Tài liệu Một số giải pháp nhằm tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí, nâng cao kết quả kinh doanh tại nhktvn

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vÊn ®Ò lîi nhuËn lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng mµ bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo còng quan t©m. Lîi nhuËn kh«ng chØ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh cña mét doanh nghiÖp mµ cßn ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng tån t¹i, ph¸t triÓn vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp ®ã trªn thÞ tr−êng. Ng©n Hµng Th−¬ng M¹i ViÖt Nam nãi chung vµ Ng©n hµng Kü Th−¬ng ViÖt Nam (NHKTVN) nãi riªng lµ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc Tµi ChÝnh-TiÒn TÖ vµ dÞch vô ng©n hµng, lµm sao ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh t¹o ra lîi nhuËn lµ mét vÊn ®Ò lín ®−îc ®Æt ra hµng ®Çu. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp, d−íi sù lLnh ®¹o cu¶ §¶ng, Nhµ n−íc vµ d−íi sù chØ ®¹o kÞp thêi cña Ng©n Hµng Nhµ N−íc ViÖt Nam (NHNNVN), NHKTVN ®L ph¸t huy tèt vai trß cña m×nh gãp phÇn thóc ®Èy lu©n chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ, ®¸p øng ngµy cµng nhiÒu nhu cÇu vèn còng nh− cung cÊp ngµy cµng nhiÒu c¸c dÞch vô tiÖn Ých cho ng−¬× sö dông vµ trë thµnh Ng©n Hµng ®« thÞ ®a n¨ng hµng ®Çu ViÖt Nam Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, viÖc t¹o ra mét ®ång lîi nhuËn lµ v« cïng khã kh¨n. ChÝnh v× vËy lÇm sao ®Ó cã thÓ t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ lµ vÊn ®Ò quan träng ®Æt ra cho mçi Ng©n Hµng Th−¬ng M¹i (NHTM) trong ®ã kh«ng lo¹i trõ NHKT.T×m ra c¸c gi¶i ph¸p lµ quan träng nh−ng lµm sao ®Ó c¸c gi¶i ph¸p ®ã trë thµnh hiÖn thùc l¹i cµng quan träng h¬n. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m ®óng møc cña ngµnh Ng©n Hµng còng nh− cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch Kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Víi nh÷ng lý do nªu trªn, sau khi hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh häc tËp tai Häc ViÖn Ng©n Hµng cïng hai th¸ng thùc tËp t¹i Héi Së ChÝnh NHKT em m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ, n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh t¹i NHKTVN" Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 1 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chuyªn ®Ò cña em ®−îc tr×nh bµy theo kÕt cÊu sau: Lêi më ®Çu Ch−¬ng 1:C¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng Th−¬ng M¹i trong nÒn Kinh tÕ thÞ tr−êng vµ c¬ chÕ Tµi ChÝnh cña NHTM Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng thu nhËp-chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña HSC NHKTVN Ch−¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p nh»m t¨ng thu nhËp -tiÕt kiÖm chi phÝ vµ n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh t¹i HSC NHKTVN KÕt luËn MÆc dï ®L cè g¾ng nç lùc song thêi gian thùc tËp ng¾n vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn Chuyªn §Ò cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt .Em rÊt mong nhËn ®−îc sù gãp ý cña thÇy c« ®Ó Chuyªn §Ò cña em ®−îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 2 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ch−¬ng 1 C¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong nÒn Kinh TÕ ThÞ Tr−êng vµ c¬ chÕ Tµi ChÝnh cña NHTM I. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong nÒn Kinh TÕ ThÞ Tr−êng 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr−ng cña NHTM. 1.1Kh¸i niÖm NHTM. NHTM lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh quan träng bËc nhÊt cña mçi mét quèc gia. Quan träng lµ vËy song kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa nµo chung cho kh¸i niÖm NHTM trªn thÕ giíi. Tuú theo mçi quèc gia mµ NHTM ho¹t ®éng trong thÓ chÕ ph¸p luËt kh¸c nhau. Cã thÓ hiÓu NHTM víi nh÷ng nÐt chung: NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ nhiÖm vô chñ yÕu lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶, sö dông sè tiÒn ®ã cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n. Møc ®é ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô Ng©n Hµng lµ kh¸c nhau phô thuéc vµo nÒn t¶ng c«ng nghÖ khoa häc kü thuËt cña mçi n−íc. T¹i ViÖt Nam, trong luËt c¸c TCTD ®−îc Quèc héi th«ng qua 12/12/1997 quy ®Þnh: Theo kho¶n 1 ®iÒu 20: "TCTD lµ doanh nghiÖp ®−îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó huy ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, lµm dÞch vô Ng©n Hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi vµ sö dông tiÒn göi ®Ó cÊp tÝn dông,cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n". 1.2 §Æc tr−ng cña NHTM MÆc dï cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau song nh×n chung th× Ng©n Hµng cã nh÷ng ®Æc tr−ng sau: -NHTM lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ vµ c¸c dÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn tiÒn tÖ. NHTM lµ c¸c doanh nghiÖp vay m−în ,huy ®éng tiÒn tÖ tõ c¸c chñ thÓ ®ang n¾m gi÷ tiÒn t¹m thêi ch−a dïng tíi ®Ó råi dïng tiÒn ®ã cho vay, ®Çu t− vµo nh÷ng lÜnh vùc nhµ n−íc cho phÐp. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 3 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt ®Ó ph©n biÖt lÜnh vùc kinh doanh ng©n hµng víi c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c. Tuy nhiªn c¸c Ng©n Hµng ngµy cµng ph¶i ho¹t ®éng trong sù c¹nh tranh gay g¾t nªn s¶n phÈm vµ ph−¬ng thøc kinh doanh cña Ng©n Hµng còng cã sù thay ®æi, theo ®ã, s¶n phÈm cña Ng©n hµng cßn bao gåm c¸c dÞch vô kh¸c nh− : dÞch vô vÒ tµi chÝnh, vÒ th«ng tin, kÕ to¸n …. Ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n Hµng lµ ho¹t ®éng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro. Th−êng th× Ng©n Hµng ®i vay, huy ®éng vèn ng¾n h¹n víi lLi suÊt thÊp ®Ó cho vay víi thêi h¹n dµi h¬n víi lLi suÊt cao h¬n. Tõ ®ã Ng©n Hµng sÏ thu ®−îc lîi nhuËn. Tuy nhiªn chØ b»ng nh÷ng kinh nghiÖm gi¶n ®¬n còng cã thÓ thÊy ®−îc tÝnh chÊt tËp trung rñi ro cña lÜnh vùc Ng©n hµng. NÕu ®Õn h¹n v× mét nguyªn nh©n nµo ®ã ng−êi vay tiÒn kh«ng tr¶ ®−îc nî hoÆc tr¶ kh«ng dñ sÏ lµm cho Ng©n Hµng l©m vµo t×nh tr¹ng rñi ro. Tr−êng hîp kh¸c n÷a lµ Ng©n hµng sÏ cã thÓ gÆp rñi ro thanh kho¶n nÕu kh¸ch hµng ®Õn rót tiÒn tr−íc h¹n, ng©n hµng ph¶i tr¶ tiÒn cho kh¸ch hµng khi ®¸o h¹n nh−ng ng©n hµng l¹i kh«ng cã ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n do c¸c kho¶n cho vay hoÆc ®Çu t− ch−a thu håi ®−îc vµ ng©n hµng còng kh«ng thÓ vay tiÒn ë c¸c thÞ tr−êng tµi chÝnh kh¸c… ChÝnh v× ®Æc ®iÓm nµy mµ Ng©n Hµng ph¶i t¹o ra nh÷ng biÖn ph¸p, kü thuËt ®Ó phßng ngõa rñi ro cho ng−êi göi tiÒn, ng−êi vay tiÒn vµ cho chÝnh b¶n th©n m×nh. Ng©n hµng th−¬ng m¹i kinh doanh mang tÝnh hÖ thèng cao vµ chÞu sù qu¶n lÝ nghiªm ngÆt cña Nhµ n−íc. Cã thÓ nãi, t×nh h×nh l−u th«ng vµ gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ cã ¶nh h−ëng s©u réng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ; h¬n n÷a, rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng lu«n mang tÝnh lan truyÒn, tÝnh hÖ thèng cao h¬n h¼n nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh kh¸c. Do ®ã ®ßi hái c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý nghiªm ngÆt sao cho ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ®−îc ®¶m b¶o thùc hiÖn,hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng ®−îc ®¶m b¶o an toµn, quyÒn lîi cña ng−êi göi tiÒn vµ ng−êi ®Çu t− ®−îc b¶o vÖ. H¬n n÷a, ®Ó t¹o ra c¸c dÞch vô toµn diÖn cho kh¸ch hµng, ®ång thêi c¸c ng©n hµng cã thÓ hç trî nhau khi ®øng tr−íc nguy c¬ rñi ro, c¸c ng©n hµng lu«n ph¶i duy tr× rµng buéc theo hÖ thèng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh c¶ vÒ mÆt tæ chøc vµ vÒ mÆt kü thuËt. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 4 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 2.Chøc n¨ng vµ vai trß cña NHTM 2.1.Chøc n¨ng trung gian tÝn dông Do ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn tiÒn tÖ trong qóa tr×nh t¸i s¶n xuÊt xL héi nªn ®L xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a nh÷ng ng−êi thõa vèn vµ nh÷ng ng−êi thiÕu vèn. Quan hÖ TÝn Dông trùc tiÕp gÆp nhiÒu h¹n chÕ v× nhu cÇu gi÷a c¸c chñ thÓ khã cã thÓ trïng nhau vÒ mÆt khèi l−îng, thêi gian tÝn dông vµ gi÷a c¸c chñ thÓ kh«ng cã ®ñ sù tin t−ëng ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn quyÒn sö dông vèn cho nhau. Víi t− c¸ch lµ mét tæ chøc chuyªn kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông, NHTMtrªn c¬ së tËp hîp c¸c nguån vèn huy ®éng ®−îc thµnh mét quü ®Ó cho vay, ®¸p øng nhanh chãng c¸c nhu cÇu kh¸c nhau cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau. Tõ ®ã, ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l−u th«ng hµng ho¸ ®−îc diÔn ra liªn tôc. Nh− vËy, ng©n hµng ®L thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian tÝn dông vµ gãp phÇn v« cïng quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn 2.2. Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n Trªn c¬ së nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng, NHTM thùc hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n chi tr¶ cho kh¸ch hµng. Hµng ngµy nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c giao dÞch víi khèi l−îng c¸c kho¶n thanh to¸n v« cïng lín. Trong qu¸ tr×nh lµm trung gian tÝn dông, ng©n hµng ®L thu hót c¸c nhµ kinh doanh bu«n b¸n víi nhau më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n t¹i ng©n hµng vµ ng©n hµng thùc hiÖn chøc n¨ng trung gi©n thanh to¸n theo lÖnh cña chñ tµi kho¶n. §©y chÝnh lµ ph−¬ng thøc thanh to¸n qua ®ã gi¶m tû lÖ tiÒn mÆt trong l−u th«ng, ®Èy nhanh h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt víi chi phÝ thÊp h¬n rÊt nhiÒu. Ho¹t ®éng thanh to¸n kh¼ng ®Þnh vai trß trung gi©n kh«ng thÓ thiÕu cña NHTM ®ång thêi t¹o ra nguån thu cho ng©n hµng tõ phÝ thanh to¸n. DÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng ®ang ngµy mét ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh chãng, thêi gian cho thanh to¸n rót ng¾n ®Õn tèi ®a do c«ng nghÖ ng©n hµng ®ang ngµy cµng hoµn thiÖn. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ ngµy cµng s«i ®éng vµ ®a d¹ng ®ang diÔn ra. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 5 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 2.3. Chøc n¨ng t¹o tiÒn cña NHTM Sù t¹o tiÒn b¾t ®Çu tõ khi "®ång tiÒn ghi sæ" ra ®êi .Tõ mét kho¶n tiÒn göi ban ®Çu vµo mét ng©n hµng th«ng qua cho vay b»ng chuyÓn kho¶n trong mét hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i, sè tiÒn göi ban ®Çu ®L t¨ng lªn gÊp béi. Tuy nhiªn chØ cã mét hÖ thèng ng©n hµng míi th−¬ng m¹i míi cã thÓ më réng tiÒn göi lªn nhiÒu lÇn, cßn nÕu chØ cã mét ng©n hµng th× kh«ng thÓ cã chøc n¨ng t¹o tiÒn .Kho¶n tiÒn göi ban ®Çu cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn bao nhiªu lÇn lµ do hÖ sè më réng tiÒn göi quyÕt ®Þnh.HÖ sè më réng tiÒn göi cña mét ng©n hµng th−¬ng m¹i chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè:tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ,tû lÖ rót tiÒn mÆt cña kh¸ch hµng, tû lÖ dù tr÷ d− thõa . Gi¶ sö trong ®iÒu kiÖn kh«ng xuÊt hiÖn kho¶n thanh to¸n nµo b»ng tiÒn mÆt vµ c¸c ng©n hµng ®Òu cho vay hÕt quü cho vay th× hÖ sè më réng tiÒn göi ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: H = Error! (H: HÖ sè më réng tiÒn göi) Khi ®ã nÕu tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ 10% th× hÖ sè më réng tiÒn göi lµ 10.NghÜa lµ hÖ thèng ng©n hµng cã kh¶ n¨ng më réng tiÒn göi gÊp 10 lÇn sè tiÒn göi ban ®Çu. Trªn thùc tÕ nÕu mét kh¸ch hµng nµo ®ã rót mét phÇn tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n hoÆc ng©n hµng kh«ng cho vay hÕt quü cho vay th× kh¶ n¨ng më réng tiÒn göi còng gØam ®i. V× thÕ hÖ sè më réng tiÒn göi trong thùc tÕ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: H = Error! Nh− vËy ng©n hµng cÇn ph¶i ®Èy m¹nh nghiÖp vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ nghiÖp vô cho vay sao cho c¸c kho¶n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt cña kh¸ch hµng vµ dù tr÷ d− thõa lµ thÊp nhÊt. Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cã thÓ mang l¹i ruØ ro khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu rót tiªn mÆt mét c¸ch å ¹t mµ ng©n hµng l¹i ®ang thiÕu ph−¬ng tiÖn thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt .§Ó gi¶m thiÓu rñi ro c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i göi tiÒn vµo tµi kho¶n t¹i ng©n hµng nhµ n−íc vµ tham gia thang to¸n ra ngoµi hÖ thèng ng©n hµng m×nh. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 6 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chøc n¨ng t¹o tiÒn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cã ý nghÜa to lín trong viÖc quyÕt ®Þnh quy m« nguån vèn cña ng©n hµng ,®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt . Víi chøc n¨ng t¹o tiÒn, ng©n hµng trung −¬ng coi ng©n hµng th−¬ng m¹i nh− mét kªnh quan trän ,qua ®ã ng©n hµng trung −¬ng cã thÓ cung øng tiÒn vµo l−u th«ng hay thu hÑp khèi l−îng tiÒn tÖ ngoµi l−u th«ng nh»m ®¶m b¶o sù c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu tiÒn tÖ , thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¸ c¶, t¨ng tr−ëng kinh tÕ lµnh m¹nh vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. 3. Mét sè nghiÖp vô c¬ b¶n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i Khi nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× nghiÖp vô cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cµng trë nªn ®a d¹ng h¬n. B¶n chÊt cña ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ ®i vay ®Ó cho vay .Ho¹t ®éng "®i vay” t¹o nªn nguån vèn cña ng©n hµng vµ ho¹t ®éng "cho vay" h×nh thµnh nªn nghiÖp vô sö dông vèn cña ng©n hµng . H¬n n÷a c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i ngµy nay kh«ng chØ thùc hiÖn ®i vay dÓ cho vay mµ cßn ®a d¹ng hãa thªn nhiÒu dÞch vô ®Ó võa phßng tr¸nh rñi ro võa tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cho ng©n hµng . Do vËy toµn bé ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ®−îc kh¸i qu¸t thµnh hai nghiÖp vô chÝnh sau: -NghiÖp vô tµi s¶n nî -NghiÖp vô tµi s¶n cã 3.1.NghiÖp vô tµi s¶n Nî. Nh− trªn ®L tr×nh bµy th× nghiÖp vô tµi s¶n nî chÝnh lµ nghiÖp vô t¹o vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i .Còng nh− bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i cÇn cã mét sè l−îng vèn nhÊt ®Þnh §Æc biÖt c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cã ®èi t−îng kinh doanh lµ vèn tiÒn tÖ ,bëi vËy , trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸c ng©n hµmg th−¬ng m¹i lu«n chó träng c«ng t¸c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. C¸c nghiÖp vô t¹o vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i bao gåm cã: Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 7 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 3.1.1 Vèn tù cã Vèn tù cã lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng t¹o lËp ®−îc thuéc së h÷u cña ng©n hµng .Vèn tù cã tr−íc hÕt dïng ®Ó ®Çu t− vµo trô së m¸y mãc , v¨n phßng lµm viÖc… sau ®ã míi sö dông ®Ó kinh doanh vµ chiÕm tû träng nhá trong tæng nguån vèn cña ng©n hµng nh−ng l¹i ®ãng vai trß v« cïng quan träng bëi nã lµ c¨n cø ph¸p lý b¾t buéc khi thµnh lËp ng©n hµng ®«ng thêi lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng .Vèn tù cã kh¼ng ®Þnh thÕ m¹nh còng nh− kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ®èi víi ng−êi göi tiÒn trong tr−êng hîp nÕu x¶y ra rñi ro. Vèn tù cã cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn mang tÝnh æn dÞnh rÊt cao vµ lµ c¬ së ®Ó thu hót c¸c nguån vèn kh¸c. Vèn tù cã cña ng©n hµng ®−îc h×nh thµnh tõ nhiªï nguån kh¸c nhau. NÕu lµ ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh th× vèn tù cã do ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp ;ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn th× vèn tù cã do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp ;ng©n hµng liªn doanh cã vèn tù cã do c¸c ®èi t¸c gãp vµ ng©n hµng n−íc ngoµi cã vèn tù cã do ng©n hµng mÑ ë chÝnh quèc quyÕt ®Þnh. Vèn tù cã bao gåm: -Vèn ph¸p dÞnh vµ vèn ®iÒu lÖ:trong ®ã ,vèn ph¸p ®Þnh lµ sè vèn tèi thiÓu mµ ng©n hµng ph¶i cã khi thµnh lËp do ph¸p luËt quy ®Þnh . Vèn ®iÒu lÖ lµ vèn do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp vµ ghi vµo ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña ng©n hµng.Vèn ®iÒu lÖ møc tèi thiÓu ph¶i b»ng vèn ph¸p ®Þnh. -Vèn tù cã bæ sung:bao gåm quü dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ vµ quü dù tr÷ ®Æc biÖt ®Ó b× d¾p rñi ro. ViÖc h×nh thµnh c¸c quü nµy phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng Ngoµi ra , vèn tù cã cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn bao gåm lîi nhuËn ch−a chia vµ c¸c quü nh−: quü khen th−ëng phóc lîi , quü trî cÊp mÊt viÖc lµm… 3.1.2 Vèn huy ®éng Vèn huy ®éng lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng huy ®éng ®−îc tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n trong xL héi th«ng qua qu¸ tr×nh thuùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông, thanh to¸n, c¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c vµ ®−îc dïng lµm vèn kinh doanh.§©y lµ nguån vèn chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng nguån vèn ho¹t déng Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 8 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp vµ kh«ng thuéc së h÷u cña ng©n hµng.Vèn huy ®éng kh«ng mang tÝnh æn ®Þnh ,lu«n biÕn ®éng. Nguån vèn huy ®éng bao gåm : -TiÒn göi kh«ng kú h¹n , tiÒn göi thanh to¸n. -TiÒn göi cã kú h¹n. -TiÒn göi tiÕt kiÖm. * TiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ®−îc kh¸ch hµng göi vµo ng©n hµng víi môc ®Ých thanh to¸n hay phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch th−êng xuyªn, an toµn , thuËn lîi chø kh«ng ph¶i v× môc ®Ých h−ëng lLi suÊt .ChÝnh v× vËy sã d− cña tµi kho¶n nµy lu«n biÕn ®éng vµ ng©n hµng sÏ tr¶ lLi rÊt Ýt cho c¸c kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng th−êng quan t©m ®Õn viÖc chi tr¶ dÔ dµng tõ viÖc trÝch tµi kho¶n chø Ýt khi quan t©m ®Õn c¸c kho¶n lLi Ýt ái nhËn ®−îc tõ phÝa ng©n hµng.MÆt kh¸c kh¸ch hµng cã thÓ ®ùoc h−ëng c¸c dÞch vô tiÖn Ých nh−:c¸c dÞch vô thanh toÊn , chuyÓn tiÒn ,rót tiÒn khi cÇn thiÕt.VÒ phÝa ng©n hµng ,®©y lµ nguån vèn rÎ nhÊt trong sè c¸c lo¹i h×nh huy ®éng kh¸c,ng©n hµng chØ ph¶i chi ra mét chi phÝ nhá trong viÖc tr¶ lLi,®ång thêi ng©n hµng cã ®iÒu kiÖn më réng thªm c¸c dÞch vô thanh to¸n míi nh»m x©y dùng h×nh ¶nh cña ng©n hµng trong c«ng chóng. *TiÒn göi cã kú h¹n: lµ lo¹i tiÒn göi mµ kh¸ch hµng vµ ng©n hµng tho¶ thuËn víi nhau vÒ thêi h¹n rót tiÒn. Nh− vËy vÒ nguyªn t¾c lµ khi kh¸ch hµng x¸c ®Þnh mét kú h¹n cô thÓ th× hä chØ ®−îc rót tiÒn khi thêi h¹n kÕt thóc. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, hä cã thÓ yªu cÇu ®−îc rót tr−íc thêi h¹n mµ ®L tho¶ thuËn víi ng©n hµngvµ chÊp nhËn h−ëng mét kho¶n lLi nhá hoÆc kh«ng ®−îc h−ëng lLi theo quy ®Þnh cña ng©n hµng.Kh¸ch hµng cã thÓ göi tiÒn vµo ng©n hµng víi kú h¹n dµi hoÆc ng¾n. C¸c møc kú h¹n ng¾n lµ :3 th¸ng , 6 th¸ng,9 th¸ng,12 th¸ng.C¸c møc kú h¹n dµi lµ:24 th¸ng,36 th¸ng… .Møc lLi mµ ng©n hµng tr¶ cho kh¸ch hµng lµ tuú thuéc vµo kú h¹n kh¸ch hµng göi tiÒn vµo ng©n hµng vµ c¸c yÕu tè kh¸c trªn thÞ tr−êng. *TiÒn göi tiÕt kiÖm:lµ mét bé phËn thu nhËp cña ngu−¬× lao ®éng ch−a sö dông ®Õn vµ g−Ø vµo ng©n hµng víi môc ®Ých an toµn tµi s¶n vµ h−ëng lLi tõ sè tiÒn ®ã .Gåm tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n.TiÒn göi tiÕt kiÖm ®L trë thµnh c«ng cô huy ®éng vèn truyÒn thèng cña c¸c ng©n hµng Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 9 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp th−¬ng m¹i .Vèn huy ®éng tõ tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm chiÕm tû träng kh¸ cao trong tiÒn g−Ø ng©n hµng vµ cã tÝnh chÊt æn ®Þnh nªn ng©n hµng cã thÓ lªn kÕ ho¹ch sao cho sö dông cã hiÖu qu¶. *Ngoµi c¸c h×nh thøc t¹o vèn th«ng qua viÖc huy ®éng tiÒn göi th× khi cÇn thiÕt c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cã thÓ ph¸t hµnh c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ nh−: +Kú phiÕu:th−êng cã thêi h¹n tõ 3 th¸ng ®Õn 12 th¸ng +Tr¸i phiÕu: th−êng cã thêi h¹n trªn 12 th¸ng +Chøng chØ tiÒn göi :cã thêi h¹n d−íi 12 th¸ng Ng©n hµng th−¬ng m¹i sÏ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ theo tõng ®ît víi quy m«, thêi h¹n còng nh− c¸ch tr¶ lLi vµ møc lLi suÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo nhu cÇu vèn cña ng©n hµng lóc bÊy giê. LLi suÊt tr¶ cho nghiÖp vô nµy th−êng cao h¬n so víi lLi suÊt tiÒn göi dùa trªn c¬ së quan hÖ cung- cÇu vÒ vèn trªn thÞ tr−êng còng nh− lLi suÊt chung cña nÒn kinh tÕ. Ng−îc l¹i ng©n hµng cã thÓ chñ ®éng trong viÖc huy ®éng vèn cña m×nh. Cã thÓ nãi qua nghiÖp vô huy ®éng vèn, ng©n hµng th−¬ng m¹i n¾m trong tay mét l−îng lín cña c¶i xL héi vÒ mÆt gi¸ trÞ lîi tøc lµ vèn tiÒn tÖ. §Ó cã ®−îc mét kho¶n vèn lín nh− vËy , ng©n hµng ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ ®Ó tr¶ lLi cho kh¸ch hµn , mµ kho¶n chi phÝ nµy chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng chi phÝ cu¶ ng©n hµng. 3.1.3 Vèn ®i vay Khi nguån vèn huy ®éng tõ d©n c− , tõ tæ chøc kinh tÕ kh«ng ®ñ yªu cÇu cho sö dông vèn th× NHTM ph¶i ®i vay tõ Ng©n Hµng Trung ¦¬ng hoÆc vay tõ TCTD kh¸c . -NHTM vay cña NHTU th«ng qua c¸c h×nh thøc vay ng¾n h¹n ®Ó bæ sung hoÆc vay t¸i cÊp vèn. Vay ng¾n h¹n ®Ó bæ sung lµ h×nh thøc c¸c NHTM xin vay vèn ®Ó bæ sung vèn ng¾n h¹n cña m×nh trong h¹n møc tÝn dông cho phÐp.NHTM xin vay t¸i cÊp vèn cña NHTU d−íi c¸c h×nh thøc t¸i chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ hay vay ®¶m b¶o b»ng c¸c giÊy tê cã gi¸ nh− th−¬ng phiÕu vµ c¸c phiÕu nî kh¸c. -NHTM cã thÓ vay cña c¸c NHTM hoÆc TCTD kh¸c d−íi h×nh thøc vay ng¾n h¹n trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng, chÞu lLi suÊt biªn ®é trÇn vµ sµn ®Ó tr¸nh Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 10 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét cña cung cÇu trªn thÞ tr−êng. Thªm vµo ®ã , ng©n hµng cßn cã c¸c vèn kh¸c bao gåm c¸c lo¹i vèn ®−îc t¹o lËp trong qu¸ tr×nh lµm trung gian thanh to¸n hoÆc lµm ®¹i lÝ thu hé ,chi hé cho kh¸ch hµng, cho c¸c tæ chøc tÝn dông trong vµ ngoµi n−íc. Nãi tãm l¹i , c¸c nghiÖp vô tµi s¶n nî t¹o nªn chi phÝ chñ yÕu vµ th−êng xuyªn cña ng©n hµng ®ã lµ chi tr¶ lLi . Do vËy , ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña mét ng©n hµng th× viÖc qu¶n lý Tµi s¶n nî , kiÓm so¸t c¸c kho¶n chi tr¶ lLi chÝnh x¸c lµ v« cïng cÇn thiÕt.Tõ ®ã ®¶m b¶o ®−îc an toµn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng ,®ång thêi ®¹t ®−îc môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cho ng©n hµng. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 11 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 3.2 NghiÖp vô tµi s¶n cã ViÖc t¹o ®−îc nguån vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ ®iÒu quan träng ,nh−ng lµm sao t×m ra c¸ch thøc sö dông vèn mét c¸ch hiÖu qu¶ víi møc sinh lîi cao nhÊt cßn lµ ®iÒu quan träng h¬n . ` §èi øng víi nghiÖp vô Tµi s¶n nî lµ nghiÖp vô tµi s¶n cã hay nghiÖp vô sö dông vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. NghiÖp vô nµy ®−îc ph©n chia thµnh tiÒn mÆt vµ c¸c tµi s¶n cã sinh lêi nh− cho vay, ®Çu t− vµ c¸c Tµi s¶n cã kh¸c. Tû lÖ hîp lý gi÷a tiÒn mÆt vµ c¸c Tµi s¶n cã sinh lêi kh¸c nh− cho vay, ®Çu t− sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn lîi nhuËn vµ sù an toµn cña ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Tµi s¶n cã cña ng©n hµng ®−îc ph©n chia thµnh c¸c kho¶n môc sau: -NghiÖp vô ng©n qòy -NghiÖp vô tÝn dông -NghiÖp vô tµi chÝnh 3.2.1. NghiÖp vô ng©n quü NghiÖp vô ng©n quü tr−íc hÕt bao gåm TiÒn mÆt t¹i quü cña ng©n hµng nh− tiÒn giÊy, tiÒn kim lo¹i vµ nh÷ng kho¶n ®−îc coi lµ tiÒn mÆt hiÖn cã t¹i kho cña ng©n hµng, ®−îc gi÷ chñ yÕu nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ cho kh¸ch hµng göi tiÒn vµ dù tr÷ theo luËt ®Þnh. Nhu cÇu dù tr÷ tiÒn mÆt cao hay thÊp lµ tïy thuéc vµo qui m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng, nhu cÇu rót tiÒn mÆt cña kh¸ch hµng. §©y lµ nghiÖp vô kh«ng sinh lêi cña mét ng©n hµng nh−ng ®ãng vai trß rÊt quan träng nã b¶o ®¶m uy tÝn trong thanh to¸n cho kh¸ch hµng víi ng©n hµng kh¸c vµ ®Æc biÖt sù tu©n thñ trong quy ®Þnh vÒ dù tr÷ b¾t buéc vµ dù tr÷ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña NHTU ¸p dông ®èi víi c¸c NHTM. Tïy thuéc vµo môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kúmµ NHTU x¸c ®Þnh mét tû lÖ dù tr÷ nhÊt ®Þnh cho c¸c NHTM. 3.2.2 NghiÖp vô tÝn dông §©y lµ nghiÖp vô chñ yÕu vµ quan träng cña c¸c NHTM, nã th−êng chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n Cã cña ng©n hµng vµ lµ thµnh phÇn tµi s¶n sinh lêi nhiÒu nhÊt cho NHTM . Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 12 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NghiÖp vô tÝn dông gióp ng©n hµng cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ thóc ®Èy më réng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c NHTMlu«n phÊn ®Êu ®Ó ®¹t møc d− nî cao nhÊt bëi thu lLi cho vay lµ nguån thu chÝnh, tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã nghiÖp vô nµy còng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro. C¸c NHTM th−êng thùc hiÖn nghiÖp vô nµy th«ng qua c¸c h×nh thøc phæ biÕn sau: *NghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n ,trong ®ã bao gåm : - Cho vay chiÕt khÊu: lµ nghiÖp vô mµ trong ®è kh¸ch hµng ph¶i chuyÓn giao cho ng©n hµng nh÷ng giÊy tê cã gi¸ cßn thêi h¹n thanh to¸nvµ sè tiÒn ®−îc vay sÏ b»ng mÖnh gi¸ trõ ®i lLi suÊt chiÕt khÊu vµ hoa hång phÝ. -Cho vay øng tr−íc: lµ nghiÖp vô mµ ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay b»ng c¸ch më cho kh¸ch hµng mét tµi kho¶n vµ chuyÓn sè tiÒn vay vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña hä. Kh¸ch hµng cã thÓ ph¸t hµnh sÐc,ñy nhiÖm chi ®Ó mua hµng hãa dÞch vô . -Cho vay thÊu chi: lµ nghiÖp vô ng©n hµng cho phÐp kh¸ch hµng chi tiªu v−ît qu¸ sè d− trªn tµi kho¶n vLng lai . -Ngoµi ra, nghiÖp vô tÝn dông cßn cã c¸c lo¹i h×nh kh¸c nh− tÝn dông ng©n quü ,tÝn dông b»ng ch÷ ký …rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Qua ®ã ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ nhu cÇu vèn cña c¸c ®èi t−îng kh¸ch hµng . *NghiÖp vô tÝn dông trung vµ dµi h¹n, bao gåm cã: - Cho vay theo dù ¸n: lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p tµi trî cho dù ¸n ®L ®−îc x©y dùng tr−íc. Trong ®ã, viÖc cho vay ®−îc tiÕn hµnh trªn mét v¨n b¶n hoµn chØnh vÒ viÖc vay vµ tr¶ nî ®L ®−îc nghiªn cøu, so¹n th¶o, ®−îc ký kÕt gi÷a c¸c chñ dù ¸n vµ ng©n hµng, ®ång thêi còng dùa trªn c¸c c¨n cø khoa häc kü thuËt phï hîp víi ®−êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhµ nuíc . -Cho vay thuª mua (leasing):lµ h×nh thøc tÝn dông trung-dµi h¹n trªn c¬ së hîp ®ång cho thuª tµi s¶n gi÷a bªn cho thuª lµ TCTD víi kh¸ch hµng thuª. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, kh¸ch hµng ®−îc quyÒn mua l¹i hoÆc tiÕp tôc thuª c¸c tµi s¶n ®ã theo c¸c ®iÒu kiÖn ®L tháa thuËn trong hîp ®ång thuª . Trong thêi h¹n thuª, c¸c bªn kh«ng ®−îc ®¬n ph−¬ng tõ bá hîp ®ång . Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 13 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp -Cho vay hîp vèn : lµ nghiÖp vô mµ mét nhãm ng©n hµng sÏ cïng cho vay ®èi víi mét dù ¸n vay vèn, trong ®ã sÏ cã mét tæ chøc ®øng ra lµm ®Çu mèi ®Ó dµn xÕp theo quy ®Þnh. ViÖc ph©n bæ nguån vèn huy ®éng vµo nghiÖp vô cho vay ng¾n h¹n vµ cho vay trung dµi h¹n sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt lu«n chiÕm ®−îc sù quan t©m lín cña ng©n hµng. Nãi nh− vËy bëi tÝn dông lµ nghiÖp vô chiÕm tû träng chñ yÕu trong tæng tµi s¶n cã sinh lêi cña NHTM nªn nã mang vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn mét bé phËn thu nhËp cña ng©n hµng. 3.2.3 NghiÖp vô ®Çu t− tµi chÝnh Bªn c¹nh nghiÖp vô TÝn dông – c«ng cô sinh lêi chñ yÕu cña NHTM th× nghiÖp vô ®Çu t− Tµi chÝnh còng lµ nghiÖp vô sinh lêi vµ ph©n t¸n rñi ro cho NHTM. §Çu t− Tµi chÝnh lµ nghiÖp vô sö dông vèn cña Ng©n hµng, ®Çu t− vµo c¸c Tµi s¶n Tµi chÝnh nh−: giÊy tê cã gi¸ cña Nhµ n−íc, chøng kho¸n cña c«ng ty, c¸c c«ng cô ph¸i sinh. Thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, c¸c NHTM chñ yÕu nh»m môc ®Ých sinh lêi, kÕ ®Õn lµ ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c kho¶n môc bªn Tµi s¶n cã nh»m h¹n chÕ rñi ro, n©ng cao kh¶ n¨ng thanh kho¶n vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn, khi tham gia vµo lÜnh vùc nµy, c¸c NHTM ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ, chØ ®−îc dïng Vèn tù cã ®Ó ®Çu t− Tµi chÝnh vµ chÞu giíi h¹n møc ®Çu t− tèi ®a. Thu nhËp tõ kho¶n vèn ®Çu t− cã thÓ do chøng kho¸n mang l¹i do chªnh lÖch gi¸ trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. §iÒu hiÓn nhiªn lµ Ng©n hµng ph¶i chÞu thua lç nÕu c¸c chøng kho¸n, c¸c kho¶n ®Çu t− mÊt gi¸. 3.2.4. C¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c MÆc dï môc tiªu ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt cña Ng©n hµng lµ lîi nhuËn nh−ng NHTM vÉn cÇn cã sù an toµn, tr¸nh ®−îc c¸c rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Do vËy, ngoµi c¸c nghiÖp vô chÝnh lµ TÝn dông, Ng©n quü, §Çu t− Tµi chÝnh, c¸c NHTM hiÖn ®¹i ngµy nay ngµy cµng quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi, ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng qua ®ã Ng©n hµng t×m Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 14 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp kiÕm lîi nhuËn víi møc rñi ro thÊp nhÊt. C¸c dÞch vô kh¸c mµ ng©n hµng cung cÊp v« cïng phong phó, gåm cã: *DÞch vô thanh to¸n §©y lµ nghiÖp vô mang tÝnh dÞch vô ®¬n thuÇn mµ kh«ng cÇn sö dông ®Õn nguån vèn cña ng©n hµng, thªm vµo ®ã nã cßn t¹o ra mét nguån vèn t−¬ng ®èi lín cho ng©n hµng th«ng qua qu¸ tr×nh thanh tãan. NHTM cã thÓ thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n trong n−íc th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n nh−: sÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, thÎ …hoÆc thanh to¸n quèc tÕ d−íi c¸c h×nh thøc nh−: chuyÓn tiÒn, nhê thu, L/C…Th«ng qua c¸c dÞch vô thanh to¸n, NHTM kh«ng nh÷ng thu ®−îc c¸c kho¶n phÝ mµ cßn t¨ng søc c¹nh tranh cña m×nh ®èi víi c¸c ®èi thñ. *DÞch vô B¶o HiÓm Bao gåm trong ®©y cã c¸c lo¹i h×nh nh− :B¶o hiÓm kinh doanh, B¶o hiÓm nhµ ë vµ ®å dïng…Khi x¸c ®Þnh cung cÊp lo¹i h×nh dÞch vô nµy, NHTM còng x¸c ®Þnh sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c ®èi thñ chuyªn doanh vÒ B¶o hiÓm. Tuy nhiªn c¸c NHTM vÉn cung cÊp dÞch vô nµy v× môc ®Ých ®a d¹ng ho¸ danh môc s¶n phÈm còng nh− t¨ng thªm thu nhËp cho b¶n th©n m×nh. *DÞch vô B¶o lLnh Còng nh− B¶o hiÓm, b¶o lLnh lµ mét nghiÖp vô ngo¹i b¶ng cña NHTM. B¶o lLnh ng©n hµng lµ cam kÕt b»ng v¨n b¶n cña Ng©n hµng (bªn b¶o lLnh) víi bªn cã quyÒn (bªn nhËn b¶o lLnh) vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô Tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng ( bªn ®−îc b¶o lLnh ) khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô ®L cam kÕt víi bªn nhËn b¶o lLnh. Kh¸ch hµng ph¶i nhËn nî vµ hoµn tr¶ cho Ng©n hµng sè tiÒn ®L ®−îc trÈ nî thay. Qua dÞch vô nµy Ng©n hµng cã thÓ kh¼ng ®Þnh uy tÝn cña m×nh víi c¸c kh¸ch hµng vµ ®ång thêi ng©n hµng còng thu ®−îc phÝ b¶o lLnh, gãp mét phÇn vµo thu nhËp cho Ng©n hµng *. NghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi vµ kinh doanh vµng trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÞ tr−êng Quèc tÕ khi NHNN cho phÐp. NHTM cã thÓ kinh doanh giao ngay (spots), giao dÞch ngo¹i hèi kú h¹n (forwards), hoÆc giao dÞch ho¸n ®æi ( swaps), giao dÞch quyÒn chän (options). Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Trong xu thÕ më cöa giao l−u víi quèc tÕ, ®Ó trë thµnh c¸c NHTM ph¸t triÓn ®a n¨ng th× nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi ngµy cµng trë nªn quan träng ®èi víi c¸c NHTM. Bëi nã kh«ng chØ ®em l¹i lîi nhuËn trùc tiÕp do tû gi¸ thay ®æi theo chiÒu h−íng cã lîi cho NHTM mµ cßn hç trî ®Ó më réng c¸c nghiÖp vô kh¸c *DÞch vô uû th¸c NghiÖp vô nµy ®L ®−îc c¸c NHTM trªn thÕ giíi quan t©m tõ rÊt sím, bao gåm: uû th¸c cho c¸ nh©n vµ uû th¸c cho doanh nghiÖp. Uû th¸c cho c¸ nh©n gåm : qu¶n lý thanh lý tµi s¶n theo di chóc, gi¸m hé vµ b¶o qu¶n tµi s¶n, qu¶n lý ®iÒu hµnh tµi s¶n theo hîp ®ång víi néi dung lµ chuyÓn nh−îng tµi s¶n tõ ng−êi uû th¸c sang cho ng−êi chÞu th¸c ®Ó ng−ßi nµy n¾m gi÷ vµ ®iÒu hµnh tµi s¶n v× lîi Ých cña ng−êi uû th¸c. Uû th¸c cho doanh nghiÖp gåm: qu¶n lý quü h−u trÝ, uû th¸c lµm ®¹i lý cho c¸c tæ chøc… Nh×n chung nghiÖp vô uû th¸c mang l¹i cho ng©n hµng nh÷ng kho¶n thu nhËp ®¸ng kÓ vµ quan hÖ tèt ®Ñp víi nh÷ng kh¸ch hµng cã doanh sè hoat ®éng lín. *DÞch vô t− vÊn: Lµ lo¹i dÞch vô ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së hîp ®ång ký kÕt vµ cung cÊp cho bªn ®−îc t− vÊn nh÷ng trî gióp cña nh÷ng nh©n viªn ®−îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n mét c¸ch kh¸ch quan ®éc lËp. H¬n bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo, NHTM lµ mét doanh nghiÖp mµ ho¹t ®éng kinh doanh lu«n chøa ®ùng rñi ro tiÒm Èn cao bëi ®èi t−îng kinh doanh cña NHTM lµ tiÒn tÖ vµ nguån vèn chñ yÕu cña ng©n hµng lµ do ®i vay d−íi nhiÒu h×nh thøc. ChÝnh v× vËy trong haot ®éng cña m×nh Ng©n hµng lµ mét doanh nghiÖp cã quan hÖ víi rÊt nhiÒu kh¸ch hµng, l−u gi÷ nhiÒu th«ng tin cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, h¬n n÷a ng©n hµng cßn cã c¸c nh©n viªn ®Çy kinh nghiÖm trong lÜnh vùc Tµi chÝnh tiÒn tÖ. §iÒu nµy gióp cho c¸c chuyªn gia cña ng©n hµng cã thÓ ®−a ra c¸c lêi khuyªn tèi −u cho c¸c kh¸ch hµng, gióp cho hä gi¶i quyÕt c¸c vÊn dÒ trong kinh doanh cña m×nh mét c¸ch cã hiªu qu¶ nhÊt . DÞch vô t− vÊn kh«ng chØ gióp cho ng©n hµng thu ®−îc c¸c kho¶n phÝ mµ cßn n©ng cao h×nh ¶nh cña ng©n hnµg trong m¾t kh¸ch hµng. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 16 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ngoµi c¸c dÞch vô trªn, NHTM cßn cung cÊp c¸c s¶n phÈm dÞch vô kh¸c nh−: qu¶n lý ng©n quü, cho thuª kÐt… Nãi tãm l¹i, c¸c NHTM hiÖn nay, ngoµi viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô truyÒn thèng cßn thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô kh¸c b»ng c¸ch ®Çu t− vµo c¸c thiÕt bÞ kü thuËt, øng dông CNTT vµo viÖc cung øng c¸c s¶n phÈm dÞch vô cho kh¸ch hµng sao cho cã thÓ trë thµnh ng©n hµng ®a n¨ng hiÖn ®¹i, ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã thu vÒ c¸c kho¶n lîi nhuËn. II. C¬ chÕ tµi chÝnh cña NHTM .1. C¬ chÕ tµi chÝnh cña NHTM C¨n cø vµo c¸c tµi liÖu: - NghÞ ®Þnh sè 166/1999/ N§-CP cña chÝnh phñ vÒ chÕ ®é tµi chÝnh cña c¸c TCTD . - Th«ng t− sè 92/2000/TT- Bé tµi chÝnh h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 166 cña chÝnh phñ. - QuyÕt ®Þnh sè 652/2001/Q§-NHNN cña thèng ®èc NHNN vÒ ban hµnh quy ®Þnh ph−¬ng ph¸p tÝnh vµ h¹ch to¸n thu, chi tr¶ lLi cña NHNN vµ TCTD. C¬ chÕ tµi chÝnh cña NHTM ®−îc kh¸i qu¸t l¹i nh− sau: NHTM lµ doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, thùc hiÖn nghÜa vô vµ cam kÕt cña m×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . XuÊt ph¸t tõ c¬ chÕ ®iÒu hoµ vèn, cÊc NHTM thùc hiÖn h¹ch to¸n toµn hÖ thèng, trong ®ã cÊp chñ qu¶n chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh, kÕt qu¶ kinh doanh cña toµn hÖ thèng; c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n néi bé, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Ho¹t ®éng tµi chÝnh cña NHTM theo nguyªn t¾c lÊy thu bï chi. NÕu kinh doanh cã lLi th× sau khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, sè cßn l¹i ®−îc trÝch lËp c¸c quü theo quy ®Þnh; ng−îc l¹i bÞ lç th× NHTM chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kho¶n lç trªn c¬ së ®iÒu hoµ kÕt qu¶ kinh doanh cña toµn hÖ thèng . Doanh thu cña NHTM ®−îc h×nh thµnh tõ thu lLi cho vay, ®Çu t−, tõ kinh doanh ngo¹i tÖ, vµng b¹c vµ tõ c¸c dÞch vô thanh to¸n, ng©n quü, trong ®ã chñ yÕu lµ thu lLi tõ ho¹t ®éng cho vay, ®Çu t−. §Ó t¨ng doanh thu cho ng©n hµng , mét mÆt Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 17 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ph¶i n©ng cao chÊt l−îng cho vay, ®Çu t−; mÆt kh¸c ph¶i më réng ho¹t ®éng dÞch vô cho ng©n hµng theo xu h−íng chung cña c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. Chi phÝ cña NHTM bao gåm c¸c kho¶n chi tr¶ lLi tiÒn göi c¶u kh¸ch hµng; hci tr¶ lLi tiÌn vay; chi kinh doanh ngo¹i tÖ vµng b¹c ®¸ quý, chi qu¶n lý. Trong ®ã chi tr¶ lLi tiÒn göi cña kh¸ch hµng chiÕm tû träng lín nhÊt. §Ó h¹ thÊp chi phÝ nh»m ®¶m bo¶ kinh doanh cã lLi ph¶i cã biÖn ph¸p s¸t hîp víi tõng lo¹i chi phÝ. NHTM ¸p dông nguyªn t¾c dån tÝch ®Ó h¹ch to¸n dù thu vµ dù tr¶ lLi. Thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p dån tÝch ®Ó ®¶m b¶o c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu nhËp ®óng ®¾n cña NHTM trong mét thêi kú kÕ to¸n x¸c ®Þnh »ng viÖc thÝch øng c¸c chi phÝ víi thu nhËp ®−îc t¹o ra. Niªn ®é tµi chÝnh cña NHTM ®−îc b¾t ®Çu tõ ngµy 01/01 ®Õn hÕt ngµy 31/12. Mäi kho¶n doanh thu, chi phÝ ph¶i ®−îc h¹ch to¸n trong hÕt n¨m tµi chÝnh. Cuèi n¨m (31/12), NHTM x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh mét lÇn. Tuy nhiªn ®Ó cã c¨n cø t¹m trÝch vµ tr¶ l−¬ng cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn, t¹m trÝch c¸c quü th× hµng th¸ng NHTM t¹m tÝnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh theo kÕ ho¹ch lîi nhuËn quý. Cuèi n¨m sau khi x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh thøc sÏ thanh to¸n phÇn t¹m chi l−¬ng vµ t¹m trÝch c¸c quü. NHTM ph¶i th−c hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ghi chÐp ®Çy ®ñ chøng tõ ban ®Çu, cËp nhËt sæ s¸ch kÕ to¸n vµ ph¶n n¸h ®Çy ®ñ kÞp thêi, trung thùc chÝnh x¸c c¸ ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh. Thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh cña nhµ n−íc vµ cña ng©n hµng. X©y dùng kÕ ho¹ch tµi chÝnh, lËp dù to¸n vµ quyÕt to¸n c¸c kho¶n chi phÝ theo quy ®Þnh. Hµng n¨m, ho¹t ®éng tµi chÝnh cña NHTM ph¶i ®−îc kiÓm to¸n néi bé vµ kiÓm to¸n ®éc lËp. B¸o c¸o tµi chÝnh sau khi ®−îc kiÓm to¸n ®éc lËp NHTM ph¶i c«ng khai cho ba ®èi t−îng: Nhµ n−íc (gåm c¸c c¬ quan qu¶n lý tµi chÝnh, thèng kª, thuÕ vµ NHNN), trong néi bé NHTM (gåm tæ chøc §¶ng, ®oµn thÓ nguêi lao ®éng vµ c¸c cæ ®«ng), bªn ngoµi NHTM (gåm c¸c nhµ ®Çu t−, kh¸ch hµng). Néi dung c«ng khai cho tõng ®èi t−îng theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi NHTM. Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 18 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 2.C¸c kho¶n thu nhËp - chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña NHTM 2.1 C¸c kho¶n thu nhËp cña NHTM C¸c kho¶n thu nhËp cña NHTM ®−îc t¹o ra tõ nghiÖp vô sö dông vèn cña ng©n hµng. C¸c NHTM hiÖn ®¹i ngµy nay kinh doanh ®a n¨ng nªn néi dung c¸c kho¶n thu còng rÊt phong phó. -Thu tõ ho¹t ®éng nghiÖp vô bao gåm: thu lLi cho vay, hïn vèn liªn doanh liªn kÕt, thu lLi tiÒn göi, thu tõ nghiÖp vô cho thuª tµi chÝnh, htu tõ dÞch vô thanh to¸n vµ ng©n quü, thu tõ nghiÖp vô chøng kho¸n vµ b¶o lLnh, thu kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nghiÖp vô cña ng©n hµng. -Thu tõ ho¹t ®éng kh¸c cña NHTM: htu gãp vèn , mau cæ phÇn, htu tõ viÖc tham gia thÞ tr−êng tiÒn tÖ, thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµng b¹c vµ ngo¹i tÖ, thu tõ nghiÖp vô uû th¸c, ®¹i lý, thu tõ dÞch vô b¶o hiÓm vµ t− vÊn, htu tõ nghiÖp vô mua b¸n nî gi÷a c¸c TCTD, thu tõ nghiÖp vô cho thuª tµi s¶n vµ nghiÖp vô kh¸c. -Thu hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®L trÝch trong chi phÝ, htu tõ c¸c kho¶n vèn b»ng dù phßng rñi ro, thu tõ nh−îng b¸n vµ thanh lý TSC§ vµ thu vÒ chªnh lÖch tû gi¸ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong ®ã kho¶n thu lLi tõ viÖc cho vay, hïn vèn, liªn kÕt lµ kho¶n thu c¬ b¶n cña NHTM. Nguån thu nµy chiÕm tû lín trong tæng thu nhËp cña NHTM vµ nã phô thuéc vµo khung lLi suÊt do NHNN quy ®Þnh còng nh− phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c ng©n hµng tham gia hïn vèn, gãp vèn. C¸c ng©n hµng ViÖt Nam thu tõ nghiÖp vô nµy th−êng chiÕm h¬n 70% tæng thu tõ nghiÖp vô ng©n hµng, c¸c NHTM kh¸c nhau tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng cña mçi ng©n hµng. Kho¶n thu tõ lLi tiÒn göi cña NHTM göi t¹i NHNN vµ c¸c TCTD kh¸c trªn c¬ së sè d− tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n vµ c¸c tµi kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n th−êng lµ nhá. Bëi v× môc ®Ých cña c¸c tµi kho¶n nµy lµ ®Ó tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n, dù tr÷ b¾t buéc theo quy ®Þnh cña NHNN vµ b¶o toµn vèn nªn NHTM ®−îc h−ëng lLi suÊt rÊt thÊp. Thu tõ nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ nh− lLi tõ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ, phÝ nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ… VÒ nguyªn t¾c c¸c kho¶n thu vÒ kinh doanh Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 19 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ngo¹i tÖ thu b»ng ngo¹i tÖ. C¸c ng©n hµng ph¸t triÓn nghiÖp vô nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt do kh«ng nh÷ng t¨ng thu nhËp mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho nghÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®−îc thuËn lîi nhanh chãng, gãp phÇn më réng quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ. Thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ( thanh to¸n, chuyÓn tiÒn, t− vÊn, chøng kho¸n,…) hiÖn nay ë n−íc ta cßn rÊt nhá song víi ng©n hµng hiÖn ®ai trªn thÕ giíi th× kho¶n thu nµy t−¬ng ®èi lín, chiÕm 40 - 45 %. V× vËy, c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cÇn ra søc phÊn ®Êu t¨ng nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. *Tµi kho¶n ph¶n ¸nh doanh thu cña NHTM : Tµi kho¶n ph¶n ¸nh doanh thu cña NHTM ®−îc ph¶n ¸nh vµ bè trÝ ë lo¹i 7 trong hÖ thèng tµi kho¶n cña TCTD - Thu vÒ ho¹t ®éng tÝn dông : ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n cÊp 1 sè 70 - Thu vÒ dÞch vô thanh to¸n vµ ng©n quü : ph¶n n¸h ë tµi kho¶n cÊp 1 sè 71 - Thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c : ph¶n ¸nh ë t×a kho¶n cÊp 1 sè 72 - C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th−êng: ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n cÊp 1 sè 79 KÕt cÊu cña tµi kho¶n thu nhËp : Bªn cã ghi:-C¸c kho¶n thu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh trong n¨m Bªn nî ghi:-Sè tiÒn tho¸i thu c¸c kho¶n thu trong n¨m. - chuyÓn sè d− cã cuèi n¨m vµo tµi kho¶n lîi nhuËn trong n¨m nay khi quyÕt to¸n Sè d− cã: - Ph¶n ¸nh sè thùc thu trong n¨m 2.2 C¸c kho¶n chi phÝ cña NHTM §èi øng víi c¸c kho¶n thu nhËp, NHTM còng nh− c¸c doanh nghiÖp kh¸c cÇn ph¶i bá ra c¸c chi phÝ ®Ó duy tr× c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. C¸c kho¶n chi phÝ cña NHTM gåm cã : Chi phÝ vÒ huy ®éng vèn nh− : chi tr¶ lLi tiÒn göi, chi tr¶ lLi tiÒn vay, chi tr¶ lLi viÖc ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn huy ®éng vèn. Trong ®ã viÖc tr¶ lLi tiÒn göi chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng chi phÝ cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, nh−ng ®©y lµ kho¶n chi kh«ng thÓ h¹n chÕ hay tiÕt kiÖm v× ®©y lµ chi cho nghiÖp vô h×nh thµnh nguån vèn cña NHTM. Møc chi phô thuéc vµo Khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n 20