Tài liệu Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học.

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Kĩ năng sống, đơn giản là tất cả điều cần thiết mà chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Theo UNESCO ba thành tố hợp thành năng lực của con người là: kiến thức, kĩ năng và thái độ. Hai yếu tố sau thuộc về kĩ năng sống, có vai trò quyết định trong việc hình thành nhân cách, bản lĩnh, tính chuyên nghiệp. Thành công chỉ thực sự đến với những người biết thích nghi để làm chủ hoàn cảnh và có khả năng chinh phục hoàn cảnh. Vì vậy, kĩ năng sống sẽ là hành trang không thể thiếu. Biết sống, làm việc và thành đạt là ước mơ không quá xa vời, là khát khao chính đáng của những ai biết trang bị cho mình những kĩ năng sống cần thiết và hữu ích. Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Mục tiêu tổng quát của Nghị quyết được xác định đó là: “Giáo dục và đào tạo là giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả”. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có thể quan niệm là việc tổ chức các hoạt động giáo dục đa dạng, phong phú nhằm kích thích học sinh tham gia một cách tích cực chủ động vào các quá trình hoạt động, qua đó hình thành hoặc thay đổi hành vi của trẻ theo hướng tích cực nhằm góp phần phát triển nhân cách toàn diện; giúp học sinh có thể sống an toàn, khỏe mạnh và tích cực chủ động trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Do đó công việc dạy học của các nhà giáo ngày nay khác trước nhiều. Mọi kiến thức, hiểu biết của học sinh không chỉ được hình thành qua sách vở, qua Internet mà còn phải được bổ sung qua các hoạt động trải nghiệm, biết học hỏi lẫn nhau, biết vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Quá trình hội nhập với thế giới đòi hỏi phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ngoài kiến thức 1 chuyên môn, yêu cầu về các kỹ năng sống ngày càng trở nên quan trọng. Thiếu kỹ năng sống con người dễ hành động tiêu cực, nông nổi. Giáo dục cần trang bị cho người học những kỹ năng thiết yếu như ý thức về bản thân, làm chủ bản thân, đồng cảm, tôn trọng người khác, biết cách hợp tác và giải quyết hợp lý các mâu thuẫn, xung đột. Kỹ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Do đó, việc dạy trẻ kĩ năng sống là điều rất cần thiết đặc biệt với trẻ tiểu học vì các em chính là chủ nhân, là những người sẽ quyết định sự phát triển của đất nước trong tương lai. Nhận thức rõ tầm quan trọng và sự cần thiết của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phổ thông nói chung, học sinh Tiểu học nói riêng, tôi đã mạnh dạn đi sâu nghiên cứu: “Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học”. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, công tác quản lý, chỉ đạo các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trường Tiểu học Thiệu Khánh, Thành phố Thanh Hóa; trên cơ sở đó giúp bản thân có được những bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý và đề xuất một số giải pháp quản lí giáo dục kĩ năng sống cho học sinh để đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: Cán bộ, giáo viên, học sinh Trường Tiểu học Thiệu Khánh thành phố Thanh Hóa. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp quan sát : Thái độ hành vi của học sinh qua giao tiếp. Phương pháp tổng hợp : Tổng hợp số liệu, đúc rút kinh nghiệm Phương pháp đàm thoại : Trao đổi để hiểu tâm tư của giáo viên, học sinh để có phương pháp hình thức tổ chức chỉ đạo hiệu quả hơn Phương pháp nghiên cứu – điều tra Phương pháp thống kê, xử lý số liệu. 1.5 . Những điểm mới: Nâng cao kỹ năng của giáo viên, học sinh trong việc tổ chức, tham gia các hoạt động giáo dục kỹ năng sống trong giai đoạn hiện nay. 2 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. Theo quan niệm của tổ chức văn hóa, khoa học giáo dục của Liên Hiệp Quốc (UNESCO): Kỹ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày. Theo quan niệm của tổ chức y tế thế giới (WHO): Kỹ năng sống là những kỹ năng mang tính tâm lý xã hội và kỹ năng về giao tiếp được vận dụng trong các tình huống hằng ngày để tương tác có hiệu quả với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng sống không đơn giản chỉ ở nhận thức mà cao hơn nữa con người còn biết tích cực vận dụng những kiến thức đã học vào xử lý các tình huống thực tiễn có hiệu quả, qua đó giúp con người sống vui vẻ, có ý nghĩa hơn. Do đó việc giáo dục kỹ năng sống đang dần trở thành nhu cầu cấp thiết mà nhà trường và gia đình cần trang bị cho con cái của mình, giúp trẻ thành công hơn trong cuộc sống. Học sinh Tiểu học: Thế giới tâm lý của học sinh Tiểu học được biểu hiện ra bên ngoài một cách hồn nhiên, bột phá, ít có sự che đậy, ngụy trang. Học sinh Tiểu học có tính hồn nhiên mang đậm bản sắc cảm tính. Nhà trường hiện nay không chỉ đáp ứng yêu cầu học tập của mọi đối tượng học sinh để đảm bảo quyền học tập của mỗi học sinh mà cần phải tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đội ngũ nhà giáo chỉ có thể thay đổi phương pháp, thay đổi chính mình, mới có thể đáp ứng yêu cầu giáo dục trong thời kỳ công nghệ 4.0, đặc biệt trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, thái độ và kĩ năng phù hợp. 2.2. Thực trạng việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh Trường Tiểu học Thiệu Khánh. * Về phía địa phương và nhà trường: Xã Thiệu Khánh được sáp nhập về Thành phố Thanh Hoá tháng 7/2012, là một xã xa trung tâm, tổng diện tích tự nhiên 532,93 ha với 3253 hộ và 11035 nhân khẩu, những năm gần đây tình hình kinh tế, chính trị, an ninh trật tự đã có chuyển biến, tuy nhiên mức thu nhập của từng hộ chưa cao. Học sinh trong độ tuổi đến trường đa số có bố mẹ đi làm ăn xa (chiếm 57%), các em ở với ông bà nên việc học hành ít nhiều cũng thiếu đi sự quan tâm. * Đội ngũ cán bộ giáo viên: Đội ngũ giáo viên trường Tiểu học Thiệu Khánh có tuổi đời bình quân (44 tuổi), 100% giáo viên đạt chuẩn, trong đó tỷ lệ 3 trên chuẩn tương đối cao 100%. Bên cạnh những thuận lợi đó còn có những khó khăn, tỷ lệ giáo viên địa phương ít 13/33, đạt 39,4%; số giáo viên còn lại là người trong nội thành quãng đường đi dạy tương đối xa (10->14 Km). Có 5 giáo viên hợp đồng làm công tác chủ nhiệm lớp. Năm học 2019-2020 Trường Tiểu học Thiệu Khánh có 23 lớp với tổng số 839 học sinh. Trường đã được công nhận trường chuẩn Quốc gia mức độ 1. Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu Tập thể Lao động Tiên tiến xuất sắc được Chủ tịch UBND Thành phố, Tỉnh tặng giấy khen. Trong hoạt động chuyên môn, nhà trường thường xuyên nghiên cứu, cải tiến nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, không ngừng đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với nội dung chương trình. Và đặc biệt chú trọng đến việc "Rèn kỹ năng sống" cho học sinh. Nhà trường coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Chính vì thế ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà trường tiến hành xây dựng kế hoạch dạy kỹ năng sống và triển khai một cách nghiêm túc đến cán bộ giáo viên và học sinh. Kết quả của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, trong các năm học 20162017; 2017-2018; 2018-2019 đã có bước khởi sắc, tuy nhiên vẫn chưa thực sự đáp ứng với yêu cầu sự phát triển của xã hội hiện nay. * Về phía giáo viên: Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa nên chưa đầu tư thời gian tìm tòi nghiên cứu các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động rèn kĩ năng sống nên chưa tạo được sự hứng thú học tập cho học sinh. Vẫn còn giáo viên chưa thực sự coi trọng việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Chưa đầu tư vào các nội dung hay thông điệp mà cần chuyển tải đến học sinh. Vì thế trong công tác giảng dạy còn những hạn chế nhất định. Các tiết dạy kỹ năng sống ngoài giờ chính khóa vẫn còn một vài giáo viên nghiên cứu tài liệu trong phần mềm giảng dạy chưa sâu nên hiệu quả tiết dạy chưa cao * Về phía học sinh: Học sinh chỉ chú trọng học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau. Một số học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. Số ít học sinh được nuông chiều hay chơi trò chơi trên máy tính, điện thoại, dẫn đến kỹ năng giao tiếp hạn chế, có lúc, có nơi thể hiện tinh thần thái độ hợp tác với bạn bè chưa cao. 4 *Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức. Có phụ huynh nóng vô ̣i trong viê ̣c dạy con; họ chỉ chú trọng đến việc dạy con mình biết đọc, biết viết, hoặc biết làm toán mà không cần quan tâm đến việc con học được kĩ năng sống nào khi đến trường. Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm tòi kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình. Thực tế hiện nay một số gia đình bố mẹ chỉ mải lo đến làm kinh tế, quên đi trách nhiệm quan tâm dạy dỗ, giáo dục con cái mà phó mặc việc dạy dỗ trẻ cho nhà trường. Cũng có nhiều gia đình có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng con dẫn đến trẻ thiếu sự sáng tạo, luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; nên mỗi khi các em gặp tình huống trong thực tế sẽ lúng túng không biết xử lí thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ bản thân mình. Một số phụ huynh giao tiếp trong gia đình vẫn còn hạn chế, xưng hô chưa chuẩn mực nên các em bắt chước. Đồng thời có phụ huynh chiều chuô ̣ng con cái khiến trẻ thụ động, không có kĩ năng tự phục vụ. Cá biệt phụ huynh chỉ chú ý đến khâu chăm con ăn uống mà không chú ý đến dạy con mình cần ăn, uống như thế nào, sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống thế nào cho đúng? Và vì sao chúng ta cần những đồ dùng, vật dụng đó? Để xác minh điều đó, khi dự giờ tôi tiến hành khảo sát qua quan sát học sinh thực hành thảo luận nhóm cũng như quan sát các em chơi trò chơi khi tham gia các hoạt động tập thể ở học sinh khối lớp 3, 4, 5 thu được kết quả như sau: Thời điểm khảo sát tháng 10/2019 Tổng số học sinh được khảo sát : 449 em Mức độ đạt được Kỹ năng sống Đạt yêu Chưa đạt Tốt Khá cầu yêu cầu SL % SL % SL % SL % Kĩ năng giao tiếp 178 39.6 77 17.1 112 25.0 82 18.3 Kĩ năng xử lý tình huống 158 35.2 97 21.6 122 27.2 72 16.0 Kĩ năng hoạt động nhóm 165 36.7 85 18.9 104 23.2 95 21.2 Kĩ năng tự phục vụ 188 41.9 87 19.4 96 21.4 78 17.3 Kĩ năng phòng chống tai 157 35.0 98 21.8 102 22.7 92 20.5 nạn thương tích. Qua thống kê khảo sát đã cho thấy số học sinh có kỹ năng sống ở mức độ tốt và khá còn chiếm tỷ lệ chưa cao, số học sinh có kỹ năng sống chưa đạt yêu cầu đang còn nhiều, chưa tương xứng với yêu cầu giáo dục thành phố Thanh Hóa đề ra. 5 2.3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinhTrường Tiểu học Thiệu Khánh thành phốThanh Hóa. 2.3.1. Giải pháp thứ nhất: Tuyên truyền nâng cao nhận thức trong cán bộ giáo viên về giáo dục kĩ năng sống. Triển khai đầy đủ các văn bản, hướng dẫn của Bộ giáo dục và đào tạo Sở giáo dục và đào tạo Thanh Hóa; Phòng giáo dụcThành phố Thanh Hóa về thực hiện giáo dục kĩ năng sống trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Thông qua buổi họp hội đồng giáo dục, sinh hoạt chuyên môn, nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo viên trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Tiếp tục nâng cao nhận thức trong đội ngũ để giáo viên, xác định giáo dục kĩ năng sống là một trong 5 nội dung chủ yếu của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiên, học sinh tích cực”. Hoạt động giáo dục kĩ năng sống là hoạt động được tổ chức theo mục tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt động này là thông qua các loại hình hoạt động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh, tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục. Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. 2.3.2. Giải pháp thứ hai: Xây dựng kế hoạch tổ chức giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường. Căn cứ vào Quy định về Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa ban hành kèm theo Thông tư số 04/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 02 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Căn cứ vào công văn 879/CV- SGD ĐT- QLĐT ngày 12/4/2019 về việc hướng dẫn thực hiện Thông tư số 04/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 02 năm 2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong các cơ sở giáo dục. Căn cứ vào Hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2019-2020 cấp tiểu học của Phòng GD&ĐT Thành phố Thanh Hóa. Căn cứ vào công văn 548/CV- PGD&ĐT ngày 17 tháng 9 năm 2019 về việc hướng dẫn thực hiện KNS và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa. Xác định rõ: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các môn học; Giáo dục kỹ năng sống ngoài giờ chính khóa để: - Rèn luyện kỹ năng sống, giáo dục đạo đức, lối sống lành mạnh. 6 - Khơi dậy cảm hứng, tạo hứng thú và say mê học tập. Kích thích các giác quan, tư duy khoa học. Hình thành thói quen tự nghiên cứu, tìm hiều vấn đề. - Học theo nhóm, làm chủ việc học tập và sinh hoạt cá nhân khác. - Được tham gia các phong trào thi đua, các hoạt động lành mạnh nhằm rèn luyện, phát triển bản thân, tránh xa tác động xấu của Internet, game và các tệ nạn xã hội.Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. - Giúp học sinh: Làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống hằng ngày; Rèn cách sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng; Có hướng suy nghĩ tích cực và tự tin, tự quyết định và lựa chọn những hành vi đúng đắn. - Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. 2.3.3. Giải pháp thứ ba: Xác đinh những kĩ năng sống cơ bản và nổ ̣i dung của những kĩ năng cần dạy H ở lứa tuổi tiểu học: Đối với tâm sinh lý trẻ em bậc tiểu học thì có nhiều kĩ năng quan trọng mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá đặc biệt là trẻ em độ tuổi lớp 1. Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kĩ năng quan trọng nhất trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kĩ năng sống như: sự hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp. Viê ̣c xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nô ̣i dung trọng tâm để dạy trẻ. Kĩ năng hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, một vấn đề, một bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với các em học sinh lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp các em biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. Kĩ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kĩ năng quan trọng nhất cần có ở các em vào giai đoạn này là sự khát khao được học. Người giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khơi gợi tính tò mò tự nhiên của các em. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khơi gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được. Kĩ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kĩ năng cơ bản và khá quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kĩ năng khác như 7 đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu các em cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, các em sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp học sinh sẵn sàng học mọi thứ. Kĩ năng sống tự tin: Một trong những kĩ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kĩ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi. Tương tác: các kĩ năng thương lượng, kĩ năng giải quyết vấn đề … được hình thành tốt trong quá trình học sinh tiếp súc với bạn bè và những người xung quanh. Tạo điều kiện để các em có dịp thể hiện ý kiến của mình và xem xét ý kiến của người khác... Do vậy giáo viên cần tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục kĩ năng sống cho các em. Trải nghiệm: Cần phải tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh được hoạt động thực, có cơ hội thể hiện ý tưởng, có cơ hội xử lí các tình huống cũng như phản biện…kĩ năng sống chỉ được hình thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và khi các em được làm việc đó. Ngoài ra, ở nhà trường giáo viên cần dạy học sinh nghi thức văn hóa trong ăn uống qua đó dạy các em kĩ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh. 2.3.4. Giải pháp thứ tư : Xây dựng quy tắc ứng xử có văn hoá trong nhà trường. Để xác lập quy tắc, quy định hành vi ứng xử trong nhà trường, thiết lập mối quan hệ giữa Thầy với Thầy; Thầy với Trò; Trò với Trò; Giáo viên với Phụ huynh thân thiện, gần gũi, chúng tôi xác định quy tắc ứng xử, xưng hô có văn hoá trong nhà trường . Muốn học sinh giao tiếp và ứng xử có văn hoá, trước hết thầy, cô giáo phải gương mẫu, phải chuẩn mực trong từng lời nói, cử chỉ trước học sinh. Trong giao tiếp với mọi người phải gần gũi, thân thiện vì mỗi lời thầy cô giáo có tác động trực tiếp đến học sinh nhất là học sinh tiểu học các em rất dễ bắt chước làm theo. Có thể nói rằng hình ảnh các thầy cô giáo ở tiểu học là hình ảnh khó phai mờ nhất trong tâm trí học sinh. Học sinh tiểu học rất tin vào lời dặn dò, vào việc 8 làm của giáo viên hơn cả điều in trong sách, hơn cả điều cha mẹ dặn dò khuyên nhủ. Vì vậy, nhà trường đã phát động phong trào “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo’’. Nhà trường yêu cầu mỗi giáo viên có thái độ trung thực, thẳng thắn trong cách đối xử với học sinh, phải công bằng và đặc biệt khi đứng trước học sinh, giáo viên phải thực sự gương mẫu từ cách ăn mặc đến cử chỉ, lời nói. Việc xây dựng chuẩn mực về lời nói, hành vi trong giao tiếp, ứng xử một cách mẫu mực trong trường học được đơn vị chúng tôi coi trọng và quy định cụ thể như sau: * Xưng hô giữa các đồng nghiệp trong nhà trường: * Xưng hô giữa giáo viên với học sinh : Dùng cách xưng hô phổ biến nhất biểu hiện mối quan hệ xã hội giữa hai chủ thể giao tiếp trong quá trình dạy học là : “Thầy”, “Cô” - “Con” * Xưng hô giữa học sinh với học sinh: học sinh học lớp lớn xưng với các em lớp nhỏ hơn mình là anh/chị. Nếu cùng khối lớp xưng là bạn/ mình/ hoặc gọi tên. Nếu lớp nhỏ hơn thì xưng bằng em. Trong giao tiếp phải luôn có cử chỉ thân thiện, sử dụng “Lời hay, ý đẹp”, không nói tục, chửi bậy. Phải đoàn kết bạn bè, quan tâm giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, giữ bình tĩnh trong giao tiếp, khi có vướng mắc, thấy những biều hiện khác thường phải thưa với thầy/cô để giải quyết. Nghiêm cấm mọi hành vi trêu chọc, gây gỗ, đánh nhau. Thực hiện phong trào “Nói lời hay, làm việc tốt” trong học sinh. Việc rèn luyện cách xưng hô, ứng xử văn minh, lịch sự trong giao tiếp đối với học sinh là một nhiệm vụ của mỗi giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm. Điều này không tách rời bài giảng, bởi khi dạy học, giáo viên không chỉ dạy kiến thức mà còn phải giáo dục nhân cách cho học sinh nhằm đảm bảo mục tiêu đào tạo thế hệ trẻ thành những con người giỏi về năng lực, tốt về đạo đức. 2.3.5. Giải pháp thứ năm: Nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống thổng qua các mổn học (hình ảnh minh họa) Cùng với kiến thức cơ bản về con người, về tự nhiên và xã hội, việc giáo dục kĩ năng sống qua môn Tự nhiên và Xã hội (khối 1, 2, 3); Khoa học (lớp 4, 5) và các môn học khác sẽ góp phần không chỉ khắc sâu thêm các kiến thức của môn học mà còn hình thành thái độ và hành vi tích cực, phù hợp, cần thiết giúp học sinh có thể ứng xử có hiệu quả các tình huống thực tế trong cuộc sống. Để thực hiện tốt được điều này, chúng tôi đã tiến hành thực hiện như sau: Ngay từ đầu năm học thông qua họp chuyên môn nhà trường chúng tôi chỉ đạo đưa vào sinh hoạt tổ chuyên môn nội dung giáo dục kỹ năng sống. Yêu cầu giáo viên đi sâu thảo luận, trao đổi kinh nghiệm trong việc vận dụng các phương 9 pháp, kĩ thuật dạy học tích cực có tác dụng giáo dục kĩ năng sống để cùng nhau vận dụng. Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn học có hiệu quả thì giáo viên phải nắm chắc các kĩ năng cốt lỏi, phải đầu tư nghiên cứu kỹ tài liệu, tuỳ theo từng bài học mà giáo viên lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức dạy học phù hợp. Cần sáng tạo, thay đổi tiến trình một giờ học phù hợp với nhận thức và phát huy được tính tích cực, chủ động, óc tưởng tượng, sáng tạo của học sinh. Với những đặc điểm về đối tượng và phương pháp nghiên cứu như vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh sẽ góp phần chuyển kiến thức thành thái độ và hành vi tích cực, phù hợp; giúp học sinh có thể xử lý có hiệu quả các tình huống thực tế trong cuộc sống; mặt khác giúp các em nắm vững hơn các kiến thức đã học. Việc giáo dục kĩ năng sống trong các môn học yêu cầu mọi giáo viên phải tuân thủ và thục hiện tốt theo quy định của chương trình đã đề ra. 2.3.6. Giải pháp thứ sáu: Hiệu trưởng chỉ đạo nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục kĩ năng sống thổng qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. (Hình ảnh minh họa) Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm tác động rèn luyện thêm một số hành vi đạo đức cho học sinh, tạo điều kiện cho các em tự tin, mạnh dạn khi tiếp xúc nơi đông người, giúp các em vui vẻ, linh hoạt hoà nhập cùng với tập thể, bạn bè. Thông qua các hoạt động tập thể, các em sẽ được vận dụng vốn kiến thức, ngôn ngữ đó vào để giải quyết những vấn đề trong đời sống. Biết điều chỉnh hành vi đạo đức lối sống cho mình. Hiểu biết về truyền thống văn hoá, truyền thống cách mạng của quê hương đất nước... Bên cạnh đó, mỗi hoạt động chúng tôi đều lưu ý giáo viên tổng phụ trách và giáo viên chủ nhiệm lồng ghép nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Xây dựng kế hoạch hoạt động ngoại khóa, đặc biệt là chào mừng các ngày lễ lớn trong năm học. Trong năm học vừa qua, việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp ở nhà trường đã diễn ra rất hiệu quả. Với quy mô cấp trường nhà trường đã tổ chức được các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các chủ đề cụ thể theo từng tháng như sau: - Tháng 9 : Tổ chức “Đêm hội trăng rằm” - Tháng 10: Vòng tay bạn bè. Tìm hiểu kiến thức “An toàn giao thông” - Tháng 11: Biết ơn thầy giáo, cô giáo – Chương trình “Giai điệu yêu thương” 10 - Tháng 12 : Hoạt động trải nghiệm tại nông trại “Linh Kỳ Mộc” Quảng Thịnh - Tháng 01/2019: Ngày tết quê em - Chương trình “Xuân yêu thương” - Tháng 5/2019: Bác Hồ kính yêu. Qua các hoạt động, các em có cơ hội tích lũy những kiến thức, hiểu biết, thể hiện tình cảm và năng khiếu cũng như khả năng giao tiếp của mình. Bồi dưỡng tình cảm và tình yêu quê hương đất nước. Đồng thời qua giao lưu học sinh cũng được trao dồi thêm vốn sống, mạnh dạn, tự tin, biết hòa nhập vào các hoạt động có tính tập thể cao. Khi tham gia vui chơi giúp học sinh thư giãn, bớt căng thẳng sau những giờ học văn hoá. Chỉ đạo có hiệu quả hoạt động ngoại khóa sẽ: * Giảm áp lực, tạo niềm vui, hứng thú: Hoạt động ngoại khóa mang lại nhiều lợi ích cho các em, mang lại sự thoải mái. Ngày ngày đến trường với những tiết học cứ lặp đi lặp lại sẽ khiến các em căng thẳng và chán nản. Thậm chí nhiều em rất lười đến trường vì muốn ngủ nướng, ở nhà chơi. Ở Trường Tiểu học mỗi tháng nhà trường đều có những hoạt động ngoại khóa khác nhau. Việc tổ chức các hoạt động này đều lên kế hoạch cụ thể, chi tiết và tổ chức rất hiệu quả với số lượng học sinh tham gia đông. Chính vì vậy, những hoạt động này nhận được sự ủng hộ, tin tưởng của quý phụ huynh. * Nâng cao thể lực, rèn luyện kỹ năng: Có sức khỏe tốt các em mới học tập, vui chơi giải trí và phát triển tốt chính vì vậy việc nâng cao sức khỏe, rèn luyện thân thể cho học sinh luôn được nhà trường quan tâm. Những môn thể thao như bóng đá, kéo co, cầu lông…. không chỉ rèn luyện sức khỏe mà còn rèn luyện sự nhanh nhẹn, hoạt bát. Thông qua đó các em còn học được nhiều kỹ năng như sự tự tin, hòa đồng, khẳng định bản thân. * Cọ xát thực tế, mở rộng kiến thức đời sống, xã hội: Giữa lí thuyết và thực tế thường có sự khác nhau nhất định. Vì vậy, để các em tiếp xúc với môi trường tự các em khám phá ra nhiều điều hay mà trong sách vở nhiều khi không có được. Hoạt động ngoại khóa giúp các em cọ xát thực tế, mở mang kiến thức đời sống, xã hội. Phối kết hợp với hội Cựu chiến binh, vào những ngày lễ kỉ niệm lớn trong năm ( ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22-12) mời các bác, các chú kể chuyện về những chiến công và những tấm gương anh dũng tiêu biểu của các anh Bộ đội Cụ Hồ.. Giáo dục kỹ năng sống thông qua lao động Hiện nay, phần lớn các gia đình con cái ít, điều kiện kinh tế tương đối ổn định. Vì vậy, các em được bố mẹ nuông chiều, ít được tham gia các hoạt động lao động phù hợp lứa tuổi. Đó chính là nguyên nhân học sinh không hiểu được giá trị của lao động, các em thờ ơ khi được giao nhiệm vụ. Trước thực trạng trên, năm học 2019 - 2020, Ban giám hiệu nhà trường giao cho giáo viên chủ nhiệm trực tiếp hướng dẫn cho học sinh lao động từ việc đơn giản đến phức tạp 11 tuỳ theo lứa tuổi, với mục tiêu dần hình thành trong các em thực hiện nhiệm vụ một cách có ý thức, trách nhiệm. Lau chùi bàn ghế, cửa, tủ lớp học, trang trí lớp học thân thiện, chăm sóc bồn hoa cây cảnh. Tổ chức tốt hoạt động lao động công ích có tác dụng giáo dục và rèn luyện cho các em biết yêu quý người lao động. yêu quý sản phẩm do lao động làm ra, hình thành ở các em kĩ năng, ý thức tham gia và hợp tác thực hiện công việc được giao…Hoạt động này có tác dụng giúp em thích nghi với cuộc sống để sau này dù có đi đâu, rơi vào hoàn cảnh nào các em vẫn có thể thích nghi được nhờ các em biết lao động. 2.3.7. Giải pháp thứ bảy: Chỉ đạo cổng tác tổ chức giáo dục sức khỏe, phòng chống dich bệnh, hướng dẫn học sinh vui chơi đúng cách, phòng tránh tai nạn thương tích. (Hình ảnh minh họa) Để hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có hiệu quả thì vai trò của tổng phụ trách Đội là rất quan trọng. Trên tinh thần đó Ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo đồng chí tổng phụ trách Đội lên kế hoạch tổ chức các hoạt động trong nhà trường sao cho phù hợp với chương trình, điều kiện của học sinh. Ngay từ đầu năm học, ban giám hiệu nhà trường đã duyệt kế hoạch hoạt động, đề ra tiêu chí thi đua, chỉ đạo cho đồng chí tổng phụ trách triển khai đến từng lớp, từng Chi đội, sao nhi đồng, từng cá nhân để các em đăng kí thực hiện. Yêu cầu các em thực hiện nghiêm túc các nền nếp, nội quy của trường lớp, như: không đi học muộn, chăm sóc công trình măng non, thể dục giữa giờ, múa hát tập thể. Ban giám hiệu nhà trường còn đặc biệt chú trọng tới tiêu chí 3 không: “không ăn quà vặt, rác không chạm đất, không nói tục chửi bậy”. Các hoạt động của Đội trong năm học gắn với các phong trào như “ Nói lời hay, làm việc tốt” phong trào “Mua, đọc và làm theo báo đội”, “giữ gìn vệ sinh trường lớp”, phong trào‘‘Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực’’ ; “Xây dựng trường học xanh, sạch, đẹp, an toàn” . Thông qua các hoạt động nhằm giáo dục các em về truyền thống của Đội đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho các em luyện tập, thực hành những điều tốt, những việc làm nhân ái, những chuẩn mực đạo đức đã học trong sách vở và thực tế các em đã được làm trong cuộc sống. Giáo dục sức khỏe, phòng chống tai nạn thương tích cho học sinh là nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà trường đối với các em học sinh và cha mẹ của các em. Một số nội dung trọng tâm được nhà trường đặc biệt quan tâm giáo dục các em đó là: Trường Tiểu học Thiệu Khánh nằm cạnh đường giao thông với lưu lượng người tham gia tương đối nhiều, bên cạnh là dòng sông Chu. Do đó tôi xác định nội dung quan trọng hàng đầu để thực hiện tốt việc giáo dục và bảo vệ sức khỏe 12 cho học sinh đó là thông qua giảng dạy và các hoạt động giáo dục tuyên truyền kiến thức an toàn giao thông, phòng tránh đuối nước... Vì vậy tôi tập trung chỉ đạo Liên Đội thực hiện các biện pháp cụ thể sau: Thành lập đội cờ đỏ: hàng ngày các em có trách nhiệm theo giỏi, nhắc nhở Đội viên, thiếu niên, nhi đồng thực hiện hành vi ứng xử và thực hiện văn hóa giao thông. Xây dựng kịch bản về an toàn giao thông tuyên truyền vào tiết sinh hoạt tập thể đầu tuần, mỗi nhân vật trong tiểu phẩm đã trở thành một tuyên truyền viên tích cực về ATGT. Những tiểu phẩm hay mang thông điệp tích cực như “Nhắc bố đội mũ, nhắc mẹ cài quai- Em đã thuộc bài, nào ta đến lớp”; An toàn giao thông là hạnh phúc của mọi nhà! An toàn giao thông là không tai nan. An toàn giao thông? Không của riêng ai. An toàn giao thông ? không chỉ cho bạn Song song với công tác giáo dục an toàn giao thông, thông qua sinh hoạt dưới cờ Liên Đội tuyên truyền phòng tránh đuối nước. Phối hợp với phụ huynh học sinh giáo dục và quản lý các em. Đặc biệt là vào mùa hè để các em thực hiện tốt các nội dung hướng dẫn của Đội. Ngoài việc chú trọng thực hiện nội dung trên thì nhà trường cũng thường xuyên hướng dẫn các em kỹ năng vui chơi, sinh hoạt đúng cách để hạn chế thấp nhất xảy ra tai nạn thương tích. Công việc này được giao cho Tổng phụ trách Đội và giáo viên chủ nhiệm phối hợp, tuyên truyền, hướng dẫn, nhắc nhở các em thực hiện. Ví dụ: Nhắc nhở học sinh không sờ tay vào ổ cắm điện; không leo lên lan can của nhà cao tầng; không xô đẩy nhau khi đi lên xuống cầu thang; không chơi dao, kéo và các đồ vật sắc nhọn ….. Hàng tháng Chi Hội chữ thập đỏ phối hợp cùng với tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm thực hiện việc tuyên truyền, giáo dục sức khỏe như: tuyên truyền vệ sinh cá nhân; bệnh cúm; dịch tay chân miệng; phòng tránh đuối nước; phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em; mặc quần áo phù hợp với thời tiết… với các hình thức như tuyên truyền dưới cờ, trong sinh hoạt Đội, sinh hoạt sao, tổ chức tập huấn 5 kỹ thuật sơ cấp cứu cho học sinh. Chính qua việc thực hiện nội dung này các em có một lượng kiến thức nhất định giúp các em có thể bảo vệ tốt sức khỏe cho bản thân. Trong thời gian nghỉ học kéo dài để phòng, chống bệnh dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới vi rút Corona, nhà trường thông qua hệ thống tin nhắn, zalo, ZOOM để hướng dẫn học sinh những kiến thức cơ bản về phòng, chống dịch, được phụ huynh ủng hộ và hợp tác rất tốt. Hướng dẫn học sinh ôn tập qua 13 các kênh trực tuyến cũng như gửi phiếu cho học sinh đó là cách nhà trường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khi có dịch bệnh và cùng là dịp để các em tiếp cận được việc thay đổi hình thức học tập khi ở nhà. Phối hợp với cha mẹ học sinh, giáo viên tuyên truyền phổ biến kiến thức về phòng chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp và triển khai tới học sinh nếu có biểu hiện viêm đường hô hấp (Sốt, ho) và chuyển đến cơ sở y tế (trạm xá, bệnh viện tuyến trên...). Với cách làm này, công tác tuyên truyền về dịch bệnh đã thấm vào ý thức các em nhỏ một cách tự nhiên, hiệu quả. Cũng nhờ công tác tuyên truyền đa dạng trên các phương tiện truyền thông như Facebook, Zalo nên tuy ở nhà nhưng học sinh và phụ huynh cập nhật tin tức thường xuyên. Thực hiện theo đúng như tinh thần của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam: “Trường học phải an toàn hơn trụ sở cơ quan nhà nước”. Tập thể cán bộ giáo viên và học sinh nêu cao tinh thần quyết tâm đẩy lùi dịch bệnh và sẵn sàng trở lại trường lớp của thầy và trò nhà trường. Tổ chức phát miễn phí khẩu trang cho giáo viên, nhân viên và học sinh. Hướng dẫn cách sử dụng khẩu trang: như giặt sạch trước khi sử dụng lần đầu, giặt bằng xà phòng và nước sạch để tái sử dụng. Nhắc nhở cán bộ giáo viên - nhân viên, học sinh đeo khẩu trang ở mọi nơi, mọi lúc tránh tụ tập đông người, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sát khuẩn, kiểm tra thân nhiệt thường xuyên. Giữ ấm cơ thể và ăn uống đầy đủ chất để tăng cường sức đề kháng. Phun thuốc khử khuẩn trường lớp, các công trình vệ sinh.... Vệ sinh trường,lớp sạch sẽ trước và sau buổi học. Mỗi lớp mua nước sát khuẩn và xà phòng rửa tay để tại lớp. Tuyên truyền đến phụ huynh học sinh cho con em mang bình nước ấm và cốc riêng để sử dụng khi đến trường, không đúng chung. Giáo viên chủ nhiệm theo dõi sát sao tình hình học sinh vào các giờ học, nếu học sinh có biểu hiện ho, sốt thì phải báo ngay với ban chỉ đạo để đưa các em đến trạm y tế xã và báo với phụ huynh học sinh. Kết hợp với trạm y tế xã để có cách phòng chống dịch bệnh tốt nhất. Hướng dẫn vũ điệu rửa tay “Ghen cô vy” được học sinh thích thú và thực hiện rất tốt. Nhờ thực hiện các biện pháp trên mà trong những năm qua nhà trường không có giáo viên, phụ huynh và học sinh để xảy ra tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn khác. 2.3.8. Giải pháp thứ tám: Phối hợp với các lực lượng ngoài nhà trường nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Nhận thức được mối quan hệ nhà trường - gia đình và xã hội, Ban giám hiệu chúng tôi đã thường xuyên phối hợp với cha mẹ học sinh, các tổ chức xã hội, tổ chức đoàn thể cập nhật thông tin để có những pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động thiết thực của địa phương như: thực hiện an toàn giao thông, giữ vệ sinh đường làng, ngõ xóm… 14 Vai trò của gia đình trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải được coi trọng đúng mức. Có thể nói gia đình là trường học đầu tiên và suốt đời của mỗi con người. gia đình và truyền thống gia đình ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Mọi người trong gia đình có quan hệ đối xử tốt, quan tâm chăm sóc lẫn nhau, có tôn ti trật tự, ông bà, cha mẹ, anh chị thật sự là tấm gương để học sinh noi theo thì bản thân học sinh đó bước đầu sẽ có nền tảng tốt và ngược lại. Chính vì vậy việc thầy cô phối kết hợp với cha mẹ học sinh và Ban đại diện cha mẹ học sinh là hết sức cần thiết, tạo cầu nối giữa nhà trường và gia đình giáo dục học sinh tốt hơn. Vì cha mẹ là người trực tiếp uốn nắn, răn dạy con em từ lời ăn tiếng nói đến cách ứng xử trong đời sống thường ngày. Từ đó, xây dựng và hình thành trong các em thói quen ứng xử có văn hoá ngay từ trong gia đình. Vì vậy, chúng tôi chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm lớp chủ động phối hợp với gia đình phụ huynh học sinh như sau: + Thành lập Ban đại diện cha mẹ học sinh.: Nhà trường tổ chức tốt các cuộc họp phụ huynh trong năm học (3 lần/năm) vào đầu năm, cuối kỳ 1, cuối năm học. Từng thành viên trong ban đại diện lớp đã quan tâm, sát sao, phối hợp chặt chẽ với ban giám hiệu nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp để kịp thời nắm bắt tình hình học tập cũng như rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống của các em qua nhà trường và thông báo với các bậc cha mẹ học sinh. + Thông qua mạng Eđu. - Chỉ đạo mỗi giáo viên sử dụng có hiệu quả mạng Edu, giáo viên thông báo tới các bậc cha mẹ học sinh về tình hình học tập, rèn luyện, ý thức và khả năng của từng em thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp. + Thông qua các buổi họp phụ huynh. Tại các buổi họp phụ huynh. Giáo viên thông báo tới các bậc phụ huynh nội quy, quy định về học tập, nề nếp của nhà trường và việc học tập của con em các hoạt động ngoại khóa nhằm giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tới các bậc phụ huynh. + Thông qua việc thăm hỏi gia đình học sinh Chỉ đạo giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm dành thời gian để đi thăm gia đình một số học sinh chưa ngoan, có hoàn cảnh đặc biệt cần được giáo dục và giúp đỡ, những em nhút nhát, rụt rè thiếu sự tự tin trong học tập và giao tiếp, để nắm bắt tâm lý, hoàn cảnh của từng em để kết hợp với phụ huynh học sinh tìm cách uốn nắn, giáo dục giúp đỡ các em ngày càng tiến bộ. + Thông qua các đoàn thể khác ở địa phương. Trong năm học, nhà trường có kế hoạch phối kết hợp với các lực lượng xã hội tuyên truyền cho các em thực hiện không đốt pháo và các chất gây nổ, không mua và không sử dụng những trò chơi nguy hiểm: súng nước, kiếm, dao, 15 … Phối hợp với các đoàn thể của xã tổ chức cho các em lao động, tổng vệ sinh đường làng, ngõ xóm.( học sinh khối 3,4,5). Qua đó giáo dục học sinh ý thức giữ gìn và bảo vệ cảnh quan môi trường trong lành. Tham gia các hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, văn nghệ, tổ chức trại hè nhằm phát triển nhân cách, giúp các em trở thành con người phát triển toàn diện. 2.3.9. Giải pháp thứ chín: Tăng cường cơ sở vật chất tạo dựng cảnh quan, mổi trường giáo dục thân thiện, an toàn. (Hình ảnh minh họa) Môi trường giáo dục tốt sẽ là nơi học sinh phát triển nhân cách tốt. Việc trang trí không gian trường, lớp học thân thiện là điều kiện để giáo viên và học sinh cùng nhau phát huy khả năng sáng tạo, giúp cho các em nâng cao nhận thức về cái đẹp, khơi dậy niềm tự hào về trường, lớp học của mình. Trường học, lớp học được coi như ngôi nhà chung, ngôi nhà thứ hai của các bạn học sinh trường Tiểu họcThiệu Khánh. Một lớp học được trang trí đẹp mắt, đặc biệt là lại được trưng bày từ các sản phẩm, các bài làm của học sinh sau mỗi buổi học sẽ giúp khơi gợi niềm hứng thú, cho các con thấy được mỗi ngày đến trường, đến lớp là một ngày vui, bản thân các con sẽ thêm yêu trường yêu lớp và thêm gắn bó với ngôi nhà chung này. Để tạo điều kiện tốt nhất cho việc thực hiện nhiệm vụ dạy học và giáo dục, ngay từ đầu năm học chúng tôi đã xây dựng kế hoạch bổ sung, sửa chữa và tham mưu với địa phương xin chủ trương vận động làm công tác vận động tài trợ cơ sở giáo dục với mục tiêu tạo dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hứng thú cho học sinh học tập, vui chơi như: + Xã hội hóa với tổng số kinh phí vận động tài trợ 160 500 000 đ + Làm mới khu rửa tay cho học sinh; khu vệ sinh học sinh; + Trang trí lớp học thân thiện. Giải nhất thuộc về lớp 4A (Thầy Kỳ) + Xây dựng thư viện xanh. + Phòng giáo dục nghệ thuật + Phòng truyền thống hoạt động Đội. + Lập kế hoạch mua sắm bổ sung cơ sở vật chất. Huy động các doanh nhân, hội đồng hương Làng Chành khu vực phía Nam và đã được tài trợ phòng máy vi tính 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. Hiệu quả giáo dục kĩ năng sống không đo đếm được bằng những con số chính xác, cụ thể nhưng được biểu hiện thông qua nền nếp sinh hoạt, học tập; qua giao tiếp, qua công việc; xử lý các tình huống; thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải nghiệm của học sinh đã thấy được các kỹ năng của các em tiến bộ lên nhiều. 16 Khảo sát cuối năm về một số kĩ năng cơ bản đối với học sinh khối lớp 3,4,5 (Qua dự giờ, quan sát các em tham gia trò chơi trong các tiết học, tiết hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm, các buổi sinh hoạt Đội, sao) kết quả đạt được như sau: Tổng số học sinh được khảo sát : 449 em Mức độ đạt được Kỹ năng sống Đạt yêu Chưa đạt Tốt Khá cầu yêu cầu SL % SL % SL % SL % Kĩ năng giao tiếp 229 51.0 91 20.3 129 28.7 0 0 Kĩ năng xử lý tình huống 202 45.0 95 21.2 152 33.8 0 0 Kĩ năng hoạt động nhóm 239 53.2 66 14.7 144 32.1 0 0 Kĩ năng tự phục vụ 249 55.5 94 20.9 106 23.6 0 0 Kĩ năng phòng chống tai 198 44.1 109 24.3 142 31.6 0 0 nạn thương tích. So với đầu năm cho thấy quá trình chỉ đạo thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã mang lại hiệu quả rõ rệt đó là: Học sinh đã có có thái độ và hành vi tích cực, có khả năng nhìn nhận vấn đề, giải quyết tình huống theo hướng tích cực, biết thích nghi với từng hoàn cảnh cụ thể; có tinh thần tự chủ, có cách suy nghĩ, thái độ và hành vi tích cực; hình thành lối sống lành mạnh, có đạo đức, có văn hóa, giao tiếp hiệu quả với mọi đối tượng. Các em đã tích cực tham gia hoạt động văn hóa, nghệ thuật, hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa, qua các hoạt động Đoàn, Đội, … Không những vậy, thông qua các biện pháp chỉ đạo, tôi đã giúp giáo viên có được nhận thức đúng đắn về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học; giúp các em có được kĩ năng cơ bản trong học tập, làm việc, vui chơi giải trí như: Các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, quan sát, đưa ra ý kiến chia sẻ trong nhóm; Kĩ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung; Kĩ năng làm việc theo nhóm; Các kĩ năng tư duy logic, sáng tạo. Trong giao tiếp các em được các thầy cô giáo rèn luyện cho các kĩ năng: Biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và ở nơi công cộng; Biết phân biệt hành vi đúng - sai, phòng tránh tai nạn; Kĩ năng trình bày ý kiến, diễn đạt, thuyết trình trước đám đông. Đạt được kết quả như trên là cả một quá trình chỉ đạo sát sao, kịp thời của Ban giám hiệu, sự đồng thuận và hưởng ứng nhiệt tình của đội ngũ giáo viên, sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường - gia đình và các tổ chức đoàn thể trong suốt năm học 2019 - 2020 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 17 3.1. Kết luận: Sau một thời gian nghiên cứu và tìm ra các biện pháp thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường Tiểu học Thiệu Khánh tôi nhận thấy: Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên phải nhận thức đúng tầm quan trọng, sự cần thiết của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường. Con đường cơ bản và quan trọng để giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lứa tuổi thiếu niên chính là chuỗi hoạt động, bao gồm hoạt động học tập và các hoạt động phong trào, sinh hoạt đoàn thể. Chúng ta cần giáo dục học sinh trong tập thể, bằng tập thể và vì tập thể. Từ đó, biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải từ những việc làm cụ thể,đa dạng nên hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh, đặc điểm hoàn cảnh của nhà trường, địa phương. Giáo dục kĩ năng sống còn tạo mối quan hệ thân thiện giữa thầy, trò, sự hứng thú tự tin, chủ động sáng tạo trong học tập nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Giáo dục kĩ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và nhân cách của người thầy. Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương sống của người thầy. Vì vậy, trước hết “mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” mà ngành Giáo dục đang vận động. Rèn kĩ năng sống cho học sinh không phải là công việc “một sớm, một chiều” mà đòi hỏi phải có quá trình, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết và ở mọi lúc, mọi nơi, thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em. kĩ năng sống rất đa dạng và mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh và đặc điểm, hoàn cảnh của nhà trường, địa phương. Rèn kĩ năng sống không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng, có như vậy mới mong đào tạo ra được những thế hệ trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. 3.2. Kiến nghi: Tổ chức hội thảo trao đổi kinh nghiệm về biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh tiểu học, để giáo viên có điều kiện trao đổi học hỏi lẫn nhau nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Trên đây chỉ là những ý tưởng, kinh nghiệm của bản thân đã nghiên cứu và áp dụng tại nhà trường. Có thể đây cũng chưa phải là những biện pháp hay nhưng bản thân tôi cũng xin phép trình bày những việc đã làm thực tế ở đơn vị mình quản lý. Mong rằng những suy nghĩ này phần nào được hoà nhập trong 18 dòng chảy lớn của phong trào đổi mới giáo dục phổ thông, một trọng trách lớn lao vinh quang của ngành giáo dục. Rất mong được sự chỉ dẫn và góp ý của các đồng nghiệp, của Hội đồng khoa học các cấp. thành cảm ơn ! Xác nhận của P.Hiệu trưởng nhà trường Tôi xin chân Thanh Hoá, ngày 28 tháng 5 năm 2020 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Lê Thi Thiết 19 PHỤ LỤC HÌNH ẢNH MINH HỌA 20