Tài liệu Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện thới bình tỉnh cà mau

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH TRỊNH BÍCH THỦY MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN THỚI BÌNH TỈNH CÀ MAU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành Tài chính – Ngân hàng Mã số ngành: 52340201 05 - 2014 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH TRỊNH BÍCH THỦY MSSV:3093314 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN THỚI BÌNH TỈNH CÀ MAU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành Tài chính – Ngân hàng Mã số ngành: 52340201 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN TS.NGUYỄN TUẤN KIỆT 05 - 2014 LỜI CẢM TẠ Trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Cần Thơ, được sự truyền đạt tận tình của quý thầy cô em đã tiếp thu được rất nhiều kiến thức bổ ích. Cùng với thời gian thực tập tại NHNo&PTNT chi nhánh huyện Thới Bình nhờ sự giúp đỡ của thầy cô và các cán bộ nhân viên ở Ngân hàng nên em hoàn thành luận văn này. Bằng tất cả tấm lòng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến: Ban giám hiệu tập thể giáo viên Trường Đại Học Cần Thơ, quý thầy cô Khoa Kinh Tế & Quản Trị Kinh Doanh đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu sẽ trở thành nền tảng vững chắc cho em về sau này. Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn Thầy Nguyễn Tuấn Kiệt đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Ban giám đốc NHNo&PTNT chi nhánh huyện Thới Bình và các anh chị ở tất cả các phòng ban. Đặc biệt là các anh chị phòng kế hoạch kinh doanh đã chỉ bảo và hỗ trợ cho em trong suốt thời gian thực tập tại Ngân hàng. Xin chúc ban lãnh đạo cùng toàn thể cán bộ nhân viên trong ngân hàng dồi dào sức khỏe và luôn thành công trong cuộc sống. Chúc NHNo&PTNT Chi nhánh huyện Thới Bình ngày càng phát triển và kinh doanh đạt hiệu quả cao. Với kiến thức và điều kiện nghiên cứu có hạn nên nội dung phát triển luận văn còn nhiều thiếu sót, rất mong nhận được sự chỉ dạy và góp ý của quý thầy cô, cơ quan thực tập và các bạn để luận văn hoàn thiện hơn. Sau cùng em xin gởi lời chúc sức khỏe và lòng biết ơn sâu sắc đến quý Thầy Cô trường Đại học Cần Thơ cũng như các Cô Chú và Anh Chị trong Ngân hàng. Cần Thơ, ngày ….. tháng 05. năm 2014 Sinh viên thực hiện Trịnh Bích Thủy i CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên cứu của tôi và các kết quả nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luận văn cùng cấp nào khác. Cần Thơ, ngày ….. tháng 05. năm 2014 Sinh viên thực hiện Trịnh Bích Thủy ii NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... Ngày….. tháng…..năm 2014 Giám đốc Chi nhánh iii MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .............................................................................. 1 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ............................................................................. 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu chung ............................................................................... 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể................................................................................ 2 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................. 2 1.3.1 Phạm vi về không gian .................................................................... 2 1.3.2 Phạm vi về thời gian........................................................................ 2 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu ...................................................................... 2 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3 2.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG.................... 3 2.1.1 Khái niệm tín dụng .......................................................................... 3 2.1.2 Khái niệm tín dụng Ngân hàng ........................................................ 3 2.1.3 Bản chất và vai trò của tín dụng ...................................................... 3 2.1.4 Phân loại tín dụng ........................................................................... 5 2.1.5 Nguyên tắc và điều kiện tín dụng .................................................... 5 2.1.6 Thời hạn cho vay............................................................................. 6 2.1.7 Kỳ hạn trả nợ .................................................................................. 6 2.1.8 Lãi suất cho vay .............................................................................. 7 2.1.9 Đối tượng và nhu cầu không cho vay vốn........................................ 7 2.1.10 Biện pháp bảo đảm tiền vay .......................................................... 8 2.1.11 Giới hạn vay và phương thức cho vay ........................................... 8 2.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TÍN DỤNG HỘ NÔNG DÂN ............................... 9 2.2.1 Hộ nông dân .................................................................................... 9 2.2.2 Hoạt động tín dụng hộ nông dân.................................................... 11 2.3 MỘT SỐ CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG ........................................................................................................... 15 2.3.1 Doanh số cho vay .......................................................................... 15 2.3.2 Doanh số thu nợ ............................................................................ 15 2.3.3 Dư nợ cho vay ............................................................................... 15 2.3.4 Nợ quá hạn và nợ xấu .................................................................... 16 2.3.5 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng......................... 17 2.4 PƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 18 2.4.1 Phương pháp thu thập số liệu ........................................................ 18 2.4.2 Phương pháp phân tích số liệu ....................................................... 18 iv CHƯƠNG 3: KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN THỚI BÌNH .......................... 21 3.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN THỚI BÌNH ......................................21 3.1.1 Lịch sử hình thành ......................................................................... 21 3.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Thới Bình ..................................................................................... 22 3.1.3 Nhiệm vụ và quyền hạn phòng ban ................................................ 22 3.1.4 Bộ hồ sơ cho vay và quy trình cho vay hộ nông dân ...................... 23 3.2 KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG 20112013 ............................................................................................................... 26 3.2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2011- 2013 ..................... 26 3.2.2 Thuận lợi và khó khăn ...................................................................29 3.3 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NHNO&PTNT HUYỆN THỚI BÌNH TRONG NĂM 2014 ....................................................................................... 30 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN THƠI BÌNH .......................... 32 4.1 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG QUA 3 NĂM TỪ 2011-2013 ............................................................. 32 4.1.1 Phân tích tình hình huy động và sử dụng vốn tại ngân hàng qua 3 năm từ 2011-2013 .......................................................................................... 32 4.1.2 Tình hình hoạt động tín dụng hộ sản xuât tại ngân hàng qua 3 năm từ 2011-2013 ..................................................................................................39 4.2 PHÂN TÍCH MỘT SỐ CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NHNo&PTNT HUYỆN THỚI BÌNH QUA 3 NĂM (2011-2013) ...................................................................................................56 4.2.1 Dư nợ HSX trên tổng nguồn vốn ................................................... 57 4.2.2 Dư nợ HSX trên vốn huy động ...................................................... 58 4.2.3 Hệ số thu nợ HSX ......................................................................... 59 4.2.4 Vòng quay vốn tín dụng HSX ....................................................... 59 4.2.5 Nợ xấu HSX trên tổng dư nợ HSX ................................................ 60 4.3 PHÂN TÍCH NHU CẦU TÍN DỤNG CỦA HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG .......................................................................................................61 4.3.1 Mô tả đối tượng khách hàng .......................................................... 61 4.3.2 Thông tin chung về nhu cầu vay vốn ngân hàng của các hộ nông dân tại huyện Thới Bình ................................................................................. 64 v CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN THỚI BÌNH ...... 69 5.1. CÁC NGUYÊN NHÂN ẢNH HƯỞNG TỚI HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG ...................................................................................... 69 5.1.1 Tồn tại........................................................................................... 69 5.1.2 Các nguyên nhân ảnh hưởng tới hoạt động tín dụng hộ sản xuât tại ngân hàng ...................................................................................................... 70 5.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẦM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG ............................. 71 5.2.1 Giải pháp công tác cho vay ........................................................... 71 5.2.2 Giải pháp công tác thu nợ .............................................................. 73 5.2.3 Giải pháp công tác huy động vốn .................................................. 75 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 76 6.1 KẾT LUẬN ............................................................................................ 76 6.2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 77 6.2.1. Đối với NHNo&PTNT Việt Nam ................................................. 77 6.2.2. Đối với chính quyền địa phương .................................................. 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 79 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 80 vi DANH SÁCH BẢNG Trang Bảng 3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 ......................................................................................................26 Bảng 4.1 Tình hình nguồn vốn của Agribank giai đoạn 2011- 2013 ............... 34 Bảng 4.2 Tình hình sử dụng vốn của Agribank giai đoạn 2011-2013 .............. 38 Bảng 4.3 Doanh số cho vay hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank Thới bình giai đoạn 2011-2013 ....................................................................................... 39 Bảng 4.4 Doanh số cho vay hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 .............................................................................. 42 Bảng 4.5 Doanh số thu nợ hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011- 2013 ...................................................................................... 45 Bảng 4.6 Doanh số thu nợ hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011- 2013 ............................................................................. 47 Bảng 4.7 Tình hình dư nợ cho vay hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 .............................................................................. 50 Bảng 4.8 Tình hình dư nợ cho vay hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011- 2013 ..................................................... 52 Bảng 4.9 Tình hình nợ xấu hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 ....................................................................................... 53 Bảng 4.10 Tình hình nợ xấu hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 ......................................................................55 Bảng 4.11 Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng của Agribank Thới Bình giai đoạn 2011-2013 ......................................................................57 Bảng 4.12 Số mẫu thu thập trên từng xã ......................................................... 62 Bảng 4.13 Thu nhập và chi tiêu cho hoạt động sản xuất nông nghiệp của nông hộ tại huyện Thới Bình ................................................................................... 63 Bảng 4.14 Mục đích sử dụng vốn của hộ nông dân huyện Thới Bình ............ 64 Bảng 4.15 Hộ nông dân có sử dụng tiền vay vào mục đích khác..................... 66 Bảng 4.16 nhu cầu vay vốn của hộ nông dân huyện Thới Bình ...................... 67 Bảng 4.17 Khả năng đáp ứng nhu cầu vốn vay cho hộ nông dân của Agribank Thới Bình ......................................................................................................67 vii DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Agribank Thới bình ................................. 22 Hình 3.2 Sơ đồ cho vay tại Ngân hàng Agribank Thới Bình ........................... 25 Hình 3.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Agribank huyện Thới Bình ........ 28 Hình 4.1 Tình hình sử dụng vốn Agribank huyện Thới Bình .......................... 36 Hình 4.2 Tình hình cho vay hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank huyện Thới Bình ............................................................................................................... 41 Hình 4.3 Tình hình cho vay hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Agribank huyện Thới Bình ............................................................................................ 44 Hình 4.4 Doanh số thu nợ hộ sản xuất theo thời hạn tại Agribank Thới Bình . 46 Hình 4.5 Doanh số thu nợ hộ sản xuất theo ngành tại Agribank Thới Bình .... 49 Hình 4.6 Dư nợ cho vay hộ sản xuất theo thời hạn tại Argibank Thới Bình .... 50 Hình 4.7 Dư nợ cho vay hộ sản xuất theo ngành sản xuất tại Argibank Thới Bình ............................................................................................................... 52 Hình 4.8 Tình hình nợ xấu hộ sản xuất theo thời hạn tại Argibank Thới Bình 54 Hình 4.9 Dư nợ hộ sản xuất theo ngành sản xuất doanh tại Agribank Thới Bình ............................................................................................................... 56 Hình 4.10 Hệ số rủi ro NHNO&PTNT huyện Thới Bình ................................ 60 Hình 4.11 Diện tích đất sản xuất .................................................................... 63 viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NHNO&PTNT HSX TDNH TCTD NHNN CBTD CBVC DSCV DSTN DNCV CĐML KBNN GTCG Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hộ sản xuất Tín dụng Ngân hàng Tổ chức tín dụng Ngân hàng nhà nước Cán bộ tín dụng Cán bộ viên chức Doanh số cho vay Doanh số thu nợ Dư nợ cho vay Cánh đồng mẫu lớn Kho bạc nhà nước Giấy tờ có giá ix CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Trong những năm qua, việc thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng khởi xướng đã đưa nền kinh tế đất nước đạt được những thành tựu đáng kể. Điều đáng nói hơn hết là sản xuất nông nghiệp và phát triển nông thôn, năng suất và sản lượng các sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi tăng khá nhanh. Từ một nước phải lo nhập khẩu lương thực, nước ta đã trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới. Cơ cấu sản phẩm nông nghiệp nói riêng và cơ cấu sản xuất nông thôn nói chung đã từng bước chuyển dịch hướng tới phát triển một nền nông nghiệp hàng hóa, đời sống của người nông dân dần được cải thiện về mọi mặt. Quá trình chuyển mình đó luôn có sự quan tâm, đóng góp rất lớn của hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNO&PTNT) Việt Nam. Trong sự đóng góp ấy, NHNO&PTNT tỉnh Cà Mau nói chung và NHNO&PTNT huyện Thới Bình nói riêng góp phần không nhỏ. Huyện Thới Bình là một huyện nông nghiệp, có vị trí địa lý thuận lợi, có tiềm năng lớn về sản xuất nông nghiệp. Nhu cầu vốn đòi hỏi rất lớn từ nội lực các gia đình, từ ngân sách và từ nguồn vốn tín dụng Ngân hàng. Do đó phải mở rộng đầu tư vốn cho kinh tế hộ để tận dụng khai thác những tiềm năng sẵn có về đất đai, mặt nước, lao động, tài nguyên làm ra nhiều sản phẩm cho xã hội, cải thiện đời sống nhân dân. Tuy nhiên trên thực tế việc mở rộng cho vay vốn đối với hộ sản xuất(1) ngày càng khó khăn do món vay nhỏ, chi phí nghiệp vụ cao. Hơn nữa đối tượng vay gắn liền với điều kiện thời tiết, nắng mưa, hạn hán nên ảnh hưởng rất lớn đến đồng vốn vay, khả năng rủi ro luôn tiềm ẩn trong hoạt động tín dụng. với chủ trương công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới thì nhu cầu vay vốn của hộ ngày càng lớn hoạt động kinh doanh ngân hàng trong lĩnh vực cho vay hộ sản xuất sẽ có nhiều rủi ro. Bởi vậy mở rộng tín dụng phải đi kèm với việc nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Có như vậy hoạt động kinh doanh của ngân hàng mới thực sự trở thành “Đòn bẩy” thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Nhận thức được những vẫn đề trên và xuất phát từ thực tiễn hoạt động tín dụng cho vay vốn đến hộ sản xuất tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Thới Bình. Tôi quyết định chọn đề tài: “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Thới bình”. Nhằm mục đích tìm hiểu 1 Dođđặc thù về điều kiện tự nhiên của địa phương cũng như tính chất cho vay của Ngân hàng nên hộ sản xuất ở đây được hiểu là những hộ nông dân chủ yếu sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp- nuôi trồng thủy sản. Trong bài viết này hộ sản xuất và hộ nông dân được dùng tương đương nhau. 1 tình hình thực tế và từ đó tìm ra những giải pháp để đầu tư đáp ứng nhu cầu vốn cho phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn huyện và đảm bảo an toàn vốn đầu tư. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh huyện Thới Bình tỉnh Cà Mau. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Mục tiêu 1: Đánh giá chung về kết quả hoạt động kinh doanh NHNo&PTNT chi nhánh huyện Thới Bình qua 3 năm 2011, 2012, 2013 - Mục tiêu 2: Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng hộ sản xuất tại NHNo&PTNT chi nhánh huyện Thới Bình qua 3 năm 2011, 2012, 2013 - Mục tiêu 3: Đánh giá chất lượng hoạt động tín dụng hộ sản xuất tại ngân hàng trong thời gian qua. - Mục tiêu 4: Phân tích nhu cầu vay vốn của nông hộ tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh huyện Thới Bình - Mục tiêu 5: Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất tại NHNo&PTNT chi nhánh huyện Thới Bình qua 3 năm 2011, 2012, 2013 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1 Phạm vi về không gian Đề tài được thực hiện chủ yếu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh huyện Thới Bình tỉnh Cà Mau. 1.3.2 Phạm vi về thời gian - Số liệu thứ cấp được sử dụng để phân tích đề tài được thu thập qua ba năm 2011, 2012, 2013. - Số liệu sơ cấp được thu thập trong tháng 3 năm 2014. Thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp từ ngày 20/1/2014 đến ngày 25/4/2014. 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu Tập trung đi sâu phân tích tình hình hoạt động tín dụng hộ sản xuất tại của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh huyện Thới Bình tỉnh Cà Mau giai đoạn 2011- 2013. 2 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 2.1.1 Khái niệm tín dụng Tín dụng là hoạt động ra đời và phát triển gắn liền với sự tồn tại và phát triển của sản xuất hàng hóa. Tín dụng là một quan hệ kinh tế thể hiện dưới hình thức vay mượn và có hoàn trả. Ngày nay tín dụng được hiểu theo những định nghĩa sau: - Định nghĩa 1: Tín dụng là quan hệ kinh tế được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ hay hiện vật, trong đó người đi vay phải trả cho người cho vay cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định. - Định nghĩa 2: Tín dụng là phạm trù kinh tế, phản ánh quan hệ sử dụng vốn lẫn nhau giữa các pháp nhân và thể nhân trong nền kinh tế hàng hóa. - Định nghĩa 3: Tín dụng là một giao dịch giữa hai bên, trong đó một bên (trái chủ - người cho vay) cấp tiền, hàng hóa, dịch vụ, chứng khoán…dựa vào lời hứa thanh toán lại trong tương lai của bên kia (thụ trái - người cho vay). Như vậy “tín dụng” có thể diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau nhưng chúng cùng chỉ những hành động:hoặt động cho vay và đi vay và quan hệ này được ràng buộc trên cơ sở pháp luật hiện hành 2.1.2. Khái niệm tín dụng ngân hàng Từ quan niệm về tín dụng, có thể đưa ra một quan niệm chung về TDNH như sau: TDNH là một quan hệ kinh tế giữa ngân hàng và khách hàng, trong đó ngân hàng chuyển giao tiền hay tài sản cho khách hàng trong một thời gian nhất định với những thoả thuận hoàn trả cả gốc và lãi trong một thời gian nhất định giữa khách hàng và ngân hàng. TDNH có các đặc trưng: (1) Tài sản giao dịch trong quan hệ tín dụng bao gồm 2 hình thức: cho vay (bằng tiền) và cho thuê (bất động sản và động sản); (2) Khi chuyển giao tài sản cho người đi vay sử dụng phải có vật thế chấp (đảm bảo); (3) Giá trị hoàn trả thông thường phải lớn hơn giá trị lúc cho vay. 2.1.3. Bản chất và vai trò của tín dụng 2.1.3.1. Bản chất Bản chất của tín dụng một giao dịch về tài sản trên cơ sở có hoàn trả, có các đặc trưng sau: - Tài sản trong quan hệ tín dụng bao gồm hai hình thức: cho vay (bằng tiền) và cho thuê (bất động sản hoặc động sản). 3 - Người cho vay khi chuyển giao tài sản cho người vay sử dụng phải có cơ sở để tin rằng người đi vay trả nợ đúng hạn. - Trong quan hệ tín dụng người cho vay chỉ chuyển nhượng lại quyền sử dụng vốn cho người đi vay trong một thời gian nhất định. Tuy nhiên, người đi vay không có quyền sở hữu số vốn ấy nên phải hoàn trả khi đến hạn. Sự hoàn trả không chỉ đảm bảo về mặt giá trị về vốn mà còn được tăng thêm một lượng giá trị dưới hình thức lợi tức. Chính vì vậy mà quan hệ tín dụng rất khác biệt so với các mối quan hệ khác. 2.1.3.2. Vai trò tín dụng - Tín dụng góp phần thúc đẩy sản xuất lưu thông hàng hóa phát triển Trong nền kinh tế thị trường thì hiện tượng thừa, thiếu vốn tạm thời tại doanh nghiệp là thường xuyên. Do đó, tín dụng là cầu nối giữa tiết kiệm và đàu tư. Vốn tín dụng giúp doanh nghiệp mở rộng sản xuất, cải tiến kỹ thuật, áp dụng kỹ thuật mới, giảm giá thành, là điều kiện để tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. - Tín dụng góp phần thúc đẩy quá trinh tích tụ và tập trung vốn Trong cơ chế thị trường các doanh nghiệp đều muốn khuyếch trương lợi nhuân. Nhờ nguồn vốn tín dụng doanh nghiệp sẽ có ngay một số vốn lớn để tận dụng các cơ hội kinh doanh, tạo ra lợi nhuận nhiều hơn, tích lũy nhiều hơn và nhanh hơn. Do đó tín dụng góp phần tích lũy vốn. - Tín dụng góp phần lảm giảm chi phí lưu thông xã hội Thông qua các hình thức tín dụng đã tạo ra được các công cụ như: Thương phiếu, trái phiếu kho bạc, tín phiếu kho bạc, kỳ phiếu. Đây là những chứng từ có giá có thể thay thế một lượng tiền mặt trong lưu thông. Do đó làm giảm chi phí in tiền, bảo quản, vận chuyển và đếm tiền. Như vậy tín dụng đã góp phần làm giảm chi phí lưu thông xã hội. - Tín dụng góp phần ổn định tiền tệ, ổn định giá cả Với chức năng tập trung tận dụng những nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội. Đồng thời mở rộng công tác thanh toán không dùng tiền mặt, tín dụng trực tiếp giảm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, một bộ phận mà nhà nước rất khó quản lí, dễ bị tác động của các quy luật lưu thông tiến bộ. - Tín dụng góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn việc làm, ổn định trật tự xã hội Tín dụng thúc đẩy sản xuất phát triển, ổn định tiền tệ, ổn định giá cả góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế, ổn định đời sống nhân dân. Ngoài ra tín dụng cũng làm cho doanh nghiệp hoạt động bình thường tạo công ăn việc làm cho người lao động, nâng cao đời sống của thành viên trong xã hội, từ đó góp phần ổn định trật tự xã hội, đưa xã hội ngày càng tiến bộ 4 2.1.4 Phân loại tín dụng 2.1.4.1 Căn cứ vào thời hạn cho vay - Cho vay ngắn hạn: có thời hạn đến 1 năm - Cho vay trung hạn: có thời hạn từ trên 1 năm đến 5 năm - Cho vay dài hạn: có thời hạn trên 5 năm. 2.1.4.2 Căn cứ vào đảm bảo tín dụng - Tín dụng không có bảo đảm: là tín dụng không có tài sản cầm cố, thế chấp hay có bảo lãnh của người thứ ba. - Tín dụng có bảo đảm: là tín dụng có tài sản cầm cố, thế chấp hay có bảo lãnh của người thứ ba. 2.1.4.3 Căn cứ mục đích tín dụng - Tín dụng bất động sản: đây là các khoản tín dụng được bảo đảm bằng bất động sản, bao gồm: + Tín dụng ngắn hạn: cho xây dựng và mở rộng đất đai. + Tín dụng dài hạn: để mua đất đai, nhà cửa, căn hộ, cơ sở dịch vụ, trang trại và bất động sản ở nước ngoài. + Tín dụng công thương nghiệp: đây là các khoản tín dụng cấp cho các doanh nghiệp để trang trải các chi phí như mua nguyên vật liệu, trả thuế, và chi trả lương. + Tín dụng nông nghiệp: các khoản tín dụng cấp cho các hoạt động nhằm trợ giúp các hoạt động trồng trọt, thu hoạch mùa màng và chăn nuôi gia súc. + Tín dụng cá nhân: đây là các khoản tín dụng cấp cho cá nhân để mua sắm hàng hoá đắt tiền như xe hơi, nhà, di động, trang thiết bị trong nhà. + Tín dụng cho các tổ chức tài chính: đây là các khoản tín dụng cấp cho các ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty tài chính và các tổ chức tài chính khác. + Cho thuê tài chính: là việc Ngân hàng mua các trang thiết bị, máy móc và cho thuê lại chúng. + Tín dụng khác: bao gồm các khoản tín dụng khác chưa được phân loại ở trên (ví dụ: tín dụng kinh doanh chứng khoán). 2.1.5 Nguyên tắc và điều kiện tín dụng 2.1.5.1 Nguyên tắc tín dụng - Vốn vay phải được hoàn trả đầy đủ cả vốn gốc và lãi vay theo đúng thời hạn đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. - Vốn vay phải được sử dụng đúng mục đích, có hiệu quả kinh tế. 5 2.1.5.2 Điều kiện cấp tín dụng Tổ chức tín dụng xem xét và cho vay khi khách hàng có đủ năm điều kiện sau: - Có đầy đủ năng lực pháp luật và hành vi dân sự, chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của Pháp luật. Đối với khách hàng là pháp nhân, cá nhân nước ngoài phải có năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự theo qui định pháp luật của nước mà pháp nhân đó có quốc tịch hoặc cá nhân đó là công dân, nếu pháp luật nước ngoài đó được Bộ Luật Dân sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các văn bản luật của Việt Nam ký kết tham gia quy định. - Khách hàng vay vốn có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời gian cam kết. - Khách hàng vay vốn có mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp. - Có phương án sản xuất kinh doanh, dự án đầu tư hoặc dự án phục vụ đời sống khả thi có hiệu quả. - Thực hiện các quy định về đảm bảo tiền vay theo quy định của chính phủ và hướng dẫn của ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 2.1.6 Thời hạn cho vay - Ngân hàng và khách hàng căn cứ vào chu kỳ sản xuất kinh doanh, chu kỳ ngân quỹ, khả năng trả nợ của khách hàng, khả năng nguồn vốn cho vay của ngân hàng và các nội dung khác để thoả thuận thời hạn cho vay và được ghi nhận cụ thể trong Hợp đồng tín dụng giữa ngân hàng và khách hàng. - Đối với các tổ chức Việt Nam và nước ngoài, thời hạn cho vay không quá thời hạn được phép sinh sống, hoạt động tại Việt Nam. - Đối với các cá nhân nước ngoài, thời hạn cho vay không vượt quá thời hạn được phép sinh sống, hoạt động tại Việt Nam. 2.1.7 Kỳ hạn trả nợ Là khoản thời gian trong thời hạn cho vay đã được thỏa thuận giữa tổ chức tín dụng và khách hàng mà tại cuối mỗi khoảng thời gian đó khách hàng phải trả một phần hoặc toàn bộ vốn vay cho tổ chức tín dụng. 2.1.7.1 Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ gốc, gia hạn trả nợ gốc. - Trong trường hợp khách hàng không đủ điều kiện trả nợ gốc đúng kỳ hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng và có văn bản đề nghị thì tổ chức tín dụng xem xét cho điều chỉnh kỳ hạn trả nợ. - Trường hợp khách hàng không trả hết nợ gốc trong thời hạn cho vay và có văn bản đề nghị gia hạn nợ thì tổ chức tín dụng xem xét gia hạn nợ. Thời gian gia hạn nợ đối với cho vay ngắn hạn tối đa bằng 12 tháng, đối với cho 6 vay trung hạn và dài hạn tối đa bằng ½ thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. 2.1.7.2 Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lãi, gia hạn trả nợ lãi - Trường hợp khách hàng không trả nợ lãi đúng kỳ hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng và có văn bản đề nghị điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lãi thì tổ chức tín dụng xem xét quyết định điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lãi. - Trường hợp khách hàng không trả hết nợ lãi trong thời hạn cho vay đã thỏa thuận tron hợp đồng tín dụng và có văn bản đề nghị gia hạn nợ lãi thì tổ chức tín dụng xem xét thời hạn gia hạn nợ lãi. Trong thời hạn gia hạn nợ lãi áp dụng theo thời hạn gia hạn nợ gốc. 2.1.8 Lãi suất cho vay Mức lãi suất cho vay do tổ chức tín dụng và khách hàng thoả thuận phù hợp với quy định của Ngân hàng Nhà nước về lãi suất cho vay tại thời điểm ký kết hợp đồng tín dụng. Tổ chức tín dụng có trách nhiệm công bố công khai các mức lãi suất cho vay cho khách hàng biết. Lãi suất cho vay được áp dụng đối với các khách hàng được ưu đãi về lãi suất theo quy định của chính phủ và người hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước. Mức lãi suất áp dụng đối với khoản nợ gốc quá hạn do tổ chức tín dụng ấn định và thoả thuận với khách hàng trong hợp đồng tín dụng nhưng không vượt quá 150% lãi suất cho vay áp dụng trong hạn cho vay đã được ký kết hoặc điều chỉnh trong hợp đồng tín dụng. 2.1.9 Đối tượng và nhu cầu vốn không được cho vay  Đối tượng không được cho vay - Thành viên Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát, tổng giám đốc, phó giám đốc, cán bộ nhân viên của NHNo & PTNT thực hiện nhiệm vụ thẩm định, quy định cho vay. - Bố mẹ, vợ, chồng, con của thành viên hội đồng quản trị, kiểm soát, tổng giám đốc, phó giám đốc của NHNo & PTNT Việt Nam. - Giám đốc, phó giám đốc sở giao dịch, chi nhánh các cấp - Bố mẹ, vợ, chồng, con của giám đốc, phó giám đốc sở giao dịch, chi nhánh các cấp  Nhu cầu vốn không được cho vay - Để mua sắm tài sản cố định và chi phí hình thành nên tài sản pháp luật cấm mua bán, chuyển nhượng, chuyển đổi. - Để thanh toán các chi phí cho việc thực hiện các giao dịch pháp luật cấm. - Để đáp ứng các nhu cầu tài chính của các giao dịch mà pháp luật cấm. 7 2.1.10 Biện pháp bảo đảm tiền vay - Cầm cố, thế chấp bằng tài sản của khách hàng vay: Trong quan hệ tín dụng cầm cố, thế chấp là người đi vay đem tài sản bất động sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình cho ngân hàng cho vay nắm giữ đi vay một số tiền nhất định và dùng số tài sản đó để đảm bảo cho số nợ vay. Nếu đến hạn, người vay không trả được cho ngân hàng thì ngân hàng sẽ phát mãi hoặc tiếp nhận tài sản thế chấp, cầm cố để thu nợ. - Bảo lãnh bằng tài sản của bên thứ ba: Bên bảo lãnh đem tài sản của mình thế chấp hoặc cầm cố cho ngân hàng (bên nhận bảo lãnh) để đảm bảo một khoản nợ cho người được bảo lãnh. Nếu đến hạn mà người đi vay không trả được nợ cho ngân hàng thì người bảo lãnh đứng ra trả nợ thay nếu không thì ngân hàng sẽ phát mãi tài sản thế chấp, cầm cố để thu nợ. - Bảo đảm bằng tài sản hình thành từ vốn vay: Bên cho vay (Ngân hàng) và bên đi vay (khách hàng) có thể thỏa thuận dùng tài sản hình thành bằng vốn vay để đảm bảo nợ vay. Nếu khi đến hạn mà bên vay không thực hiện việc trả nợ thì ngân hàng cho vay sẽ xử lý tài sản hình thành bằng vốn vay để thu nợ. 2.1.11 Giới hạn vay và phương thức cho vay 2.1.11.1 Giới hạn vay - Tổng dư nợ cho vay đói với một khách hàng không được quá 15% vốn tự có của tổ chức tín dụng, trừ trường hợp đối với những khoản cho vay từ nguồn vốn ủy thác của Chính phủ, của các tổ chức và cá nhân. Trường hợp nhu cầu vốn của một khách hàng vượt quá 15% vốn tự có của tổ chức tín dụng hoặc khách hàng có nhu cầu huy động vốn từ nhiều nguồn tiền các tổ chức tín dụng cho vay hợp vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. - Trong trường hợp đặc biệt, tổ chức tín dụng chỉ được cho vay vượt quá mức giới hạn cho vay theo quy định khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép đối với từng trường hợp cụ thể. - Mức cho vay tối đa đối với một khách hàng không được vượt quá 70% giá trị tài sản thế chấp của khách hàng đó. - Việc xác định vốn tự có của các tổ chức tín dụng để làm căn cứ tính toán giới hạn cho vay được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 2.1.11.2 Phương thức cho vay - Cho vay từng lần Mỗi lần cho vay vốn khách hàng và tổ chức tín dụng làm thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. 8