Tài liệu Một số biện pháp rèn luyện học tốt phần mềm logo cho học sinh lớp 5

Mục lục TT Nội dung Trang Mục lục 1 1 2 3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.1 3.3 3.4 Lí do chọn đề tài Mục tiêu của đề tài Nội dung Thực trạng của vấn đề Nguyên nhân Thuận lợi Khó khăn Giải pháp Hiệu quả đạt được 2 3 3 3 4 4 4 4 8 3.5 Bài học kinh nghiệm 9 4 Đề xuất, kiến nghị 10 5 Khả năng, đối tượng và địa chỉ áp dụng 11 Tài liệu tham khảo 12 1 MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN HỌC TỐT PHẦN MỀM LOGO CHO HỌC SINH LỚP 5 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại công nghệ thông tin ngày một phát triển như hiện nay, đòi hỏi mỗi người chúng ta phải biết ít nhiều về Tin học, có như vậy mới theo kịp thời đại và phục vụ tốt cho công việc của mình. Cụ thể như: tìm kiếm thông tin, ứng dụng văn phòng, học tập trực tuyến,… Bác Hồ đã từng nói: “Mong các em mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do”. Xác định được tầm quan trọng của lớp trẻ , chủ nhân tương lai của đất nước. Nên ngành giáo dục đã đưa môn Tin học vào trong nhà trường và ngay từ bậc Tiểu học, từ đó học sinh được tiếp xúc với môn Tin học để làm quen dần với lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo nền móng hiểu biết cơ sở ban đầu để học những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo. Trong phân môn Tin học ở cấp Tiểu học thì sách “Luyện tập Tin học 5” có nội dung lập trình Logo đây là môn lập trình đầu tiên cho học sinh tiếp xúc còn là tiền đề, là cơ sở ban đầu để các em học tốt môn Tin học sau này. Bước đầu làm quen với máy tính, làm quen với hệ điều hành, có ý thức thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập. Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính, bước đầu hiểu khả năng ứng dụng Công nghệ thông tin trong học tập. Có ý thức tìm hiểu Công nghệ thông tin trong các hoạt động xã hội. Ngoài ra, khi học phần mềm logo học sinh ứng dụng từ các môn học; như ở môn toán học để trình bày các thuật toán giúp học sinh xử lý vấn đề cho phù hợp, đúng cách. Ứng dụng phần mềm vào để giải quyết những bài toán logic,… Ở cấp tiểu học phần mềm Logo là phần mềm đòi hỏi học sinh phải có khả năng sáng tạo, kỹ năng phân tích hình vẽ, có tính tư duy một cách tích cực, linh hoạt và logic, học sinh phải biết áp dụng huy động tất cả khả năng đã có vào tình huống để giải quyết vấn đề. 2 Với nhiều năm công tác, tôi được phân công giảng dạy môn Tin học của trường đã đúc kết “Một số biện pháp rèn luyện học tốt phần mềm Logo cho học sinh lớp 5”. 2. Mục tiêu của đề tài: Là một giáo viên dạy tin học tiểu học tôi rất hiểu các em rất thích thú việc say mê sử dụng máy tính của các em nhỏ khi mới thực hành trên máy tính đặc biệt là những trò chơi phần mềm phục vụ học tâp. Nội dung chương trình Tin học lớp 5 giúp học sinh bước đầu làm quen với phần mềm Microsoft Windows Logo từ cơ bản đến nâng cao. Tuy nhiên, qua phương pháp quan sát, kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài mới), khảo nghiệm thăm lớp, dự giờ, kiểm tra chất lượng sau giờ học, tôi nhận thấy học sinh chưa có khả năng sáng tạo, kỹ năng phân tích hình. Bên cạnh đó, các câu lệnh trong Logo bằng thuật ngữ Tiếng anh nên khó khăn trong việc ghi nhớ. Học sinh biết sử dụng câu lệnh lập trình nhưng vẫn còn sai xót nhiều. Chính vì vậy, giáo viên có nhiệm vụ giúp học sinh nắm vững các câu lệnh lập trình và hình thành kỹ năng phân tích hình vẽ, khả năng sáng tạo giúp các em có thể tự sử dụng câu lệnh để thực hiện các bài tập, hình vẽ có nội dung từ đơn giản đến phức tạp, từ cơ bản đến nâng cao không phải là điều dễ dàng cho người giáo viên. Vì vậy giúp các em có hứng thú trong các bài tập đồng thời tự phân tích được bài tập nhanh nhất là sự quan tâm trăn trở của tôi và rất nhiều giáo viên khác. Để giải quyết vấn đề này tôi xin mạnh dạn đưa ra một số phương pháp giúp các em học tốt phần mềm Logo mà tôi đã áp dụng cho lớp học của tôi. 3. Nội dung 3.1. Thực trạng của vấn đề: Trường Tiểu học Thuận An với số lượng học sinh rất đông điều kiện nhà trường thì số lượng máy không đủ phục vụ đầy đủ cho học sinh mỗi em một máy tính mà 2-3 học sinh trên một máy khi thực hành để đạt được mục tiêu em nào cũng được thực hành trên máy thì thời gian tiếp xúc với máy rất ít, nên học môn lập trình logo của các em còn nhiều hạn chế. Trong nhà trường, Tin học là một bộ môn khá mới mẻ, có đặc thù riêng, gây trí tò mò ham mê tìm hiểu với học sinh xong cũng không tránh khỏi gây ra những khó khăn cho người học. Do đó giáo 3 viên cần nhận biết một cách tinh tế, nhạy cảm để có thể giúp cho các em có hứng thú và niềm yêu thích đặc biệt với bộ môn này. 3.2. Nguyên nhân : 3.2.1. Thuận lợi: Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát từ phía Phòng giáo dục, Ban Giám hiệu nhà trường. Có phòng Tin học, có máy để các em thực hành. Đa số học sinh có đủ sách Tin học 3.2.2 Khó khăn: Cơ sở vật chất: máy thường xuyên bị lỗi Đa số học sinh là chưa hiểu biết về Tin học còn hạn chế, có em lần đầu tiên được nhìn thấy máy vi tính. Nhà không đủ điều kiện, không có máy vi tính ở nhà để luyện tập nên các thao tác của học sinh chưa được thành thạo. Mặt khác, do đây là phần mềm lập trình nên học sinh còn gặp rất nhiều khó khăn. Do các em học sinh chưa nắm bắt được như thế nào là lặp trình. Nên đa phần các em tiếp thu rất chậm và còn thiếu soát các câu lệnh chưa đúng theo qui định. Mặt khác do những nguyên nhân sau : - Khả năng tư duy và logic của học sinh còn hạn chế. - Học sinh chưa nắm bắt hết được cú pháp câu lệnh, chưa phân tích được các hình mẫu. - Vẽ hình hoàn toàn bằng câu lệnh nên đa số các em còn lúng túng khi làm bài tập. - Giao diện của phần mềm Logo là Tiếng Anh nên gây không ít khó khăn cho học sinh tiếp xúc, sử dụng vì thế cũng có nhiều bất cập trong việc sử dụng phần mềm. Xuất phát từ thực tế những khó khăn trên, sau đây tôi đưa ra những biện pháp khắc phục cụ thể mà thời gian qua tôi đã nghiên cứu và áp dụng thành công. 3.3. Giải pháp: - Mục tiêu của việc dạy học phần mềm logo ở bậc tiểu học là nhằm giúp cho học sinh: 4 Có hiểu biết ban đầu về phần mềm lập trình và ứng dụng phần mềm trong học tập và trong đời sống. Có khả năng sử dụng máy tính trong việc học những môn học khác, trong hoạt động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và thích ứng với đời sống xã hội hiện đại. - Cơ bản về phần mềm Logo: Logo là một ngôn ngữ lập trình, có đầy đủ các đặc điểm của một ngôn ngữ máy tính, ngôn ngữ của trí tuệ nhân tạo. Logo là ngôn ngữ để học. Để hỗ trợ thực hiện quá trình học và suy nghĩ bằng cách khuyến khích học sinh tìm tòi khám phá. Logo có bảng kí tự, từ khóa riêng, cú pháp riêng và khá chặt chẽ. Do vậy, khi thực hành những câu lệnh của Logo giáo viên cần lưu ý học sinh phải rất cẩn thận khi viết các câu lệnh, tránh để học sinh hiểu tùy tiện, áp dụng những ngôn ngữ thông thường dành cho câu lệnh. - Hướng dẫn học sinh nắm về giao diện phần mềm Logo: Nhận biết từng thành phần có trong màn hình chính của phần mềm như: + Menu tiện ích + Khung giấy vẽ + Bút vẽ + Cửa sổ lưu lệnh đã dùng +Cửa sổ nhập lệnh điều khiển +Các nút xử lí nhanh Học sinh quan sát giao diện chính của phần mềm Logo và từng bước nhận dạng các câu lệnh cụ thể dưới sự trợ giúp của giáo viên. - Một số câu lệnh cơ bản học sinh phải biết và học thuộc Mỗi một lệnh trong Logo đảm nhận một cộng việc nhất định vì vậy để giúp học sinh học tốt phần mềm Logo thì trước tiên giáo viên giúp học sinh học thuộc câu lệnh thông qua nhiều hình thức khác nhau như ra bài tập theo hình thức trắc nghiệm chọn câu trả lời đúng sai, kiểm tra bài cũ cả lớp dưới hình thức viết tự luận trên giấy.... 5 Viết đúng cú pháp hiểu được tác dụng của từng câu lệnh: Giáo viên ra bài tập dưới hình thức tự luận học sinh làm lại cho đúng cú pháp, đúng yêu cầu của đề bài. Nhận biết từng thành phần có trong màn hình chính của phần mềm như: - Màn hình chính (sân chơi của rùa). - Cửa sổ lệnh: + Ngăn chứa lệnh đã gõ. + Ngăn gõ lệnh. Học sinh quan sát giao diện chính của phần mềm Logo và từng bước nhận dạng các câu lệnh cụ thể dưới sự trợ giúp của giáo viên. - Những câu lệnh đầu tiên của Logo. Lệnh đầy đủ Tên viết tắt Hành động của rùa Home Rùa về chính giữa sân chơi ClearScreen CS Rùa về vị trí xuất phát xóa toàn bộ sân chơi ForwarD n FD n Rùa tiến về trước n bước Right k Rt k Rùa quay phải k độ Left k Lt k Rùa quay trái k độ Back n Bk n Rùa lùi lại sau n bước PenUp Pu Rùa nhấc bút PenDown Pd Rùa hạ bút HideTurle Ht Rùa ẩn mình ShowTurle St Rùa hiện hình Clean Xóa toàn bộ màn hình, rùa vẫn ở vị trí hiện tại Bye Thoát khỏi phần mềm Logo Mỗi một lệnh trong Logo đảm nhận một công việc nhất định vì vậy để giúp học sinh học tốt phần mềm Logo thì trước tiên giáo viên giúp học sinh học hiểu được câu lệnh có cấu trúc như thế nào, có công dụng làm gì? Giáo viên lồng ghép ngôn ngữ Tiếng Anh trong việc sử dụng các câu lệnh. Ví dụ: Trong Tiếng Anh: Right có nghĩa là bên phải Trong Logo: Right có nghĩa là quay phải Tiếng Anh Phần mềm Logo Right: bên phải Right k: quay phải k độ Left: bên trái ? (Giáo viên hỏi học sinh và giúp học sinh tìm ra câu lệnh quay trái)...... 6 Đồng thời giúp học sinh ghi nhớ câu lệnh thông qua nhiều hình thức khác nhau như ra bài tập theo hình thức trắc nghiệm chọn đáp án A,B,C,D; thông qua trò chơi ô chữ,... - Học sinh biết cách viết cú pháp và thực hiện từng dòng lệnh: Giáo viên ra bài tập dưới hình thức tự luận, học sinh tự nhận xét và giáo viên nêu ra những lỗi sai, học sinh thường mắc phải, giúp học sinh ghi nhớ câu lệnh đúng và thực hiện đúng cú pháp, đúng yêu cầu của đề bài. Học sinh phải biết phân biệt từng câu lệnh đã học, phân tích hình mẫu nên sử dụng câu lệnh nào cho phù hợp tương ứng với hình vẽ cần thực hiện. Trước mỗi bài thực hành giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích cụ thể hình mẫu, sử dụng thích hợp các câu lệnh để hoàn thành tốt bài thực hành, hướng dẫn học sinh sử dụng từng câu lệnh tương ứng với từng hành động của rùa. - Thủ tục trong phần mềm Logo: - Giáo viên giúp học sinh tìm hiểu kiến thức về thủ tục trong Logo thông qua hoạt động nhóm 4 để trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học, giúp học sinh ghi nhớ tốt hơn. - Thủ tục là một dãy các câu lệnh được thực hiện theo một thứ tự nhất định để hoàn thành một công việc nào đó. - Thủ tục thường có ba phần; phần đầu, phần thân, phần kết thúc. - Tên thủ tục được viết liền nhau không có dấu cách, phải có ít nhất một chữ cái, dùng chữ Việt không dấu để đặt tên cho thủ tục. - Cách viết một thủ tục: Trong ngăn gõ lệnh ta gõ lệnh; Edit “tenthutuc”. + Viết thủ tục vẽ hình vuông Thủ tục 1: Vẽ hình vuông (hinhvuong): Repeat 4[FD 100 RT 90] FD 100 + Viết thủ tục vẽ hình tam giác. Thủ tục 2: Vẽ tam giác (tamgiac): Repeat 3 [FD 100 RT 120] + Viết thủ tục vẽ hình ngôi nhà khi đã có thủ tục tamgiac và hinhvuong, trong thân thủ tục 3 ta cho rùa quay phải một góc 30 độ để hình thành mái của ngôi nhà. Thủ tục 3: Vẽ ngôi nhà (ngoinha) dùng thủ tục 1 và 2: hinhvuong RT 30 tamgiac 7 Giúp học sinh phát huy hết khả năng quan sát, nhận biết và dùng các thủ tục, câu lệnh thích hợp để các em hoàn thành bài thực hành trong sách giáo khoa. - Phân tích bài tập mẫu trong logo: Giáo viên hướng dẫn học sinh cách quan sát, phân tích hình mẫu để sử dụng câu lệnh cho phù hợp với bài thực hành để nâng cao chất lượng: Làm nhanh, đúng, chính xác, hiệu quả… Ví dụ: Sử dụng lệnh vẽ tam giác cân để vẽ chong chóng: - Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm 4, yêu cầu nhóm phân tích hình mẫu: - Hình trang trí được tạo thành bởi 6 hình tam giác cân bằng nhau và xoay một góc là k độ. - Từ suy luận trên, giáo viên hướng dẫn học sinh cách vẽ 1 hình tam giác cân và yêu cầu học sinh thực hiện, từ đó suy luận để dể hình mẫu. - Sau khi học sinh thực hiện được hình mẫu, giáo viên có thể yêu cầu học sinh sáng tạo hình chong chóng có 12 cánh (12 tam giác cân). Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành Từ đó, giáo viên có thể yêu cầu học sinh sáng tạo thêm các bài tập, hình vẽ và giới thiệu cho các bạn trong lớp và học sinh trình bày trước lớp. 3.4. Hiệu quả đạt được: Từ khi áp dụng sáng kiến trên bước đầu đã đạt được những hiệu quả nhất định: Đa số học sinh đều thao tác được với máy tính, hiểu đúng về cơ bản về lập trình của máy tính, biết lập trình ra những hình ảnh để phục vụ việc học và trong cuộc sống. Các em học sinh thực hành đầy đủ hơn, tuân thủ nội qui phòng máy, nâng cao chất lượng học tập. Đạt chuẩn kiến thức kĩ năng bài học – môn học. Với những biện pháp trên, tôi nhận thấy chất lượng học sinh ngày càng được nâng cao trong việc học môn Tin học, học sinh đều có sự tiến bộ, giờ học diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên, học sinh không còn có cảm giác ngại thực hành mà tranh 8 nhau xung phong trả lời lý thuyết cũng như luyện tập thực hành. Các em tham gia vào các hoạt động cần cù, vô tư, hào hứng. Sau đây là kết quả sử dụng phần mềm lập trình logo của khối 5 sử dụng trong học kì 1 năm học 2018 – 2019 so với học kì 1 năm học 2017-2018 đạt kết quả như sau: Thời gian Học kì I năm học 2017-2018 Học kì I năm học 2018-2019 Tổng số Hoàn thành tốt phần mềm Hoàn thành Tỉ lệ Logo phần mềm Tỉ lệ Logo 174 106 60,92% 68 39,08% 186 140 75,26% 46 24,74% Qua kết quả trên cho thấy là sau khi áp dụng phần mềm thì tỉ lệ học sinh sử dụng tốt phần mềm logo tăng lên 14,34% 3.5. Bài học kinh nghiệm: Giúp cho học sinh phát triển cơ bản kỹ năng lập trình máy tính nói chung và kỹ năng hiểu ngôn ngữ lập trình nói riêng trong môn học cũng như áp dụng vào những môn học khác. Đồng thời giúp học sinh có điều kiện và trao đổi thông tin, nâng cao trình độ Tin học, có hiểu biết thêm về môn Tin học này. Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, số học sinh đọc được và nắm chắc nội dung bài học khá cao vì thế số học sinh chưa nắm chắc bài học đã giảm xuống rõ rệt. Các em có hứng thú trong những tiết học về phần mềm Logo. Tỉ lệ hoàn thành tốt bài tập cũng cao hơn hẳn so với đầu năm. Qua đó, bản thân tôi rút ra một số kinh nghiệm như sau: - Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Đồng thời giáo viên cần phải có phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, cải tiến cách dạy theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh 9 - Giáo viên nên hướng dẫn học sinh, giúp học sinh phân tích hình vẽ và thực hiện mẫu theo phương pháp trực quan để các em có hướng quan sát và tìm các câu lệnh, vòng lặp, góc quay thích hợp để hoàn thành bài thực hành. - Các em đã chủ động hơn trong việc tìm ra các câu lệnh và thực hành tốt hơn, đó cũng là yếu tố quan trọng để các em có đủ năng lực thực hiện các bài tập nâng cao hơn và sáng tạo hơn thông qua các câu lệnh đã học. Trên đây chỉ là một số phương pháp mà tôi đã sử dụng khi dạy, những phương pháp đó đã mang lại kết quả trong tiết dạy. Tuy nhiên, nó cũng chưa thể tốt là tròn trịa được, bởi vì đối với hôm qua, hôm nay thì ngày mai đã khác, chắc chắn phải mở rộng, sáng tạo nhiều hơn để phù hợp và đảm bảo yêu cầu với phương pháp giáo dục mới. 4. Đề xuất, kiến nghị: - Đối với nhà trường Tham mưu với các cấp quản lý giáo dục để tăng cường hơn nữa các trang thiết bị hiện đại phục vụ cho giáo dục. Trong các buổi họp phụ huynh ban lãnh đạo nhà trường cũng như các thầy cô giáo chủ nhiệm động viên, khuyến khích phụ huynh trang bị cho con em mình một chiếc máy vi tính để tạo điều kiện tốt nhất cho các em học tập. - Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo. Tham mưu với các cấp quản lý, tạo điều kiện thuận lợi về việc cấp bổ sung máy vi tính cho các trường trong thị xã. Trên thực tế, việc ứng dụng sáng kiến này mới chỉ trong một phạm vi hẹp, vì thế cũng chưa thể đánh giá được toàn diện và chính xác nhất những ưu điểm và hạn chế của nó trong dạy học. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ cùng những lời góp ý chân thành từ các cấp lãnh đạo và các thầy cô giáo để sáng kiến ngày một hoàn thiện hơn. 5. Khả năng, đối tượng và địa chỉ áp dụng: 10 Sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng đối với tất học sinh học môn tin học lớp 5 với quyển sách “Luyện tập tin học 5” trong các trường tiểu học hoặc học sinh mới bắt đầu làm quen với phần mềm lập trình logo. Khi áp dụng đòi hỏi tính kiên trì luyện tập và nghiêm túc áp dụng đúng các dòng lệnh. Qua nghiên cứu lý luận và thực hiện: “Một số biện pháp rèn luyện học tốt phần mềm logo cho học sinh lớp 5” cho thấy: bất cứ môn học nào cũng đòi hỏi ở giáo viên là sự tâm huyết với nghề, ở học sinh là sự chủ động chiếm lĩnh tri thức. Tin học tuy là một môn học rất khó về lập trình, và mới được đưa vào chương trình học thời gian gần đây và hiện tại một số trường vẫn chưa có giáo viên dạy Tin học. Nhưng đây là môn học thực sự cần thiết và quan trọng, ngoài việc tạo nền tảng cho các cấp học khác, thì đây còn là cơ sở ban đầu giúp các em hiểu biết về máy tính, làm quen dần với công nghệ thông tin, vận dụng trong học tập và cuộc sống hiện đại./. XÁC NHẬN Thuận An, ngày 23 tháng 1 năm 2019 HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ Người viết sáng kiến CHỦ TỊCH Trần Quốc Trầm 11  Tài liệu tham khảo: - Sách tin học Luyên tập tin học 5 - Sách hướng dẫn bồi dưỡng lập trình logo lớp 5 12