Tài liệu Một số giải pháp quản lí công tác bồi dưỡng giáo viên ở trường Trung học cơ sở huyện Cần giờ Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN THIÊN LĂNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÍ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CẦN GIỜ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN LÝ NGHỆ AN, 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN THIÊN LĂNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÍ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CẦN GIỜ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN LÝ Chuyên ngành Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Đình Huân NGHỆ AN, NĂM 2014 LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô trong Ban Giám hiệu, Thầy Cô Trường Đại Học Vinh đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian theo học chương trình đào tạo Cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục khóa 20. Bằng tình cảm chân thành, kính trọng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Đình Huân, người đã dành nhiều thời gian quan tâm, động viên, giúp đỡ, hướng dẫn, sửa chữa và góp ý nhiều nội dung quý báu cho tôi từ khi nghiên cứu đề cương đến khi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và đồng nghiệp Phòng Giáo dục và Đào tạo; Hiệu trưởng trường Bồi dưỡng Giáo dục; Ban Giám hiệu tất cả các trường THCS; giáo viên các trường THCS: Cần Thạnh, Bình Khánh, An Thới Đông, Long Hòa, Lý Nhơn, Tam Thôn Hiệp, Thạnh An, Doi Lầu huyện Cần Giờ, TP.HCM; các cán bộ, giáo viên cốt cán và quý đồng nghiệp, người thân đã chia sẻ, động viên, giúp đỡ cung cấp số liệu và nhiệt tình hưởng ứng để tôi thực hiện phiếu khảo sát phục vụ nghiên cứu thực trạng của luận văn. Mặc dù bản thân đã rất nhiều cố gắng và tâm huyết đầu tư thực hiện hoàn thành luận văn nhưng chắc rằng nội dung còn nhiều thiếu sót cần điều chỉnh. Kính mong được sự quan tâm góp ý chỉ dẫn của quý thầy, cô và đồng nghiệp để luận văn được điều chỉnh tốt hơn với mong muốn được áp dụng thành công vào thực tiễn công tác của bản thân cũng như góp sức cho hiệu trưởng các trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM thực hiện tốt hơn nhiệm vụ quản lý của mình. Kính chúc quý thầy, cô cùng quý đồng nghiệp luôn dồi dào sức khoẻ, thành công trong công tác. TP.HCM, tháng 4 năm 2014 MỤC LỤC MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................................ .1 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU............................................................................... ...2 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................ 2 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ............................................................................... ..2 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .............................................................................. ...3 6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................... .3 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................................3 8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN.......................................................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ. 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................ .... 5 1.2. Các khái niệm ……………………………………………………………… .7 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục và quản lý trường học ………………. 7 1.2.2. Trường trung học cơ sở và quản lý trường trung học cơ sở ………………...9 1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng giáo viên và quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở ………………………………………………………………….......... 11 1.3. Công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………………………....... 13 1.3.1. Đổi mới giáo dục ở trường trung học cơ sở hiện nay…………………….. ..13 1.3.2. Yêu cầu về năng lực và phẩm chất của giáo viên trung học cơ sở trong thời kỳ đổi mới ………………………………………………………………….. . 14 1.3.3. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………………………….. 16 1.3.4. Nội dung và chương trình bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………....16 1.3.5. Phương pháp bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở……………………….. 17 1.3.6. Hình thức bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………………………… 18 1.4. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………………........ 19 1.4.1. Các chức năng quản lý trong việc bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở……20 1.4.2. Những nội dung cơ bản của công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở…………………………………………………………………… 22 1.4.3. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở thông qua các hoạt động hỗ trợ……………………………………………………………………………….. ..... 25 Kết luận chương 1 ……………………………………………………………... ... 29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CẦN GIỜ, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh................................................................... …….……....... . 30 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá, xã hội……………………… …….. …. 30 2.1.2. Giáo dục – đào tạo…………………………………………………………... 30 2.2. Thực trạng công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở tại huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh………………………………………………………………………. 35 2.2.1. Kết quả khảo sát năm học 2012 – 2013…………………………………….…35 2.2.2. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của bộ Giáo dục và Đào tạo………………………………………………………… .. 36 2.2.3. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh……………………………………37 2.2.4. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh………… 38 2.2.5. Thực trạng bồi dưỡng giáo viên theo chương trình của trường, tổ bộ môn ở các trường THCS huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh………… ..38 2.2.6. Thực trạng tự bồi dưỡng của giáo viên………………………………… ….39 2.3. Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ở các trường trung học cơ sở huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh……………………………………… 40 2.3.1. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lý bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng……………………………………………………………………… . 40 2.3.2. Thực trạng thực hiện các nội dung cơ bản của công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng…………………………………………………………………. 45 2.3.3. Thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng thông qua các hoạt động hỗ trợ…………………………………………………... 55 2.4 Đánh giá thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở tại huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh .......................................... ...61 2.4.1. Ưu điểm ..................................................................................................... .. 61 2.4.2. Hạn chế .................................................................................................... .. 62 2.4.3. Nguyên nhân……………………………………………………………… 62 Kết luận chương 2…………………………………………………………….. .. .64 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CẦN GIỜ, THÀNH PHỐ HỒ CHI MINH 3.1. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp……………………………………... …………. 65 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu............................................................................65 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn............................................................................68 3.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................71 3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi................................................................................71 3.2. Các giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở tại huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh…………………………..… 71 3.2.1. Nâng cao nhận thức về công tác bồi dưỡng giáo viên…………………..….. 71 3.2.2. Điều chỉnh mục tiêu, phát triển chương trình, đổi mới phương pháp Phương tiện và các hình thức bồi dưỡng giáo viên…………………………… … 73 3.2.3. Xây dựng và điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng giáo viên…………………….75 3.2.4. Xây dựng và tăng cường các qui chế quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên………………………………………………………………………… …... 76 3.2.5. Tăng cường các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài chính hỗ trợ cho công tác bồi dưỡng giáo viên………………………………………… … . 78 3.2.6. Huy động các nguồn lực hỗ trợ tham gia công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở………………………………………………………… ……… 79 3.2.7. Phối hợp các lực lượng tham gia công tác bồi dưỡng giáo viên…………. 82 3.2.8. Tổ chức sơ tổng kết, chia sẻ và rút kinh nghiệm………………………… . 83 3.3. Tổ chức thực hiện các giải pháp………………………………… …….. 84 3.4. Khảo sát sự cần thiết và tình khả thi của các giải pháp…………… …. 84 3.4.1. Khảo sát sự cần thiết phải tăng cường công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay ……………………………. 84 3.4.2. Khảo sát về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ……………… 86 Kết luận chương 3: ............................................................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận.......................................................................................................... .. 91 2. Kiến nghị.......................................................................................................... 93 2.1. Kiến nghị với lãnh đạo và chính quyền các cấp ........................................ ..93 2.2. Kiến nghị với lãnh đạo ngành các cấp ............................... ……........... ... 93 * Đối với bộ Giáo dục và Đào tạo ................................................................... .. 93 * Đối với sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh............................ 94 * Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo Cần Giờ ............................................... 94 * Đối với hiệu trưởng trường trung học cơ sở................................................ 95 * Đối với tổ trưởng bộ môn và giáo viên .......................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ .97 BD CB CBQL CHXHCN CNTT CNXH CSTĐ CSVC GDCD GD&ĐT GS GV HS NV NXB PCGD PGS PHHS QLGD TDTT TH THCN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Bồi dưỡng Cán bộ Cán bộ quản lý Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Công nghệ thông tin Chủ nghĩa xã hội Chiến sỹ thi đua Cơ sở vật chất Giáo dục công dân Giáo dục và đào tạo Giáo sư Giáo viên Học sinh Nhân viên Nhà xuất bản Phổ cập giáo dục Phó giáo sư Phụ huynh học sinh Quản lý giáo dục Thể dục thể thao Tiểu học Trung học chuyên nghiệp THCS THPT TNCS HCM TNTP HCM TP.HCM TS TW VS XHCN XHH UBND Trung học cơ sở Trung học phổ thông Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Tiến sỹ Trung ương Viện sĩ Xã hội chủ nghĩa Xã hội hóa Ủy ban Nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TRONG LUẬN VĂN 34Bả Nội dung ng 2.2T Thống kê về học lực của học sinh THCS năm học 2012 - 2013 hống kê về hạnh kiểm của học sinh THC S năm học 2013 2013 2.1 2.3 Đánh giá chung về bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của bộ Giáo dục và Đào tạo 2.4 Đánh giá chung về bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh 2.5 Đánh giá chung về bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Cần Giờ 2.6 Đánh giá công tác tự bồi dưỡng 39 Trang 34 37 37 38 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 Đánh giá công tác lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng Đánh giá việc tổ chức bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng Đánh giá việc chỉ đạo bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng Đánh giá việc kiểm tra bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng Đánh giá việc quản lý bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi dưỡng của bộ Giáo dục và Đào tạo 502.1 Đánh giá việcquản lý bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi 2 dưỡng của sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh 2.14 Đánh giá việc quản lý bồi dưỡng giáo viên theo chương trình bồi Đánh dưỡng của các trưòng THCS và của tổ bộ môn tại huyện Cần Giờ giá việc quản lý bồi dưỡn g giáo viên theo chươ ng trình bồi dưỡn g của phòn g Giáo dục và Đào tạo huyệ n Cần Giờ 2.13 2.15 Đánh giá công tác quản lý tự bồi dưỡng của giáo viên 2.16 Đánh giá quản lý hỗ trợ thi đua dạy tốt 2.17 Đánh giá quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và trang bị cơ sở vật chất 872.1 Đánh giá bồi dưỡng giáo viên quan tham quan du lịch 8 Tổng hợp khảo sát sự 40 42 43 44 47 48 52 53 55 58 60 cần thiết và tính khả thi thực hiện các giả pháp quản lý công tác bồi dưỡn g giáo viên trung học cơ sở 3.1 MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Với sự phát triển nhảy vọt của khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông, nhân loại đang bước đầu quá độ sang nền kinh tế tri thức. Xu thế toàn cầu hoá mạnh mẽ và đang diễn ra trên thế giới. Bối cảnh quốc tế đó đã tác động to lớn vào sự phát triển của mỗi quốc gia. Đảng và Nhà nước ta đang nỗ lực đặt mục tiêu phải nhanh chóng đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu với nhiệm vụ trọng tâm là tập trung đẩy mạnh phát triển đất nước theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa để xây dựng tổ quốc Việt Nam XHCN tiến tới: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Về phát triển GD&ĐT, báo cáo tổng kết 20 năm thực hiện cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH của Đảng đã nhận định: “GD&ĐT về cơ bản đã giữ vững mục tiêu XHCN trong nội dung, chương trình và các chính sách giáo dục. Công bằng xã hội trong giáo dục được cải thiện”; “GD&ĐT gắn kết chặt chẽ hơn với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ”, “Ngân sách nhà nước chi cho giáo dục ngày càng tăng, từ 15% năm 2000 tăng lên 20% năm 2007”, đặc biệt “Đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD không ngừng phát triển cả về số lượng và chất lượng”.v.v. Cùng với sự phát triển của đất nước, ngành giáo dục nước ta đã có nhiều nổ lực trong chiến lược phát triển con người và nguồn nhân lực trong thời kỳ mới. Nhiệm vụ quan trọng luôn đặt ra cho ngành giáo dục là phải đào tạo nguồn nhân lực ngày càng có trình độ cao, có đủ khả năng thích ứng và hòa nhập vào nguồn lao động xã hội để tham gia xây dựng và phát triển đất nước cũng như hòa nhập vào sự phát triển của thế giới. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, trong lĩnh vực GD&ĐT còn những hạn chế, yếu kém, chưa thật sự là quốc sách hàng đầu, chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lượng, quy mô với nâng cao chất lượng. Chất lượng giáo dục toàn diện giảm sút. Trong hệ thống trường phổ thông, trường THCS là một cấp học. Trong mỗi nhà trường, chất lượng đội ngũ GV có ảnh hưởng rất lớn và quyết định tới chất lượng dạy học. Do đó, việc quản lý công tác bồi dưỡng, phát triển GV để đảm bảo đáp ứng yêu cầu xã hội hiện nay cả về số lượng và chất lượng là một trong những yêu cầu cấp bách, thường xuyên có ý nghĩa với nhà trường. Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư TW Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục đã chỉ rõ“…phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài”. Kết luận số 242-TB/TW ngày 15/4/2009 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội 1 nghị lần thứ hai Ban Chấp hành TW Đảng (khoá VIII), phương hướng phát triển GD&ĐT đến năm 2020 có nêu “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng”. Huyện Cần Giờ, TP.HCM là huyện ngoại thành của thành phố, là một trong những đơn vị được đánh giá có nền giáo dục phổ thông còn thấp so với các quận trong khu vực thành phố. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ GV luôn được quan tâm chú trọng, đặc biệt công tác bồi dưỡng GV được lãnh đạo các cấp quan tâm nhằm duy trì, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục trong địa bàn huyện. Tuy nhiên, công tác quản lý bồi dưỡng GV tại huyện Cần Giờ chưa có một công trình nghiên cứu nào đề cập đến. Vì vậy, thực hiện nghiên cứu về công tác quản lý bồi dưỡng GV THCS huyện Cần Giờ là điều cần thiết nhằm rút ra những mặt mạnh, mặt tồn tại và đưa ra những bài học kinh nghiệm của vấn đề về công tác quản lý bồi dưỡng GV, đồng thời đề xuất những giải pháp cần thiết và khả thi nhằm giúp hiệu trưởng trường THCS huyện Cần Giờ quan tâm quản lý tốt hơn việc nâng cao chất lượng đội ngũ GV tại trường, mặt khác những giải pháp nêu ra cũng giúp GV có điều kiện hơn để vừa thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, vừa có cơ hội tham gia học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ cá nhân về chuyên môn nghiệp vụ và bản lĩnh chính trị đối với một GV trong thời kỳ mới. Vì vậy tác giả chọn đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục: “Một số giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ở các trường trung học cơ sở huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh”. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu lý luận và thực trạng, đề xuất giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV ở các trường THCS Cần Giờ, TP.HCM. 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác bồi dưỡng GV ở các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV ở các trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Công tác quản lý bồi dưỡng GV ở các trường THCS tại huyện Cần Giờ, TP.HCM sẽ được nâng cao nếu đề xuất được các giải pháp quản lý phù hợp, có cơ sở khoa học và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, đồng thời triển khai các giải pháp đó một cách triệt để và đồng bộ. 2 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1. Tìm hiểu cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. 5.2. Khảo sát, mô tả và đánh giá thực trạng về công tác quản lý bồi dưỡng GV ở các trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM. 5.3. Đề xuất các giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV ở các trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM. 6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng GV tại 08 trường THCS huyện Cần giờ, TP.HCM: THCS Cần Thạnh, THCS Bình Khánh, THCS An Thới Đông, THCS Long Hòa, THCS Lý Nhơn, THCS Tam Thôn Hiệp, THCS Thạnh An, THCS Doi Lầu. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7.1. Phương pháp luận: - Tiếp cận quan điểm hệ thống - cấu trúc: Xem xét đối tượng nghiên cứu như một bộ phận của hệ thống toàn vẹn, vận động và phát triển thông qua việc giải quyết mâu thuẫn nội tại. Bồi dưỡng GV và công tác quản lý bồi dưỡng GV luôn có mối quan hệ biện chứng với các yếu tố khác trong sự phát triển của trường THCS. Thông qua việc nghiên cứu, sẽ phát hiện ra những yếu tố mang tính bản chất, tính quy luật của sự vận động và phát triển đội ngũ GV trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM. - Tiếp cận quan điểm lịch sử - logic: Xem xét đối tượng trong một quá trình phát triển lâu dài của nó, từ quá khứ đến hiện tại, từ đó nhằm phát hiện ra những mối liên hệ đặc trưng về quá khứ - hiện tại - tương lai của đối tượng thông qua những phép suy luận biện chứng, logic. - Tiếp cận quan điểm thực tiễn: Cơ sở lý luận phải được minh chứng và hoàn chỉnh thông qua các sự kiện và hoạt động thực tiễn, do đó việc khảo sát thực trạng là hết sức cần thiết. Qua khảo sát sẽ phát hiện những mặt mạnh, mặt yếu của công tác bồi dưỡng GV và công tác quản lý bồi dưỡng GV và nguyên nhân của nó để từ đó đề ra các giải pháp nhằm cải thiện thực trạng; đáp ứng được yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay. 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể - Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, hệ thống hóa các tài liệu, các văn bản quy định và những thông tin thu thập được trong quá trình nghiên cứu. 3 - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Khảo sát 18/22 CBQL trường THCS trên địa bàn huyện Cần Giờ, TP.HCM. Khảo sát GV của 08 trường THCS trên địa bàn huyện Cần Giờ, TP.HCM Trưng cầu ý kiến CBQL, GV mạng lưới, GV nòng cốt, chuyên viên Phòng GD&ĐT huyện Cần giờ. - Tham khảo các loại sách, báo, tạp chí, trang thông tin mạng điện tử có liên quan đến nội dung của đề tài. - Các phương pháp bổ trợ: + Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, thỉnh thị ý kiến một số cán bộ lãnh đạo và CBQL giáo dục, quản lý nhà nước và chuyên gia về giáo dục. + Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi một số CBQL, GV cốt cán, cán bộ mạng lưới chuyên môn, chuyên viên... + Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Nghiên cứu một số kế hoạch, báo cáo sơ tổng kết của một số trường THCS huyện Cần Giờ, TP.HCM, một số hồ sơ báo cáo thống kê số liệu tổng hợp đánh giá, kế hoạch phát triển giáo dục hàng năm hoặc từng giai đoạn, chiến lược phát triển giáo dục của ngành GD&ĐT huyện Cần Giờ, sở GD&ĐT TP.HCM, bộ GD&ĐT và các văn bản chỉ đạo... - Phương pháp thống kê toán học Xử lý các số liệu trên phiếu điều tra. 8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng của vấn đề quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ở các trường trung học cơ sở ở huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Một số giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ở các trường trung học cơ sở ở huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh. 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ S Ở 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề: Giáo viên có vai trò vô cùng quan trọng trong việc quyết định nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Do đặc điểm của nghề nghiệp, GV cần phải thường xuyên được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng để cập nhật kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề, đạo đức nghề nghiệp, kiến thức toàn diện nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội. Vấn đề đặt ra ở đây là việc quản lý bồi dưỡng GV sao cho đạt yêu cầu đề ra, sao cho hiệu quả để GV luôn đảm bảo vai trò nòng cốt trong hoạt động dạy học ở trường học. Từ những năm 90 của thế kỷ XX, Quốc hội nước ta đã ban hành Luật Phổ cập giáo dục tiểu học (1991), Luật Giáo dục (1998), Luật Giáo dục (2005), Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục (đã được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khoá XII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 25/11/2009) có hiệu lực từ 01/7/2010. Đây là những văn bản pháp lý chỉ đạo hoạt động thống nhất của hệ thống giáo dục quốc dân nước ta, đồng thời là văn bản pháp quy giúp đội ngũ CBQL thực hiện trong công tác quản lý. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo, trong đó bồi dưỡng GV luôn đặt ra song song với nhiệm vụ dạy học, nhiều quy định trong các Nghị quyết Đại hội Đảng và các văn bản của ngành, như những năm gần đây có: Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg ngày 27/8/2001 của Thủ tướng Chính phủ ban hành về một số biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo của hệ thống giáo dục quốc dân. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan chức năng thực hiện một số biện pháp “Xây dựng đội ngũ GV phổ thông đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu” [72, tr.2], đồng thời yêu cầu xây dựng và thực hiện “Phát triển đội ngũ nhà giáo; chuẩn hóa trình độ của đội ngũ nhà giáo theo quy định của Luật Giáo dục; cải tiến nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo và bồi dưỡng GV” [72, tr.3]. Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Chấp TW Đảng về việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục đã nhấn mạnh mục tiêu “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối 5 sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo... đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [1, tr.2]. Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg ngày 11/01/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục giai đoạn 2005-2010” có nêu nhiệm vụ chủ yếu: “ Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo thuộc các cơ sở giáo dục và dạy nghề công lập và ngoài công lập, bảo đảm đến năm 2010 đáp ứng đủ về số lượng, trong đó có 80% GV bậc mầm non, 100% GV các cấp, bậc học phổ thông, dạy nghề đạt chuẩn đào tạo theo quy định” [75, tr.1]. Tại TP.HCM, Thành ủy TP.HCM có Kế hoạch số 54/KH-TU ngày 21/7/2005 về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW trong toàn Đảng bộ Thành phố. Đối với ngành GD&ĐT TP.HCM, Sở GD&ĐT đã lập đề án và ban hành kèm Quyết định số 217/QĐ-GDĐT-TC ngày 06/12/2005 về việc phê duyệt đề án “ Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục giai đoạn 2005-2010” [66]. Như vậy, ngành Giáo dục đã được chủ trương của Nhà nước về bồi dưỡng GV theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ hóa và từng bước hiện đại hóa vừa trước mắt, vừa lâu dài. Quán triệt chủ trương và tinh thần chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, ngành GD&ĐT huyện Cần giờ, TP.HCM đã triển khai đến toàn ngành Giáo dục huyện bằng văn bản số 23/PGD-TC ngày 20/10/2006 hướng dẫn, chỉ đạo các trường thực hiện “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục” (giai đoạn 2005-2010 và những năm tiếp theo) [53]. Từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn của nhiều nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm đến vấn đề bồi dưỡng GV, vấn đề công tác quản lý của hiệu trưởng… trong đó có nhiều công trình nghiên cứu đúc kết quý báu của những nhà nghiên cứu khoa học như: PGS.TS Nguyễn Đình Huân, PGS.TS Nguyễn Văn Tứ, PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Trinh, PGS.TS Nguyễn Bá Minh, PGS.TS Nguyễn Thị Hường, PGS.TS Hà Văn Hùng, PGS.TS Phạm Minh Hùng, GVC.TS. Phan Quốc Lâm, PGS.TS Ngô Sỹ Tùng, PGS.TS Thái Văn Thành v.v. là những thầy, cô có nhiều tâm huyết đối với sự nghiệp đào tạo ra những CBQL giáo dục. Huyện Cần giờ, TP.HCM trong suốt hơn 20 năm qua, ngành GD&ĐT huyện Cần giờ có 10 CBQL và GV đạt trình độ thạc sỹ nhưng chưa có ai nghiên cứu đề tài nào đề cập đến công tác bồi dưỡng GV. 6 Ngành GD&ĐT cả nước đang tập trung đẩy mạnh triển khai sâu rộng, quán triệt thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI diễn ra thành công, đưa Nghị quyết Đại hội đi vào cuộc sống. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn 2011-2020 có nêu “…phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân” [35]. Đây là một mệnh lệnh vô cùng quan trọng giao cho ngành GD&ĐT phải khẩn trương đẩy mạnh đầu tư nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL và GV trong thời kỳ mới để xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. 1.2. Các khái niệm 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục và quản lý trường học 1.2.1.1. Quản lý Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt động của con người. Từ xưa trong lịch sử loài người đã ra đời một dạng lao động mang tính đặc thù, đó là lao động nhằm để tổ chức, điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định, là lao động ban đầu nhằm để quản lý con người và sau đó là quản lý xã hội, dạng lao động đặc thù đó được gọi là hoạt động quản lý. Theo Tự điển Tiếng Việt thông dụng (NXB Giáo dục, 1998) thì định nghĩa “Quản lý là tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan”. Harold Koontz, người được coi là cha đẻ của lý luận quản lý hiện đại khẳng định: “ Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nổ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của tổ chức. Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của tổ chức với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”. [41, tr.12]. Xét quản lý với tư cách là một hành động, PGS. TSKH Vũ Ngọc Hải định nghĩa: “ Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra”. [41, Tr.12]. Từ những khái niệm và quan điểm trên, có thể tóm lược chung “ Quản lý là sự tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để cùng thực hiện thành công nhiệm vụ, mục tiêu dự kiến đề ra.” 7 1.2.1.2. Quản lý giáo dục Giáo dục là một hoạt động đặc trưng của lao động xã hội, là một hiện tượng xã hội đặc biệt được tồn tại, vận động và phát triển với tư cách là một hệ thống. Đây là một hoạt động chuyên môn nhằm thực hiện quá trình truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội qua các thế hệ, đồng thời là một động lực thúc đẩy sự phát triển xã hội. Vì vậy, sự ra đời của QLGD là một tất yếu khách quan. Các nhà khoa học trong quá trình nghiên cứu về lĩnh vực QLGD đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm. Theo P.V. Khu-đô-min-xki: “QLGD là sự tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và mục đích của các chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục cộng sản chủ nghĩa cho thế hệ trẻ, bảo đảm sự phát triển toàn diện, hài hòa của họ” [50, tr.15]. Theo PGS.TS. Hoàng Tâm Sơn “QLGD là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể QLGD đến khách thể QLGD nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [63, tr.4]. Như vậy, QLGD là quản lý quá trình GD&ĐT ở một cơ sở nhất định, là tập hợp các tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau trong hệ thống lên các đối tượng quản lý trực thuộc, thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý và việc sử dụng hợp lý các tiềm năng, cơ hội nhằm làm cho hệ thống giáo dục vận hành, đảm bảo được các tính chất và nguyên lý của nền giáo dục Việt Nam đạt được mục tiêu giáo dục. 1.2.1.3. Quản lý trường học Trường học là một tổ chức giáo dục cơ sở mang tính nhà nước - xã hội, là nơi trực tiếp làm công tác GD&ĐT, nó nằm trong môi trường xã hội và có tác động qua lại với môi trường đó. Tại Điều 48 Luật Giáo dục sửa đổi bổ sung 2009 quy định: “Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân thuộc mọi loại hình đều được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục”. [61, tr.15]. Quản lý trường học là một dạng quản lý lao động sư phạm, đó là bản chất của quá trình dạy học, giáo dục. Bản chất của quản lý trường học là quá trình chỉ huy, điều khiển vận động của các thành tố của quá trình giáo dục và mối quan hệ giữa các thành tố trong 8 nhà trường. Quản lý trường học còn bao gồm quản lý các hoạt động dạy học, giáo dục, các hoạt động phục vụ cộng đồng; quản lý GV, NV và HS; quản lý, sử dụng đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định của pháp luật; quản lý việc huy động, phối hợp các lực lượng trong cộng đồng thực hiện các hoạt động giáo dục nhằm đưa nhà trường đạt được các mục tiêu giáo dục. Quản lý trường học là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng, Nhà nước trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu quản lý, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và đối với từng HS. Tóm lại: Quản lý trường học là những tác động hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường mà người đứng đầu là hiệu trưởng đến khách thể quản lý nhà trường là GV, NV và HS… nhằm đưa ra các hoạt động giáo dục và dạy học của nhà trường đạt tới mục tiêu phát triển giáo dục. 1.2.2. Trường trung học cơ sở và quản lý trường trung học cơ sở 1.2.2.1. Trường trung học cơ sở: Tại Điều 2 của Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/QĐ-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định: Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và có con dấu riêng [17]. Về nhiệm vụ và quyền hạn của trường THCS, Điều 3 Điều lệ quy định: - Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp THCS và cấp THPT do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục. - Quản lý GV, CB, NV theo quy định của pháp luật. - Tuyển sinh và tiếp nhận HS; vận động HS đến trường; quản lý HS theo quy định của Bộ GD&ĐT. - Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công. - Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp với gia đình HS, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục. 9