Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
PhÇn mét
kh¸i niÖm x· héi häc vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan
************************************************************
kh¸i niÖm vÒ x· héi häc
X· héi häc cã nguån gèc tõ l©u ®êi nhng nã chØ thµnh m«n khoa häc ®éc
lËp vµo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû 19.Vµo thêi ®iiÓm ®ã cïng víi sù ph¸t triÓn
nhanh chãng cña khoa häc tù nhiªn còng nh sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kü
thuËt c«ng nghiÖp vµ sù biÕn ®æi vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi do chñ
nghÜa t b¶n t¹o ra ,c¸c tri thøc cña khoa häc x· héi còng b¾t ®Çu ph¸t triÓn
,®Æc biÖt lµ sö häc vµ luËt häc.Song nghiªn cøu vÒ x· héi víi t c¸ch lµ chØnh
thÓ cho ®Õn lóc ®ã vÉn thuéc vÒ dÞa bµn riªng cña triÕt häc mµ m«n triÕt häcx· héi trong thêi kú ®ã bÞ t¸ch khái ®êi sèng thùc tÕ ,chøa ®Çy nh÷ng tËp tôc
trõu tîng, kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu thùc tÕ, chÝnh v× vËy x· héi héi ra ®êi
t¸ch khái triÕt häc, trë thµnh m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ x· héi nãi chung,
kh¾c phôc tÝnh chÊt trõu tîng xa rêi thùc tÕ cña x· héi lóc ®ã nh»m ®¸p øng
nhu cÇu cña ®êi sèng x· héi thùc tÕ. Nh vËy x· héi häc tríc hÕt lµ m«n khoa
häc nghiªn cøu vÒ x· héi.
Kh¸i niÖm x· héi häc
X· héi cã nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo ph¹m vi xem xÐt mµ kh¸i
niÖm x· héi häc cã thÓ ®îc hiÓu lµ mét vïng, mét ®Þa ph¬ng mét quèc gia vµ
c¶ loµi ngêi.
Cã thÓ ®Þnh nghÜa x· héi häc nh lµ mét céng ®ång ngêi cã quan hÖ g¾n bã
mËt thiÕt nhau trong s¶n xuÊt, trong ®ßi sèng vµ cïng sèng trong mét ph¹m vi
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
X· héi lµ mét céng ®ång ngêi, do nh÷ng con ngêi cã ý chÝ cÊu thµnh .X·
héi vµ quy luËt x· héi chØ cã thÓ xuÊt hiÖn, ph¸t triÓn trùc tiÕp cña ho¹t ®éng
cã ý chÝ theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh .chÝnh v× vËy nghiªn cøu x· héi
kh«ng thÓ t¸ch rêi nghiªn cøu hoËt ®éng cña céng ®ång ngêi vµ mèi quan hÖ
mu«n vÎ gi÷a c¸ nh©n trong céng ®ång Êy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô
thÓ nhÊt ®Þnh.
Víi t c¸ch lµ mét chØnh thÓ toµn vÑn, x· héi lµ mét hªh thèng. HÖ thèng x·
héi bao gåm nh÷ng yÕu tè mèi liªn hÖ giòa c¸c yÕu tè vµ sù biÕn ®æi cña c¸c
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
yÕu tè theo sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan .Nghiªn cøu
x· héi víi t c¸ch lµ mét chØnh thÓ víi t c¸ch lµ mét hÖ thèng còng cã nghÜa lµ
ph¶i nghiªn cøu nh÷ng yÕu tè, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng
quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn cña chóng. Song mçi yÕu tè l¹i lµ mét tiÓu hÖ
thèng cã c¸c yÕu tè nhá vµ sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè còng nh quy luËt h×nh
thµnh ph¸t triÓn cña c¸c yÕu tè nháv.v...Ch¼ng h¹n x· héi loµi ngêi gåm nhiÒu
quèc gia, mçi quèc gia gåm nhiÒu ®Þa ph¬ng...nÒn s¶n xuÊt x· héi cã nhiÒu
ngµnh, c¸c ngµnh l¹i chuyªn m«n ho¸ hÑp h¬nv.v...Râ rµng nghiªn cøu hÖ
thèng x· héi kh«ng chØ cÇn xem xÐt nh÷ng quy luËt chung nhÊt mµ cßn cÇn
®i tíi nhòng quy luËt ®Æc thï, kÐm chung h¬n.Vµ viÖc nghiªn cøu cµng cô thÓ
bao nhiªu, c¸c khoa häc nghiªn cøu vÒ x· héi l¹i cµng ®¸p øng nhiÒu cho
thùc tÕ bÊy nhiªu. §ã chÝnh lµ lý do x· héi häc t¸ch khái triÕt häc ®Ó trë
thµnh mét m«n khoa häc ®éc lËp. §ång thêi x· héi häc còng cã nh÷ng vÞ trÝ
riªng, kh«ng ®ång nhÊt víi c¸c khoa häc x· héi häc kh¸c;vÞ trÝ nµy ®îc quy
®Þnh bëi tÝnh ®Æc thï cña ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi häc.
Ch¬ng II- qu¸ tr×nh h×nh thµnh ,c¬ c©u vµ chøc
n¨ng cña x· héi häc
1.LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi häc:
Vµo thÕ kû thø 18, ®Çu thÕ kû thø 19, nh÷ng tri th÷c x· héi häc ®· ph¸t
triÓn tíi møc cã thÓ t¸ch khái triÕt häc vµ h×nh thµnh mét khoa häc riªng biÖt
víi mét hÖ thèng kh¸i niÖm ph¹m trï, lý luËn ®èi tîng nhiÖm vô chøc n¨ng
vµ ph¬ng ph¸p riªng.
Nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña x· héi häc trong thêi kú nµy g¸n liÒn víi
nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c m«n khoa häc tù
nhiªn vµ khoa häc x· héi.
a-TiÒn ®Ò vÒ kinh tÕ x· héi:
X· héi häc víi t c¸ch lµ mét m«n khoa häc ®éc lËp xuÊt hiÖn vµo thÕ kû
19 do qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn kh¸ch quan cña chñ nghÜa t b¶n ,do sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ, do sù thay sù thay ®æi tÝnh chÊt
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµ néi dung cña lao ®éng vµ do sù xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn tîng míi trong ®êi
sèng kinh tÕ x· héi. Nh÷ng biÕn ®æi ®ã lµ c¬ së xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña tri
thøc míi ®Æc biÖt lµ tri thøc vÒ khoa häc x· héi ®ång thêi nh÷ng biÕn ®æi ®ã
lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn ph¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi ®Æc thï kh¸c víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña triÕt häc-x· h«Þ. ChÝnh v× vËy mµ x· héi häc ra ®êi
vµ t¸ch khái triÕt häc. X· héi häc xuÊt hiÖn cßn lµ do sù biÕn ®æi cña t×nh
h×nh giai cÊp trong x· héi ë thêi kú nµy xuÊt hiªn sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn
cøu x· héi cô thÓ h¬n vÒ gia ®×nh. Hoµn c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®êi
sèng x· héi cña giai cÊp. ®êi sèng thµnh thÞ v.v...ViÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò
x· héi cô thÓ, thùc tÕ ®ã còng lµ c¬ së ®Ó x· héi häc ra ®êi, t¸ch khái triÕt häc
vÒ x· héi häc.
b.Nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ t tëng:
BiÕn ®æi chÝnh trÞ, x· héi, quan träng nhÊt gãp phÇn lµm thay ®æi c¨n b¶n
thÓ chÕ chÝnh trÞ, trËt tù x· héi vµ c¸c thiÕt chÕ x· héi ë ch©u ¢u thÕ kû
XVIII lµ cuéc ®Ëi c¸ch m¹ng Ph¸p n¨m 1789. Cuéc c¸ch m¹ng nµy ®· kh«ng
chØ më ®Çu cho sù tan r· chÕ ®é phong kiÕn, nhµ níc qu©n chñ mµ cßn thay
thÕ trËt tù cò ®ã b»ng mét trËt tù x· héi míi lµ nhµ níc t s¶n.
M©u thuÉn s©u s¾c vÒ lîi Ých giòa c¸c tÇng líp x· héi vµ nhÊt lµ gi÷a c¸c
giai cÊp c«ng nh©n v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n ®· lªn ®Õn ®Ønh ®iÓn lµm bïng næ
cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n ®Çu tiªn trªn thÕ giíi vµo cuèi thÕ kû XIX- C«ng x·
Pais n¨m 1917.Cuéc c¸ch m¹ng nµy ®· thæi bïng lªn ngän löa nhiÖt t×nh
c¸ch m¹ng vµ lý tëng x· héi chñ nghÜa trong c¸c tÇng líp tiÕn bç x· héi.
Nh÷ng biÕn ®æi chÝnh trÞ x· héi vµ ®Æc biÖt lµ cuéc c¸ch m¹ng Ph¸p ®· ®Ó l¹i
dÊu Ên kh«ng phai mê trong lÞch sö ph¸t triÓn x· héi häc.Tríc hÕt ®ã lµ sù
kiÖn x· héi häc ra ®êi lÇn ®Çu tiªn ë Ph¸p mµ kh«ng ph¶i ë Anh, §øc hay Mü
.Thø hai ,c¸c c«ng tr×nh cña c¸c nhµ x· héi häc ë Ph¸p nh Auguste Comte,
Emile Durkeim, nhµ x· héi häc ngßi Anh Herbert Spencer, nhµ x· héi häc
ngêi §øc George Simmel ,vµ ®Æc biÖt nhµ lý luËn c¸ch m¹ng vµ t tëng x· héi
Karl Marx... ®Òu chÞu ¶nh hëng cña häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p.
Nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ, x· héi ë Ph¸p ®· ®Æt ra c©u hái lý luËn c¬ b·n x·
héi ë Ph¸p. §ã lµ lµm thÕ nµo ph¸t hiÖn vµ sö dông c¸c quy luËt tæ chøc x·
héi ®Ó gãp phÇn t¹o ra trËt tù vµ tiÕn bé x· héi.
c-BiÕn ®æi vÒ mÆt lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
TiÒn ®Ò vÒ lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn lµm n¶y sinh x· héi häc b¾t nguån
tõ nh÷ng t tëng kho häc vµ v¨n ho¸ thêi ®¹i phôc Hng thÕ kû thø XVIII.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¸c nhµ t tëng ë Anh thêng cæ vò vµ bªnh vùc cho quyÒn con ngêi nh»m
biÖn minh cho chñ nghÜa t b¶n c«ng nghiÖp lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë níc
nµy .VÝ dô: Adam Smith cho r»ng: c¸c c¸ nh©n ph¶i ®îc tù do tho¸t khái
nh÷ng r»ng buéc vµ h¹n chÕ bªn ngoµi dÓ tù do c¹nh tranh. Cã nh vËy c¸c c¸
nh©n míi t¹o ra ®îc x· héi tèt ®Ñp h¬n. C¸c nhµ triÕt häc Ph¸p cho r»ng con
ngêi vµ x· héi chñ yÕu bÞ chi phèi bëi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña hä, r»ng
con ngêi cã nh÷ng “quyÒn tù nhiªn “ nhÊt ®Þnh mµ c¸c thiÕt chÕ x· héi ®ang
vi ph¹m.V× vËy, cÇn xo¸ bá, thay thÕ trËt tù x· héi cò b»ng mét trËt tù x· héi
míi tèt ®Ñp h¬n víi b¶n chÊt vµ nhu cÇu cña con ngêi. Sù biÕn ®æi nh vËy cÇn
ph¶i diÔn ra mét c¸ch hîp ph¸p, tiÕn bé vµ b»ng con ®êng khai s¸ng.C¸c t tëng nh©n ®¹o, tiÕn bé ®ã ®· ®îc ph¶n ¸nh kh¸ râ trong cuéc c¸ch m¹ng Ph¸p
n¨m 1789.
Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc vµ ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
khoa häc còng lµ nh©n tè quan träng cho sù ra ®êi cña x· héi häc .C¸c hiÖn tîng, qu¸ tr×nh x· héi vµ hµnh ®éng cña con ngêi ®· trë thµnh ®èi täng nghiªn
cøu khoa häc.C¸c khoa häc tù nhiªn nh vËt lý, ho¸ häc,sinh häc... ®· ph¸
hiÖn ra c¸c quy luËt tù nhiªn ®Ó gi¶i thÝch thÕ giíi. C¸c nhµ t tëng x· héi, c¸c
nhµ x· héi häc t×m thÊy ë khoa häc tù nhiªn mét h×nh täng quan niÖm vµ
c¸ch x©y dùng lý thuyÕt c¸ch nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh, hiÖn tîng x· héi mét
c¸ch khoa häc.
2- C¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña x· héi häc.
A- C¬ cÊu x· héi häc
Cã thÓ h×nh dung x· héi hoc nh mét toµ kiÕn tróc nhiÒu tÇng, trong ®ã tÇng
trªn cïng lµ x· héi häc ®¹i c¬ng, tiÕp ®ã lµ tÇng lý luËn x· héi häc chuyªn
biÖt vµ tÇng díi cïng lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu x· héi häc cô thÓ.
a-x· héi häc ®¹i c¬ng vµ x· héi häc chuyªn biÖt.
viÖc ph©n chia x· héi häc ®¹i c¬ng vµ x· héi häc chuyªn biÖt lµ c¨n cø vµo
ph¹m vi cña vÊn ®Ò nghiªn cøu hay møc ®é chung cña vÊn ®Ò ®îc nghiªn
cøu.
X· héi häc ®¹i c¬ng
X· héi häc ®¹i c¬ng lµ cÊp ®é c¬ b¶n cña hÖ thèng lý thuyÕt x· héi häc. X·
héi häc ®¹i c¬ng lµ khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña x· héi,vÒ sù
ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi, vÒ sù t¬ng t¸c tù nhiªn vèn cã cña c¸c yÕu
tè hîp thµnh x· héi.Trªn ý nghÜa Êy, x· héi häc ®¹i c¬ng liªn quan mËt thiÕt
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®Õn chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. Chç kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa duy vËt lÞch sö
vµ x· héi häc lµ sù kh¸c nhau vÒ ®èi tîng ph¬ng diÖn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn
cøu cña hai m«n khoa häc x· héi ®ã.
X· héi häc chuyªn biÖt.
X· héi häc chuyªn biÖt ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ kh¸ch quan gi÷a c¸c mÆt
kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi.C¸c lý luËn X· héi häc chuyªn biÖt ®ãng vai
trß lµ kh©u trung gian g¾n lý luËn x· héi häc ®¹i c¬ng víi viÖc nghiªn cøu c¸c
hiÖn tîng cña ®êi sèng x· héi.
Ngµy nay, x· héi häc chuyªn biÖt ®îc ph©n thµnh nhiÒu bé m«n nh:x· héi
häc lao ®éng ,lèi sång, d luËn ph©n tÇng x· héi, xung ®ét x· h«Þ, x· héi häc
vÒ nhËn thøc, t«n gi¸o luËt ph¸p, h×nh x· héi häc n«ng th«n, d« thÞv.v.. ë mét
sè níc, c¸c ngµnh x· héi häc chuyªn biÖt ®îc ph©n chia thµnh 200 lo¹i kh¸c
nhau.
b-X· héi häc trõu tîng -ý thuyÕt vµ x· héi häc cô thÓ thùc nghiÖm
ViÖc ph©n chia x· héi häc trõu tîng-lý thuyÕt vµ X· héi häc cô thÓ thùc
nghiÖm lµ c¨n cø vµo møc dé trõu tîng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.ViÖc ph©n chia
nµy cã liªn quan mËt thiÐt víi viÖc ph©n chia thµnh x· h«Þ häc chuyªn biÖt vµ
X· héi häc ®¹i c¬ng. X· héi häc ®¹i c¬ng nghiªn cøu nh÷ng quy luËt chung
nhÊt, do ®ã liªn quan chÆt chÏ tíi x· héi häc trõu tîng - lý thuyÕt; cßn x· héi
häc chuyªn biÖt nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ h¬n nªn g¸n liÒn víi x· héi
häc cô thÓ - thùc nghiªm. Tuy nhiªn kh«ng thÓ ®ång nhÊt X· héi häc ®¹i c¬ng víi X· héi häc trõu täng lý thuyÕt bëi v× x· héi häc ®¹i c¬ng còng cã c¬
së thùc nghiÖm; Còng kh«ng thÓ ®ång nhÊt X· héi häc chuyªn biÖt víi x· héi
häc cô thÓ bëi v× x· héi häc chuyªn biÖt còng cã phÇn lý thuyÕt, lµ x· héi häc
lý thuyÕt.
CÊp ®é x· héi häc lý thuyÕt lµ sù t¸i hiÖn l¹i trong qu¸ tr×nh t duy kh¸ch
thÓ x· héi, m« t¶ tr¹ng th¸i cña nã, th©m nhËp vµo c¸c quy luËt vËn ®éng ph¸t
triÓn cña nã, hiÎu ®îc vµ dù b¸o ®îc xu híng tÊt yÕu ph¸t triÓn cña nã.
CÊp ®é x· héi häc thùc nghiÖm bao gåm viÖc thu thËp th«ng tin x· héi
th«ng qua quan s¸t, thö nghiÖm vµ viÖc sö lý c¸c th«ng tin x· héi ®ã. M« t¶
c¸c sù kiÖn thùc nghiÖm lµ c«ng viÖc cña x· héi häc thùc nghiÖm
Mèi quan hÖ gi÷a cÊp ®é lý thuyÕt vµ cÊp ®é thùc nghiÖm thÓ hiÖn ë chç:
nhËn thøc lý thuyÕt ®îc x©y dùng trªn c¬ së nhËn thøc thùc nghiÖm, lµ c¸i cã
tríc, lµ c¬ së ®Ó kh¸i qu¸t ho¸: Song nhËn thøc lý thuyÕt kh«ng ph¶i lµ sù
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tiÕp diÔn ®¬n gi¶n nhËn thøc thùc nghiÖm mµ lµ bíc ph¸t triÓn cao h¬n trong
viÖc t×m ra c¸c quy luËt vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña kh¸ch thÓ nghiªn cøu.
Danh giíi gi÷a c¸c cÊp ®é lý thuyÕt vµ cÊp ®é thùc nghiÖm chØ cã tÝnh chÊt
tong ®èi. X· héi häc, víi tÊt c¶ c¸c bé phËn cña nã, ®Òu lµ khoa häc võa cã
tÝnh chÊt lý thuyÕt, võa cã tÝnh chÊt thùc nghiÖm.
B- chøc n¨ng cña x· héi häc
a- Chøc n¨ng nhËn thøc.
Lý luËn x· héi häc vò trang cho c¸c nhµ nghiªn cøu vµ l·nh ®¹o nh÷ng tri
thøc khoa häc vµ ph¸t triÓn cña x· héi vµ nh÷ng quy luËt cña sù ph¸t triÓn ®ã.
Nã cßn chØ ra nguån gècvµ c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi, chøc n¨ng
nhËn thøc cña x· héi häc biÓu hiÖn ë chç:
+ Mét lµ, X· héi häc t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó nhËn thøc nh÷ng triÓn väng
ph¸t triÓn cao h¬n cña x· héi nãi chung, kÓ c¶ cña c¸c mÆt c¸c lÜnh vùc riªng
cña nã.
+ Hai lµ, x· héi häc x¸c ®Þnh nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi, cña c¸c
giai cÊp, c¸c nhãm x· héi, x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc cô thÓ cho phÐp ®¹t ®îc
trïng hîp ®Õn møc tèi ®a c¸c lîi Ých cña c¸ nh©n, cña nhãm ®èi víi lîi Ých, x·
héi.
+ Ba lµ, x· héi häc gióp ph©n tÝch nh÷ng lý luËn ho¹t ®éng nhËn thøc vÒ x·
héi x©y dùng lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nhËn thøc x· héi.
b-Chøc n¨ng t tëng.
X· héi häc gióp gi¸o dôc t tëng cho quÇn chóng. Nã vò trang cho mäi ngêi
trÝ thøc vÒ c¸c quy luËt khach quan cña sù ph¸t triÓn x· héi,v¹ch ra con ®êng
x©y dùng x· héi míi. Cho nªn, x· héi häc lµm cho con ngêi ý thøc ®îc vÒ søc
m¹nh vµ vÞ trÝ cña m×nh mét c¸ch ®Çy ®ñ h¬n, gãp phÇn n©ng cao tÝch cùc x·
héi cña mçi c¸ nh©n.Chøc n¨ng t tëng cña X· héi häc thÓ hiÖn ë chç:
+ Mét lµ,Cñng cè vµ t¨ng cêng niÒm tin vµo tÝnh khoa häc x· héi cña triÕt
häc vÒ x· héi b»ng c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cô thÓ cña x· héi häc chuyªn
biÖt vµ x· héi häc thùc nghiÖm.Tin vµo khoa häc x· héi còng cã nghÜa lµ tin
vµo tiÕn bé x· héi, vµo t¬ng lai s¸ng cña nh©n lo¹i.
+ Hai lµ: Ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan nhê c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu
vÒ tÝnh c¬ ®éng x· héi, sù biÕn c¸ch x· héi vÒ nh©n c¸ch con ngêi nãi chung,
vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan cã liªn quan ®Õn chñ thÓ x· héi do x· héi häc
®Æt vÊn ®Ò hoÆc trùc tiÕp nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Ba lµ, gãp phÇn ®iÒu chØnh hµnh vi vµ nh©n c¸ch c¸ nh©n th«ng qua c¸c
c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®¹o døc, lèi sèng ®Þnh híng gi¸ trÞ, v¨n ho¸ nghÖ
thuËt, khuyÕt tËt x· héi...do x· héi häc quan t©m vµ nghiªn cøu.
c-Chøc n¨ng dù b¸o vµ qu¶n lý.
§©y lµ chøc n¨ng hÕt søc quan träng cña x· héi häc. Dùa trªn c¬ së ph©n
tÝch vµ tæng hîp c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖn tr¹ng cña nh÷ng qu¸ tr×nh riªng
lÎ nh÷ng hiÖn täng cña c¸c mÆt x· héi, x· héi häc lµm s¸ng triÓn väng vËn
®éng cña x· héi häc trong t¬ng lai s¾p tíi còng nh t¬ng lai xa h¬n.
Nhê nh÷ng dù b¸o cña x· héi häc mµ c¸c chñ thÓ qu¶n lý cã thÓ ®a ra vµ
thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸, kÕ ho¹ch ho¸ ch¼ng nh÷ng lµ t¬ng lai cña tÝnh chÊt lîng cña ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ngêi mµ cßn lµ c«ng cô quan träng cña
tÊt c¶ c¸c chñ thÓ x· héi trong lÜnh vùc tæ chøc qu¶n lý x· héi.
Nh vËy x· héi häc cã mèi quan hÖ trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý. Nhê
nh÷ng kÕt qu¶ khoa häc cña viÖc nghiªn cøu ®· ®îc chøng thùc vµ ®ång thêi
nhê c¶ sù kh¸c nhau vÒ quan diÓm vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gÝa vÒ nh÷ng ®Æc tÝnh
kh¸c nhau cña ®èi tîng, x· héi häc t¹o ra c¸c c¨n cø xuÊt ph¸t cho viÖc ®Ò ra
vµ quyÕt ®Þnh tèi u c¸c ph¬ng ¸n qu¶n lý.
d-Chøc n¨ng ph¬ng ph¸p luËn
Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña x· héi häc cung cÊp ph¬ng ph¸p
luËn ®Ó tiÕp cËn vµ ph©n tÝch tÝnh hiÖn thùc x· h«Þ.ChÝnh hÖ thèng ph¬ng
ph¸p ®Æc thï cña x· héi häc ®îc coi lµ c«ng cô chung cho nhiÒu ngµnh khoa
häc trong lÜnh vùc ho¹t ®éng riªng cña m×nh.Chøc n¨ng ph¬ng ph¸p luËn cña
x· héi häc ®îc biÓu hiÖn cô thÓ ë chç:
+ Mét lµ,Tõ nh÷ng tri thøc vÒ quy luËt chung vµ ®Æc thï vÒ x· héi cña x·
héi häc mµ c¸c chñ thÓ x· héi rót ra ph¬ng ph¸p nhËn thøc vµ c¶i t¹o c¸c ®èi
tîng x· héi.
+ Hai lµ,Tõ nh÷ng quan ®iÓm, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc tÝnh kh¸c nhau
cña ®èi tîng x· héi mµ c¸c chñ thÓ x· héi rót ra c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau
®Ó tiÐp cËn cïng mét vÊn ®Ò
+ Ba lµ,tõ c¸c ph¬ng ph¸p, bíc ®i cô thÓ cña x· héi häc thùc nghiÖm mµ
c¸c chñ thÓ t×m th©ý ph¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó nhËn thøc vµ hµnh ®éng trong thùc
tÕ.
Víi nh÷ng chøc n¨ng trªn X· héi häc cã vai trß vµ ý nghÜa v« cïng quan
träng trong ®êi sèng x· héi häc. ChÝnh v× vËy, mÆc dÇu x· héi häc míi b¾t
®Çu ®îc t×m hiÓu, ®Æc biÖt lµ ë níc ta, nã ®· ®îc quan t©m nghiªn cøu c¶ vÒ
chiÒu réng lÉn chiÒu s©u.Cïng víi sù bïng næ th«ng tin, cïng víi vai trß ngµy
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cµng t¨ng cña khoa häc x· héi, nhÊt lµ c¸c tri thøc thùc chøng vÒ x· héi, cïng
víi xu híng quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng cña x· héi, cïng víi chñ tr¬ng më cöa vµ
héi nhËp víi thÕ giíi cña níc ta, x· héi häc sÏ ®îc nghiªn cøu ngµy mét s©u
thªm ®Ó trªn c¬ së ®ã ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng h¬n ®èi víi sù tiÕn
bé cña toµn thÓ x· héi loµi ngêi.
PhÇn hai
Néi dung d luËn x· héi
Ch¬ng I-Kh¸i niÖm d luËn x· héi
1- Kh¸i niÖm d luËn x· héi
Cã thÓ cßn nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ mét ®Þnh nghÜa, ®Çy ®ñ chÝnh x¸c
ho¹t ®éng vÒ d luËn x· héi. Nhng ®«ng ®¶o c¸c nhµ khoa häc ®Òu ®ång ý
r»ng d luËn x· héi lµ mét hiÖn tîng x· héi ®Æc biÖt biÓu thÞ th¸i ®é ph¸n xÐt
®¸nh gi¸ cña quÇn chóng ®èi víi vÊn ®Ò mµ hä quan t©m. D luËn x· héi ®·
xuÊt hiÖn vµ tån t¹i l©u ®êi trong lÞch sö, nã ph¸t triÓn trëng thµnh cïng víi
b¶n th©n x· héi loµi ngêi.
§èi tîng d luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ mäi thùc tÕ x· héi nãi chung, mµ nã
chØ lµ céng ®ång ngêi quan t©m tíi v× nã liªn quan ®Õn nhu cÇu tinh thÇn vËt
chÊt cña hä. Nh vËy d luËn x· héi chØ n¶y sinh khi cã vÊn ®Ò cã ý nghÜa x·
héi ®ông ch¹m ®Õn lîi Ých cña céng ®ång, cã tÇm quan träng vµ tÝnh cÊp b¸ch
®ßi hái sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ ph¬ng híng gi¶i quyÕt ®ã cã thÓ lµ mét vÊn ®Ò
chÝnh trÞ x· héi v¨n ho¸ hay ®¹o ®øc.
TÝnh ®Æc thï cña d luËn x· héi g¾n liÒn víi chñ thÓ cña nã; liÖu cã thÓ coi
sè ngêi cña mét nhãm mäi tËp hîp ngßi lµ d luËn x· h«Þ ®îc kh«ng?TÊt nhiªn
mét nhãm nhá cã thÓ tham gia h×nh thµnh d luËn vÒ mét vÊn ®Ò x· héi chung,
cã gi¸ trÞ nµo ®ã trong trêng hîp nµy, cã thÓ coi nã lµ mét trong nh÷ng nhãm
t¹o ra chñ thÓ cña d luËn, v× nã th©m nhËp vµo mét céng ®ång ngêi nµo
®ã.Trong x· héi nã tån t¹i d luËn x· héi ë nhiÒu d¹ng céng ®ång lín nhá.
d luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i tinh thÇn thuÇn tóy mµ lµ mét
tr¹ng th¸i tinh thÇn thùc tÕ. Nhµ nghiªn cøu ngêi Bungari B.VinhÐp viÕt:”D
luËn x· héi xuÊt hiÖn h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng nh mét tranh luËn ®¸nh gi¸ thÓ
hiÖn quan hÖ cña c¸c nhãm x· héi víi hµnh vi vµ ho¹t ®éng cña tõng ngêi
riªng biÖt.YÕu tè nhÊt ®Þnh cña bÊt cø mét cuéc tranh luËn tËp thÓ nµo vÒ c¸c
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hiÖn tîng cã thÓ coi lµ d luËn x· héi ®Òu ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ ©m tÝnh hay d¬ng tÝnh vÒ hiÖn tr¹ng”.
TÝnh ®Æc thï cña d luËn x· héi chØ ra møc xem xÐt, sù thÓ hiÖn cña d luËn
x· héi.D luËn x· héi ph¶i ®îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ë møc ®é lêi nãi vµ ë møc ®é
hµnh vi. Khi d luËn x· héi h×nh thµnh, céng ®ång x· héi ®i tõ ®¸nh gi¸ cung
víi lËp trêng hµnh ®éng, kiÕn nghÞ chung nªn cÊp trªn vµ tuú theo ®iÒu kiÖn
mµ chuyÓn ho¸ tõ lêi nãi ®Õn hµnh ®éng.Th¸i ®é, tinh thÇn nh vËy thÓ hiÖn
nh lµ th¸i ®é tinh thÇn thùc tiÕn, thóc ®Èy hµnh déng thùc tiÔn.Qu¸ tr×nh nµy
thÓ hiÖn râ rµng trong c¸c cuéc trng cÇu ý kiÕn nh©n d©n vÒ c¸c chñ tr¬ng,
chÝnh s¸ch vµ c¸c dù luËt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ch m¹ng cña nh©n
d©n.ChÝnh v× vËy d luËn x· héi ®îc xem nh lµ mét ho¹t ®éng t©m lý x· héi, lµ
cÇu nèi gi÷a ý thøc x· héi vµ hµnh ®éng x· héi. Sù ph¶n ¸nh thùc tÕ trong d
luËn x· héi tríc hÕt cã tÝnh chÊt ®¸nh gi¸ c¸c hiÖn tîng x· héi ®Ó x¸c ®Þnh
hµnh vi øng xö cña con ngêi.Nghiªn cøu vÊn ®Ò d luËn x· héi ph¶i xem xÐt ë
nhiÒu khÝa c¹nh ®ã lµ khÝa c¹nh vÒ chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi.
+Chñ thÓ cña d luËn x· héi lµ c¸c nhãm x· héi mµ lîi Ých cña hä cã méi
quan hÖ nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò diÔn ra trong x· héi vµ ®îc nhiÒu ngêi
®a ra trao ®æi, th¶o luËn.
+Kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi lµ nh÷ng sù kiÖn kh¸c nhau cña ®êi sèng x·
héi. §Ó x¸c ®Þnh ®îc kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi cã thÓ dùa vµo hai dÊu hiÖu
c¬ b¶n sau:
Lîi Ých chung ®îc xem lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu ®Ó x¸c ®Þnh kh¸ch thÓ cña
d luËn x· héi, bëi v× lîi Ých chung lµ c¬ së xuÊt hiÖn c¸c tranh luËn tËp
thÓ,tuy nhiªn, trong mèi quan hÖ víi ý thøc, lîi Ých c¸ thÓ cïng tån t¹i ë
ngoµi d luËn x· héi. B¶n th©n d luËn x· héi chØ tån t¹i trªn c¬ së lîi Ých
chung.
Nh÷ng tranh luËn g¾n liÒn víi lîi Ých x· héi ®îc mäi ngêi quan t©m lµ ®iÒu
kiÖn c¬ b¶n thø hai ®Ó x¸c ®Þnh kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi.
C¬ së h×nh thµnh vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña d luËn x· héi.
C¬ së cho viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi lµ sù th¶o luËn, trao ®æi ý kiÕn
c«ng khai ®èi víi c¸c sù kiÖn, hiÖn tîng, qu¸ tr×nh x· héi.
ViÖc h×nh thµnh d luËn x· héi thêng qua c¸c bíc:
-Chøng kiÕn hoÆc h×nh dung sù viÖc, n¶y sinh c¶m nghÜ bíc ®Çu.
-Trao ®æi, bµn luËn vÒ nh÷ng c¶m nghÜ, chuyÓn tõ ý thøc c¸ nh©n sang ý
thøc cña nhãm ngêi.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-H×nh thµnh sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ sù kiÖn hiÖn tîng ®ã vµ nªu c¸c biÖn
ph¸p gi¶i quyÕt.
2-D luËn x· héi vµ tin ®ån.
D luËn x· héi vµ tin ®ån
+ Tin ®ån lµ tin tøc vÒ mét sù viÖc, mét sù kiÖn cã thËt hay kh«ng cã thËt,
hoÆc chØ lµ sù lan truyÒn tõ ngêi nµy sang ngßi kh¸c nhng thiÕu d÷ liÖu kiÓm
chøng.Tin ®ån chØ thµnh d luËn cña nhãm, cña tËp thÓ lín hay nhá khi cã sù
ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ vÒ sù viÖc sù kiÖn nµo ®ã.
+ Trong d luËn x· héi, mäi vÊn ®Ò ph¶i ®îc kiÓm chøng qua c¸c ph¬ng tiÖn
théng tin ®ai chóngvµ nh÷ng nguån tin cã tr¸ch nhiÖm.Tin ®ån cã ®Æc ®iÓm
sau:
Cêng ®é tin ®ån phô thuéc vµo tÝnh hÊp dÉn vµ møc ®é kh«ng x¸c ®Þnh cña
vÊn ®Ò, h×nh thøc l©y lan:rót gän chi tiÕt; cêng ®iÖu ho¸, c¸c th«ng tin ®îc
s¾p xÕp theo ®éng c¬ cña ngêi truyÒn tin.
D luËn x· héi vµ chuÈn mùc x· héi
D luËn x· héi cã t¸c dông ®iÒu chØnh hµnh vi con ngêi, v× nã ®a ra nh÷ng
nhËn xÐt ®¸nh gi¸ trªn c¬ së chuÈn mùc x· héi.D luËn x· héi gãp phÇn t¹o ra
nh÷ng chuÈn mùc x· héi míi, lo¹i bá nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc cò, hoÆc nã cã
thÓ tËp hîp c¸c chuÈn mùc x· héi víi nhau vµ tao ra søc m¹nh míi.
D luËn x· héi vµ d luËn cña x· héi
Th«ng thêng, sau mçi vÊn ®Ò x· héi ®îc ®a ra, cã nh÷ng quan ®iÓm ,c¸ch
nh×n nhËn kh¸c nhau ë trong mçi nhãm. Nh÷ng quan ®iÓm ý kiÕn cña nhãm
®ã ®îc gäi lµ d luËn x· héi, mét khi trong qu¸ tr×nh t¬ng t¸c gi÷a c¸c nhãm
x· héi ®· dÉn tíi viÖc h×nh thµnh c¸c ý kiÕn chung.
Ch¬ng II - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ yÕu tè h×nh
thµnh d luËn x· héi
1- Qu¸ tr×nh ph¸t sinh:
D luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ ý kiÕn cña mét ngêi mµ lµ cña sè ®«ng ngêi
trong céng dång, lµ ph¸t ng«n chung cña hä. ®ã kh«ng ph¶i lµ tæng céng cña
c¸c ý kiÕn ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ cña c¸c c¸ nh©n mµ qua chao ®æi, bµn b¹c cã sù
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c ý kiÕn, h×nh thµnh nªn sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ trung
cña sè ®«ng trong céng ®ång ngêi.
Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi cã thÓ chia thµnh
c¸c bíc sau:
-Bíc thø nhÊt: Chøng kiÕn h×nh dung sù viÖc sù kiÖn, chao ®æi th«ng tin vÒ
nã, n¶y sinh c¸c c¶m nghÜ vµ c¸c ý kiÕn bíc ®Çu
-Bíc thø hai: Trao ®æi bµn luËn vÒ c¸c c¶m nghÜ c¸c ý kiÕn xung qunah ®èi
tîng cña d kuËn, ý kiÕn c¸ nh©n chuyÓn tõ lÜnh vùc ý thóc c¸ nh©n sang ý
thøc x· h«Þ.
-Bíc thø ba:C¸c lo¹i ý kiÕn kh¸c nhau thèng nhÊt l¹i xung quanh quan
®iÓm c¬ b¶n, h×nh thµnh ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ chung ®¹i ®a sè céng ®ång.
-Bíc thø t: Tõ sù ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ chung ®i tíi lËp trêng hµnh ®éng thèng
nhÊt, nªu ra nh÷ng ý kiÕn nghÞ vÒ ho¹t ®éng thùc tiÔn.
Tuy tõng nh÷ng vÊn ®Ò mµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh d lu¹n x· héi cã biÓu hiÖn
kh¸c nhau trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau.Nãi chung khi vÊn ®Ò cµng phóc t¹p th×
ý kiÕn cµng ®a d¹ng g©y ra nh÷ng cuéc tranh luËn s«i næi truíc khi ®i ®Õn ®îc thèng nhÊt ý kiÕn cña ®a sè. Nh vËy d lu©n x· héi h×nh thµnh qua sù va
ch¹m c¸c ý kiÕn kh¸c nhau lµ s¶n ph¶m cña giao tiÕp x· héi. Kh«ng cã giao
tiÕp x· héi th× kh«ng cã sù s¸ng t¹o tËp thÓ kh«ng cã sù ph¸n xÐt chung cña
®¹i ®a sè ngßi trong céng ®ång.
2-Nh÷ng yÕu tè chÝnh t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh d luËn x· héi
sù h×nh thµnh d luËn nãi chung còng nhu d luËn x· héi phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ v¨n ho¸ x· héi cã
thÓ nªu ra nhøng yÕu tè nhËn xÐt sau ®©y
a-TÝnh chÊt cña c¸c sù kiÖn hiÖn tîng qu¸ tr×nh x· héi: D luËn x· héi lµ
hiÖn tîng tinh thÇn ph¶n ¸nh tån t¹i x· héi truíc hÕt phô thuéc vµo tÝnh chÊt
cña c¸c sù kiÖn hiÖn tîng trong x· héi mµ nã ph¶n ¸nh, vµo ý nghÜa cña sù
kiÖn ®ã ®èi víi mÊu thuÉn vµ lîi Ých cña céng ®ång ngßi mang d luËn. hä ñng
hé hiÖn tîng phï hîp vãi lîi Ých cña hä vµ ph¶n ¸nh nh÷ng hiÖn tîng ngîc
l¹i.
b- tr×nh ®é hiÓu biÕt hÖ t tëng tr×nh ®é v¨n ho¸:Cã thÓ nãi réng h¬n lµ møc
®é chuÈn bÞ cña céng ®ång ngêi ®Ó tiÕp nhËn c¸c sù kiÖn, c¸c hiÖn tîng cÇn
thiÕt nªn th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ, dÉn ®Õn kh¶ n¨ng tranh luËn kÐo dµi kh«ng
h×nh thµnh d luËn x· héi. HÖ t tëng tr×nh ®é v¨n ho¸ còng ¶nh hëng quan
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
träng ®Õn t×nh h×nh nãi chung, c¸c quan ®iÓm ph¸n xÐt ph¶n ¸nh víi x· héi
xung quanh.
c- Nh÷ng nh©n tè vÒ t©m lý x· héi: NhiÒu nh©n tè nh thãi quen, nÕp nghÜ ý
chÝ t©m tr¹ng t×nh c¶m cña mét céng ®ång ngßi ®· ®îc h×nh thµnh do ¶nh hëng trùc tiÕp cña diÒu kiÖn sèng hµng ngµy vµ do c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o
dôc.¶nh hëng cña nh©n tè nµy cã nhiÒu mÆt ®«i khi khã nhËn biÐt tuú tõng
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nÕu ngêi ta cã t©m tr¹ng phÊn chÊn, hå hëi th× néi dung
ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ mét hiÖn tîng cã nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c víi khi ë khÝa c¹nh
t©m tr¹ng ch¸n n¶n, bi quan.Thêng khi thÊy phÊn chÊn l¹c quan th× thÊy
nhiÒu thuËn lîi h¬n Ýt thÊy khã kh¨n vµ ngîc l¹i. Nh÷ng nÕp nghÜ b¶o thñ
cøng nh¾t mang di s¶n cña qu¸ khø th× cã thÓ ¶nh hëng ®Ðn viÖc h×nh thµnh
d luËn x· héi kh«ng ®óng ®¾n.
d- Hoµn c¶nh sinh ho¹t chÝnh trÞ:Trong ®iÒu kiÖn cã d©n chñ réng r¸i x·
héi cã th«ng tin phong phó mäi ngêi s·n sµng cëi më béc lé c¸c ý kiÕn cña
m×nh tham gia bµn b¹c c¸c vÊn ®Ò chung th× d luËn x· héi cã ®iÒu kiÖn thuËn
lîi, Ngîc l¹i, trong ®iÒu kiÖn thiÕu d©n chñ, th«ng tin nghÌo nµn thËm chÝ bÞ
c¾t xÐn xuyªn t¹c th× d luËn x· héi h×nh thµnh khã kh¨n, chËm ch¹p dãi c¸c
chÕ ®é ®éc Tµi ph¸t xÝt th× quyÒn d©n chñ bÞ thñ tiªu th× d lu©n x· héi ph¸t
triÓn theo híng mËp mê mang tÝnh ch©m biÕm ,tiÕu l©m...
Ch¬ng III TÝnh chÊt cña d luËn x· héi
1-TÝnh c«ng chóng, c«ng khai
HÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i chóng cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc
h×nh thµnh vµ thÓ hiÖn d luËn x· héi. HÖ thèng th«ng tin ®¹i chóng lµ ph¬ng
tiÖn cña c¸c thiÕt chÕ x· héi nh»m b¶o ®¶m phæ biÕn c¸c th«ng tin trªn quy
m« ®¹i chóng ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c ho¹t ®éng ph¸t nhanh, truyÒn h×nh, c¸c
hÖ thèng in Ên vµ ph¸t hµnh s¸ch b¸o. ChÝnh C.Mac ®· chØ ra r»ng: s¶n phÈm
cña truyÒn th«ng lµ d luËn x· héi. §Æc ®iÓm cña hÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i
chóng lµ c¸c tin tøc tõ hÖ thèng nµy ®îc chuyÓn biÕn ®Õn c«ng chóng mét
c¸ch nhanh chãng, ®Òu ®Æn vµ trùc tiÕp. Nã võa ph¶i híng tíi c¸c ®èi tîng
c«ng chóng nãi chung, võa ph¶i híng tíi c¸c nhãm c«ng chóng cô thÓ.
2.TÝnh lan truyÒn
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TÝnh lan truyÒn lµ mét tÝnh chÊt rÊt quan träng cña d luËn x· héi. V× nÕu
kh«ng cã lan truyÒn th× mét sù kiÖn, sù viÖc kh«ng thÓ trë thµnh d luËn x· héi
®îc. VÝ dô nh sù kiÖn khñng bè tÊn c«ng trung t©m Th¬ng M¹i ThÕ Giíi ë níc Mü ngµy 11-9 lóc ®Çu, th«ng tin chØ bã hÑp trong ph¹m vi khu vùc thµnh
phè, nhng nhê cã ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng mµ nã ®· lan truyÒn kh¾p
thÕ giíi ...Tõ vÝ dô cô thÓ trªn ta cã thÓ rót ra r»ng nhê cã tÝnh lan truyÒn mµ
d luËn x· héi ®· ®îc h×nh thµnh vµ còng nhê lan truyÒn mµ th«ng tin ®îc cËp
nhËt ®Õn mäi ngêi mét c¸ch nhanh h¬n.
3-TÝnh lîi Ých
D luËn x· héi liªn hÖ chÆt chÏ víi quyÒn lîi cña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm
x· héi.
D luËn x· héi nhiÒu khi cã søc m¹nh to lín, h¬n c¶ ph¸p luËt.
VÝ dô: Mét ngêi nµo ®ã cã téi lçi, nÕu chØ bÞ ph¹t tiÒn vµ giam cÇm, cã khi
ngêi ta kh«ng sî b»ng bÞ c«ng bè téi tr¹ng trªn ®µi truyÒn thanh ®Þa ph¬ng hä
®ang sèng vµ th«ng b¸o cho gia ®×nh, dßng hä cña ngêi ®ã ®îc biÕt. BiÓu d¬ng vµ t«n vinh ®óng møc, kÞp thêi, ®óng lóc c¸c ®iÓn h×nh tiªn tiÕn còng cã
t¸c dông to lín trong viÖc thóc ®Èy x· héi.
4.TÝnh biÕn ®æi
D luËn x· héi cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh c¸c hµnh ®éng x· héi ®Ó thÓ hiÖn sù
®ång t×nh hay ph¶n ®èi cña c¸c nhãm x· héi víi c¶ hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu
cùc.
D luËn x· héi còng nh c¸c hiÖn tuîng x· héi kh¸c kh«ng ngõng ph¸t triÓn
vµ biÕn ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. TÝnh chÊt biÖn chøng cña nã lµ
ë chç, cïng víi sù thay ®æi cña c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c yÕu tè cã ¶nh hëng tíi
sù h×nh thµnh cña c¸c d luËn, ch¼ng h¹n nh d luËn cña thiÓu sè ngµy h«m qua
®Õn h«m nay nã trë thµnh d luËn cña ®a sè, thµnh d luËn x· héi vµ ngîc l¹i.
§©y lµ mét h×nh thøc biÓu hiÖn cña tr¹ng th¸i ý thøc x· héi, nhng xÐt vÒ khÝa
c¹nh nhËn thøc, th× trong d luËn x· héi lu«n lu«n cã c¸i ®óng, c¸i sai, cã lÏ
ph¶i vµ sù lÇm lÉn. V× qu¸ tr×nh nhËn thøc ®îc ph¶n ¸nh trong d luËn x· héi
kh«ng hoµn toµn tu©n theo c¸c quy t¾c nghiªm ngÆt cña nhËn thøc ch©n lý.
Hªghen cã lý khi «ng ta cho r»ng: trong d luËn x· héi cã c¶ c¸i thËt vµ c¸i
gi¶. TÝnh chÊt nµy cïng víi sù thay ®æi cña c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn d luËn x· héi t¹o nªn ®Æc ®iÓm dÔ thay ®æi
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cña d luËn x· héi vµ thÓ hiÖn tÝnh luËn chøng cña d luËn x· héi. §iÒu ®ã buéc
chóng ta ph¶i ph©n tÝch toµn bé chóng, cã nghÜa lµ ph¶i ph©n tÝch d luËn x·
héi.
Ch¬ng IV Chøc n¨ng cña d luËn x· héi
D luËn x· héi lµ mét trong nh÷ng biÓu hiÖn sím nhÊt cña h×nh th¸i ý thøc
x· héi. Träng lÞch sö loµi ngêi, d luËn x· héi ®ãng vai trß ®iÒu hoµ c¸c mèi
quan hÖ x· héi ngay c¶ khi trong x· héi cha cã sù ph©n ho¸ giai cÊp.
Ph. ¡ng-ghen nhËn xÐt : trong x· héi c«ng x· nguyªn thuû, ngoµi d luËn
x· héi ra, x· héi nay kh«ng cã mét ph¬ng tiÖn cìng chÕ nµo kh¸c. J. Rutx« ,
nhµ khai s¸ng ph¸p thÕ kØ XVIII, rÊt coi träng vai trß cña d luËn x· héi vµ ý
thøc d©n chóng, trong t¸c phÈm khÕ íc x· héi, «ng nhËn ®Þnh: c¸c ®iÒu luËt
cña nhµ níc cÇn ph¶i phï hîp víi nguyÖn väng vµ ý chÝ cña nh©n d©n lao
®éng, Hª-ghen ®· ®a ra mét quan niÖm t¬ng ®èi réng vÒ d luËn x· héi. Trong
c«ng tr×nh TriÕt häc ph¸p quyÒn, «ng xem xÐt d luËn x· héi trong mèi quan
hÖ víi viÖc ph©n tÝch thÓ chÕ nhµ níc. Lµ ngêi b¶o thñ, b¸m chÆt vµo nÒn
qu©n chñ hïng m¹nh, «ng ®· thÓ hiÖn sù ®èi lËp gi÷a “ t©m t chÝnh trÞ quèc
gia “ víi “ d luËn x· héi cña nh©n d©n”, nhng t tëng cña Hª-ghen g¾n víi sù
c«ng nhËn søc m¹nh cña trÝ tuÖ tËp thÓ cã ý nghÜa hÕt søc to lín, Hª-ghen chØ
ra r»ng, d luËn x· héi cã søc m¹nh trong mäi thêi ®¹i, bëi nã më ra cho con
ngêi kh¶ n¨ng thæ lé vµ b¶o vÖ ý kiÕn chñ quan cña m×nh ®èi víi c¸i chung.
Kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc xem xÐt vai trß d luËn x· héi, Hª- ghen cßn x¸c
®Þnh c¬ së chñ yÕu cña viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi, ®ã lµ th¶o luËn. ¤ng
gi¶i thÝch r»ng, b»ng con ®êng th¶o luËn vµ trao ®æi ®· cho phÐp t¸ch ra
nh÷ng c¸o chung cã trong tõng ý kiÕn riªng vµ nã lµm t¨ng tû träng hîp lý
cña ý kiÕn ®· ®îc th¶o luËn.
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña d luËn x· héi cÇn xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc ®øng ®¾n
vÒ vai trß tÝch cùc cña c¸c yÕu tè t©m lý, t tëng vµ vai trß cña quÇn chóng
nh©n d©n trong ®êi sèng x· héi. Trong c¸c t¸c phÈm ý kiÕn b¸o chÝ vµ ý kiÕn
nh©n d©n , hÖ t tëng §øc , D luËn x· héi níc Anh, Nguån gèc cña gia ®×nh,
cña së h÷u nh©n d©n vµ nhµ níc, C.M¸c vµ nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ
trÝ to lín cña d luËn x· héi, C.M¸c cho r»ng, d luËn x· héi lµ d luËn cña nh©n
d©n. «ng viÕt : “ c¸c ®¹i biÓu thêng xuyªn kªu gäi sù ñng hé cña d luËn nh©n
d©n vµ ®em ®Õn cho d luËn nguån ph¸t ng«n ý kiÕn thËt sù cña m×nh”. PH.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
¡ng-ghen nhËn ®Þnh : Sù tiÕn bé to lín trong d luËn x· héi lµ tiÒn ®Ò cña c¸c
biÕn ®æi x· héi. Nãi vÒ vai trß cña d luËn x· héi trong ho¹t ®éng qu¶n lý,
V.Lªnin chØ râ : chóng ta chØ cã thÓ qu¶n lý ®îc khi nµo chóng ta thÓ hiÖn ®îc
nh÷ng g× mµ nh©n d©n ý thøc.
Vai trß cña d luËn x· héi thÓ hiÖn ë chøc n¨ng sau:
chøc n¨ng ®¸nh gi¸.
chøc n¨ng ®iÒu hoµ .
chøc n¨ng kiÓm so¸t.
chøc n¨ng gi¸o dôc.
chøc n¨ng t vÊn.
1- Chøc n¨ng ®iÒu hoµ
Chøc n¨ng ®iÒu hoµ thÓ hiÖn ë chç d luËn x· héi gãp phÇn s¾p xÕp, ®iÒu
chØnh l¹i c¸c quan hÖ x· héi cho ®óng môc ®Ých vµ chuÈn mùc, trªn c¬ së
ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c sù kiÖn, hiÖn tîng, d luËn x· héi nªu ra c¸c chuÈn
mùc, chØ ra nh÷ng viÖc nªn lµm, nh÷ng viÖc nªn nÐ tr¸nh, hoÆc ®iÒu chØnh
hµnh vi, c¸ch c sö cña mäi ngêi. Nã ph¸t huy lµm cho c¸c phong tôc còng nh
c¸c truyÒn thèng tèt ®Ñp trong qu¸ khø, t¸c dông trong x· héi hiÖn t¹i. §Æc
biÖt, khi x¶y ra nh÷ng biÕn cè x· héi lín , ®ông ch¹m trùc tiÕp ®Õn lîi Ých
céng ®ång( nh c¸c phong trµo c¸ch m¹ng, chiÕn tranh), d luËn x· héi thêng
h×nh thµnh nhanh chãng, réng r·i vµ cã søc m¹nh lín, chÝ híng ho¹t ®éng
cho quÇn chóng , cæ vò nh÷ng hµnh ®éng phï hîp víi lîi Ých chung, lªn ¸n
nh÷ng hµnh ®éng kh«ng phï hîp. Trong cuéc sèng, nh÷ng d luËn x· héi cña
giai cÊp tiªn tiÕn thêng cã vai trß ®Æc biÖt quan träng gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t
triÓn x· héi
2.Chøc n¨ng ®¸nh gi¸.
D luËn x· héi ®¸nh gi¸ hµnh vi x· héi, c¸c chuÈn mùc x· héi, c¸c qu¸ tr×nh
x· héi, cô thÓ lµ d luËn x· héi ®¸nh gi¸ c¸c hµnh vi ®ã ®óng hay sai, tèt hay
xÊu. Nh÷ng chuÈn mùc x· héi mµ d luËn x· héi dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ cã thÓ lµ
nh÷ng ®iÒu luËt, hoÆc lµ chuÈn mùc chung cña ®«ng ®¶o c«ng chóng trong x·
héi. Sù ®¸nh gi¸ nµy thêng kh¸c nhau trong c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau ,
còng nh trong c¸c kho¶ng thêi gian kh¸c nhau.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
3-chøc n¨ng gi¸o dôc
Bªn c¹nh chøc n¨ng ®iÒu hoµ lµ chøc n¨ng gi¸o dôc.D luËn x· héi khi ®·
h×nh thµnh nã thêng t¸c ®éng vµo ý thøc con ngêi nghÜa lµ chi phèi ý thøc c¸
nh©n, nªn cÇn ph¶i ®iÒu chØnh cho phï hîp víi ý thóc chung cña céng
®ång.V× ®a sè ngêi trong céng ®ång ®Òu quan t©m ®Õn ý thøc d luËn x· héi,
cã sù ®¸nh gi¸ hµnh vi cña m×nh, cã khuynh híng gi÷ g×n, b¶o vÖ c¸i ®óng,
söa ch÷a nh÷ng sai sãt, ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña d luËn x· héi ®èi víi nh©n
d©n vµ céng ®ång ngêi.
4-Chøc n¨ng kiÓm so¸t.
D luËn x· héi cßn cã chøc n¨ng kiÓm so¸t th«ng qua sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸,
gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc x· héi, c¸c c¬ quan nhµ níc cã phï hîp
víi c¸c lîi Ých x· héi hay kh«ng. D luËn x· héi buéc c¸ nh©n vµ c¸c nhãm x·
héi ph¶i tu©n thñ nh÷ng chuÈn mùc mµ nã dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ph¸n xÐt.
Tuy nhiªn, sù kiÓm so¸t nµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua c¸c nhãm mµ
c¸ nh©n lµ thµnh viªn trong nhãm ®ã.
5.Chøc n¨ng t vÊn.
D luËn x· héi cã chøc n¨ng t vÊn. Th«ng qua néi dung cña m×nh, d luËn x·
héi ®a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò mµ d luËn x· héi quan
t©m, gióp cho c¬ quan nhµ níc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña x·
héi. ThÝ dô cã thÓ lµ sù khuyªn b¶o, hoÆc chØ lµ ph¬ng híng chung hoÆc c¸ch
thøc cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Trong mçi néi dung cña d luËn x· héi bao
giê còng chøa ®ùng n¨m chøc n¨ng. Tuy nhiªn trong tõng trêng hîp cô thÓ,
cÇn ph©n tÝch vµ lµm s¸ng tá c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã. Tãm l¹i x· héi
cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quÇn chóng cµng cao, d©n chñ cµng
më réng th× søc m¹nh cö d luËn x· héi cµng lín.
PhÇn ba
Tæ chøc nghiªn cøu vµ ý nghÜa cña d luËn x· héi
Ch¬ng I - Tæ Chøc nghiªn cøu d luËn x· héi
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1-Nghiªn cøu t¸c ®éng cña ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Õn sù h×nh
thµnh d luËn x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay sù h×nh thµnh d lu©n x· héi kh«ng t¸ch rêi ho¹t
®éng cña ph«ng tiÖn th«ng tin ®ai chóng vµ ngîc l¹i, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin
®¹i chóng còng ph¶n ¸nh d luËn x· héi réng r·i ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cña ®Êt níc.
Nghiªn cøu x· héi häc vÒ d luËn x· héi ph¶i lµm râ khuynh híng nhu cÇu
th«ng tin cña quÇn chóng nh©n d©n.ë níc ta b¸o ®µi võa lµ c¬ quan ng«n
luËn cña tæ chøc chÝnh trÞ x· héi võa lµ diÔn ®µn cña quÇn chóng nh©n
d©n.Th«ng qua c¸c b¸o c¸c tÇng líp nh©n d©n bµy tá quan diÓm ,ý kiÕn, th¸i
®é nguyÖn väng cña m×nh ®èi víi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ níc,
®èi víi sù kiÖn kinh tÕ quan träng cña ®Êt nøc vµ trªn thÕ giíi.V× vËy c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng lµ n¬i thÓ hiÖn d luËn cña c¸c tÇng líp nh©n d©n
®èi vãi vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi.Cã nh÷ng vÊn ®Ò thu hót sù tham gia ®«ng
d¶o cña quÇn chóng nh©n d©n trong thêi gian dµi.Cã nh÷ng vÊn ®Ò chØ sù thu
hót cña nhãm x· héi nµy nhng l¹i kh«ng thu hót sù chó ý cña nhãm x· héi
kh¸c. Cã nh÷ng tê b¸o, t¹p chÝ ®îc ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n tham gia
®ãn ®äc nhng ngîc l¹i còng cã nh÷ng tê b¸o l¹i kh«ng ®îc sù chó ý cña ®«ng
®¶o quÇn chóng.
2-Nghiªn cøu d luËn x· héi th«ng qua c«ng t¸c thùc hiÖn cña c¸c c¬
quan ®¶ng nhµ níc vµ tæ chøc x· héi
a- th«ng tin trong néi bé ®¶ng:§©y lµ nguån th«ng tin quan träng ®îc thu
thËp th«ng qua c¸c c¬ quan c¸p uû lµ ®¸ng tin cËy,®ång thêi l¬i ®©y còng trùc
tiÕp ph¸t nh÷ng th«ng tin cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®êi sèng cña nh©n d©n vÒ
mäi mÆt trong x· h«i. Nh :Héi nghÞ cña ®¶ng ,c¸c b¸o c¸o cña ®¶ng tíi c¸c tæ
chøc ®¶ng ë ®Þa ph¬ng, huyÖn ,uû ,c¸c së, kiÓm tra cËp nhËt th«ng tin, nãi
chuyÖn gÆp gì gi÷a l·nh ®¹o ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n...
b-Th«ng tin cña c¸c ngµnh c¸c ®oµn thÓ cña c¬ quan kinh tÕ, x· héi: c¸c
®oµn thÓ thêng xuyªn tiÕp xóc víi quÇn chóng, thêng xuyªn l¾m b¾t ®îc
th«ng tin vÒ d luËn thuéc ®èi tîng phô tr¸ch cña m×nh.
3-Nghiªn cøu d luËn x· héi b»ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi häc
a-Pháng vÊn:Lµ viÖc hái miÖng cña ngêi nghiªn cøu ®èi víi nh÷ng ngêi ®îc t×m hiÓu. B»ng c¸ch nµy, ngêi ®îc hái dÔ dµng bµy tá nhng ý nghÜ c¶m xóc
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cña m×nh h¬n lµ sö dông phiÕu ®iÒu tra. Ngêi nghiªn cøu cã thÓ dïng c¸c c©u
hæi mét c¸ch linh ho¹t tuú theo t×nh huèng cña pháng vÊn. Mét vÊn ®Ò quan
träng cã ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cña cuéc phángvÊn lµ sù tin cËy cña ngêi ®îc
pháng vÊn ®èi víi ngêi ®i pháng vÊn, do ®ã cÇn lµm tèt lùa chän ngêi cÇn
phángvÊn hø¬ng dÉn th¸i ®é vµ c¸ch lµm viÖc cho hä.
b-§iÒu tra theo phiÕu Anket: Lµ ph¬ng ph¸p sö dông c¸c phiÕu ®iÒu tra ghi
vµo mét b¶ng c¸c c©u hái göi ®Õn cho ngêi ®îc nghiªn cøu, ngêi ®îc nghiªn
cøu tr¶ lêi theo sù híng dÉn cña phiÕu ®iÒu tra.Thêng ngêi ta dïng ph¬ng
ph¸p nµy ®i t×m hiÓu vÒ d luËn x· héi v× nã cã thÓ t×m hiÓu ®îc mét sè lù¬ng
th«ngtin rÊt lín víi chi phÝ kh«ng lín trong kho¶ng thêi gan ng¾n.¦u ®iÓm
cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ë cã tÝnh môc ®Ých tÝnh linh ho¹t, kh¶ n¨ng thu ®îc cø
liÖu theo mét mÉu chän nhËt ®Þnh. Nhîc ®iÓm cña nã ch¶i qua tÝnh chÊt
nhiÒu giai ®o¹n kh«ng thÓ söa ch÷a nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh nghiªn
cøu .VÝ dô:Sù cÈu th¶ cña mét hay hai ngêi lËp b¶n Anket cã thÓ ¶nh hëng
®¸ng kÓ ®Õn d luËn x· héi. Nh÷ng sai sãt cã liªn quan ®Õn viÖc lùa chän mÉu
còng cÇn chó ý ®Õn tÝnh chÊt cña viÖc ph¸t hiÖn trong khi trng cÇu ý kiÕn
ph¸t biÓu ý kiÕn t¹i héi nghÞ tríc c¸c tËp thÓ v.v.. lµ mét viÖc nhng tr¶ lêi
nh÷ng c©u hái trong b¶n híng dÉn cña Anket l¹i lµ viÖc kh¸c kh«ng nªn tuyÖt
®èi ho¸ viÖc diÒu tra theo phiÐu Anket xem nh mét ph¬ng ph¸p v¹n n¨ng ®Ó
nghiªn cøu d luËn x· héi. ViÖc nghiªn cøu t©m t cña quÇn chóng mét c¸ch
khoa häc thùc sù chØ cã thÓ ®¶m b¶o mét c¸ch tæng hîp c¸c ph¬ng ph¸p ®·
nªu trªn.
c-VÊn ®Ò sö dông c¸c kÕt qu¶ ®iÓu tra ngiªn cøu d luËn x· héi.
ViÖc nghiªn cøu t×m hiÓu d luËn x· héi ph¶i phôc vô thiÕt thùc cho c«ng t¸c
qu¶n lý l·nh ®¹o x· héi. KÕt qu¶ ®iÒu tra ph¶i sö dông hiÖu qu¶ míi cã t¸c
dông ®Õn qu¸ tr×nh më réng c«ng khai, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc ®Õn c¸n bé
®¶ng vµ quÇn chóng nh©n d©n tham gia c«ng t¸c qu¶n lý x· héi, qu¶n lý nhµ
níc tuú theo chñ ®Ò nghiªn cøu t×nh h×nh cô thÓ trong thêi gian ®ã.CÇn c©n
nh¾c ®iÒu tra c«ng bè tÝnh phæ dông cña kÕt qu¶ diÒu tra.
Ch¬ng II ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu d luËn x· héi
viÖc ngiªn cøu d luËn x· héi cã ý nghÜa sau:
1-Ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña d©n chñ nh©n d©n më réng d©n chñ x·
héi chñ nghÜa
C¸ch m¹ng lµ sù ngiÖp cña quÇn chóng.C«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ
nghÜa nãi chung vµ ®æi míi nãi riªng lµ kÕt qu¶ trÝ tÖu vµ c«ng søc cña nh©n
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
d©n díi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng, cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa lµ sù g¾n bã m¸u
thÞt víi nh©n d©n, kh¬i dËy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña nh©n d©n.v× thÕ c¸c tæ
chøc cña §¶ng vµ c¬ quan nhµ níc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng ®Ó mäi c«ng
d©n cã ®îc c¸c th«ng tin cÇn thiÕt kÞp thêi vµ chÝnh x¸c ®îc tù do bµy tá vµ
ph¸t biÓu ý kiÕn, quan ®iÓm cña m×nh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cã quan hÖ tíi lîi
Ých cña hä, ®ù¬c tham gia vµo c¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña ®Êt níc.
tæ chøc ngiªn cøu d luËn mét c¸ch nghiªm tóc chÝnh lµ ph¬ng tiªn m¹nh
mÏ ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lµm chñ vµ tham gia tÝch cùc ®èi víi ho¹t
®éng cña ®Êt níc.
2-t¨ng cêng mèi liªn hÖ gi÷a §¶ng vµ quÇn chóng.
Víi tinh thÇn “LÊy d©n lµm gèc”,c¸c tæ chøc ®¶ng vµ c¬ quan nhµ níc ph¶i
l¾ng nghe ý kiÕn cña quÇn chóng, thêng xuyªn ph©n tÝch cÊc d luËn ®èi víi
tÇng líp nh©n d©n ®Ó l¾m b¾t kÞp thêi t©m tr¹ng , nguyÖn väng cña hä.Trong
sù nghÖp ®æi míi vµ x©y dùng chñ ngi· x· héi chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt hµng
lo¹t c¸c vÊn ®Ò d luËn x· héi thùc tiÔn kÓ c¶ x©y dùng mét quan diÓm chñ
nghÜa x· héi vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi trong hoµn c¶nh cña níc
ta .Nh÷ng viÖc trªn ®ßi hái ph¶i cã sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a ®¶ng vµ quÇn
chóng .§ång thêi th«ng qua d luËn nh©n d©n c÷ng bµy tá ý chÝ yªu cÇu cña
m×nh ®èi víi c¸c tæ chøc ®¶ng vµ c¬ quan nhµ níc.Do ®ã nghiªn cøu d luËn
x· héi gãp phÇn kh¾c phôc c¸c chñ quan duy ý chÝ vµ nguy c¬ quan liªu xa
rêi c¸c tæ chøc §¶ng vµ c¬ quan nhµ níc.
3-Gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ c«ng t¸c qu¶n lý x· héi trªn c¬
së khoa häc.
Nghiªn cøu d luËn x· héi sÏ cho ta nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng
cña c¬ quan §¶ng vµ nhµ nøoc nh©n d©n ®· nhËn thøc vµ thùc hiÖn c¸c nghÞ
quyÕt, chñ tr¬ng chinh s¸ch cña §¶ng, thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi nh thÕ nµo? Th¸i ®é cña hä ®èi víi c¸c tæ chøc cña §¶ng vµ c¬ quan
nhµ níc vµ c¸c tæ chøc x· héi ra sao? hä cã nhËn xÐt g× ®èi víi c¸n bé §¶ng
viªn mµ hä quan t©mvµ yªu cÇu gi¶i quyÕt nh÷ngvÊn ®Ò g×?Nh÷ng th«ng tin
nµy lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng cña §¶ng vµ nhµ níc kiÓm tra
c«ng t¸c cña m×nh vµ nh÷ng chñ tr¬ng quyÕt ®inh cÇn thiÕt s¸t víi thùc tÕ.
Trong x· héi hiÖn ®¹i viÖc t×m hiÓu vµ nghiªn cøu d luËn x· héi trë thµnh
mét vÊn ®Ò quan träng trong c«ng t¸c vµ qu¶n lý x· héi ®îc dùa trªn c¬ sá
khoa häc.
C«ng t¸c t tëng cã mèi liªn hÖ kiªn quan mËt thiÕt víi d luËn x· héi
®Æc biÖt lµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu t©m t
nguyÖn väng th¸i ®é cña tÇng líp nh©n d©n ®èi víi mçi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¶u §¶ng.Nhµ níc, ®èi víi mçi sù kiÖn chÝnh trÞ. Nghiªn cøu d luËn x· héi sÏ
gióp ta cã nh÷ng c¨n cø kh¸ch quan ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng hiÖu qu¶ cña c«ng
t¸c tuyªn truyÒn còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng,
nhµ níc ®Õn ®îc quÇn chóng ®«ng ®¶o, híng dÉn hä tham gia tÝch cùc vµo sù
nghiÖp x©y dùng vµ ®æi míi th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi.
KÕt luËn
X· héi häc ®ang lµ mét c«ng cô h÷u Ých cho sù nghiÖp ®æi míi hiÖn nay
cña chóng ta. ChuyÓn ®æi tõ mét c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ bao cÊp
sang c¬ chÕ thÞ trêng cña mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn sÏ dÉn
®Õn nh÷ng biÕn ®æi lín lao trong x· héi. V× vËy cã mét nhu cÇu bøc xóc cÇn
ph¶i t×m hiÓu vµ tiÕp thu nh÷ng c«ng cô nghiªn cøu míi ®Ó nhËn diÖn vµ lý
gi¶i c¸c hiÖn tîng x· héi míi n¶y sinh còng nh ph©n tÝch d luËn x· héi ®Ó
lµm s¸ng tá mét hiÖn tîng thuéc lÜnh vùc ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi, thÓ
hiÖn t©m tr¹ng cña x· héi, mét h×nh thøc biÓu hiÖn cña tr¹ng th¸i ý thøc x·
héi. §©y lµ mét tr¹ng th¸i toµn vÑn, bao qu¸t vÒ néi dung, c¶ vÒ mÆt trÝ tuÖ,
c¶m xóc vµ c¶ mÆt ý trÝ cña ý thøc x· héi. Nã kh«ng chØ thÓ hiÖn mét mÆt
riªng rÏ nµo ®ã cña ý thøc x· héi nh triÕt häc, ®¹o ®øc häc, ý thøc chÝnh trÞ
mµ cßn lµ sù thÓ hiÖn mét c¸ch tæng hîp cña ý thøc x· héi gãp phÇn h×nh
thµnh vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý x· héi. X· héi häc lµ m«n khoa häc x·
héi ®¸p øng tèt c¸c nhu cÇu ®ã.
§¸nh gi¸ vÒ tÇm quan träng cña x· héi häc, Berger ®· tõng nãi:
“ Søc quyÕn rò cña x· héi häc lµ ë chç c¸ch gi¶i thÝch vÊn ®Ò cña nã khiÕn
chóng ta cã thÓ nh×n thÕ giíi mµ chóng ta ®· vµ ®ang sèng suèt c¶ cuéc ®êi
m×nh díi mét ¸nh s¸ng míi... Cã thÓ nãi r»ng sù th«ng th¸i tríc tiªn cña x·
héi häc lµ mäi thø kh«ng ph¶i nh chóng cã vÎ lµ ”.
Tµi liÖu tham kh¶o
**----*-*----**
20