỡng chế thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh là một vấn đề cấp bách, đòi hỏi phải có những biện pháp khả thi hơn để thực hiện tốt công tác này. Xuất phát từ thực tế trên nên em đã chọn đề tài “Một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế Quận Tây Hồ” làm đề tài cho Luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của đề tài là đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ trong giai đoạn tới. Những giải pháp này sẽ được đề xuất dựa trên những phân tích, đánh giá về thực trạng công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế trên địa bàn Quận Tây Hồ giai đoạn 20132015. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế; SV: Nguyễn Thị Sim 11 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ giai đoạn 2013-2015, chỉ ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân của chúng, làm rõ những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế trên địa bàn Quận Tây Hồ thời gian qua; - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ trong thời gian tới. 3. Nội dung và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý thuế nói chung, công tác quản lý nợ và cưỡng chế thuế nói riêng trên địa bàn Quận Tây Hồ do Chi cục thuế Quận Tây Hồ quản lý giai đoạn 2013-2015. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống như phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh, đánh giá, quy nạp, diễn dịch trên cơ sở vận dụng các nguyên lý của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để phục vụ cho mục đích nghiên cứu của mình. 5. Kết cấu của đề tài Đề tài được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Tổng quan về quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh Chương 2: Thực trạng công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội. Chương 3: Một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn Quận Tây Hồ - TP.Hà Nội. SV: Nguyễn Thị Sim 12 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp Với những kiến thức lý luận và thực tiễn còn hạn chế và thời gian thực tập tại cơ sở không nhiều nên trong quá trình nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót, em kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của thầy cô giáo, các cán bộ, công chức, viên chức thuế và các bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! SV: Nguyễn Thị Sim 13 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ NỢ THUẾ VÀ CƯỠNG CHẾ NỢ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH 1.1. Những vấn đề cơ bản về quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế 1.1.1. Nợ thuế và các ảnh hưởng của nợ thuế 1.1.1.1. Khái niệm nợ thuế a) Nợ thuế là hiện tượng người nộp thuế không nộp đầy đủ và đúng hạn số thuế phải nộp vào NSNN theo quy định của pháp luật thuế. b) Một số thuật ngữ liên quan - Tiền thuế nợ là: các khoản tiền thuế; phí, lệ phí; các khoản thu từ đất; thu từ khai thác tài nguyên khoáng sản và các khoản thu khác thuộc NSNN do cơ quan thuế quản lý thu theo quy định của pháp luật (gọi chung là tiền thuế) nhưng đã hết thời hạn quy định mà NNT chưa nộp vào NSNN. - Tiền thuế đang chờ điều chỉnh là: các khoản tiền thuế; phí, lệ phí; các khoản thu từ đất; thu từ khai thác tài nguyên khoáng sản và các khoản thu khác thuộc NSNN do cơ quan thuế quản lý thu theo quy định của pháp luật mà NNT đã nộp nhưng có một số sai sót trên chứng từ nộp tiền; chứng từ luân chuyển chậm hoặc thất lạc; chờ ghi thu - ghi chi; tiền thuế được gia hạn nộp thuế nhưng chưa kịp thời hạch toán/ghi nhận/cập nhật trên ứng dụng mà cơ quan thuế đang điều chỉnh theo đúng quy định; tiền thuế không tính tiền chậm nộp. - Người nợ thuế là các cá nhân, tổ chức thuộc đối tượng nộp thuế còn nợ các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác theo quy định tại văn bản quy phạm pháp luật. - Khoản nợ là số tiền thuế bắt đầu được tính nợ hay được gọi là bắt đầu phát sinh tiền thuế nợ. - Tiền phạt chậm nộp thuế là khoản tiền phạt được tính trên số tiền thuế nợ và số ngày nợ thuế của một khoản nợ. SV: Nguyễn Thị Sim 14 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp - Số ngày nợ thuế của một khoản thuế nợ là khoảng thời gian liên tục tính theo ngày, kể từ thời điểm bắt đầu tính nợ đến thời điểm kết thúc tính nợ, bao gồm cả ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định của pháp luật. - Thời điểm bắt đầu tính nợ đối với một khoản thuế nợ là ngày tiếp theo ngày hết hạn nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế. - Thời điểm kết thúc tính nợ đối với một khoản thuế nợ (ngày thanh toán) là ngày khoản nợ được nộp vào NSNN; hoặc ngày có hiệu lực thi hành của văn bản xoá nợ, miễn nộp hoặc xử lý bằng các hình thức khác. 1.1.1.2. Đặc điểm của nợ thuế a) Nợ thuế là một hành vi tâm lý phổ biến Như chúng ta biết, trong hệ thống thuế bao gồm nhiều sắc thuế khác nhau, tuy nhiên các sắc thuế dù trực tiếp hay gián tiếp đều đánh vào thu nhập của các thể nhân hay pháp nhân trong nền kinh tế. Nói cách khác, thuế là một hình thức phân phối thu nhập có tính chất bắt buộc mà mọi người có nghĩa vụ phải nộp cho Nhà Nước. Như vậy, hành vi nộp thuế luôn luôn ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của người nộp thuế. Do đó, ở Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới, người nộp thuế thường có xu hướng trốn hoặc tránh thuế. b) Nợ thuế quá hạn là hành vi vi phạm pháp luật thuế Trong các quy định của pháp luật về thuế luôn đề cập đến các vi phạm điều chỉnh như: mức nộp thuế, người nộp thuế và thời gian phải nộp thuế. Hành vi nợ thuế quá hạn quy định của pháp luật là hành vi vi phạm pháp luật thuế của người nộp thuế bằng cách nộp chậm hoặc không nộp số tiền thuế phải nộp vào NSNN theo thời hạn quy định của pháp luật thuế. c) Nợ thuế chưa hẳn là hành vi trốn thuế Trốn thuế là hành vi cố ý vi phạm pháp luật của đối tượng nộp thuế bằng mọi hình thức, thủ đoạn để làm giảm số thuế phải nộp vào NSNN còn nợ thuế mới chỉ là hành vi chây ỳ, chậm nộp tiền thuế khi quá hạn nộp theo quy định SV: Nguyễn Thị Sim 15 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp của pháp luật. Tất nhiên, trong một số trường hợp, việc nợ thuế có thể là một hành vi nằm trong chuỗi hành vi trốn thuế, chẳng hạn như một số doanh nghiệp cố tình nợ một số tiền thuế lớn sau đó bỏ trốn không thực hiện nghĩa vụ nộp thuế. 1.1.1.3. Phân loại nợ thuế a) Phân loại nợ thuế Phân loại nợ thuế là việc phân chia nợ thuế thành những nhóm khác nhau theo những tiêu thức nhất định. Hiện nay, việc phân loại nợ thuế được phân loại theo 6 tiêu thức chính là: thời gian nợ, nội dung nợ, khả năng thu hồi nợ, tính chất nợ, đối tượng nợ và sắc thuế nợ. b) Tác dụng của phân loại nợ thuế đối với cơ quan thuế Phân loại nợ thuế là phương pháp quan trọng giúp cơ quan thuế nắm bắt sâu sắc địa điểm, tính chất, nguyên nhân của các khoản thuế nợ. Qua đó, có biện pháp quản lý, đôn đốc, thu hồi nợ có hiệu quả. c) Phân loại nợ thuế theo 6 tiêu thức chính - Căn cứ vào khả năng thu hồi nợ + Nợ có khả năng thu + Nợ khó thu + Nợ không có khả năng thu - Căn cứ vào nội dung nợ của người nộp thuế + Nợ thuế, phí thông thường + Nợ phạt thuế, phí + Nợ thuế, phí truy thu phải nộp sau thanh tra, kiểm tra - Căn cứ vào thời gian nợ + Nợ trong hạn + Nợ quá hạn - Căn cứ vào đối tượng nợ SV: Nguyễn Thị Sim 16 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp + Nợ thuế của doanh nghiệp Nhà nước + Nợ thuế của doanh nghiệp dân doanh + Nợ thuế của doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài + Nợ thuế của hộ kinh doanh cá thể + Nợ thuế thu nhập của cá nhân + Nợ thuế của các đối tượng khác - Căn cứ vào tính chất nợ + Nợ chờ xử lý (nợ đang chờ điều chỉnh; nợ đang xử lý miễn, giảm, xóa nợ; nợ chờ xử lý do khiếu nại của người nộp thuế và nợ đang được khoanh nợ, giãn nợ) + Nợ thông thường + Nợ khó thu - Căn cứ vào sắc thuế + Nợ thuế giá trị gia tăng + Nợ thuế tiêu thụ đặc biệt + Nợ thuế xuất khẩu, nhập khẩu + Nợ thuế thu nhập doanh nghiệp + Nợ thuế thu nhập cá nhân 1.1.2. Những vấn đề cơ bản về quản lý nợ thuế 1.1.2.1. Khái niệm quản lý nợ thuế Quản lý nợ thuế: Là công việc theo dõi, nắm bắt thực trạng nợ thuế và các khoản thu khác do cơ quan thuế quản lý và thực hiện các biện pháp đôn đốc thu hồi số thuế nợ của NNT. 1.1.2.2. Nội dung và vai trò của quản lý nợ thuế a) Nội dung của quản lý nợ thuế SV: Nguyễn Thị Sim 17 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp Mục tiêu cuối cùng của quản lý nợ thuế là đảm bảo thu đủ số thuế phải nộp của NNT vào NSNN theo quy định của pháp luật. Để đạt được mục tiêu này, công tác quản lý nợ thuế phải thực hiện các nội dung cơ bản sau: - Thống kê và nắm bắt đầy đủ tình hình nợ thuế của người nộp thuế, số thuế phải nộp, số thuế đã nộp của người nộp thuế - Phân tích và đánh giá thực trạng nợ thuế thông qua việc phân loại nợ thuế, phân tích các nguyên nhân nợ thuế - Thực hiện các biện pháp nhắc nhở, đôn đốc nộp tiền thuế và các khoản thu khác do cơ quan thuế quản lý b) Vai trò của quản lý nợ thuế Quản lý nợ là khâu tiếp theo của quá trình quản lý kê khai và tính thuế. Quản lý nợ có vai trò quan trọng trong công tác quản lý thuế, cụ thể là: - Quản lý nợ thuế để quản lý theo dõi tình hình thực hiện nghĩa vụ của đối tượng nộp thuế, đảm bảo người nộp thuế nộp các khoản thuế đầy đủ, kịp thời vào NSNN; đảm bảo công bằng xã hội khi các cơ sở kinh doanh cùng phát sinh nghĩa vụ thuế thì phải nộp vào NSNN đúng hạn. - Quản lý nợ thuế để đảm bảo quản lý tất cả các khoản thu của Nhà nước, chống thất thoát NSNN. Quản lý nợ thuế đảm bảo các chính sách thuế được thực hiện đúng và triệt để thông qua việc cơ quan thuế có các tác động, can thiệp kịp thời và xử lý nghiêm các trường hợp có hành vi vi phạm thời hạn nộp thuế nhằm nâng cao ý thức tuân thủ của người nộp thuế. - Quản lý nợ thuế để đảm bảo cơ quan thuế có biện pháp thu nợ phù hợp, hiệu quả; mặt khác quản lý nợ là một thước đo để đánh giá hiệu quả của công tác quản lý thu thuế, góp phần nâng cao hiệu quả của các chức năng khác như: Thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế. 1.1.2.3. Yêu cầu của công tác quản lý nợ thuế a) Phải đảm bảo quản lý đầy đủ không bỏ sót các khoản thu của NSNN SV: Nguyễn Thị Sim 18 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp Đây là yêu cầu cơ bản và quan trọng nhất của công tác này. Vì vậy, nếu quản lý không chặt chẽ, không bao quát hết các khoản thu của NSNN, khi đó sẽ gây ra khó khăn cho việc thực hiện các biện pháp cưỡng chế thuế. b) Phải đảm bảo quản lý chính xác các khoản nợ thuế Để thực hiện yêu cầu này, bên cạnh việc phân loại nợ theo các tiêu thức đã trình bày ở phần trên thì các tiêu thức phân loại phải được kết hợp với nhau một cách hợp lý; qua đó cơ quan thuế sẽ đánh giá, xem xét và đưa ra các biện pháp thu nợ phù hợp với từng ngành nghề, lĩnh vực, trong từng thời kỳ phát triển kinh tế xã hội. c) Phải đảm bảo thu nợ kịp thời, tránh thất thu NSNN. Yêu cầu này là yêu cầu xuyên suốt của công tác quản lý nợ và là mục tiêu của công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế thuế trong toàn ngành nói chung và của Chi cục thuế Quận Tây Hồ nói riêng. 1.1.2.4. Quy trình quản lý nợ thuế a) Xây dựng chỉ tiêu thu tiền thuế nợ - Xác định số tiền thuế nợ năm thực hiện - Lập chỉ tiêu thu tiền nợ năm kế hoạch - Báo cáo chỉ tiêu thu tiền thuế nợ - Phê duyệt chỉ tiêu thu tiền thuế nợ - Triển khai thực hiện chỉ tiêu thu tiền thuế nợ b) Đôn đốc thu và xử lý tiền thuế nợ - Phân công quản lý nợ thuế - Phân loại tiền thuế nợ - Thực hiện đôn đốc thu nộp - Xử lý các văn bản, hồ sơ đề nghị xóa nợ tiền thuế, gia hạn nộp thuế, nộp dần tiền thuế nợ, miễn tiền chậm nộp, hoàn kiêm bù trừ SV: Nguyễn Thị Sim 19 Lớp: CQ50/02.01 Học viện tài chính Luận văn tốt nghiệp - Xử lý tiền thuế đang chờ điều chỉnh; tiền thuế nợ khó thu và một số nguyên nhân gây chênh lệch tiền thuế nợ - Đôn đốc tiền thuế nợ đối với cơ sở sản xuất trực thuộc ở địa phương khác nơi cơ sở kinh doanh đóng trụ sở chính và đơn vị ủy nhiệm thu - Lập nhật ký và sổ theo dõi tình hình nợ thuế - Báo cáo kết quả thực hiện công tác quản lý nợ - Lưu trữ tài liệu, dữ liệu về quản lý nợ 1.1.3. Những vấn đề cơ bản về cưỡng chế nợ thuế 1.1.3.1. Khái niệm cưỡng chế nợ thuế Nếu đến thời hạn quy định được ghi trong thông báo nợ thuế hoặc trong quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế nhưng cá nhân hoặc tổ chức vi phạm về thuế không tự nguyện chấp hành quyết định của cơ quan thuế thì bị bắt buộc phải thực hiện nghĩa vụ thuế bằng các biện pháp cưỡng chế thuế. Cưỡng chế thuế là việc cơ quan thuế và các cơ quan bảo vệ pháp luật áp dụng các biện pháp buộc người nộp thuế phải thực hiện nghĩa vụ thuế. 1.1.3.2. Nội dung và vai trò của cưỡng chế nợ thuế a) Nội dung của cưỡng chế nợ thuế Cưỡng chế thuế là một trong các công tác quan trọng áp dụng đối với những người nợ thuế không tự nguyện chấp hành quyết định của cơ quan thuế nhằm mục đích đảm bảo thu đúng, thu đủ tiền vào NSNN. Do vậy, công tác cưỡng chế thuế cần tuân thủ theo nội dung sau: - Thông báo cho người nộp thuế biết trách nhiệm phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế và những hậu quả có thể phải chịu nếu không thực hiện nghĩa vụ thuế - Sử dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật để buộc người nộp thuế phải thực hiện nghĩa vụ thuế b) Vai trò của cưỡng chế nợ thuế SV: Nguyễn Thị Sim 20 Lớp: CQ50/02.01