Tài liệu Một số biện pháp rèn kỹ năng soạn thảo văn bản cho học sinh tiểu học

Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Mục lục TT Nội dung Trang 1 Lí do chọn đề tài 2 2 Mục tiêu của đề tài 2 3 Nội dung 3 3.1 Thực trạng 3 3.2 Nguyên nhân 4 3.3 Giải pháp 5 3.4 Hiệu quả đạt được 8 3.5 Bài học kinh nghiệm 8 4 Đề xuất, kiến nghị 9 5 Khả năng, đối tượng và địa chỉ áp dụng 10 Giáo viên: Trần Quốc Trầm -1- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG SOẠN THẢO VĂN BẢN CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 1. Lý do chọn đề tài Trong thời kỳ nước ta trên con đường đổi mới, chính sách mở hội nhập với các nước cùng với sự bùng nổ công nghệ thông tin trên thế giới do đó môn tin học ngày càng được quan tâm và đầu tư hơn. Chúng ta cũng xác định thấy rõ vị trí, tầm quan trọng của môn học này vừa là một phương tiện để hoà nhập với cộng đồng các nước. Môn Tin học vừa giúp học sinh có thêm vốn kiến thức vừa tạo điều kiện để tiếp cận thông tin của các nước và khoa học kĩ thuật mới tiên tiến. Nhưng trên thực tế suy nghĩ của phụ huynh và học sinh thì môn Tin học là môn học mới còn rất xa lạ đối với các em. Người giáo viên cần giúp học sinh bước đầu làm quen với một số kiến thức ban đầu về công nghệ thông tin như: Một số bộ phận của máy tính, một số thuật ngữ thường dùng, rèn luyện một số kỹ năng sử dụng máy tính… 2. Mục tiêu của đề tài: Là một giáo viên dạy tin học tiểu học tôi rất hiểu các em rất thích thú việc say mê sử dụng máy tính của các em nhỏ khi mới thực hành trên máy tính đặc biệt là những trò chơi phần mềm phục vụ học tâp. Chính vì vậy tôi luôn đặt cho mình làm sao hướng cho các em hiểu công việc sử dụng máy tính như thế nào cho đúng đặc biệt là tư thế ngồi và các ngón tay gõ các phím phải đúng vị trí từng ngón để sau này phục vụ cho các em không vướn vào những bệnh vẹo cột sống hay cận thị và tạo phong cách chuyên nghiệp khi sử dụng máy tính gõ được mười ngón. Ngày nay, kiến thức, kỹ năng Công nghệ thông tin là một trong những văn hóa thiết yếu mà học sinh cần được trang bị cho học tập và cho cuộc sống. Giúp các em có ý thức và thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập, lao động xã hội hiện đại và có thái độ đúng khi sử dụng máy tính các sản phẩm Tin học. Với nhiều năm công tác, tôi được phân công giảng dạy môn Tin học của trường Giáo viên: Trần Quốc Trầm -2- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm đã đúc kết “Một số biện pháp rèn kỹ năng soạn thảo văn bản cho học sinh tiểu học”. 3. Nội dung: 3.1. Thực trạng của vấn đề: Trường Tiểu học Thuận An với số lượng học sinh rất đông điều kiện nhà trường thì số lượng máy không đủ phục vụ đầy đủ cho học sinh mỗi em một máy tính mà 2-3 học sinh trên một máy khi thực hành để đạt được mục tiêu em nào cũng được thực hành trên máy thì thời gian tiếp xúc với máy rất ít, nên việc soạn thảo văn bản của các em còn rất hạn chế. Trong nhà trường, Tin học là một bộ môn khá mới mẻ, có đặc thù riêng, gây trí tò mò ham mê tìm hiểu với học sinh xong cũng không tránh khỏi gây ra những khó khăn cho người học. Do đó giáo viên cần nhận biết một cách tinh tế, nhạy cảm để có thể giúp cho các em có hứng thú và niềm yêu thích đặc biệt với bộ môn này. a. Thuận lợi Địa điểm Trường tiểu học Thuận An nằm tại trung tâm thị xã Long Mỹ nên có điều kiện rất thuận lợi việc tiếp xúc với môn tin học. Được gia đình quan tâm và ủng hộ việc học tin học của các em. Đặc biệt là sự quan tâm rất lớn của lãnh đạo nhà trường và các đoàn thể trong trường cũng như đồng nghiệp tạo điều kiện để các em có phòng máy học tập. Giáo viên được đào tạo chuyên ngành Tin học để đáp ứng nhu cầu dạy và học cho môn học này. Đối với học sinh môn học này là môn học trực quan sinh động nên các em rất hưng thú đặc biệt là trong giờ thực hành. Chính vì vậy học sinh nơi đây rất yêu thích môn học, có tinh thần học hỏi và say mê môn học. b. Khó khăn Trong nhà trường có một phòng máy để cho học sinh học nhưng vẫn còn hạn chế về số lượng máy. Giáo viên: Trần Quốc Trầm -3- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Đa số các em ở vùng nông thôn còn nghèo nên không có điều kiện mua máy tính chỉ được học ở trường. Chủ yếu các em nghe và thực hành tại lớp về nhà không có điều kiện thực hành thêm. Các em còn nhỏ nên hay mê chơi không chú ý vào bài học và chưa thấy được tầm quan trọng của môn học này nên còn lơ là trong việc học. Đa số phụ huynh học sinh ít được học môn Tin học nên không thể hướng dẫn con em mình. Do môn Tin học là môn mới đưa vào chương trình giảng dạy nên trong quá trình giảng dạy môn Tin học ở các lớp luôn tồn tại những ưu điểm, khuyết điểm khác nhau. Do đó tôi luôn tự tìm tòi và học hỏi để rút kinh nghiệm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, nâng cao chất lượng học sinh, giúp các em sử dụng máy tính thành thạo hơn, đồng thời giúp các em hiểu biết về một số phần mềm như: phần mềm vẽ, phần mềm soạn thảo văn bản phần mềm luyện gõ. Trong đó để giúp học sinh trình bày đoạn văn bản sau cho đẹp, nhuần nhuyễn hơn. 3.2. Nguyên nhân: Do các em học sinh chưa nắm bắt được qui tắc soạn thảo văn bản và cách phân công các ngón tay đúng vị trí nên khi đánh văn bản còn lúng túng là phím này phải gõ ngón nào. Nên đa phần các em soạn thảo văn bản rất chậm và còn thiếu soát dấu và cách để dấu chưa đúng theo qui định. Mặt khác do những nguyên nhân sau: - Thứ nhất đa phần học sinh tiếp xúc với máy tính đối với tiểu học còn quá ít. - Thứ hai là cơ sở vật chất trong trường còn hạn chế phòng máy trường chưa đủ nhiều để phục vụ cho các em. - Cuối cùng là thời gian học sinh thực hành soạn thảo văn bản quá ít nên tiếp thu rất chậm, bên cạnh đó các em chưa nhận định được các thiếu soát và cái sai của mình khi soạn thảo văn bản. 3.3. Giải pháp: Giáo viên: Trần Quốc Trầm -4- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Để soạn thảo một văn bản hoàn thiện không phải là đơn thuần mà đòi hỏi các em phải có kỹ năng xử lý văn bản. Mặt khác các em còn nhỏ nên khi ứng dụng soạn một bài tập làm văn trên máy tính thì gặp nhiều khó khăn hơn là viết trên giấy. 3.3.1. Để giúp các em soạn thảo văn bản thành thạo nhất các em phải nắm được phần mềm soạn thảo là word. Ngay từ bài học đầu tiên giáo viên phải xác định rõ cho học sinh nhận biết được biểu tượng của phần mềm soạn thảo và cách khởi động phần mềm như thế nào? Trước tiên người giáo viên phải cho học sinh xem hình ảnh của biểu tượng của phần mềm này và thực hành mẫu cho học sinh cách khởi động phần mềm. Ví dụ: Để xem hình ảnh của biểu tượng phần mềm soạn thảo có hai cách một là giáo viên cho học sinh xem trực tiếp biểu tượng trên máy tính, hai là có thể cho học sinh xem hình ảnh trên giấy. Hướng dẫn cho học sinh các bước để mở một phần mềm có nhiều cách: - Cách 1: Nhấp đúp chuột vào biểu tượng của phần mềm. - Cách 2: Nhấp chuột phải vào biểu tượng rồi chọn open. 3.3.2. Các em phải nắm được các nút lệnh nằm trên thanh công cụ. Để một bài soạn thảo nhanh và đẹp đòi hỏi chúng ta phải nắm vững từng nút lệnh và tác dụng của các nút lệnh đó. Ví dụ: Để căn chỉnh một đoạn văn bản theo yêu cầu của bài các em cần nắm được nút lệnh nào để căn chỉnh. Để căn chỉnh chứng ta có 4 nút lệnh sau: căn thẳng lề trái, lề phải, căn giữa và căn đều và biểu tượng của các kiểu căn lề này là: . 3.3.3. Một số kỹ năng và thao tác soạn thảo văn bản. Giáo viên: Trần Quốc Trầm -5- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Đầu tiên giáo viên hướng dẫn cho học sinh nắm rõ khái niệm ký tự, từ, câu, dòng, đoạn trong soạn thảo văn bản các ký tự. Ký tự là những con số, chữ, các ký tự đặc biệt…Phần lớn tất cả các ký tự này được nhập từ bàn phím. Khi soạn thảo văn bản, đối tượng chủ yếu ta thường xuyên phải tiếp xúc là các ký tự. Các ký tự phần lớn được gõ vào trực tiếp từ bàn phím. Nhiều ký tự khác ký tự trắng ghép lại với nhau thành một từ. Tập hợp các từ kết thúc bằng dấu ngắt câu, ví dụ dấu chấm (.) gọi là câu. Nhiều câu có liên quan với nhau hoàn chỉnh về ngữ nghĩa nào đó tạo thành một đoạn văn bản. Trong các phần mềm soạn thảo văn bản, đoạn văn bản được kết thúc bằng cách nhấn phím Enter. Như vậy phím Enter dùng khi cần tạo ra một đoạn văn bản mới. Đoạn là thành phần rất quan trọng của văn bản. Nhiều định dạng sẽ được áp đặt cho đoạn như căn lề, kiểu dáng… Nếu trong một đoạn văn bản, ta cần ngắt xuống dòng, lúc đó dùng tổ hợp Shift+Enter. Thông thường, giãn cách giữa các đoạn văn bản sẽ lớn hơn giữa các dòng trong một đoạn. Tiếp theo là nguyên tắc tự xuống dòng của từ trong soạn thảo Văn bản. Trong quá trình soạn thảo văn bản, khi gõ đến cuối dòng, phần mềm sẽ thực hiện động tác tự xuống dòng. Nguyên tắc của việc tự động xuống dòng là không được làm ngắt đôi một từ. Do vậy nếu không đủ chỗ để hiển thị cả từ trên hàng, máy tính sẽ ngắt cả từ đó xuống hàng tiếp theo. Vị trí của từ bị ngắt dòng do vậy phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau như độ rộng trang giấy in, độ rộng cửa sổ màn hình, kích thước chữ. Do đó, nếu không có lý do để ngắt dòng, ta cứ tiếp tục gõ dù con trỏ đã nằm cuối dòng. Việc quyết định ngắt dòng tại đâu sẽ do máy tính lựa chọn. Cách ngắt dòng tự động của phần mềm hoàn toàn khác với việc ta sử dụng các phím tạo ra các ngắt dòng “nhân tạo” như các. phím Enter, Shift+Enter hoặc Ctrl+Enter. Nếu ta sử dụng các phím này, máy tính sẽ luôn ngắt dòng tại vị trí đó. Giáo viên: Trần Quốc Trầm -6- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Nguyên tắc tự xuống dòng của từ là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của soạn thảo văn bản trên máy tính. Đây là đặc thù chỉ có đối với công việc soạn thảo trên máy tính và không có đối với việc gõ máy chữ hay viết tay. Chính vì điều này mà đã nảy sinh một số quy tắc mới đặc thù cho công việc soạn thảo trên máy tính. - Học sinh cần quan sát và thực hiện các thao tác khi sử dụng chuột như kéo thả, nhấp chuột… - Cho học sinh gõ nội dung đoạn văn bản vào máy tính. Trọng khi gõ thì con trỏ di chuyển liên tục từ trái sang phải và tự động xuống dòng khi hết một dòng. Ngoài ra giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh các phím mũi tên (dùng để di chuyển), phím end … - Hướng dẫn cho các em nắm được quy tắc gõ văn bản là “gõ chữ trước bỏ dấu sau”. - Hướng dẫn các em nắm vững quy tắc gõ chữ tiếng việt với các kiểu gõ là Telex và Vni. - Cuối cùng là hướng dẫn cho học sinh nắm được một số nguyên tắc cơ bản cần lưu ý khi soạn thảo sau: - Khi soạn thảo văn bản không dùng phím Enter để điều khiển xuống dòng. Trong soạn thảo văn bản trên máy tính hãy để cho phần mềm tự động thực hiện việc xuống dòng. Phím Enter chỉ dùng để kết thúc một đoạn văn bản hoàn chỉnh. Chú ý rằng điều này hoàn toàn ngược lại so với thói quen của máy chữ. Với máy chữ chúng ta luôn phải chủ động trong việc xuống dòng của văn bản. - Giữa các từ chỉ dùng một dấu trắng để phân cách. Không sử dụng dấu trắng đầu dòng cho việc căn chỉnh lề. Một dấu trắng là đủ để phần mềm phân biệt được các từ. Khoảng cách thể hiện giữa các từ cũng do phần mềm tự động tính toán và thể hiện. Nếu ta dùng nhiều hơn một dấu cách giữa các từ phần mềm sẽ không tính toán được chính xác khoảng cách giữa các từ và vì vậy văn bản sẽ được thể hiện rất xấu. Giáo viên: Trần Quốc Trầm -7- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm - Các dấu ngắt câu như chấm (.), phẩy (,), hai chấm (:), chấm phảy (;), chấm than (!), hỏi chấm (?) phải được gõ sát vào từ đứng trước nó, tiếp theo là một dấu trắng nếu sau đó vẫn còn nội dung. Nếu như các dấu ngắt câu trên không được gõ sát vào ký tự của từ cuối cùng, phần mềm sẽ hiểu rằng các dấu này thuộc vào một từ khác và do đó có thể bị ngắt xuống dòng tiếp theo so với câu hiện thời và điều này không đúng với ý nghĩa của các dấu này. - Các dấu mở ngoặc và mở nháy đều phải được hiểu là ký tự đầu từ, do đó ký tự tiếp theo phải viết sát vào bên phải của các dấu này. Tương tự, các dấu đóng ngoặc và đóng nháy phải hiểu là ký tự cuối từ và được viết sát vào bên phải của ký tự cuối cùng của từ bên trái. 3.4. Hiệu quả đạt được: Với những biện pháp trên, tôi nhận thấy chất lượng học sinh ngày càng được nâng cao trong việc học môn Tin học, học sinh đều có sự tiến bộ, giờ học diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên, học sinh không còn có cảm giác ngại thực hành mà tranh nhau xung phong trả lời lý thuyết cũng như luyện tập thực hành. Các em tham gia vào các hoạt động cần cù, vô tư, hào hứng. Sau đây là kết quả so sánh giữa năm học 2017 – 2018 với năm học 20162017 kết quả khảo sát học sinh soạn thảo văn bản của khối 5 của trường tiểu học Thuận An có kết như sau: Trước khi áp dụng sáng kiến tỉ lệ học sinh khối 5 soạn thảo văn bản có tỉ lệ như sau: Thời gian Tổng số Hoàn thành Tỉ lệ Hoàn thành tốt Tỉ lệ Năm học 2016-2017 171 106 61,99% 65 38,01% Sau khi áp dụng sáng kiến tỉ lệ học sinh của khối 5 soạn thảo văn bản đạt tỉ lệ như sau: Thời gian Tổng số Giáo viên: Trần Quốc Trầm Hoàn thành -8- Tỉ lệ Hoàn thành tốt Tỉ lệ Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Năm học 2017-2018 174 Sáng kiến kinh nghiệm 46 26,46% 128 73,56% Qua đó cho chúng ta thấy tỉ lệ hoàn thành tốt của học sinh soạn thảo văn bản tăng lên 35%. 3.5. Bài học kinh nghiệm: Giúp cho học sinh phát triển kỹ năng sử dụng máy tính nói chung và kỹ năng soạn thảo nói riêng trong môn học cũng như áp dụng vào những môn học khác. Đồng thời giúp học sinh có điều kiện và trao đổi thông tin, nâng cao trình độ Tin học, có hiểu biết thêm về môn Tin học này. Để nắm vững kiến thức tốt thì các em cần nắm vững cả lý thuyết và thực hành. Các em không chỉ nắm vững kiến thức soạn thảo văn bản mà còn cảm thấy phấn khởi, thích thú khi học môn này, tiếp thu nhanh học tập có kết quả hơn. Trên đây chỉ là một số phương pháp mà tôi đã sử dụng khi dạy, những phương pháp đó đã mang lại kết quả trong tiết dạy. Tuy nhiên, nó cũng chưa thể tốt là tròn trịa được, bởi vì đối với hôm qua, hôm nay thì ngày mai đã khác, chắc chắn phải mở rộng, sáng tạo nhiều hơn để phù hợp và đảm bảo yêu cầu với phương pháp giáo dục mới. 4. Đề xuất, kiến nghị: * Đối với nhà trường Tham mưu với các cấp quản lý giáo dục để tăng cường hơn nữa các trang thiết bị hiện đại phục vụ cho giáo dục. Trong các buổi họp phụ huynh ban lãnh đạo nhà trường cũng như các thầy cô giáo chủ nhiệm động viên, khuyến khích phụ huynh trang bị cho con em mình một chiếc máy vi tính để tạo điều kiện tốt nhất cho các em học tập. * Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo. Tham mưu với các cấp quản lý, tạo điều kiện thuận lợi về việc cấp bổ sung máy vi tính cho các trường trong thị xã. Giáo viên: Trần Quốc Trầm -9- Năm học 2017-2018 Trường Tiểu học Thuận An Sáng kiến kinh nghiệm Trên thực tế, việc ứng dụng sáng kiến này mới chỉ trong một phạm vi hẹp, vì thế cũng chưa thể đánh giá được toàn diện và chính xác nhất những ưu điểm và hạn chế của nó trong dạy học. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ cùng những lời góp ý chân thành từ các cấp lãnh đạo và các thầy cô giáo để sáng kiến ngày một hoàn thiện hơn. 5. Khả năng, đối tượng và địa chỉ áp dụng: Sáng kiến kinh nghiệm này đối với tất cả mọi người đều áp dụng được đặc biệt là các bạn học sinh mới bắt đầu làm quen và sử dụng máy tính thì đạt hiệu quả cao. Khi áp dụng đòi hỏi tính kiên trì luyện tập và nghiêm túc soạn thảo văn bản. XÁC NHẬN HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ CHỦ TỊCH Thuận An, ngày 15 tháng 5 năm 2018 NGƯỜI VIẾT BÁO CÁO Trần Quốc Trầm Giáo viên: Trần Quốc Trầm - 10 - Năm học 2017-2018