Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng ...

Tài liệu Một số giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng

.PDF
31
89
134

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 môc lôc Lêi më ®Çu PhÇn I- nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i I- Kh¸i niÖm, ®Æc tr-ng, vai trß chøc n¨ng cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i 1. Kh¸i niÖm. 2. §Æc tr-ng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam theo LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông 3. Vai trß chøc n¨ng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. II- Ho¹t ®éng tÝn dông III- Thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay. 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung. 2.Thùc tr¹ng. 3. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt l-îng tÝn dông gi¶m 4. Nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ rñi ro. 5. Nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông PhÇn II - Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông ë c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Lêi më ®Çu MÊy n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng trong ng©n hµng th-¬ng m¹i (NHTM) kh«ng ngõng thùc hiÖn khÈu hiÖu "chÊn chØnh ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng". T¹i sao ph¶i chÊn chØnh, chÊn chØnh nh- thÕ nµo, b»ng biÖn ph¸p nµo? ®ã lµ nh÷ng c©u hái lín mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o, ph©n tÝch kinh tÕ ®ang xem xÐt. HiÓu theo nghÜa ®¬n gi¶n: lµ ®Ó n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông th× ph¶i chÊn chØnh l¹i, xem xÐt l¹i c«ng t¸c tÝn dông tõ kh©u chÊp hµnh nguyªn t¾c cho vay, kiÓm tra tr-íc, trong vµ sau khi cho vay, c«ng t¸c thu nî c¶ gèc vµ l·i; c¸i g× lµm ®óng th× ph¸t huy, c¸i g× lµm ch-a ®óng th× ph¶i uèn n¾n l¹i. Khi ®· gäi lµ chÊn chØnh ho¹t ®éng tÝn dông th× chóng ta liªn t-ëng ngay ho¹t ®éng tÝn dông ®ang cã nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng b×nh th-êng. §óng lµ tÝn dông ®ang cã nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng b×nh th-êng v× kh«ng cho vay ®-îc, nî qu¸ h¹n, nî tÝn dông khã ®ßi ®ang cã chiÒu h-íng gia t¨ng, ch-a kÓ ®Õn nh÷ng vô ®æ bÓ tÝn dông, xÝ nghiÖp, C«ng ty ph¸ s¶n, c¸c con nî ch¹y trèn vµ nh÷ng vô cè ý chiÕm ®o¹t tµi s¶n Nhµ n-íc, nh©n d©n. §Ó gãp phÇn t×m hiÓu ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò v-íng m¾c trong ho¹t ®éng tÝn dông, trong bµi nµy sÏ lµm râ nh÷ng ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng vµ thùc tr¹ng còng nh- ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông. 2 PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. I- Kh¸i niÖm, ®Æc tr-ng, vai trß chøc n¨ng cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. 1. Kh¸i niÖm. ThuËt ng÷ "ng©n hµng" ®· xuÊt hiÖn tõ l©u, tuy nhiªn trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, quan niÖm vÒ ng©n hµng vµ ho¹t ®éng nghiÖp vô ng©n hµng cã nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt lÞch sö, sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng g¾n liÒn víi t- b¶n cho vay lÊy l·i. Chøc n¨ng ban ®Çu cña ng©n hµng lµ ng-êi tæ chøc trung gian thanh to¸n lµm cho ng©n hµng trë thµnh t- b¶n tiÒn tÖ. Theo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi, nhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh míi mµ kh¶ n¨ng ng©n hµng kh«ng thÓ biÓu thÞ hÕt ®-îc mµ hiÖn nay thuËt ng÷ ®ang cã xu h-íng ®-îc sö dông thay cho thuËt ng÷ ng©n hµng ë ph¹m vi réng lµ "c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh" vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian. Tæ chøc nµy thùc hiÖn viÖc thu nhËn toµn bé c¸c nguån vèn trong toµn x· héi mµ nã huy ®éng ®-îc ®Ó ®Çu t- th«ng qua viÖc cÊp tÝn, c¸c chøng kho¸n hay c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh kh¸c. Nh- vËy, víi quan ®iÓm ng©n hµng lµ bao gåm c¸c "®Þnh chÕ tµi chÝnh", ng©n hµng n-íc ta ®ang lµ ngµnh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh toµn bé khèi l-îng tiÒn trong l-u th«ng, lµ kªnh huy ®éng, ®iÒu phèi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o nhiÖm vô ®Çu t- cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë n-íc ta, thÞ tr-êng vèn cßn s¬ khai, thÞ tr-êng chøng kho¸n ch-a ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng chñ yÕu b»ng vèn vay th× ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®ang hµng ngµy, hµng giê t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng, kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña n-íc ta. Cã thÓ nãi: ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung, vµ ë n-íc ta nãi riªng, ph¶n ¸nh mét c¸ch tËp trung vµ chÝnh x¸c, nhanh nh¹y nhÊt toµn bé c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña nÒn kinh tÕ x· héi cña n-íc ta hay nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ "biÓu kÕ" cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3 N¨m 1991, thùc hiÖn ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng, ng©n hµng ViÖt Nam t¸ch ra thµnh hai hÖ thèng: ng©n hµng Nhµ n-íc vµ ng©n hµng th-¬ng m¹i. Mçi hÖ thèng thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô kh¸c nhau. Nh-ng ®ång thêi phô thuéc lÉn nhau ®ãng gãp tÝch cùc h¬n vµo qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc. Ng©n hµng Nhµ n-íc ®ãng vai trß ®Þnh h-íng vµ ho¹t ®éng qu¶n lý tiÒn tÖ. Ng©n hµng th-¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh: ®-îc coi nh- mét doanh nghiÖp kinh doanh ®Æc biÖt, kinh doanh tiÒn tÖ. NHTM ho¹t ®éng ngµy cµng ®a d¹ng vµ cã hiÖu qu¶ ®¸p øng h¬n n÷a nhu cÇu ®Çu t- cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®-îc cßn tån t¹i mét sè mÆt ch-a ®-îc trong ho¹t ®éng cña NHTM nhÊt lµ ho¹t ®éng tÝn dông. 2. §Æc tr-ng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam theo LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Theo LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông th× NHTM ViÖt Nam ph¸t triÓn víi nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n sau: - Thùc hiÖn toµn bé c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng (huy ®éng vèn, cho vay vµ thanh to¸n) vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô cã liªn quan. - Thùc hiÖn huy ®éng vèn vµ cÊp tÝn dông ng¾n h¹n lµ chñ yÕu, tøc lµ duy tr× qui m« s¶n xuÊt kinh doanh ®· cã cña kh¸ch hµng. Víi ®ßi hái ngµy cµng cao cña thÞ tr-êng tiÒn tÖ vµ víi sù tr-ëng thµnh cña b¶n th©n, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®-îc phÐp vµ cÇn thiÕt chuyÓn tõ ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n chñ yÕu qua c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn vµ cÊp tÝn dông trung vµ dµi h¹n, v× sù më réng qui m« s¶n xuÊt cña kh¸ch hµng. - Ho¹t ®éng cña NHTM lÊy lîi Ých kinh tÕ x· héi lµm môc tiªu vµ lÊy lîi nhuËn lµm ®ßn bÈy kinh tÕ. Nã lµ lo¹i ng©n hµng ho¹t ®éng v× sù t×m kiÕm lîi nhuËn. -XÐt vÒ mÆt së h÷u, NHTM cã thÓ lµ NHTM Nhµ n-íc, NHTM hîp t¸c, NHTM cæ phÇn, chi nh¸nh ng©n hµng n-íc ngoµi. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông kh«ng thõa nhËn lo¹i h×nh NHTM cæ phÇn t- nh©n mµ chØ cho phÐp thµnh lËp NHTM cæ phÇn gi÷a Nhµ n-íc vµ nh©n d©n. - NHTM thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tæng hîp (nghiÖp vô truyÒn thèng vµ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng míi ph¸t sinh) vµ kinh doanh ®a n¨ng (nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ b¶o hiÓm). 4 - NHTM lµ lo¹i h×nh ng©n hµng tham gia "t¹o tiÒn" víi hÖ sè t¹o tiÒn lín nhÊt, ®Î ra c¸c c«ng cô l-u th«ng tÝn dông réng r·i nhÊt. V× vËy NHTM lµ lo¹i ng©n hµng ho¹t ®éng gÆp nhiÒu rñi ro nhÊt cÇn ®-îc qu¶n lý chÆt chÏ nhÊt ®Ó ®¶m b¶o an toµn hÖ thèng tiÒn tÖ vµ hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông. - NHTM chÞu sù qu¶n lý Nhµ n-íc cña NHNN vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng. 3. Vai trß chøc n¨ng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. a. NHTM lµ nh÷ng trung gian tµi chÝnh, lµ m«i giíi gi÷a ng-êi göi tiÒn vµ ng-êi vay vèn, gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t-. Hay nãi c¸ch kh¸c, nã thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng tÝn dông. Trªn c¬ së huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn göi, sau ®ã thùc hiÖn cho vay víi l·i suÊt cho vay lín h¬n l·i suÊt huy ®éng. HoÆc sö dông vµ ®Çu t-. Ngoµi ra cßn thùc hiÖn cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸c nh-: thanh to¸n, chuyÓn tiÒn, b¶o qu¶n c¸c chøng tõ cã gi¸, kinh doanh vµng b¹c, chøng tõ uû th¸c.... b. B»ng con ®-êng t¨ng tr-ëng vèn, c¸c NHTM gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Th«ng qua tËp trung vèn, NHTM cho doanh nghiÖp vay ®Ó cã vèn t¨ng qui m« s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®æi míi thiÕt bÞ , ¸p dông tiÕn bé kü thuËt thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. c. Víi t- c¸ch lµ mét hÖ thèng, c¸c NHTM tham gia qu¸ tr×nh "t¹o tiÒn" lµm thu hÑp hay më réng hÖ sè cña c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n, t¹o c©n ®èi hay lµm mÊt c©n ®èi gi÷a tæng cung vµ tæng cÇu tiÒn tÖ, lµm gi¶m nhÑ hay g©y ¸p lùc víi hµng ho¸, gi¸ c¶ .... d. §»ng sau ho¹t ®éng NHTM diÔn ra qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. II- Ho¹t ®éng tÝn dông. Cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ ho¹t ®éng tÝn dông. Nh-ng tãm l¹i, dï cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau th× b¶n chÊt cña nã lµ quan hÖ vay m-în dùa trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶ l¹i nhau. Tuú thuéc vµo môc ®Ých nghiªn cøu vµ nh÷ng c¨n cø kh¸c nhau mµ ph©n lo¹i tÝn dông thµnh: tÝn dông th-¬ng m¹i, tÝn dông ng©n hµng, tÝn dông tiªu dïng, tÝn dông cho thuª tµi s¶n.... Trong bµi nµy chóng ®Ò cËp ®Õn tÝn dông ng©n hµng. 5 Chøc n¨ng cña tÝn dông lµ: - TÝn dông lµ c«ng cô tÝch tô vµ tËp trung vèn rÊt quan träng. Th«ng qua tÝn dông, c¸c doanh nghiÖp nhËn vèn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng tr-ëng kinh tÕ. - Lµ c«ng cô b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn. Thùc hiÖn ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng. - Lµm cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng trë nªn n¨ng ®éng, mÒm dÎo vµ linh ho¹t. - Lµ c«ng cô t¨ng vßng quay cña vèn vµ gi¶m tiÒn mÆt trong l-u th«ng. Ho¹t ®éng chÝnh cña ng©n hµng lµ cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng. Hay hiÓu theo nghÜa ®¬n gi¶n lµ viÖc sö dông tiÒn vµo môc ®Ých ®Çu t- vµ cho vay thu lîi nhuËn cña ng©n hµng. Ho¹t ®éng tÝn dông trong NHTM bao gåm rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh-: tÝn dông ng¾n, trung vµ dµi h¹n, phÝ tÝn dông, cho vay tiÒn, b¶o l·nh, uû th¸c... ë ®©y, chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn tÝn dông cho vay cña ng©n hµng III- Thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay. 1- Nh÷ng vÊn ®Ò chung. Cho ®Õn nay, trªn ®Êt n-íc ta ®· cã nhiÒu lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông víi sè l-îng kh¸ ®«ng ho¹t ®éng: + 6 ng©n hµng Nhµ n-íc + 51 ng©n hµng th-¬ng m¹i cæ phÇn (31 NHTM cæ phÇn ®« thÞ vµ 20 NHTMCP n«ng th«n). + 5 chi nh¸nh NHTM n-íc ngoµi. + 4 ng©n hµng liªn doanh gi÷a ViÖt Nam víi n-íc ngoµi. + 1000 quü tÝn dông nh©n d©n + 5 C«ng ty tµi chÝnh (2 C«ng ty tµi chÝnh cæ phÇn vµ 3 C«ng ty tµi chÝnh cña tæng C«ng ty Nhµ n-íc). + 8 C«ng ty cho thuª tµi chÝnh (2 C«ng ty liªn doanh, 1 C«ng ty n-íc ngoµi vµ 5 C«ng ty ng©n hµng quèc doanh). 6 Ngoµi ra cßn mét hÖ thèng tiÕt kiÖm b-u ®iÖn míi thµnh lËp vµ gÇn 60 v¨n phßng ®¹i diÖn cña ng©n hµng n-íc ngoµi ho¹t ®éng. Tæng sè ng-êi lµm viÖc trong lÜnh vùc ng©n hµng kho¶ng 60.000 ng-êi (trong tæ chøc tÝn dông 51.000 ng-êi). C¸c tæ chøc tÝn dông ph¸t triÓn nhanh nhÊt vµo kho¶ng c¸c n¨m 19921995 thêi kú thùc hiÖn hai ph¸p lÖnh ng©n hµng, tæ chøc l¹i hîp t¸c x· tÝn dông vµ më cöa quan hÖ quèc tÕ. §©y võa lµ -u thÕ ®Ó thóc ®Èy c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông víi nhau, gióp kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao chÊt l-îng cña c¸c ho¹t ®éng tÝn dông. Nh-ng ®ång thêi còng lµ mét khã kh¨n trong viÖc ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông. Tõ khi t¸ch hÖ thèng ng©n hµng thµnh hai cÊp: Ng©n hµng Nhµ n-íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vµ hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh. Do cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a hai hÖ thèng nµy, gióp cho vai trß cña ng©n hµng ®-îc thùc hiÖn, ®ãng gãp tÝch cùc hiÖu qu¶ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n-íc ta nhÊt lµ giai ®o¹n ®ang qu¸ ®é vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua tèc ®é t¨ng tr-ëng nhanh (trung b×nh 8,2-8,5%/n¨m, tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nghÒ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gãp phÇn tÝch cùc vµo chÝnh s¸ch x· héi nh- xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, hç trî vèn cho n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ .Vµ mét ®iÒu ®¸ng nãi n÷a lµ: trong khi c¸c n-íc kh¸c chÞu ¶nh h-ëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, th× n-íc ta kh«ng nh÷ng chØ cã ¶nh h-ëng chót Ýt,l¹i cßn gi÷ v÷ng ®-îc sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ, gi÷ v÷ng møc ®é t¨ng tr-ëng cao nhÊt §«ng Nam ¸, vµ cao h¬n nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi. Nh-ng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng ho¹t ®éng cña ng©n hµng vÉn cßn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, do vËy vÉn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò mµ cÇn cã sù ®iÒu chØnh vµ ®æi míi ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®-îc,nhÊt lµ trong lÜnh vùc ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng. Ho¹t ®éng tÝn dông còng lµ mét h×nh thøc kinh doanh nh-ng rÊt ®Æc biÖt, nã kh¸c víi ngµnh nghÒ kinh doanh kh¸c. Nã ho¹t ®éng theo ph-¬ng ch©m "®ivay ®Ó cho vay", tõ ®ã thu lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng cho vay lµ chñ yÕu. §i vay th× ph¶i tr¶, ngoµi gèc cßn cã l·i. ThÕ nªn nÕu ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn qu¶n lý cho vay kh«ng tèt hoÆc lµ kh«ng cho vay ®-îc hoÆc lµ cho vay nh-ng gÆp nh÷ng rñi ro nh- kh«ng ®ßi ®-îc nî th× sÏ bÞ thiÖt h¹i, lµm gi¶m kinh doanh thËm chÝ cã thÓ ph¸ s¶n, ®iÒu nµy còng 7 ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.§ã lµ nh÷ng rñi ro ®ßi hái c¸c NHTM ph¶i kh¾c phôc, ng¨n chÆn ®ång thêi t×m ®-îc h-íng ®i vµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, chóng ta cßn vÊp ph¶i nhiÒu, ®iÒu nµy thÓ hiÖn sù yÕu kÐm trong qu¶n lý ho¹t ®éng ng©n hµng.MÊy n¨m võa qua, liªn tôc trªn ®µi, b¸o chÝ....®-a tin vÒ c¸c vô ®æ vì tÝn dông, ng©n hµng bÞ thÊt tho¸t tµi s¶n, nh÷ng vô lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi cña kh¸ch hµng, c¸n bé tÝn dông ng©n hµng... mµ sù viÖc x¶y ra liªn tôc tõ Nam chÝ B¾c, hÕt ë tØnh nµy ®Õn tØnh kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá viÖc qu¶n lý, sö dông vèn cña ho¹t ®éng ng©n hµng nhÊt lµ trong ho¹t ®éng cho vay ch-a cã hiÖu qu¶. 2. Thùc tr¹ng. Trªn thùc tÕ, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vèn ch-a ®ñ m¹nh l¹i ph¶i ®èi phã víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, nªn nh÷ng yÕu kÐm cµng lâ râ. Nh×n chung, c¸c NHTM ViÖt Nam ®Òu cã quy m« nhá, vèn tù cã vµ vèn ®iÒu lÖ ë møc thÊp, tû lÖ vèn tù cã trªn tæng tµi s¶n cña phÇn lín c¸c ng©n hµng ®Òu d-íi 5% so víi møc tèi thiÓu cña quèc tÕ lµ 8%. ThÕ mµ tû lÖ nî qu¸ h¹n vµ c¸c kho¶n nî ®äng chê xö lý kh«ng sinh lêi cña hÖ thèng ng©n hµng vµo kho¶ng 15%, tû lÖ nî qu¸ h¹n khã ®ßi trong tæng nî qu¸ h¹n cña phÇn lín c¸c NHTM ®Òu trªn 50%. VÊn ®Ò nµy liªn quan ®Õn tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c NHTM, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, chÝnh s¸ch tÝn dông Nhµ n-íc, c¸c thiÕt chÕ vÒ b¶o ®¶m tiÒn göi vµ cho vay nãi chung. Bªn c¹nh ®ã, mÆc dï c¸c NHTM ®· cè g¾ng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng, nh-ng nh×n chung vÉn cßn nghÌo nµn vµ chÊt l-îng thÊp, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu vùc nµy kh«ng ®ñ bï ®¾p cho sù gi¶m nhanh chãng lîi nhuËn tõ khu vùc tÝn dông. Tãm l¹i hiÖu qu¶ ho¹t ®éng chung cña hÖ thèng ng©n hµng cßn thÊp. N©ng cao chÊt l-îng tÝn dông vµ hiÖu qu¶ kinh doanh lµ vÊn ®Ò quan t©m sè mét cña ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ. Sù suy gi¶m chÊt l-îng tÝn dông ë ph¹m vi réng lín lµ mÇm mãng cho khñng ho¶ng kinh tÕ cã thÓ bïng næ bÊt cø lóc nµo. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã, c¸ch ®©y hai n¨m, NHNN ®· yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn ho¹t ®éng tÝn dông b»ng c«ng v¨n 756/CV-NH3 vµ ®Õn nay cã thÓ nãi toµn ngµnh ng©n hµng cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. C¸c tæ chøc tÝn dông ®· quan t©m ®óng møc ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó xö lý nî qu¸ h¹n. Tuy vËy, hiÖn nay 8 theo kÕt luËn cña Thèng ®èc NHNN t¹i héi nghÞ gi¸m ®èc NHNN th¸ng 7 n¨m 1998: "MÆc dï ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p t¨ng c-êng thu håi nî qu¸ h¹n vµ n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông, nh-ng t×nh h×nh nî qu¸ h¹n vÉn cao, ch-a ®-îc kh¾c phôc vµ cßn tiÕp tôc gia t¨ng". TÝn dông víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. HiÖn t¹i mçi NHTM quèc doanh ®-îc cÊp 1.100 tû ®ång vèn ®iÒu lÖ (70 triÖu USD) vµ giíi h¹n an toµn nguån vèn huy ®éng kho¶ng 30.000 tû ®ång (2 tû USD). Nh- vËy quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng qu¸ nhá ®Ó më réng ®Çu t- vµ héi nhËp quèc tÕ. Víi vai trß lµ trung gian tµi chÝnh cung cÊp nguån vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®¹t ®-îc nh÷ng hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ th× nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng. Cã thÓ nãi nî qu¸ h¹n lµ tån t¹i c¬ b¶n nhÊt, nÕu kh«ng nhanh chãng kh¾c phôc sÏ ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn sù lµnh m¹nh vµ an toµn cña hÖ thèng ng©n hµng còng nh- t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi. Qua sè liÖu thèng kª, nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n-íc cã trÞ gi¸ ta× s¶n cßn l¹i chØ b»ng 61% nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh, cßn vèn l-u ®éng do Nhµ n-íc cÊp cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc chØ míi ®¹t kho¶ng 20% so víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng thùc tÕ chØ ®¹t ®-îc 10% so víi ®Þnh møc. ChÝnh v× vËy ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¶i ®i vay ng©n hµng víi sè l-îng lín, tû träng vèn ®i vay chiÕm 80 - 90% vèn tù cã, thËm chÝ cßn gÊp 3-4 lÇn vèn tù cã. Vay nhiÒu th× ph¶i tr¶ nhiÒu, v× thÕ cã ng-êi nãi ph¶i gi¶ l·i vay cho ng©n hµng nhiÒu lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y thua lç. §iÒu nµy dÔ hiÓu, tiÒn ng©n hµng cho vay lµ tiÒn ng©n hµng ®i vay cña d©n, cã ng©n hµng 70-80% nguån vèn cho vay lµ tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n. Cßn l¹i lµ tiÒn cã nguån gèc vay tõ n-íc ngoµi hay tiÒn t¹m vay tõ tiÒn nhµn rçi cña c¸c tæ chøc kh¸c. Hä cã biÕt ®©u, c¸c kho¶n vay nµy ng©n hµng ph¶i tr¶ c¶ gèc lÉn l·i kh«ng ®-îc khÊt ho·n. VËy th× ®ã cã ph¶i lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp kh«ng. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç do bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh, tr×nh ®é qu¶n lý thÊp kÐm víi tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng cao. Theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n-íc vÒ ho¹t ®éng cña 5.800 doanh nghiÖp Nhµ n-íc hiÖn nay th× kÕt qu¶ cho thÊy chØ cßn 37% ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, cßn 46,4% ch-a cã hiÖu qu¶ thuéc diÖn khã kh¨n t¹m thêi, cã sè nî ph¶i thu khã ®ßi vµ lç luü kÕ lµ 1.135 tû ®ång vµ 16,6% cßn l¹i thuéc diÖn kh«ng cã hiÖu qu¶ víi sè luü kÕ vµ nî ph¶i thu khã ®ßi 9 lªn ®Õn 1.763 tû ®ång, c¸c doanh nghiÖp nµy 75% vèn Nhµ n-íc tan thµnh m©y khãi. Mét trong vÊn ®Ò n÷a lµ trong c¸c DNNN cã nhu cÇu gÇn nh- v« h¹n ®èi víi vèn vay ng©n hµng, buéc c¸c NHTM ph¶i cho vay qu¸ møc so víi vèn tù cã cña doanh nghiÖp. C¸c NHTM bÞ ®Èy vµo t×nh thÕ "tiÕn tho¸i l-ìng nan" nÕu kh«ng cho vay th× d- nî qu¸ h¹n thËm chÝ mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ cµng t¨ng trong khi ng©n hµng kh«ng ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lý. ViÖc xö lý ®èi víi c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cña c¸c DNNN, doanh nghiÖp kinh tÕ, §¶ng ®oµn thÓ, tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ ®ang tån ®äng t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông. C¸c kho¶n nî t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông hÇu nh- kh«ng ®-îc c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ vµ c¬ quan chñ qu¶n quan t©m tr¶ nî. §èi víi c¸c tr-êng hîp nµy, ®¬n vÞ cã nî vµ c¬ quan chñ qu¶n xem viÖc "xï nî" t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông lµ ®iÒu hiÓn nhiªn. HiÖn t-îng kh¸ phæ biÕn mµ bÊt cø ai cã mét chót quan t©m ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng ®Òu cã thÓ nhËn thÊy r»ng: thêi gian qua, cã kh«ng Ýt DNNN lµm ¨n thua lç, ph¸ s¶n ®-îc c¸c c¬ quan chñ qu¶n (Bé, ngµnh, tØnh) ra quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ, sau thµnh lËp ®¬n vÞ míi (víi bé m¸y nh©n sù, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ®¬n vÞ võa gi¶i thÓ)®Ó "xï" c¸c kho¶n nî cña tæ chøc tÝn dông nµy vµ tiÕp tôc quan hÖ víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Kh«ng riªng g× DNNN mµ ngay c¶ ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng vËy. Trong thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· ®-îc thµnh lËp mét c¸ch å ¹t, më réng víi qui m« lín song l¹i t¸ch rêi víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh. Mét thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i lµ ngoµi sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hiÖn nay ®ang qu¸ Ýt vèn vµ thùc tÕ cho biÕt kh«ng Ýt tr-êng hîp doanh nghiÖp ngoa× quèc doanh hoµn toµn kh«ng cã vèn ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh, nhiÒu doanh nghiÖp ra ®êi b»ng" vèn ¶o" v× vËy ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c DNNQD chñ yÕu b»ng vèn vay hoÆc vèn chiÕm dông . Thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nh- trªn ®· n¶y sinh t×nh tr¹ng tû lÖ vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi vèn tù cã. Mµ ho¹t ®éng tÝn dông b¾t ®Çu tõ s¶n xuÊt kinh doanh g¾n bã víi viÖc chu chuyÓn ®ång vèn vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l-u th«ng hµng ho¸ phôc vô cho ®êi sèng cña nh©n d©n. Hay nãi c¸ch kh¸c, ho¹t ®éng tÝn dông b¾t ®Çu tõ néi dung ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ s¶n xuÊt l-u th«ng. Cã "cÇu" th× míi cã "cung". CÇu ®óng ®¾n, chÝnh ®¸ng th× cung míi b¶o ®¶m vµ ph¸t huy t¸c dông. C¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç ®· lµm 10 cho rñi ro trong tÝn dông lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. §Ó n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông th× viÖc chÊn chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ. Hay cô thÓ h¬n lµ b¾t ®Çu tõ chÊn chØnh chÕ ®é tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, cho dï ng©n hµng cã ®Ò ra kiÓm so¸t tr-íc, trong vµ sau khi cho vay nh-ng thùc tÕ ng©n hµng lµm sao kiÓm so¸t næi? Bëi lÏ ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh mu«n h×nh v¹n tr¹ng, h¬n n÷a doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh víi ng©n hµng l¹i lµ b×nh ®¼ng, thËm chÝ kh¸ch hµng cßn lµ th-îng ®Õ cña ng©n hµng. Khi cã sù kiÓm so¸t th× sù viÖc ®· diÔn ra råi. Trªn thùc tÕ, kho¶ng c¸ch gi÷a ng-êi cho vay vµ kh¸ch hµng cßn xa, kh«ng cã nghiÖp vô tÝn dông g¾n liÒn víi mèi quan hÖ tiÕp xóc th-êng xuyªn gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. VÊn ®Ò th«ng tin vµ n¾m b¾t t×nh h×nh biÕn ®æi kinh tÕ-x· héi t¸c ®éng ®Õn kh¸ch hµng cßn chËm, kh«ng ®Çy ®ñ vµ xö lý ch-a triÖt ®Ó. Doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, ng©n hµng cã s½n sµng tiÕp thªm vèn cho doanh nghiÖp ®Ó "v-ît c¹n" kh«ng? ®©y lµ c©u hái mµ ng©n hµng cÇn c©n nh¾c kü l-ìng. NÕu tiÕp thªm vèn th× lì mÊt hÕt th× sao. NÕu kh«ng tiÕp thªm vèn ®Ó cho kh¸ch hµng "v-ît c¹n" cã thÓ tr¶ ®-îc c¶ nî lÉn nî míi thËm chÝ c¶ l·i th× sao. §©y lµ mét chi phÝ c¬ héi mµ ng©n hµng cÇn xem xÐt, ®¸nh gi¸ cÈn thËn tr-íc khi quyÕt ®Þnh cho vay tiÕp hay th«i. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña b¶n th©n NHTM. Ng©n hµng cã thÓ t×m biÖn ph¸p nh- th-¬ng l-îng, gia h¹n nî, gi¶m nî.... ®Ó gióp doanh nghiÖp v-ît qua giai ®o¹n khã kh¨n, tr¸nh cho m×nh ®-îc rñi ro. Nh÷ng khã kh¨n m¾c ph¶i trong ho¹t ®éng tÝn dông. VÒ nguyªn t¾c cho vay, ph¶i cã tµi s¶n ®¶m b¶o cã thÓ lµ tÝn chÊp hoÆc thÕ chÊp tµi s¶n. VÒ tÝn chÊp, ng©n hµng ph¶i xÐt uy tÝn, kh¶ n¨ng chi tr¶ cña kh¸ch hµng, hoÆc uy tÝn b¶o l·nh cho kh¸ch hµng ®ã. NÕu nh- xem xÐt kh¸ch hµng cã ®Çy ®ñ uy tÝn th× cã thÓ cho vay tÝn chÊp. Trong bµi viÕt "thu thËp th«ng tin khi thÈm ®Þnh cho vay c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh: Kh©u quan träng kh«ng thÓ bá qua" cña t¸c gi¶ Mai Anh (chi nh¸nh NHNo vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Th¨ng b×nh Qu¶ng Nam) cã ®o¹n viÕt r»ng: mét khi kh«ng biÕt ch¾c ch¾n r»ng kh¸ch hµng sÏ sö dông vèn vµo môc ®Ých g× th× tuyÖt ®èi kh«ng nªn cho vay mÆc dï kh¸ch hµng cã tµi s¶n thÕ chÊp... "c¸n bé tÝn dông cÇn c¶nh gi¸c víi nhãm ®èi t-îng t×m mäi c¸ch ®Ó vay b»ng ®-îc vèn ng©n hµng, nhãm kh¸ch hµng nµy th-êng ®ang s¾p ph¸ s¶n, cÇn vèn ®Ó cøu nguy khÈn cÊp. V× vËy hä dïng mäi thñ ®o¹n tõ viÖc n¨n nØ ®Õn 11 quµ c¸p, biÕu xÐn, hèi lé c¸n bé tÝn dông, nh÷ng viÖc mµ kh¸ch hµng cã lßng tù träng kh«ng bao giê lµm, miÔn sao vay ®-îc nhiÒu vèn cµng tèt". §©y lµ mét rñi ro ®¹o ®øc do kh¸ch hµng g©y nªn. Chóng ta kh«ng nªn coi träng qu¸ vÊn ®Ò tÝn chÊp hay tµi s¶n thÕ chÊp. ë ViÖt Nam ®· thiªn vÞ, coi träng vÊn ®Ò thÕ chÊp h¬n lµ tÝn chÊp. Trong luËt cÇm cè, ng-êi ®i vay ph¶i chuyÓn tµi s¶n cho ng©n hµng, ®iÒu nµy ch-a triÖt ®Ó v× trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i kh«ng thÝch hîp. VÝ dô: Trong thÕ chÊp kho ng©n hµng kh«ng thÓ qu¶n lý ®-îc. B¶n chÊt cña sù cÇm cè lµ ng-êi vay tÝn dông ph¶i ®-a tµi s¶n cña m×nh cho ng©n hµng cÇm cè trong khi vÒ mÆt ph¸p lý hä vÉn lµ chñ së h÷u cña tµi s¶n ®ã (ë ®©y cã sù kh¸c biÖt gi÷a së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý vµ së h÷u thùc tÕ quyÒn sö dông). Trong tr-êng hîp thÕ chÊp kho hµng, ng©n hµng kh«ng thÓ thÓ lÊy hµng ho¸ trong kho ®-a vÒ ng©n hµng ®-îc. Tr-êng hîp nµy cÇn uû th¸c cho ng-êi thø ba tr«ng coi kho vµ qu¶n lý tµi s¶n ®ã. §©y lµ mét kh©u s¬ hë dÉn ®Õn rñi ro cho ng©n hµng do kh¸ch hµng vµ c¸n bä tÝn dông ng©n hµng g©y nªn. §iÓn h×nh lµ vô ¸n gÇn ®©y nhÊt: Epco - Minh Phông. §©y lµ vô ¸n lín nhÊt tõ tr-íc ®Õn nay bao gåm 77 bÞ c¸o trong ®ã cßn 18 c¸n bé ng©n hµng, g©y tæng thiÖt h¹i h¬n 4.300 tû ®ång. ë ®©y chóng ®· sö dông thñ ®o¹n. C¸ch luËt ®Ó vay vèn ng©n hµng. Ngoµi viÖc thµnh lËp nhiÒu C«ng ty "ma" nhá ®Ó vay vèn ng©n hµng cho chóng sö dông th× chóng cßn sö dông thñ ®o¹n nhËp khÈu hµng ho¸ th«ng qua ph¸p nh©n cña c¸ DNNN cã chøc n¨ng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nh-: Ngò cèc, C«ng ty xuÊt nhËp khÈu §Êt ViÖt... c¸c DNNN nhËp khÈu hµng ho¸ ë n-íc ngoµi vÒ ®Òu cã b¶o l·nh cña ng©n hµng. Song c¸c doanh nghiÖp l¹i ®em l« hµng ®ã thÕ chÊp cho ng©n hµng b¶o l·nh (ng©n hµng nhËn thÕ chÊp tµi s¶n cña m×nh). Khi hµng ®-îc nhËp vÒ ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ n-íc ®em b¸n trªn thÞ tr-êng hoÆc ph©n phèi c¸c ®¹i lý ë phÝa Nam. Theo qui ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ Bé th-¬ng m¹i, mµ b¸n lßng vßng cho C«ng ty Minh Phông, thËm chÝ b¸n c¶ hµng thÕ chÊp mµ kh«ng cÇn xin ý kiÕn cña ng©n hµng. ViÖc C«ng ty xuÊt nhËp Ngò cèc vµ c¸c C«ng ty kh¸c trong vô ¸n Epco- Minh Phông tù ý b¸n hµng thÕ chÊp ®· vi ph¹m cam kÕt trong hîp ®ång.Hµng chØ ®-îc xuÊt khái kho khi cã sù ®ång ý hoÆc lÖnh gi¶i chÊp cña ng©n hµng. BÊt chÊp nh÷ng cam kÕt trong hîp ®ång, lîi dông ng©n 12 hµng kh«ng kiÓm tra, gi¸m s¸t hµng thÕ chÊp, NguyÔn Xu©n Phong vµ Liªn Khui Th×n ®· ngang nhiªn b¸n hµng thÕ chÊp lÊy tiÒn sö dông. MÆt kh¸c cïng mét l« hµng ®· ®-îc ng©n hµng b¶o l·nh khi nhËp khÈu, nh-ng khi b¸n cho doanh nghiÖp trong n-íc th× l« hµng ®ã l¹i ®-îc C«ng ty Epco- Minh Phông ®Ò nghÞ ng©n hµng b¶o l·nh mét lÇn n÷a. Víi thñ ®o¹n mua b¸n lßng vßng, th× cuèi cïng T¨ng Minh Phông nhËn ®-îc tiÒn b¸n hµng nhËp khÈu vµ c¸c C«ng ty nhËp khÈu ban ®Çu l¹i mua sè hµng nhËp khÈu ban ®Çu víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ nhËp khÈu lÇn ®Çu. Thùc tÕ kh«ng cã sù dÞch chuyÓn c¬ häc cña hµng ho¸ mµ chØ th«ng qua giÊy tê. §iÒu nµy còng dÔ "che m¾t" v× cã sù tiÕp tay cña c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng. TÝnh ®Õn ngµy khëi tè 24/03/1997 víi c¸c h×nh thøc ký 217 hîp ®ång tÝn dông, 99 hîp ®ång b¶o l·nh, 9 th- tÝn dông (L/C), Liªn Khui Th×n vµ T¨ng Minh Phông cïng 47 C«ng ty con kh¸c ®· rót ®-îc 5.223 tû ®ång cña chi nh¸nh ng©n hµng c«ng th-¬ng vµ chi nh¸nh ng©n hµng ngo¹i th-¬ng TP. Hå ChÝ Minh. Quay trë vÒ víi vÊn ®Ò thÕ chÊp vµ tÝn chÊp. V¨n b¶n Nhµ n-íc vÒ cÊp tÝn dông ®Òu qui ®Þnh rÊt ngÆt nghÌo viÖc cho vay vµ kh«ng cã b¶o ®¶m trong luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. ThËm chÝ cßn "h×nh sù ho¸" vÊn ®Ò nµy. §iÒu nµy cã lµm cho chÊt l-îng tÝn dông tèt h¬n kh«ng? thùc tÕ vÊn ®Ò cho vay cã ®¶m b¶o ®· ¨n s©u vµo t©m trÝ mäi ng-êi ®Õn møc hÇu hÕt c¸c ®oµn thanh tra, kiÓm tra ng©n hµng Nhµ n-íc ®Òu ®ßi hái tÊt c¶ c¸c mãn vay ®Òu ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, mÆc dï nhiÒu v¨n b¶n cña ChÝnh phñ hoÆc NHNN vÉn cho phÐp vay tÝn chÊp, kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp nh- ®èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh, n«ng d©n nghÌo, sinh viªn.... vÊn ®Ò lµm cho NHTM coi tµi s¶n thÕ chÊp lµ nguån thu nî thø hai vµ lµ nguån thu nî duy nhÊt nªn ®· kh«ng quan t©m ®Õn xem xÐt thÈm ®Þnh thu tõ doanh thu, lîi nhuËn hoÆc thu nhËp cña kh¸ch hµng. ThËm chÝ cã nhiÒu doanh nghiÖp nhÊt lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Ph-¬ng ¸n vay vèn cã tÝnh kh¶ thi râ rµng còng bÞ tõ chèi cho vay th× kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp. Nh-ng vay tÝn chÊp th× sao. Cã lÏ hiÖu øng "Fameco" lµm cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i c¶nh gi¸c qu¸ møc cÇn thiÕt khi kh«ng cÇn. Trong kinh tÕ thÞ tr-êng v× bao nhiªu bÊt ngê rñi ro chê ®îi c¸c doanh nghiÖp, cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo, g©y rñi ro cho doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. ThÕ nh-ng chØ dùa vµo tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu. Thùc tr¹ng c¸c NHTM cã 13 hµng tr¨m ng«i nhµ thÕ chÊp kh«ng b¸n ®-îc ®Ó thu nî, g©y tæn thÊt cho ng©n hµng. Bµi häc rót ra tõ vô ¸n Epco - Minh Phông vÉn cßn. §-îc sù gióp ®ì, b¶o l·nh cña Huúnh V¨n Thµnh -Nguyªn chñ tÞch vµ «ng Ph¹m TÊn Khoanguyªn phã chñ tÞch UBND quËn 3 TP. Hå ChÝ Minh ®· che dÊu ho¹t ®éng kinh doanh thua lç cña C«ng ty Epco- Minh Phông, n©ng vèn vµ h¹ch to¸n l·i t¹o ®iÒu kiÖn cho bän chóng tiÕp tôc vay vèn ng©n hµng ho¹t ®éng vµ lÊy vèn vay chia l·i. Hay ®-îc sù tiÕp tay cña mét sè c¸n bé ng©n hµng ®· cè ý n©ng gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc ®em thÕ chÊp cho nhiÒu ng©n hµng kh¸c nhau. §©y lµ bµi häc cho c¸n bé ng©n hµng vÒ sù l¬ lµ tr¸ch nhiÖm, lµm viÖc trªn giÊy tê, v¨n b¶n ®Ò nghÞ cña kh¸ch hµng ®Ó ®Þnh mãn vay. Nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng lµ c¸c tµi s¶n nî, cã tÝnh thanh kho¶n cao vµ chñ yÕu ph¶i chi tr¶, ph¶i thanh to¸n ngay khi cã yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n, trong khi ®ã ng©n hµng l¹i sö dông nguån vèn ®Ó ®Çu t- vµ cho vay, d-íi d¹ng tµi s¶n cã tÝnh thanh kho¶n thÊp, khã ®Þnh gi¸ vµ th-êng cã thêi gian trung b×nh dµi h¬n so víi thêi gian huy ®éng vèn. D-íi gãc ®é chÕ ®é kÕ to¸n nh×n tõ b¶n c©n ®èi tµi s¶n cña mét ng©n hµng ta thÊy: bªn nguån vèn th× phÇn lín lµ huy ®éng tõ nguån ng¾n h¹n (d-íi mét n¨m) nh-ng vÒ tµi s¶n th× ng©n hµng l¹i cho vay ®Çu t- vµo lÜnh vùc kinh doanh trªn 1 n¨m vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cho vay trung vµ dµi h¹n. Trong lÜnh vùc kinh doanh cña ng©n hµng th× tÝn dông hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng bµn. NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña chóng ta ®· cã nh÷ng t¸c ®éng lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò rñi ro trong kinh doanh cña ng©n hµng, rñi ro cña ng©n hµng ®· ®-îc thùc tÕ chøng minh trong thêi gian dµi võa qua vµ ®-îc nhiÒu nhµ khoa häc bµn ®Õn: rñi ro tÝn dông, rñi ro l·i suÊt, rñi ro tû gi¸, rñi ro thanh kho¶n... Nh÷ng rñi ro trªn ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng còng lµ nh÷ng tæn thÊt lín, cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hµng,g©y ra nh÷ng trôc trÆc trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Qua theo dâi t×nh h×nh téi ph¹m kinh tÕ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy næi lªn lµ t×nh tr¹ng lõa ®¶o chiÕm dông vèn vay cña ng©n hµng hay th«ng qua c¸c thñ ®o¹n n©ng gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp, hoÆc sö dông hå s¬ giÊy tê gi¶ vay nhiÒu ng©n hµng, hoÆc sö dông mét hå s¬ vay nhiÒu ng©n hµng kh¸c. Khi ng©n hµng bÞ lõa ®¶o dÉn ®Õn hËu qu¶ nÆng nÒ: tµi s¶n Nhµ n-íc bÞ mÊt, 14 ng©n hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, ng©n hµng bÞ ph¸ s¶n ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ, x· héi cña mét céng ®ång. Téi ph¹m lõa ®¶o trong thêi kú bao cÊp chñ yÕu lõa ®¶o tµi s¶n riªng cña c«ng d©n vµ mét sè nhá l-µ ®¶o tµi s¶n Nhµ n-íc, nh-ng khi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ra ®êi th× téi lõa ®¶o b¾t ®Çu x©m nhËp vµo ng©n hµng ngµy mét nghiªm träng, tµi s¶n Nhµ n-íc bÞ thÊt tho¸t nhiÒu h¬n víi mét møc ®é ®¸ng lo ng¹i. ChØ tÝnh tõ n¨m 1993-1997 ®· x¶y ra h¬n 724 vô lõa ®¶o trong ng©n hµng, cã vô lªn tíi hµng tr¨m tû ®ång: c¸c ®èi t-îng lõa ®¶o nµy ngµy cµng thñ ®o¹n nh÷ng thñ ®o¹n tinh vi vµ x¶o quyÖt thËm chÝ tr¾ng trîn. §èi t-îng lõa ®¶o tr-íc kia cßn mang tÝnh ®¬n lÎ, tù ph¸t ®Õn nay trë thµnh cã tæ chøc, lõa ®¶o trªn mét ph¹m vi réng, sè l-îng tµi s¶n lín. §èi t-îng lõa ®¶o ng©n hµng chñ yÕu lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanhvµ tnh©n, tæng sè 335 vô lõa ®µo cã 254 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, 460 t- nh©n, 10 DNNN. Phßng c¶nh s¸t kinh tÕ c«ng an tØnh Nam §Þnh ph¸t hiÖn D-¬ng Thuý HiÒn Gi¸m ®èc C«ng ty TNHH TuyÕt Thu ®· sö dông tíi 66 bé hå s¬ nhµ ®Êt gi¶, cã c«ng chøng gi¶ ®Ó thÕ chÊp 3 ng©n hµng vay trªn 13 tû ®ång sau ®ã bá trèn. Tham gia vµo vô lõa ®¶o nµy cã 3 gi¸m ®èc C«ng ty TNHH vµ 3 t- th-¬ng. §¸ng l-u ý, sè c¸n bé tÝn dông ng©n hµng cña 3 ng©n hµng ®· kh«ng lµm ®óng chøc n¨ng nhiÖm vô ®-îc giao nhkiÓm tra hå s¬ vay, thÈm ®Þnh tµi s¶n thÕ chÊp, kiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông vèn vay ®Ó khi ®èi t-îng vay bá trèn vÉn kh«ng biÕt- hoÆc Vò V¨m Nam, gi¸m ®èc C«ng ty TNHH Thiªn Thanh Hµ Néi cïng vî TrÇn BÝch Thuû trong 3 n¨m (tõ 1994-1996) b»ng mét thñ ®o¹n dïng mét tµi s¶n thÕ chÊp vay vèn nhiÒu ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp 23 tû ®ång sau ®ã bá trèn. Mét d¹ng kh¸c lµ sö dông giÊy tê nhµ thuª cña Nhµ n-íc ®em thÕ chÊp vay vèn ng©n hµng sau ®ã thùc hiÖn hµnh vi lõa ®¶o, hoÆc tr-íc khi b¸n nhµ, ®em bé hå s¬ nhµ ®Êt lµm c«ng chøng, sau ®ã b¸n nhµ b»ng hå s¬ gèc råi ®-a hå s¬ c«ng chøng ®Ó vay thÕ chÊp ®Ó thùc hiÖn hµnh vi lõa ®¶o. Cuèi n¨m 1996, lùc l-îng c¶nh s¸t kinh tÕ ph¸t hiÖn mét thñ ®o¹n kh¸ tinh vi cña 3 sinh viªn tr-êng Cao ®¼ng ng©n hµng vµ c¸n bé kho b¹c Hµ Néi ®· dïng ho¸ chÊt tÈy c¸c ch÷ viÕt trong tê tr¸i phiÕu kho b¹c mÖnh gi¸ 200 ngh×n vµ 300 ngh×n, sau ®ã nghi mÖnh gi¸ míi tõ 100 triÖu ®ång ®Õn 680 triÖu ®ång, dïng con dÊu gi¶ vµ ch÷ ký gi¶ cña ban l·nh ®¹o kho b¹c Hµ Néi ®Ó lµm giÊy x¸c nhËn cho c¸c tê tr¸i phiÕu, lõa mét ng©n hµng Hµ Néi lÊy trªn 2 tû ®ång chia nhau sö dông c¸ nh©n. HoÆc vô lõa ®¶o cña 15 §Æng ThÞ Hång thñ quÜ ngo¹i tÖ ng©n hµng c«ng th-¬ng H¶i D-¬ng chiÕm ®o¹t 100 ngh×n USD trªn ®-êng vËn chuyÓn nép quÜ ng©n hµng c«ng th-¬ng ViÖt Nam ngµy 04/02/1997. B»ng thñ ®o¹n nh- vËy NguyÔn ThÞ Thêi ®· rót cña kho b¹c Th¸i Nguyªn gÇn 5 tû ®ång suèt tõ n¨m 19931997. T×nh tr¹ng c¸n bé nh©n viªn ngµnh ng©n hµng lîi dông chøc vô quyÒn h¹n ®-îc giao ®Ó tham « tiÒn b¹c cña ng©n hµng còng xÈy ra kh¸ phøc t¹p víi nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau. H¬n 10 c¸n bé tÝn dông cña hai chi nh¸nh ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Nho Quan vµ huyÖn Kim S¬n tØnh Ninh B×nh ®· dïng thñ ®o¹n thu nî vay cña c¸c hé n«ng d©n sè tiÒn 5,1 tû ®ång nh-ng kh«ng nép quÜ ®em ®¸nh ®Ò, mua sæ xè, ®¸nh b¹c, cho vay l¹i víi l·i suÊt cao h¬n, khi kh«ng cßn cã kh¶ n¨ng tr¶ nî th× lËp hå s¬ vay khèng ®Ó vay tiÒn tr¶ c¸c mãn nî cò (®¶o nî). HoÆc vô 4 c¸n bé cöa hµng vµng b¹c thuéc chi nh¸nh ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Th¸i Thuþ tØnh Th¸i B×nh lµm hå s¬ gi¶, thÕ chÊp vµng gi¶ ®Ó tham « 6,9 tû ®ång ®em ®¸nh b¹c, ®¸nh ®Ò: khi kh«ng cã cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n tr¶ nî ng©n hµng c¸c ®èi t-îng ®· bá trèn. Nh÷ng thñ ®o¹n trªn ®©y ®· x¶y ra ë mét sè ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, nh- ë chi nh¸nh huyÖn Cao Léc, Trïng Kh¸nh- L¹ng S¬n; chi nh¸nh V¨n Yªn (Yªn B¸i), chi nh¸nh B¶o Kh¸nh (Lµo cao); chi nh¸nh VÜnh Ch©u (Sãc Tr¨ng). Ngoµi ra mét sè c¸n bé, nh©n viªn ng©n hµng cßn lîi dông thñ ®o¹n chuyÓn tiÒn cña ng©n hµng th«ng qua tµi kho¶n cña kh¸ch hµng ®-îc më t¹i ng©n hµng ®Ó tham «, hoÆc lîi dông viÖc dïng ng©n phiÕu, tiÒn mÆt trong qu¸ tr×nh quyÕt to¸n ®Ó ®¸nh tr¸o nh÷ng tê ng©n phiÕu, tiÒn cã mÖnh gi¸ thÊp vµo tiÒn cã mÖnh gi¸ cao ®Ó tham « chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña Nhµ n-íc ®· xÈy ra ë mét sè chi nh¸nh ng©n hµng th-¬ng m¹i t¹i c¸c tØnh Th¸i Nguyªn, Thanh Ho¸, L©m §ång ,TP. Hå ChÝ Minh... trong thêi gian gÇn ®©y, lùc l-îng c«ng an ph¸t hiÖn mét sè ®èi t-îng ph¹m t«Þ lîi dông chuyÓn tiÒn bÊt hîp ph¸p qua hÖ thèng ng©n hµng nh- vô TrÞnh ThÞ Lan Ph-¬ng ®· chuyÓn tiÒn tõ Hµ Néi vµo TP. Hå ChÝ Minh th«ng qua ng©n hµng sè tiÒn gÇn 30 tû ®ång. HoÆc vô bu«n b¸n 7,2kg her«in cña vî chång Xiªng My vµ C¨n Tha V«ng víi TrÇn V¨n An x¶y ra t¹i Hµ TÜnh. C¸c ®èi t-îng sau ®· b¸n ®-îc hªr«in chóng ®· chuyÓn ®-îc 3,4 tû ®ång th«ng qua tµi kho¶n më t¹i ng©n hµng tõ TP. Hå ChÝ Minh ra Hµ TÜnh. 16 Trong thêi gian qua, cã mét sè ViÖt KiÒu, ng-êi ViÖt Nam ®Þnh c- ë n-íc ngoµi hoÆc tõ n-íc ngoµi lîi dông con ®-êng tham quan du lÞch, th¨m ng-êi th©n ë ViÖt Nam ®· dïng thÎ thanh to¸n tÝn dông quèc tÕ (Master card) ®-îc lµm gi¶ ë n-íc ngoµi ®Ó rót tiÒn ë c¸c ng©n hµng nhvô Lª C«ng §¶ng, Phan §×nh Ch-¬ng vµ TrÇn Toµn ViÖt lµ ViÖt KiÒu Mü ®· dïng thÎ tÝn dông gi¶ lõa trung t©m KiÒu Hèi 68 Lª Lîi quËn 1 TP. Hå ChÝ Minh lÊy sè tiÒn 40 ngh×n USD. HoÆc vô Ramran Takis Siddiam vµ Adnan Takis Sidqui (®Òu mang quèc tÞch Pakistan) dïng hé chiÕu gi¶ ®Ó lõa ®æi sec du lÞch cöa hµng vµng b¹c thuéc C«ng ty kinh doanh vµng b¹c Hµ Néi, bÞ c«ng an Hµ Néi b¾t gi÷. Chóng ®· lõa nhiÒu chi nh¸nh ng©n hµng ®-îc 25 ngh×n USD. Trong n¨m 1997, 3 chi nh¸nh ng©n hµng H¶i Phßng ®· bÞ mét sè ®èi t-îng ng-êi n-íc ngoµi lõa ®æi sÐc du lÞch gi¶ víi sè tiÒn lµ 31 ngh×n USD. §øng thø hai trong nhãm c¸c téi ph¹m liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng lµ téi cè ý lµm tr¸i c¸c qui ®Þnh cña Nhµ n-íc vÒ qu¶n lý kinh tÕ g©y hËu qu¶ nghiªm träng nhiÒu vô ¸n lín trong thêi gian qua ®-îc ph¸t hiÖn nh- vô lõa ®¶o cña Lý Hãc Hû, gi¸m ®èc C«ng ty TNHH ®Çu t- vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Sãc Tr¨ng, vô Tamexco, vô C«ng ty dÖt Nam §Þnh, Epco Minh Phông, vô VPBank, vô C«ng ty TNHH T©n Hoµn Mü TP. Hå ChÝ Minh.... cho thÊy t×nh tr¹ng cè ý lµm tr¸i, nhËn hèi lé cña nhiÒu c¸n bé, nh©nviªn ngµnh ng©n hµng trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt hå s¬ cho vay, thÈm ®Þnh tµi s¶n thÕ chÊp, kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông vèn vay, thËm chÝ t¸i b¶o l·nh sai nguyªn t¾c, khi ®èi t-îng vay kh«ng tr¶ ®-îc nî th× l¹i ¸p dông thñ tôc ®¶o nî nh»m lµm "trong s¹ch" sæ s¸ch ®Ó trèn tr¸nh sù ph¸t hiÖn cña c¸c ®oµn kiÓm tra, thanh tra cña ng©n hµng vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. ViÖc b¶o l·nh cña c¸c ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp më L/C mua hµng tr¶ chËm còng n¶y sinh nhiÒu tiªu cùc. Chñ yÕu lµ do thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm hoÆc cè ý lµm tr¸i cña mét sè c¸n bé, nh©n viªn ngµnh ng©n hµng do kh«ng qu¶n lý theo dâi ®-îc thêi gian, ®Þa ®iÓm, hµng ho¸ nhËp vÒ, qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ thanh to¸n tr¶ nî ng©n hµng ®Ó c¸c ®èi t-îng vay b¸n hÕt hµng, ®em vèn sö dông vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, hoÆc sö dông vèn vay sai môc ®Ých ®Ó c¸c ®æi t-îng kh¸c chiÕm dông vèn dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n tr¶ nî ng©n hµng. Ng©n hµng ®øng ra b¶o l·nh ph¶i lÊy vèn cña m×nh tr¶ nî cho phÝa n-íc ngoµi ®Ó ®¶m b¶o uy tÝn, trong khi 17 ®ã, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®-îc b¶o l·nh th× ph¶i chuyÓn sang nî qu¸ h¹n vµ cho vay b¾t buéc. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh tr-ëng thµnh, ph¸t triÓn cña NHTM trongc¬ chÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa g¾n chÆt mét c¸ch h÷u c¬ víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tÝn dông. Mét ng©n hµng th-¬ng m¹i m¹nh còng cã nghÜa lµ khèi l-îng vèn vµ tÝn dông ë ®ã ®-îc t¨ng tr-ëng mét c¸ch v÷ng ch¾c, an toµn vµ cã hiÖu qu¶. KÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng lµ tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè nh-ng ho¹t ®éng tÝn dông vÉn lµ kh©u quyÕt ®Þnh. Nh- ®· tr×nh bµy ë trªn, chÊt l-îng tÝn dông b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tr-íc tiªn. Bªn c¹nh ®ã cßn nh÷ng tån t¹i v-íng m¾c nh- nî qu¸ h¹n, nî ®ãng b¨ng, rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cÇn ®-îc kh¾c phôc. Nh÷ng tån t¹i nµy do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau ®Ó cã thÓ kh¾c phôc ®-îc chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n ®ã. 3. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt l-îng tÝn dông gi¶m. ViÖc ph©n tÝch ®-îc c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt l-îng tÝn dông gi¶m lµ mét viÖc hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro, cã biÖn ph¸p ng¨n ngõa kh¾c phôc cã hiÖu qu¶. Cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau t¸c ®éng tæng hîp c¸c ho¹t ®éng tÝn dông, song tuú theo gãc ®é nh×n nhËn vµ nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ kh¸c nhau mµ nguyªn nh©n ®-îc nh×n tõ gãc ®é nµy hay gãc ®é kh¸c. ë ®©y viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi mét c¸ch tæng qu¸t nªn chia thµnh nguyªn nh©n chñ quan vµ nguyªn nh©n kh¸ch quan. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan ®-îc ®Ò cËp ë ®©y lµ chñ quan thuéc vÒ NHTM, c¸c tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ. Cã thÓ ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n chñ quan ®Çu tiªn lµ kû thuËt cÊp tÝn dông cña hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông hiÖn nay. Kû thuËt cÊp tÝn dông hiÖn nay cña c¸c tæ chøc tÝn dông chñ yÕu dùa trªn ®¬n xin vay cña kh¸ch hµng vµ ph-¬ng ¸n kinh doanh do kh¸ch hµng so¹n th¶o. Kû thuËt cÊp tÝn dông võa mang tÝnh duy ý chÝ chñ quan cña bªn cÊp tÝn dông, võa thiÕu c¬ së kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Th«ng th-êng mét ®¬n xin vay ®Òu cã ghi râ môc ®Ých sö dông tiÒn vay, sè tiÒn xin vay vµ thêi h¹n tr¶ nî. Song ®iÒu ®ã hoµn toµn dùa vµo kinh nghiÖm c¸ nh©n cña ng-êi xin vay vµ khã cã thÓ biÕt ch¾c r»ng r»ng, viÖc sö dông tiÒn vay nh- vËy kh«ng ®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra trong ph-¬ng ¸n kinh doanh hay 18 kh«ng. V× vËy kÌm theo ®¬n xin vay th× cã ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh nh- lµ mét c¬ së ®Ó chøng minh cho ý ®å cña ng-êi vay. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ®é tin cËy cña ph-¬ng ¸n kinh doanh ®ã ®¹t ®Õn møc ®é nµo, th× khã cã tiªu chuÈn nµo ®¸nh gi¸ vµ dù ®o¸n ®-îc. Vµ khi cã sù dù ®o¸n kh«ng chÝnh x¸c, nghiÔm nhiªn ng©n hµng ph¶i chÞu rñi ra. §Êy lµ ch-a nãi ®Õn t×nh tr¹ng lµ: vÒ nguyªn t¾c c¸c ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i do ng-êi ®i vay thµnh lËp hoÆc cã thÓ thuª ng-êi lËp nh-ng kh«ng ph¶i lµ c¸n bé tÝn dông, tuy nhiªn hiÖn nay hÇu hÕt hä kh«ng cã kh¶ n¨ng tù lËp dù ¸n vµ còng ch-a cã chuyªn tr¸ch h-íng dÉn, do c¸n bé tÝn dông ph¶i trùc tiÕp h-íng dÉn cho ng-êi viÕt ®¬n xin vay, sau ®ã chÝnh m×nh l¹i thÈm ®Þnh dù ¸n. Do vËy viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n chØ mang tÝnh h×nh thøc, thiÕu kh¸ch quan v× c¸n bé tÝn dông "võa ®ã bãng, võa thæi cßi". C¸c dù ¸n vay vèn víi sè l-îng kh¸ch hµng ®a d¹ng, phong phó, víi l¹i th-êng theo mét mÉu chung, th-êng lµ mÉu in s½n, ng-êi vay chØ ghi thªm sè liÖu vµo b¶ng t¸i kh¼ng ®Þnh. Nh-ng néi dung quan träng thÓ hiÖn tÝnh kh¶ n¨ng thùc thi cña dù ¸n kh«ng ®-îc ®Ò cËp ®Õn. C¸n bé tÝn dông kh«ng cã sè liÖu vÒ ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt, th«ng tin gi¸ c¶ nªn kh«ng cã c¬ së khoa häc ®Ó kiÓm tra sè liÖu cña dù ¸n. H¬n n÷a, mét khi viÖc cÊp tÝn dông chØ ®Æt ra chñ yÕu dùa vµo ý chÝ chñ quan cña bªn cho vay quyÕt ®Þnh, th× vÊn ®Ò tiªu cùc trong quan hÖ tÝn dông sÏ cã ®iÒu kiÖn n¶y në. §Æt vÊn ®Ò thÈm ®Þnh vµ ng-êi quyÕt ®Þnh cho vay ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt nÕu rñi ro x¶y ra th× ch¾c ch¾n tÝn dông sÏ bÞ co côm l¹i vµ vÊn ®Ò ®¶m b¶o tÝn dông sÏ ®-îc ®Æt ra mét c¸ch kh¾c nghiÖt. Vµ nh- vËy, khèi l-îng tÝn dông kh«ng thÓ v-ît qu¸ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc cÇm cè. ViÖc cho vay cña ng©n hµng l¹i qu¸ ®Ò cao vai trß cña tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè. Do vËy khi doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, ng©n hµng chØ cßn gi¶i ph¸p lµ xin nî tµi s¶n thÕ chÊp. Nh-ng do biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ do th-íng ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng gi¸ trÞ cña tµi s¶n thÕ chÊp nªn ng©n hµng khã cã thÓ thu ®-îc vèn. Th-êng th× gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp ®-îc ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña nã, do vËy khi ph¸t m¹i th× th©m hôt. §Êy lµ ch-a kÓ hiÖn nay vÊn ®Ò ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè gÆp nhiÒu khã kh¨n. Theo nh- QuyÕt ®Þnh 217 cña Thèng ®èc NHNN còng nh- luËt cña c¸c tæ chøc tÝn dông cã quy ®Þnh: Trong tr-êng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®-îc nî, nÕu hai bªn kh«ng cã tho¶ thuËn nµo th× ng©n hµng cã quyÒn b¸n tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh ®Ó thu håi nî cho mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. QuyÒn ®-îc b¸n cña ng©n hµng trong tr-êng 19 hîp nµy kh«ng ph¶i tù ý b¸n lµ ®-îc mµ ph¶i th«ng qua c¬ quan ph¸p luËt, chñ yÕu lµ toµ ¸n ®Ó chê gi¶i quyÕt. Thêi gian qua, c¸c ng©n hµng ®· næ lùc v-ît bËc ®Ó thu håi nî qu¸ h¹n. §Ó ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, kh«ng Ýt ng©n hµng ®· kiÖn con nî ra toµ, nh÷ng mong víi sù gióp ®ì cña c¬ quan ph¸p luËt, hä sÏ thu håi ®-îc tiÒn vay. ThÕ nh-ng kiÖn th× vÉn kiÖn, con nî vÉn kh«ng gi¶m ®-îc. Nguyªn nh©n lµ do tµi s¶n thÕ chÊp ë kh©u toµ ¸n rÊt phøc t¹p, thñ tôc nhiªu khª võa tèn kÐm võa mÊt nhiÒu thêi gian, thËm chÝ cßn bÊt lîi vÒ phÝa ng©n hµng. ChÝnh ®iÒu nµy lµm nî qu¸ h¹n cña ng©n hµng t¨ng lªn, ho¹t ®éng tÝn dông gÆp nhiÒu khã kh¨n do d- nî cho vay ®øng hoÆc gi¶m xuèng, tû lÖ nî qu¸ h¹n t¨ng lªn. VÉn cßn yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lý nh©n sù. C«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d-ìng c¸n bé ng©n hµng ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc, vÒ thùc tÕ, cã mét sè c¸n bé tÝn dông cña ng©n hµng hiÖn nay cßn thiÕu tr×nh ®é n¨ng lùc vÒ ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin tÝn dông ®Ó b¶o vÖ vµ gi¸m s¸t c¸c kho¶n vay, thËm chÝ cßn cã nh÷ng c¸n bé tÝn dông th¸i ho¸ biÕn chÊt, cè t×nh lµm sai quy tr×nh tÝn dông ®Ó tham « tiÒn b¹c cña ng©n hµng víi nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi kh¸c nhau nh-: thu nî kh«ng nép quü, lÊy tiÒn ®Ó ch¬i ®¸nh b¹c, mua xæ sè, cho vay l¹i víi l·i suÊt cao, hay tiÕp tay cho bän lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n x· héi chñ nghÜa, vay kÐ HoÆc söa ch÷a tµi kho¶n ®Ó rót tiÒn sö dông môc ®Ých c¸ nh©n. Tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh cña c¸c c¸n bé ng©n hµng ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr-êng. NhiÒu c¸n bé ®· g¾n bã nhiÒu n¨m víi c¬ chÕ bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng bÞ h÷ng hôt vÒ kiÕn thøc c¶ vÒ kinh tÕ lÉn ph¸p luËt, tr×nh ®é ngo¹i ng÷, vi tÝnh, nghiÖp vô chuyªn m«n ch-a ®¸p øng ®-îc. §iÒu nµy còng thÓ hiÖn sù yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lý cña ban l·nh ®¹o. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, kiÓm so¸t ph¸t hiÖn nh÷ng vi ph¹m vÉn cßn chËm xö lý. ThiÕu thËn träng khi ®Æt quan hÖ tÝn dông víi kh¸ch hµng, vµ kho¶ng c¸ch gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cßn kh¸ xa. Sù phèi hîp gi÷a ng©n hµng víi c¬ quan t- ph¸p vÉn cßn ch-a ®ång bé, chÆt chÏ. B¶n th©n ng©n hµng còng cã nhiÒu chËm trÔ trong viÖc tham m-u, ®Ò xuÊt ban hµnh söa ®æi, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng nh-: b¶o l·nh, thÕ chÊp, cÇm cè, ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp... ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng trong ®iÒu kiÖn hµnh lang ph¸p lý võa thiÕu võa 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan