Tài liệu Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phát hành sách tại tổng công ty sách việt nam.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Môc ®Ých cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn. Lîi nhuËn lµ nhu cÇu tÊt yÕu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Lîi nhuËn ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Bëi vËy mµ c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lu«n t×m mäi c¸ch nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Ngµy nay, cïng víi xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Nhµ níc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn víi khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cña c¸c níc trªn thÕ giíi, do ®ã c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ phÇn. §ã võa lµ ®éng lùc, thêi c¬ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, nhng ®ång thêi xu thÕ héi nhËp còng mang ®Õn nh÷ng th¸ch thøc, trë ng¹i míi mµ dÔ dµng nhËn ra nhÊt lµ sù c¹nh tranh. Còng chÝnh v× c¹nh tranh ra ®êi vµ ngµy mét khèc liÖt do ®ã lîi nhuËn dµnh cho c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng khan hiÕm. Tríc th¸ch thøc ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng v¬n lªn vµ t×m ra con ®êng cho chÝnh m×nh, bëi trong c¹nh tranh thêng kh«ng cã kh¸i niÖm song hµnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp ®Òu cã ph¬ng ph¸p riªng phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p c¬ b¶n nhÊt, thêng ®îc c¸c doanh nghiÖp lùa chän lµ lµm t¨ng lîi nhuËn trªn mét ®ång chi phÝ, cã nghÜa lµ cÇn ph¶i gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ cã thÓ cho viÖc s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn gi¸ b¸n kh«ng thay ®æi th× ®iÒu nµy ®em ®Õn c¬ héi nhiÒu h¬n cho doanh nghiÖp. Qua ®ã cho thÊy viÖc qu¶n lÝ chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ môc tiªu quan träng cña doanh nghiÖp v× thùc chÊt cña h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. Víi vai trß quan träng nh vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp , ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i lµm sao tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch khoa häc, thèng nhÊt, kÞp thêi ®Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa ®ã, do vËy kho¶ng thêi gian thùc tÕ t¹i c«ng ty xi m¨ng H¶i Phßng lµ c¬ héi ®Ó em cã thÓ hiÓu s©u h¬n cho lÝ luËn ®ã.Vµ ®©y còng lµ nguyªn nh©n khiÕn em chän ®Ò tµi: “tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm t¹i c«ng ty xi m¨ng h¶i phßng” cho bµi luËn v¨n cña m×nh, ®Ò tµi ®îc chia thµnh 3 ch¬ng: Ch¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Xi m¨ng H¶i Phßng. Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Xi m¨ng H¶i Phßng. Ph¹m ThÞ Mai Anh 1 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Tuy nhiªn, lÇn ®Çu tiªn tiÕp cËn víi thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n, víi ®Ò tµi mang tÝnh chÊt tæng hîp vµ thêi gian h¹n chÕ nªn luËn v¨n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o vµ gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n tµi chÝnh cña c«ng ty Xi m¨ng H¶i Phßng ®Ó luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn h¬n. Cuèi cïng, Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o phan quang niÖm cïng toµn thÓ c¸c thÇy, c« gi¸o trong khoa kÕ to¸n, c¸c c«, chó, anh, chÞ trong phßng kÕ to¸n cña c«ng ty xi m¨ng H¶i Phßng ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi luËn v¨n nµy. H¶i Phßng, th¸ng 5 n¨m 2006 Sinh viªn Ph¹m ThÞ Mai Anh Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I. Sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1. Chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè c¬ b¶n lµ lao ®éng, t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng vµ sÏ t¹o ra gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. §ã lµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu, nh÷ng chi phÝ nµy lµ chi phÝ lao ®éng vËt ho¸. Cßn tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng khi tham gia vµo s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ cña s¶n phÈm th× ®îc gäi lµ chi phÝ lao ®éng sèng. Nh vËy chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. XÐt vÒ thùc chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù chuyÓn dÞch vèn cña doanh nghiÖp vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh nhÊt ®Þnh, lµ vèn cña doanh nghiÖp bá vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lÝ vµ h¹ch to¸n kinh doanh. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ tËp hîp theo tõng k×: hµng th¸ng, quÝ, n¨m, phï hîp víi k× b¸o c¸o. 1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¹m ThÞ Mai Anh 2 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, ®Ó phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lÝ vµ h¹ch to¸n th× kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc s¾p xÕp c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau vµo tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông kiÓm tra vµ ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ vµ h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh»m nhËn biÕt mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, chi phÝ cña doanh nghiÖp ®îc chia ra nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: * Ph©n theo yÕu tè chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× nh÷ng chi phÝ cã cïng tÝnh chÊt, cïng néi dung kinh tÕ th× ®îc xÕp vµo mét yÕu tè mµ kh«ng cÇn xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, theo ®ã toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh 5 yÕu tè chi phÝ: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ... mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong k×. + Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn trong doanh nghiÖp. + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh tiÒn ®iÖn, níc... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh ngoµi c¸c chi phÝ nªu trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho viÖc x¸c ®Þnh c¸c ®Þnh møc vÒ vèn lu ®éng, gióp cho doanh nghiÖp lËp c¸c dù to¸n chi phÝ vµ kiÓm tra ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa lín trong viÖc qu¶n lÝ chi phÝ cho biÕt tØ träng vµ kÕt cÊu cña tõng lo¹i chi phÝ trong tæng chi phÝ vµ cung cÊp sè liÖu ®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. * Ph©n lo¹i theo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ ®îc chia ra theo c¸c kho¶n môc theo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh÷ng chi phÝ nµo cã cïng c«ng dông, thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh th× ®îc tÝnh vµo mét kho¶n môc chi phÝ, bao gåm c¸c kho¶n môc sau: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c ngoµi s¶n xuÊt. + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Bao gåm nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng ngoµi hai kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp nªu trªn. Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm chi phÝ nh©n viªn qu¶n lÝ, ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng... C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho doanh nghiÖp kiÓm tra, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®ång thêi lµ tµi liÖu tham kh¶o ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cho k× sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú, theo ®ã chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh: + Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): BiÕn phÝ lµ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ cã quan hÖ tØ lÖ thuËn víi biÕn ®éng vÒ møc ®é ho¹t ®éng, thuéc vÒ chi phÝ nµy gåm cã CPNVLTT, CPNCTT, gi¸ vèn cña hµng ho¸ mua vµo ®Ó b¸n, chi phÝ bao b× ®ãng gãi, hoa hång b¸n hµng... Ph¹m ThÞ Mai Anh 3 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Chi phÝ cè ®Þnh(®Þnh phÝ): Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng biÕn ®æi khi møc ®é ho¹t ®éng thay ®æi. Thuéc vÒ chi phÝ nµy cã mét sè yÕu tè cña chi phÝ SXC nh: chi phÝ khÊu hao nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông trong ph©n xëng( theo ph¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n)... + Chi phÝ hçn hîp: Lµ nh÷ng chi phÝ bao gåm c¶ chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông ®èi víi qu¶n trÞ chi phÝ vµ gi¸ thµnh, t¸c dông trong ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh, ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ ®îc kÕt chuyÓn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX vµ mèi quan hÖ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ gåm: + Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng cpsx cã quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm hoÆc mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu tõ chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. + Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng. * Ph©n lo¹i theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ gåm: + Chi phÝ ®¬n nhÊt: Lµ c¸c chi phÝ do mét yÕu tè duy nhÊt cÊu thµnh. + Chi phÝ tæng hîp: Lµ chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp l¹i theo cïng mét c«ng dông nh cpsxc. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho kÕ to¸n x¸c ®Þnh vµ nh©n diÖn vÞ trÝ cña tõng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n phï hîp víi tõng lo¹i . * Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. + Chi phÝ s¶n phÈm: Bao gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ® îc s¶n xuÊt ra hoÆc mua vµo ®Ó b¸n l¹i. + Chi phÝ thêi kú: Bao gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong k× h¹ch to¸n. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. §· lµ doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh th× bao giê còng muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Vµ vÒ c¬ b¶n, l©u dµi th× c¸c doanh nghiÖp vÉn tiÕn hµnh t¹o ra s¶n phÈm ®¶m b¶o yªu cÇu, phï hîp víi ngêi tiªu dïng nhng gi¸ thµnh l¹i ë møc thÊp nhÊt. §©y vÉn ®îc coi lµ c¸ch thøc cã tÝnh nghÖ thuËt cao, v× r»ng víi gi¸ thµnh h¹ so víi s¶n phÈm cïng lo¹i doanh nghiÖp sÏ linh ho¹t h¬n trong viÖc ®Þnh gi¸ cho s¶n phÈm, ®ång thêi cã c¬ héi tiÕp cËn gÇn h¬n víi ngêi tiªu dïng. KÕt qu¶ doanh sè t¨ng vµ thÞ phÇn còng ®îc më réng. Nh vËy th× sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp míi cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. Nh vËy gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ g×? Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ ®îc x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ vµ chØ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh cho sè lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh, ®· kÕt thóc toµn bé qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hay cã thÓ hoµn thµnh mét giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt. B¶n chÊt cña gi¸ thµnh lµ sù chuyÓn dÞch c¸c yÕu tè chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. Ph¹m ThÞ Mai Anh 4 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cao hay thÊp biÓu hiÖn viÖc sö dông vËt t, tiÒn vèn cã hîp lÝ kh«ng, tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ ë kho¶n môc nµo. Tõ ®ã cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ qu¶n lý, ®Ò ra biÖn ph¸p kÞp thêi nh»m khai th¸c tèi ®a nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng hiÖn cã trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. 2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó qu¶n lÝ tèt ®îc gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm th× cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i gi¸ thµnh. Dùa vµo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau mµ ta cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau. * Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ®îc tÝnh trªn c¬ së s¶n lîng kÕ ho¹ch vµ chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ lµ môc tiªu phÊn ®Êu, lµ c¨n cø ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. + Gi¸ thµnh ®Þnh møc: ®îc tÝnh dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông lao ®éng, vËt t, tµi s¶n trong s¶n xuÊt. + Gi¸ thµnh thùc tÕ: ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh tËp hîp ®îc vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ë trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh ®îc sau khi ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ ®îc tÝnh theo c¶ hai chØ tiªu: tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. * Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh: + Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (hay gi¸ thµnh c«ng xëng): gi¸ thµnh s¶n xuÊt bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt. + Gi¸ thµnh toµn bé: Gi¸ thµnh toµn bé = gi¸ thµnh sx+ chi phÝ b¸n hµng+ chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ biÖn chøng chÆt chÏ víi nhau võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ nguyªn nh©n kÕt qu¶ cña nhau. Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn chi phÝ ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ thu vÒ lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Nh vËy chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt, chi phÝ ®· chi ra ®Ó cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nÕu tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n xuÊt th× sÏ lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹ thÊp. Do ®ã h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ môc ®Ých cuèi cïng cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Nãi tãm l¹i, chóng gièng nhau vÒ mÆt chÊt ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, chóng kh¸c nhau ë hai khÝa c¹nh sau: Ph¹m ThÞ Mai Anh 5 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + VÒ quan hÖ ®èi víi k× h¹ch to¸n: Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi mét k× h¹ch to¸n nhÊt ®Þnh kh«ng ph©n biÖt s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay cha, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm th× bao gåm: CPSX k× tríc chuyÓn sang + CPSX ph¸t sinh trong k× CPSX chuyÓn sang k× sau. + VÒ mÆt lîng: CPSX bao gåm tÊt c¶ c¸c CPSX ph¸t sinh trong k× cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c trong k× cña doanh nghiÖp. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm th× chØ bao gåm chi phÝ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong k× liªn quan cña doanh nghiÖp. 4. Y nghÜa vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Môc ®Ých cuèi cïng cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh lµ nh»m thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt. BiÖn ph¸p c¬ b¶n nhÊt ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã lµ t×m mäi c¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng, cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi doanh thu, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp vµ ®îc ngêi qu¶n lÝ doanh nghiÖp, nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n hÕt søc coi träng. KÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng t¸c trung t©m cña kÕ to¸n, ®ãng vai trß quan träng trong kÕ to¸n qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµ th«ng tin chñ yÕu ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. ViÖc h¹ch to¸n CPSX mét c¸ch khoa häc, hîp lÝ, ®óng ®¾n cã ý nghÜa to lín trong viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n CPSX. NÕu CPSX thùc hiÖn trong k× lín h¬n CPSX theo dù to¸n tøc lµ doanh nghiÖp ®· sö dông l·ng phÝ CPSX, cßn ngîc l¹i, tøc lµ doanh nghiÖp ®· sö dông tiÕt kiÖm CPSX. H¹ch to¸n gi¸ thµnh phôc vô cho viÖc qu¶n lÝ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp nhËn biÕt ®îc nh÷ng nh©n tè cã ¶nh hëng ®Õn t¨ng, gi¶m CPSX, tõ ®ã t×m ra biÖn ph¸p tiÕt kiÖm CPSX, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm n©ng cao lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Nh vËy tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña yªu cÇu qu¶n lý cho thÊy kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ kh©u quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng t¸c kÕ to¸n vµ ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan ®ã th× kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: + X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp . + Tæ chøc v©n dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho (kª khai thêng xuyªn hoÆc kiÓm kª ®Þnh kú) mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän . + Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. + LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ( trªn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh) ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. + Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. II. Néi dung c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. KÕ to¸n tËp hîp CPSX. 1.1 X¸c ®Þnh ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX. * §èi tîng tËp hîp CPSX. §Ó tËp hîp CPSX hîp lÝ, chÝnh x¸c th× kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX. §èi tîng tËp hîp CPSX lµ kh©u ®Çu tiªn quan träng cña h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng, ®óng víi ®Æc ®iÓm s¶n Ph¹m ThÞ Mai Anh 6 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 xuÊt kinh doanh, phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp míi tæ chøc ®óng ®¾n c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u h¹ch to¸n ®Çu tiªn ®Õn kh©u tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n cÊp 2, cÊp 3 vµ c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt ph¶i theo ®óng ®èi tîng. X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ x¸c ®Þnh néi dung chi phÝ, ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ cÇn ph¶i ®îc tËp hîp, thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. KÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ, yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lÝ cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ phï hîp. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× ®èi tîng tËp hîp CPSX cã thÓ lµ tõng ph©n xëng s¶n xuÊt (tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt), cã thÓ lµ toµn bé qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, hay cã thÓ lµ tõng chi tiÕt, tõng bé phËn s¶n phÈm, tõng s¶n phÈm, tõng nhãm s¶n phÈm, hay theo tõng ®¬n ®Æt hµng. C¨n cø vµo sè liÖu chi phÝ ®· ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX. Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. C¨n cø vµo quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh, x©y dùng 2 ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ: ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp vµ ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. + Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp chØ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n cã thÓ quy n¹p trùc tiÕp c¸c chi phÝ ph¸t sinh vµo tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. + Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ mµ kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp ®îc.Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn c¸c bíc: Bíc 1: C¨n cø vµo c¸c chøng tõ, tËp hîp chi phÝ theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh Bíc 2: Cuèi kú, lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ vµ x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt HÖ sè ph©n bæ = Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ Bíc 3: Ph©n phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi tîng: CPSX ph©n bæ = HÖ sè ph©n bæ x cho ®èi tîng i cña ®èi tîng i bæ chi Tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i 1.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ( CP NVLTT). CP NVLTT bao gåm c¸c chi phÝ nh: nguyªn vËt liÖu chÝnh, n¶ thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô xuÊt dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm. Trong h¹ch to¸n ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c CP NVLTT dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm trong k×, kÕ to¸n ph¶i chó ý gi¶m trõ c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu cuèi k× kh«ng dïng hÕt tr¶ l¹i kho. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, CP NVLTT thêng chiÕm tØ träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, chiÕm tØ lÖ lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do vËy viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh CP NVLTT mét c¸ch chÝnh x¸c cã ý Ph¹m ThÞ Mai Anh 7 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 nghÜa quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng liªn quan ®Õn mét ®èi tîng chÞu chi phÝ nªn ®îc tËp hîp trùc tiÕp dùa trªn c¬ së c¸c chøng tõ ban ®Çu nh: phiÕu xuÊt kho, phiÕu nhËp kho, b¶ng ph©n bæ NVL, ho¸ ®¬n mua hµng..., nÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ, tiªu thøc phÈn bæ cã thÓ lùa chän lµ: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Þnh møc (kÕ ho¹ch), khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra... KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 (chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) ®Ó tËp hîp CP NVLTT. KÕt cÊu cña TK nh sau: Bªn Nî: trÞ gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt. Bªn Cã: trÞ gi¸ NVL xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp kho, trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi vµ kÕt chuyÓn (ph©n bæ) CPNVLTT vµo c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. Tµi kho¶n nµy cuèi k× ph¶i ®îc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n t¬ng øng theo tõng ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho cô thÓ: sang TK 154 (nÕu lµ KKTX) vµ sang TK 631 (nÕu KK§K), do ®ã cuèi k× kh«ng cßn sè d. Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ph¶i theo dâi chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. S¬ ®å 01: S¬ ®å tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 152 (TK 611) TK 621 TK 152 (611) TrÞ gi¸ NVL xuÊt kho TrÞ gi¸ NVL cha sö dông dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt cuèi kú vµ phÕ liÖu thu håi TK 111,112,331 TrÞ gi¸ NVL mua dïng TK 154(631) ngay cho s¶n xuÊt KÕt chuyÓn (ph©n bæ) TK 133 CF NVLTT ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ SPS : SPS: 1.3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CP NCTT). Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm: tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tËp hîp trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ dùa trªn B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ l¬ng. Trêng hîp lµ chi phÝ gi¸n tiÕp th× tiªu chuÈn ph©n bæ cã thÓ sö dông lµ: chi phÝ tiÒn l¬ng ®Þnh møc, giê c«ng ®Þnh møc (kÕ ho¹ch, thùc tÕ), khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Ph¹m ThÞ Mai Anh 8 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 (chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp) ®Ó tËp hîp CP NCTT. KÕt cÊu cña TK nh sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú Bªn Cã: ph¶n ¸nh sè kÕt chuyÓn (ph©n bæ) chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. CP NCTT cuèi k× ®îc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 154 theo chi tiÕt cña c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, do ®ã cuèi k× tµi kho¶n nµy kh«ng cßn cã sè d. S¬ ®å 02: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕ p TK 334 TK 622 L¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho CN SX TK 154 (631) KÕt chuyÓn(ph©n bæ) CP NCTT cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ TK 335 TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña CN SX TK 338 TiÒn BHXH,BHYT,KPC§ trÝch theo l¬ng cña CNSX SPS: SPS: 1.4. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung (CP SXC). CP SXC lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ cô thÓ lµ phôc vô cho qu¶n lÝ s¶n xuÊt ë c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh: Chi phÝ nh©n viªn, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô ®å dïng, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. CP SXC ®îc tËp hîp theo tõng bé phËn, tõng ph©n xëng s¶n xuÊt, theo tõng yÕu tè chi phÝ. MÆt kh¸c CP SXC cßn ®îc tËp hîp theo chi phÝ cè ®Þnh vµ theo chi phÝ biÕn ®æi. Chi phÝ s¶n xuÊt chung thêng liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ, cuèi k× sau khi ®· tËp hîp theo tõng ph©n xëng ph¶i tÝnh to¸n, ph©n bæ cho tõng ®èi tîng kÕ to¸n theo tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lÝ nh: tiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, theo ®Þnh møc CP SXC, theo giê c«ng thùc tÕ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt... NÕu chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn mét ®èi t îng tËp hîp chi phÝ th× sÏ ®îc tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc: B¶ng ph©n bæ NVL, CCDC, b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao, b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ l¬ng.. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 (CP SXC) ®Ó tËp hîp CP SXC. TK nµy cã 6 TK cÊp 2 t¬ng øng víi tõng néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt chung. TK6271: chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng Ph¹m ThÞ Mai Anh 9 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 TK6272: chi phÝ nguyªn vËt liÖu TK6273: chi phÝ dông cô ®å dïng TK6274: chi phÝ khÊu hao TK6277: chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK6278: chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn KÕt cÊu cña TK 627 nh sau: Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh Bªn Cã: - C¸c kho¶n gi¶m trõ chi phÝ s¶n xuÊt chung nÕu cã - KÕt chuyÓn (ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®îc kÕt chuyÓn (ph©n bæ) trongkú TK 627 kh«ng cã sè d vµ tïy theo yªu cÇu qu¶n lý ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. S¬ ®å 03: TËp hîp vµ ph©n bæ CF s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 TK 154(631) Chi phÝ tiÒn l¬ng c¸c kho¶n KÕt chuyÓn (ph©n bæ) CPSXC tÝnh theo l¬ng cña nh©n cho c¸c ®èi tîng liªn quan viªn ph©n xëng TK 152 (611) Ph¹m ThÞ Mai Anh 10 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Chi phÝ NVL xuÊt dïng chung cho ph©n xëng TK 153 (142) TK 632 Chi phÝ CCDC dïng chung cho s¶n xuÊt CPSXC kh«ng ®îc ph©n bæ (kÕt chuyÓn) trong kú TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 111,112,141 TK liªn quan Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c TK 133 c¸c kho¶n gi¶m trõ chi phÝ s¶n xuÊt chung ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ SPS : SPS : 1.5. TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt phô. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ngoµi c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh cßn tæ chøc c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô nh»m thùc hiÖn cung cÊp lao vô cho s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh hoÆc tËn dông n¨ng lùc nhµn rçi ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng phô hoÆc c¸c lao vô dÞch vô ®Ó t¨ng thu nhËp cho doanh nghiÖp. Mäi kho¶n chi phÝ cña s¶n xuÊt kinh doanh phô khi ph¸t sinh ®îc tËp hîp trùc tiÕp vµo c¸c TK 621,622,627 chi tiÕt theo tõng bé phËn, ph©n xëng s¶n xuÊt phô (®iÖn, níc, söa ch÷a, vËn t¶i...). Cuèi kú, kÕt chuyÓn vµo TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô hoÆc dÞch vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô trî, sau ®ã c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm, lao vô hoÆc dÞch vô cung cÊp cho ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh, cho c¸c ®èi tîng bªn ngoµi ®Ó tÝnh to¸n vµ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng. Trêng hîp gi÷a c¸c ph©n xëng phô cã s¶n phÈm, lao vô cung cÊp lÉn nhau th× tríc khi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i tÝnh phÇn s¶n phÈm lao vô cung cÊp lÉn nhau, sau ®ã míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt Ph¹m ThÞ Mai Anh 11 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kinh doanh phô cung cÊp cho s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ c¸c ®èi tîng bªn ngoµi. 1.6. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trªn TK621, TK622, TK627 cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 154 (hoÆc TK631) ®Ó tËp hîp vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. *NÕu doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: KÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n theo dâi vµ ph¶n ¸nh liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho vËt t hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n. Mäi t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m vµ hiÖn cã cña vËt t hµng ho¸®îc ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho (TK 151, 152, 155, 156...). KÕ to¸n sö dông TK 154 (chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang) ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Bªn Nî: KÕt chuyÓn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú Bªn Cã: C¸c kho¶n gi¶m gi¸ thµnh, Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh trong kú TK cã sè d bªn Nî: ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. Khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy th× doanh nghiÖp cã thÓ gi¸m ®èc chÆt chÏ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m vËt t, hµng ho¸ tån kho trªn sæ kÕ to¸n. Tuy nhiªn do viÖc ph¶n ¸nh thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m vËt t, hµng ho¸ nªn khèi lîng h¹ch to¸n nhiÒu vµ phøc t¹p. Do vËy ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín. Ph¹m ThÞ Mai Anh 12 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 S¬ ®å 04: Tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. TK 621 TK 154 TËp hîp TK138,152,811 D§K: xxx CP NVLTT KÕt chuyÓn, ph©n bæ TrÞ gi¸ s¶n phÈm háng b¾t Chi phÝ NVL trùc tiÕp båi thêng, phÕ liÖu thu håi do s¶n phÈm háng TK 622 TËp hîp TK155 KÕt chuyÓn, ph©n bæ CP NCTT CP NCTT Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho TK 627 TK 157 TËp hîp KÕt chuyÓn, ph©n bæ CP SXC CP SXC cè ®Þnh Gi¸ thµnh thùc tÕ hµng göi ®i b¸n kh«ng qua kho TK632 Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm hoµn thµnh b¸n ngay Dck: xxx CP SXC kh«ng ®îc ph©n bæ * NÕu doanh nghiÖp ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Theo ph¬ng ph¸p nµy th× tµi kho¶n hµng tån kho ®èi víi s¶n xuÊt nh tµi Ph¹m ThÞ Mai Anh 13 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kho¶n 154 kh«ng dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè t¨ng, gi¶m biÕn ®éng thêng xuyªn liªn tôc trong k×. Tµi kho¶n nµy chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè d ®Çu k× vµ sè d kiÓm kª cuèi k×. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 631 ®Ó theo dâi t×nh h×nh gi¸ trÞ tån ®Çu k×, cuèi k× vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ trong k×, trªn c¬ së së ®ã sau khi ®· tÝnh ®îc gi¸ trÞ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× th× tÝnh ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ xuÊt kho trong k×. C¸c doanh nghiÖp tuú thuéc vµo tõng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó më chi tiÕt TK nµy cho phï hîp. S¬ ®å 05: S¬ ®å tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. TÝnh to¸n vµ kÕt chuyÓn CPSX dë dang cuèi kú TK 154 TK 631 TK 111,611 KÕt chuyÓn chi phÝ PhÕ liÖu s/phÈm háng thu håi s¶n xuÊt DD ®Çu kú trÞ gi¸ s/phÈm háng båi thêng TK 621 TK 632 KÕt chuyÓn chi phÝ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña NVL trùc tiÕp s/phÈm hoµn thµnh trong kú TK 622 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 627 KÕt chuyÓn chi phÝ SXC SPS : SPS : 2. KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k×. 2.1. Y nghÜa cña viÖc ®¸ng gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k×. S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn trªn c¸c giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nhng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh thµnh phÈm. Ph¹m ThÞ Mai Anh 14 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang. Bëi v× chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn ®Õn c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm cßn ®ang dë dang, ®Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo sè chi phÝ bá ra ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm. Nã bao gåm chi phÝ dë dang ®Çu k× tríc chuyÓn sang vµ céng thªm víi chi phÝ s¶n xuÊt trong k× bá vµo ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm nhng ph¶i lo¹i trõ phÇn chi phÝ dë dang cuèi k×. V× vËy nÕu viÖc ®¸nh gi¸ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang kh«ng chÝnh x¸c sÏ lµm cho gi¸ thµnh bÞ sai lÖch, ®iÒu ®ã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lÝ gi¸ thµnh. VËy cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh chÝnh x¸c ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang, ®iÒu nµy phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè trong ®ã cã hai yÕu tè cÇn chó träng: + Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh cña tõng s¶n phÈm dë dang, tõng giai ®o¹n chÕ biÕn. + Ph¶i vËn dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mét c¸ch phï hîp vµ khoa häc. 2.2. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo c¸c ph¬ng ph¸p sau: * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (hay theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh). Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông trong trêng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trong chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm mét tØ träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh xuÊt dïng toµn bé vµ tÝnh ngay tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo c¸ch tÝnh nµy th× møc tiªu hao vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh ®îc tÝnh cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm dë dang nh nhau. Toµn bé chi phÝ chÕ biÕn ®îc tÝnh hÕt cho thµnh phÈm. C«ng thøc: = DCK D§K+ CTK STP + SD x SD Trong ®ã: DCK, D§K : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú, cuèi kú CTK : CP NVLTT (CP NVL chÝnh TT) ph¸t sinh trong kú STP, SD : Khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë. + ¦u ®iÓm: ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× ®îc kÞp thêi, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®îc nhanh chãng. Ph¹m ThÞ Mai Anh 15 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Nhîc ®iÓm: kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë møc ®é chÝnh x¸c thÊp, do kh«ng tÝnh chi phÝ chÕ biÕn cho s¶n phÈm dë do ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÐm chÝnh x¸c. * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k× theo íc lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã khèi lîng s¶n phÈm lµm dë lín, chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tØ träng cao trong gÝa thµnh s¶n phÈm .Theo ph¬ng ph¸p nµy, th× c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm dë dang ®Ó qui ®æi sè lîng s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (hay chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh) ®îc tÝnh cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm lµm dë, cßn c¸c chi phÝ chÕ biÕn nh vËt liÖu phô, CP NCTT, CP SXC th× tÝnh cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm dë dang qui ®æi ra s¶n phÈm hoµn thµnh. C«ng thøc: + §èi víi CP NVLTT bá mét lÇn ngay tõ ®Çu qui tr×nh c«ng nghÖ th× chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë cuèi k× cña kho¶n môc CP NVLTT ®îc tÝnh nh sau: DCK(cp nvltt) = D§K+ CTK SHT + SD x SD + §èi víi c¸c kho¶n chi phÝ chÕ biÕn bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc tÝnh nh sau: DCK (cp cb) = D§K+ CTK STP+(SDx M%) x (SD x M%) Trong ®ã: D§k, DCK lµ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. CTKl : chi phÝ s¶n xuÊt trong kú STP : s¶n phÈm hoµn thµnh SD : s¶n phÈm dë dang cuèi kú M% : møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang + ¦u ®iÓm: ph¬ng ph¸p nµy cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c vµ khoa häc h¬n + Nhîc ®iÓm: tÝnh to¸n phøc t¹p khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu. * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k× theo 50% chi phÝ chÕ biÕn. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông khi sè lîng s¶n phÈm lµm dë t¬ng ®èi ®ång ®Òu trªn c¸c c«ng ®o¹n cña qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, vµ chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tØ träng thÊp trong tæng chi phÝ. Thùc chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy còng lµ ph¬ng ph¸p íc lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Do ®ã CP NVLTT ®îc tÝnh cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ sè lîng s¶n phÈm lµm dë. Cßn ®èi víi chi phÝ chÕ biÕn ®Òu tÝnh theo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh chung lµ 50%. Ph¹m ThÞ Mai Anh 16 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 * §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k× theo chi phÝ ®Þnh møc. ¥ ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo møc tiªu hao chi phÝ cña c¸c bé phËn chi tiÕt cßn dë dang ë c¸c kh©u, c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh. Sau ®ã sÏ tæng hîp l¹i tõ c¸c bé phËn chi tiÕt cña c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm chung cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n phÈm dë = Khèi lîng s¶n phÈm dë x §Þnh møc chi dang cuèi kú dang cuèi kú phÝ Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông thÝch hîp víi s¶n phÈm ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. Ph¬ng ph¸p nµy ®é chÝnh x¸c kh«ng cao v× chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng ®óng víi chi phÝ ®Þnh møc nhng tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, nhanh vµ cã lËp b¶ng s½n cho viÖc tÝnh to¸n. 3. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh toµn bé t×nh h×nh s¶n xuÊt qu¶n lÝ cña ®¬n vÞ, do ®ã trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc quan t©m ®Æc biÖt. Gi¸ thµnh tÝnh to¸n ®îc chÝnh x¸c cã ¶nh hëng ®Õn viÖc tÝnh to¸n kÕt qu¶ kinh doanh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp hiÖn nay, v× chØ cã h¹ gi¸ thµnh vµ ®¶m b¶o chÊt lîng kÜ thuËt, mÉu m·, phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng th× doanh nghiÖp míi ®¹t lîi nhuËn cao vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®øng v÷ng ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 3.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh ®èi tîng mµ hao phÝ vËt chÊt doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ ®· ®îc kÕt tinh trong ®ã nh»m ®Þnh lîng hao phÝ cÇn ®îc bï ®¾p còng nh ®Ó tÝnh to¸n kÕt qu¶ kinh doanh. Theo ®ã ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm, nöa thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ cÇn ph¶i ®îc tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. + Nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo:  §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt.  §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm.  §Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña s¶n phÈm.  Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý vµ h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp. Dùa vµo nh÷ng c¨n cø trªn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm, cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm, chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm hoÆc ®¬n ®Æt hµng hay h¹ng môc c«ng tr×nh. Ph¹m ThÞ Mai Anh 17 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 3.2. K× tÝnh gi¸ thµnh, ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh. * K× tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thêi kú kÕ to¸n tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh x¸c ®Þnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh hîp lý gióp viÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh ®îc khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm, kÞp thêi ph¸t huy vai trß kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. Kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt thóc quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n phÈm (thµnh phÈm) hoÆc kÕt thóc giai ®o¹n c«ng nghÖ (b¸n thµnh phÈm). Mçi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh c¨n cø ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, chu kú s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp. Trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu (khèi lîng lín), chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ xen kÏ liªn tôc th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ th¸ng.Trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t theo ®¬n ®Æt hµng, chu kú s¶n xuÊt dµi th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm. * §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh. §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh lµ ®¬n vÞ ®îc thõa nhËn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ph¶i nhÊt trÝ víi ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh khi lËp kÕ ho¹ch. 3.3. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c ph¬ng ph¸p sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong k× ®Ó tÝnh ra tæng gÝa thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm ®· hoµn thµnh theo kho¶n môc chi phÝ qui ®Þnh. Lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm, qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, yªu cÇu qu¶n lÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh, song mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã u, nhîc ®iÓm, còng nh ®iÒu kiÖn ¸p dông kh¸c nhau. Do vËy mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp m×nh. 3.3.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông ®èi víi doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, chØ s¶n xuÊt mét mÆt hµng hay mét sè Ýt mÆt hµng. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp nµy thêng kh«ng tÝnh s¶n phÈm dë dang cuèi k× v× rÊt æn ®Þnh vµ sè lîng kh«ng ®¸ng kÓ, thêng chi phÝ s¶n xuÊt b»ng tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¹m ThÞ Mai Anh 18 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Mét sè trêng hîp doanh nghiÖp cã tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi k× th× gi¸ thµnh sÏ lµ: Z = D§K + C TK - DCK Gi¸ thµnh ®¬n vÞ: z = Z / Q Trong ®ã: + Z lµ tæng gi¸ thµnh + Q lµ tæng s¶n phÈm hoµn thµnh. + z lµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ 3.2.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo qui tr×nh s¶n xuÊt (ph ¬ng ph¸p ph©n bíc). Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông ®èi víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt phøc t¹p, qui tr×nh s¶n xuÊt gåm nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi giai ®o¹n t¹o ra mét lo¹i b¸n thµnh phÈm. Vµ b¸n thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc lµ ®èi tîng chÕ biÕn cña giai ®o¹n sau. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lÝ vµ tÝnh chÊt hµng ho¸ cña b¸n thµnh phÈm nªn ph¬ng ph¸p ph©n bíc ®îc chia ra lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm vµ ph¬ng ph¸p ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm. * Ph¬ng ph¸p ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ë doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, liªn tôc, cã h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ cã tiªu thô b¸n thµnh phÈm ra ngoµi. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh sÏ lÇn lît tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc, vµ kÕt chuyÓn chi phÝ b¸n thµnh phÈm cho giai ®o¹n sau mét c¸ch tuÇn tù ®Ó tiÕp tôc tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n sau, vµ cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn khi tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. Ph¬ng ph¸p nµy thuËn tiÖn cho viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé cña c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt. Cã ®iÒu kiÖn ®Ó theo dâi t×nh h×nh nhËp kho vµ di chuyÓn b¸n thµnh phÈm. * Ph¬ng ph¸p ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm. NÕu trong thùc tÕ ë c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã b¸n thµnh phÈm tiªu thô ra ngoµi hay kh«ng cã nhËp kho ®Ó dù tr÷, kh«ng yªu cÇu qu¶n lÝ gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm, th× kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm ë c¸c giai ®o¹n chÕ t¹o s¶n phÈm. Theo ph¬ng ph¸p nµy th× kÕ to¸n chØ cÇn tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña thµnh phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n cuèi cïng. Do ®ã chØ cÇn tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n n»m trong thµnh phÈm theo kho¶n môc. Sau ®ã tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt n»m trong thµnh phÈm cña c¸c giai ®o¹n l¹i ®Ó ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm. Ph¹m ThÞ Mai Anh 19 K11KT1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ph¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, nhanh chãng, nhng kh«ng phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lÝ kinh tÕ ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt, hay c¸c ph©n xëng. Khi cÇn ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña b¸n thµnh phÈm th× kh«ng tÝnh to¸n ®îc. 3.2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. Ap dông thÝch hîp ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña ngêi mua. §Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ chi phÝ ph¶i ph¶i tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng nh: CP NVLTT, CP NCTT, CP SXC. §èi víi CP SXC, nÕu cã liªn quan tíi nhiÒu ®¬n ®Æt hµng th× cuèi th¸ng tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng ®¬n ®Æt hµng theo tiªu chuÈn phï hîp. Gi¸ thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh kÓ tõ lóc ban ®Çu thùc hiÖn cho ®Õn khi hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng. Mçi ®¬n ®Æt hµng lËp mét phiÕu tÝnh gi¸ thµnh riªng. 3.2.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong qui tr×nh s¶n xuÊt võa t¹o ra s¶n phÈm chÝnh l¹i võa cho c¶ s¶n phÈm phô, vÝ dô nh: s¶n xuÊt rîu, bia... S¶n phÈm phô kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých chñ yÕu cña qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, nhng kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô ®Ó gi¶m trõ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm chÝnh. Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô thêng ®îc tÝnh theo gi¸ kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm phô hay gi¸ b¸n trõ ®i lîi nhuËn ®Þnh møc hay thuÕ nÕu cã. C«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm chÝnh nh sau: ZSPC = D§K + CTK - DCK - CP víi CP lµ chi phÝ s¶n phÈm phô. 3.2.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè. §©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cïng sö dông mét lo¹i nguyªn vËt liÖu, nhng thu ®îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau. Víi ph¬ng ph¸p nµy do kh«ng thÓ tæ chøc, theo dâi chi tiÕt chi phÝ theo tõng lo¹i s¶n phÈm, cho nªn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i qui ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau vÒ mét lo¹i s¶n phÈm duy nhÊt gäi lµ s¶n phÈm chuÈn theo hÖ sè qui ®æi ®· ®îc x©y dùng trªn c¬ së ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt, vµ lÊy s¶n phÈm cã hÖ sè 1 lµ s¶n phÈm chuÈn. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh tr¶i qua 4 bíc: Bíc 1: C¨n cø s¶n lîng thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm (Q i) vµ hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh quy íc cho tõng lo¹i s¶n phÈm (H i) ®Ó x¸c ®Þnh tæng tiªu chuÈn ph©n bæ: Ph¹m ThÞ Mai Anh Q H =  Qi x Hi 20 K11KT1