Lêi nãi ®Çu
Lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn, xuÊt ph¸t ®iÓm víi mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp
l¹c hËu. §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó tõng bíc c¶i thiÖn nÒn
kinh tÕ níc nhµ vµ tiÕn tíi mét x· héi v¨n minh phån thÞnh h¬n- x· héi XHCH.
HÖ thèng ng©n hµng gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc biÕn chñ tr¬ng
®ã thµnh hiÖn thùc bëi ng©n hµng lµ nguån chñ yÕu huy ®éng cung cÊp vèn,
kh¬i dËy tiÒm n¨ng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhê cã hÖ thèng ng©n hµng c¸c nguån
vèn ®Çu t ®îc lu chuyÓn ®Õn nh÷ng n¬i cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi
c«ng nghÖ, ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. §ã chÝnh lµ ho¹t ®éng cña tÝn dông
ng©n hµng, mét ®ßn bÈy quan träng gãp phÇn lµm thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña
nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, mÆt tr¸i cña nã lu«n tån t¹i song hµnh víi ho¹t ®éng tÝn
dông ®ã lµ “rñi ro”. V©ng ®©y lµ lÜnh vùc tiÒm Èn nhiÒu rñi ro nhÊt trong c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Rñi ro tÝn dông trong mét sè trêng hîp
kh«ng nh÷ng g©y thiÖt h¹i cho chÝnh Ng©n hµng ®ã mµ cßn g©y ra nh÷ng hËu
qu¶ nghiªm träng cho c¶ hÖ thèng Ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ.
Nh©n thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn em ®· chän ®Ò tµi: “ Mét sè
gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh
NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng” ®Ó lµm luËn v¨n tèt nghiÖp.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n ®îc kÕt cÊu thµnh 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ rñi ro tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh
H¶i D¬ng.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i
Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng.
Ch¬ng I
Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ rñi ro tÝn dông trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng
I- ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1. Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ vai trß cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.1 Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i.
HÖ thèng NHTM h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi víi
nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, nã ra ®êi trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng
ho¸ ph¸t triÓn. Ngµy nay, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc m«i giíi trªn thÞ trêng tµi
chÝnh ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ sè lîng, quy m«, ho¹t ®éng ®a d¹ng phong phó vµ
®an xen lÉn nhau. Trong mçi níc cã mét m« h×nh riªng vÒ hÖ thèng trung gian
tµi chÝnh nhng ph¶i nãi c¸c NHTM lín nhÊt c¶ vÒ ph¹m vi, ®èi tîng còng nh
khèi lîng ho¹t ®éng giao dÞch vµ dÞch vô. Tuy kh¸i niÖm vÒ NHTM cßn cã
nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau nhng nh×n chung ®Òu thèng nhÊt coi NHTM lµ mét
doanh nghiÖp ®Æc biÖt trªn thÞ trêng chuyªn kinh doanh tiÒn tÖ mµ phÇn lín
kh«ng ph¶i b»ng nguån vèn tù cã cña m×nh, chñ yÕu b»ng nguån vèn vay mîn
trong x· héi th«ng qua viÖc huy ®éng tiÒn göi, cho vay vµ lµm trung gian cung
cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng.
T¹i ViÖt Nam, theo luËt Ng©n hµng Nhµ níc vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông ®îc
ban hµnh ngµy 26/12/1997, NHTM ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “Ng©n hµng th¬ng
m¹i lµ tæ chøc tÝn dông kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn
lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã
®Ó cho vay, ®Çu t, thùc hiÖn nghÜa vô chiÕt khÊu vµ lµm c¸c ph¬ng tiÖn thanh
to¸n”.
1.2 Vai trß cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.
Cïng víi sù nghiÖp ®æi míi vµ ®i lªn cña ®Êt níc th× kh«ng thÓ phñ nhËn vai
trß ®ãng gãp to lín cña ngµnh Ng©n hµng:
Thø nhÊt: NHTM lµ nguån chñ yÕu huy ®éng cung cÊp vèn kh¬i dËy tiÒm
n¨ng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
Thø hai: NHTM lµ thñ quü cña c¸c tæ chøc kinh tÕ.
Thø ba: NHTM lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi thÞ trêng th«ng qua
ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.
Thø t: NHTM lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ.
Thø n¨m: NHTM lµ cÇu nèi cña nÒn tµi chÝnh quèc gia víi nÒn tµi chÝnh
quèc tÕ.
2. C¸c nghiÖp vô chÝnh cña ng©n hµng th¬ng m¹i ( ho¹t ®éng chñ yÕu).
Cïng víi thêi gian c¸c nhiÖm vô cña NHTM cµng ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn
h¬n nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Tuy
nhiªn dï ë møc ®é thÞ trêng nµo NHTM vÉn duy tr× ba nghiÖp vô kinh doanh
chÝnh ( NghiÖp vô tµi s¶n nî, NghiÖp vô tµi s¶n cã, NghiÖp vô trung gian) vµ nÕu
thiÕu mét trong ba yÕu tè ®ã th× Ng©n hµng sÏ kh«ng cßn tån t¹i.
2.1 Ho¹t ®éng huy ®éng vèn (NghiÖp vô tµi s¶n nî).
§©y lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n, ®Çu tiªn, chñ yÕu cña NHTM vµ
th«ng qua nghiÖp vô nµy NHTM thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o tiÒn. NHTM ®· tiÕn
hµnh thu gom, tiÕp nhËn, qu¶n lý lîng tiÒn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi díi
c¸c h×nh thøc nh: NhËn tiÒn göi tiÕc kiÖm, tiÒn göi thanh to¸n,.....Trong ®ã tiÒn
göi bao gåm: TiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n. Ngoµi ra NHTM cßn
ph¸t hµnh thªm chøng chØ tiÒn göi, c¸c tr¸i phiÕu Ng©n hµng hay ®i vay tõ c¸c
Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c.
2.2 Ho¹t ®éng sö dông vèn (nghiÖp vô tµi s¶n cã).
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, NHTM thùc chÊt còng lµ mét doanh nghiÖp. V×
vËy khi kinh doanh ph¶i coi lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ cuèi cïng, ®Ó t¹o
ra lîi nhuËn vµ thu nhËp cho ng©n hµng th× c¸c NHTM ph¶i biÕt sö dông vµ khai
th¸c nguån vèn mét c¸ch triÖt ®Ó vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t
®éng kinh doanh sinh lêi chñ yÕu cña NHTM, c¸c NHTM dïng phÇn lín vèn
huy ®éng ®Ó cho vay nh»m thu lîi nhuËn tõ sù chªnh lÖch gi÷a chi phÝ ®Çu vµo
(l·i xuÊt huy ®éng) vµ chi phÝ ®Çu ra (l·i suÊt cho vay). Thùc hiÖn nghiÖp vô nµy
c¸c NHTM kh«ng nh÷ng ®· thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng x· héi cña m×nh th«ng qua
viÖc më réng vèn ®Çu t gia t¨ng s¶n phÈm x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n
mµ cßn cã ý nghÜa rÊt lín ®Õn toµn bé ®êi sèng kinh tÕ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng
tµi trî cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ c¸c
ngµnh s¶n xuÊt dÞch vô kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Ngoµi ho¹t ®éng cho vay lµ chñ
yÕu, c¸c NHTM cßn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t hïn vèn, liªn doanh liªn kÕt,
kinh doanh chøng kho¸n trªn thÞ trêng tµi chÝnh. Ho¹t ®éng nµy võa mang l¹i lîi
nhuËn cho ng©n hµng võa gãp phÇn ®iÒu hoµ lu th«ng tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ.
2.3 Ho¹t ®éng trung gian thanh to¸n (NghiÖp vô trung gian).
Ng©n hµng lµm trung gian thanh to¸n thùc hiÖn thanh to¸n theo yªu cÇu cña
kh¸ch hµng b»ng c¸ch cung cÊp c¸c c«ng cô thanh to¸n thuËn lîi nh: SÐc, uû nhiÖm
thu, uû nhiÖm chi, thÎ thanh to¸n, th tÝn dông,.... Ho¹t ®éng nµy gãp phÇn lµm t¨ng
lîi nhuËn th«ng qua viÖc thu phÝ dÞch vô thanh to¸n vµ ®ång thêi lµm t¨ng nguån
vèn cho vay cña ng©n hµng, thÓ hiÖn trªn sè d cã tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch
hµng. Ngoµi ra cßn cã t¸c dông bæ trî cho hai nghiÖp vô trªn nh»m thu hót vµ tho¶
m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
3- C¸c lo¹i rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.
Rñi ro lµ nh÷ng biÕn cè x¶y ra ngoµi ý muèn kh«ng dù tÝnh tríc ®îc g©y ra
nh÷ng thiÖt h¹i cho mét c«ng viÖc cô thÓ nµo ®ã. Trong ho¹t ®éng kinh doanh
ng©n hµng thêng x¶y ra nh÷ng lo¹i rñi ro sau:
Rñi ro nguån vèn: Thêng x¶y ra mét trong hai trêng hîp sau:
- Trêng hîp thõa vèn: Tøc lµ vèn bÞ ø ®äng kh«ng cho vay vµ ®Çu t ®îc, v×
vËy kh«ng sinh lêi; trong khi ®ã ng©n hµng vÉn ph¶i tr¶ l·i hµng ngµy cho ngêi
cã tiÒn göi vµo ng©n hµng.
- Trêng hîp thiÕu vèn: X¶y ra khi ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu
cho vay vµ ®Çu t hoÆc kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng.
Rñi ro tÝn dông: Lµ nh÷ng tæn thÊt mµ ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu khi
kh¸ch hµng kh«ng tr¶, tr¶ kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng tr¶ ®óng h¹n tiÒn gèc vµ
tiÒn l·i.
Rñi ro l·i suÊt: Lµ nh÷ng tæn thÊt cho Ng©n hµng khi l·i suÊt thÞ trêng cã sù biÕn ®æi.
Rñi ro hèi ®o¸i: Lµ lo¹i rñi ro do sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn
thÞ trêng. Rñi ro nµy xuÊt hiÖn khi ng©n hµng kh«ng cã sù c©n b»ng vÒ tr¹ng th¸i
ngo¹i hèi t¹i thêi ®iÓm tû gi¸ biÕn ®æi.
Rñi ro thanh to¸n: §©y lµ lo¹i rñi ro trong qu¸ tr×nh thanh to¸n cã
thÓ do sai sãt nghiÖp vô hoÆc bÞ lîi dông trong thanh to¸n sÐc, thÎ, thanh to¸n
®iÖn tö.
C¸c rñi ro kh¸c: §ã lµ nh÷ng rñi ro do thiªn tai mang l¹i nh: Thiªn tai,
ho¶ ho¹n, ®éng ®Êt, hoÆc bÞ lõa ®¶o, mÊt trém,.... lµm thiÖt h¹i ®Õn tµi s¶n cña ng©n
hµng. Tuy nhiªn ta cã thÓ dÔ dµng h¹n chÕ nã b»ng c¸c biÖn ph¸p b¶o hiÓm.
II- rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng th¬ng m¹i
1. Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông.
Ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét ho¹t ®éng
rÊt nh¹y c¶m, mäi biÕn ®éng trong nÒn kinh tÕ x· héi ®Òu nhanh chãng t¸c ®éng ®Õn
ho¹t ®éng cña ng©n hµng, nã cã thÓ g©y x¸o chén bÊt ngê vµ dÉn ®Õn sù gi¶m sót
trÇm träng vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Do vËy ho¹t ®éng kinh
doanh cña NHTM lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro “tiÒm Èn”, nã cã thÓ x¶y ra bÊt cø
lóc nµo. VËy rñi ro tÝn dông lµ: Rñi ro vÒ sù tæn thÊt tµi chÝnh (trùc tiÕp hoÆc gi¸n
tiÕp) xuÊt ph¸t tõ ngêi ®i vay kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî ®óng h¹n theo cam kÕt
hoÆc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n (Gi¸o tr×nh tÝn dông cña häc viÖn ng©n hµng)
2. C¸c h×nh thøc rñi ro tÝn dông.
2.1 Kh«ng thu ®îc l·i ®óng h¹n
CÊp ®é thÊp nhÊt lµ khi ngêi vay kh«ng tr¶ ®îc tiÒn l·i ®óng kú h¹n, khi ®ã
ng©n hµng sÏ chuyÓn sè l·i ®ã vµo kho¶n môc l·i treo ph¸t sinh. H×nh thøc rñi ro
nµy ®îc xÕp vµo møc rñi ro thÊp v× ngo¹i trõ trêng hîp kh¸ch hµng muèn quþt
nî, chiÕm dông vèn th× phÇn lín ®Òu xuÊt ph¸t tõ viÖc thiÕu c©n ®èi vèn khi ®Õn
kú h¹n tr¶ l·i cña kh¸ch hµng, kh¸ch hµng ph¶i t¹m ho·n tr¶ l·i cho ng©n hµng.
2.2 Kh«ng thu ®îc vèn (nî gèc) ®óng h¹n.
Khi kh«ng thu ®îc nî gèc ®óng h¹n còng cã nghÜa lµ mét lîng vèn cho vay
cã thÓ g©y khã kh¨n t¹m thêi. Khi ®ã ng©n hµng sÏ chuyÓn sè nî gèc ®ã sang
môc nî qu¸ h¹n ph¸t sinh. Kho¶n môc nµy ph¸t sinh vµo thêi gian ®¸o h¹n cña
hîp ®ång tÝn dông.
2.3 Kh«ng thu ®îc l·i hoÆc thu kh«ng ®ñ tiÒn l·i.
Kh«ng thu ®ñ l·i lµm l·i treo ®ãng b¨ng vµ ®iÒu nµy lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt
qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng.
2.4 Kh«ng thu ®ñ vèn cho vay
Kh«ng thu ®ñ vèn cho vay lµ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi, nÕu t×nh tr¹ng
nµy ph¸t sinh thêng xuyªn th× ng©n hµng sÏ mÊt vèn vµ kÐo dµi th× ng©n hµng sÏ
ph¸ s¶n.
Trªn ®©y lµ bèn h×nh thøc gióp cho NHTM nhËn biÕt rñi ro tÝn dông vµ cã
biÖn ph¸p xö lý. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo gÆp rñi ro tÝn dông th× ng©n hµng
®Òu ph¶i tr¶i qua bèn trêng hîp trªn. Cã trêng hîp kh¸ch hµng tr¶ l·i rÊt ®Çy ®ñ
vµ ®óng h¹n nhng cuèi cïng l¹i kh«ng thÓ tr¶ ®îc nî gèc cho ng©n hµng. V× vËy,
khi nghiªn cøu vÒ rñi ro tÝn dông ngêi ta thêng chó träng vµo c¸c trêng hîp cã
nguy c¬ x¶y ra rñi ro tÝn dông nh lµ l·i treo ph¸t sinh vµ ®Æc biÖt lµ nî qu¸ h¹n
ph¸t sinh cßn ë c¸c trêng hîp kh¸c cã l·i treo ®ãng b¨ng hay nî kh«ng cã kh¶
n¨ng thu håi ®îc coi lµ rñi ro thùc sù nªn thêng ®îc xem xÐt ®Ó gi¶i quyÕt hËu
qu¶ vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm.
3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông.
3.1 Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng.
Kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n: Sau khi vay vèn cña ng©n hµng thêng cã rñi
ro do mét sè nguyªn nh©n sau: C¸ nh©n thiÕu n¨ng lùc ph¸p lý, thu kh«ng æn
®Þnh, bÞ mÊt viÖc lµm , c¸c sù kiÖn trong gia ®×nh, trém c¾p hoÆc sö dông vèn sai
môc ®Ých, thËm chÝ do c¸ nh©n cã môc ®Ých lõa ®¶o ng©n hµng. ViÖc qu¶n lý
qu¸ tr×nh sö dông vèn vay ng©n hµng ®èi víi c¸c c¸ nh©n thêng lµ rÊt khã kh¨n
khi x¶y ra c¸c biÕn cè sÏ lµm cho c¸c c¸ nh©n kh«ng tr¶ nî cho ng©n hµng vµ
viÖc thu håi nî ®èi víi c¸ nh©n thêng kÐo dµi vµ phøc t¹p.
Kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp:
- Sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é kü thuËt, m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu lµm cho n¨ng suÊt
lao ®éng thÊp, chÊt lîng kÐm gi¸ thµnh cao dÉn ®Õn hµng ho¸ ø ®äng, thua lç trong
kinh doanh.
- Kh¶ n¨ng tæ chøc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña l·nh ®¹o cßn nhiÒu h¹n
chÕ, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng muèn thµnh c«ng trong kinh doanh th× c¸c doanh
nghiÖp cÇn ph¶i cã kiÕn thøc, kü n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh chø kh«ng thÓ thµnh ®¹t
chØ bëi lßng nhiÖt t×nh vµ sù chÞu ®ùng gian khæ.
- T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn
dông. Tµi chÝnh khã kh¨n, vèn tù cã thÊp trong khi tån t¹i nhiÒu nî nÇn cã thÓ
khiÕn doanh nghiÖp sö dông vèn sai môc ®Ých nh: Doanh nghiÖp dïng vèn vay
ng¾n h¹n ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh hoÆc kinh doanh bÊt ®éng s¶n nªn khi ®Õn
h¹n ph¶i tr¶ nî vÉn cha kÞp chuyÓn ®æi thµnh tiÒn.
TÊt c¶ c¸c nguyªn nh©n trªn lµ tõ phÝa kh¸ch hµng ®èi t¸c kh«ng thÓ thiÕu
trong c¸c quan hÖ tÝn dông. Hä lµ ngêi mang l¹i thu nhËp cho ng©n hµng, ®ång thêi
®a l¹i cho ng©n hµng nh÷ng nguy c¬ rñi ro cho nªn nÕu h¹n chÕ ®îc nh÷ng nguy c¬
®ã sÏ lµm t¨ng ®¸ng kÓ lîi nhuËn cho ng©n hµng.
3.2 Nguyªn nh©n tõ phÝa Ng©n hµng.
Thêng th× khi nh¾c ®Õn rñi ro tÝn dông, ngêi ta thêng nghÜ ®Õn ®ã lµ do kh¸ch
hµng kh«ng chÊp hµnh ®óng nh÷ng tho¶ thuËn víi ng©n hµng. Nhng nh thÕ th× cha
®ñ, bëi v× ng©n hµng lµ ngêi quyÕt ®Þnh cho vay hay kh«ng cho vay. Do vËy ng©n
hµng kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng sai sãt dÉn ®Õn rñi ro do c¸c nguyªn nh©n tõ phÝa
ng©n hµng cã thÓ tæng hîp thµnh nh÷ng nguyªn nh©n nh sau:
- Ng©n hµng ®a ra chÝnh s¸ch tÝn dông kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ.
- Do c¸n bé tÝn dông cha chÊp hµng ®óng quy tr×nh cÊp tÝn dông, kh«ng ®¶m
b¶o ®óng c¸c nguyªn t¾c tÝn dông.
- N¨ng lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña mét bé phËn c¸n bé tÝn dông ng©n hµng cha ®¸p øng kÞp víi diÔn biÕn rÊt nhanh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
- Do ¸p lùc c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng kh¸c.
- Do viÖc t¨ng d nî kh«ng ®i kÌm víi viÖc qu¶n lý cña c¸n bé tÝn dông nªn
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ®èi víi c¸n bé tÝn dông, d nî b×nh qu©n qu¸ lín, sè mãn
vay nhiÒu, thuéc mäi lÜnh vùc kinh tÕ nªn c¸n bé chuyªn tr¸ch khã kiÓm so¸t thêng
xuyªn liªn tôc ®Ó cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu kÞp thêi ng¨n chÆn.
- Do ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸n bé Ng©n hµng cßn yÕu kÐm, bÊt cËp.
- C«ng t¸c thanh tra kiÓm so¸t néi bé cha theo kÞp yªu cÇu qu¶n lý tÝn dông.
3.3 Nguyªn nh©n kh¸c
M«i trêng kinh tÕ cha æn ®Þnh do chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ
m« cña nhµ níc ®ang trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh
gay g¾t víi n¹n hµng gi¶ vµ hµng nhËp lËu.
M«i trêng ph¸p lý trong lÜnh vùc tÝn dông cha thËt sù hoµn thiÖn, c¸c
v¨n b¶n ph¸p lý cha ®ång bé khi thùc hiÖn cßn nhiÒu víng m¾c t¹o ra c¸c khe hë
®Ó kÎ xÊu lîi dông g©y rñi ro cho c¶ doanh nghiÖp vµ ng©n hµng .
Sù bÊt b×nh ®¼ng trong ®èi sö cña mét sè c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc dµnh
cho c¸c NHTM kh¸c nhau.
Ngoµi ra, c¸c nguyªn nh©n rñi ro do ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh thiªn tai, ho¶
ho¹n, dÞch bÖnh..... lµ nh÷ng rñi ro mang tÝnh chÊt thuÇn tuý cã thÓ x¶y ra ®èi víi
mäi doanh nghiÖp, mäi lÜnh vùc kinh doanh. C¸c nh©n tè nµy khi ®· x¶y ra ®Òu lµm
ngõng trÖ s¶n xuÊt kinh doanh vµ thiÖt h¹i tiÒn cña, cña doanh nghiÖp, ®e do¹ kh¶
n¨ng thu håi nî cña ng©n hµng. Nh vËy, ng©n hµng ®· gi¸n tiÕp ph¶i g¸nh chÞu
nh÷ng rñi ro do thiªn tai g©y ra.
III- Sù cÇn thiÕt ph¶i phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn
dông.
Nh chóng ta ®· biÕt ng©n hµng chiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ, chØ
cÇn mét biÕn ®éng nhá trong nÒn kinh tÕ còng ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n
hµng, vµ ngîc l¹i khi c¸c ng©n hµng cã vÊn ®Ò nhá sÏ ngay lËp tøc t¸c ®éng ®Õn c¸c
chñ thÓ kh¸c trong nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt víi vai trß quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña c¸c
NHTM, nÕu rñi ro tÝn dông x¶y ra th× nã sÏ ®Ó l¹i hËu qu¶ kh«n lêng.
1. §èi víi b¶n th©n ng©n hµng.
Tríc tiªn ®ã lµ thu nhËp vµ lîi nhuËn cña ng©n hµng sÏ bÞ gi¶m sót, thËm trÝ
thua lç. Sau ®ã lµ ®Õn vÊn ®Ò uy tÝn, khi mét ng©n hµng ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu
qu¶, uy tÝn sÏ bÞ suy gi¶m nghiªm träng, kh¸ch hµng å ¹t ®Õn rót tiÒn, hoÆc kh«ng
®Çu t tiÕp n÷a. Ng©n hµng sÏ kh«ng cã vèn ®Ó kinh doanh, hoÆc thiÕu vèn lµm cho
ho¹t ®éng bÞ gi¸n ®o¹n, cã khi bÞ ngõng l¹i dÉn ®Õn thua lç, thu nhËp cña nh©n viªn
bÞ gi¶m sót, hä sÏ kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn c«ng t¸c tèt, kh«ng thÓ cèng hiÕn hÕt
m×nh cho c¬ quan ®îc, ®©y l¹i cµng lµ nguyªn nh©n lµm cho ho¹t ®éng cña ng©n
hµng ®i hÕt khã kh¨n nµy ®Õn khã kh¨n kh¸c. NÕu kh«ng cã mét quyÕt ®Þnh b×nh
tÜnh, ®óng ®¾n sÏ lµm cho ng©n hµng ®i vµo thÕ bÕ t¾c, dÉn ®Õn ph¸ s¶n ng©n hµng.
V× vËy viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp
b¸ch ®èi víi c¸c NHTM.
2. §èi víi nÒn kinh tÕ.
Cã nhµ kinh tÕ ®· tõng nãi, nÕu nÒn kinh tÕ lµ mét c¬ thÓ sèng th× hÖ thèng ng©n
hµng ®îc coi lµ m¹ch m¸u. Khi rñi ro tÝn dông x¶y ra nã kh«ng chØ thiÖt h¹i cho
b¶n th©n, mµ cßn ®Ó l¹i hËu qu¶ v« cïng to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ. Cã thÓ chu kú
kinh tÕ bÞ biÕn ®æi, l¹m ph¸t gia t¨ng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bÞ ®×nh trÖ do
kh«ng cã ®ñ vèn,.... Ngoµi ra do thu nhËp cña chÝnh nh÷ng c¸n bé ng©n hµng bÞ
gi¶m nªn nhu cÇu tiªu dïng còng gi¶m theo lµm cho mét phÇn hµng ho¸ bÞ ø ®äng
ch¼ng h¹n.
Trªn ®©y chØ lµ nªu ®iÓn h×nh mét sè thiÖt h¹i do rñi ro tÝn dông g©y ra, cßn
mu«n vµn nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng ta kh«ng thÓ liÖt kª ®îc, nh ¶nh hëng ®Õn sù an
nguy cña nÒn chÝnh trÞ x· héi, nÒn gi¸o dôc, y tÕ quèc phßng...VËy nªn c¸c NHTM,
c¸c chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ, tÊt c¶ h·y n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, chÊp hµnh
®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó h¹n chÕ tèi ®a nhÊt nh÷ng rñi ro nãi chung vµ
rñi ro tÝn dông nãi riªng. Gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña toµn x· héi.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh ng©n hµng
n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh h¶i d¬ng
I- kh¸i qu¸t chung vÒ chi nh¸nh NHNo&ptnt tØnh h¶i d¬ng
1. S¬ lîc qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Chi nh¸nh NHNo&PTNT
tØnh H¶i D¬ng
Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng tiÒn th©n lµ Ng©n hµng n«ng nghiÖp
tØnh H¶i Hng, ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 57/NH-Q§ ngµy 1/7/1988, vµ lµ
mét ®¬n vÞ trùc thuéc NHNoVN
Tr¶i qua 4 lÇn ®æi tªn vµ chia t¸ch nh»m ®¸p øng c¸c nhiÖm vô kinh tÕ- chÝnh
trÞ cña mçi giai ®o¹n tõ 01/06/1998 ®Õn nay Ng©n hµng chÝnh thøc ®îc gäi lµ
NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng theo quyÕt ®Þnh sè 595/ Q§- NHNo- 02 ngµy
16/12/1996 cña tæng gi¸m ®èc NHNo&PTNTVN, ho¹t ®éng theo luËt c¸c tæ chøc
tÝn dông vµ híng dÉn cña NHNo&PTNTVN thùc hiÖn c¬ b¶n nh÷ng nhiÖm vô kinh
tÕ, chÝnh trÞ t¹i ®Þa ph¬ng: ®¸p øng nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung,
ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n míi nãi riªng, víi c¸c chøc
n¨ng chñ yÕu nh: Huy ®éng vèn, ho¹t ®éng tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh
to¸n ng©n quü, vµ kinh doanh c¸c dÞch vô Ng©n hµng kh¸c,.......
HÖ thèng NHNo&PTNTVN nãi chung khi míi thµnh lËp gÆp mu«n vµn khã
kh¨n tëng nh kh«ng trô næi, lóc bÊy giê NHNo ®îc gäi lµ Ng©n hµng 10 nhÊt:
ThiÕu vèn nhÊt, ®«ng ngêi nhÊt, chi phÝ kinh doanh cao nhÊt, d nî thÊp nhÊt, tæn
thÊt rñi ro cao nhÊt, c¬ së vËt chÊt l¹c hËu nhÊt, tr×nh ®é nghiÖp vô non kÐm nhÊt,
kinh doanh thua lç nhÊt, ®êi sèng c¸n bé khã kh¨n nhÊt, tÝn nhiÖm kh¸ch hµng thÊp
nhÊt. NHNo H¶i D¬ng còng n¨m trong t×nh tr¹ng chung ®ã. Song víi ®êng lèi vµ
chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ níc, víi sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c cÊp uû,
chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, sù phèi hîp hç trî cña c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ trong tØnh,
sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng vµ nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ c¸c thÓ lÖ chÕ ®é nghiÖp vô vµ
sù chØ ®¹o cã bµi b¶n phï hîp víi thùc tÕ cña NHNo&PTNTVN cïng víi ý chÝ tù
lùc, tù cêng cña Ng©n hµng. Cho ®Õn nay, Ng©n hµng ®· c¬ b¶n vît qua khã kh¨n,
liªn tôc ®æi míi c«ng nghÖ, ®µo t¹o l¹i c¸n bé, s¾p xÕp l¹i m« h×nh tæ chøc víi 33
chi nh¸nh, 1 héi së, 12 ng©n hµng n«ng nghiÖp huyÖn, 1 NHNo Thµnh Phè, 14 chi
nh¸nh NHNo cÊp III trùc thuéc c¸c chi nh¸nh huyÖn vµ héi së, 5 phßng giao dÞch
®îc ph©n bæ réng kh¾p trªn toµn tØnh, nhê ho¹t ®éng ngµy cµng cã hiÖu qu¶ vµ víi
ph¬ng ch©m gÇn gòi víi kh¸ch hµng, Ng©n hµng ®· trë thµnh ngêi b¹n ®ång hµnh
kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña bµ con n«ng d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ.
2- C¬ cÊu tæ chøc cña chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng.
HiÖn nay Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng cã tæng sè c¸n bé c«ng
nh©n viªn lµ 95 ngêi (trong tæng sè CB cã 58 n÷, 37 nam) vµ ®îc bè trÝ theo s¬
®å sau:
m« h×nh tæ chøc cña NHNo&PTNT TØnh h¶i d¬ng
Ban gi¸m ®èc
Phßng
tÝn
dông
Phßng
hµnh
chÝnh
Phßng
kÕ
to¸n
ng©n
quü
Phßng
vi
tÝnh
Phßng
tæ
chøc
c¸n
bé
Phßng
nguån
vèn vµ
kÕ
ho¹ch
tæng
hîp
Phßng
thanh
to¸n
quèc
tÕ
Phßng
thÈm
®Þnh
Phßng
kiÓm
tra
kiÓm
to¸n
néi bé
Trong ®ã:
Ban l·nh ®¹o: (gåm cã 1 gi¸m ®èc vµ 2 phã gi¸m ®èc) chÞu tr¸ch nhiÖm
l·nh ®¹o vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh.
Phßng tÝn dông: KiÓm tra, xem xÐt vµ ®Ò xuÊt cho vay c¸c dù ¸n tÝn dông
theo ph©n cÊp uû quyÒn. Lùa chän biÖn ph¸p cho vay an toµn vµ ®¹t hiÖu qu¶
cao, chØ ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh toµn tØnh.
Phßng hµnh chÝnh: Cã nhiÖm vô lµm c«ng t¸c v¨n phßng, hµnh chÝnh v¨n
th lu tr÷ vµ phôc vô hËu cÇn (lÔ t©n) thùc hiÖn c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n, söa
ch÷a TSC§, mua s¾m c«ng cô lao ®éng,......
Phßng kÕ to¸n- ng©n quü:
- Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n ng©n hµng, h¹ch to¸n tiÒn göi, tiÒn vay,
thanh to¸n chuyÓn tiÒn cho c¸c ®¬n vÞ, lµm nhiÖm vô h¹ch to¸n néi bé, qu¶n lý
vµ sö dông c¸c quü chuyªn dïng cña NHNo&PTNT trªn ®Þa bµn.
- Ng©n quü: Cã chøc n¨ng thu chi tiÒn mÆt, ®¸p øng yªu cÇu tiÒn mÆt cho c¸c
doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n trªn ®Þa bµn ®¶m b¶o an toµn kho quü.
Phßng vi tÝnh: Tæng hîp, thèng kª vµ lu tr÷ sè liÖu th«ng tin liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng cña chi nh¸nh, xö lý c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn h¹ch to¸n
kÕ to¸n, h¹ch to¸n thèng kª, h¹ch to¸n nghiÖp vô vµ tÝn dông, vµ c¸c ho¹t ®éng
kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh.
Phßng tæ chøc c¸n bé: Cã nhiÖm vô theo dâi nh©n sù, x©y dùng lÒ lèi lµm
viÖc trong ®¬n vÞ vµ mèi quan hÖ víi tæ chøc §¶ng, c«ng ®oµn, chi nh¸nh trùc
thuéc trªn ®Þa bµn, ®Ò xuÊt ®Þnh møc lao ®éng. Thùc hiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch c¸n
bé, tæng hîp theo dâi thêng xuyªn c¸n bé nh©n viªn ®îc quy ho¹ch ®µo t¹o.
Phßng nguån vèn vµ kÕ ho¹ch tæng hîp: X©y dùng chiÕn lîc kinh doanh,
chiÕn lîc kh¸ch hµng, tham mu cho ban l·nh ®¹o vÒ c«ng t¸c nguån vèn, c©n
®èi nguån vèn, sö dông vèn vµ ®iÒu hoµ vèn kinh doanh ®èi víi c¸c chi nh¸nh
trªn ®Þa bµn.
Phßng thanh to¸n quèc tÕ: Thùc hiÖn c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ th«ng
qua m¹ng SWIFT NHNo&PTNTVN, c¸c nghiÖp vô tÝn dông, b¶o l·nh, ngo¹i tÖ
cã liªn quan ®Õn thanh to¸n quèc tÕ, c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ (muab¸n, chuyÓn ®æi) thanh to¸n quèc tÕ trùc tiÕp theo quy ®Þnh.
Phßng thÈm ®Þnh: Thu thËp, qu¶n lý, cung cÊp nh÷ng th«ng tin phôc vô
cho viÖc thÈm ®Þnh vµ phßng ngõa rñi ro tÝn dông.
Phßng kiÓm tra kiÓm to¸n néi bé: X©y dùng ch¬ng tr×nh c«ng t¸c n¨m,
quü phï hîp víi c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm to¸n, ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng
kinh doanh ngay t¹i héi së vµ c¸c chi nh¸nh phô thuéc.
3. T×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
3.1 Ho¹t ®éng huy ®éng vèn
Ph¬ng ch©m ho¹t ®éng cña NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng còng nh c¸c Ng©n hµng
kh¸c lµ “ ®i vay ®Ó cho vay”. Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng ®· tù khai th¸c
vµ t¨ng trëng nguån vèn ®Ó phôc vô c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh.
Ngoµi viÖc thùc hiÖn tèt c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn truyÒn thèng Chi nh¸nh ®· thêng
xuyªn nghiªn cøu thÞ trêng vèn ®Ó ®a ra c¸c s¶n phÈm víi l·i suÊt phï hîp víi quan hÖ
cung cÇu, më réng thªm c¸c h×nh thøc huy ®éng tiÒn göi vµ ®Çu t kh¸c nhau, víi nhiÒu
kú h¹n kh¸c nhau, h×nh thøc tr¶ l·i còng kh¸c nhau tuú tõng thêi kú. Bªn c¹nh ®ã c¶i
tiÕn ph¬ng thøc phôc vô ®èi víi kh¸c hµng, më réng m¹ng líi huy ®éng vèn ®Õn tõng
khu d©n c tËp trung, t¹o niÒm tin vµ thu hót ®îc kh¸ch hµng ®Õn víi ng©n hµng göi
tiÒn. Do ®ã ®· gãp phÇn t¨ng trëng nguån vèn, t¹o ®îc c¬ cÊu hîp lý vµ ®iÒu ®ã ®îc
thÓ hiÖn ë b¶ng sau:
B¶ng 1: T×nh h×nh vµ kÕt qu¶ huy ®éng vèn.
§¬n vÞ:TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
ChØ tiªu
Sè tiÒn
T.T
%
N¨m 2004
Sè tiÒn
T.T
%
So s¸nh2004/2003
Sè tiÒn
T¨ng (+)
Tû lÖ %
Gi¶m (-) T¨ng gi¶m
( )
Tæng vèn huy ®éng
902.647 100 1.453.295 100 550.648
1- Ph©n theo kh¸ch hµng
TG c¸c tæ chøc kinh tÕ
256.420 28,4
643.321
44,3 386.901
TG d©n c
646.227 71,6
809.974
55,7 163.747
2- Ph©n theo tÝnh chÊt
TG kh«ng kú h¹n
254.844 28,2
519.422
35,7 264.578
TG cã kú h¹n
647.803 71,8
933.873
64,3 286.070
3- Ph©n theo lo¹i tiÒn
TG néi tÖ
873.432 96,7 1.334.355 91,8 460.923
TG ngo¹i tÖ
29.215
3,3
118.940
8,2
89.725
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh n¨m 2003- 2004)
61
151
25,3
103,8
44,2
52,7
307
Trong c¬ cÊu ph©n theo kh¸ch hµng:
- Th× tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ n¨m 2004 ®¹t 643.321 triÖu ®ång
chiÕm 44,3% trong tæng nguån vèn huy ®éng t¨ng 386.901 triÖu ®ång
(+151%) so víi n¨m 2003.
- TiÒn göi d©n c: Nguån vèn nµy thêng chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng
nguån vèn huy ®éng vµ cã møc t¨ng trëng æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Qua biÓu sè
liÖu cho thÊy, nguån tiÒn göi d©n c n¨m 2004 ®¹t 809.974 triÖu ®ång chiÕm
55,7% trong tæng nguån vèn huy ®éng t¨ng 163.747 triÖu (+25,3%) so víi n¨m
2003. Së dÜ cã ®îc kÕt qu¶ nh vËy, ngoµi viÖc gi÷ ®îc uy tÝn víi kh¸ch hµng,
c¸c h×nh thøc huy ®éng truyÒn thèng..... Chi nh¸nh ®· m¹nh d¹n ®a ra c¸c h×nh
thøc huy ®éng tiÕt kiÖm míi nh: TiÕt kiÖm bËc thang triÓn khai n¨m 2003, tiÕt
kiÖm cã thëng triÓn khai n¨m 2004 ®· gióp cho kh¸ch hµng cã nhiÒu c¬ héi lùa
chän h¬n trong ®iÒu kiÖn nhiÒu kªnh huy ®éng vèn trªn thÞ trêng.
NÕu ph©n theo tÝnh chÊt cña huy ®éng vèn th× tiÒn göi kh«ng kú h¹n n¨m
2004 ®¹t 519.422 triÖu ®ång, chiÕm 35,7% trong tæng nguån vèn, t¨ng 264.578
triÖu ®ång (+103,8%) so víi cuèi n¨m 2003. TiÒn göi cã kú h¹n ®¹t møc t¨ng
933.873 triÖu ®ång, chiÕm 64,3% trong tæng nguån vèn huy ®éng, t¨ng
286.070 triÖu ®ång (+44,2%) so víi cuèi n¨m 2003. §iÒu ®ã chøng tá chÊt lîng dÞch vô Ng©n hµng còng nh hiÖu qu¶ kinh doanh cña chi nh¸nh ®ang ngµy
cµng ®îc n©ng lªn.
NÕu ph©n theo lo¹i tiÒn th× qua b¶ng sè liÖu cho ta thÊy c«ng t¸c huy ®éng
vèn c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ®Òu cã møc t¨ng trëng râ nÐt, song nh×n chung tèc ®é
t¨ng trëng néi tÖ cã chiÒu híng nhanh h¬n so víi ngo¹i tÖ, nhng vÒ tû träng th×
nguån vèn ngo¹i tÖ ngµy cµng cã vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong tæng nguån vèn huy
®éng. Cô thÓ nÕu nh n¨m 2003 vèn huy ®éng b»ng ngo¹i tÖ chiÕm 3,3% th×
n¨m 2004 ®· chiÕm 8,2%, ®Èy nguån vèn huy ®éng b»ng néi tÖ cã tû träng tõ
96,7% n¨m 2003 xuèng cßn 91,8% n¨m 2004.
3.2 Ho¹t ®éng sö dông vèn (ho¹t ®éng cho vay).
§©y lµ ho¹t ®éng mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho ng©n hµng vµ cã t¸c ®éng
tÝch cùc nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Þa ph¬ng. N¨m 2004 nhê cã nhiÒu chÝnh s¸ch
¸p dông thóc ®Èy ho¹t ®éng cho vay nªn tæng doanh sè cho vay t¨ng nhiÒu so
víi n¨m 2003 vµ ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau:
B¶ng 2: KÕt qu¶ cho vay cña Chi nh¸nh
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
1.339.337
689.809
649.528
T.T
%
100
51,5
48,5
1.749.384
1.064.376
685.008
So s¸nh 2004/2003
Sè tiÒn
Tû lÖ %
T.T T¨ng gi¶m T¨ng gi¶m
%
( )
( )
100
410.047
30,6
60,8
374.567
54
39,2
35.480
5,46
977.628
542.114
435.514
100
55,5
44,5
1.479.622
816.135
663.487
100
501.994
55,2
274.021
44,8 227.973
51,3
50,5
52,3
1.286.145
472.034
814.111
100
36,7
63,3
1.555.907
720.275
835.632
100
46,3
43,7
21
52,6
2,6
ChØ tiªu
Sè tiÒn
1. Tæng doanh sè cho vay
- Cho vay ng¾n h¹n
- Cho vay trung, dµi h¹n
2. Doanh sè thu nî
- Dsè thu nî ng¾n h¹n
- Dsè thu nî trung, dµi h¹n
3. Tæng d nî
- D nî ng¾n h¹n
- D nî trung, dµi h¹n
N¨m 2004
Sè tiÒn
269.762
248.241
21.521
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh n¨m 2003-2004)
Tæng doanh sè cho vay ®Õn ngµy 31/12/2004 lµ 1.749.384 triÖu ®ång, t¨ng
410.047 triÖu so víi n¨m 2003, tû lÖ t¨ng 30,6%.
Trong ®ã:
- Cho vay ng¾n h¹n n¨m 2004 t¨ng 54% so víi n¨m 2003
- Cho vay trung, dµi h¹n n¨m 2004 t¨ng 5,46% so víi n¨m 2003
Doanh sè thu nî n¨m 2004 t¨ng so víi n¨m 2003 lµ 501.994 triÖu ®ång, tû lÖ
t¨ng 51,3%.
- Doanh sè thu nî ng¾n h¹n n¨m 2004 so víi n¨m 2003 t¨ng 50,5%
- Doanh sè thu nî trung, dµi h¹n t¨ng 227.973 triÖu ®ång, tû lÖ t¨ng 52,3%.
Tæng d nî ®Õn ngµy 31/12/2004 lµ 1.555.907 triÖu ®ång t¨ng so víi n¨m
2003 lµ 269.762 triÖu, tû lÖ t¨ng 21%
- D nî ng¾n h¹n n¨m 2004 lµ 720.275 triÖu ®ång, chiÕm tû träng 46,3%
trong tæng d nî vµ t¨ng so víi n¨m 2003 lµ 52,6%.
- D nî trung, dµi h¹n còng t¨ng so víi n¨m 2003 lµ 2,6%
VÒ c¬ cÊu d nî t¬ng ®èi phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng. Tû träng d nî ng¾n h¹n lín nhng kh«ng nhiÒu, ®ã lµ mét kÕt cÊu hîp lý vµ
thuËn lîi.
3.3 C¸c ho¹t ®éng kh¸c
C«ng t¸c kÕ to¸n vµ ng©n quü:
Cho ®Õn nay trong hÖ thèng NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng ®· cã gÇn 900 tµi
kho¶n bao gåm c¶ tµi kho¶n c¸ nh©n vµ tµi kho¶n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, doanh
nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
MÆc dï khèi lîng thu chi tiÒn mÆt t¨ng cao (c¶ néi vµ ngo¹i tÖ) ®Þnh biªn c¸n
bé lµm ng©n quü cã h¹n, n¹n tiÒn gi¶ lín,… song c«ng t¸c ng©n quü ® îc l·nh
®¹o ®Æc biÖt quan t©m, c¸c c¸n bé thõa hµnh nhiÖm vô thùc hiÖn nghiªm tóc nªn
kh«ng ®Ó xÈy ra sai ph¹m, thiÕu quü. Trong qu¸ tr×nh thu chi tiÒn mÆt toµn chi
nh¸nh ®· ph¸t hiÖn vµ thu gi÷ 4.650 tê b¹c gi¶ víi sè tiÒn 272,7 triÖu ®ång t¨ng
102,7 triÖu so víi n¨m 2003. Trong n¨m ®· tr¶ tiÒn thõa cho kh¸ch hµng 805
mãn, sè tiÒn lµ 262 triÖu ®ång, t¨ng 4 triÖu so víi n¨m 2003. Qua ®ã ®· t¹o ®îc
lßng tin, uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng.
DÞch vô chi tr¶ kiÒu hèi:
N¨m 2004 lµ n¨m cã doanh sè chi tr¶ kiÒu hèi lín nhÊt tõ tríc ®Õn nay (c¶ níc th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng ®¹t 3 tû USD). Toµn chi nh¸nh cã m¹ng líi
réng, ®èi tîng chñ yÕu lµ ngêi lao ®éng viÖt nam ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi nªn
®· cã tæng doanh sè chi tr¶ kiÒu hèi 13.047 mãn (t¨ng 125% so víi n¨m 2003)
sè tiÒn lµ 17.288 ngµn USD (t¨ng 242% so víi n¨m 2003) t¬ng ®¬ng 273 tû
VN§. B×nh qu©n mçi ngµy giao dÞch cã 48 mãn chuyÓn tiÒn tõ níc ngoµi vÒ,
ngµy cao ®iÓm lµ 180 mãn.
II- thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh nhno&ptnt
tØnh h¶i d¬ng
1. NhËn d¹ng rñi ro tÝn dông t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng.
Rñi ro tÝn dông lµ mét vÊn ®Ò ®îc quan t©m ®Æc biÖt ®èi víi mäi ng©n hµng.
Mét quan hÖ tÝn dông ph¸t sinh, vÒ c¶ phÝa Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng ®Òu cã ý
thøc vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o phßng tr¸nh tèi ®a nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra.
Tuy nhiªn, nh ta vÉn thêng nãi: “ Kh«ng cã g× lµ tuyÖt ®èi”. Rñi ro lµ ®iÒu
kh«ng thÓ tr¸nh khái.
Rñi ro tÝn dông ®îc thÓ hiÖn díi c¸c d¹ng: Nî qu¸ h¹n (NQH), nî ®îc gi·n,
nî ®îc khoanh.
1.1 Nî qu¸ h¹n
Lµ kho¶n vay ®· ®Õn h¹n tr¶ nî mµ kh¸ch hµng cha tr¶ ®îc ®óng nh trong
hîp ®ång tÝn dông, còng kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng ®Ó xin gia h¹n nî do ®ã
ph¶i chuyÓn sang nî qu¸ h¹n. §ã lµ mét trong ba lo¹i rñi ro tÝn dông nhng ë
møc ®é thÊp, cã nhiÒu kh¶ n¨ng thu håi.
VÒ mÆt thêi gian ngêi ta chia nî qu¸ h¹n ra thµnh 3 lo¹i:
- NQH díi 6 th¸ng, ®îc xÕp vµo lo¹i nî qu¸ h¹n b×nh thêng, cã nhiÒu kh¶
n¨ng thu håi. §©y lµ lo¹i nî qu¸ h¹n thêng gÆp.
- NQH tõ 6 th¸ng ®Õn 12 th¸ng, ®îc gäi lµ nî qu¸ h¹n cã vÊn ®Ò. Kh¶
n¨ng thu håi nî khã kh¨n h¬n, ng©n hµng ph¶i mÊt nhiÒu c«ng søc ®Ó ph©n
tÝch nguyªn nh©n, t×m gi¶i ph¸p, t¨ng cêng ®«n ®èc, kiÓm tra ®Ó thu nî.
- NQH trªn 12 th¸ng, ®îc gäi lµ nî qu¸ h¹n khã ®ßi. Kh¶ n¨ng thu håi
rÊt khã kh¨n, cã nhiÒu phøc t¹p vµ ph¶i b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kÓ c¶ ph¶i ph¸t
m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, ph¸p luËt míi cã hy väng thu
®îc nî.
1.2 Nî ®îc gi·n
Lµ kho¶n vay ®· ®Õn h¹n tr¶ nî nhng kh¸ch hµng cha tr¶ ®îc. NHNo&PTNT
tØnh H¶i D¬ng ®· gia h¹n nî nhng kh¸ch hµng vÉn kh«ng tr¶ ®îc. V× nh÷ng lý
do kh¸ch quan, ng©n hµng H¶i D¬ng ®· b¸o lªn ng©n hµng cÊp trªn vµ cÊp trªn
(chÝnh phñ) dïng quyÒn h¹n cña m×nh xem xÐt vµ cho phÐp gi·n nî.
1.3 Nî ®îc khoanh
Lµ mét d¹ng cña rñi ro tÝn dông cã nh÷ng lý do kh¸ch quan nªn ®îc phÐp
cña chÝnh phñ (trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña liªn bé: KÕ ho¹ch ®Çu t, tµi chÝnh vµ
NHTW ) cho khoanh l¹i, t¸ch ra, theo dâi riªng, t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng ®îc tiÕp tôc vay vèn ng©n hµng ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
Sau ®©y lµ kÕt cÊu d nî vµ c¸c d¹ng rñi ro tÝn dông ë Chi nh¸nh
NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng:
B¶ng 3: C¸c d¹ng rñi ro tÝn dông
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
N¨m 2004
So s¸nh 04/03
Sè tiÒn
Tû lÖ %
Sè tiÒn
T.T
Sè tiÒn
T.T %
T¨ng
T¨ng gi¶m
ChØ tiªu
%
gi¶m
( )
( )
Tæng d nî
1.286.145 100 1.555.907 100 269.762
21
1. Nî cha ®Õn h¹n
1.075.063 83,6 1.330.381 85,51 255.318
23,7
2. Nî qu¸ h¹n
7.421
0,58
12.354
0,79
4.933
66,5
3. Nî ®îc gi·n
203.661 15,8 213.172
13,7
9.511
4,7
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh n¨m 2003-2004)
Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy: Tæng d nî n¨m 2004 t¨ng so víi n¨m 2003 lµ
269.762 triÖu ®ång, tû lÖ t¨ng 21% trong ®ã:
- Nî cha ®Õn h¹n n¨m 2004 lµ 1.330.381 triÖu, t¨ng 255.318 triÖu
(+23,7%) so víi n¨m 2003 vµ chiÕm 85,51% trong tæng d nî
- Nî qu¸ h¹n cña Chi nh¸nh n¨m 2004 t¨ng nhiÒu so víi n¨m 2003. NQH
n¨m 2004 lµ 12.354 triÖu ®ång t¨ng 4.933 triÖu (+66,5%) so víi n¨m 2003.
- Nî ®îc gi·n lµ 213.172 triÖu ®ång, t¨ng 9.511 triÖu, tøc lµ t¨ng 4,7% so
víi n¨m 2003; Nî gi·n chiÕm tû träng lµ 13,7%.
- HiÖn t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng kh«ng cßn nî khoanh.
V× tõ n¨m 2003 ChÝnh phñ ®· xo¸ nî cho Chi nh¸nh.
Së dÜ c¸c kho¶n rñi ro tÝn dông cña Chi nh¸nh ngµy cµng t¨ng lµ do phÇn lín
kh¸ch hµng cña Chi nh¸nh lµ c¸c hé n«ng d©n vay vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh
nhng do thêi tiÕt n¨m nay diÔn biÕn phøc, gi¸ c¶ nhiÒu mÆt hµng biÕn ®éng ¶nh
hëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña bµ con.
2. T×nh h×nh chung vÒ nî qu¸ h¹n
Nî qu¸ h¹n cña Chi nh¸nh ®îc thÓ hiÖn râ qua b¶ng sè liÖu sau:
B¶ng 4: T×nh h×nh nî qu¸ h¹n t¹i chi nh¸nh
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
So s¸nh 04/03
Sè
tiÒn
Tû lÖ %
ChØ tiªu
N¨m 2003 N¨m 2004
T¨ng gi¶m T¨ng gi¶m
( )
( )
1. Tæng d nî
1.286.145 1.555.907
269.762
21
Trong ®ã:- D nî QD
1.823
200
- 1.623
- 89
- D nî NQD
1.284.322 1.555.707
271.385
21,1
2. Nî qu¸ h¹n
7.421
12.354
4.933
66,5
3. Tû lÖ nî qu¸ h¹n
0,58
0,79
0.21%
36,2
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh)
Nh×n b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy tû lÖ nî qu¸ h¹n cña Chi nh¸nh nh÷ng n¨m
gÇn ®©y kh¸ cao. NQH cã xu híng ph¸t triÓn. Sè tiÒn NQH ngµy mét t¨ng vµ tû
lÖ NQH trªn tæng d nî ngµy cµng cao. §ã lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc quan t©m ®Ó t×m
biÖn ph¸p ng¨n chÆn.
3. Ph©n tÝch nî qu¸ h¹n
3.1 Theo lo¹i tÝn dông vµ theo thµnh phÇn kinh tÕ
B¶ng 5: T×nh h×nh nî qu¸ h¹n theo lo¹i tÝn dông vµ theo thµnh phÇn kinh tÕ
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
ChØ tiªu
Sè tiÒn
T.T
%
100
N¨m 2004
Sè tiÒn
So s¸nh 04/03
Sè tiÒn
Tû lÖ %
T.T T¨ng gi¶m T¨ng gi¶m
%
( )
( )
100
4.933
66,5
Tæng sè nî qu¸ h¹n
7.421
12.354
1- Theo lo¹i tÝn dông
- NQH ng¾n h¹n
4.858
65
2.171 17,6
- 2.687
- 55
- NQH trung, dµi h¹n
2.563
35 10.183 82,4
7.620
297
2- Theo thµnh phÇn kinh tÕ
- Kinh tÕ quèc doanh
2.823
38
3.532 28,6
709
25
- Kinh tÕ ngoµi QD
4.598
62
8.822 71,4
4.224
91,9
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh)
Qua b¶ng 5 ta thÊy NQH chñ yÕu tËp trung vµo nî qu¸ h¹n trung, dµi h¹n vµ
nî qu¸ h¹n ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
NÕu xÐt theo lo¹i tÝn dông th× NQH trung, dµi h¹n t¹i Chi nh¸nh ngµy
cµng t¨ng, cßn NQH ng¾n h¹n cã xu híng gi¶m dÇn:
NQH ng¾n h¹n n¨m 2004 lµ 2.171 triÖu ®ång, chiÕm 17,6% trong
tæng NQH, gi¶m so víi n¨m 2003 lµ 2.687 triÖu ®ång (-55%).
NQH trung, dµi h¹n n¨m 2004 lµ 10.184 triÖu so víi n¨m 2003 t¨ng
7.620 triÖu ®ång, tû lÖ t¨ng 297%
NÕu ph©n tÝch NQH theo thµnh phÇn kinh tÕ ta thÊy NQH ®îc tËp trung vµo thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh mµ chñ yÕu lµ c¸c hé s¶n
xuÊt kinh doanh. §ã còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu v× d nî ®èi víi thµnh phÇn nµy chiÕm
tû träng rÊt lín trong tæng d nî.
3.2 Nî qu¸ h¹n theo thêi gian
Nî qu¸ h¹n theo thêi gian ®îc ph¶n ¸nh qua b¶ng sè liÖu sau:
B¶ng 6: Nî qu¸ h¹n ph©n theo thêi gian
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
T.T
Sè tiÒn %
ChØ tiªu
Tæng sè nî qu¸ h¹n
1. NQH díi 180 ngµy
(NQH b×nh thêng)
2. NQH tõ 181 ®Õn 360 ngµy
(NQH cã vÊn ®Ò)
3. NQH trªn 360 ngµy
(NQH khã ®ßi)
N¨m 2004
T.T
Sè tiÒn %
7.421
1.996
100
27
So s¸nh 04/03
Sè tiÒn
Tû lÖ %
T¨ng gi¶m T¨ng gi¶m
( )
( )
12.354 100
4.933
66,5
9.459 76,6
7.463
373,9
340
4,5
1.831
14,8
1.491
438,5
5.085
68,5
1.064
8,6
- 4.021
- 79,1
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh)
Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy. NQH díi 180 ngµy n¨m 2004 lµ 9.459 triÖu ®ång,
chiÕm 76,6% trong tæng sè NQH, t¨ng 7.463 triÖu so víi n¨m 2003 ( t¨ng 3,7
lÇn).
NQH tõ 181 ®Õn 360 ngµy n¨m 2004 lµ 1.831 triÖu ®ång chiÕm 14,8% tæng
d NQH, t¨ng 1.491 triÖu ®ång so víi cuèi n¨m 2003 ( t¨ng 4,4 lÇn).
NQH trªn 360 ngµy n¨m 2004 lµ 1.064 triÖu, chiÕm 8,6% d NQH, gi¶m
4.021 triÖu ®ång so víi cuèi n¨m 2003. §©y lµ mét dÊu hiÖu tÝch cùc cho thÊy
Chi nh¸nh ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ®«n ®èc thu håi nî khã ®ßi.
Tuy NQH khã ®ßi cã xu híng gi¶m nhng NQH cã vÊn ®Ò vµ NQH b×nh thêng vÉn t¨ng, chiÕm tû träng lín. Do ®ã cÇn ph¶i t×m nguyªn nh©n ®Ó cã biÖn
ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro cã thÓ x¶y ra.
4. Ph©n tÝch nî ®îc gi·n
B¶ng 7: Nî ®îc gi·n vµ nguyªn nh©n
§¬n vÞ: TriÖu ®ång VN
N¨m 2003
Nguyªn nh©n
Sè tiÒn
T.T
%
100
56,6
N¨m 2004
Sè tiÒn
T.T
%
100
48,4
So s¸nh 04/03
Sè tiÒn
Tû lÖ %
T¨ng gi¶m T¨ng gi¶m
( )
( )
9.511
4,7
- 12.100
- 10,5
Tæng nî ®îc gi·n
203.661
213.172
1. Do dù ¸n cha ph¸t huy 115.341
103.241
®îc hiÖu qu¶
2.Do s¶n phÈm tiªu thô 56.208 27,6 66.208 31,1
10.000
17,6
chËm
3. Do doanh nghiÖp bÞ
thua lç do gÆp khã kh¨n 32.112 15,8 43.723 20,5
11.611
36,2
t¹m thêi
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh)
Qua b¶ng 7 ta thÊy, tæng nî ®îc gi·n n¨m 2004 lµ 213.172 triÖu ®ång, t¨ng
9.511 triÖu so víi n¨m 2003. Trong ®ã nî ®îc gi·n do dù ¸n cha ph¸t huy ®îc
hiÖu qu¶ lµ 103.241 triÖu, gi¶m so víi n¨m 2003 lµ 12.100 triÖu ®ång, tû lÖ gi¶m
10,5%. Nî ®îc gi·n do s¶n phÈm tiªu thô chËm lµ 66.208 triÖu, chiÕm 31,1%
trong tæng nî ®îc gi·n vµ t¨ng so víi n¨m 2003 lµ 10.000 triÖu. Nî ®îc gi·n do
doanh nghiÖp bÞ thua lç do gÆp khã kh¨n t¹m thêi t¨ng 36,2% so víi n¨m 2003.
5. T×nh h×nh l·i treo.
ë NHNo&PTNT tØnh H¶i D¬ng hµng th¸ng kÕ to¸n cã nhiÖm vô tÝnh l·i c¸c
kho¶n vay cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n trong níc mµ Chi nh¸nh ®· cho vay.
Sè tiÒn l·i nµy sÏ ®îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 217 “ TiÒn l·i céng dån dù
thu “ cña th¸ng ®ã.
NÕu ®Õn h¹n tr¶ kh¸ch hµng tr¶ ®ñ tiÒn l·i cho ng©n hµng th× kÕ to¸n ghi:
Nî TK: TiÒn göi cña kh¸ch hµng, hoÆc tiÒn mÆt
Cã TK: 217 (Sè tiÒn l·i tÝnh céng dån dù thu)
Ngîc l¹i nÕu ®Õn h¹n tr¶ l·i cho ng©n hµng nhng kh¸ch hµng kh«ng cã tiÒn
®Ó thanh to¸n cho ng©n hµng th× khi ®ã kÕ to¸n ghi sè tiÒn l·i ®ã vµo tµi kho¶n
ngo¹i b¶ng 941 (Tµi kho¶n l·i cho vay cha thu ®îc cña kh¸ch hµng b»ng ®ång
VN).
VËy, l·i treo lµ sè tiÒn l·i ®Õn h¹n tr¶ nhng kh¸ch hµng kh«ng cã tiÒn ®Ó
thanh to¸n cho ng©n hµng. Khi ®ã kÕ to¸n sÏ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n ngo¹i b¶ng
- Xem thêm -
.DOC 
31 
9125 
25 
