Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lêi nãi ®Çu
§Êt n-íc ta hiÖn nay ®ang tiÕn hµn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Tuy nhiªn, nÒn s¶n xuÊt cña chóng ta cßn ë
møc ®é thÊp, trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cßn l¹c hËu. V× vËy, vÊn
®Ò quan träng hiÖn nay ®Æt ra ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp lµ ph¶i
chó träng ®Çu t- më réng tµi s¶n cè ®Þnh, ®Çu t- theo chiÒu s©u,
nh»m hiÖn ®¹i ho¸ kü thuËt c«ng nghÖ, hoµn thµnh vµ n©ng cao
chÊt l-îng s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi.
Muèn thùc hiÖn ®-îc ®iÒu nµy, c¸c Doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö
dông ®Õn mét khèi l-îng vèn kh¸ lín. Nguån vèn mµ c¸c Doanh
nghiÖp dïng ®Ó ®Çu t- cã thÓ lµ : nguån vèn tù cã, vèn cña nhµ
n-íc, vèn vay Ng©n hµng...
HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc
ho¹t ®éng víi nguån vèn chñ yÕu dùa vµo nguån vèn vay ng©n
hµng. Theo mét b¸o c¸o cña Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam, cã ®Õn
80 – 90% vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®-îc h×nh thµnh tõ
vèn vay ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông.
Trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch Nhµ n-íc cßn h¹n hÑp, ch-a thÓ cÊp
®ñ vèn ph¸p ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp, nguån vèn tù bæ sung cña
c¸c doanh nghiÖp c¸c n¨m qua chØ chiÕm mét tû träng rÊt nhá. Cã
thÓ nãi, gÇn 7000 doanh nghiÖp nhµ n-íc ®-îc thµnh lËp theo
QuyÕt ®Þnh 388 vµ ®-îc thµnh lËp míi ®Õn nay ®ang gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n vÒ vèn, chÝnh v× thÕ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng
nhê vµo nguån vèn vay cña c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông.
Tuy nhiªn, xung quanh nghiÖp vô cho vay cña Ng©n hµng
th-¬ng m¹i (NHTM) ®ang cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò tån ®äng g©y nªn
nhiÒu h¹n chÕ cho b¶n th©n NHTM còng nh- cho doanh nghiÖp.
Nh- vËy vÊn ®Ò cÊp b¸ch cÇn ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao
chÊt l-îng nghiÖp vô cho vay cña NHTM, gãp phÇn cung cÊp vèn
cho c¸c doanh nghiÖp còng nh- c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh trong nÒn kinh tÕ nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt
n-íc?
Trong bµi viÕt nµy, em xin tr×nh bµy vÒ ®Ò tµi “N©ng cao chÊt
lîng cho vay cña NHTM trong nÒn kinh tÕ”. Bµi viÕt gåm cã ba
phÇn:
- Ch-¬ng I : Tæng quan vÒ Ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ nghiÖp vô
cho vay.
- Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò cho vay ë ViÖt Nam
- Ch-¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l-îng nghiÖp
vô cho vay.
§èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu trong bµi viÕt nµy chñ yÕu gåm
c¸c v¨n b¶n, chÕ ®é cña Nhµ N-íc còng nh- thùc tÕ ho¹t ®éng cho
vay trong vµi n¨m gÇn ®©y.
§©y lµ mét vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p, vµ do tr×nh ®é cßn cã nhiÒu h¹n
chÕ nªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái
nh÷ng khiÕm khuyÕt, ®ßi hái sau nµy cÇn cã sù nghiªn cøu s©u h¬n
c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc tiÕn. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o
NguyÔn H÷u Tµi ®· h-íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi.
2
Ch-¬ng I
tæng quan vÒ ng©n hµng th-¬ng m¹i
vµ nghiÖp vô cho vay cña ng©n hµng th-¬ng
m¹i
I .Ng©n hµng th-¬ng m¹i
¥ hÇu hÕt c¸c n-íc, c¸c ng©n hµng trung -¬ng vµ chØ cã c¸c ng©n
hµng trung -¬ng míi cã thÓ ph¸t hµnh tiÒn. Song, nÕu nh- b¹n
céng tÊt c¶ mÖnh gi¸ cña c¸c tµi kho¶n sÐc vµ tµi kho¶n tiÕt kiÖm ë
trong n-íc, chóng sÏ cho mét tæng sè lín h¬n nhiÒu so víi sè tiÒn
®-îc in. VËy sè tiÒn thªm nµy ë ®©u ra ?
Thùc tÕ, cung tiÒn ®-îc t¹o ra do sù t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c
ng©n hµng vµ ng©n hµng trung -¬ng. Chóng ta b¾t ®Çu b»ng viÖc
xem xÐt mét sè khÝa c¹nh vÒ lÞch sö vµ thÓ chÕ cña ng©n hµng
th-¬ng m¹i.
1.Qu¸ tr×nh ra ®êi cña ng©n hµng
Nguån gèc cña Ng©n hµng khëi ®Çu tõ qu¸ khø xa x-a cña lÞch
sö. Nh÷ng nhµ nghiªn cøu ®· t×m thÊy nã trong nh÷ng thÓ chÕ cã
tõ hµng ngh×n n¨m tr-íc c«ng nguyªn, c¸c nhµ hµi h-íc coi nã nh“mét nghÒ cæ nhÊt trªn thÕ giíi”.
Tuy nhiªn C.Mark cho r»ng ng©n hµng th-¬ng m¹i ra ®êi tõ c¸c
nhµ t- b¶n th-¬ng nghiÖp trong nhãm c¸c nhµ t- b¶n th-¬ng
nghiÖp t¸ch ra mét nhãm lµm viÖc chuyÓn, ®æi tiÒn gi÷a c¸c quèc
3
gia, c¸c vïng. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc chuyÓn ®æi tiÒn ®ã, ng-êi
ta n¾m ®-îc mét quü tiÒn nhµn rçi nµo ®ã vµ hä thÊy tèt nhÊt lµ sö
dông cho vay hoÆc ®Çu t- ®Ó thu thªm mét kho¶n lîi nhuËn.
Trong khi ®ã c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i l¹i cho r»ng c¸c ng©n
hµng th-¬ng m¹i ra ®êi tõ c¸c nhµ thî kim hoµn vµ tr¶i qua mét
thêi kú gåm ba giai ®o¹n :
+ Giai ®o¹n c¸c nhµ thî vµng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng nhËn tiÒn
göi vµ gi÷ hé vµng cho kh¸ch hµng, th«ng qua viÖc nµy hä nhËn
®-îc mét kho¶n hoa hång. §Æc tr-ng cña giai ®o¹n nµy lµ c¸c thî
kim hoµn gi÷ l¹i 100% sè tiÒn hoÆc sè vµng kh¸ch hµng göi. NhvËy kho chøa tiÒn cña c¸c thî kim hoµn còng gièng nh- nh÷ng kho
hµng th«ng th-êng kh¸c.
+ Giai ®o¹n c¸c nhµ thî vµng nhËn thÊy viÖc gi÷ l¹i 100% tiÒn
göi cña kh¸ch lµ kh«ng cÇn thiÕt v× viÖc mäi kh¸ch hµng rót tiÒn
cïng mét lóc lµ kh«ng xaû ra th-êng xuyªn. H¬n n÷a, hµng ngµy
cã mét sè ng-êi rót tiÒn ra nh-ng ®ång thêi còng cã mét sè ng-êi
göi tiÒn vµo. V× vËy hä quyÕt ®Þnh gi÷ l¹i mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh nµo
®ã trong trong sè tiÒn göi cña kh¸ch hµng, nh»m b¶o ®¶m kh¶
n¨ng chi tr¶ tiÒn th-êng xuyªn. PhÇn lín sè tiÒn cßn l¹i ®-îc ®em
cho vay hoÆc ®Çu t-.
+ Giai ®o¹n c¸c nhµ thî vµng võa cho vay vµ ®Çu t- võa më réng
ra nh÷ng lÜnh vùc dÞch vô kh¸c nh- chuyÓn tiÒn hé, thanh to¸n
cho kh¸ch hµng, mua b¸n hé tiÒn n-íc ngoµi,...
Cã thÓ nãi ng©n hµng chØ xuÊt hiÖn khi cã ba nghiÖp vô : nhËn
tiÒn göi, cho vay ®Çu t-, dÞch vô thanh to¸n.
Tõ ®ã ta cã kh¸i niÖm vÒ ng©n hµng th-¬ng m¹i : lµ tæ chøc kinh
doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông vµ ng©n hµng mµ ho¹t ®éng
4
chñ yÕu, th-êng xuyªn cña nã lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi
tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, ®Çu t- ®Ó
chiÕt khÊu vµ ®Ó lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n.
ChiÕt khÊu lµ ng©n hµng th-¬ng m¹i mua l¹i nh÷ng kú phiÕu
th-¬ng m¹i cña kh¸ch hµng.
§Çu t- lµ ng©n hµng th-¬ng m¹i sö dông vèn víi tÝnh chÊt hîp
t¸c kinh doanh cã thÓ víi c¸c doanh nghiÖp, ng©n hµng kh¸c theo
ph-¬ng thøc cïng chia sÎ rñi ro vµ ph©n chia lîi nhuËn.
Ph-¬ng tiÖn thanh to¸n ®-îc thùc hiÖn khi mét doanh nghiÖp
më tµi kho¶n ë ng©n hµng cã sè d-, ng©n hµng sÏ sö dông sè d- ®ã
®Ó thanh to¸n cho kh¸ch hµng hé doanh nghiÖp.
2. Ph©n lo¹i ng©n hµng :
Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó dùa vµo ®ã ph©n lo¹i ng©n hµng.
- Theo h×nh thøc së h÷u :
+ Ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh : lµ c¸c ng©n hµng cã vèn
®iÒu lÖ 100% cña nhµ n-íc. HiÖn nay, ViÖt Nam cã bèn ng©n hµng
th-¬ng m¹i quèc doanh lµ : ®Çu t- ph¸t triÓn, c«ng th-¬ng, ngo¹i
th-¬ng, n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.
+ Ng©n hµng cæ phÇn : lµ ng©n hµng cã vèn ®iÒu lÖ do c¸c cæ
®«ng ®ãng gãp. C¸c cæ ®«ng cã thÓ lµ t- nh©n hoÆc c¸c ®¬n vÞ
kinh tÕ cña nhµ n-íc.
Ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn t- nh©n th× c¸c cæ ®«ng chØ
gåm cã c¸c t- nh©n. Ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn hçn hîp
th× c¸c cæ ®«ng gåm cã c¶ c¸c t- nh©n vµ doanh nghiÖp nhµ
n-íc.
- Theo chuyªn ngµnh :
+ Ng©n hµng n«ng nghiÖp
5
+ Ng©n hµng ngo¹i th-¬ng
+ Ng©n hµng c«ng th-¬ng
+ Ng©n hµng ®Çu t- vµ ph¸t triÓn
Trong nÒn kinh tÕ ng©n hµng th-¬ng m¹i ®a sè ®-îc hiÓu lµ
ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn. Nh-ng hÖ thèng ng©n hµng
th-¬ng m¹i ViÖt nam lµ hÖ thèng ng©n hµng nhµ n-íc.
3. Chøc n¨ng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
- Chøc n¨ng kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ – tÝn dông vµ ng©n
hµng nh»m môc tiªu thu lîi nhuËn. KÓ tõ khi trong nÒn kinh tÕ –
x· héi cã hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp, th× chøc n¨ng cña c¸c lo¹i
h×nh ng©n hµng ®-îc ph©n ®Þnh mét c¸ch râ rµng. Sù ph©n ®Þnh ®ã
®-îc chØ râ b»ng luËt. Ng©n hµng Trung -¬ng chØ thùc hiÖn chøc
n¨ng qu¶n lý vÒ mÆt nhµ n-íc. Môc tiªu cña ng©n hµng Trung
-¬ng lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn vµ thùc hiÖn b¶o ®¶m sù an toµn
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng. Trong khi ®ã,
ng©n hµng th-¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh. Trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· thùc
hiÖn viÖc dÉn vèn tõ nh÷ng ng-êi cã kh¶ n¨ng cho vay ®Õn ng-êi
muèn vay trong nÒn kinh tÕ. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng
cho vay, ng©n hµng th-¬ng m¹i thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n
nh- chuyÓn tiÒn, m«i giíi t- vÊn cho kh¸ch hµng ...
- Chøc n¨ng t¹o ra tiÒn göi. L-îng tiÒn cung øng bao gåm tiÒn
l-u hµnh vµ tiÒn göi sÐc. TiÒn l-u hµnh lµ giÊy b¹c do ng©n hµng
Trung -¬ng ph¸t hµnh, th«ng th-êng chØ chiÕm kho¶ng 5% trong
tæng sè c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. TiÒn cña ng©n hµng th-¬ng
m¹i lµ tiÒn göi sÐc ®-îc t¹o ra th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông cña
ng©n hµng.
6
TiÒn göi sÐc = tiÒn dù tr÷ / tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc
TiÒn göi sÐc th-êng chiÕm kho¶ng 90% - 95% trong l-îng cung
øng tiÒn.
II.Cho vay cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
Cho c¸c kh¸ch hµng vay, ng©n hµng ®ãng vai trß chñ nî. NhËn
tiÒn göi cña kh¸ch hµng, ng©n hµng ®ãng vai trß ng-êi ®i vay.
Th«ng qua nghiÖp vô nµy, ng©n hµng ®· mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai
phÝa. Ng-êi göi tiÒn ®· gãp cho nÒn kinh tÕ mét sè vèn vµ thu ®-îc
lîi tøc, ng-êi ®i vay cã vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh. Vµ
tÊt nhiªn, ng©n hµng còng thu ®-îc lîi nhuËn.
1. ThuyÕt cho vay th-¬ng m¹i
Theo häc thuyÕt cho vay th-¬ng m¹i, hay cßn ®-îc gäi lµ luËn
®iÓm vÒ c¸c th-¬ng phiÕu thùc, kho¶n cho vay th-¬ng m¹i ph¶i lµ
kho¶n cho vay ng¾n h¹n, cã kh¶ n¨ng tù hoµn tr¶, cã kh¶ n¨ng tù
thanh to¸n.
“ Cã kh¶ n¨ng tù hoµn tr¶ ” ®îc lý gi¶i lµ nguån tiÒn dù tÝnh
tr¶ nî ph¶i ®-îc xuÊt hiÖn cïng thêi ®iÓm víi ho¹t ®éng ®-îc tiÕn
hµnh b»ng kho¶n ®i vay. ThÝ dô : kho¶n cho c¸c h·ng, c¸c c¸ nh©n
vay ®Ó mua hµng. Khi ®-îc sö dông mua hµng, ®· lµm n¶y sinh
nguån tiÒn tr¶ nî gèc vµ l·i.
Ngµy nay, c¸c ng©n hµng kh«ng cßn tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c
cña c¸c häc thuyÕt nµy. Häc thuyÕt thùc sù chøa ®ùng nh÷ng
khiÕm khuyÕt vÒ mÆt lý luËn. Sai lÇm c¬ b¶n cña nã lµ kh«ng cã
bÊt cø mét kho¶n cho vay nµo cã ®-îc kh¶ n¨ng tù trang tr¶i, tù
7
thanh to¸n mét c¸ch tù ®éng, v× chóng lu«n lu«n ph¶i ë trong mét
hÖ thèng vµ chÞu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c. ThÝ dô : do mét ®iÒu
kiÖn nµo ®ã, ng-êi tiªu dïng kh«ng thÓ mua hµng, th× râ rµng kh¶
n¨ng tù hoµn tr¶ kh«ng cã tÝnh hiÖn thùc. Trong nh÷ng thËp niªn
gÇn ®©y, ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n tiÒn mÆt, c¸c ng©n hµng
th-¬ng m¹i ®Òu ph¶i coi viÖc chuyÓn ®æi c¸c chøng chØ tiÒn göi, tÝn
phiÕu kho b¹c...lµ c¸c h×nh thøc h÷u hiÖu h¬n.
ViÖc h¹n chÕ nghiÖp cô Cã b»ng c¸ch cÊp mét sè tÝn dông
th-¬ng m¹i ng¾n h¹n sÏ cñng cè tÝnh æn ®Þnh, n©ng thªm møc ®é
an toµn cho toµn hÖ thèng. Theo quan ®iÓm cña häc thuyÕt cÇn
th«ng qua khèi l-îng tÝn dông lÉn tæng khèi l-îng tiÒn tÖ ( d-¬Ý
d¹ng tiÒn göi hay kú phiÕu ng©n hµng ), ®Ó t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu
tiÒn cho vay trong c¸c giai ®o¹n cña mét chu kú. ThÝ dô : trong thêi
kú h-ng thÞnh kinh tÕ, nh÷ng ng-êi b¶o vÖ häc thuyÕt nµy ®-a ra
quan ®iÓm kh¸ch hµng cã thÓ cho vay theo hai c¸ch : cung cÊp tiÒn
cho kh¸ch b»ng c¸ch hoÆc n©ng sè d- c©n ®èi trªn tµi kho¶n tiÒn
göi kh«ng thêi h¹n, hoÆc ph¸t hµnh kú phiÕu ng©n hµng. ViÖc xuÊt
hiÖn tiÒn “ bæ sung ” sÏ kÝch thÝch t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Song trong
mäi t×nh huèng tæng khèi l-îng tiÒn cho vay chØ ®-îc xÊp xØ víi
tæng khèi l-îng tµi s¶n Nî cña Ng©n hµng.
Theo häc thuyÕt, vai trß quyÕt ®Þnh tÝnh æn ®Þnh kinh tÕ ph¶i lµ
sè l-îng tiÒn tÖ trong l-u th«ng ®¶m b¶o æn ®Þnh trong suèt chu
kú, ®Æc biÖt trong thêi kú suy tho¸i. HiÖn nay yÕu tè ®¶m b¶o møc
®é an toµn vµ tÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng ng©n hµng kh«ng phô
thuéc vµo c¸c møc ®é h¹n chÕ lo¹i h×nh cho vay, mµ phô thuéc vµo
thùc tÕ b¶o hiÓm tiÒn cho vay. Do vËy cÇn cã nh÷ng h×nh thøc cho
vay ®¶m b¶o ®-îc nguån vèn cña ng©n hµng.
8
2. C¸c vÊn ®Ò chung
1.0- C¸c lo¹i h×nh cho vay
Ph©n lo¹i c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng th-¬ng m¹i cã thÓ
®-îc xem xÐt trªn nhiÒu tiªu thøc.
Theo tiªu thøc thêi gian ta cã tÝn dông ng¾n, trung vµ dµi h¹n.
Theo tÝnh chÊt huy ®éng, chia ra tÝn dông cã thÓ huy ®éng vµ tÝn
dông kh«ng thÓ huy ®éng ( cã thÓ v¸n l¹i vµ kh«ng thÓ b¸n l¹i ).
TÝn dông cã thÓ d-íi h×nh thøc cho vay tiÒn, hoÆc dùa trªn viÖc
chuyÓn nh-îng tr¸i quyÒn.
Cho vay tiÒn lµ mét lo¹i hîp ®ång kinh tÕ. Ng-êi cho vay cam
kÕt giao cho ng-êi vay mét kho¶n tiÒn vµ ng-êi vay cam kÕt hoµn
tr¶ gèc vµ laÜ theo mét l·i suÊt quy ®Þnh vµo mét thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh.
Cho vay trªn c¬ së chuyÓn nh-îng tr¸i quyÒn lµ h×nh thøc kh¸ch
hµng lµ chñ mét tr¸i phiÕu cã kú h¹n nh-ng muèn cã vèn ngay lËp
tøc, nªn hä yªu cÇu ng©n hµng cÊp cho ngay sè tiÒn ®ã, trõ ®i phÇn
tr¶ l·i. Hä chuyÓn nh-îng tr¸i quyÒn cho ng©n hµng. Khi ®Õn h¹n,
ng©n hµng sÏ ®ßi ng-êi cã tr¸ch nhiÖm ph¶i thanh to¸n tr¸i phiÕu
®ã. Tr¸i phiÕu ®-îc sö dông phæ biÕn lµ kú phiÕu.
HiÖn nay, phÇn lín c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®Òu thùc hiÖn cho
vay trªn c¬ së kú phiÕu. Trªn kú phiÕu, th«ng th-êng mét c¸ nh©n,
hay mét h·ng, mét tæ chøc cña chÝnh phñ(®-îc gäi lµ ng-êi ph¸t
hµnh kú phiÕu ) kh¼ng ®Þnh b»ng v¨n b¶n tr¸ch nhiÖm bÊt kh¶
kh¸ng tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng-êi gi÷ kú phiÕu vµo mét
thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Th«ng th-êng khi nhËn kú phiÕu, ng©n hµng
9
chØ cho vay 75% tæng gÝa trÞ kú phiÕu. Khi ng-êi ph¸t hµnh kú
phiÕu kh«ng tr¶ ®óng h¹n ng©n hµng cã quyÒn khëi tè theo luËt tè
tông.
Kú phiÕu kh«ng chØ ®-îc lËp trªn c¬ së cã giao dÞch thùc vÒ hµng
ho¸ mµ cßn cã thÓ lËp trªn c¬ së nghiÖp vô tµi chÝnh ( cho nhau
vay vèn ), nh»m ®Ó nhËn mét sè tiÒn b»ng c¸ch chiÕt khÊu hay
dïng kú phiÕu lµm vËt thÕ chÊp.
§Ó b¶o ®¶m thu ®-îc tiÒn vay, ng©n hµng th-êng yªu cÇu kh¸ch
hµng ph¶i thÕ chÊp b»ng c¸c giÊy tê chøng nhËn quyÒn së h÷u bÊt
®éng s¶n, cæ phiÕu, thÎ tiÕt kiÖm, giÊy tê b¶o hiÓm... hoÆc giÊy tê
x¸c nhËn quyÒn së h÷u « t«, c¸c lo¹i tµi s¶n cã gi¸ trÞ vµ cã ph¶i
thêi h¹n sö dông l©u dµi
( ®-îc mua ) trong thêi h¹n vay tiÒn ... NÕu kh¸ch hµng kh«ng
hoµn tr¶ ®óng thêi h¹n, ng©n hµng cã quyÒn ph¸t m¹i sè tµi s¶n
thÕ chÊp ®Ó thu nî.
HiÖn nay kh¸ch hµng cã xu h-íng dïng chøng kho¸n lµm vËt
thÕ chÊp v× ®èi víi lo¹i cho vay nµy ng©n hµng thu lîi tøc kh«ng
cao. Thªm vµo ®ã, kh¸ch hµng vÉn gi÷ ®-îc quyÒn lîi cña m×nh do
chøng kho¸n ®em l¹i.
Trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, tiÒn vay cã thÕ chÊp Ýt rñi ro nªn
chÞu l·i suÊt thÊp h¬n lo¹i cho vay kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp. §èi
víi c¸c kh¸ch hµng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao, ng©n hµng th-êng
chi vay kh«ng cã b¶o ®¶m.
1.1- H¹n møc tÝn dông
Theo luËt ®Þnh, ng©n hµng kh«ng ®-îc cho mét kh¸ch hµng vay
v-ît qu¸ mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh so víi vèn tù cã cña ng©n hµng. Vèn
tù cã cña ng©n hµng bao gåm tæng gi¸ trÞ cæ phiÕu céng vèn dù
10
phßng vµ lîi nhuËn ch-a chia. H¹n møc nµy nh»m ®¶m b¶o an
toµn vèn cho vay, ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n t¸n rñi ro trong kinh
doanh ng©n hµng, tr¸nh rñi ro ®¹o ®øc tõ phÝa kh¸ch hµng. Mét
nghÞch lý trong thùc tÕ lµ kho¶n cho vay cµng lín th× rñi ro ®¹o
®øc tõ phÝa kh¸ch hµng cµng cao.
C¸c ng©n hµng kh«ng tµi trî 100% cho nh÷ng nhu cÇu cña c¸c xÝ
nghiÖp. C¸c ng©n hµng ®ßi hái c¸c xÝ nghiÖp ph¶i cã vèn ®Çu t- t ù
cã vµo kho¶ng 25-30% ®Ó h¹n chÕ rñi ro cña ng©n hµng.
1.2- L·i suÊt cho vay
C¸c kho¶n cho vay chiÕt khÊu th-êng cã nhiÒu lo¹i l·i suÊt kh¸c
nhau. L·i suÊt ¸p dông cßn phô thuéc møc ®é rñi ro cã thÓ x¶y ra.
C¸c xÝ nghiÖp nhá th-êng cã nguy c¬ vì nî nhiÒu h¬n c¸c xÝ nghiÖp
lín. Do vËy, vay vèn ph¶i chÞu l·i suÊt cao v× qu¶n lý phÝ trªn mét
®¬n vÞ tiÒn göi cho vay lín h¬n.
ThÞ tr-êng cho vay mang tÝnh c¹nh tranh khèc liÖt, v× vËy l·i
suÊt cña c¸c ng©n hµng ngµy cµng cã khuynh h-íng xÝch l¹i gÇn
nhau.
L·i suÊt ®-îc c«ng bè trªn b¸o chÝ lµ l·i suÊt c¬ b¶n. LuËt Ng©n
hµng Nhµ n-íc quy ®Þnh Ng©n hµng Nhµ n-íc x¸c ®Þnh vµ c«ng bè
l·i suÊt c¬ b¶n. Cã thÓ hiÓu l·i suÊt c¬ b¶n lµ l·i suÊt “gèc” ®Ó c¸c
tæ chøc tÝn dông c¨n cø vµo ®ã mµ h×nh thµnh l·i suÊt kinh doanh
cña m×nh. L·i suÊt c¬ b¶n cã thÓ ®-îc Ng©n hµng Nhµ n-íc x¸c
®Þnh vµ c«ng bè ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau tuú tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ :
- L·i suÊt sµn (tiÒn göi), l·i suÊt trÇn (cho vay) vµ møc chªnh
lÖch
- ChØ l·i suÊt trÇn (cho vay)
11
-
L·i suÊt t¸i cÊp vèn (t¸i chiÕt khÊu, cÇm cè th-¬ng phiÕu vµ
c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n) ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông.
L·i suÊt c¬ b¶n ®· lµm cho gi¸ c¶ tÝn dông trë nªn hîp lý. C¸c
ng©n hµng th-¬ng m¹i quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy, ®«i khi ®Ó tr¸nh
t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng gi¶ t¹o trªn thÞ tr-êng vay vèn, ng©n hµng
®-a ra c¸c khuyÕn nghÞ víi kh¸ch hµng vÒ viÖc göi ,hoÆc rót sè
tiÒn ë møc nhÊt ®Þnh.
L·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®-îc h×nh thµnh trªn c¬
së cung cÇu thÞ tr-êng theo nguyªn t¾c lµ tù do. ThËt vËy, mçi
ng©n hµng ¸p dông møc l·i suÊt ®¶m b¶o cho m×nh võa cã l·i tho¶
®¸ng võa cã mét vÞ trÝ c¹nh tranh so víi nh÷ng tæ chøc tÝn dông
kh¸c. CÇn l-u ý r»ng mäi tho¶ thuËn (vÒ mÆt nµy) gi÷a c¸c ng©n
hµng ®Òu bÞ cÊm. L·i suÊt cña mçi ng©n hµng dÜ nhiªn lµ phô
thuéc vµo l·i suÊt hiÖn hµnh trªn nhiÒu thÞ tr-êng t¸i cÊp vèn
kh¸c nhau. Ngoµi l·i suÊt nµy c¸c ng©n hµng cßn céng thªm mét tû
lÖ phÝ ®Ó bï ®¾p cho nh÷ng chi phÝ ho¹t ®éng vµ nh÷ng rñi ro mµ
c¸c ng©n hµng gÆp ph¶i ®ång thêi ®¶m b¶o cã l·i cho ng©n hµng.
PhÝ nµy hiÓn nhiªn cßn lín h¬n ®èi víi c¸c kho¶n tÝn dông kh«ng
®¸p øng ®-îc c¸c tiªu chuÈn ®Ó ®-îc t¸i cÊp vèn, nh- vËy rñi ro bÞ
®äng vèn trong tr-êng hîp nµy cao h¬n nhiÒu.
Cuèi cïng, c¸c ng©n hµng th-êng céng thªm vµo l·i suÊt ®-îc
tÝnh nh- trªn mét kho¶n phÝ cam kÕt ®-îc tÝnh trªn sè d- tÝn dông
cßn ch-a sö dông.
3. C¸c lo¹i cho vay
12
-
Cho vay c«ng - th-¬ng nghiÖp : trong nh÷ng n¨m 50, h¬n 3/4
nhu cÇu vèn cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®-îc trang tr¶i
b»ng nguån vèn néi bé. Song nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y xu h-íng sö
dông vèn vay ngµy cµng t¨ng. PhÇn chñ yÕu cña tiÒn cho vay ®-îc
dïng ®Ó mua vËt t-, hµng ho¸. NhiÒu tr-êng hîp c¸c kho¶n cho
vay ®-îc ®¶m b¶o b»ng dù tr÷ vËt t-, hµng ho¸, thiÕt bÞ cña xÝ
nghiÖp, thËm chÝ b»ng c¶ xÝ nghiÖp. Song dï cã thÕ chÊp, thñ tôc
cho vay vÉn ®ßi hái cã b¸o c¸o ph¶n ¸nh chi tiÕt t×nh h×nh tµi
chÝnh cña xÝ nghiÖp, cô thÓ lµ b¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ kÕt qu¶
ho¹t ®éng kinh doanh (lç, l·i). Qua ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh
cña xÝ nghiÖp, ng©n hµng quyÕt ®Þnh cho vay vµ møc ®é tiÒn vay.
- Cho vay b¶o ®¶m b»ng bÊt ®éng s¶n : Ng-êi vay tiÒn ng©n hµng
dïng bÊt ®éng s¶n cña m×nh lµm tµi s¶n thÕ chÊp. Ng©n hµng cho
vay lo¹i nµy víi thêi h¹n dµi vµ trong ®iÒu kiÖn vay, bao giê còng
cã ®iÒu kho¶n khi cÇn thiÕt cã thÓ chuyÓn thµnh cho vay th-¬ng
m¹i, hay cho vay tiªu dïng vµ ng©n hµng ®-îc coi nh- ®ång chñ së
h÷u ®Ó kiÓm so¸t chÆt chÏ.
HiÖn nay, lo¹i cho vay cÇm cè nµy ®-îc gäi lµ cho vay tr¶ sau.
Ng-êi vay hµng th¸ng ph¶i tr¶ mét phÇn gèc vµ tiÒn l·i.
-
Cho vay l·i suÊt ®iÒu chØnh : ngoµi cho vay víi l·i suÊt cè ®Þnh,
ng©n hµng cßn cho vay theo l·i suÊt ®iÒu chØnh, nh- ®iÒu chØnh
theo l·i suÊt tÝn phiÕu kho b¹c, ®iÒu chØnh theo chØ sè l¹m ph¸t. So
víi c¸c lo¹i cho vay kh¸c, l·i suÊt cho vay ®iÒu chØnh th-êng thÊp
h¬n. Song cã thÓ cã rñi ro khi sù ®iÒu chØnh diÔn ra ®óng vµo thêi
®iÓm l·i suÊt bÞ kÝch lªn.
- Cho vay theo b·o l·nh cña c¬ quan chÝnh quyÒn
- Cho vay c¸ nh©n:
13
-
Cho vay b¶o ®¶m b»ng chøng kho¸n : lµ c¸c kho¶n cho nh÷ng
ng-êi m«i giíi chøng kho¸n, c¸c c¸ nh©n mua cæ phiÕu vµ chøng
kho¸n vay . Nh÷ng ng-êi m«i giíi thùc hiÖn viÖc mua cæ phiÕu cho
kh¸ch hµng, thùc hiÖn nghiÖp vô chøng kho¸n cña ChÝnh phñ
th-êng ph¶i vay kh«ng thêi h¹n. Ng©n hµng cã quyÒn ®ßi hoµn l¹i
tiÒn vay vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo. Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 30, ng©n
hµng chØ cho nh÷ng ng-êi m«i giíi cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n
hµng vay. Ng©n hµng Nhµ n-íc sÏ qui ®Þnh h¹n møc tiÒn vay dïng
cho mua chøng kho¸n.
- Cho vay n«ng nghiÖp : C¸c chñ trang tr¹i th-êng cã nhu cÇu vay
vèn ng¾n h¹n theo thêi vô, vay vèn dµi h¹n ®Ó c¶i t¹o ruéng ®ång,
thay dæi thiÕt bÞ, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn, mua ph©n bãn, thay
®æi gièng...Trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, c¸c chñ trang tr¹i th-êng vay
vèn cña Ng©n hµng phôc vô n«ng nghiÖp ®Ó ®-îc h-ëng c¸c -u ®·i,
phÇn cßn l¹i míi vay cña ng©n hµng th-¬ng m¹i.
- TÝn dông thuª mua : Trong sè c¸c nghiÖp vô míi ph¸t sinh gÇn
®©y, tÝn dông leasing hay ®-îc gäi lµcho vay t- b¶n s¶n xuÊt ®ãng
vai trß quan träng. §ã lµ nghiÖp vô cho thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ
bÊt ®éng s¶n (nhµ x-ëng, kho tµng...). Sù kh¸c biÖt gi÷a tÝn dông
leasing víi tÝn dông th«ng th-êng lµ ®èi t-îng cña tÝn dông
leasing lµ vèn d-íi d¹ng ph-¬ng tiÖn s¶n xuÊt, cßn ®èi t-îng tÝn
dông th«ng th-êng lµ tiÒn. C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i Mü b¾t ®Çu
tham gia vµo tÝn dông leasing tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1960.
III. Vai trß cña nghiÖp vô cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ
NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, quan hÖ tÝn dông cho vay
ngµy cµng ®-îc më réng vµ hoµn thiÖn, gãp phÇn quan träng ®èi
víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc.
14
1. §èi víi ®êi sèng kinh tÕ - x· h«i
NÒn kinh tÕ n-íc ta võa tr¶i qua thêi kú tËp trung quan liªu bao
cÊp nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn thÊp kÐm, ch-a ®¸p øng ®-îc
y©u cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña ®Êt n-íc. NghiÖp vô cho vay ®·
t¹o ®iÒu kiÖn thay ®æi ®êi sèng kinh tÕ x· héi.
1.1
– Thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn
XuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng tËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn trong
nÒn kinh tÕ, NH ®· thu hót nh÷ng nguån vèn d- thõa, t¹m thêi
nhµn rçi ®Ó ®-a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®¸p øng nhu
cÇu vèn cho doanh nghiÖp, tõ ®ã , phôc vô cho sù nghiÖp t¨ng
tr-ëng nÒn kinh tÕ.
MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh cho vay, ®Ó tr¸nh rñi ro NH lu«n
®¸nh gÝa, ph©n tÝch kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ th-êng xuyªn gi¸m s¸t
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh, t¸c ®éng kÞp
th× khi cÇn thiÕt, h-íng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®i ®óng
h-íng. Do vËy, nghiÖp vô cho vay ®· gãp phÇn thøc ®Èy s¶n xuÊt
ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, tõng b-íc t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho x· héi.
1.2
– Gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ vµ gi¸ c¶
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, chó träng ph¸t triÓn l-u th«ng
hµng ho¸ ph¶i g¾n víi æn ®Þnh l-u th«ng tiÒn tÖ. Do nh÷ng nÐt -u
viÖt cña m×nh mµ nghiÖp vô cho vay ®· gãp phÇn æn ®Þnh l-u
th«ng tiÒn tÖ. Nghiªp vô cho vay lµ mét trong nh÷ng c¸ch ®Ó ®-a
tiÒn vµo l-u th«ng vµ tõ ®ã cã thÓ kiÓm so¸t ®-îc phÇn nµo khèi
l-îng tiÒn trong l-u th«ng nh»m lµm cho khèi l-îng tiÒn tÖ trong
15
nÒn kinh tÕ phï hîp víi khèi l-îng hµng ho¸. NÕu nghiÖp vô cho
vay ph¸t huy ®-îc hiÖu qu¶ th× nã sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o cho khèi
l-îng tiÒn công øng phï hîp ( v× khi cho vay lµ NH ®-a tiÒn vµo
l-u th«ng vµ khi thu nî lµ NH rót tiÒn ra khái l-u th«ng ). MÆt
kh¸c , víi chøc n¨ng t¹o tiÒn c¸c NHTM cã kh¶ n¨ng më réng tiÒn
göi lµm t¨ng khèi l-îng tiÒn trong l-u th«ng. V× vËy, c¸c NHTM
ph¶i thùc hiÖn ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng tÝn dông nh- : tû lÖ dù trø b¾t
vuéc, h¹n møc tind dông... Nhê nghiÖp vô cho vay ®· gãp phÇn æn
®Þnh l-u th«ng tiÒn tÖ lµm khèi l-îng tiÒn tÖ phï hîp víi khèi
l-îmg hµng ho¸ l-u th«ng trong nÒin kinh tÕ nªn gi¸ c¶ hµng hãa
dÇn dÇn æn ®Þnh.
1.3 - Gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm vµ
æn®Þnh trËt tù x· héi
NghiÖp vô cho vay chó träng vµo nh÷ng lÜnh vùc míi, c¶i t¹o vµ
n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, më
réng quy m« s¶n xuÊt tõ ®ã t¹o ra thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm
cho ng-êi lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã, do n¨ng lùc s¶n xuÊt ®-îc n©ng
lªn nªn sè l-îng s¶n phÈm tiªu thô sÏ nhiÒu, ®ã lµ nguån ®Ó t¨ng
thu nhËp cña c¸n bé trong xÝ nghiÖp vµ gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng
cho chÝnh hä. MÆt kh¸c, tÝn dông trung dµi h¹n h¹n còng t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t-, lµm cho c¬ cÊu
nÒn kinh tÕ trë nªn hîp lý, tõ ®ã lµm tiÒn ®Ò cho sù æn ®Þnh vµ
trËt tù an toµn x· héi.
2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp
16
Thùc tr¹ng hiÖn nay lµ tµi s¶n cè ®Þnh c¶u c¸c doanh nghiÖp ®·
cò n¸t vµ l¹c hËu, thêi gian khÊu hao ®· hÕt lµm cho doanh nghiÖp
khã cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. NghiÖp
vô cho vay ®· gãp phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp kh¾c phôc ®-îc vÊn
®Ó ®ã.
2.1
– Lµm t¨ng søc c¹nh tranh cho doanh nghiÖp
Trong m«i tr-êng kinh tÕ c¹nh tranh c¸c chñ thÓ kinh doanh
lu«n ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm vµ thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó lµm
cho s¶n phÈm cña n×nh tiªu thô ®-îc nahnh, nhiÒu trªn thÞ tr-êng
nh- : øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc ®æi níi c«ng nghÖ, hoµn
thiÖn nghÖ thuËt qu¶n trÞ kinh doanh, t×m kiÕm thÞ tr-êng míi ...
®Ó tù n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña chÝnh m×nh, lµm cho c¸c
s¶n phÈm cña b¶n th©n doanh nghiÖp cã chç ®÷ng trªn thÞ tr-êng.
Nhê vËy mµ doanh nghiÖp míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Cã thÓ
nãi , nghiÖp vô cho vay ®· gãp phÇn rÊt lín vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh æn ®Þnh cña doanh nghiÖp, nhê ®Çu t- s©y dùng míi
còng nh- ¸p dông c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp còng nh- s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp n©ng cao ®-îc uy tÝn vµ vÞ thÕ trªn thÞ
tr-êng, thu hót ®-îc kh¸ch hµng, lµm cho môc tiªu lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn dÔ dµng h¬n.
2.2– T¹o ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ
tr-êng
Khi ®-îc ®Çu t- trung dµi h¹n, doanh nghiÖp cã c¬ héi ®Ó më
réng quy m« s¶n xuÊt, ®Çu t- ®Ó t¨ng thªm m¸y mãc thiÕt bÞ còng
nh- d©y truyÒn s¶n xuÊt míi nh»m t¹o thªm nhiÒu s¶n phÈm cã
mÉu m· vµ chÊt l-îng cao ®Ó cung øng ra thÞ tr-êng. Nhê vËy s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc thÞ tr-êng tin t-ëng vµ chÊp nhËn,
17
tõ ®ã s¶n phÈm tiªu thô ®-îc nhiÒu, dÇn dÇn chiÕm ®-îc lßng tin
vµ c¶m t×nh cña kh¸ch hµng lµm cho s¶n phÈm chiÕm lÜnh ®-îc
thÞ tr-êng, më réng thÞ phÇn ho¹t ®éng, t¹o tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt cho
doanh nghiÖp.
Qua tiÕn hµnh ®Çu t- vµo nh÷ng dù ¸n míi, doanh nghiÖp cã c¬
së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng sè l-îng hµng ho¸ dÞch vô cung øng ra thÞ
tr-êng tõ ®ã lµm tiÒn ®Ò cho viÖc t¨ng doanh thu cña doanh
nghiÖp, nhê vËy lîi nhuËn doanh nghiÖp thu ®-îc t¨ng.
3. §èi víi Ng©n hµng
Ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu cña NHTM lµ huy ®éng vèn vµ
cho vay, bªn c¹nh ®ã NH còng tiÕn hµnh mét sè c¸c dÞch vô kh¸c
nh»m thu ®-îc lîi nhuËn.
Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng sö dông vèn cña NH. Qua sö
dông vèn ®Ó ®Çu t- vµo c¸c dù ¸n, NH thu l·i do doanh nghiÖp tr¶.
Cã cµng nhiÒu kho¶n ®Çu t- tÝn dông th× NH cµng cã c¬ së ®Ó thu
®-îc nhiÒu l·i. Tõ phÇn l·i thu ®-îc ®ã, sau khi ®· trõ ®i phÇn chi
phÝ cÇn thiÕt kh¸c nh- tr¶ l·i vèn huy ®éng, tr¶ l-¬ng cho c¸n bé
c«ng nh©n viªn, trÝch lËp c¸c quü ... lµ phÇn lîi nhuËn cña NH.
Bªn c¹nh ®ã, khi NHTM ®Çu t- tÝn dông cho doanh nghiÖp, nhÊt
lµ nh÷ng doanh nghiÖp míi th× th-êng ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp g¾n liÒn víi NH, mäi nhu cÇu vÒ vèn l-u ®éng phôc vô cho
chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu qua NH, nhê
vËy NH cã thÓ t¨ng thªm ®-îc c¸c lo¹i h×nh tÝn dông kh¸c tõ ®ã
gãp phÇn t¨ng thªm thu nhËp cho NH .
18
Ngoµi ra khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh vay vèn cña NHTM th×
doanh nghiÖp ph¶i më tµi kho¶n t¹i NH, do ®ã mäi ho¹t ®éng thu
chi doanh nghiÖp ®Òu nhê NH thùc hiÖn hé. Nh- vËy NH cã thÓ
cung cÊp c¸c dÞch vô phôc vô cho kh¸ch hµng. Nhê ph¸t triÓn
m¹nh mÏ nghiÖp vô cho vay, NH cã thÓ cñng cè thªm vÞ thÕ trªn
thÞ tr-êng , ®iÒu nµy v« cïng thuËn lîi cho NH trong c¶ c«ng t¸c
huy ®éng vèn còng nh- sö dông vèn. NÕu NH cã uy tÝn, kh¸ch
hµng sÏ ®Õn giao dÞch víi NH nhiÒu h¬n, sö dông c¸c dÞch vô NH
th-êng xuyªn h¬n. §©y lµ c¬ së ®Ó NH më réng ho¹t ®éng kinh
doanh, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng nh»m thu ®-îc nhiÒu
lîi nhuËn.
IV. Mét sè kinh nghiªm
1. Kinh nghiÖm cña Ng©n hµng c«ng th-¬ng tØnh §ång th¸p
Chi nh¸nh ng©n hµng C«ng th-¬ng tØnh §ång Th¸p ho¹t ®éng
t¹i mét tØnh ë §ång b»ng s«ng Cöu Long. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Þa ph-¬ng, chi nh¸nh ®· tæ chøc vµ më réng c¸c mÆt
ho¹t ®éng nghiÖp vô phï hîp vµ nghiÖp vô cho vay vÉn lµ chñ yÕu.
NÕu cuèi n¨m 1988 d- nî cho vay lµ 10,6 tû ®ång th× ®Õn cuèi
n¨m 2001 lµ 238 tû ®ång, t¨ng 22,5 lÇn. Trong 3 n¨m gÇn ®©y
(1999-2001) d- nî t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m 60 tû ®ång. Nî qu¸
h¹n cã xu h-íng gi¶m : n¨m 1999 : 2,38% ; n¨m 2000 : 1,87% ;
n¨m 2001 : 1,72%. HiÖu qu¶ kinh doanh ngµy cµng t¨ng. Lîi
nhuËn h¹ch to¸n n¨m 2001 lµ 8,5 tû ®ång, t¨ng gÇn 2 lÇn so víi
n¨m 1999.
19
Tuy nhiªn, trong thêi gian qua cã mét giai ®o¹n chi nh¸nh gÆp
rÊt nhiÒu khã kh¨n, xuÊt ph¸t tõ n¨m 1996 vµ g©y hËu qu¶ kinh
doanh lç trong 2 n¨m 1997-1998 mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do
ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng hiÖu qu¶, nî qu¸ h¹n chiÕm 1/4 tæng dnî. Trong thêi kú bÞ thua lç, chi nh¸nh ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó
chÊn chØnh vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ®i dÇn vµo æn ®Þnh vµ ph¸t
triÓn theo chiÒu h-íng tèt. Sau khi l©m vµo hoµn c¶nh thua lç, chi
nh¸nh ®· ph©n tÝch l¹i t×nh h×nh, hiÖn tr¹ng, tõ ®ã x¸c ®Þnh l¹i
h-íng cho vay :
- ¦u tiªn cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ho¹t ®éng hiÖu qu¶, kiÕn
nghÞ ®Þa ph-¬ng cã biÖn ph¸p chÊn chØnh, s¾ xÕp l¹i hoÆc gi¶i thÓ.
- Më réng cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c : T¨ng c-êng cho
vay c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, t- nh©n c¸ thÓ cã h-íng
lµm ¨n tèt, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn l-¬ng thùc. §Æc biÖt
lµ më réng cho vay hé s¶n xuÊt t¹i c¸c x· trong tØnh cã ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Æt quan hÖ vµ ký hîp ®ång dÞch vô cho vay.
VÒ ®èi t-îng cho vay chñ yÕu ®Çu t- vèn cho c¸c ®¬n vÞ ®Ó tæ
chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh – dÞch vô t¹i chç. H¹n
chÕ viÖc vay vèn kinh doanh lßng vßng ë c¸c ®Þa ph-¬ng kh¸c. ViÖc
thùc hiÖn ®óng ®¾n ®Þnh h-íng ®Çu t- trªn ®· ®em l¹i hiÖu qu¶
tèt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh. §Õn cuèi n¨m 2001,
d- nî cho vay khèi doanh nghiÖp Nhµ n-íc chiÕm 1/3, nî cho vay
hé s¶n xuÊt chiÕm 1/2 tæng d- nî.
ViÖc më réng cho vay hé s¶n xuÊt lµm ®éi ngò c¸n bé tÝn dông
lóc ®Çu bÞ c¨ng th¼ng do ph¶i phôc vô qu¸ nhiÒu kh¸ch hµng. Chi
nh¸nh ®· tõng b-íc s¾p xÕp vµ bæ sung c¸n bé tÝn dông ®Ó thùc
20