Tài liệu Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3 4 tuổi làm quen với văn học tại lớp mẫu giáo bé a2 trường mầm non thị trấn mường lát

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GD&ĐT MƯỜNG LÁT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC CHO TRẺ 3 - 4 TUỔI LÀM QUEN VỚI VĂN HỌC TẠI LỚP MẪU GIÁO BÉ A2 TRƯỜNG MẦM NON THỊ TRẤN MƯỜNG LÁT Người thực hiện: Lê Thị Phương Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Mầm non Thị trấn Mường Lát SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Chuyên môn THANH HOÁ NĂM 2020 MỤC LỤC TT 1 1.1 1.2 1.3 1.4 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.2 NỘI DUNG Bìa chính Mục lục Mở đầu Lý do chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Nội dung sáng kiến kinh nghiệm Cơ sở lý luận Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Các giải pháp thực hiện Giải pháp 1: Gây hứng thú cho trẻ làm quen với văn học Giải pháp 2: Tạo môi trường văn học trong lớp học theo nội dung từng chủ đề trong năm học Giải pháp 3: Cho trẻ làm quen văn học thông qua các môn học khác Giải pháp 4: Cho trẻ làm quen với văn học qua các hoạt động ngoài giờ, ngày hội, ngày lễ… Giải pháp 5: Ứng dụng CNTT vào giảng dạy Giải pháp 6: Cung cấp vốn từ, giảng từ khó cho trẻ. Giải pháp 7: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường: Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm Kết luận và kiến nghị Kết luận: Kiến nghị Tài liệu tham khảo 1 1 2 2 2 2 2 3 4 4 5 7 8 10 11 11 13 14 14 15 1. Mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Văn học là chiếc cầu nối, là phương tiện dẫn dắt trẻ từ khi lọt lòng mẹ đến lúc chập chững tập đi, tập nói, đến lúc trẻ biết đọc, biết viết, đó là ngôn ngữ trau chuốt của trẻ. Ca dao, dân ca, chuyện kể, thơ… là tấm gương mẫu mực về lời ăn tiếng nói cho trẻ học tập,là phương tiện hình thành các phẩm chất đạo đức trong sáng ở trẻ.Từ đó trẻ biết kính trọng, biết yêu quý thiên nhiên,yêu quê hương đất nước, bạn bè, người thân, biết làm việc tốt, biết giúp đỡ mọi người, biết phân biệt cái tốt, cái xấu, thật thà ngoan ngoãn.Vốn từ và ngôn ngữ của trẻ phát triển mạch lạc, nói diễn cảm, nói đúng câu, đúng từ, đúng ngữ pháp. Thông qua hoạt động này trẻ tái tạo và sáng tạo thêm những tình tiết của tác phẩm một cách hồn nhiên phù hợp với tác phẩm thông qua trí tưởng tượng của trẻ, giúp trẻ đọc, kể, thuộc chuyện, thơ… Đúng như Bác Hồ đã nói: “Trẻ ở tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn trẻ thơ ngây, trong sáng như một tờ giấy trắng” [1], mọi hoạt động học tập và vui chơi, trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non đều đem lại cho trẻ những điều kỳ diệu, bất ngờ mới lạ. Được khám phá thế giới xung quanh được học các kiến thức về Văn hoá – Xã hội sẽ giúp trẻ phát triển óc sáng tạo, nhân cách con người, làm hành trang cho trẻ bước vào cuộc sống. “Làm quen với văn học” là một hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non, thông qua các hoạt động làm quen với văn học là loại hình nghệ thuật đặc sắc không thể thiếu được trong cuộc sống con người, đặc biệt nó gần gũi với trẻ thơ đó cũng là cánh cửa mở ra sự hiểu biết cho trẻ. Trong trường mầm non hoạt động văn học có một vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho trẻ và văn học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ.Trẻ thích những câu truyện cổ tích có ông Bụt, bà Tiên hiện lên giúp đỡ những người hiền lành nhưng nghèo khổ. Qua câu chuyện thần thoại, truyền thuyết tâm hồn trẻ luôn tưởng tượng bay bổng đầy ước mơ, trẻ cảm phục lòng dũng cảm của các vị anh hùng trong tình tiết chiến trận. Năm học 2019 – 2020, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp Mẫu giáo Bé A2, tôi luôn tìm tòi áp dụng mọi hình thức đổi mới và nâng cao phương pháp quá trình chăm sóc giáo dục trẻ, đặc biệt là trong môn học làm quen với văn học, bởi vì môn học này có vai trò rất quan trọng góp phần hình thành nhân cách cho trẻ một cách toàn diện về cả (Đức – Trí – Thể – Mĩ). Nhận thức được tầm quan trọng của môn học này.Tôi chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3 – 4 tuổi làm quen với Văn 1 học tại lớp Mẫu giáo Bé A2 trường Mầm non Thị trấn Mường Lát” với mục đích giúp trẻ dễ dàng hơn trong việc cảm nhận ngôn ngữ nghệ thuật của thơ chuyện và biết thể hiện nó bằng chính ngôn ngữ hành động của trẻ. 1.2. Mục đích nghiên cứu Giáo viên giúp trẻ nhớ được một số bài thơ, câu truyện… biết cách đọc thơ, kể chuyện diễn cảm.Trẻ biết nghe, hiểu và cảm thụ được tác phẩm văn học thể hiện tình cảm của mình vào tác phẩm văn học.Trẻ biết nhận xét, đánh giá các nhân vật trong tác phẩm văn học. Hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc tích cực ( yêu cái đẹp, tránh xa cái xấu…) 1.3. Đối tượng nghiên cứu Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3 – 4 tuổi làm quen với văn học, tại lớp Mẫu giáo Bé 3 – 4 tuổi A2, trường Mầm non Thị trấn Mường Lát. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp đọc kể diễn cảm. Phương pháp quan sát Phương pháp đàm thoại Phương pháp thực hành trải nghiệm Phương pháp thu thập thông tin 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận Cho trẻ làm quen với văn học là làm quen với tác phẩm nghệ thuật.Cho trẻ làm quen với văn học là thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của ngành học mầm non đó là lĩnh vực phát triển ngôn ngữ – giáo dục nghệ thuật.Vậy thế nào là cho trẻ làm quen với văn học?Từ những vẻ đẹp nhỏ nhặt thường ngày trong cư xử mang tính người mà nảy sinh ra những hành động cao thượng, tính cách nhân ái vì con người.Những tác phẩm văn học cho trẻ mầm non có ảnh hưởng lớn đến việc giáo dục đến phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Những hình tượng tươi sáng, những bức tranh giàu chất thơ của thiên nhiên được vẽ lên trong tác phẩm, nhạc điệu của những vần thơ, tính chuẩn xác, biểu cảm của ngôn ngữ được các cháu yêu thích.Cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn ngữ từ đó trẻ ghi nhớ và hứng thú đọc và kể lại câu chuyện, bài thơ.Vốn từ ngữ tăng lên, ngôn ngữ của trẻ trở nên phong phú, tích cực.Tình yêu ngôn ngữ nghệ thuật của trẻ cần được giáo dục ngay từ thời thơ ấu trẻ sẽ mang tình yêu đó đến trường phổ thông và mai sau các cháu sẽ thêm yêu văn học nước nhà. [ 2] Trong thực tế việc dạy trẻ mầm non làm quen với văn học chỉ mang tính chất đáp ứng đủ chương trình mà chưa chú ý đến việc hình thành cảm thụ văn 2 học cho trẻ, chưa chú ý đến vẻ đẹp nội dung cũng như hình thức của các tác phẩm văn học.Trong quá trình dạy, giáo viên còn thiếu sự nhạy cảm và linh hoạt trong việc sử dụng biện pháp thủ thuật khi dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học, vì vậy giờ học vẫn chưa đạt kết quả cao. Xác định rõ bậc học mầm non là vấn đề then chốt, là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục, là tiền đề giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm hiểu biết, thẩm mỹ hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách trẻ.Cũng như các bậc học khác bậc học mầm non hiện nay cũng có nhiều hoạt động cho trẻ như làm quen với toán, làm quen với văn học cũng là một trong những hoạt động không thể thiếu với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Trong quá trình cho trẻ tiếp xúc với văn học bằng tài năng sư phạm cùng với nghệ thuật đọc và kể chuyện văn học. Cô giáo ở trường mầm non sẽ hướng trẻ vào những vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật, tác phẩm gây ấn tượng đầu tiên cho trẻ về hình tượng nghệ thuật được xây dựng bằng ngôn ngữ dân tộc. Đối với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi ở giai đoạn này cảm nhận thẩm mỹ đã có một bước phát triển trong tiếp nhận văn học, sự tiếp nhận tác phẩm đầy đủ, hoàn thiện hơn, biểu hiện trước tiên là sự hiểu biết những câu truyện cổ tích, bài thơ, những đoạn văn xuôi hay và sự làm giàu tình cảm qua quá trình tích lũy hình tượng nghệ thuật. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm *Thuận lợi Trường mầm non Thị trấn nằm ngay trung tâm huyện thuận tiện cho các bậc phụ huynh đưa và đón trẻ. Được sự quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ của BGH nhà trường, PGD&ĐT, Lãnh đạo địa phương luôn quan tâm đến công tác giáo dục của địa phương. Bên cạnh đó còn có sự đóng góp ủng hộ đáng kể của phụ huynh trong công tác xây dựng trường, chăm lo đến việc học tập, vui chơi sinh hoạt của con em mình, điều này có tác động rất lớn đến việc tổ chức, hướng dẫn trẻ làm quen với văn học. Là một giáo viên được phân công phụ trách lớp 3 - 4 tuổi bản thân tôi luôn nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, được trải nghiệm, cọ xát với thực tế, được học tập và đào tạo qua trường lớp, luôn tìm tòi học hỏi và rút ra kinh nghiệm cho bản thân. * Khó khăn Bên cạnh những thuận lợi trên tôi cũng còn gặp không ít những khó khăn đó là: - Trong lớp có một số cháu là con em dân tộc thiểu số, khả năng nhận thức của các cháu không đồng đều, có cháu tiếp thu nhanh, cháu tiếp thu chậm. 3 - Một số trẻ chưa qua nhóm trẻ nên còn nhút nhát, chậm chạp, bỡ ngỡ, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động nhất là môn học làm quen với văn học. - Trẻ ít được tham gia vào các hoạt động đóng kịch theo nội dung các câu chuyện. Trẻ chưa biết kể chuyện sáng tạo và kể chuyện theo tranh. - Một số phụ huynh đi làm ăn xa để các cháu ở nhà với anh em hoặc ông bà đã già, nên việc phối hợp với phụ huynh còn nhiều hạn chế. Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến trẻ nên quá trình tổ chức các hoạt động cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn. - Đồ dùng, đồ chơi của trẻ chưa được đa dạng và phong phú về chủng loại và màu sắc, tính khoa học chưa cao. Từ những thuận lợi, khó khăn trên. Chất lượng giáo dục văn học được thể hiện qua số liệu khảo sát đầu năm như sau: Tổng Đạt Chưa đạt TT Nội dung số Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ% trẻ 1 Nhớ tên bài thơ, tên truyện 26 12 46% 14 54% 2 Trẻ đọc thuộc thơ, truyện, 26 12 46% 14 54% ca dao, dân ca. 3 Trẻ đọc và kể diễn cảm, rõ 26 11 42% 15 58% ràng, mạch lạc. 4 Thể hiện được ngữ điệu, 26 10 38% 16 62% giọng các nhân vật 5 Trẻ biết đóng vai theo các 26 10 38% 16 62% nhân vật. Qua bảng khảo sát tôi thấy chất lượng trên trẻ chưa cao, đa số trẻ còn thụ động khi tiếp thu kiến thức, trẻ chưa bộc lộ rõ tính ham hiểu biết, chưa mạnh dạn tự tin trong các hoạt động, chưa phát huy được tính tích cực ở trẻ, chưa thể hiện được tình cảm, cảm xúc của mình qua các vai diễn.Vì thế chất lượng của môn học chưa cao. Chính vì thế, tôi đã đưa ra các giải pháp để giải quyết vấn đề như sau: 2.3. Các giải pháp thực hiện: Giải pháp 1: Gây hứng thú cho trẻ khi làm quen với văn học 1.1. Lôi cuốn và thu hút sự chú ý của trẻ vào giờ học Muốn thu hút và kích thích sự hứng thú của trẻ vào giờ học thì cô giáo phải đưa trẻ vào tiết học một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, thoải mái. Để làm được điều đó thì tôi phải nghiên cứu kĩ nội dung bài thơ, câu chuyện… mình sắp đọc và 4 tìm tranh ảnh, bài hát, câu đố...phù hợp liên quan tới nội dung bài học để vào bài một cách nhẹ nhàng. Ngoài việc gây hứng thú cho trẻ vào bài thì việc thu hút cho trẻ tập trung vào bài học lại càng quan trọng hơn, do đó trong quá trình dạy tôi luôn nghiên cứu kỹ nội dung tác phẩm để tìm ra những hình ảnh minh họa cho bài thơ, câu chuyện… đó và kết hợp trình chiếu trên màn hình. Qua các hình ảnh đó giúp trẻ chú ý đến bài dạy của cô hơn và trẻ nhớ, hiểu sâu sắc tác phẩm. Từ những vận dụng khéo léo và nhẹ nhàng như thế, tôi đã thu hút được sự chú ý của trẻ vào giờ học. Trẻ hào hứng tham gia vào các hoạt động, tiếp thu được những kiến thức mà cô truyền đạt. 1.2. Rèn luyện ngữ điệu, giọng điệu trong khi kể chuyện, đọc thơ Giọng kể của cô có một vị trí quan trọng hoạt động kể truyện,có làm cho trẻ hứng thú và cảm nhận được nội dung câu chuyện nhớ được cốt truyện và kể lại được nội dung câu chuyện được hay không phần lớn phụ thuộc vào giọng kể của cô.Vì vậy qua mỗi câu chuyện tôi đã tập kể trước gương để tìm ra cử chỉ,điệu bộ phù hợp với từng nhân vật.nội dung,lời thoại trong câu chuyện để điều chỉnh cho phù hợp. 1.3. Đổi mới cách sử dụng đồ chơi Đồ dùng, đồ chơi cũng góp phần quan trọng trong giảng dạy bộ môn văn học, đồ dùng, đồ chơi trong khi dạy phải đẹp, khoa học, an toàn và cần phải sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, linh hoạt và sáng tạo khi sử dụng đó là yếu tố quyết định việc giảng dạy có hiệu quả, thu hút trẻ vào tiết học hơn. Giải pháp 2: Tạo môi trường văn học trong lớp học theo nội dung từng chủ đề trong năm học. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học trong lớp học rất quan trọng, giáo viên sưu tầm tranh ảnh nội dung truyện giúp trẻ có điều kiện tiếp cận với tác phẩm từ đó trẻ thích đọc sách, truyện hơn. Ngay từ đầu năm học tôi lên kế hoạch cụ thể cho từng chủ đề, tôi làm tranh chủ đề treo ở trong lớp, ngoài hiên vừa là tranh giới thiệu chủ đề vừa là tranh tuyên truyền cho cha mẹ trẻ mỗi khi đưa con em mình đến trường hiểu được về chủ đề đang học của con em mình, từ đó cha mẹ trẻ cung cấp thêm cho trẻ một số nội dung về văn học liên quan đến các chủ đề trẻ đang học, qua đó tạo điều kiện cho trẻ làm quen với văn học có hiệu quả hơn. Tại góc sách truyện trẻ được xem tranh, truyện, họa báo…Tôi đọc cho trẻ nghe và dạy trẻ tri giác tranh truyện, dần dần trẻ có thể tự đọc, đọc thầm theo trí nhớ về nội dung câu chuyện cô đã kể rồi khớp nội dung câu chuyện với tranh.Tạo ra những bức tranh thơ chữ to, tranh truyện cổ tích, trang trí góc sách 5 truyện đẹp mắt lôi cuốn hấp dẫn trẻ từ đó giúp trẻ yêu thích học hoạt động làm quen văn học hơn. Ví dụ: Trong “Ngày hội trăng rằm” cô cùng trẻ trang trí sân khấu, trang trí đèn ông sao, chị hằng, chú cuội, mũ múa để cho trẻ biểu diễn các tiết mục văn nghệ phục vụ cho buổi biểu diễn. Bản thân luôn tận dụng diện tích phòng học, chú ý sắp xếp các dụng cụ đội hình để tạo môi trường hoạt động hấp dẫn, thoả mái cho trẻ phong phú về đồ dùng, đồ chơi, cách sắp xếp trang trí gọn gàng, đẹp, phù hợp với trẻ, kích thích trẻ yêu thích khi thực hiện các hoạt động làm quen với văn học. VD: Như thể loại kể chuyện, trọng tâm là dạy kể truyện sáng tạo thì tôi luôn tận dụng không gian lớp học để trưng bày các dụng cụ kể chuyện như sân khấu, sắp đặt tranh và các con rối sao cho dễ sử dụng, kích thích ở trẻ tính cực hơn, bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải luyện đọc, giọng kể, cách sử dụng tranh, sách tranh, con rối, mô hình để giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học đó là một cách tốt nhất. Ví dụ: Với đề tài “Một số loại rau, củ, quả” trong chủ đề “Thế giới thực vật” tôi đã chuẩn bị trang trí lớp theo chủ đề một số loại rau, củ, quả, đồng thời chuẩn bị tranh ảnh, các loại rau, củ, quả làm bằng nhựa để trẻ quan sát được dễ dàng hơn. Khi thực hiện các hoạt động làm quen văn học thể loại truyện kể thì tôi luôn tận dụng không gian lớp học để trưng bày các dụng cụ kể chuyện, như khung sân khấu, sắp đặt tranh và các con rối sao cho trẻ dễ sử dụng, kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn. Không những vậy bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể, cách sử dụng tranh, sách tranh, rối mô hình... để giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học đó là một cách tốt nhất.Khi tổ chức các hoạt động, tôi vào bài một cách sinh động để gây sự chú ý của trẻ. Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới thực vật”, tên bài dạy là kể chuyện “Cây táo” tôi sử dụng mô hình sa bàn để gây hứng thú cho trẻ. Trò chơi đóng kịch: Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của nhân vật trong truyện, đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó thì trước khi cho trẻ đóng kịch giáo viên phải cho trẻ ôn lại nội dung truyện và lời thoại với trẻ về nội dung, giúp trẻ 6 hiểu sâu hơn về nội dung truyền và lời thoại của các nhân vật trong truyện.Để từ đó biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ngữ điệu, tính cách tâm trạng của các nhân vật, qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm. Giải pháp 3: Cho trẻ làm quen văn học thông qua các môn học khác Cho trẻ làm quen với văn học không chỉ được tiến hành trong giờ thơ, truyện mà nó còn được dạy thông qua các môn học khác như tạo hình, âm nhạc, tìm hiểu môi trường xung quanh… Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động khám phá khoa học Ví dụ: Với môn KPKH: Tìm hiểu về "Một số loại hoa" tôi lồng vào cho trẻ đọc bài thơ "Hoa bưởi", "Hoa đồng hồ"…Tìm hiểu về Bác Hồ, cô lồng ghép bài thơ "Bác Hồ của em". * Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động làm quen với Toán Ví dụ: Môn toán, dạy số lượng 5, lồng vào trẻ đọc bài thơ "Họ nhà rau" hỏi trẻ trong bài thơ kể về mấy loại rau.Trẻ đếm và nói kết quả 5 loại rau. Hoặc cho trẻ chuyển tiếp vừa đi vừa đọc bài thơ "Đi cầu đi quán", vừa cất đồ dùng, quay sang hỏi trẻ trong bài thơ "Đi cầu đi quán, đi bán lợn con", mua về được những gì? Cho trẻ kể xem được bao nhiêu thứ (trẻ nói kết quả). * Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động âm nhạc Ví dụ: Trong hoạt động giáo dục âm nhạc: Dạy hát bài "Cháu yêu bà",cô có thể lồng vào cho trẻ đọc bài thơ "Giúp bà" nhằm giáo dục trẻ yêu bà và biết giúp đỡ bà. Thông qua cách lồng ghép các bài thơ, bài vè…vào hoạt động,các cháu không những cảm nhận tốt được giai điệu của bài hát mà còn giúp các cháu rèn luyện cách đọc thơ, đọc vè… rõ ràng, mạch lạc. * Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động tạo hình Ví dụ: Trong hoạt động tạo hình với đề tài "Vẽ hoa" cô có thể lồng ghép vào giáo dục trẻ biết yêu chăm sóc vườn hoa...kết hợp đọc bài thơ "Chăm vườn hoa". Hoặc đề tài "Vẽ con cá" cô lồng ghép cho trẻ đọc bài thơ "Con cá vàng". Trong những giờ đón trả trẻ tôi thường đưa thơ chuyện vào đọc cho trẻ nghe, dạy trẻ đọc, tôi chú ý tìm những bài thơ câu chuyện phù hợp theo từng chủ đề,để giúp trẻ khắc sâu vào từng chủ đề đang học. Ví dụ: Vào đầu năm học, ở chủ đề Trường mầm non, tôi thường tìm những bài thơ như "Bạn mới đến trường", vào giờ đón trẻ cho trẻ đọc bài thơ "Lời chào buổi sáng"... nhằm giúp trẻ hiểu và lễ phép chào hỏi, biết thương yêu quan tâm giúp đỡ các bạn. 7 Hay nhân dịp 8/3 tôi đưa vào cho trẻ đọc một số bài thơ, câu chuyện có ý nghĩa về bà, mẹ, chị, cô giáo, như bài thơ "Quà 8/3", "Giúp bà", "Cô và mẹ"...Qua đó giúp trẻ hiểu về ý nghĩa của ngày 8/3 ngày của bà, mẹ, cô giáo... từ đó trẻ biết quan tâm và yêu mến đến bà, mẹ, cô giáo, bạn gái... Việc kết hợp hài hòa giữa các hoạt động khác nhau là vô cùng quan trọng, điều đó giúp trẻ được tiếp xúc với văn học bằng nhiều hình thức và nhiều phương diện,từ đó sẽ nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ngày càng hiệu quả hơn. * Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động thể chất VD: Với hoạt động thể dục: Khi chơi trò chơi cô cho trẻ đọc bài đồng dao hoặc ca dao sao cho có nhịp điệu nhanh, dí dỏm giúp trẻ thực hiện tốt các động tác của bài thể dục.Như vậy, việc cho trẻ làm quen với văn học thông qua các môn học khác giúp trẻ cảm nhận được tác phẩm văn học một cách sâu sắc hơn. Lồng ghép văn học qua tiết KPKH Giải pháp 4: Cho trẻ làm quen với văn học qua các hoạt động ngoài giờ, ngày hội, ngày lễ. 4.1. Thông qua các hoạt động ngoài giờ Với trẻ mầm non, hoạt động chung chiếm một thời gian rất ngắn so với thời gian của các hoạt động khác. Do đó tôi đã tận dụng thời gian đón trẻ, trả trẻ, hoạt động ngoài trời, hoạt động vui chơi hay trong hoạt động chuyển tiếp để giới thiệu hay ôn luyện các bài thơ, bài đồng dao, câu truyện. Hình thức cho trẻ ôn tập là đọc hoặc kể lại tác phẩm cho trẻ nghe, sau đó cho trẻ đọc hoặc kể lại, giáo 8 viên theo dõi, sửa sai cho trẻ để trẻ thể hiện đúng, diễn cảm. Muốn cho việc ôn luyện của trẻ hấp dẫn, trẻ hứng thú tham gia, tôi tổ chức ôn luyện dưới hình thức trò chơi: Đoán tên, đóng kịch hay thi biểu diễn giữa các cá nhân, các tổ theo những đề tài khác nhau như “Cháu hãy đọc các bài thơ viết về Bác Hồ”, “Cháu hãy đọc những bài thơ viết về các loài hoa…”, hai tổ thi đua đọc các bài thơ viết về những người thân trong gia đình hay về trường lớp mẫu giáo của bé. Vào giờ vệ sinh rửa tay, lau mặt của trẻ, trước giờ vào vệ sinh tôi lồng vào đọc bài thơ "Rửa tay sạch sẽ" giúp trẻ chú ý hơn trong việc thực hiện vệ sinh rửa tay, lau mặt tốt có hiệu quả. Giờ hoạt động vui chơi tôi cho một số trẻ về góc xem truyện tranh, tập kể chuyện sáng tạo, cho trẻ đọc thơ kết hợp từ và hình ảnh... Trong giờ ngủ trưa, trước giờ đi ngủ tôi cho trẻ đọc bài thơ "Ngủ" hoặc bài thơ "Giờ đi ngủ" qua đó trẻ hiểu và có ý thức trong giờ ngủ trưa. Trong lúc chờ bàn ăn cô có thể cho trẻ ôn lại hoặc làm quen một số bài thơ đã học, cô sưu tầm một số bài thơ ngoài chương trình đưa vào cho trẻ đọc nhằm giáo dục về ăn uống để lồng vào cho trẻ. Lồng ghép văn học qua hoạt động ngoài trời… 4.2. Thông qua ngày hội, ngày lễ… Một hình thức cũng khá hấp dẫn là cho trẻ làm quen với văn học theo các chủ đề gắn liền với việc tổ chức các ngày hội, ngày lễ: ngày 8/3, 19/05,1/6, 20/11, 22/12, tết nguyên đán… Cô giáo tổ chức cho các cháu trong lớp, trong các buổi liên hoan văn nghệ, trong đó có thể kể truyện, đọc thơ, đóng kịch các tác phẩm văn học. Hình thức này thu hút được nhiều trẻ tham gia luyện tập, biểu 9 diễn. Nó có tác dụng động viên, cổ vũ cho các cháu khá giỏi, đồng thời cũng khuyến khích các cháu yếu, nhút nhát tham gia vào các hoạt động nghệ thuật. Để việc tổ chức các ngày hội, ngày lễ có kết quả, cô giáo cần có kế hoạch luyện tập trước cho trẻ, không nên để sát ngày tổ chức mới bắt trẻ luyện tập liên tục khiến trẻ mệt mỏi, chán nản.Sau một thời gian luyện tập cho tất cả trong lớp, giáo viên lựa chọn một số cháu có khả năng hơn cho luyện tập thêm để tiến hành biểu diễn cho cả lớp xem. Hình ảnh các bé lớp MG Bé A2 đọc thơ, kể chuyện mừng ngày sinh nhật Bác 19/5 Giải pháp 5: Ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh họa làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.Xong với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại CNTT nên việc ứng dụng CNTT vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ, vì vậy giáo viên nên đưa CNTT vào giảng dạy để mang lại kết quả cao. Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp cũng đã gây sự chú ý cho trẻ. Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo hơn họ có thể chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hứng thú hơn cho trẻ. 10 Hình ảnh các bé lớp 3 -4 tuổi A2 trong giờ học sử dụng CNTT Giải pháp 6: Cung cấp vốn từ, giảng từ khó cho trẻ Tổ chức các hoạt động vui chơi trong các giờ học, hoặc qua các hoạt động ngoài giờ, tạo môi trường học tập gần gũi giữa cô và trẻ. Trẻ được bắt chước cách phát âm của cô qua khẩu hình miệng. Qua đó ngôn ngữ của trẻ phát triển, phát âm của trẻ bớt ngọng và sử dụng từ một cách chính xác. Việc giảng từ khó cô cần dùng lời kết hợp trực quan để giảng, lời giảng phải ngắn gọn, dễ hiểu, chính xác. Ví dụ: Trong bài thơ: “Thăm nhà bà” của nhà thơ Như Mao có từ “ Lật đật” trong câu thơ: “Chúng lật đật – Chạy vòng quanh” hoặc từ “ Mải miết” trong câu thơ “Gà mải miết – Nhặt thóc vàng” cô phải giải thích được nội dung của 2 từ này một cách ngắn gọn, dễ hiểu nhất cho trẻ. Giải pháp 7: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường Để góp phần nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học đạt hiệu quả cao hơn,tôi làm bản tin về chương trình dạy theo chủ đề trong tuần để phụ huynh biết và phối kết hợp với giáo viên rèn thêm cho trẻ ở nhà. Gia đình cũng là môi trường quan trọng để hoàn thiện toàn diện nhân cách cho trẻ.Chính vì thế đối với tác phẩm thơ tôi cũng thường xuyên phối hợp với 11 phụ huynh để cùng nhà trường có biện pháp phù hợp để tác phẩm thơ đến với trẻ dễ dàng và in sâu vào tâm trí của trẻ. Cung cấp thêm cho phụ huynh những biện pháp giáo dục trẻ để từ đó nắm được trình tự, hướng dẫn trẻ rèn luyện ở nhà, đồng thời tuyên truyền phụ huynh mua sắm đầy đủ đồ dùng cho trẻ đọc thơ ở nhà.Trong khi lập kế hoạch theo chủ đề, kế hoạch tuần, tôi đưa nội dung phối hợp với gia đình vào kế hoạch, cần nêu những yêu cầu cụ thể về vấn đề cần phối hợp với gia đình để thực hiện chủ đề đó. Hình thức tuyên truyền ở bảng tuyên truyền với phụ huynh cũng rất quan trọng giúp phụ huynh nắm bắt được chương trình học, các mục đích, yêu cầu của đề tài một cách thường xuyên. Không những vậy, tôi trao đổi và vận động phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói, khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ nghe cho rõ, cha mẹ người thân phải cố gắng phát âm đúng cho trẻ bắt chước. Khuyến khích phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ.Tránh không nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ không chính xác.Tuyên truyền đưới hình thức, bảng tuyên truyền đẹp, thay đổi nội dung và hình thức phù hợp với chủ đề. Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới thực vật, tết và mùa xuân” bảng tuyên truyền cô đã chuẩn bị những hình ảnh về tết và mùa xuân, câu thơ, câu truyện, bài hát, đồng dao...có tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh. Trao đổi với phụ huynh về chương trình học tập của bé 12 2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân nhà trường và đồng nghiệp. Thực hiện tốt các giải pháp đưa ra, sau một năm học tôi đã thu được kết quả như sau: * Đối với giáo viên: Qua những năm giảng dạy, với phương pháp giảng dạy chưa linh hoạt, chưa sáng tạo nên tiết học đạt kết quả chưa cao. Từ khi sử dụng các nghệ thuật lên lớp một cách sáng tạo, đồ dùng trực quan sinh động với lời kể nhuần nhuyễn, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, sự rèn luyện bản thân và biết tìm ra những giải pháp hay nhất tôi đã đem lại kết quả cao trong giờ dạy, đặc biệt là hoạt động “Làm quen văn học”. Bản thân tôi được trao đổi kiến thức và kinh nghiệm dạy qua các môn học, các hoạt động, được phụ huynh và đồng nghiệp quý mến, tin yêu hơn, giúp tôi có nghị lực hơn trong công tác của mình. Qua các giờ dạy như vậy đã giúp tôi cách làm đồ dùng, đồ chơi nhanh hơn, đẹp hơn, phù hợp với đề tài. Phụ huynh đã hiểu hơn về ngành học mầm non , quan tâm cho trẻ đi học thường xuyên, trao đổi cùng cô giáo dạy cho trẻ đạt kết quả cao. * Đối với trẻ: Qua thực hiện các giải pháp trên, lớp tôi đã thu được một số kết quả rất tốt.Đến nay hoạt động làm quen với văn học được các cháu rất yêu thích, các cháu đã biết nội dung các bài thơ, câu chuyện tôi đã dạy trẻ và đa số trẻ đều đọc thuộc thơ, chuyện, biết cách nhập vai cùng nhân vật, thể hiện được giọng đọc, giọng kể của bài thơ, câu chuyện. Giờ học không còn nhàm chán, áp đặt như trước đây. Với hình thức dạy “ Lấy trẻ làm trung tâm” trẻ được khám phá, trải nghiệm, trẻ tự nguyện tham gia vào các hoạt động một cách hứng thú. Qua giờ Làm quen với văn học các cháu đều tiếp thu tốt nội dung câu chuyện, bài thơ, ca dao. So với đầu năm học số cháu tăng lên rõ rệt không còn cháu chưa đạt.Các cháu đã biết nề nếp ngồi học đúng tư thế, biết các kĩ năng cơ bản, cách nói mạch lạc, ngắn gọn, rõ ràng, trẻ diễn đạt được những điều muốn nói. 13 Quá trình nỗ lực của bản thân tôi cùng các cháu đạt được kết quả sau: Kết quả khảo sát TT 1 Nội dung Tổng số trẻ Đầu năm Đạt Tỷ lệ % 46 % Cuối năm Đạt Tỷ lệ Tỷ CĐ % lệ % Tỷ lệ tăng % Nhớ tên bài thơ, 100 26 12 26 0 0 54% tên truyện % 2 Trẻ đọc thuộc thơ, 46 100 truyện, ca dao, dân 26 12 26 0 0 54% % % ca. 3 Trẻ đọc và kể diễn 42 cảm, rõ ràng, mạch 26 11 25 96% 1 4 54% % lạc. 4 Thể hiện được ngữ 38 điệu, giọng các 26 10 24 92% 2 8 54% % nhân vật 5 Trẻ biết đóng vai 38 26 10 24 92% 2 8 54% theo các nhân vật. % 3. Kết luận, kiến nghị 3.1. Kết luận Sau một thời gian nghiên cứu và thử nghiệm đề tài, tôi thấy việc lựa chọn hình thức cho trẻ làm quen với văn học là rất quan trọng. Nó quyết định đến sự thành công của giáo viên khi tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, đồng thời giáo viên cũng rút ra được nhiều kinh nghiệm sau mỗi lần tổ chức những hoạt động đó và trong những năm tiếp theo. Giáo viên phải thực sự tâm huyết với nghề, say sưa học hỏi, tìm tòi, nghiên cứu tài liệu để nắm chắc mục đích yêu cầu, nội dung nhiệm vụ của bộ môn.Chuẩn bị chu đáo giáo trình giảng dạy trước khi lên lớp.Có tâm thế tốt trước khi lên lớp để tạo giờ học vui vẻ, thoải mái, xử lý tình huống kịp thời.Tạo đồ dùng phù hợp, hấp dẫn và sử dụng linh hoạt, hợp lý tạo bất ngờ, hứng thú cho trẻ. Lựa chọn, ứng dụng các trò chơi hay, phù hợp, hấp dẫn vào tiết học tạo hứng thú, phát huy trí thông minh cho trẻ.Cô giáo sử dụng ngôn ngữ sư phạm mẫu mực, phát âm, sử dụng từ ngữ chuẩn. Suy nghĩ tìm tòi sáng kiến của bản thân mình khi giảng dạy bộ môn Văn học là điều cần thiết để nâng cao chất lượng giảng dạy và tích luỹ kinh nghiệm cho bản thân. Ngoài ra tôi còn tích lũy kinh nghiệm qua đọc thêm sách báo, xem ti vi có các hoạt động có liên quan đến bộ môn Văn học.Thường xuyên đi dự giờ 14 văn học của đồng nghiệp, tham gia đầy đủ các đợt học chuyên đề để từ đó áp dụng vào cách giảng dạy để giờ dạy đạt kết quả hơn. Cuối mỗi giai đoạn tổ chức cho trẻ nhận biết các bài thơ, đồng dao, ca dao, chuyện kể đã học qua tranh, ảnh, biết vận dụng biện pháp lồng ghép tích cực các môn học một cách khoa học, nhẹ nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt động nhận thức cho trẻ. Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức.Biết kết hợp hoạt động trong tiết học và ngoài tiết học một cách phù hợp và khoa học nhằm phát huy tối đa tính tích cực hoạt động của trẻ, cung cấp kiến thức cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học ở các trường mầm non nói chung và trường mầm non Thị trấn nói riêng. Tôi xin mạnh dạn kiến nghị một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học cụ thể như sau: 3.2. Kiến nghị * Đối với Phòng giáo dục và đào tạo: Bổ sung thêm trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động ở trường mầm non. Tổ chức các lớp tập huấn, chuyên đề để giáo viên có điều kiện học hỏi và trao đổi lẫn nhau. * Đối với nhà trường: Mua sắm thêm nhiều đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho công tác dạy và học của cô và trẻ.Có phòng chức năng cho trẻ hoạt động. Quan tâm hơn nữa đến chất lượng giáo dục mầm non, để từ đó có những biện pháp và hành động thiết thực hơn để nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3 - 4 tuổi nói riêng, cũng như chất lượng học sinh toàn trường nói chung. Trên đây là một số giải pháp, kinh nghiệm mà tôi đã thực nghiệm trong đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3 – 4 tuổi làm quen với văn học tại lớp MG Bé A2 Trường Mầm non Thị trấn Mường Lát”.Kính mong sự góp ý, nhận xét của hội đồng khoa học để bản thân có được những kinh nghiệm quý báu, giúp cho việc thực hiện giảng dạy của bản thân ngày càng được nâng cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA Mường Lát, ngày 12 tháng 05 năm 2020 THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. NGƯỜI VIẾT SKKN Lê Thị Phương 15 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tạp chí Bác Hồ với trẻ em Nhà xuất bản Giáo dục năm 2015 2. Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non Mẫu giáo bé 3-4 tuổi (NXB Giáo dục Việt Nam - 2008 3. Bồi dưỡng thường xuyên 16 17