Tài liệu Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học.

“Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” ĐỘI THIẾU NIÊN TIỀN PHONG HỒ CHÍ MINH LIÊN ĐỘI TRƯỜNG TIỂU HỌC “B” THẠNH MỸ TÂY Sáng kiến kinh nghiệm Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG THỰC HÀNH NGHI THỨC ĐỘI TRONG LIÊN ĐỘI TRƯỜNG TIỂU HỌC Lĩnh vực: Công tác Đội Người thực hiện: Hồ Mẫn Xuyên Chức vụ: Giáo viên – Tổng phụ trách Đội Đơn vị: Trường tiểu học B Thạnh Mỹ Tây Năm học: 2014 - 2015 **************** 1 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” I. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI: Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh là: “ Tổ chức của Thiếu nhi Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phụ trách” Nội dung này khẳng định Thiếu niên Việt Nam có một tổ chức đại diện cho mình và của mình, có tính quần chúng và tính cách mạng, đi theo con đường của Bác Hồ kính yêu và sự nghiệp đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của dân tộc. Đội được khẳng định là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, nó thể hiện sự lớn mạnh của Đội trong quá trình hoạt động, tạo cho Đội viên được giáo dục và tự giáo dục thông qua các hoạt động tập thể mà Đội tổ chức. Hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức cho các em thiếu nhi thông qua các hoạt động Đội nhằm giúp các em nâng cao nhận thức về lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, sự hiểu biết về truyền thống dân tộc, truyền thống cách mạng của Đảng, của Đoàn, của Đội. Từ đó xây dựng tình cảm tốt đẹp cho các em Đội viên, nâng cao lòng yêu nước tinh thần tự lập tự cường, truyền thống bất khuất, kiên cường, song rất giàu lòng nhân ái của dân tộc, biết ơn những anh hùng, liệt sĩ và cả những người đang ngày đêm nuôi nấng dạy dỗ mình. Qua hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức Đội còn góp phần làm cho các em Đội viên phát triển lòng nhân ái, lòng vị tha, kích thích tính tích cực trong hoạt động chính trị - xã hội góp phần vào việc xây dựng cộng đồng. Các em là thành viên của tổ chức Đội, phải thực hiện các nhiệm vụ chung của Đội đó là: + Đội viên phải thực hiện Điều lệ Đội, nghi thức Đội và chương trình rèn luyện Đội viên, thể hiện tính kỉ luật của Đội viên đối với tổ chức của mình. + Thể hiện trách nhiệm của Đội viên đối với tổ chức của mình là giúp cho Đội phát triển về số lượng, chất lượng đồng thời cũng thể hiện tình cảm, sự nhiệt tình của cá nhân trong quá trình giúp đỡ bạn mình vào Đội. Điều đó một lần nữa khẳng định: Tổ chức Đội là một tổ chức không thể thiếu trong các nhà trường Trung học cơ sở và Tiểu học. Nếu hướng dẫn các em thực hiện đúng theo Điều lệ Đội và thực hành đúng nghi thức Đội thì sẽ góp phần giáo dục các em trở thành con ngoan trò giỏi, xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước. Từ việc nghiên cứu và hiểu được tầm quan trọng của tổ chức Đội và việc hướng dẫn thực hành nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh trong nhà trường nói chung và trường Tiểu học B Thạnh Mỹ Tây nói riêng, tôi xin được mạnh dạn đưa ra sáng kiến về “ Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội trong Liên đội trường Tiểu học” với mong muốn sẽ góp phần nâng cao hoạt động Đội trong nhà trường, đặc biệt là kĩ năng thực hiện 7 yêu cầu Đội viên của các em. II. TÍNH KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI: 1. Cơ sở lí luận vấn đề: Để thực hiện tốt 7 yêu cầu Đội viên và thực hành thành thạo các kĩ năng nghi thức Đội, trước hết chúng ta phải hiểu “ Khái niệm, ý nghĩa vai trò của nghi thức Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh”. 2 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” 1.1/ Khái niệm về nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh. Nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh là một phương tiện giáo dục của Đội. Đặc trưng của nghi thức Đội là nó được thể hiện thông qua các biểu trưng, ngôn ngữ, lời nói và các nghi lễ, thủ tục để giáo dục Đội viên. Trong các nghi lễ, thủ tục hàng ngày và trong các ngày hoạt động quy mô, chính thức của Đội, nghi thức Đội được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc. Trong mọi hoạt động rèn luyện của Đội nghi thức tạo thành thói quen, nề nếp tốt cho đội viên trong tổ chức Đội. Góp phần khẳng định vai trò của tổ chức Đội trong sự nghiệp giáo dục. Nghi thức Đội ngày càng hoàn thiện cùng với sự phát triển của tổ chức Đội phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của đất nước và đáp ứng những nhu cầu của Đội viên. 1.2/ Ý nghĩa, vai trò của nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh. Nghi thức Đội là một hoạt động giáo dục đặc trưng cho Đội TNTP Hồ Chí Minh. Thông qua hoạt động này, tổ chức Đội được củng cố, phát triển và khẳng định vị trí, vai trò của mình với xã hội. Nghi thức Đội nhằm giáo dục toàn diện cho các em Đội viên mà trước hết là giáo dục ý thức tổ chức kỉ luật, tinh thần trách nhiệm trước tập thể, tạo nên tình cảm gắn bó, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau để cùng tiến bộ. Hoạt động nghi thức Đội giúp các em có thể lực cường tráng, khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, tháo vát. Góp phần tạo nên vẻ đẹp cho người Đội viên, đẹp trong lời nói và đẹp trong hành động. Hoạt động nghi thức Đội tốt sẽ tạo thành thói quen, nề nếp tốt trong sinh hoạt hàng ngày cho tập thể và cá nhân đội viên như: trang phục đẹp, gọn gàng, sạch sẽ, ra vào lớp đúng giờ, trật tự, vệ sinh ngăn nắp… Để có được những Đội viên khoẻ mạnh, tháo vát nhanh nhẹn, gọn gàng, có ý thức tổ chức kỉ luật, có tinh thần trách nhiệm và biết đoàn kết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Vấn đề đặt ra ở đây là phải rèn kĩ năng. Kĩ năng là yếu tố quyết định đến sự thành công của việc thực hiện đúng, thành thạo Nghi thức Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. 2. Thực trạng của việc rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội trong nhà trường tiểu học hiện nay. Bản thân tôi ra trường và về công tác tại trường Tiểu học B Thạnh Mỹ Tây được 14 năm và trực tiếp làm Giáo viên tổng phụ trách Đội được 9 năm tôi thấy rằng: Để tổ chức Đội trong nhà trường hoạt động được như đúng yêu cầu của Điều lệ Đội TNTP Hồ Chí Minh đã đề ra là một vấn đề hết sức nan giải, đặc biệt là tổ chức các hoạt động nghi thức Đội cho thiếu nhi trong trường tiểu học, phần lớn thời gian dành để cho các em học tập. Mỗi tuần chỉ có thể bố trí được 01 buổi để hoạt động Đội lồng ghép vào chương trình GDNGLL nên chất lượng các buổi hoạt động chưa thật sự cao. Muốn thực hiện tốt các động tác về Nghi thức Đội, không thể không nghiên cứu kĩ về Nghi thức Đội và phương pháp tập luyện về Nghi thức Đội, đặc biệt là biện pháp rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội cho đội viên. Để tổ chức tốt việc này, các giáo viên TPT 3 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” Đội cần có tài liệu cung cấp những kiến thức lí thuyết về các động tác thực hành Nghi thức Đội, và các biện pháp cụ thể cho từng động tác. Với tinh thần và ý thức bù lấp những thiếu hụt trên, Bản thân tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến này với hy vọng góp ý kiến sao cho việc hướng dẫn thực hiện Nghi thức Đội trong trường học đạt kết quả cao. Đồng thời Đội viên sẽ nắm được các kĩ năng thực hành Nghi thức Đội một cách thành thạo và chính xác nhất, góp phần nâng cao chất lượng các hoạt động Đội trong trường tiểu học nói chung và trường tiểu học B Thạnh Mỹ Tây nói riêng. 2.1/ Thực trạng về việc thực hành nghi thức Đội đối với giáo viên Tổng phụ trách: - Đa số giáo viên chưa qua nghiệp vụ công tác đội, mà hầu hết là giáo viên chủ nhiệm lớp rồi chuyển sang làm công tác phụ trách đội; nên gặp rất nhiều khó khăn và lúng túng trong các khâu tổ chức vui chơi, sinh hoạt theo chủ điểm tuần tháng… Chưa phối hợp với giáo viên chủ nhiệm nên ảnh hưởng đến việc tổ chức hay giáo dục cho các em còn gặp nhiều hạn chế. - Đối với giáo viên Tổng phụ trách khi hướng dẫn thực hành nghi thức đội cho các em đội viên thường làm theo những hình thức sau: + Do địa bàn đơn vị trường thuộc vùng sâu, sân tập còn hạn chế nên giáo viên tổng phụ trách thường xuyên cho các em thực hành các nghi thức đội vào ngày thứ 7. Từ đó ảnh hưởng đến sự tiếp thu của các em rồi dẫn đến kết quả không cao. + Sân bãi hẹp giáo viên cho các em luyện tập theo nhóm nhưng sự giám sát luyện tập của giáo viên đối với các em còn hạn chế do số đội viên quá đông từ đó nhiều em đội viên nói chuyện riêng ít tham gia luyện tập ảnh hưởng đến kết quả sinh hoạt. + Giáo viên tổng phụ trách khi tổ chức thực hành hướng dẫn các động tác chưa sâu, chưa cụ thể chỉ hướng dẫn một vài lần rồi chuyển sang động tác khác. Trong quá trình hướng dẫn thực hành các động tác lại quá nhanh, nhiều em đội viên không quan sát kịp. * Ví dụ: Hướng dẫn cho các em thực hành động tác “Đằng sau ..... quay” giáo viên chỉ thực hành một vài lần cho các em nhìn thấy nhưng không phân tích rõ từng cử động. Từ đó nhiều em đội viên đã không nắm được, dẫn đến không thực hành được. 2.2/ Thực trạng về việc thực hành nghi thức Đội của học sinh: Trong những năm gần đây phong trào hoạt đông Đội và thực hành Nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh đã và đang được các nhà trường quan tâm và đưa vào các hoạt động ngoại khoá, đặc biệt là các trường Tiểu học. Song qua thực tế ở tại nhà trường thì thấy rằng: Phần lớn các Đội viên chưa nắm vững 7 yêu cầu Đội viên dẫn đến việc thực hành Nghi thức Đội đạt kết quả chưa cao. Mặt khác, GV - TPT Đội là chuyên trách, nhưng trường loại 2 thì phải dạy 6 tiết / tuần, về GDNGLL và chuyên môn nghiệp vụ công tác Đội phần lớn là tự tìm tòi và học hỏi các bậc đàn anh đi trước và thông qua các buổi chuyên đề do Ban chủ nhiệm Câu lạc bộ Khăn quàng đỏ tổ chức, bản thân tự nghiên cứu tài liệu, tự nghĩ, tự làm; Ban chỉ huy Liên đội thiếu ổn định, thay đổi theo từng năm nên gặp rất nhiều khó khăn trong công tác bồi dưỡng cán bộ chỉ huy mang tính chất lâu dài. Học sinh phần lớn là con em nhà nghèo, ít có điều kiện giao lưu với bạn bè nên còn e dè 4 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” nhút nhát, chưa phát huy được tính tự quản, chưa chủ động tham gia các hoạt động của Đội đặc biệt là rất nhiều em chưa thực hiện được các kĩ năng thực hành nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh. Cụ thể dựa vào kết quả kiểm tra Chuyên hiệu “ Nghi thức đội” của toàn Liên đội khi chưa ứng dụng các biện pháp của sáng kiến cụ thể như sau: Năm học 2011-2012 Tổng số Đội viên 355 KẾT QUẢ CUỐI NĂM Giỏi Khá Trung bình SL TL % SL TL % SL TL % 75 21,12% 100 28,16% 180 50,70% Chính vì vậy mà trong các đợt kiểm tra về chuyên hiệu “Nghi thức Đội” của các năm học trước chất lượng chưa được như mong muốn. Sau những năm làm GV -TPT Đội tôi đã tìm tòi nghiên cứu và đã tìm ra được giải pháp để khắc phục tình trạng trên. 3. Các biện pháp đã tiến hành giải quyết vấn đề. 3.1/ Phương pháp hướng dẫn thực hành nghi thức Đội của GV- TPT Đội. Để thực hiện thành công công tác rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội cho thiếu niên thì đòi hỏi người GV – TPT Đôị cần phải có các yếu tố sau: + Thứ nhất: GV- TPT Đội phải có phẩm chất đạo đức tốt, có lập trường tư tưởng vững vàng. + Thứ hai: GV- TPT Đội là người có tấm lòng yêu trẻ, say sưa với nghề nghiệp, ưa thích hoạt động chính trị – xã hội. + Thứ ba: GV- TPT Đội phải có năng lực sư phạm vững vàng. + Thứ tư: GV- TPT Đội phải có năng lực về tổ chức và chỉ đạo các hoạt động Đội. + Thứ năm: GV - TPT Đội phải nắm vững nghiệp vụ và phương pháp công tác Đội. Như vậy, 5 yếu tố đặc trưng cho năng lực và phẩm chất của người GV - TPT Đội là những đòi hỏi khách quan của công tác Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh và phong trào Thiếu nhi trong những điều kiện mới của cách mạng Việt Nam. Để có thể hướng dẫn cho Đội viên về nghi thức Đội, người phụ trách Đội nhất thiết phải là người thành thục và giỏi nghi thức Đội. Bản thân cần được đào tạo, có trình độ sư phạm và khả năng tiếp cận với đối tượng Thiếu nhi, yêu quý Thiếu nhi và thích làm việc với Thiếu nhi. Đồng thời khi hướng dẫn nghi thức Đội cho các em Thiếu nhi ở các độ tuổi khác nhau phụ trách Đội không được nóng vội, phải có thái độ ôn tồn, hoà nhã, vui vẻ nhưng dứt khoát. Nghi thức Đội phải được thực hiện theo quy trình từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp… Phải hướng dẫn cho các em nhận thức được ý nghĩa , tầm quan trọng và biểu trưng của nghi thức Đội, các kĩ năng cơ bản của người Đội viên rồi mới chuyển sang các động tác phối hợp phức tạp của cá nhân và tập thể. Để học và thực hiện nghi thức Đội có hiệu quả tốt nhất, GV- TPT Đội nhắc Đội viên phải thực hiện các yêu cầu sau: 5 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” + Phải có thái độ đúng đắn, nghiêm túc và kiên trì. + Phải có trang phục cá nhân gọn gàng chuẩn mực. + Phải tập trung chú ý ghi chép và nghe lệnh của người chỉ huy. + Khi thực hiện động tác phải nhanh nhẹn, dứt khoát, rõ ràng theo khẩu lệnh và sự hướng dẫn của người chỉ huy. Trước hết yêu cầu học sinh nắm được nội dung 7 yêu cầu của người Đội viên. Đó là: 1. Thuộc và hát đúng Quốc ca, Đội ca và một số bài hát truyền thống; 2. Thắt khăn, tháo khăn quàng đỏ; 3. Chào kiểu Đội viên Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh; 4. Cầm cờ, giương cờ, vác cờ, kéo cờ; 5. Hô - Đáp khẩu hiệu Đội; 6. Thực hiện các động tác cá nhân tại chỗ, di động, các động tác trong đội hình đội ngũ và Nghi lễ của Đội; 7. Biết 3 bài trống qui định. + GV-TPT nói ý nghĩa của từng yêu cầu, đồng thời làm mẫu động tác và hướng dẫn học sinh thực hiện bằng phương pháp ngắn gọn, dễ hiểu nhất. + Học sinh quan sát từng bước của từng động tác đến tổng thể của từng động tác. + Giáo viên hỏi: Động tác này được thực hiện như thế nào? + Học sinh mô tả và thực hiện lại. + Giáo viên theo dõi uốn nắn sửa sai. Ví dụ : GV hướng dẫn học sinh động tác “ Chào kiểu Đội viện TNTP Hồ Chí Minh”. Trước hết GV phải nói cho học sinh hiểu rằng: Tay giơ lên đầu biểu hiện Đội viên luôn đặt lợi ích của Tổ quốc và tập thể trên hết, 5 ngón tay khép kín tượng trưng cho măng non mọc thẳng, cánh tay hướng trước tượng trưng luôn “ Sẵn sàng” hành động theo khẩu hiệu của Đội và chỉ chào khi đeo Khăn quàng đỏ và Huy hiệu Đội. Sau đó GV hướng dẫn cụ thể động tác “Chào” như sau: - Đội viên thực hiện động tác “Chào” ở tư thế nghiêm. mặt hướng về phía chào, chào bằng tay phải. Các ngón tay khép kín, các ngón tay cao quá đỉnh đầu, bàn tay cách thuỳ trái khoảng 5 cm. Bàn tay thẳng với cánh tay dưới, khuỷu tay chếch ra phía trước, cánh tay trên tạo với thân người một góc khoảng 130 0 . Đưa tay lên chào và đưa xuống theo đường ngắn nhất. - GV dùng phương pháp thuyết trình kết hợp với trực quan để hướng dẫn học sinh. Khi nói đến động tác nào GV thực hiện động tác đó, làm như vậy học sinh sẽ dễ hiểu và thực hiện tốt hơn. Sau đó cho học sinh thực hiện tập luyện nhiều lần bằng phương pháp chia nhóm, cá nhân, tự kiểm tra đánh giá giữa các tổ với nhau… 6 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” Kinh nghiệm cho thấy rằng khi hướng dẫn động tác nào thì phải hướng dẫn kĩ và cho học sinh tập luyện nhiều lần thì các em sẽ ghi nhớ tốt hơn và thực hiện tốt hơn động tác đó. Với các động tác tiếp theo như: Thắt, tháo khăn. Cầm cờ, giương cờ, vác cờ, kéo cờ. Các động tác tại chỗ và di động… GV cũng dùng phương pháp hướng dẫn tương tự như động tác Chào kiểu Đội viên ( thuyết trình kết hợp trực quan) 3.2/ Biện pháp rèn kĩ năng tìm hiểu nội dung và hướng dẫn thực hành nghi thức đội đối với đội viên: Nghi thức là một phương tiện giáo dục của Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, với những qui định biểu hiện bằng ngôn ngữ, hình thức tượng trưng, thủ thuật, nghi lễ và đội ngũ, nghi thức cũng góp phần mạnh mẽ vào việc xây dựng phương pháp giáo dục toàn diện, mang nét đặc trưng của đội. Trong đó nổi bật là giáo dục ý thức kĩ luật, tư thế và tác phong tinh thần tập thể của đội viên. Vì thế nghi thức đội được tiến hành thường xuyên trong mọi hoạt động rèn luyện của đội để tạo thành thói quen, nề nếp tốt đối với đội viên trong tổ chức Đội. Do đó việc tiến hành giáo dục bằng nghi thức đội đòi hỏi phải mang tính thuyết phục cao, tính nghiêm túc, chính xác và thống nhất. Có như vậy mới làm cho nghi thức đội trở thành nhu cầu thực sự của mỗi đội viên. - Yêu cầu: Đội viên phải cơ bản nắm được nội dung 7 yêu cầu của người đội viên như: Thuộc hát đúng bài Quốc ca, Đội ca và một số bài hát truyền thống; Thắt khăn và tháo khăn quàng đỏ; Chào kiểu đội viên thiếu niên tiền phong; cầm cờ, giương cờ, vác cờ, kéo cờ; Hô, đáp khẩu hiệu đội, các động tác cá nhân di động và tại chỗ, Trống đội. - Một số biện pháp hướng dẫn thực hành nghi thức đội: + Giáo viên tổng phụ trách tổ chức triển khai các nội dung cơ bản để cho các em ghi chép đọc và ghi nhớ ở trên lớp. + Học sinh đọc và biết các nội dung về Nghi thức đội các em phải có sổ học tập và hoạt động đội hằng ngày. + Cần ghi nhớ và học thuộc các nội dung quan trọng mà giáo viên Tổng phụ trách hướng dẫn, cụ thể từng nội dung rõ ràng dễ hiểu để các em thực hiện đạt kết quả tốt hơn trong những lần sinh hoạt đội. + Hướng dẫn cho các em tinh thần tự quản, tính kĩ luật, hình thành động cơ, thái độ giúp cho các em thích thú trong việc rèn luyện bản thân, góp phần xây dựng Đội ngày càng vững mạnh. - Đội viên phải trả lời các câu hỏi do giáo viên Tổng phụ trách đưa ra. (Lưu ý câu hỏi đưa ra cho các em trả lời dễ hiểu ngắn gọn đúng vào trọng tâm của nội dung của các nghi thức). Ví dụ minh họa: sau khi đội viên đã học và nắm vững nội dung thực hành nghi thức Đội các em cần trả lời một số câu hỏi như sau: + Hãy nêu 7 yêu cầu của người đội viên ? 7 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” + Hãy nêu cách chào theo kiểu đội viên ? + Hãy nêu lại khẩu hiệu Đội ? + Theo em người đội viên phải có những tác phong và chuẩn mực nào ? - Học sinh trả lời: 1. Động tác thắt - tháo khăn quàng đỏ; 2. Động tác chào; 3. Hát đúng Quốc ca, Đội ca; 4. Hô đáp khẩu hiệu Đội; 5. Cầm cờ, giương cờ, vác cờ; 6. Đánh 3 bài trống trống chào cờ, Chào mừng và trống hành tiến; 7. Các động tác cá nhân di động và tại chỗ. - Đội viên đứng ở tư thế nghiêm, mắt hướng về phía trước, chào bằng tay phải, các ngón tay khép kín, giơ lên đầu cách thùy trán khoảng 5 cm, bàn tay thẳng với cánh tay và tạo với thân người một góc khoảng 130o. - Khẩu hiệu đội “Vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; vì lý tưởng Bác Hồ vĩ đại - sẵn sàng”. - Người đội viên phải có tác phong nhanh nhẹn, chuẩn mực tích cực trong các phong trào, gương mẫu.... 3.3/ Biện pháp rèn kĩ năng quan sát, mô tả và thực hành nghi thức Đội: - Yêu cầu: Đối với đội viên cần thực hiện đúng các thao tác mà giáo viên Tổng phụ trách hướng dẫn. - Biện pháp cần thực hiện các động tác sau: + Giáo viên Tổng phụ trách đội cần làm mẫu và hướng dẫn thực hiện động tác thực hành nghi thức đội (Ví dụ: Chào kiểu đội viên Đội thiếu niên tiền phong) Sau khi cho đội viên quan sát xong giáo viên đặt một số câu hỏi đối với các động tác vừa hướng dẫn VD: Chào theo kiểu đội viên động tác này được thực hiện như thế nào? Đội viên nêu lại các động tác chào theo kiểu đội viên và cho các em thực hành, giáo viên theo dõi uốn nắn sữa sai để các em thực hiện đúng động tác chào… Sau đó cho đội viên thực hiện động tác chào (theo từng cá nhân, phân đội, chi đội). Cứ như thế GV có thể hướng dẫn lần lượt 7 yêu cầu đối với đội viên một cách dễ dàng theo kế hoạch. - Để các em thực hành 7 yêu cầu nghi thức đội một cách thành thạo đòi hỏi giáo viên tổng phục trách đội phải sắp xếp cho các em thực hành những động tác từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp theo một quy trình nhất định; trong quá trình hướng dẫn các em thực hành phải tuân thủ 1 nguyên tắc là xong động tác này mới chuyển sang tập động tác khác, tránh tình trạng tập một lúc nhiều nội dung, nhiều yêu cầu gây chán nản cho đội viên. 8 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” - Sau mỗi động tác giáo viên phải tổ chức cho các em một hình thức giải trí như tổ chức trò chơi, kể chuyện, hát, múa… - Để giúp giáo viên có thời gian sửa sai trong thực hành cho các em, trước hết cần lựa chọn những đội viên có năng khiếu chỉ huy để bồi dưỡng các em. Thường xuyên tổ chức thi chỉ huy đội ở liên đội lựa chọn ra những em có năng khiếu về công tác đội. * Cách thức hướng dẫn chỉ huy đội: - Tập các khẩu lệnh: Khi hô phải rõ dự lệnh và động lệnh hô to cho cả chi đội đều nghe thấy. Chỉ huy kiểm tra hiệu quả của khẩu lệnh nếu đội viên chưa thực hiện xong động tác thì chưa chuyển sang tập động tác khác. Chỉ huy muốn giỏi, thì người chỉ huy phải hô đúng, dõng dạc các khẩu lệnh và động lệnh trong Nghi thức đội. VD: Quay phải, quay trái, quay đằng sau: Người chỉ huy cần nắm và thực hiện tốt như: Khi quay trái, chỉ huy hô “bên trái – quay”, đồng thời quan sát xem các bạn có thực hành đúng hay không để sửa sai uốn nắn. Tương tự hô “ bên phải – quay”; “đằng sau – quay”; cứ như thế các em sẽ thực hiện tốt công tác chỉ huy. Lưu ý: Trước khi chỉ huy hô phải làm một số động tác như: xác định vị trí đứng của người chỉ huy, tác phong người chỉ huy, địa điểm tập của chi đội… 3.4/ Tập luyện kết hợp phát huy tính tự quản của BCH Liên Đội. Trước hết phải chọn ra được đội ngũ BCH Liên đội khoảng 11 đến 15 em, là những đội viên tiêu biểu, có tác phong nhanh nhẹn, chững chạc, có năng lực tổ chức và khả năng nói trước đám đông, biết hô khẩu lệnh to rõ ràng có động lệnh, dự lệnh, biết chọn địa hình, vị trí tập hợp… Đội ngũ chỉ huy Liên đội phải được tập huấn cơ bản trước, phải thực hiện thành thạo 7 yêu cầu Đội viên để có thể giúp Tổng phụ trách Đội tập luyện cho các Chi đội và kèm các Đội viên yếu. + GV chia Liên đội thành 7 Chi đội và mỗi Chi đội cử một thành viên trong BCH Liên đội đến kèm và hướng dẫn Chi đội tập luyện. 3.5/ Tổ chức kiểm tra đánh giá việc thực hiện 7 yêu cầu Đội viên thông qua hội thi nghi thức Đội. Đây là một buổi sinh hoạt Đội kết hợp hoạt động ngoại khoá vừa mang tính kiểm tra đánh giá các bài học nghi thức Đội vừa mang tính giáo dục cao. Bởi lẽ học nghi thức Đội mà không được thực hành thì Đội viên sẽ không hiểu hết được ý nghĩa, vai trò của nghi thức đối với công tác Đội đồng thời các em được thực hiện cả 7 yêu cầu Đội viên theo một hệ thống. 4. Các tồn tại nẩy sinh trong quá trình tổ chức: Việc thực hành đúng Nghi thức Đội có một vị trí rất quan trọng trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Song việc tập luyện Nghi thức Đội cho đội viên không phải là dễ. Qua thực tế cho thấy việc dạy Nghi thức Đội hiện nay ở trường tiểu học vẫn còn tồn tại những thuận lợi và khó khăn sau: 4.1/ Thuận lợi: 9 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” Về phía GV-TPT: Bản thân tôi nhận thức đầy đủ về vai trò của người GV- TPT và về chương trình rèn luyện Nghi thức Đội, thấy được việc dạy thực hành Nghi thức Đội là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, mà bản thân mỗi GV- TPT cần phải cố gắng nhiều mới làm được. Về phía học sinh: Hầu hết các em đều ngoan, có ý thức chấp hành kỉ luật. Có cố gắng trong luyện tập thực hành các động tác về Nghi thức Đội để đạt kết quả cao. Về các thuận lợi khác: Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác Đội của nhà trường hiện nay tương đối đầy đủ. Nhà trường đã trang bị cho Đội: trống đội, loa máy, sân bãi… đặc biệt Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo chủ nhiệm (anh chị phụ trách Chi đội) của trường đều nhiệt tình quan tâm đến các phong trào hoạt động Đội. 4.2/ Tồn tại: Bên cạnh những thuận lợi như đã nêu trên, thì việc rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội cho đội viên vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn: * Về học sinh: +Học sinh ở tiểu học còn nhỏ, sức chú ý tập trung chưa cao, mặt khác thời lượng để luyện tập Nghi thức Đội thì có hạn, vì thế trong một vài buổi tập, GV-TPT cũng không có đủ thời gian để quan tâm đến từng đội viên. + Nhà trường còn chưa sắp xếp được một buổi sinh hoạt Đội cụ thể để các em được sinh hoạt và học Nghi thức Đội. * Về Giáo viên Tổng phụ trách Đội: + Bản thân tôi là giáo viên và được phân công làm công tác Đội, không được đào tạo chính quy tại trường sư phạm. Về chuyên môn nghiệp vụ công tác Đội chủ yếu là tự tìm tòi nghiên cứu nên còn gặp rất nhiều khó khăn. + Việc dạy thực hành Nghi thức Đội đòi hỏi người GV-TPT Đội phải có chuyên môn cũng như tài nghệ sư phạm. Trong thực tế không phải mọi GV-TPT đều có năng lực, nghiệp vụ chuyên sâu. Điều đó đòi hỏi bản thân tôi là GV-TPT cần tự học, tự bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ chuyên môn của mình, để có thể làm tốt nhiệm vụ được giao và nâng cao chất lượng thực hành nghi thức Đội trong nhà trường. 5. Kết quả đạt được: Nhờ sự vận dụng những biện pháp rèn luyện kĩ năng thực hành nghi thức Đội ở trên mà kết quả thực hiện các hoạt động Đội đạt được như sau: - Hoạt động tập thể dục, múa hát giữa giờ ra chơi: 100% đội viên, nhi đồng biết tập hợp đội hình hành dọc, hàng ngang, vòng tròn nhanh, khoảng cách đều và đúng quy định. Giúp cho việc tập trung đội hình các buổi chào cờ đầu tuần, tập thể dục, múa hát tập thể đảm bảo thời gian, đội hình đều và đẹp. - 100% đội viên hát đúng Quốc ca, Đội ca và thực hiện tốt các động tác về Nghi thức Đội trong nghi lễ chào cờ đầu tuần. - 100% Chi đội có đội trống, đội cờ và người chỉ huy thực hành thành thạo các động tác về Nghi thức Đội. 10 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” - Qua kiểm tra Chuyên hiệu “ Nghi thức đội” của toàn Liên đội khi đã ứng dụng các biện pháp ở trên của sáng kiến mang lại kết quả như sau: Năm học Tổng số Đội viên KẾT QUẢ CUỐI NĂM Giỏi Khá Trung bình SL TL % SL TL % SL TL % 2012 – 2013 326 100 30,67% 150 46,01% 76 23,21% 2013 – 2014 340 135 39,70% 160 47,05% 45 13,23% 90 39,82% 105 46,46% 31 13,71% 2014 – 2015 (định tính cuối HKI) 226 (khối 4-5) Qua kết quả kiểm tra ở bảng trên, ta thấy số lượng đội viên, thực hành kĩ năng Nghi thức Đội đạt khá, giỏi hàng năm có tăng (năm sau cao hơn năm trước) chiếm trên 75% và số lượng đội viên đạt mức trung bình được giảm qua hàng năm. III. TÍNH THỰC TIỂN CỦA ĐỀ TÀI: 1. Tác dụng của sáng kiến kinh nghiệm qua thực tiễn áp dụng: Sau khi áp dụng đúng những phương pháp yêu cầu về thực hành sinh hoạt nghi thức đội đã đem lại hiệu quả chuyến biến cao hơn hẳn so với khi chưa áp dụng đúng những yêu cầu và phương pháp, cụ thể. Đối với đội viên khi học tập cũng như thực hành nghi thức đội, đội viên luôn có thái độ đúng đắn, nghiêm túc hơn và biết kiên trì học tập, trang phục cá nhân, đầu tóc, quần áo, tác phong có nhiều thay đổi, gọn gàng, nhanh nhẹn. Đặc biệt nâng cao được sự hiểu biết của các em về công tác đội thu hút được các em tham gia và luyện tập nghi thức đội nhiệt tình. Thông qua các hoạt động kiểm tra, công nhận các chuyên hiệu trong chương trình rèn luyện đội viên và chương trình dự bị đội viên, qua đó lựa chọn đội viên tiêu biểu, xuất sắc để khen thưởng, động viên. Từ những biện pháp thực hành nêu trên trong năm học 2012-2013 và năm học 2013-2014 công tác đội đã đạt được kết quả như sau: - Tỷ lệ học sinh trong tuổi đội được kết nạp vào đội đạt 100% vượt 20% so với năm học 2011-2012. - Đội viên hoàn thành chuyên hiệu nghi thức đội đạt 100% vượt 5% so với năm học trước. - Số lượng chỉ huy đội thành thạo về thực hành nghi thức đội 35 em vượt 10 em so với năm học 2011-2012. - Đội viên nắm vững 7 yêu cầu nghi thức đội đạt 80% vượt 20% so với năm học 2011-2012. 11 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” - Trong năm học 2011-2012 Liên đội tham gia hội thi “Nghi thức đội – Múa hát sân trường” cấp huyện đạt giải Nhì đồng đội. - Trong năm học 2012-2013 Liên đội tham gia hội thi “Nghi thức đội” cấp huyện đạt giải Nhất đồng đội. - Trong năm học 2012 - 2013 và năm học 2013 - 2014 đều được công nhận là Liên đội mạnh cấp xã. 2. Phạm vi tác dụng của sáng kiến kinh nghiệm. Từ việc tìm hiểu những yêu cầu về nội dung thực hành Nghi thức Đội cần có của học sinh và từ thực tiễn làm công tác Tổng phụ trách Đội, tôi đã đề xuất một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội. Các kĩ năng cơ bản bao gồm: Kĩ năng tìm hiểu nội dung về Nghi thức Đội; Kĩ năng quan sát, mô tả và thực hiện các động tác theo mẫu; Kĩ năng thực hành các động tác Nghi thức Đội; Kĩ năng thực hành Nghi thức Đội cho cán bộ chỉ huy Đội. Các kĩ năng này được xây dựng trên cơ sở đảm bảo mục tiêu, yêu cầu về thực hiện Nghi thức Đội. Bản thân đã vận dụng các biện pháp trên được 02 năm và thấy mang lại hiệu quả cao, học sinh tiếp thu nắm vững 7 kỹ năng mà người đội viên cần có. Vì thế, với sự nhạy bén của các đồng chí TPT đội có thể vận dụng các biện pháp này để tổ chức cho liên đội ngày càng thành thạo các kĩ năng trở thành liên đội mạnh cấp xã và cấp huyện. Sáng kiến này có thể áp dụng rộng rãi ở tất cả các trường tiểu học trong toàn huyện và có thể nhân rộng ra các huyện khác trong toàn tỉnh. 3. Bài học kinh nghiệm. Bản thân là giáo viên Tổng phụ trách đội trước hết phải thực sự là một người cán bộ mẫu mực, người tổ chức hợp lí, người thay thế Hiệu trưởng quản lý toàn bộ học sinh của trường, hiểu được những tâm sinh lý, những mong muốn của từng lứa tuổi, những khó khăn của gia đình học sinh, những điều kiện của địa phương. Tổng phụ trách phải thực sự là cầu nối với các tổ chức trong và ngoài nhà trường, cũng là người xử lý kịp thời các thông tin với tư cách là nhà sư phạm mẫu mực. Hoạt động Đội có một vị trí quan trọng trong nhà trường, nó đã góp phần tích cực trong việc giáo dục nhân cách, đạo đức cho học sinh, tạo hứng thú trong học tập cho các em mỗi khi đến trường. Có thể khẳng định rằng, hoạt động Đội là lực lượng giáo dục không thể thiếu được trong và ngoài nhà trường đã giúp cho đội viên luôn có sự chủ động, tự giác nhắc nhở các em trong quá trình học tập và sinh hoạt của mình. Vì vậy muốn xây dựng Liên đội mạnh, trước hết việc thực hành nghi thức đội và lựa chọn cán bộ chỉ huy đội là biện pháp cực kỳ quan trọng để giáo dục, rèn luyện đội viên hoàn thành tốt vai trò và nhiệm vụ xứng đáng là con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, người đội viên tốt, gương mẫu… IV. KẾT LUẬN: Sáng kiến kinh nghiệm về “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội trong Liên đội trường Tiểu học” là một cố gắng của bản thân tôi thể hiện sự đổi mới về phương pháp tổ chức hoạt động Đội trong nhà trường. 12 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” Việc tiến hành giáo dục bằng Nghi thức Đội đòi hỏi phải có tính thuyết phục cao, tính nghiêm túc, tính chính xác và thống nhất. Có như vậy mới làm cho Nghi thức Đội trở thành nhu cầu thực sự của mỗi Đội viên, Nhi đồng và tập thể Đội. Sáng kiến này tôi muốn đi sâu phân tích các biện pháp rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội để làm cơ sở lí luận cho việc vận dụng các biện pháp làm nâng cao kĩ năng thực hành Nghi thức Đội cho học sinh. Trong quá trình nghiên cứu tiếp thu sáng kiến kinh nghiệm không tránh khỏi thiếu sót, rất mong sự đóng góp của các cấp quản lý giáo dục và hội đồng khoa học cấp trên để cho sáng kiến được hoàn thiện hơn. Tôi hy vọng những kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần tháo gỡ những vướng mắc cho giáo viên Tổng phụ trách đội trong việc tổ chức các hoạt động Đội trong nhà trường góp phần thúc đẩy phong trào hoạt động đội ngày một vững mạnh hơn. Thạnh Mỹ Tây, ngày 12 tháng 12 năm 2014 Người thực hiện Hồ Mẫn Xuyên MỤC LỤC Trang 13 “Một số biện pháp rèn kĩ năng thực hành nghi thức đội trong liên đội trường tiểu học” I. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI: …………………………………………..….. II. TÍNH KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI: ……………………………………... 1. Cơ sở lí luận vấn đề: ……………………………………………………... 1.1/ Khái niệm về nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh. 1.2/ Ý nghĩa, vai trò của nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh. 2. Thực trạng của việc rèn kĩ năng thực hành nghi thức Đội trong nhà trường tiểu học hiện nay. …………………………………………………………. 2.1/ Thực trạng về việc thực hành nghi thức Đội đối với giáo viên Tổng phụ trách: 2.2/ Thực trạng về việc thực hành nghi thức Đội của học sinh: 3. Các biện pháp đã tiến hành giải quyết vấn đề. …………………………. 3.1/ Phương pháp hướng dẫn thực hành nghi thức Đội của GV- TPT Đội. 3.2/ Biện pháp rèn kĩ năng tìm hiểu nội dung và hướng dẫn thực hành nghi thức đội đối với đội viên: 3.3/ Biện pháp rèn kĩ năng quan sát, mô tả và thực hành nghi thức Đội: 3.4/ Tập luyện kết hợp phát huy tính tự quản của BCH Liên Đội. 3.5/ Tổ chức kiểm tra đánh giá việc thực hiện 7 yêu cầu Đội viên thông qua hội thi nghi thức Đội. 4. Các tồn tại nẩy sinh trong quá trình tổ chức: …………….……………….. 4.1/ Thuận lợi: 4.2/ Tồn tại: 5. Kết quả đạt được: ………………………………………………………… III. TÍNH THỰC TIỂN CỦA ĐỀ TÀI: …………………………………….. 1. Tác dụng của sáng kiến kinh nghiệm qua thực tiễn áp dụng: ……………. 2. Phạm vi tác dụng của sáng kiến kinh nghiệm. ........................................... 3. Bài học kinh nghiệm. ................................................................................. IV. KẾT LUẬN: ……………………………………………………………. 2 2 2 3 5 9 10 11 11 12 12 12 DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT - TNCS: Thanh niên cộng sản. - GDNGLL: Giáo dục ngoài giờ lên lớp. -TNTP: Thiếu niên tiền phong. - GV: Giáo viên. - TPT: Tổng phụ trách. - VD: Ví dụ. - GV-TPT: Giáo viên - tổng phụ trách. - BCH: Ban chỉ huy. TÀI LIỆU THAM KHẢO - Cẩm nang Tổng phụ trách đội. - Cẩm nang chương trình rèn luyện phụ trách đội – Nhà xuất bản thanh niên. 14