Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số giải pháp nâng cao kĩ năng nghe và nói cho học sinh tiểu học...

Tài liệu Một số giải pháp nâng cao kĩ năng nghe và nói cho học sinh tiểu học

.DOC
11
85
133

Mô tả:

Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim A. NhËn thøc cò – gi¶i ph¸p cò I. NhËn thøc cò 1. D¹y kü n¨ng nghe: HiÖn nay trêng tiÓu häc cña ta cßn coi nhÑ viÖc rÌn luyÖn ng«n ng÷ nãi, do ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn coi nhÑ kü n¨ng nghe. Ch¬ng tr×nh TiÕng ViÖt hiÖn hµnh ë bËc häc nµy kh«ng cã phÇn m«n nµo ®Æt träng t©m kü n¨ng nghe nh TËp ®äc rÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, TËp viÕt rÌn kü n¨ng viÕt,… Kü n¨ng nghe ® îc rÌn mét c¸ch tù ph¸t qua viÖc häc c¸c phÇn m«n nh TËp ®äc, ChÝnh t¶, KÓ chuyÖn,…§ång thêi kü n¨ng nghe còng kh«ng ®îc x¸c ®Þnh râ møc ®é cÇn ®¹t ®îc qua tõng líp. NhiÒu ngêi ®¬n gi¶n trong suy nghÜ thêng cho r»ng kh«ng cÇn d¹y cho häc sinh kü n¨ng nghe víi lËp luËn sau : - Ai nghe tiÕng mÑ ®Î mµ kh«ng hiÓu? §ã lµ mét sù ngé nhËn. Bëi thùc tÕ, nhiÒu trêng hîp nghe mµ chØ hiÓu mét phÇn hoÆc thËm chÝ kh«ng hiÓu hoÆc cã hiÓu th× kh«ng thÊu ®¸o, ®Çy ®ñ, kh«ng hiÓu hÕt sù tinh vi, tinh tÕ cña ngêi nãi. V× vËy mµ nhµ trêng cÇn rÌn cho häc sinh kü n¨ng nghe. Nghe lµ mét ho¹t ®éng nhËn tin nhê bé m¸y thÝnh gi¸c. Tríc hÕt ngêi nghe ph¶i nghe chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ th«ng b¸o; sau ®ã nhê c¸c ho¹t ®éng t duy mµ hiÓu ®îc c¸c néi dung th«ng b¸o. Cã hai h×nh thøc nghe: - Nghe ®èi tho¹i ( trong giao tiÕp héi tho¹i). - Nghe ®éc thoai ( trong giao tiÕp truyÒn, ph¸t tin) Ngêi nghe ®èi tho¹i lµ ngêi trong cuéc tham gia x¸c lËp néi dung héi tho¹i. Trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, lu«n cã sù ®æi vai tõ ngêi nghe sang ngêi nãi hoÆc ngîc l¹i. §Ò tµi cuéc giao tiÕp cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh tríc, còng cã khi tuú høng cña nh÷ng ngêi tham gia, song néi dung lu«n ph¸t triÓn, biÕn ®æi suèt cuéc héi tho¹i. Ngêi nghe ®éc tho¹i chØ ®ãng vai trß lµ ngêi nhËn tin, kh«ng cã sù chuyÓn vai nh trong héi tho¹i. Néi dung cña c¸c cuéc ®éc tho¹i do ngêi nãi quy ®Þnh, ngêi nghe kh«ng tham dù trùc tiÕp vµo viÖc x¸c lËp néi dung. * ¦u ®iÓm : - Trong qu¸ tr×nh d¹y gi¸o viªn dÔ truyÒn t¶i ®Çy ®ñ néi dung bµi häc. - Kh«ng cÇn chó träng khai th¸c néi dung bµi häc do ®ã, cã nhiÒu thêi gian vµ thêi lîng ®Ó cung cÊp kiÕn thøc cho häc sinh. * Nhîc ®iÓm : - Gi¸o viªn kh«ng luyÖn ®îc cho häc sinh kü n¨ng nãi vµ c¸c tÝn hiÖu phi ng«n ng÷. - Kh«ng ph¸t huy ®îc kü n¨ng giao tiÕp cho häc sinh. - Møc ®é nghe cña häc sinh bÞ h¹n chÕ, nhiÒu khi nghe mµ kh«ng hiÓu hay nghe mµ thiÕu ph©n tÝch. 1 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim 2. D¹y kü n¨ng nãi : Nãi lµ ho¹t ®éng ph¸t tin nhê bé m¸y ph¸t ©m. ®Çu tiªn ngêi nãi ph¶i x¸c ®Þnh néi dung lêi nãi, lùa chän néi dung ®Ó diÔn t¶ néi dung ®ã. Sau ®ã ngêi nãi sö dông bé m¸y ph¸t ©m ®Ó truyÒn ®i chuæi lêi nãi ®· ®îc x¸c ®Þnh. Cã 2 d¹ng nãi: §éc tho¹i vµ ®èi tho¹i. Mçi d¹ng cã ®Æc ®iÓm riªng. Thùc tÕ gi¶ng d¹y ë c¸c trêng tiÓu häc hiÖn nay ®· cã phÇn chó träng ®Õn cho häc sinh kü n¨ng nãi. Cô thÓ lµ qua c¸c buæi häc nh TËp ®äc ®· rÌn cho häc sinh nãi khi tr¶ lêi c©u hái, kÓ l¹i c©u chuyÖn; ChÝnh t¶ còng rÌn kü n¨ng nãi, trong TËp ®äc cßn rÌn nãi chÝnh x¸c ë phÇn luyÖn ®äc. KÓ chuyÖn – gi¸o viªn cho häc sinh kÓ l¹i c©u chuyÖn… nh vËy ®· rÌn ®îc kü n¨ng nãi cho häc sinh… Nh vËy víi quan ®iÓm chØ cÇn cho häc sinh luyÖn nãi theo chñ ®Ò cho s½n th× häc sinh nãi ®îc nh thÕ lµ ®· ®îc thµnh c«ng. * ¦u ®iÓm : - Gi¸o viªn truyÒn t¶i ®îc kü n¨ng nãi cho häc sinh theo yªu cÇu néi dung ë s¸ch gi¸o khoa. - Ph¸t huy vµ tËp cho häc sinh kü n¨ng nãi tríc ®«ng ngêi. Tr×nh bµy b»ng lêi tríc sù chøng kiÕn cña nhiÒu ngêi. * Tån t¹i : - ChØ chó träng ®Õn kü n¨ng nãi ë d¹ng ®éc tho¹i mµ kh«ng rÌn kü n¨ng ®èi tho¹i. - Ngêi nãi cha chó ý ®Õn t¸c ®éng bªn ngoµi ®Ó ®iÒu chØnh lêi nãi cña b¶n th©n . - Lêi ®éc tho¹i thêng diÔn ra liªn tôc. Do ®ã ngêi nãi Ýt cã thêi gian ngng nghØ ®Ó chuÈn bÞ . II. Gi¶i ph¸p cò : 1. D¹y kü n¨ng nghe: Cã hai h×nh thøc nghe : a. Nghe ®èi tho¹i (trong giao tiÕp héi tho¹i) Ngêi nghe ®èi tho¹i lµ ngêi trong cuéc tham gia x¸c lËp néi dung héi tho¹i. Trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, lu«n cã sù thay ®æi vai tõ ngêi nghe sang ngêi nãi hoÆc ngîc l¹i. §Ò tµi cña cuéc héi tho¹i thêng ®îc gi¸o viªn x¸c ®Þnh vµ cho tríc, còng cã khi tuy høng cña häc sinh. ë h×nh thøc nghe ®èi tho¹i thêng ®îc gi¸o viªn cho häc sinh tr¶ lêi c©u hái sau ®ã ngêi nghe ph©n tÝch vµ nhËn xÐt. ë kü n¨ng nµy cßn ®îc gi¸o viªn luyÖn cho häc sinh nghe hiÓu v¨n b¶n. Nghe ®Ó viÕt mét ®o¹n hay bµi ChÝnh t¶. b. Nghe ®éc tho¹i : Nghe ®éc tho¹i chØ ®ãng vai trß nhËn tin, kh«ng cã sù chuyÓn ®æi vai nh trong héi tho¹i. Néi dung cña cuéc ®éc tho¹i do ngêi nãi(gi¸o viªn) quy ®Þnh, ngêi nghe( häc sinh hay häc sinh – häc sinh) kh«ng tham dù trùc tiÕp vµo viÖc x¸c lËp néi dung. 2 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim ë kü n¨ng nghe ®éc tho¹i thêng ®îc gi¸o viªn truyÒn t¶i – häc sinh nghe nh ngêi nhËn tin, gi¸o viªn ®ãng vai trß lµ ngêi ph¸t thanh viªn. Kü n¨ng nµy ®îc gi¸o viªn luyÖn mét c¸ch ®¬n ®iÖu trong c¸c ph©n m«n KÓ chuyÖn, ChÝnh t¶ ( nghe – viÕt),… * ¦u ®iÓm : - §èi víi kü n¨ng nghe ®èi tho¹i : + Gi¸o viªn ®¹t ®îc yªu cÇu lµ truyÒn t¶i néi dung bµi häc. + Häc sinh chó ý nghe ®Ó tiÕp thu néi dung. - §èi víi kü n¨ng nghe ®éc tho¹i : + Gi¸o viªn khai th¸c ®îc néi dung bµi häc th«ng qua nghe vµ tr¶ lêi c©u hái. + Häc sinh rÌn ®îc kü n¨ng nghe gi¸o viªn, b¹n bÌ, bè mÑ hay ngêi xung quanh nãi ®Ó chó ý l¾ng nghe. * Nhîc ®iÓm : - ChØ chó träng h×nh thøc nghe ®éc tho¹i vµ coi nhÑ h×nh thøc nghe ®èi tho¹i. - G©y cho häc sinh nhiÒu thiÖt thßi trong viÖc hoµn thiÖn n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt . 2. D¹y kü n¨ng nãi : Cã hai d¹ng nãi : §èi tho¹i vµ ®éc tho¹i a. ë d¹ng ®èi tho¹i : HiÖn nay ë trêng tiÓu häc kü n¨ng nãi ®èi tho¹i ®îc th«ng qua c¸c ph©n m«n nh trong TËp ®äc, häc sinh nghe – nãi cho b¹n nghe. Ph©n m«n KÓ chuyÖn ®îc gi¸o viªn tæ chøc cho s¾m vai ®Ó ®èi tho¹i. b. ë d¹ng ®éc tho¹i : Gi¸o viªn hiÖn nay d¹y kü n¨ng ®éc tho¹i cho häc sinh b»ng c¸ch häc sinh nghe gi¸o viªn nãi, ®Æt c©u hái sau ®ã tr¶ lêi. Kü n¨ng nµy gi¸o viªn nãi theo néi dung cã s½n häc sinh th«ng qua c©u hái, t×m hiÓu néi dung ®· cã vµ tr¶ lêi ®èi tho¹i víi gi¸o viªn. * ¦u ®iÓm : - D¹ng ®èi tho¹i : Ngêi ®èi tho¹i lµ ngêi tham gia vµo qóa tr×nh x©y dùng néi dung vµ diÔn biÕn cuéc héi tho¹i. - D¹ng ®éc tho¹i : Ngêi ®éc thäai gi÷ vai trß chñ ®éng khi ®· cã ®Þnh híng néi dung cña gi¸o viªn. * Nhîc ®iÓm : - Lêi ®éc tho¹i diÔn ra liªn tôc, do ®ã ngêi nãi Ýt cã thêi gian ngng nghØ ®Ó chuÈn bÞ. - Cha chó ý ®Õn kü n¨ng ®èi tho¹i. B. NhËn thøc míi – gi¶i ph¸p míi I. NhËn thøc míi Môc ®Ých cña viÖc d¹y TiÕng ViÖt lµ gióp cho häc sinh biÕt sö dông thµnh th¹o, sinh ®éng TiÕng ViÖt trong giao tiÕp, sö dông ®óng vµ hay TiÕng ViÖt trong viÖc 3 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim s¶n sinh v¨n b¶n. Bµi viÕt nµy tËp trung vµo vÊn ®Ò d¹y c¸c kü n¨ng nghe, nãi cho häc sinh bËc tiÓu häc ®îc n©ng cao h¬n. TËp ®äc, KÓ chuyÖn, ChÝnh t¶ lµ nh÷ng ph©n m«n cña m«n TiÕng ViÖt, cã nhiÒu ®iÒu kiÖn rÌn kü n¨ng nghe cho häc sinh. ChÝnh t¶ rÌn cho häc sinh nghe ®óng, nghe chÝnh x¸c vµ nghe tinh tÕ ®Ó viÕt l¹i ®óng, chÝnh x¸c bµi chÝnh t¶. TËp ®äc rÌn cho häc sinh nghe ®óng, nghe chÝnh x¸c vµ nghe tinh tÕ ®Ó nhËn ra sù diÔn c¶m trong giäng ®äc cña ngêi ®äc. Cã lÏ, ph©n m«n kÓ chuyÖn cã u thÕ h¬n c¶ trong viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng nghe. Häc sinh kh«ng nh÷ng ®îc nghe ®óng, chÝnh x¸c mµ cßn ®îc rÌn luyÖn kh¶ n¨ng th«ng hiÓu néi dung c©u chuyÖn ®Ó sau ®ã cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o l¹i c©u chuyÖn ®ã. II. Gi¶i ph¸p míi 1. RÌn kü n¨ng nghe : Cã thÓ rÌn cho häc sinh tiÓu häc theo c¸c lo¹i bµi tËp sau : C¸c bµi tËp rÌn kü n¨ng nghe cho häc sinh Bµi tËp rÌn c¸c kh¶ n¨ng ph©n biÖt c¸c ©m thanh trong tù nhiªn Bµi tËp rÌn c¸c kh¶ n¨ng ph©n biÖt c¸c ©m thanh trong TiÕng ViÖt. Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng nhËn biÕt c¸c kiÓu c©u nhê ph©n biÖt ng÷ ®iÖu. Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng ghi nhí vµ ghi chÐp néi dung v¨n b¶n. (a) (b) (c) (d) Cô thÓ c¸c lo¹i bµi tËp trªn ®îc tr×nh bµy nh sau : (a) - Bµi tËp rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ph©n biÖt c¸c ©m thanh trong tù nhiªn. 4 Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng th«ng hiÓu néi dung v¨n b¶n võa nghe. (e) Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim Trêng tiÓu häc cña ta hÇu nh kh«ng sö dông lo¹i bµi tËp nµy, song ë c¸c níc trªn thÕ giíi, më ®Çu cho líp häc ®Çu tiªn bËc tiÓu häc (nh líp 1 cña ta) chØ ®Þnh mét sè tiÕt häc ®Ó thùc hiÖn c¸c bµi tËp ph©n biÖt ©m thanh trong tù nhiªn. Lo¹i bµi tËp nµy nh»m rÌn luyÖn sù tinh nh¹y cña ®«i tai ®èi víi c¸c ©m thanh( nhanh nhËn ra sù thay ®æi cña cao ®é, trêng ®é, cêng ®é, ©m s¾c cña tõng lo¹i ©m thanh…). Víi lo¹i bµi tËp nµy cã thÓ rÌn luyÖn c¸c bµi cô thÓ sau: + NhËn ra nh÷ng ©m thanh cô thÓ trªn c¬ së c¸c ©m thanh kh¸c nhau hoÆc ph©n chia c¸c ©m nghe ®îc thµnh tõng nhãm. + Ph©n biÖt c¸c ©m vÒ cao ®é (cao hay thÊp), trêng ®é (dµi hay ng¾n), cêng ®é (to hay nhá). + NhËn biÕt ý nghÜa cña mét sè ©m thanh nghe ®îc. VÝ dô : TiÕt häc ngoµi trêi, häc sinh nhËn ra tiÕng chim hãt gi÷a c¸c ©m thanh lÉn lén ngoµi thiªn nhiªn. (b) - Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng ph©n biÖt c¸c ©m thanh trong TiÕng ViÖt Lo¹i bµi tËp nµy ®îc dïng trong c¸c giê häc ©m, häc vÇn, giê chÝnh t¶ so s¸nh. (Khi lµm bµi tËp ph©n biÖt chÝnh t¶ gi÷a c¸c phô ©m ®Çu, vÇn, thanh, phô ©m cuèi do ®Þa ph¬ng ph¸t ©m sai so víi ©m chuÈn, …).Gióp häc sinh söa lçi ph¸t ©m sai, c¸c lçi chÝnh t¶ ®îc ph¸t ©m nhÇm lÉn ë ®Þa ph¬ng. Víi lo¹i bµi tËp nµy, gi¸o viªn lÇn lît ®äc hoÆc nãi c¸c cÆp tõ ng÷, c¸c ®o¹n, c©u cã chøa c¸c ©m, vÇn, thanh ®Þa ph¬ng thêng hay lÉn lén hoÆc cÇn häc. Häc sinh nghe råi ®äc l¹i hoÆc ghi ra giÊy. (c) – Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng nhËn biÕt c¸c kiÓu c©u nhê ph©n biÖt ng÷ ®iÖu. Gi¸o viªn ®äc tõng ®o¹n v¨n b¶n häc sinh cha biÕt, chó ý ®äc ®óng ng÷ ®iÖu c¸c c©u kÓ, c©u hái, c©u c¶m, c©u cÇu khiÕn cã trong ®o¹n v¨n. Häc sinh nghe vµ nhËn biÕt tõng lo¹i c©u. Ngoµi ra, cã thÓ sö dông h×nh thøc trß ch¬i s¾m vai, ®ãng kÞch,… ®Ó häc sinh nghe vµ ph©n biÖt ng÷ ®iÖu c¸c kiÓu c©u. (d) – Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng ghi nhí vµ ghi chÐp néi dung v¨n b¶n võa nghe. Gi¸o viªn ®äc mét ®Õn hai lÇn mét v¨n b¶n (cô thÓ lµ mét c©u chuyÖn, mét b¶n tin, mét v¨n b¶n hµnh chÝnh,…) mµ häc sinh cha ®äc, häc sinh chó ý nghe råi lµm c¸c bµi tËp víi nhiÒu møc ®é nh : + KÓ l¹i nh©n vËt, thêi gian, kh«ng gian x¶y ra c©u chuyÖn hoÆc sù kiÖn. + KÓ l¹i hay viÕt c¸c chi tiÕt chÝnh, c¸c sù kiÖn quan träng, c¸c tin tøc chñ yÕu trong v¨n b¶n. + Ghi l¹i thµnh dµn bµi c¸c ý chÝnh cña v¨n b¶n. + Võa nghe, võa tËp ghi c¸c chi tiÕt cña v¨n b¶n. (e) – Bµi tËp rÌn kh¶ n¨ng th«ng hiÓu néi dung v¨n b¶n võa nghe. Gi¸o viªn ®äc mét ®Õn hai lÇn ®o¹n v¨n cã t×nh tiÕt phøc t¹p, häc sinh cha biÕt. Häc sinh nghe råi lµm c¸c bµi tËp: 5 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim + Nªu mèi quan hÖ gi÷u c¸c sù kiªn, t×nh tiÕt, c¸c nh©n vËt, … cã trong v¨n b¶n. + Nªu lªn ý kiÕn ®¸nh gi¸ nh©n vËt hoÆc sù kiÖn trong v¨n b¶n( ý kiÕn cÇn nªn ng¾n gon, c« ®äng). 2. D¹y kü n¨ng nãi : Cã hai d¹ng nãi : §èi tho¹i vµ ®éc tho¹i . - §èi tho¹i : Ngêi ®«Ý tho¹i lµ ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng néi dung vµ diÔn biÕn cuéc héi tho¹i. - §éc tho¹i : Ngêi ®éc tho¹i thêng gi÷ vai trß chñ ®éng trong viÖc lùa chän néi dung, ®Þnh híng nãi, x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p nãi. §éc tho¹i cã 2 lo¹i : + §éc tho¹i trùc tiÕp cã sù hiÓn diÖn cña ngêi nghe (vÝ dô : gi¸o viªn gi¶ng bµi). + §éc tho¹i gi¸n tiÕp kh«ng cã ngêi nghe tríc mÆt( vÝ dô : c¸c ph¸t thanh viªn truyÒn thanh hay truyÒn h×nh). So víi kü n¨ng nghe, trêng tiÓu häc cña ta ®· chó ý ®Õn d¹y kü n¨ng nãi cho häc sinh. Song chØ chó ý ®Õn kh¶ n¨ng ®éc tho¹i, bá qua kh¶ n¨ng ®èi tho¹i. Trong ch¬ng tr×nh tiÓu häc sau nµy cÇn chó ý c©n ®èi cho häc sinh c¶ hai d¹ng ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i. ViÖc rÌn kü n¨ng nãi cã thÓ tiÕn hµnh khi d¹y c¸c ph©n m«n häc kh¸c nh khi häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái do gi¸o viªn nªu ra. Cã thÓ rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh tiÓu häc theo c¸c d¹ng bµi tËp sau : Bµi tËp rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh tiÓu häc Bµi tËp luyÖn ph¸t ©m theo chuÈn. Bµi tËp t×nh huèng. Bµi tËp ng©m th¬, häc thuéc lßng Bµi tËp luyÖn c¸ch nãi dùa theo c©u hái ®Þnh híng hoÆc tr¶ lêi c©u hái. 6 Bµi tËp luyÖn c¸ch nãi theo dµn bµi. Bµi tËp rÌn kü n¨ng héi tho¹i. Bµi tËp kÓ chuyÖn Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim (a) (b) (c) (d) (e) (g) (h) C¸c bµi tËp ®îc tr×nh bµy cã néi dung nh sau : (a)– Bµi tËp luyÖn ph¸t ©m theo chuÈn : HiÖn nay, lo¹i bµi tËp nµy Ýt ®îc sö dông. Víi d¹ng bµi tËp nµy gi¸o viªn lùa chän c¸c lo¹i ©m, vÇn ®Þa ph¬ng thêng ph¸t ©m sai chuÈn x©y dùng thµnh c©u hoÆc ®o¹n b¾t häc sinh nãi ®i, nãi l¹i nhiÒu lÇn c¸c ©m vÇn ®o¹n ®ã. §iÒu quan trong lµ cÇn cã ngêi nãi mÉu ®óng chuÈn. VÝ dô : §Ó ch÷a c¸c bµi tËp ph¸t ©m sai l/n cho häc sinh tËp nãi c¸c c©u “ con l¬n nã lîn trong lä” , “ c¸i lä léc b×nh nã l¨n l«ng lèc” . (b) – Bµi tËp t×nh huèng : Cho häc sinh s¾m vai, ®ãng kÞch . Bµi tËp nµy nh»m luyÖn tËp c¸c nghi thøc lêi nãi vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ nãi. ë líp 1, líp 2 häc sinh tËp trung theo tõng nhãm ch¬i ®ãng vai (vÝ dô : «ng giµ vµ c¸c ch¸u nhá; ngêi b¸n hµng vµ ngêi mua hµng…) ®Ó luyÖn tËp c¸c nghi thøc lêi nãi (chµo hái khi gÆp mÆt, chia tay, nãi lêi c¶m ¬n, xin lçi; yªu cÇu ®Ò nghÞ mét viÖc g× ®ã…). Ho¹t ®éng nµy lµ mét c¸ch ph¸t triÓn ng«n ng÷ qua h×nh thøc võa ch¬i, võa häc, võa ph¸t triÓn ng«n ng÷ nãi, võa gi¸o dôc t¸c phong v¨n minh, lÞch sù,… ë c¸c líp lín h¬n, cã thÓ ra c¸c bµi tËp t×nh huèng giao tiÕp phøc t¹p h¬n (tÆng quµ, mõng sinh nhËt, mêi tham dù ho¹t ®éng…). Häc sinh sÏ tr×nh bµy c¸c øng xö b»ng ng«n ng÷ hµnh ®éng. Hai lo¹i bµi tËp trªn hÇu nh cha ®îc øng dông ë trêng tiÓu häc cña ta song ë c¸c níc kh¸c l¹i thùc hiÖn nhiÒu. Víi lo¹i bµi tËp nµy, h×nh thøc tæ chøc häc tËp sÏ thay ®æi. Bªn c¹nh tæ chøc häc theo líp cßn tæ chøc häc theo nhãm nhá, theo c¸ nh©n, häc trong líp vµ häc ngoµi trêi. (c) – Bµi tËp ng©m th¬ - häc thuéc lßng . Bµi häc thuéc lßng th¸ng nµo còng cã vµ còng ®îc kiÓm tra. Bëi vËy, gi¸o viªn cÇn chó ý yªu cÇu häc sinh kh«ng nh÷ng ®äc thuéc bµi th¬, bµi v¨n mµ cã ng÷ ®iÖu, giäng ®äc, c¸ch ng¾t nghØ phï hîp víi thÓ th¬, víi néi dung bµi th¬, c©u th¬, bµi v¨n, c©u v¨n. ë trêng tiÓu häc cña ta hiÖn nay chØ sö dông h×nh thøc ng©m th¬ khi nµo ngÉu nhiªn c« gi¸o (hoÆc cã häc sinh) biÕt ng©m th¬. CÇn khuyÕn khÝch häc sinh tËp ng©m th¬ ( qua c¸c buæi sinh ho¹t ë c©u l¹c bé,…), coi ®©y mét ho¹t ®éng chÝnh 7 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim thøc cña m«n TiÕng ViÖt cã nh vËy míi ph¸t triÓn ®îc h×nh thøc ng©m th¬ trong nhµ trêng. (d) – Bµi tËp luyÖn c¸ch nãi dùa theo c©u hái ®Þnh híng hoÆc tr¶ lêi c©u hái. HiÖn nay ë líp 2 vµ líp 3 cã c¸c tiªt TËp lµm v¨n nãi, kÓ l¹i néi dung bµi tËp ®äc, néi dung cña tranh vÏ… theo c¸c c©u hái gîi ý, cßn viÖc tr¶ lêi c©u hái ® îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c m«n häc. Tuy vËy, nhiÒu gÝao viªn chØ chó ý ®Õn c¸ch nãi ®Ó uèn n¾n khi cã sai sãt. §· ®Ðn lóc mäi gi¸o viªn cÇn híng dÉn häc sinh biÕt c¸ch nãi m¹ch l¹c, hÊp dÉn khi tr¶ lêi c©u hái cña bÊt cø m«n häc nµo. (e) – Bµi tËp luyÖn c¸ch nãi theo dµn bµi H×nh thøc nµy ®îc luyÖn tËp trong c¸c tiÕt TËp lµm v¨n nãi. C¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc nhîc ®iÓm cña tiÕt TËp lµm v¨n nãi ®· ph©n tÝch : chØ cho nãi nh÷ng ®Ò bµi g©y høng thó, t¹o nhu cÇu nãi n¨ng cho häc sinh khi bíc vµo tiÕt häc, híng dÉn häc sinh sö dông c¸c yÕu tè phô trî (®iÖu bé, cö chØ, nÐt mÆt,…) khi nãi n¨ng. (g) – Bµi tËp luyÖn kü n¨ng héi tho¹i . Lo¹i bµi tËp nµy hÇu nh cha cã ë trêng tiÓu häc cña ta. Trong thùc tÕ, häc sinh h¨ng h¸i tham gia c¸c cuéc héi tho¹i, tranh luËn … V× thÕ, gi¸o viªn cã thÓ lùa chän ®Ò tµi g©y tranh c·i, g©y dùng thµnh t×nh huèng ®Ó kÝch thÝch häc sinh høng thó tham gia cña mäi häc sinh (nh tr¶ lêi cuéc pháng vÊn, thi tranh luËn chung quanh mét ®Ò tµi mäi ngêi quan t©m…). S¾p xÕp l¹i c¸ch ngåi trong líp: chia thµnh tõng nhãm, tæ vµ ngåi qu©y quÇn víi nhau ®Ó th¶o luËn hoÆc ®Ó ®ãng vai. Cã thÓ tæ chøc thi gi÷a c¸c tæ : mçi tæ cö mét ngêi tr×nh bµy ý kiÕn cña tæ xem ai cã lý lÏ ®óng nhÊt vµ c¸ch nãi hÊp dÉn. CÇn ®Ò phßng c¸ch ra ®Ò bµi ®¬n gi¶n, cuéc héi tho¹i trë thµnh tÎ nh¹t, buån ch¸n. (h) – Bµi tËp kÓ chuyÖn Lo¹i bµi tËp nµy ®îc ¸p dông c¶ ë ph©n m«n KÓ chuyÖn vµ ph©n m«n TËp lµm v¨n nãi. Cã thÓ cho häc sinh kÓ l¹i c©u chuyÖn ®· nghe, ®· ®äc; cã thÓ dùa vµo tranh ®Ó kÓ l¹i c©u chuyÖn ®· biÕt; cã thÓ dùa vµo tranh ®Ó s¸ng t¸c ra c©u chuyÖn… cÇn chó ý híng dÉn häc sinh cã t thÕ, cã giäng kÓ thÝch hîp, biÕt sö dông c¸c yÕu tè phi ng«n ng÷ bæ trî, ®Æc biÖt n¾m v÷ng c©u chuyÖn ®Þnh kÓ. Lu ý : Lo¹i bµi kÓ chuyÖn chuyÓn ®æi ng«i kÓ : ®ang kÓ theo lêi ngêi dÉn truyÖn chuyÓn sang kÓ theo lêi nh©n vËt nµy chuyÓn sang lêi nh©n vËt kh¸c. Gi¸o viªn cÇn quan t©m rÌn cho häc sinh c¶ hai kü n¨ng nghe vµ nãi. C. KÕt qu¶ sau khi ¸p dông “mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hai kü n¨ng nghe, nãi cho häc sinh tiÓu häc” 8 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim Víi s¸ng kiÕn “mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hai kü n¨ng nghe, nãi cho häc sinh tiÓu häc”, t«i ®· ¸p dông trong n¨m häc 2008 – 2009 víi ®èi tîng lµ häc sinh líp 5 – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim – DiÔn Ch©u. KÕt qu¶ nh sau : 1. §èi víi kü n¨ng nghe : Sè häc sinh Bài tập Ghi chó : - C¸c ch÷ a, b, c, d, e, lµ c¸c kü n¨ng - Cét kh«ng gh¹ch chÐo lµ tríc ghi ¸p dông - Cét gh¹ch chÐo lµ khi ®· ®îc ¸p dông 2. §èi víi kü n¨ng nãi : 7 kü n¨ng nh néi dung s¸ng kiÕn ®· viÕt bao gåm c¸c môc : a, b, c, d, e, g, h ë môc gi¶i ph¸p . KÕt qu¶ sau vµ tríc khi ¸p dông s¸ng kiÕn : Sè häc sinh 9 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim Bài tập Ghi chó : : Tríc khi ¸p dông : Sau khi ¸p dông D . bµi häc kinh nghiÖm - Gi¸o viªn cÇn ®Çu t thêi gian ®Ó t×m néi dung phï hîp víi tõng lo¹i bµi tËp nh ®· nªu ë s¸ng kiÕn. - Gi¸o viªn cÇn lu ý ®Õn mèi quan hÖ gi÷a hai kü n¨ng nghe vµ nãi. ViÖc rÌn luyÖn hai kü n¨ng thêng g¾n víi nhau. - ViÖc kiÓm tra kÕt qu¶ rÌn kü n¨ng nghe ph¶i th«ng qua lêi nãi. - Hai kü n¨ng nghe vµ nãi cã quan hÖ víi kü n¨ng ®äc vµ viÕt. 10 Cao Xu©n Hïng – Trêng tiÓu häc DiÔn Kim - Gi¸o viªn lu«n ý thøc ®îc r»ng ®©y lµ c«ng viÖc quan träng. C«ng viÖc nµy ph¶i ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn, kh«ng chØ trong giê TiÕng ViÖt mµ trong c¶ c¸c giê häc kh¸c. Tha héi ®ång thÈm ®Þnh! S¸ng kiÕn cña t«i rÊt cã ý nghÜa, kú c«ng. T«i mong quý vÞ nghiªn cøu ®Ó thÊy hÕt sù u viÖt vµ kh¾c phôc nhîc ®iÓm ®Ó s¸ng kiÕn sím ®i vµo thùc tiÔn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Ngêi viÕt Cao Xu©n Hïng. 11
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan