LuËn v¨n tèt nghiÖp
Môc lôc
Lêi më ®Çu ………………………………………………………………. 04
Ch−¬ng I:
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn kinh doanh vµ
hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i
I. Kh¸i qu¸t vÒ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i …………... 06
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i vèn kinh doanh ……………………………... 06
1.1. Kh¸i niÖm vèn kinh doanh ……………………………………….. 06
1.2. Ph©n lo¹i vèn kinh doanh ………………………………………… 07
2. §Æc ®iÓm cña vèn kinh doanh ………………………………………... 09
2.1. §Æc ®iÓm cña vèn l−u ®éng ………………………………………. 09
2.2. §Æc ®iÓm cña vèn cè ®Þnh ………………………………………... 10
3. Vai trß cña vèn kinh doanh …………………………………………... 11
II. Néi dung vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ……………... 13
1. Vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ………………………… 13
1.1. Thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn l−u ®éng ……………………………… 13
1.2. Nguån cña vèn l−u ®éng …………………………………………. 16
2. Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ………………………….. 17
2.1. Thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn cè ®Þnh ……………………………….. 17
2.2. Nguån cña vèn cè ®Þnh …………………………………………… 20
3. Sù cÇn thiÕt cña viÖc sö dông vèn kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong c¸c
doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ……………………………………………... 20
III. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i …………………………………………………….. 21
1. C¸c nh©n tè chñ quan ………………………………………………… 21
2. C¸c nh©n tè kh¸ch quan ……………………………………………… 23
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch−¬ng II
Thùc tr¹ng sö dông vèn kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu
B¾c T©y Nguyªn
I. §Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt cña c«ng ty x¨ng dÇu B¾c T©y Nguyªn …... 25
1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty ………………………… 25
1.1. Giai ®o¹n tõ n¨m 1976 ®Õn n¨m 1993 …………………………… 25
1.2. Giai ®o¹n tõ n¨m 1993 ®Õn nay ………………………………….. 26
2. HÖ thèng tæ chøc, chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c phßng ban ………….. 26
2.1. Bé m¸y tæ chøc, qu¶n lý ………………………………………….. 27
2.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c phßng ban vµ bé phËn trùc thuéc ….. 27
3. §Æc ®iÓm kinh doanh cña c«ng ty ……………………………………. 30
3.1. MÆt hµng kinh doanh ……………………………………………... 30
3.2. Ph¹m vi kinh doanh ………………………………………………. 31
3.3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ……………………………………. 32
II. Thùc tr¹ng t×nh h×nh sö dông vèn kinh doanh cña c«ng ty x¨ng dÇu B¾c
T©y Nguyªn ……………………………………………………………... 36
1. Kh¸i qu¸t vÒ vèn kinh doanh cña c«ng ty …..………………………... 36
2. T×nh h×nh qu¶n lý, sö dông vèn l−u ®éng cña c«ng ty …..…………… 39
2.1. T×nh h×nh sö dông vèn l−u ®éng ………………………………….. 39
2.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn l−u ®éng ………………………… 44
2.2.1. Ph©n tÝch chung ……………………………………………….. 44
2.2.2. Ph©n tÝch tèc ®é lu©n chuyÓn cña vèn l−u ®éng ……………… 46
3. T×nh h×nh qu¶n lý, sö dông vèn cè ®Þnh cña c«ng ty ..……………….. 51
3.1. T×nh h×nh sö dông vèn cè ®Þnh …………………………………… 51
3.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ………………………….. 55
III. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh sö dông vèn cña c«ng ty x¨ng dÇu B¾c
T©y Nguyªn …………………………………………………………… 59
1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc ……………………………………………… 59
2. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i …………………………………………….. 60
3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng yÕu kÐm trªn ……………………………….. 61
3.1. Nguyªn nh©n chñ quan …………………………………………… 61
3.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan ………………………………………… 62
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch−¬ng III
Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu B¾c T©y Nguyªn
I. Môc tiªu, ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng cña c«ng ty nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö
dông vèn trong thêi gian tíi …………………………………………….. 65
1. Môc tiªu ®Þnh h−íng …………………………………………………. 66
2. Môc tiªu cô thÓ ………………………………………………………. 67
II. Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh …. 67
1. C¸c biÖn ph¸p chung nh»m b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ………………. 68
1.1. Tæ chøc kinh doanh n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ ………………………… 68
1.2. Gi¶m thiÓu chi phÝ kinh doanh …………………………………… 70
1.3. §¶m b¶o an toµn vÒ vèn kinh doanh ……………………………... 71
1.4. T¨ng c−êng ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt kinh
doanh ………………………………………………………………. 72
1.5. Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª vµ bé m¸y tæ chøc qu¶n lý tµi
chÝnh ……………………………………………………………….. 73
2. BiÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh …………………... 74
2.1. §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n cè ®Þnh ……………………… 74
2.2. Hoµn thiÖn chÕ ®é khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ……………………… 74
2.3. §æi míi c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n ……………….. 75
2.4. TiÕn hµnh nh−îng b¸n, thanh lý tµi s¶n thu håi vèn kinh doanh …. 76
3. BiÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l−u ®éng …………………. 76
3.1. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý c«ng nî ………………………………….. 76
3.2. X¸c ®Þnh nhu cÇu vµ huy ®éng vèn hîp lý ……………………….. 77
3.3. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c ®Þnh møc vËt t− ……………………... 79
3.4. Chñ ®éng duy tr× l−îng tån kho hîp lý …………………………... 79
3.5. Nghiªn cøu, ¸p dông c¸c h×nh thøc ®Çu t− ra ngoµi doanh nghiÖp .. 80
III. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ c¬ quan qu¶n lý cÊp
trªn …………………………………………………………………….. 81
1. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng …………………… 81
2. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ………….. 82
KÕt luËn ………………………………………………………………….. 84
Tµi liÖu tham kh¶o ………………………………………………………. 85
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi Më ®Çu
§Êt n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn theo m« h×nh kinh tÕ thÞ
tr−êng ®Þnh h−íng xb héi chñ nghÜa, do vËy qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp
cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi cho phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn nµy. H¬n n÷a,
n−íc ta ®b vµ sÏ héi nhËp chñ ®éng, hiÖu qu¶ vµo khu vùc AFTA/ASEAN,
møc ®é më cöa thÞ tr−êng hµng ho¸, dÞch vô, tµi chÝnh, ®Çu t− sÏ ®¹t ngang
b»ng víi c¸c n−íc trong khèi ASEAN, tõng b−íc t¹o ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ,
ph¸p lý ®Ó héi nhËp s©u h¬n vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, th× vÊn ®Ò qu¶n
lý ®iÒu hµnh vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò quan träng.
Vèn kinh doanh lµ yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong mäi qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®ång thêi còng lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®èi víi
sù t¨ng tr−ëng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. Muèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh ®−îc liªn tôc, doanh nghiÖp ph¶i cã ®ñ vèn ®Çu t− vµo c¸c giai
®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh ®ã. Doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ
ngµy cµng më réng hay kh«ng th× tr−íc hÕt ph¶i sö dông vèn cã hiÖu qu¶.
§iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc, cã
l−îng vèn rÊt lín, lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®ãng vai trß nßng cèt, lµ ®éng lùc ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ.
§èi víi c«ng ty x¨ng dÇu B¾c T©y Nguyªn lµ mét doanh nghiÖp nhµ
n−íc trong lÜnh vùc kinh doanh x¨ng dÇu. §øng tr−íc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch
thøc cña c¬ chÕ thÞ tr−êng, c«ng ty lu«n ph¶i tÝnh to¸n, c©n nh¾c kü l−ìng
tõng tr−êng hîp, tõng thêi kú, ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p tèi −u nh»m gi¶m
bít khã kh¨n. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®ã lµ qu¶n lý, ®iÒu hµnh vèn,
nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong kinh doanh. §©y lµ vÊn ®Ò cã ý
nghÜa quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty. §¶m b¶o cho
c«ng ty cã thÓ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh d−íi t¸c ®éng ngµy cµng m¹nh
mÏ cña c¬ chÕ thÞ tr−êng.
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu
®−îc ë tr−êng, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu B¾c T©y
Nguyªn ”, víi mong muèn cã thÓ ®−a ra mét sè ý kiÕn nh»m c¶i tiÕn c«ng
t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh vèn cña c«ng ty, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh.
LuËn v¨n gåm cã 3 ch−¬ng:
Ch−¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn kinh doanh vµ hiÖu
qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i.
Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng sö dông vèn kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu
B¾c T©y Nguyªn.
Ch−¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
kinh doanh ë c«ng ty x¨ng dÇu B¾c T©y Nguyªn.
Em xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n tíi PGS .TS TrÇn ChÝ Thµnh cïng c¸c
c¸n bé c«ng nh©n viªn phßng kinh doanh, phßng kÕ to¸n thuéc c«ng ty x¨ng
dÇu B¾c T©y Nguyªn ®b tËn t×nh h−íng dÉn, gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt
nµy.
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch−¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn kinh doanh
vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i
I. Kh¸i qu¸t vÒ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng
m¹i:
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i vèn kinh doanh:
1.1. Kh¸i niÖm vèn kinh doanh:
Vèn cã vai trß hÕt søc quan träng ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Do vËy, tõ tr−íc ®Õn nay cã rÊt
nhiÒu quan niÖm vÒ vèn, ë mçi mét hoµn c¶nh kinh tÕ kh¸c nhau th× cã
nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ vèn.
Theo quan ®iÓm cña M¸c, d−íi gãc ®é c¸c yÕu tè s¶n suÊt, M¸c cho
r»ng: Vèn (t− b¶n) lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d−, lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh
s¶n suÊt. §Þnh nghÜa cña M¸c vÒ vèn cã tÇm kh¸i qu¸t lín v× nã bao hµm ®Çy
®ñ b¶n chÊt vµ vai trß cña vèn. B¶n chÊt cña vèn lµ gi¸ trÞ, mÆc dï nã ®−îc
thÓ hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: tµi s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu,
tiÒn c«ng... Tuy nhiªn, do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, M¸c
chØ bã hÑp kh¸i niÖm vÒ vèn trong khu vùc s¶n suÊt vËt chÊt vµ cho r»ng chØ
cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt míi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d− cho nÒn kinh tÕ. §©y lµ mét
h¹n chÕ trong quan niÖm vÒ vèn cña M¸c.
P.A.Samuelson, ®¹i diÖn tiªu biÓu cña häc thuyÕt t¨ng tr−ëng kinh tÕ
hiÖn ®¹i, coi ®Êt ®ai vµ lao ®éng lµ c¸c yÕu tè ban ®Çu s¬ khai, cßn vèn vµ
hµng ho¸ chØ lµ kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt. Vèn bao gåm c¸c lo¹i hµng ho¸ l©u bÒn
®−îc s¶n xuÊt ra vµ ®−îc sö dông nh− c¸c ®Çu vµo h÷u Ých trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt sau ®ã. Mét sè hµng ho¸ vèn cã thÓ tån t¹i trong vµi n¨m, trong khi
®ã mét sè kh¸c cã thÓ tån t¹i trong mét thÕ kû hoÆc l©u h¬n. §Æc ®iÓm c¬
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
b¶n nhÊt cña hµng ho¸ vèn thÓ hiÖn ë chç chóng võa lµ s¶n phÈm ®Çu ra võa
lµ yÕu tè ®Çu vµo trong s¶n xuÊt. VÒ b¶n chÊt vèn lµ ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt
gi¸n tiÕp tèn thêi gian.
David Begg, trong cuèn “Kinh tÕ häc” «ng ®b ®−a ra hai ®Þnh nghÜa vÒ
vèn lµ: Vèn hiÖn vËt vµ vèn tµi chÝnh cïa doanh nghiÖp. Vèn hiÖn vËt lµ dù
tr÷ c¸c hµng ho¸ ®b s¶n xuÊt ra ®Ó s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ kh¸c. Vèn tµi chÝnh
lµ c¸c giÊy tê cã gi¸ vµ tiÒn mÆt cña doanh nghiÖp. Nh− vËy, ®b cã sù ®ång
nhÊt vèn víi tµi s¶n cña doanh nghiÖp trong ®Þnh nghÜa cña David Begg.
Qua c¸c kh¸i niÖm trªn cho thÊy, doanh nghiÖp dï ho¹t ®éng trong bÊt
cø lÜnh vùc nµo còng cÇn cã mét l−îng vèn nhÊt ®Þnh. L−îng vèn ®ã dïng ®Ó
thùc hiÖn c¸c kho¶n ®Çu t− cÇn thiÕt nh− chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chÝ
phÝ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu... Vèn ®−a vµo s¶n xuÊt kinh
doanh cã nhiÒu h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau ®Ó tõ ®ã t¹o ra s¶n phÈm, dÞch
vô phôc vô nhu cÇu thÞ tr−êng. Sè tiÒn mµ doanh nghiÖp thu vÒ sau kh©u tiªu
thô s¶n phÈm, dÞch vô ph¶i bï ®¾p ®−îc c¸c chi phÝ bá ra, ®ång thêi ph¶i cã
lbi. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra liªn tôc ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp.
HiÖn nay kh¸i niÖm vèn kinh doanh ®−îc sö dông phæ biÕn lµ:
Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i (DNTM) lµ biÓu hiÖn
b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n vµ c¸c nguån lùc mµ doanh nghiÖp sö dông
trong ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm:
- Tµi s¶n hiÖn vËt nh−: nhµ kho, cöa hµng, hµng ho¸ dù tr÷...
- TiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ, vµng vµ ®¸ quÝ.
- B¶n quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c.
1.2. Ph©n lo¹i vèn kinh doanh:
Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i cã thÓ ®−îc xem xÐt,
ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc sau:
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
* Theo gi¸c ®é ph¸p luËt:
- Vèn ph¸p ®Þnh: lµ sè vèn tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o n¨ng lùc kinh
doanh ®èi víi tõng ngµnh nghÒ, tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp do ph¸p luËt qui
®Þnh. D−íi møc vèn ph¸p ®Þnh th× kh«ng thÓ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp doanh
nghiÖp.
Theo NghÞ §Þnh 221 vµ 222 H§BT ngµy 23/07/1991 cô thÓ ho¸ mét sè
®iÒu qui ®Þnh trong luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t− nh©n qui ®Þnh:
+ Vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi ngµnh kinh doanh t− liÖu s¶n xuÊt cho c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n lµ 150 triÖu ®ång, c«ng ty cæ phÇn lµ 500 triÖu vµ doanh
nghiÖp t− nh©n lµ 80 triÖu ®ång.
+ Vèn ph¸p ®Þnh cho c¸c cöa hµng dÞch vô cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u
h¹n lµ 50 triÖu ®ång, c«ng ty cæ phÇn lµ 200 triÖu ®ång, doanh nghiÖp t−
nh©n lµ 20 triÖu ®ång.
- Vèn ®iÒu lÖ: lµ sè vèn do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp vµ ®−îc ghi vµo
®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Tuú theo ngµnh nghÒ vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp
nh−ng vèn ®iÒu lÖ kh«ng ®−îc nhá h¬n vèn ph¸p ®Þnh.
* Theo gi¸c ®é h×nh thµnh vèn kinh doanh:
- Vèn ®Çu t− ban ®Çu: lµ sè vèn ph¶i cã khi thµnh lËp doanh nghiÖp, tøc
lµ sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ®¨ng kÝ kinh doanh. §ã lµ vèn ®ãng gãp cña c¸c thµnh
viªn c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty t− nh©n hoÆc vèn
cña nhµ n−íc giao.
- Vèn bæ sung: lµ sè vèn t¨ng thªm do trÝch tõ lîi nhuËn, do ng©n s¸ch
nhµ n−íc cÊp, sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn, do b¸n tr¸i phiÕu… bæ sung
®Ó t¨ng thªm vèn kinh doanh.
- Vèn liªn doanh: lµ vèn do sù ®ãng gãp cña c¸c bªn khi tiÕn hµnh cam
kÕt liªn doanh, liªn kÕt víi nhau trong ho¹t ®éng th−¬ng m¹i, dÞch vô.
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Vèn ®i vay: trong ho¹t ®éng kinh doanh, ngoµi sè vèn chñ së h÷u, vèn
liªn doanh ®Ó cã ®ñ vèn kinh doanh doanh nghiÖp ph¶i ®i vay cña ng©n hµng
trong vµ ngoµi n−íc.
* Theo gi¸c ®é chu chuyÓn vèn kinh doanh:
- Vèn cè ®Þnh: lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm: toµn
bé nh÷ng t− liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ
vµ thêi gian sö dông qui ®Þnh.
- Vèn l−u ®éng: lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n l−u ®éng vµ vèn l−u
th«ng.
+ Tµi s¶n l−u ®éng lµ nh÷ng t− liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ
vµ thêi gian sö dông ®Ó xÕp vµo tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Bé phËn quan träng cña vèn l−u ®éng lµ dù tr÷ hµng ho¸, vèn b»ng
tiÒn nh− tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn mÆt tån quü c¸c kho¶n ph¶i thu ë kh¸ch
hµng...
ViÖc ph©n chia c¸c lo¹i vèn nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong ho¹t ®éng kinh
doanh th−¬ng m¹i. V× tÝnh chÊt cña chóng rÊt kh¸c nhau vµ h×nh thøc biÓu
hiÖn còng kh¸c nhau nªn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p thÝch øng ®Ó n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông c¸c lo¹i vèn nµy.
2. §Æc ®iÓm cña vèn kinh doanh:
2.1. §Æc ®iÓm cña vèn l−u ®éng:
Vèn l−u ®éng dïng trong kinh doanh th−¬ng m¹i tham gia hoµn toµn
vµo qu¸ tr×nh kinh doanh gi¸ trÞ cña nã cã thÓ trë l¹i h×nh th¸i ban ®Çu sau
mçi vßng chu chuyÓn hµng ho¸. Vèn l−u ®éng lu«n lu«n biÕn ®æi h×nh th¸i
tõ tiÒn sang hµng vµ tõ hµng sang tiÒn. Vèn l−u ®éng chu chuyÓn nhanh h¬n
vèn cè ®Þnh. Vèn l−u ®éng bao gåm vèn dù tr÷ hµng ho¸, vèn b»ng tiÒn vµ
tµi s¶n kh¸c.
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Do nhiÖm vô cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i lµ thùc hiÖn l−u chuyÓn
hµng ho¸ vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, v× vËy c¬ cÊu vµ tÝnh chÊt l−u
chuyÓn cña vèn kh¸c h¼n so víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp
th−¬ng m¹i, vèn l−u ®éng lµ kho¶n vèn chiÕm tØ träng lín nhÊt kho¶ng 70 –
80% vèn kinh doanh trong ®ã, bé phËn dù tr÷ hµng ho¸ chiÕm tØ lÖ cao.
ë mçi thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i
th−êng thÓ hiÖn ë c¸c h×nh th¸i kh¸c nhau nh−: hµng ho¸ dù tr÷, vËt t− néi
bé, tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn mÆt tån quÜ, c¸c kho¶n ph¶i thu vµ c¸c kho¶n
ph¶i tr¶.
Tuú tõng doanh nghiÖp, tuú thuéc ph−¬ng thøc vµ lÜnh vùc kinh doanh
mµ vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i sÏ tr¶i qua c¸c thêi kú chu
chuyÓn kh¸c nhau. VÝ dô vèn cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i cã s¶n suÊt gia
c«ng chÕ biÕn kh¸c víi ®¬n vÞ b¸n bu«n, ®¬n vÞ chuyªn b¸n hµng qua kho sÏ
kh¸c víi ®¬n vÞ chØ b¸n hµng chuyÓn th¼ng.
2.2. §Æc ®iÓm cña vèn cè ®Þnh:
Vèn cè ®Þnh biÓu hiÖn d−íi h×nh th¸i tµi s¶n cè ®Þnh. Theo QuyÕt §Þnh
– 1062/TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé Tµi ChÝnh: Mäi t− liÖu lao
®éng vµ mäi kho¶n chi phÝ thùc tÕ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp mµ ®ång thêi thob mbn hai ®iÒu kiÖn: cã thêi h¹n sö dông
tõ 1 n¨m trë lªn vµ cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn th× ®Òu ®−îc coi lµ tµi s¶n
cè ®Þnh.
Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia nhiÒu lÇn vµo qu¸ tr×nh kinh doanh, sau mçi
chu kú kinh doanh vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu, nªn gi¸ trÞ cña
nã ®−îc chuyÓn dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm.
Tµi s¶n cè ®Þnh gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt cña nã trong thêi gian dµi,
chØ t¨ng thªm khi cã x©y dùng c¬ b¶n míi hoÆc mua s¾m. Tµi s¶n cè ®Þnh
hao mßn dÇn, cã hai lo¹i hao mßn: hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh.
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Hao mßn h÷u h×nh phô thuéc møc ®é sö dông tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c
®iÒu kiÖn kh¸c cã ¶nh h−ëng tíi ®é bÒn l©u dµi cña tµi s¶n cè ®Þnh nh−:
+ H×nh thøc vµ chÊt l−îng cña tµi s¶n cè ®Þnh.
+ ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh.
+ ChÕ ®é b¶o vÖ, b¶o d−ìng, s÷a ch÷a, thay thÕ th−êng xuyªn, ®Þnh kú
®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Tr×nh ®é kü thuËt, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng−êi sö dông vµ sù quan
t©m cña cÊp lbnh ®¹o.
+ C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ m«i tr−êng…
- Hao mßn v« h×nh chñ yÕu lµ do tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ míi vµ
n¨ng suÊt lao ®éng xb héi quyÕt ®Þnh.
Tµi s¶n cè ®Þnh chuyÓn ®æi thµnh tiÒn chËm h¬n nh−ng nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh nh−: nhµ cöa, kho tµng, quÇy hµng... l¹i lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ cao,
lµ bé mÆt cña doanh nghiÖp, nªn cã gi¸ trÞ thÕ chÊp ®èi víi ng©n hµng khi
vay vèn.
Ngµy nay, c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i th−êng ®Çu t− vèn cè ®Þnh vµo
x©y dùng nhµ lµm viÖc, cöa hµng ë nh÷ng ®Çu mèi giao th«ng ®Ó tiÖn liªn hÖ
víi kh¸ch hµng vµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh nh− c¸c thiÕt bÞ v¨n phßng ®−îc chó
ý ®Çu t− nh»m thu hót vµ phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n.
3. Vai trß cña vèn kinh doanh:
Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho bÊt cø doanh
nghiÖp, ngµnh nghÒ kinh tÕ kü thuËt, dÞch vô nµo trong nÒn kinh tÕ. §Ó tiÕn
hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc, doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m gi÷ mét l−îng
vèn nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Sè vèn nµy thÓ hiÖn gi¸ trÞ toµn bé tµi s¶n vµ c¸c
nguån lùc cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh. V× vËy vèn kinh
doanh cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp. Cô thÓ:
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i cã vai trß quyÕt
®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña tõng lo¹i h×nh doanh
nghiÖp theo luËt ®Þnh. Nã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, quan träng nhÊt cho sù ra
®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Tuú theo nguån cña vèn kinh
doanh, còng nh− ph−¬ng thøc huy ®éng vèn mµ doanh nghiÖp cã tªn lµ c«ng
ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, doanh nghiÖp t− nh©n, doanh
nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp liªn doanh...
- Vèn kinh doanh lµ mét trong sè nh÷ng tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i qui m«
cña doanh nghiÖp, xÕp lo¹i doanh nghiÖp vµo lo¹i lín, nhá hay trung b×nh vµ
lµ mét trong nh÷ng tiÒm n¨ng quan träng ®Ó doanh nghiÖp sö dông hiÖu qu¶
c¸c nguån lùc hiÖn cã vµ t−¬ng lai vÒ søc lao ®éng, nguån cung øng hµng
ho¸, më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng, më réng l−u th«ng hµng ho¸. Bëi vËy
c¸c doanh nh©n th−êng vÝ “bu«n tµi kh«ng b»ng dµi vèn”.
- Trong c¬ chÕ kinh doanh míi, trong ®iÒu kiÖn më réng quyÒn tù chñ,
tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n suÊt kinh doanh. Vèn kinh doanh bao giê còng
lµ c¬ së, lµ tiÒn ®Ò ®Ó doanh nghiÖp tÝnh to¸n ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l−îc vµ kÕ
ho¹ch kinh doanh. Nã còng lµ chÊt keo ®Ó ch¾p nèi, kÕt dÝnh c¸c qu¸ tr×nh vµ
quan hÖ kinh tÕ vµ nã còng lµ dÇu nhên b«i tr¬n cho cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng
cã hiÖu qu¶.
- Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i lµ yÕu tè gi¸ trÞ. Nã chØ
ph¸t huy ®−îc t¸c dông khi b¶o tån ®−îc vµ t¨ng lªn ®−îc sau mçi chu kú
kinh doanh. NÕu vèn kh«ng ®−îc b¶o toµn vµ t¨ng lªn sau mçi chu kú kinh
doanh th× vèn ®b bÞ thiÖt h¹i, ®ã lµ hiÖn t−îng mÊt vèn. Sù thiÖt h¹i lín sÏ
dÉn ®Õn doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n sÏ lµm cho doanh nghiÖp bÞ
ph¸ s¶n, tøc lµ vèn kinh doanh ®b bÞ sö dông mét c¸ch lbng phÝ, kh«ng hiÖu
qu¶.
II. néi dung Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i.
1. Vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i.
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1.1. Thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn l−u ®éng.
Vèn l−u ®éng lµ biÒu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n l−u ®éng vµ vèn l−u
th«ng. Vèn l−u ®éng biÓu hiÖn ë c¶ hai h×nh th¸i kh¸c nhau lµ: h×nh th¸i hiÖn
vËt vµ h×nh th¸i gi¸ trÞ.
Tµi s¶n l−u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i gåm vËt liÖu ®ãng
gãi, bao b×, nhiªn liÖu, dông cô vµ c¸c thø kh¸c gäi chung lµ vËt t− dïng cho
ho¹t ®éng mua b¸n. Néi dung vËt chÊt cña vèn l−u th«ng trong doanh nghiÖp
th−¬ng m¹i lµ hµng ho¸ ®Ó kinh doanh, tiÒn nhê ng©n hµng thu vµ vèn b»ng
tiÒn. NÕu nh− vèn l−u ®éng cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp s¶n suÊt ®Ó mua
vËt t− cho s¶n suÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, th× ®èi víi doanh nghiÖp th−¬ng
m¹i, vèn l−u ®éng cÇn thiÕt ®Ó dù tr÷ hµng ho¸ phôc vô kinh doanh, ®Ó tæ
chøc c«ng t¸c mua b¸n hµng ho¸.
Vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ®−îc chia thµnh vèn l−u
®éng ®Þnh møc vµ vèn l−u ®éng kh«ng ®Þnh møc.
- Vèn l−u ®éng ®Þnh møc: lµ sè vèn tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh kÕ
ho¹ch l−u chuyÓn hµng ho¸ vµ kÕ ho¹ch s¶n suÊt dÞch vô phô thuéc cña c¸c
doanh nghiÖp trong kú. Vèn l−u ®éng ®Þnh møc gåm cã vèn dù tr÷ vËt t−
hµng ho¸ vµ vèn phi hµng ho¸ ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh kinh doanh.
+ Vèn dù tr÷ hµng ho¸ lµ sè tiÒn dù tr÷ hµng ho¸ ë c¸c kho, cöa hµng,
tr¹m, trÞ gi¸ hµng ho¸ trªn ®−êng vËn chuyÓn vµ trÞ gi¸ hµng ho¸ thanh to¸n
b»ng chøng tõ. Nã nh»m ®¶m b¶o l−îng hµng ho¸ b¸n b×nh th−êng cho c¸c
nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng kh¸c.
Vèn dù tr÷ hµng ho¸ chiÕm tíi 80 – 90% vèn l−u ®éng ®Þnh møc vµ
th−êng chiÕm kho¶ng 50 – 70% trong toµn bé vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i.
+ Vèn phi hµng ho¸ lµ sè tiÒn ®Þnh møc cña vèn b»ng tiÒn. Vèn phi
hµng ho¸ gåm cã vèn b»ng tiÒn vµ tµi s¶n kh¸c.
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
. Vèn b»ng tiÒn gåm cã: tiÒn mÆt tån quü, tiÒn b¸n hµng ch−a nép vµo
ng©n hµng, tiÒn øng kinh phÝ cho c¸c c¬ së, kho¶n tiÒn ®ang chuyÓn.
. Tµi s¶n kh¸c gåm: Bao b×, vËt liÖu bao gãi, c¸c c«ng cô nhá, chi phÝ
®îi ph©n bæ. Ngoµi ra cßn phô tïng thay thÕ vµ dông cô nhá.
- Vèn l−u ®éng kh«ng ®Þnh møc lµ sè vèn l−u ®éng cã thÓ ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ trong s¶n suÊt dÞch vô, nh−ng kh«ng thÓ cã ®ñ
c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n ®Þnh møc ®−îc.
Vèn l−u ®éng kh«ng ®Þnh møc gåm cã: vèn b»ng tiÒn (tiÒn mua hµng vµ
giao cho nh©n viªn ®i mua hµng), tiÒn göi ng©n hµng, tµi s¶n cã kÕt to¸n (c¸c
kho¶n nî nhê ng©n hµng thu, c¸c kho¶n nî ph¶i ®ßi ë kh¸ch hµng, tiÒn øng
tr−íc ®Ó mua hµng, thanh to¸n c«ng nî d©y d−a…), c¸c phÕ liÖu thu nhÆt
trong ngoµi vèn, tµi s¶n chê thanh lý...
* Qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i:
- Víi nh÷ng doanh nghiÖp th−¬ng m¹i thuÇn tuý, th× qu¸ tr×nh chu
chuyÓn cña vèn l−u ®éng th−êng tr¶i qua hai giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n I: Mua hµng ho¸ (T – H), vèn l−u ®éng chuyÓn tõ h×nh th¸i
gi¸ trÞ sang h×nh th¸i hiÖn vËt.
+ Giai ®o¹n II: B¸n hµng ho¸ (H – T’), T’ = T + ∆T, vèn l−u ®éng quay
trë l¹i h×nh th¸i ban ®Çu nh−ng víi sè l−îng lín h¬n.
§Çu tiªn vèn l−u ®éng biÓu hiÖn d−íi h×nh thøc tiÒn tÖ vµ khi kÕt thóc
còng l¹i b»ng h×nh thøc tiÒn tÖ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ hµng ho¸ ®−îc mua vµo
kh«ng ph¶i ®Ó doanh nghiÖp sö dông mµ ®Ó b¸n ra. Hµng ho¸ b¸n ra ®−îc tøc
lµ ®b ®−îc kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ doanh nghiÖp th−¬ng m¹i nhËn ®−îc
tiÒn doanh thu b¸n hµng vµ dÞch vô. Toµn bé vßng chu chuyÓn cña vèn l−u
®éng thÓ hiÖn b»ng c«ng thøc chung T – H – T’, trong ®ã T’ = T + ∆T.
Sù vËn ®éng cña vèn l−u ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng m¹i
lu«n lu«n tr¸i víi sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Khi hµng ho¸ mua vÒ doanh
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
nghiÖp th× ph¶i tr¶ tiÒn, khi xuÊt hµng ra khái doanh nghiÖp th× nhËn ®−îc
tiÒn. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÒn tÖ l¹i ph¶n ¸nh ®óng ®¾n kÕt qu¶
cña ho¹t ®éng kinh doanh: kinh doanh lbi hay lç, møc ®é lbi, lç.
- Víi nh÷ng doanh nghiÖp th−¬ng m¹i cã c¸c ®¬n vÞ s¶n suÊt phô thuéc
(xÝ nghiÖp, x−ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt) th× vèn l−u ®éng cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô
thuéc gåm cã: nguyªn vËt liÖu chÝnh phô, nhiªn liÖu, vèn tiÒn tÖ vµ tµi s¶n cã
kÕt to¸n. Vèn l−u ®éng cña nh÷ng ®¬n vÞ nµy tr¶i qua ba giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n I: BiÕn tiÒn tÖ thµnh dù tr÷ nguyªn vËt liÖu chÝnh phô, nhiªn
liÖu, phô tïng...
+ Giai ®o¹n II: BiÕn nguyªn nhiªn vËt liÖu chÝnh, phô thµnh thµnh phÈm
hµng ho¸ nhê kÕt hîp søc lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng.
+ Giai ®o¹n III: BiÕn thµnh phÈm hµng ho¸ thµnh tiÒn tÖ.
Vèn l−u ®éng phôc vô cho giai ®o¹n I, II lµ vèn s¶n xuÊt, vèn l−u ®éng
ë giai ®o¹n thø III lµ vèn l−u th«ng. Nh− vËy vèn l−u ®éng cña c¸c ®¬n vÞ
s¶n xuÊt phô thuéc gåm cã:
Vèn l−u ®éng
cña ®¬n vÞ
s¶n xuÊt
=
Vèn l−u ®éng
s¶n xuÊt
+ Vèn l−u th«ng
Thµnh phÇn vèn l−u ®éng lµ tæng thÓ c¸c lo¹i vµ c¸c nhãm nh÷ng yÕu
tè vËt chÊt kh¸c nhau (hµng ho¸, nguyªn liÖu, vËt liÖu...) d−íi h×nh th¸i gi¸
trÞ. C¬ cÊu vèn l−u ®éng lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a gi¸ trÞ mçi lo¹i vµ nhãm ®ã so
víi toµn bé gi¸ trÞ vèn l−u ®éng.
Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn l−u ®éng ë c¸c
doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau. §iÒu nµy do ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng
cña ngµnh ®ã quyÕt ®Þnh. Kinh doanh th−¬ng m¹i lµ lÜnh vùc l−u th«ng vµ
ph©n phèi hµng ho¸ nªn vèn l−u ®éng chiÕm tØ lÖ chñ yÕu trong vèn kinh
doanh, thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn cña nã còng kh¸c víi vèn l−u ®éng trong
c«ng nghiÖp vµ x©y dùng.
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1.2. Nguån cña vèn l−u ®éng.
Nguån vèn l−u ®éng cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i gåm vèn tù cã, vèn
coi nh− tù cã vµ vèn ®i vay:
- Vèn tù cã gåm:
+ Nguån vèn ph¸p ®Þnh gåm: nguån vèn l−u ®éng do ng©n s¸ch hoÆc
cÊp trªn cÊp cho ®¬n vÞ (vèn cÊp lÇn ®Çu vµ cÊp bæ sung), nguån vèn cæ phÇn
nghÜa vô do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp hoÆc vèn ph¸p ®Þnh cña chñ xÝ nghiÖp t−
nh©n.
+ Nguån vèn tù bæ sung: h×nh thµnh tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp (th«ng qua c¸c quü khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt), c¸c
kho¶n chªnh lÖch gi¸ hµng ho¸ tån kho.
+ Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt gåm cã c¸c kho¶n vèn cña c¸c ®¬n vÞ
tham gia liªn doanh, liªn kÕt gãp b»ng tiÒn, hµng ho¸, s¶n phÈm, nguyªn
liÖu, vËt liÖu, c«ng cô lao ®éng...
- Vèn coi nh− tù cã: do ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n hiÖn hµnh cã mét sè kho¶n
tiÒn tuy kh«ng ph¶i cña doanh nghiÖp nh−ng cã thÓ sö dông trong thêi gian
rçi ®Ó bæ sung vèn l−u ®éng, ng−êi ta coi nh− lµ vèn tù cã. Thuéc kho¶n nµy
cã: tiÒn thuÕ, tiÒn l−¬ng, b¶o hiÓm xb héi, chi phÝ trÝch tr−íc ch−a ®Õn h¹n
ph¶i chi cã thÓ sö dông vµ c¸c kho¶n nî kh¸c.
- Nguån vèn ®i vay: ®Ó b¶o ®¶m kÞp thêi thanh to¸n víi ng©n hµng trong
khi ch−a b¸n ®−îc hµng hoÆc sù kh«ng khíp trong thanh to¸n, c¸c doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i ph¶i th−êng xuyªn cã liªn hÖ víi c¸c tæ chøc cho vay
nh−: ng©n hµng c«ng th−¬ng, c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng cæ phÇn... ®Ó
vay tiÒn. Nguån vèn ®i vay lµ mét nguån quan träng, tuy nhiªn vay d−íi c¸c
h×nh thøc vay kh¸c nhau cã tØ lÖ lbi suÊt kh¸c nhau vµ ph¶i tr¶ kÞp thêi c¶ vèn
vµ lbi vay khi b¸n ®−îc hµng.
2. Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i.
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
2.1. Thµnh phÇn vµ c¬ cÊu vèn cè ®Þnh.
Vèn cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh. Vèn nµy dïng ®Ó
x©y dùng vµ trang bÞ c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c nhau cña doanh nghiÖp.
Tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ph¶n ¸nh c¬ së vËt chÊt kü
thuËt cña doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh n¨ng lùc kinh doanh hiÖn cã vµ tr×nh ®é
tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña doanh nghiÖp.
§Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña kinh doanh th−¬ng m¹i lµ g¾n liÒn víi qu¸
tr×nh ph©n phèi vµ l−u th«ng hµng hãa. Do ®ã vèn cè ®Þnh cña c¸c doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i th−êng chØ chiÕm kho¶ng 20% trong tæng sè vèn kinh
doanh. Còng nh− c¸c ngµnh kh¸c, trong th−¬ng m¹i vèn cè ®Þnh biÓu hiÖn
d−íi hai h×nh th¸i:
- H×nh th¸i hiÖn vËt: ®ã lµ toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong kinh doanh
cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm: nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc, c«ng cô,
thiÕt bÞ ®o l−êng thÝ nghiÖm, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸...
- H×nh th¸i tiÒn tÖ: ®ã lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ch−a khÊu hao vµ vèn
khÊu hao khi ch−a sö dông ®Ó t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh, lµ bé phËn vèn cè
®Þnh ®b hoµn thµnh vßng lu©n chuyÓn vµ trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu.
Tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau:
- Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm:
+ Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: lµ nh÷ng t− liÖu lao ®éng chñ yÕu, cã h×nh
th¸i vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú
kinh doanh nh−ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i ban ®Çu nh−: kho tµng, nhµ
x−ëng, cöa hµng, m¸y mãc, thiÕt bÞ xÕp dì hµng ho¸...
+ Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i
vËt chÊt thÓ hiÖn mét l−îng gi¸ trÞ ®b ®−îc ®Çu t− cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn
nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÝ dô nh−: chi phÝ sö dông ®Êt,
chi phÝ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ...
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông, cã c¸c nhãm tµi s¶n cè ®Þnh sau:
+ Nhãm tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong kinh doanh: ®ã lµ nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng mua, b¸n, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn hµng
ho¸.
+ Nhãm tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý nh−: nhµ lµm viÖc,
nhµ tiÕp kh¸ch, phßng héi häp, y tÕ, thÓ thao...
+ Nhãm tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho nhu cÇu phóc lîi cña c¸n bé c«ng
nh©n viªn nh− nhµ nghØ, ph−¬ng tiÖn ®−a ®ãn c«ng nh©n...
+ Nhãm tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng ®ang chê sö lý: ®ã lµ nh÷ng tµi
s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp kh«ng cã nhu cÇu, nh÷ng tµi s¶n h− háng ®ang chê
gi¶i quyÕt thanh lý.
- C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ, tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc chia ra thµnh c¸c
lo¹i sau:
+ Nhµ lµm viÖc hµnh chÝnh, nhµ kho, cöa hµng, nhµ ®Ó s÷a ch÷a, ®Ó s¶n
xuÊt n¨ng l−îng, nhµ ®Ó xe, phßng thÝ nghiÖm...
+ C¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ vËt kiÕn tróc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
cho viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô trong kinh doanh th−¬ng m¹i
nh−: cÇu ®Ó bèc dì vËt t−, hµng ho¸, ®−êng « t«, ®−êng d©y t¶i ®iÖn...
+ C¸c c«ng cô, thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph−¬ng tiÖn c©n, ®o, b¶o qu¶n, chøa
®ùng dïng trong kinh doanh nh− c¸c lo¹i c©n, c¸c gi¸ ®Ó chøa hµng, cÇn trôc,
cÇn cÈu, m¸y chuyÓn t¶i, ph−¬ng tiÖn tÝnh to¸n, b¸o ®éng cøu ho¶...
+ C¸c lo¹i dông cô ®å nghÒ chuyªn dïng ®Ó ®ãng gãi hµng ho¸, th¸o
më bao b×, ph©n lo¹i, chuÈn bÞ hµng ho¸...
+ C¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn nh− « t« t¶i, « t« chuyªn dïng, r¬
moãc, xe chuyÓn hµng...
+ C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c kh«ng ë c¸c nhãm kÓ trªn nh− bao b× tµi
s¶n, container...
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- C¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông, tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc chia thµnh:
+ Tµi s¶n cè ®Þnh ®ang sö dông: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh
nghiÖp ®ang sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc phóc lîi,
sù nghiÖp hay an ninh quèc phßng cña doanh nghiÖp.
+ Tµi s¶n cè ®Þnh ch−a cÇn dïng: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cÇn thiÕt cho
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hay c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp
song hiÖn t¹i ch−a cÇn dïng, ®ang ®−îc dù tr÷ ®Ó sö dông sau nµy.
+ Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng chê thanh lý: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh
kh«ng cÇn thiÕt hay kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, cÇn ®−îc thanh lý, nh−îng b¸n ®Ó thu håi vèn ®Çu t− ®b bá ra
ban ®Çu.
Trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i kh«ng ph¶i lóc nµo, ë doanh nghiÖp
nµo còng ®ñ c¸c thµnh phÇn nãi trªn cña tµi s¶n cè ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn, vèn cè ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp sÏ ®−îc t¨ng thªm th«ng qua
x©y dùng, c¶i t¹o, më réng hoÆc mua s¾m míi. Sù xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu
c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh sÏ lµm cho thµnh phÇn cña tµi s¶n cè ®Þnh ngµy cµng
phong phó, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña doanh nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i.
C¬ cÊu tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ®−îc tÝnh b»ng c¸c
lo¹i, sè l−îng tµi s¶n cè ®Þnh vµ tû träng cña mçi lo¹i so víi toµn bé tµi s¶n
cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu ®ã vµ sù thay ®æi cña nã lµ nh÷ng chØ tiªu
quan träng nãi lªn tr×nh ®é kü thuËt vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh
doanh cña ngµnh l−u th«ng hµng ho¸. Nã ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña
tõng doanh nghiÖp vµ gióp cho viÖc x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng t¸i s¶n xuÊt më
réng tµi s¶n cè ®Þnh.
ChØ tiªu c¬ cÊu TSC§
=
Gi¸ trÞ mét lo¹i TSC§
* 100%
Gi¸ trÞ toµn bé TSC§
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
2.2. Nguån cña vèn cè ®Þnh.
Còng nh− vèn l−u ®éng, vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i ®−îc
h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh−:
- Nguån vèn ph¸p ®Þnh: gåm vèn cè ®Þnh do ng©n s¸ch, do cÊp trªn cÊp
ph¸t cho doanh nghiÖp, vèn cæ phÇn do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp b»ng tµi s¶n cè
®Þnh, hoÆc vèn ph¸p ®Þnh do chñ xÝ nghiÖp bá ra ban ®Çu khi thµnh lËp xÝ
nghiÖp t− nh©n.
- Nguån vèn tù bæ sung: gåm vèn cè ®Þnh cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®b
®−îc ®Çu t− hoÆc mua s¾m b»ng quü xÝ nghiÖp.
- Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt: gåm c¸c kho¶n vèn do c¸c ®¬n vÞ
tham gia liªn doanh, liªn kÕt gãp b»ng tµi s¶n cè ®Þnh vµ b»ng vèn ®Çu t− x©y
dùng c¬ b¶n ®b hoµn thµnh.
3. Sù cÇn thiÕt cña viÖc sö dông vèn kinh doanh cã hiÖu qu¶
trong c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i.
Sö dông vèn trong kinh doanh th−¬ng m¹i lµ mét kh©u cã tÇm quan
träng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña kinh doanh v× bÊt cø kh©u nµo trong kinh
doanh còng liªn quan ®Õn vÊn ®Ò sö dông vèn. Tuy nhiªn, viÖc sö dông vèn
kinh doanh l¹i lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña tÊt c¶ c¸c kh©u, c¸c bé phËn trong
kinh doanh, tõ ph−¬ng h−íng kinh doanh ®Õn c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc
hiÖn, còng nh− sù qu¶n lý, h¹ch to¸n theo dâi, kiÓm tra, nghÖ thuËt kinh
doanh vµ c¬ héi kinh doanh.
Môc tiªu còng nh− ý t−ëng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ h−íng
tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ trªn c¬ së khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó mäi
nguån lùc s½n cã. ChÝnh v× thÕ, c¸c nguån lùc kinh tÕ trªn c¬ së khai th¸c vµ
sö dông, ®Æc biÖt lµ nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã
t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Khai th¸c sö
dông c¸c tiÒm lùc vÒ vèn sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ thùc sù cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ
20
- Xem thêm -
.PDF 
85 
104 
74 
