O
NGUYEÃ N VAÊ N XIEÂ M
(Tröôø n g THCS Huø n g Vöông) Giaû i
B
A. PHAÀ N MÔÛ ÑAÀU : I. ÑAË T
VAÁ N ÑEÀ :
ÔÛ baá t kì moä t quoá c gia naø o , nhöõ n g ñoå i môù i veà giaù o duï c noù i chung, giaù o duï c phoå thoâ n g
noù i rieâ n g cuõ n g ñeà u baé t ñaà u töø vieä c xem xeù t , ñieà u chænh veà muï c tieâ u giaù o duï c vôù i mong muoá n
laø caù c nhaø tröôø n g ñaø o taï o cho ñaá t nöôù c nhöõ n g con ngöôø i môù i coù ñuû phaå m chaá t , trình ñoä , naê n g löï c
thöï c hieä n toá t caù c nghóa vuï cuû a ngöôø i coâ n g daâ n trong töø n g giai ñoaï n xaâ y döï n g vaø phaù t trieå n ñaá t
nöôù c .
ÔÛ nöôù c ta, vieäc thöï c hieä n ñoå i môù i giaù o duï c phoå thoâ n g noù i chung, ñoå i môù i chöông
trình, noä i dung vaø phöông phaù p giaû n g daï y moâ n giaù o duï c coâ n g daâ n (GDCD) ôû caá p trung hoï c
cô sôû (THCS) noù i rieâ n g cuõ n g khoâ n g ngoaø i muï c ñích ñoù ñoø i hoû i caù c caá p quaû n lí giaù o duïc vaø
moã i giaù o vieâ n phaû i noã löïc thöï c hieä n . Nhöng vaá n ñeà ñaë t ra laø caù c h toå chöù c thöï c hieä n caù c yeâ u
caà u ñoå i môù i ñoù nhö theá naø o ñeå vöø a coù tính khaû thi, vöø a ñaû m baû o tính ñuù n g ñaé n cuû a moä t chuû
tröông trong ñieà u kieän coù ñöôï c cuû a moã i nhaø tröôø n g, moã i ñòa phöông vaø keá t quaû thu ñöôï c
ñaï t nhö mong muoá n - nhaá t laø ñoá i vôù i giaù o vieâ n , löï c löôï n g coù vai troø quyeá t ñònh chaá t löôï n g
giaù o duï c vaø ñaø o taï o trong caù c nhaø tröôø n g thì phaû i ñoå i môù i caù c h daï y , caù c h toå chöù c hoï c taä p
cho hoï c sinh cuû a mình nhö theá naø o ñeå ñaï t ñöôï c nhöõ n g yeâ u caà u vaø muï c tieâ u cuû a ñoå i môù i ñaë t
ra? Xuaá t phaù t töø quan ñieå m vaø nhöõ n g yeâ u caà u nhö vaä y cuû a vieä c ñoå i môù i phöông phaù p giaû n g
daï y ôû caù c moâ n hoï c noù i chung, moâ n GDCD ôû caá p THCS noù i rieâ n g thì baá t cöù ngöôø i giaù o vieâ n
naø o cuõ n g ñeà u coù theå söû duï n g nhöõ n g phöông phaù p daïy hoï c phuø hôï p vôù i ñaë c thuø cuû a moã i boä
moâ n nhö: tröïc quan, ñaø m thoaï i , neâ u vaá n ñeà , giaû n g thuyeá t , thaû o luaän nhoù m , toå chöù c ngoaï i
khoù a , thöï c haø n h… ñeå chuyeå n taû i ñeá n caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh nhöõ n g noä i dung cô baû n cuû a
töø n g baø i hoï c trong saù c h giaù o khoa (SGK). Tuy nhieâ n , vieä c chuyeå n taû i ñoù coù gaâ y cho caù c
ñoá i töôï n g hoï c sinh coù ñöôï c nhöõ n g höù n g thuù hoï c taä p caà n thieá t haâ y khoâ n g thì ñaâ y môù i laø
vaá n ñeà voâ cuø n g quan troï n g trong tieá n trình thöï c hieä n giôø daï y cuû a mình, vì theo lí luaä n
daïy ñaõ khaú n g ñònh:
- Höù n g thuù laø nguoà n löï c voâ taä n cuû a moï i caû m nhaä n cuû a con ngöôù i , noù kích thích tö duy
vaø haø n h ñoä n g cuû a con ngöôø i vöôn tôù i söï tri giaù c caù c söï vaä t , hieä n töôï n g coù
trong theá giôù i khaù c h quan maø con ngöôø i muoá n lónh hoä i .
- Höù n g thuù coø n laø cöû a soå , laø löï c huù t cuû a quaù trình nhaä n thöù c vaø hình thaø n h nhöõ n g tri
thöù c môù i ôû con ngöôø i .
- Höù n g thuù chính laø ñoä n g löï c thoâ i thuù c vaø giuù p con ngöôø i luoâ n coù nhöõ n g höng phaá n , naê n g
ñoä n g vaø saù n g taï o ñeå vöôn tôù i nhöõ n g muï c tieâ u môù i .
Thaä t vaä y , trong quaù trình giaû n g daï y boä moâ n naø y ôû khoá i lôù p 6, 7 taï i tröôø n g THCS Huøn g
Vöông - TP Long Xuyeâ n vaø qua döï giôø , hoï c taä p kinh nghieä m töø caù c tieá t thao giaûn g, chuyeâ n
ñeà cuû a caù c ñoàn g nghieä p trong toå , ôû cuï m vaø hoä i ñoàn g boä moâ n … baû n thaân toâ i laï i caø n g thaá y roõ vaø
caø n g thaá m thía hôn veà yeá u toá naø y vaø noù luoâ n thoâ i thuù c toâ i coù nhöõ n g suy nghó, nghieâ n cöù u vaø
quyeá t taâ m thöï c hieä n noù . Ñoù laø lí do maø toâ i maï n h daï n ñaê n g kí nghieâ n cöù u , traû i nghieä m vaø ñuù c keá t
ñeà taø i saù n g kieá n kinh nghieä m ( SKKN ) veà : “ Moä t soá bieä n phaù p taï o höù n g thuù hoï c taä p cho hoï c sinh
trong giôø hoï c moâ n GDCD ôû khoá i lôù p 6, 7 ”.
II. NHÖÕ N G COÂ N G VIEÄ C ÑAÕ NGHIEÂ N CÖÙ U VAØ TRAÛ I NGHIEÄ M ÑEÀ TAØ I
SKKN:
Ñeå thöï c hieä n nhöõ n g muï c tieâ u cuû a ñeà taø i SKKN ñaë t ra, baû n thaâ n toâ i ñaõ tieá n haøn h
nhöõ n g coâ n g vieä c cuï theå nhö sau:
- Nghieâ n cöù u naé m vöõ n g chöông trình, noä i dung caù c baø i daï y moâ n GDCD lôù p 6, 7 vaø tích
cöï c tìm hieå u theâ m nhöõ n g vaá n ñeà veà ñaï o ñöù c , phaù p luaä t vaø xaõ hoä i coù lieâ n quan ñeá n kieá n thöù c baø i
hoï c trong thöï c teá .
- Nghieâ m tuù c thöï c hieä n vieä c ñoå i môù i phöông phaù p giaû n g daïy vaø kieå m tra ñaù n h giaù
hoï c sinh trong tieá n trình soaï n , giaû n g theo höôù n g daã n vaø taä p huaá n cuû a Sôû ñoá i vôù i boä moâ n .
- Nghieâ n cöù u taø i lieä u veà taâ m lí hoï c löù a tuoå i hoï c sinh ôû caá p THCS vaø keá t hôï p vôù i caù c giaù o
vieâ n chuû nhieä m lôù p ñeå naé m , bieá t veà hoaø n caû n h soá n g cuû a gia ñình, moâ i tröôøn g sinh hoaï t … cuû a
nhöõn g hoï c sinh coù daá u hieä u baá t thöôøn g veà ñaï o ñöùc , loá i soá n g vaø yù thöù c chaá p haø n h trong lôø i noù i , haø n h
vi giao tieá p , öù n g xöû .
- Thöï c hieä n ñaà u tö thieá t keá vaø bieâ n soaï n noä i dung caù c tieá t daï y theo höôù n g gaé n keá t noä i
dung tieá t daï y vôù i nhöõ n g hoaï t ñoä n g ñeå taï o cho caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh coù söï höng phaá n caà n thieá t
vaø ham thích hoï c taä p .
- Thöôø n g xuyeâ n ñuù c ruù t kinh nghieä m sau töø n g tieá t daï y ñeå coù nhöõ n g ñieà u chænh, boå sung
hôï p lí veà heä thoá n g caù c caâ u hoû i , caù c h dieã n ñaï t caù c noä i dung vaø kó naê n g, thao taù c söû duï n g caù c
phöông tieä n , ñoà duø n g daï y hoï c … ñeå tieá t daï y sau ñaï t hieä u quaû hôn.
III. PHAÏ M VI NGHIEÂ N CÖÙ U , TRAÛ I NGHIEÄ M ÑEÀ TAØ I SKKN :
Do thôø i gian tieá p caä n , giaû n g daï y moâ n GDCD ôû tröôø n g phoå thoân g khoâ n g laâ u so vôù i caù c
ñoà n g nghieä p khaù c trong tröôø n g vaø ñöôï c tröôø n g saé p xeá p , taï o ñieà u kieä n cho toâ i
ñöôï c giaû n g daï y lieâ n tuï c moâ n hoï c naø y ôû 2 khoá i lôù p 6 vaø 7 neâ n vieä c nghieâ n cöù u , traû i
nghieä m ñeà taø i SKKN cuû a toâ i cuõ n g chæ xoay quanh “ Moä t soá bieä n phaù p taï o höù n g thuù hoï c taä p cho
hoï c sinh trong giôø hoï c moâ n GDCD lôù p 6, 7 “ ôû tröôø n g THCS Huø n g Vöông
– TP.Long Xuyeâ n töø ñaà u hoï c kì II naê m hoï c 2008 – 2009 ñeá n nay maø thoâ i .
B. PHAÀ N NOÄ I DUNG :
I. NHÖÕ N G CAÊ N CÖÙ NGHIEÂ N CÖÙ U , TRAÛ I NGHIEÄ M ÑEÀ TAØ I SKKN :
1. Cô sôû lí luaä n :
Muï c tieâ u cuû a moâ n GDCD ôû tröôø n g phoå thoâ n g noù i chung, caá p THCS noù i rieâ n g laø nhaè m
cung caá p cho hoï c sinh hieå u bieá t veà nhöõ n g giaù trò ñaï o ñöù c , phaù p luaä t cô baû n phuø hôï p vôù i nhaä n
thöù c cuû a löù a tuoå i , hieå u bieá t veà nhöõ n g chuaå n möï c giao tieá p , öù n g xöû cuû a con ngöôøi Vieä t Nam
trong giai ñoaï n coâ n g nghieä p hoù a , hieä n ñaï i hoù a vaø hoä i nhaä p quoá c teá cuû a ñaá t nöôù c . Töø nhöõ n g
hieå u bieá t ñoù cuû a hoï c sinh, baè n g khaû naê n g sö phaï m cuû a mình maø ngöôø i giaù o vieâ n tieá n haø n h caù c
hoaï t ñoä n g giaù o duï c nhaè m hình thaø n h vaø xaù c laä p cho caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh coù yù thöù c vaø haø n h vi
sinh hoaï t , hoï c taä p ñuù n g ñaé n ; tích cöï c , töï giaù c trong thöï c hieä n nhöõ n g chuaå n möï c , nhöõ n g qui ñònh
maø caù c em ñaõ hoï c ôû moï i nôi, moï i luù c (gia ñình, nhaø tröôø n g vaø xaõ hoä i ).
Noä i dung cuû a moâ n GDCD caá p THCS laø ñöôï c xaâ y döï n g döï a treân nhöõ n g caê n cöù khoa hoï c
cuû a caù c ngaø n h vaø moâ n hoï c khaù c nhö : Ñaï o ñöù c hoï c , Luaä t hoï c , Luaâ n lí hoï c , Xaõ hoä i hoï c , Giaù o duï c
hoï c … vaø döï a vaø o nhöõ n g chuû tröông, ñöôø n g loá i , chính saù c h, phaù p luaä t cuû a Ñaû n g - Nhaø nöôù c
ta trong chieá n löôï c chaê m lo phaù t trieå n nhaâ n toá con ngöôø i . Maë t khaù c , noä i dung moâ n GDCD caá p
THCS coø n tích hôï p giaù o duï c cho hoï c sinh coù nhöõ n g hieå u bieá t caà n thieá t veà moä t soá vaá n ñeà coù
tính thôø i söï , xaõ hoä i khaù c phuø hôï p vôù i löù a tuoå i caù c em nhö : Giaù o duï c veà kó naê n g soá n g, veà giöõ gìn
veä sinh - baû o veä moâ i tröôø n g, veà thöï c hieä n chính saù c h daâ n soá - gia ñình, veà giôù i tính vaø söù c khoû e
sinh saû n tuoå i vò thaø n h nieâ n , veà phoø ng choá n g HIV/AIDS … Song, duø thöï c hieä n ôû noä i dung naø o ñi
nöõ a thì vaá n ñeà xuyeâ n suoá t vaø coù tính xaâ u chuoã i caù c noä i dung giaù o duï c naø y laï i vôù i nhau laø söï
gaé n keá t chaë t cheõ giöõ a kieá n thöù c hoï c taä p vôù i thöï c tieã n cuoä c soá n g theo nhöõ n g chuaå n möï c ñaï o
ñöù c vaø phaù p luaä t ñöôï c moï i ngöôø i quan taâ m thöï c hieä n .
Muï c ñích cuoá i cuø n g cuû a vieä c daï y vaø hoï c moâ n GDCD ôû caá p THCS laø laø m theá naø o ñeå
höôù n g caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh coù yù thöù c vaø haø n h vi luoâ n vöôn tôù i nhöõ n g giaù trò chaâ n , thieä n , miõ cuû a
cuoä c soá n g; coù nieà m tin vaø thoù i quen haø n h ñoä n g theo nhöõ n g qui ñònh, chuaån möï c ñaï o ñöù c ,
phaù p luaä t cuû a moä t ngöôø i coân g daâ n môù i trong thôø i kì coâ n g nghieä p hoù a , hieä n ñaï i hoù a vaø hoä i nhaä p
quoá c teá cuû a ñaá t nöôù c .
Ñeå thöï c hieä n ñöôï c nhöõ n g yeâ u caà u , muï c tieâ u cuû a vieä c ñoå i môù i chöông trình vaø noä i dung
trong daï y hoï c moâ n GDCD caá p THCS noù i chung, khoá i lôù p 6, 7 noù i rieâ n g thì vaá n ñeà tröôù c tieâ n
ñöôï c caù c caá p quaû n lí giaù o duï c quan taâ m chæ ñaï o vaø toå chöù c thöï c hieä n laø phaû i ñoå i môù i coù hieä u quaû
veà phöông phaù p giaû n g daï y ôû boä moâ n naø y nhaè m ñaû m baû o cho
caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh lónh hoä i ñöôï c ñaà y ñuû nhöõ n g kieá n thöù c , kó naê n g vaø coù thaù i ñoä ,
tình caû m vaø lí töôû n g haøn h ñoän g ñuù n g ñaé n , trung thöï c trong vieä c thöï c hieä n nhöõ n g chuaå n möï c ,
nhöõ n g giaù trò veà ñaï o ñöù c vaø phaù p luaä t theo noä i dung caù c kieá n thöù c ñaõ hoï c ; bieá t phaâ n bieä t
ñöôï c nhöõ n g haø n h vi, thaù i ñoä “ ñuù n g – sai “, “ toá t – xaá u “ trong töø n g lôø i noù i , vieä c laø m … cuû a baû n
thaâ n vaø cuû a nhöõ n g ngöôø i xung quanh trong thöï c hieä n nhöõ n g chuaå n muï c , qui ñònh ñoù . Töø ño,
giuù p caù c em coù nhöõ n g ñieà u chænh veà caù c h öù n g xöû cuû a mình phuø hôï p vôù i nhöõ n g quy ñònh cuû a phaù p
luaä t vaø nhöõ n g truyeà n thoá n g, ñaï o lí cuû a daâ n toä c .
Song, vieä c ñoå i môù i phöông phaù p giaû n g daï y ôû moâ n GDCD caá p THCS noù i chung, ôû khoá i
lôù p 6,7 noù i rieâ n g khoâ n g phaû i laø söï boû ñi nhöõ n g nguyeâ n taé c , phöông phaù p giaù o duï c truyeà n thoá n g
cô baû n cuû a boä moâ n maø laø söï vaän duïn g coù choï n loï c , keá thöø a vaø naâ n g leâ n nhöõ n g phöông phaù p daï y
hoï c naø y trong ñieà u kieä n xaõ hoä i vaø caù c phöông tieä n daï y hoï c môù i ngaø y nay thoâ n g qua laê n g kính vaø
caù c kó naê n g sö phaï m cuû a ngöôø i thaà y ñeå giuù p cho töø n g hoï c sinh coù nhöõ n g höù n g thuù , ham thích vaø
say meâ hoï c taä p moä t caù c h tích cöï c , töï giaù c vaø chuû ñoä n g hôn. Nhö Ñai-ri ( nhaø GD Lieâ n Xoâ cuõ ) ñaõ
noù i : “ Daï y hoï c hay daï y baá t cöù caù i gì thì ñieà u tröôù c tieâ n laø ñoø i hoû i ngöôø i thaà y phaû i kheâ u gôï i cho
ñöôï c caù i thoâ n g minh, caù i caû m höù n g ôû ngöôø i hoï c , chöù ñöø n g baé t trí nhôù cuû a ngöôø i hoï c laø m vieä c moä t caù c h
maù y moù c , baé t noù ghi cheù p roà i traû laï i ”. Nhö vaä y , muï c ñích cuû a vieä c ñoå i môù i phöông phaù p giaûn g daï y ôû
caù c moâ n hoï c noù i chung, moâ n GDCD noù i rieâ n g khoâ n g gì khaù c hôn laø taï o cho hoï c sinh coù nhöõ n g
höù n g thuù hoï c taä p ñeå töø ñoù caù c em môù i thaá y ñöôï c söï caà n thieá t cuû a vieäc hoï c , bieá n quaù trình lónh hoä i (
coù söï giuù p ñôõ , höôù n g daã n cuû a giaù o vieâ n ) thaø n h quaù trình töï lónh hoä i ( söï töï vaä n ñoä n g caù c tri giaù c vaø
taâ m löï c cuû a hoï c sinh ) moä t caù c h thoâ n g minh vaø saùn g taïo .
2. Cô sôû thöï c tieã n :
ÔÛ tröôø n g THCS Huø n g Vöông ña soá hoï c sinh laø con em cuû a nhaâ n daâ n lao ñoä n g ngheø o ,
cha meï cuû a caù c em phaû i böôn chaõ i ñeå coù mieá n g aê n haè n g ngaø y . Moä t boä phaä n phuï huynh hoï c sinh
töø nôi khaù c ñeá n hoaë c ñi laø m thueâ , mua baù n xa, gia ñình ñoå vôõ , soá n g vôù i oâ n g baø … nôi ôû cuû a
nhöõ n g em naø y thöôø n g khoâ n g oå n ñònh, thieá u ñöôï c söï quan taâ m kieå m tra, nhaé c nhôû cuû a gia
ñình, … neâ n veà ñaï o ñöù c , loá i soá n g, tình caû m vaø suy nghó cuû a caù c em ít nhieà u ñaõ bò nhöõ n g tieâ u cöï c ,
loá i soá n g thieá u laø n h maï n h taù c ñoä n g. Töø ñoù , laø m cho moä t boä phaä n hoï c sinh cuû a tröôø n g luoâ n coù
nhöõ n g bieå u hieä n khoâ n g ñuù n g ñaé n veà ñoä n g cô, thaù i ñoä hoï c taä p ; moä t soá thoù i hö, taä t xaá u nhö : chöû i
theà , noù i tuï c , doá i traù vôù i thaà y coâ , thoâ tuï c baï o haø n h vôù i baï n beø … thöôø n g xaû y ra trong giôø hoï c laã n giôø
chôi. Maët khaù c , do quan nieä m cuû a moä t soá hoï c sinh vaø phuï huynh vaã n coø n coi GDCD laø moâ n phuï ,
khoâ n g aû n h höôû n g gì ñeá n vieä c thi cöû sau naø y neâ n cuõ n g khoâ n g quan taâ m , ñoä n g vieâ n vaø coá gaé n g.
Maë c duø baû n thaâ n vaø caù c giaù o vieâ n chuû nhieä m lôù p coù giaû i thích nhöng vaã n coø n nhieà u yù kieá n chöa
thaä t söï ñoà n g tình, vì theo hoï : neá u goï i laø moâ n hoï c quan troï n g thì taï i sao Nhaø nöôù c khoâ n g ñöa
moâ n GDCD vaø o heä thoá n g caù c moâ n trong caù c kì thi tuyeå n ? Vôù i caù c h suy nghó naø y khoâ n g chæ coù ôû
nhöõ n g hoï c sinh coù caù tính veà hoï c taä p maø ngay caû moä t soá hoï c sinh coù hoï c löï c khaù gioû i , ñaï o ñöù c
ngoan hieà n trong nhöõ n g giôø hoï c khaù c thì cuõ n g thieá u taä p trung trong giôø hoï c moâ n GDCD, bieå u
hieä n deã thaá y ôû nhöõ n g em naø y laø thöôø n g noù i chuyeä n trong giôø hoï c , khoâ n g ghi cheù p baø i , lô laø vôù i
lôø i giaû n g, caâ u hoû i cuû a giaù o vieâ n ... Moä t soá khaù c thöôø n g xuyeâ n coù thaù i ñoä boû ngoaø i tai ôû nhöõ n g noä i
dung mang tính giaù o duï c veà ñaï o ñöù c vaø reø n luyeä n nhaâ n caù c h, vì nhöõ n g hoï c sinh naø y cho ñoù
laø “chuyeä n cuõ rích”, “chuyeä n daï y ñôø i ” neâ n cuõ n g khoâ n g caà n chuù yù .
Beâ n caï n h nhöõ n g quan nieä m ñoä n g cô, thaù i ñoä khoâ n g ñuù n g ñaé n trong moä t boä phaä n hoï c
sinh veà hoï c taä p boä moâ n nhö ñaõ vöø a neâ u thì trong giaû n g daï y do nhieà u yeá u toá khaù c nhau, baû n thaâ n
cuõ n g nhö moä t soá giaù o vieâ n cuø n g giaû n g daï y boä moâ n ñoâ i khi cuõ n g chöa thaä t söï taï o ñöôïc söï höù n g thuù
hoï c taä p caà n thieá t cho hoï c sinh trong töø n g giôø daï y . Söï raä p khuoâ n , sô cöù n g trong aù p duï n g caù c
phöông phaù p daï y hoï c ñaõ taï o cho hoï c sinh veà loá i moø n suy nghó vaø lónh hoä i , caù c tình huoá n g thöï c
teá , caù c tuï c ngöõ ca dao, caù c tranh aû n h … minh hoï a thieá u ñöôï c ngöôø i giaù o vieâ n “ thoå i hoà n “ ñeå
taï o ra nhöõ n g haá p daã n töø nhöõ n g phöông tieä n daï y hoï c naø y .
Töø thöï c traï n g daï y vaø hoï c ôû moâ n GDCD noù i chung, khoá i lôù p 6, 7 noù i rieâ n g nhö ñaõ neâ u
treâ n , baû n thaâ n toâ i ñoâ i luù c cuõ n g thaá y bò “ soá c “ - nhaá t laø khi môù i veà tröôø n g. Nhöng do xaù c ñònh
ñuù n g ñaé n traù c h nhieä m cuû a moä t giaù o vieâ n daï y moâ n GDCD : moä t moâ n hoï c coù chöù c naê n g giaù o
duï c , reø n luyeä n vaø xaâ y döï n g nhaâ n caù c h con ngöôø i töø trong luù c ngoà i gheá nhaø tröôø n g ñaõ giuù p
toâ i truï vöõ n g vaø luoâ n traê n trôû laø phaû i daï y nhö theá naø o ñeå caù c em coù nhöõ n g höù n g thuù hoï c taä p , ham
thích phaù t bieå u , tích cöï c tham gia xaâ y döï n g baø i , töï giaù c thöï c haø n h, ghi cheù p … ? Vôù i nhöõ n g traê n
trôû nhö vaä y , töø ñaà u hoï c kì II naê m hoï c 2008 – 2009 ñeá n nay baû n thaâ n ñaõ khoâ n g ngöø n g nghieâ n
cöù u , maø y moø , traõ i nghieä m ôû ñeà taø i : “ Moä t soá bieä n phaù p taï o höù n g thuù hoï c taä p cho hoï c sinh trong
giôø hoï c moâ n giaù o duï c coâ n g daâ n lôù p 6, 7 “ ñaõ thu ñöôï c moä t soá keá t khaû quan vaø xin ñuù c keá t laï i ôû
nhöõ n g vieä c laø m vaø keá t quaû nhö sau :
II. MOÄ T SOÁ BIEÄ N PHAÙ P THÖÏ C HIEÄ N ÑEÀ TAØ I SKKN :
1. Ñaà u tö cho vieä c laø m vaø söû duï n g hôï p lí heä thoá n g caù c phöông tieä n giaû n g daï y tröï c quan
ñaû m baû o tính khoa hoï c , chuaå n xaù c , sinh ñoä n g vaø deã hieå u :
Ñaâ y laø phöông phaù p giaû n g daï y coù nhieà u öu theá ñöôï c haà u heá t caù c giaù o vieâ n söû duï n g
trong quaù trình daï y hoï c ôû caù c nhaø tröôø n g. Tuy nhieâ n , do tính ña daï n g veà noä i dung giaù o duï c cuû a
moâ n GDCD laø xaâ y döï n g, reø n luyeä n yù thöù c , haø n h vi, thaù i ñoä , nhaâ n caù c h con ngöôø i treâ n nhieà u lónh
vöï c ñôø i soá n g xaõ hoä i neâ n caù c phöông tieä n , ñoà duø n g giaû n g daï y tröïc quan chöa ñöôï c caù c caá p quaû n
lí caù c ñôn vò chöù c naê n g thieá t keá , cung caá p cho vieä c daï y vaø hoï c ôû boä moâ n naø y nhö caù c moâ n hoï c
khaù c . Ñeå coù ñöôï c nhöõ n g loaï i phöông tieä n , ñoà duø n g giaû n g daï y tröï c quan caà n thieá t theo yeâ u caà u
toá i thieå u cuû a töø n g baø i daï y , baû n thaâ n cuõ n g nhö haà u heá t caù c giaù o vieâ n cuø n g daï y boä moâ n phaû i töï laø m
hoaë c töï söu taà m theo nhöõ n g tính toaù n daï y hoï c chuû quan neâ n ñoâ i luù c coù nhöõ n g thieá u soù t veà
tính chính xaù c , chöa ñaû m baû o tính khoa hoï c , thao taù c , kó naê n g khai thaùc , trình baø y caù c phöông
tieä n , ñoà duø n g daï y hoï c naø y cuõ n g coù nhöõ n g baá t caä p , chöa thaä t söï hôï p lí … thaä m chí ñoâ i khi coø n
laø m taê n g theâ m tính röôø m raø , phöù c taï p cho quaù trình lónh hoä i caù c tri thöù c cuû a hoï c sinh.
Thaá y ñöôï c nhöõ n g öu vaø haï n cheá trong söû duï n g phöông phaù p daï y hoï c naø y , baû n thaâ n ñaõ tieá n haø n h
nhöõ n g ñieà u chænh ñeå khaéc phuï c nhöõn g sai soù t , haï n cheá töø khaâ u chuaå n bò ñeá n kó naê n g trình
dieã n caù c loaï i ñoà duø n g, phöông tieä n giaûn g daï y naø y nhö : tranh aû n h, sô ñoà , maã u chuyeä n … sao
cho hôï p lí, khoa hoï c , chuaå n xaù c , sinh ñoä n g vaø deã hieå u ñeå thu huù t söï taä p trung, chuù yù cuû a caù c
ñoá i töôï n g hoï c sinh. Töø ñoù daã n daé t caù c em ñi vaø o noä i dung cuû a töø n g vaá n ñeà , töø n g lónh vöï c cuû a
baø i hoï c ñaë t ra. Ví duï :
. Khi daï y baø i 1: “Töï chaê m soù c - Reø n luyeä n thaâ n theå ” ôû GDCD. 6, phaà n giôù i thieä u baø i
toâ i cho hoï c sinh xem hình moä t baï n saù n g thöù c daâ ï y ñuù n g giôø , taä p theå duï c vaø hình moä t baï n nguû
treã , ñi hoï c muoä n maø toû veû khoâ n g lo laé n g gì vaø yeâ u caà u hoï c sinh nhaä n xeù t vaø cho yù kieá n veà yù
thöù c “reø n luyeä n thaâ n theå vaø töï chaê m soù c ” cuû a 2 baï n naø y .
Taä p theå duï c buoå i saù n g ñuù n g giôø
Löôø i taäp theå duï c buoå i saù n g
Nguû muoä n , ñi hoï c treã giôø
Khi daù n caù c aû n h naø y leâ n phaà n baû n g daø n h cho caù c hoaï t ñoä n g tìm hieå u cuû a hoï c sinh thì
laä p töù c caù c em coù söï ñoä n g naõ o vaø caû lôù p höù n g thuù quan saù t , traû lôø i . Caù c h daï y naø y , neá u nhaø tröôø n g
hoaë c giaù o vieâ n coù ñieà u kieä n veà coâ n g ngheä thoâ n g tin ( CNTT ) thì vieä c trình chieá u nhöõ n g hình
aû n h naø y baèn g maù y hoaë c ñoaï n videù o clip thì hoï c sinh laï i caø n g höù n g thuù hôn vaø vieä c vaø o baø i môù i
hieä u quaû vaø haá p daã n hôn.
Töông töï nhö vaä y , khi daï y baø i 3: “Töï troï n g” ôû
GDCD.7 cho hoï c sinh xem aû n h moä t ngöôø i taä t nguyeà n baù n veù soá
vaø giôù i thieä u ngöôø i naø y töø choá i khoâ n g nhaä n tieà n giuù p ñôõ cuû a
ngöôø i qua ñöôø n g, roà i ñaë t caâ u hoû i : Vì sao ngöôø i taä t nguyeà n
naø y khoâ n g nhaä n tieà n giuù p ñôõ ? Do tính cuï theå , deã hieå u cuû a hình
aû n h vôù i caâ u hoû i tinh goï n , roõ raø n g ñaõ kích thích ñöôïc söï höù n g
thuù cuû a nhieà u hoï c sinh giô tay traû lôø i chuaå n xaù c laø : Vì ngöôø i
baù n veù soá coù loø n g “töï troï n g”.
O
Song, khi söû duï n g phöông phaù p daï y naø y giaù o vieâ n cuõ n g caà n chuù yù laø nhöõ n g
hình aû n h khoâ n g ñöôï c quaù nhoû (toá i thieå u baè n g khoå giaá y A4 ñoá i vôù i4 nhöõ n g aû n h ñôn
giaû n ) vaø traù n h ñöa ra nhöõ n g hình aû n h coù quaù nhieà u chi tieá t phuï seõ laø m cho hoï c sinh deã bò phaâ n taù n
söï quan saù t , khoù phaù t hieä n nhöõ n g ñieå m chính maø noä i dung baø i hoï c ñaë t ra.
2. Xaâ y döï n g heä thoá n g caâ u hoû i ôû töø n g baø i daï y phaû i ñaû m baû o tính roõ raø n g, ñuû nghóa vaø coù chuû
ñích saù t hôï p vôù i noä i dung, phuø hôï p cho töø n g ñoá i töôï n g hoï c sinh :
Heä thoá n g caù c caâ u hoû i laø moä t phöông tieä n khoâ n g theå thieáu trong quaù trình giaû n g
daï y treâ n lôù p cuû a ngöôø i giaù o vieâ n vaø ñöôï c ngöôø i giaù o vieâ n söû duï n g noù moä t caù c h linh hoaï t , saù n g
taï o cuø n g vôù i caù c phöông phaù p daï y hoï c khaù c theo ñaë c tröng cuû a töø n g boä moâ n . Xaù c ñònh ñöôï c
taà m quan troï n g vaø nhöõ n g lôï i theá cuû a phöông phaù p daïy hoï c naø y neâ n trong quaù trình thieá t keá ,
xaâ y döï n g noä i dung baø i daï y ñeá n vieä c toå chöù c daï y vaø hoï c treâ n lôù p thì baû n thaâ n toâ i luoâ n quan taâ m
xaâ y döï n g vaø khai thaù c toá t caù c tính naê n g öu ñieå m veà heä thoá n g caù c caâ u hoû i trong moä t baø i daï y döôù i
nhieà u daï n g, loaï i khaùc nhau goà m
: loaï i caù c caâ u hoû i chính ñöa vaø o baø i soaï n ( do baû n thaâ n ñaë t ra theo noä i dung töø n g muï c cuû a baø i
hoï c hoaë c coù trong SGK ); loaï i caù c caâ u hoû i phuï
ñeå giuù p hoï c sinh phaù t hieä n
vaá n ñeà ; daï n g caâ u hoû i mang tính ñònh höôù n g, daã n daé t hoï c sinh tieá p caä n , nhaä n thöù c caù c tri thöù c môù i ;
daï n g caâ u hoû i kheâ u gôï i trí thoâ n g minh, söï höù n g thuù hoaë c ñoä n g vieâ n nhaè m phaù t huy söï saù n g taï o vaø
tính taä p trung cuû a hoï c sinh…Ví duï :
O
Khi daï y baø i 7: “Ñoaø n keát , töông trôï “GDCD.7 ñeå vaø o baøi , toâ i ñoï c leâ n caâ u ca dao:
“Moä t caâ y laø m chaú n g neâ n non,
Ba caâ y chuï m laï i neâ n hoø n nuù i cao”
roà i ñaë t caâ u hoû i vöø a mang tính ñònh höôù n g nhaä n thöù c , vöø a coù yù kheâ u gôï i söï höù n g thuù vaø trí thoâ n g
minh cuû a hoï c sinh nhö sau : “ Em haõ y cho bieá t yù nghóa cuû a caâ u ca dao treâ n laø ñeà cao tinh thaà n
gì ? “.Khi caâ u hoû i keá t thuù c thì nhieà u caù n h tay cuû a hoï c sinh giô leâ n xin phaùt bieå u . Vaø khi goï i thì
nhieà u em phaù t bieå u raá t chính xaù c laø ñeà cao tinh thaà n “ ñoaø n keát , töông trôï “ cuû a nhaâ n daâ n ta.
Hoaë c ñeå giuù p hoï c sinh tìm hieå u saâ u hôn veà yù nghóa cuû a söï “ ñoaø n keá t , töông trôï “
trong baø i daï y naø y , baû n thaâ n toå chöù c cho hoï c sinh töø n g lôù p tieá n haø n h thaû o luaä n nhoù m xoay
quanh caù c daï n g caâ u hoû i sau . Ví duï cho hoï c sinh:
O
+ Nhoù m 1: Thaû o luaä n ñeå chæ ra nhöõ n g vieä c laø m chöù n g toû “ñoaø n keá t , töông trôï ”
seõ giuù p con ngöôø i deã daø n g hoø a nhaä p , hôï p taù c vôù i moï i ngöôø i xung quanh hôn ?
+ Nhoù m 2: Thaû o luaä n ñeå chæ ra nhöõ n g vieä c laø m chöù n g toû “ ñoaø n keá t , töông trôï ”
seõ taï o ra söù c maï n h, giuù p con ngöôø i vöôï t qua khoù khaê n hoaø n thaø n h toá t muï c tieâ u ñaõ ñònh?
+ Nhoù m 3: Thaû o luaän tìm ra nhöõn g söï kieä n , nhöõn g vieä c laø m trong lòch söû vaø trong thöï c
teá ñeå chöù n g toû “ ñoaø n keá t , töông trôï “ laø truyeà n thoá n g quyù baù u cuû a daâ n toä c ?
Do nhöõ n g noä i dung cuû a nhöõ n g caâ u hoû i naø y ñaõ coù trong phaà n yù nghóa cuû a baø i hoï c neâ n vaá n
ñeà coø n laï i laø hoï c sinh chæ caà n neâ u ñöôï c caøn g nhieà u vieä c laø m cuï theå vaø caøn g nhieà u söï kieä n lòch söû
theå hieä n tinh thaà n vaø truyeà n thoá n g “ ñoaø n keá t , töông trôï “ cuû a nhaâ n daâ n ta laø ñuû .
Vôù i nhöõ n g daïng, loaï i caâ u hoû i naø y vöø a kích thích söï taù i hieä n nhöõ n g kieá n thöùc , nhöõ n g vieä c
laø m noù i veà “ ñoaø n keát , töông trôï “ maø caù c em ñaõ hoïc , ñaõ bieá t vaø vöø a gaâ y cho caù c em coù söï höùn g
thuù caà n thieá t trong reø n luyeä n kó naên g laä p luaä n , thuyeá t trình ... Töø ñoù giuù p hoï c sinh khaé c saâ u hôn
veà nhöõn g kieá n thöù c ñaõ hoï c trong phaà n khaù i nieä m cuû a baøi , laøm neà n taûn g cho caù c em vöôn tôù i nhöõn g
vieä c laø m toá t ñeï p theå hieä n roõ hôn veà traùc h nhieä m cuûa ngöôø i coân g daâ n ôû töông lai trong giöõ gìn vaø
phaù t huy truyeà n thoán g quyù baù u naø y .
Vieä c söû duï n g nhöõ n g daï n g, loaï i caâ u hoû i naø y , vaá n ñeà caà n löu yù laø ôû nhöõ n g caâ u hoû i coù yeâ u
caà u hoï c sinh taù i hieä n laï i nhöõ n g vieä c laø m ñaõ qua hay nhöõ n g söï kieä n lòch söû thì coù theå hoï c sinh
gaé p nhöõ n g khoù khaê n , khoâ n g taù i hieä n ñöôï c ñaà y ñuû hoaë c chính xaù c ngay treâ n lôù p . Do ñoù , ñoø i hoû i
ngöôø i giaù o vieâ n caà n phaû i chuaå n bò nhöõ n g loaï i caâ u hoû i phuï hoaë c hình aû n h mang tính gôï i yù ñeå giuù p
caù c em deã taù i hieä n hôn.
Hay, khi daï y baø i 11 : “Muï c ñích hoï c taä p cuû a hoï c sinh “ ôû GDCD.6. Nhaè m ñeå phaù t
huy tính tích cöï c , chuû ñoä n g hoï c taä p cuû a hoï c sinh sau khi cho hoï c sinh tìm hieå u noäi dung vaø yù
nghóa cuû a truyeä n ñoï c veà ” Taá m göông cuû a moä t hoï c sinh ngheø o vöôï t khoù “ trong SGK thì
baû n thaâ n neâ u ngay caâ u hoû i : “Muï c ñích hoï c taä p cuû a em laø gì ?” ñeå taï o söï taä p trung, ñoän g naõ o cuû a
hoï c sinh. Vôù i daï n g caâ u hoû i naø y , nhieà u hoï c sinh traû lôø i raá t thaä t veà muï c ñích hoï c taä p cuû a mình coän g
vôù i nhöõn g lôø i ngôï i khen, nhaä n xeù t vaø chuyeå n maïc h roõ raøn g cuû a giaù o vieâ n taï o cho lôù p hoï c coù baà u
khoân g khí phaá n khôû i böôù c vaø o baø i hoï c môùi.
O
Toù m laï i , vieä c söû duï n g heä thoá n g caù c caâ u hoû i trong giaû n g daï y moân GDCD lôù p
6, 7 neá u ñöôï c ngöôø i giaù o vieâ n khai thaù c moä t caù c h hôï p lí thì deã taï o cho hoï c sinh nhöõ n g höù n g thuù
hoï c taä p , kích thích söï tích cöï c , töï giaù c vaø chuû ñoä n g ôû caù c em nhieà u hôn do tính deã ñieà u chænh
ñoä khoù , deã cuû a noù . Heä thoá n g caù c caâ u hoû i trong giaû n g daï y moâ n GDCD thöôø n g ôû caù c daï n g, loaï i
sau:
Thöù nhaá t laø loaï i caâ u hoû i daã n daé t hoï c sinh tìm hieåu khaùi nieä m cuû a moä t chuaån möï c ñaï o ñöù c
hay qui ñònh naø o ñoù cuû a phaù p luaä t . Loaï i caâ u hoû i naø y thöôø n g ñöôï c xaâ y döï n g döôù i 1 trong 3
hình thöù c sau : Hình thöù c thöù nhaá t laø yeâ u caà u hoï c sinh haõ y trình baø y khaù i nieä m veà moä t chuaå n
möï c ñaï o ñöù c hay qui ñònh naø o ñoù cuû a phaù p luaät ; Hình thöù c thöù hai hoû i veà moä t chuaå n möï c ñaï o
ñöù c hay qui ñònh naø o ñoù cuû a phaù p luaä t laø gì; Hình thöù c thöù ba hoû i veà moä t chuaå n möï c ñaï o ñöù c hay
qui ñònh cuû a phaù p luaä t naø o ñoù laø theá naø o . Tuø y noä i dung cuû a moã i ñònh nghóa veà chuaå n möï c ñaï o
ñöù c hay quy ñònh cuû a phaù p luaä t maø ngöôø i ta seõ söû duï n g 1 trong 3 loaï i caâ u hoû i naø y . Ví duï :
Khi daï y baø i 10: “Tích cöïc , töï giaù c trong hoaï t ñoä n g taä p theå vaø hoaï t ñoä n g xaõ hoä i”
(GDCD. 6 ) thì hoû i : Em haõ y trình baø y khaù i nieä m veà tích cöïc , töï giaù c trong … xaõ hoäi?
O
Hoaë c : Khi daï y baø i 12: “Soá n g vaø laø m vieä c coù keá hoaï c h” (GDCD.7) thì hoû i : Theá naø o laø
soá n g vaø laø m vieä c coù keá hoaï c h?
O
Hay: Daï y baø i 14: “Baû o veä moâ i tröôø n g vaø taø i nguyeâ n thieâ n nhieâ n ” (GDCD.7)
thì hoû i : Moâ i tröôø n g laø gì? Taø i nguyeâ n thieâ n nhieâ n laø gì?
O
Thöù hai laø loaï i caâ u hoû i daã n daé t hoï c sinh tìm hieå u yù nghóa veà moä t chuaå n möï c ñaï o ñöù c hay
qui ñònh cuû a phaù p luaä t . Loaï i caâ u hoû i naø y thöôø n g ñöôï c theå hieä n döôù i 1 trong 3 hình thöù c sau:
O
Hình thöù c thöù nhaá t laø haõ y trình baø y yù nghóa. Ví duï : Haõ y neâ u yù nghóa cuû a vieä c
“ Giöõ gìn vaø phaù t huy truyeà n thoá n g toá t ñeï p cuû a gia ñình, doø n g hoï ? “(Baø i 10 - GDCD.7)
Hình thöù c thöù hai laø hoû i vì sao hoaë c taï i sao phaû i thöï c hieä n veà moä t chuaå n möïc ñaï o
ñöù c hay qui ñònh naø o ñoù cuû a phaù p luaät . Ví duï : Vì sao chuùn g ta soán g phaû i coù tö tin? (Baø i 11 –
GDCD.7). Hay: Taï i sao chuù n g ta phaû i soá n g vaø laø m vieä c coù keá hoaïc h? (Baø i 12
- GDCD.7)
O
Hình thöù c thöù ba laø hoû i veà söï ích lôï i cuû a vieä c thöï c hieä n veà moä t chuaå n möï c ñaï o ñöù c
hay qui ñònh cuû a phaù p luaä t naø o ñoù . Ví duï : “ Tieá t kieä m seõ coù nhöõ n g lôï i ích gì ( hay lôï i ích naø o )
cho ñaá t nöôù c , cho gia vaø cho baû n thaâ n ? “ ( Baø i 3 – GDCD.6 )
O
Thöù ba laø loaï i caâ u hoû i khôi daä y hay xaù c ñònh yù thöù c traù c h nhieä m cuûa ngöôø i coân g daâ n ,
cuû a ngöôø i hoï c sinh trong vieä c thöï c hieä n nhöõ n g vaá n ñeà veà moä t chuaå n möï c ñaï o ñöù c hay qui
ñònh cuû a phaù p luaä t . Ví duï : Daï y baø i 16: “Quyeà n töï do tín ngöôõ n g vaø toâ n giaù o ” (GDCD.7) hoû i : “
Moï i ngöôøi phaû i laøm gì ñeå theå hieä n ñuù n g ñaé n veà quyeà n töï do tín ngöôõ n g vaø toâ n giaù o ? “Hay daï y ôû
baø i 15: “Quyeà n vaø nghóa vuï hoï c taä p ” (GDCD.6) hoû i : “Hoï c sinh coù boå n phaä n gì ñeå thöï c hieä n toá t
quyeà n vaø nghóa vuï hoï c taä p cuû a mình?”
3. Toå chöù c toá t caù c hoaï t ñoä n g thi ñua hoï c taä p taï o cho hoï c sinh coù nhöõ n g höù n g thuù trong
giôø hoï c GDCD :
Xaù c ñònh thi ñua laø ñoä n g löï c thuù c ñaå y moï i noã löï c cuû a con ngöôø i höôù n g tôù i muï c tieâ u
moä t caù c h hoaø n thieä n vaø nhanh nhaá t . Vì theá , baû n thaâ n luoâ n chuù troï n g toå chöù c toá t caù c hình thöù c thi
ñua hoï c taä p cho hoï c sinh trong giôø hoï c moâ n GDCD thoâ n g qua caù c troø chôi tieá p söù c , thi
tuyeâ n truyeà n vieâ n gioû i , thi öù n g xöû lòch söï , teá nhò, vaê n minh …
Ñeå vieä c thöï c hieä n phöông phaù p daï y naø y coù hieä u quaû vaø gaâ y ñöôï c höù n g thuù hoï c taä p
cho caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh, baû n thaâ n ñaõ ñaà u tö toá t cho töø n g khaâ u chuaå n bò töø noä i dung
chöông trình ñeá n hình thöù c , thôø i gian thöï c hieä n sao cho phuø hôï p vôù i töø n g loaï i hình, thöï c
hieä n toá t khaâ u giao nhieä m vuï vaø daë n doø cuï theå cho töø n g nhoùm hoï c sinh chuaå n bò tröôù c ôû nhaø .
Trong moã i giôø daï y , baû n thaâ n thöôø n g söû duï n g thôø i gian cuû n g coá baø i ñeå thöï c hieä n coâ n g vieä c naø y .
Ví duï : Sau khi daï y xong phaà n noä i dung cuû a baø i 4 : “ Leã ñoä “ ( GDCD.6 ) toâ i chia lôù p thaø n h 2
ñoä i chôi troø chôi tieá p söù c : Moã i em trong moã i ñoä i chæ vieá t leâ n baû n g ôû oâ daø n h cho ñoä i mình moä t
bieå u hieä n noù i veà giao tieá p , öù n g xöû coù leã ñoä vaø vaê n minh trong voø n g 5 phuù t ñoä i naø o vieá t ñöôï c
nhieà u bieå u hieä n ñuù n g thì ñoä i ñoù thaé n g, nhöõ n g em tham gia troø chôi thì ñöôï c coä n g 1 ñieåm vaø o
coä t ñieå m thöï c haøn h. Do tính raø n g buoä c cuû a vieä c ñöôï c coä n g theâ m ñieå m neâ n hoï c sinh ôû moã i ñoä i
ñeà u haê n g haù i chuaå n bò vaø soâ i noã i noá i tieá p nhau giaø n h phaà n thöï c hieä n troø chôi. Nhôø thöï c hieä n toá t
caù c hoaï t ñoä n g thi ñua naø y ñaõ giuù p hoï c sinh khaé c saâ u hôn veà nhöõ n g kieá n thöù c ñaõ hoï c , ñoà n g
thôø i giuù p caù c em reø n luyeä n toá t nhöõ n g kó naê n g theo muï c tieâ u cuû a baø i hoï c ñaë t ra.
4. Khai thaù c toá i ña caù c lôï i theá cuû a nhöõ n g baø i taä p tình huoá n g vaø yù nghóa cuû a nhöõ n g caâ u
cao dao, tuï c ngöõ ñeå laø m taê n g theâ m tính haá p daã n trong giaù o duï c tö töôû n g vaø hình thaø n h nhaâ n
caù c h toá t ñeï p cho caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh :
Nhö chuù n g ta ñaõ bieát , vaá n ñeà xuyeâ n suoá t trong noä i dung cuû a moâ n GDCD caáp THCS
noù i chung vaø ôû lôù p 6, 7 noù i rieâ n g laø söï gaé n boù chaë t cheõ giöõ a kieá n thöù c vôù i nhöõng giaù trò ñaï o ñöùc ,
phaù p luaä t ñaõ vaø ñang dieã n ra trong cuoä c soá n g. Vì theá , trong tieá n trình chuaå n bò vaø giaûn g
daï y baû n thaâ n toâ i luoâ n chuù troïn g khai thaù c ñuùn g möù c nhöõn g lôï i theá cuû a caù c baø i taä p tình huoá n g vaø
yù nghóa cuû a nhöõn g caâ u ca dao, tuï c ngöõ coù trong SGK vaø trong ñôø i soán g ñeå laø m taê n g theâ m tính
haá p daãn , thu huù t hoï c sinh hoï c taä p toá t hôn. Ví duï :
Trong daï y baø i : “ Bieá t ôn “ ( GDCD.6 ) toâ i keå cho hoï c sinh nghe veà moä t tình
huoá n g: “Haû i vaø Bình laø hai baï n thaâ n hoï c cuø n g lôù p 6A, Haû i laø con nhaø ngheø o vaø luoâ n ñöôï c söï giuù p
ñôõ cuû a Bình nhö: quaù giang xe, hoã trôï buù t , taä p … Moä t hoâ m vaø o giôø kieå m tra moâ n toaù n , Bình
khoâ n g laø m ñöôï c baø i , ñeá n luù c saé p heá t giôø Bình giaä t baø i cuû a Haû i cheù p , Haû i cöông quyeá t khoâ n g
cho. Khi tan hoï c veà , Bình khoâ n g cho Haû i quaù giang xe nöõ a vaø coø n maé n g Haû i laø ñoà voâ ôn. Vaø toâ i
neâ u caâ u hoû i :
O
a) Vieä c Haû i khoâ n g cho Bình cheù p baø i laø m kieå m tra ôû moâ n Toaù n coù phaû i Haû i laø ngöôø i voâ ôn
khoâ n g? Vì sao?
b) Neá u em laø Haû i thì caà n phaû i laø m nhöõ n g gì ñeå Bình hieå u mình laø khoâ n g voâ ôn? Töø nhöõ n g
tình tieá t cuû a caâ u chuyeä n vaø hai caâ u hoû i ñöôï c neâ u ra ñaõ taï o trong
hoï c sinh coù ngay 2 luoà n g suy nghó traù i ngöôï c vaø tranh luaä n nhau : Moä t soá em cho laø
Bình ñuù n g, coø n moä t soá ñoâ n g khaù c thì cho Haû i laø ngöôø i khoâ n g voâ ôn … vaø baà u khoâ n g khí tranh
luaä n , hoï c taäp cuû a lôù p hoï c trôû neâ n haø o höù n g vaø soâ i noã i . Ñeå giuù p cho caù c em coù nhaä n thöù c ñuù n g
ñaé n vaø keá t thuù c tranh luaä n , baû n thaâ n ñaõ ñöa ra lôø i giaû i ñaù p döï a treâ n nhöõ n g chuaå n möï c ñaï o ñöù c
vaø noä i qui hoï c taä p , kieå m tra cuû a nhaø tröôø n g ñoá i vôù i hoï c sinh. Qua vieä c vaä n duï n g tình huoá n g
trong giaû n g daï y moâ n GDCD lôù p 6, 7 baû n thaâ n ñaõ thaáy roõ ôû ña soá caù c hoï c sinh laø thaá y ñöôï c
nhöõ n g lôï i ích cuû a vieä c hoï c taä p ôû boä moâ n naø y vaø luoâ n coá gaé n g hoï c taä p toá t .
Cuõ n g trong daï y baø i : “Bieá t ôn” ñeå giaù o duï c tö töôû n g veà phaù t huy nhöõ n g truyeà n
thoá n g ñaï o ñöù c toá t ñeï p cuû a daâ n toä c , cuû a gia ñình … toâ i neâ u leâ n nhöõ n g caâ u ca dao, tuï c ngöõ
ñeå cho caù c em tìm hieå u vaø noù i leâ n yù nghóa. Chaú n g haï n :
O
Ca dao : “ Duø ai ñi ngöôï c veà xuoâ i ; Nhôù ngaø y gioå Toå muø n g möôø i , thaù n g ba ” Tuï c ngöõ : “ Aê n
traù i nhôû keû troà n g caâ y ”; Hay: “ Uoá n g nöôù c nhôù nguoà n ” .v.v. Qua vieä c khai thaù c veà yù
nghóa vaø tính töôi maù t , eâ m dòu, nheï nhaø n g töø vaà n ,
ñieä u trong caù c caâ u ca dao, tuï c ngöõ naø y vöø a gaà n guõ i vôù i söï hieå u bieá t cuû a caù c em, vöø a
taï o theâ m söï phong phuù vaø tính haá p daã n cho noä i dung baø i hoï c , giuù p hoï c sinh thích thuù hoï c taä p
nhieà u hôn.
5. Taê n g cöôø n g gaé n keá t caù c noä i dung baø i hoï c vôù i caù c hoaï t ñoä n g toå chöù c thöï c haø n h cuû a
hoï c sinh qua vieä c laø m caù c baø i taä p , hoaï t ñoä n g saé m vai, söu taà m tö lieä u vaø giôù i thieä u veà göông
ngöôø i toá t , vieä c toá t ñeå caù c em töï reø n luyeä n , phaá n ñaá u vöôn leâ n :
Toå chöù c cho hoï c sinh thöï c haø n h caù c noä i dung baø i hoï c laø moä t yeâ u caà u khoâ n g theå thieá u
trong baá t kì hình thöù c hay loaï i hình giaù o duï c naø o . ÔÛ moâ n GDCD caá p THCS noù i chung, khoá i
lôù p 6, 7 noù i rieâ n g thì vieä c toå chöù c cho hoï c sinh thöï c haø n h veà caù c kó naê n g soá n g ( giao tieá p ,
öù n g xöû , sinh hoaï t , leã nghi … ) theo nhöõ n g chuaå n möï c ñaï o ñöù c vaø caù c qui ñònh cuû a phaù p luaä t
maø caù c em ñaõ hoï c laï i caø n g coù yù nghóa vaø vai troø ñaë c bieä t voâ cuø n g. Bôû i vì ñaâ y laø moä t moâ n hoï c coù
chöù c naê n g, nhieä m vuï reø n luyeä n vaø hình thaø n h nhaâ n caù c h caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh, giuù p cho caù c
hoï c sinh luoâ n coù nhöõ n g ñöù c tính vaø thoù i quen toá t ñeï p , phaá n ñaá u vöôn tôù i nhöõ n g giaù trò chaâ n ,
thieä n , mó töø khi caù c em coø n ngoà i hoï c treâ n gheá nhaø tröôø n g. Coù theå cuï theå hôn laø chæ thoâ n g qua
caù c hoaï t ñoä n g thöï c haø n h thì ngöôø i giaù o vieâ n môù i coù ñuû cô sôû ñeå ñaù n h giaù ñaà y ñuû veà yù thöù c vaø
söï hieå u bieá t cuû a hoï c sinh veà caù c vaá n ñeà ñaõ hoï c . Ñoà n g thôø i thöï c haø n h cuõ n g laø thöôù c ño ñeå
ngöôø i giaù o vieâ n naé m bieá t ñöôï c thaù i ñoä , tình caû m vaø loá i soá n g cuû a moã i hoï c sinh trong thöï c hieä n
caù c chuaå n möï c ñaï o ñöù c vaø caù c qui ñònh cuû a phaù p luaä t moä t caù c h trung thöï c vaø teá nhò nhaá t . Vôù i yù
nghóa vaø söï taù c duï n g cuû a thöï c haø n h nhö vaä y , trong töø n g baø i daï y baû n thaâ n luoân chuù troï n g khai
thaù c ñuù n g möù c vieä c höôù n g daã n vaø toå chöù c cho caù c ñoá i töôï n g hoï c sinh laø m toá t caù c baø i taä p thöï c
haø n h, caù c tình huoá n g, caù c söï kieä n , thoâ n g tin trong SGK. Maë t khaù c , baû n thaâ n coø n toå chöù c cho
hoï c sinh caù c lôù p hoaë c trong cuø n g khoá i thi ñua trình baø y , giôù i thieä u veà nhöõ n g saû n phaå m töï laø m ,
töï söu taà m ñöôï c nhö : tranh aû n h; maå u chuyeä n “ ngöôø i toá t – vieä c toá t “; caù c söï kieä n , thoâ n g tin,
hoø , veø vaø caù c tö lieä u khaù c coù lieâ n quan ñeá n noä i dung baø i hoï c hay naè m trong nhoù m chuû ñeà
tuyeâ n truyeà n , giaù o duï c cuû a nhaø tröôø n g vaø xaõ hoä i .
Ví duï :
Tröôù c khi daï y baø i : “Lòch söï , teá nhò” (GDCD.6), trong phaà n daë n doø cuoá i baø i “ Soá n g
chan hoø a vôù i moï i ngöôø i ” thì baû n thaâ n phaâ n cho hoï c sinh moã i nhoù m (6 - 8 em) veà nghieâ n cöù u ,
luyeä n ñoï c dieã n caû m noä i dung phaà n tình huoá n g trong SGK (trang 21) theo caù c h phaâ n vai (1
em ñoï c lôø i daã n , 1 em ñoù n g vai thaà y Huø n g, 1 em ñoù n g vai baï n Tuyeá t vaø nhöõ n g em coø n laï i ñoù n g
vai caù c baï n ñi hoï c treã ) ñeå tieá t hoï c sau caù c nhoù m leâ n baé t thaê m xem nhoù m naø o phaû i theå hieä n
tình huoá n g. Moã i hoï c sinh trong nhoù m ñöôï c coä n g theâ m vaø o ñieå m thöï c haø n h : 2 ñieå m neá u theå
hieä n toá t , 1,5 ñieå m neá u theå hieä n khaù vaø 1 ñieå m neá u theå hieä n ñaï t yeâ u caà u . Do khoâ n g bieá t tröôù c
nhoù m naø o phaû i theå hieä n tình huoá n g neâ n taá t caû hoï c sinh ôû moã i nhoù m ñeà u coá gaé n g reø n luyeä n toá t
phaà n vai dieã n cuû a mình vaø khi vaø o tieá t hoï c thì taá t caû hoï c sinh ñeà u phaá n khôû i vaø ñaï i dieä n moã i
nhoù m haê n g haù i leâ n boá c thaê m . Moä t raø n g buoä c khaù c laø caù c thaê m chæ ñöôï c môû ra cuø n g luù c laø m cho
khí theá lôù p hoï c laï i caø n g vui nhoä n leâ n .
O
Khi ñeá n phaà n traû lôø i caâ u hoû i gôï i yù , do töø n g em coù söï chuaå n bò tröôù c neâ n khoâ n g
khí xung phong, hoà hôû i xin phaù t bieå u cuû a hoï c sinh laï i caø n g soâ i noã i hôn.
Hay tröôù c khi daï y baø i : “ Tìm hieå u veà HIV/AIDS” (tieá t 16 - PPCT ôû GDCD.7 thuoä c
phaà n meà m giaù o duï c veà caù c vaá n ñeà ñòa phöông - Sôû ban haø n h). Beâ n caï n h baû n thaâ n ñaõ chuaå n
O
bò toá t cho tieá t daï y baè n g öù n g döï n g CNTT thì keá t hôï p vôù i chuû ñieå m tuyeâ n truyeà n “Thaù n g
haøn h ñoän g veà phoø n g choá n g HIV/AIDS” vaø “Thaù n g boä moâ n Söû , Ñòa, GDCD” cuû a nhaø tröôø n g toå
chöù c baû n thaâ n toâ i cuõ n g cho hoï c sinh thi tìm hieå u veà HIV/AIDS baè n g söu taà m nhöõn g hình aû n h
vaø sinh hoaï t döôù i côø. .. taïo ra khoâ n g khí thöï c haø n h soâ i noã i trong thaà y vaø troø nhaø tröôø n g. Nhaâ n
vieä c ñuù c keá t ñeà taø i naø y , toâ i xin giôù i thieä u moä t soá hình aû n h maø hoï c sinh khoá i 6, 7 söu taà m vaø baû n
thaâ n toâ i choï n vaø saé p xeá p laï i theo noä i dung cuû a baø i “ Tìm hieå u veà HIV/AIDS “ nhö döôù i ñaâ y :
Tuy nhieâ n , ñeå vieä c thöï c haø n h caù c vaá n ñeà ñaï o ñöù c vaø phaù p luaä t cuû a hoï c sinh theo töø n g
noä i dung baø i daï y ñöôï c keá t quaû toá t thì ñieà u tröôù c tieâ n cuû a ngöôø i giaù o vieâ n daï y moâ n GDCD phaû i
coù söï ñaà u tö thích ñaù n g trong töø n g khaâ u chuaå n bò. Bieá t löôø n g tröôù c nhöõ n g khoù khaê n , nhöõ n g tình
huoá n g coù theå daã n ñeá n söï keù m hieä u quaû cuû a vieä c toå chöù c hoï c sinh thöï c haø n h ñeå coù nhöõ n g phöông
aù n döï phoø n g, xöû lí.
III. KEÁ T QUAÛ :
1. Ñoá i vôù i hoï c sinh: Ngoaø i nhöõ n g tieá n boä tích cöï c cuû a hoï c sinh ñöôï c neâ u trong
töø n g bieä n phaù p thì chaá t löôï n g hoï c taä p boä moâ n cuû a caù c em cuõ n g ñem laï i nhöõ n g keá t quaû khaû quan
ñöôï c thoá n g keâ nhö sau :
2. Ñoá i vôù i giaù o vieâ n : Tuy quaù trình ñaà u tö cho töø n g tieá t daï y coù coâ n g phu vaø vaá t vaû hôn
nhöng hieä u quaû treâ n töø n g tieá t daï y treâ n lôù p laø raá t khích leä ; ít hao toá n coâ n g söù c cho vieä c oå n ñònh
vaø nhaé c nhôû hoï c sinh, söï theå hieä n moä t tieá t daï y luoâ n ñöôï c troâ i chaû y , nheï nhaø n g hôn; taâ m lí leâ n
lôù p khoâ n g bò “ soá c “ vaø bôù t caê n g thaú n g so vôù i tröôù c khi aù p duï n g ñeà taø i .
IV. MOÄ T SOÁ KINH NGHIEÄ M ÑUÙ C KEÁ T ÑÖÔÏ C :
1. Nhöõ n g kinh nghieä m ñöa ñeá n thaø n h coâ n g:
Tröôù c tieâ n laø phaû i xaâ y döï n g ñöôï c chöông trình thöï c hieä n nhöõ n g coâ n g vieä c phaû i laø m
( 06 vieä c chính ñaõ neâ u ôû phaà n II ) trong quaù trình ñònh höôù n g nghieâ n cöù u vaø traû i nghieä m ñeà taø i ;
phaû i thöôø n g xuyeâ n caä p nhaä t tieá n ñoä thöï c hieä n vaø nhöõ n g thaø n h coâ n g, nhöõ n g vieäc laø m chöa hieä u
quaû ñeå kòp thôø i xem xeù t ñieà u chænh, boå sung caù c bieä n phaù p phuø hôï p vôù i thöï c tieã n daï y vaø hoï c .
O
Naé m vöõ n g noä i dung, muï c tieâ u cuû a töø n g baø i daï y , tieá t daï y vaø muï c daï y ; chaê m chuù t vaø ñaà u
tö thích ñaù n g trong khaâ u thieá t keá baø i soaï n , khai thaù c toá i ña nhöõ n g lôï i theá cuû a ñoå i môù i caù c
phöông phaù p daï y hoï c boä moâ n – nhaá t laø khai thaù c vieä c gaé n chaë c caù c noä i dung kieá n thöù c baø i hoï c
vôù i vieä c söû duï n g caù c phöông tieän giaû n g daï y tröï c quan, xaâ y döï n g heä thoá n g caù c caâ u hoû i , toå
O
chöù c thi ñua vaø thöï c haø n h caù c tình huoá n g ...
Vieä c toå chöù c caù c hình thöù c hoï c taä p cho hoï c sinh phaû i coù söï höôù n g daã n roõ raø n g, cuï
theå - nhaá t laø vieä c töï hoï c , töï haø n h cuû a hoï c sinh ôû nhaø . Khoâ n g neâ n thöï c hieä n caù c h daë n doø theo
caù c h chung chung, chaú n g haï n : Caù c em veà xem hoaë c ñoï c tröôù c baø i A, baø i B … ñeå tuaà n sau ta
hoï c , vì caù c em tuoå i coø n nhoû , khaû naê n g trí nhôù chöa beà n vaø coø n ham chôi.
O
Trong giaù o duï c tö töôû n g, thaù i ñoä vaø reø n luyeä n nhaâ n caùc h, haøn h vi, loá i soá n g cuû a hoï c
sinh theo yeâ u caà u cuû a töø n g baø i daï y thì phaû i coù söï chaé c loï c , linh hoaï t vaø nheï nhaø n g gaé n keá t vôù i
nhöõ n g caâ u ca dao, tuï c ngöõ , vôù i vieä c thaä t , ngöôø i thaä t gaà n guõ i vôù i cuoä c soá n g vaø sinh hoaï t cuû a
caù c em. Traù n h ñöa caù c em vaø o nhöõ n g vaá n ñeà maø ña soá chöa hieå u bieá t hay chöa thaá y seõ laø m
cho caù c em bò haã n g huï t veà nhaä n thöù c daã n ñeá n thieá u töï tin.
O
Lôø i noùi , taù c phong, phaå m chaá t vaø loá i soá n g cuû a giaù o vieâ n trong giôø leâ n lôù p vaø trong caû
cuoä c soán g ñôø i thöôøn g phaû i luoâ n trung thöïc , laøn h maïn h vaø gaà n guõi , thaâ n thieä n vôù i hoï c sinh vaø moï i
ngöôøi . Taä n tuï y lao ñoäng, saùn g taï o vaø nhieä t tình dìu daé t giuù p ñôõ caù c em.
O
2. Nhöõ n g yeá u toá daã n ñeá n nhöõ n g haï n cheá , chöa thaø n h coâ n g:
Vieä c taï o höù n g thuù hoï c taä p cho hoï c sinh trong giôø hoï c moâ n GDCD ôû lôù p 6, 7 laø moä t
chuoã i caù c vaá n ñeà thuoä c veà ngheä thuaä t sö phaï m cuû a ngöôø i thaà y , neâ n khi thöï c hieä n , aù p duï n g
ñeà taø i naø y khoâ n g sao traù n h khoû i nhöõ n g haï n cheá , khoù khaê n thöôø n g gaë p phaûi nhö sau:
- Khoâ n g theå taï o neâ n söï höù n g thuù cho hoï c sinh ñoá i nhöõ n g noä i dung baø i hoï c cuø n g luù c phaû i
giaû i quyeá t nhieà u vaá n ñeà hay nhieà u lónh vöï c trong moä t khaù i nieäm hay moä t yù nghóa cuû a baø i .
- Khoù phaù t huy tính höù n g thuù ôû hoï c sinh veà nhöõ n g vaá n ñeà mang tính giaù o duï c ñeå söû a
chöõ a nhaä n thöù c , thaù i ñoä , uoá n naé n vaø ñieà u chænh caù c haø n h vi sai traù i .
- Raá t khoù thaø n h coâ n g trong söû duï n g ñeà taø i naø y ñoá i vôù i caù c giaù o vieâ n môù i vaø o ngaø n h, thieá u
yeá u veà voá n soá n g, kinh nghieä m giaû n g daï y vaø caù c kieá n thöù c cô baû n ôû caù c moâ n hoï c khaù c coù lieâ n
quan.
- Chöa thu ñaï t nhieà u keá t quaû ôû nhöõ n g ñoá i töôï n g hoï c sinh thieá u söï quan taâ m , ñoä n g
vieâ n cuû a gia ñình vaø moä t vaø i hoï c sinh coù caù tính, loá i soá n g buoâ n g thaû .
3. Höôù n g môû roä n g vaø phaù t trieå n SKKN:
Do ñaë c thuø “höù n g thuù ” laø traï n g thaù i taâ m lí phaá n khôû i cuû a con ngöôø i tröôù c caù c söï vaä t , hieä n
töôï n g khaù c h quan. Noù taï o ra trong moã i con ngöôø i moä t caû m giaù c höng phaá n vaø trôû thaø n h ñoä n g löï c
thoâ i thuù c trong moã i con ngöôø i vöôï t qua nhöõ n g giôù i haï n ñeå haø n h ñoä n g vöôn tôù i nhöõ n g gì hoï muoá n .
Trong daï y hoï c cuõ n g vaä y , ñieà u maø baá t cöù ngöôø i giaù o vieâ n naø o cuõ n g muoá n laø taï o cho moã i hoï c sinh
cuû a mình coù ñöôï c nhöõ n g höùn g thuù hoï c taä p caà n thieá t , neâ n SKKN naø y coù theå nghieâ n cöù u vaä n duï n g vaø
phaù t trieå n noù trong daï y caù c moâ n hoï c khaù c ôû tröôø n g phoå thoâ n g – nhaá t laø ôû moâ n GDCD vôù i nhöõ n g möù c
ñoä cao thaá p , roä n g heï p khaù c nhau tuø y vaø o khaû naê n g, ngheä thuaä t cuû a moã i ngöôø i thaà y vaø caù c ñieà u
kieä n , phöông tieä n cuõ n g nhö thöï c traï n g hoï c taä p cuû a hoï c sinh ôû moã i tröôø n g neá u nhö ngöôø i
giaù o vieâ n chòu khoù ñaà u tö thích ñaù n g cho caù c bieä n phaù p ñoå i môù i caù c h daï y , ñoå i môù i caù c h nhìn vaø
phöông phaù p ñaù n h giaù hoï c sinh, khaé c phuï c toá t nhöõ n g haï n cheá , khuyeá t ñieå m nhö ñaõ neâ u
trong phaà n nhöõ n g yeá u toá chöa thaø n h coâ n g .
- Xem thêm -