Tài liệu Một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần dược-vtyt nghệ an

i LỜI CẢM ƠN Qua 4 năm học tập tại trường Đại học Nha Trang . Thầy cô đã tận tình giảng dạy và truyền đạt cho em nhiều kiến thức quý báu. Em xin gửi đến Ban giám Hiệu nhà trường cùng toàn thể quý Thầy Cô lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất, đặc biệt là Thầy Nguyễn Văn Hương đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em nhiều ý kiến quý báu để em có thể hoàn thiện khóa luận một cách tốt nhất. Trong thời gian thực tập tại Công ty cổ phần D ược-VTYT Nghệ An em đã được sự giúp đỡ chỉ bảo nhiệt tình của các anh chị trong C ông ty. Với sự kính trọng và biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Công ty cổ phần DượcVTYT Nghệ An và các anh chị trong phòng kế toán đã tạo mọi điều kiện cho em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Đặc biệt hơn nữa, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình em- những người đã tạo điều kiện và luôn bên em giúp đỡ em cả về thể chất lẫn tinh thần để em vững tâm học tập và hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Cảm ơn bạn bè- những người đã sống và học tập cùng em trong 4 n ăm qua, cùng em vượt qua nhũng khó khăn gian khổ của thời sinh viên. Cuối cùng em xin kính chúc các Thầy Cô, các Anh Chị trong công ty, gia đình, bạn bè lời chúc sức khoẻ và ngày càng thành công h ơn nữa trong công việc của mình. Nha Trang tháng 07/2009 Sinh viên Nguyễn Thị Sen ii MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ................................ ................................ ................................ .........1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH S ẢN PHẨM ................................ ......................... 4 1.1 KHÁI QUÁT CHUNG V Ề CÔNG TÁC HẠCH TOÁN CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM. ................................ ................................ .......4 1.1.1 Chi phí sản xuất kinh doanh................................. ................................ ....4 1.1.1.1 Khái niệm. ................................ ................................ ........................ 4 1.1.1.2. Phân loại chi phí................................. ................................ .............. 4 1.1.2 Giá thành. ................................ ................................ ................................ 6 1.1.2.1 Khái niệm. ................................ ................................ ........................ 6 1.1.2.2 Phân loại giá thành. ................................ ................................ ........... 7 1.1.3 Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. ....................... 7 1.1.4 Nhiệm vụ kế toán................................. ................................ .................... 8 1.2 TỔ CHỨC TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH S ẢN PHẨM. ........8 1.2.1 Yêu cầu cơ bản trong việc tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm. .....8 1.2.2 Xác định đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. ............. 9 1.2.2.1 Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. ................................ .....9 1.2.2.2 Xác định đối tượng tính giá thành. ................................ .................. 10 1.2.2.3 Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành................................. ................................ ................................ .......... 10 1.2.3 Phương pháp tập hợp chi phí và phân bổ chi phí SXKD. ....................... 10 1.2.4 Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. ................ 11 1.3 KẾ TOÁN VẬT TƯ TRỰC TIẾP. ................................ ............................... 12 1.3.1 Nội dung và nguyên tắc hạch toán. ................................ ........................ 12 1.3.2 Tài khoản sử dụng. ................................ ................................ ................ 13 1.3.3 Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. ................................ .......... 13 1.3.4 Sơ đồ kế toán tổng hợp ................................ ................................ .......... 15 1.4 KẾ TOÁN CHI PHÍ NHÂN CÔNG TRỰC TIẾP. ................................ ....... 15 iii 1.4.1 Nội dung và nguyên tắc hạch toán. ................................ ........................ 15 1.4.2 Tài khoản sử dụng ................................ ................................ ................. 16 1.4.3 Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ................................ ........... 16 1.4.4 Sơ đồ kế toán tổng hợp ................................ ................................ .......... 18 1.5 KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT CHUNG. ................................ ................. 18 1.5.1 Nội dung và nguyên tắc hạch toán. ................................ ........................ 18 1.5.2 Tài khoản sử dụng ................................ ................................ ................. 19 1.5.3 Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ................................ ........... 19 1.5.4 Sơ đồ kế toán tổng hợp ................................ ................................ .......... 21 1.6 KẾ TOÁN TỔNG HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT ................................ ........... 22 1.6.1 Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo ph ương pháp kê khai thường xuyên ................................ ................................ ................................ ............. 22 1.6.1.1 Nội dung và nguyên tắc................................ ................................ ... 22 1.6.1.2 Tài khoản sử dụng ................................ ................................ ........... 22 1.6.1.3 Phương pháp hạch toán ................................ ................................ ... 22 1.6.1.4 Sơ đồ kế toán tổng hợp ................................ ................................ .... 24 1.6.2 Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo ph ương pháp kiểm kê định kỳ ... 24 1.6.2.1 Nội dung và nguyên tắc ................................ ................................ ... 24 1.6.2.2 Tài khoản sử dụng ................................ ................................ .......... 24 1.6.2.3 Phương pháp hạch toán ................................ ................................ ... 25 1.6.2.4 Sơ đồ kế toán tổng hợp ................................ ................................ .... 26 1.7 ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG ................................ .......................... 26 1.7.1 Khái niệm ................................ ................................ .............................. 26 1.7.2 Các phương pháp đánh giá s ản phẩm dở dang ................................ ....... 27 1.7.2.1 Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ... 27 1.7.2.2 Đánh giá sản phẩm dở dang theo ph ương pháp ước lượng sản phẩm hoàn thành tương đương................................ ................................ .... 27 1.7.2.3 Đánh giá sản phẩm dở dang theo 50 % chi phí chế biến ................... 28 1.7.2.4 Đánh giá sản phẩm dở dang theo giá thành kế hoạch ....................... 28 1.8 PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ THÀNH S ẢN PHẨM. ................................ ..29 1.8.1 Kỳ tính giá thành. ................................ ................................ .................. 29 iv 1.8.2 Các phương pháp tính giá thành ................................ ............................. 29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH S ẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN D ƯỢCVTYT NGHỆ AN ................................ ................................ ................................ .31 2.1 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH HO ẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC-VTYT NGHỆ AN. ................................ ................................ ................ 31 2.1.1 Quá trình hình thành và phát tri ển................................. ......................... 31 2.1.2 Đặc điểm hoạt động và cơ cấu tổ chức của công ty. .............................. 32 2.1.2.1 Chức năng, nhiệm vụ, ngành nghề kinh doanh: ............................... 32 2.1.2.2 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quy trình công nghệ .......... 33 2.1.2.3 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý: ................................ .................. 37 2.1.3 Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong những năm qua................................. ................................ ................................ ......... 40 2.1.4 Nội dung tổ chức công tác kế toán tại Công ty. ................................ ...... 43 2.1.4.1 Tổ chức bộ máy kế toán : ................................ ................................ 44 2.1.4.2 Phần mềm kế toán đơn vị đang áp dụng: ................................ ......... 46 2.1.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty trong thời gian qua. ................................ ................................ .................... 49 2.1.5.1Các nhân tố bên trong ................................. ................................ ..... 50 2.1.5.2 Các nhân tố bên ngoài. ................................ ................................ .... 51 2.1.6 Những thuận lợi, khó khăn và phương hướng phát triển của công ty trong thời gian tới . ................................ ................................ ......................... 52 2.1.6.1 Thuận lợi................................. ................................ ........................ 52 2.1.6.2 Khó khăn ................................. ................................ ....................... 53 2.1.6.3 Phương hướng phát triển của Công ty trong thời gian tới. ............... 53 2.2 CÔNG TÁC TỔ CHỨC HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN D ƯỢC-VTYT NGHỆ AN................................. ................................ ................................ .................... 54 2.2.1 Khái quát chung. ................................ ................................ .................... 53 2.2.1.1 Đặc điểm, đặc thù chi phối công tác kế toán chi phí sản xuất: ......... 53 2.2.1.2 Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. ... 54 v 2.2.2 Nội dung công tác hạch toán chi phí sản xuất. ................................ ....... 55 2.2.2.1 Kế toán chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp. ................................ 55 2.2.2.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp. ................................ ................ 65 2.2.2.3 Kế toán chi phí sản xuất chung. ................................ ....................... 75 2.2.2.4 Hạch toán chi phí sản xuất................................ ............................... 97 2.2.2.5 Thực trạng về công tác tính giá thành tại Công ty cổ phần D ượcVTYT Nghệ An ................................ ................................ ........................ 105 2.2.3 Đánh giá công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần D ược-VTYT Nghệ An ................................ ............ 107 2.2.3.1 Những mặt đạt được trong công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty. ................................ ......................... 109 2.2.3.2 Những mặt hạn chế trong công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm. ................................ ................................ ........................ 111 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC-VTYT NGHỆ AN. ................................ .............. 111 Biện pháp 1 : Hoàn thiện phần mềm kế toán ................................ .................... 113 Biện pháp 2 : Hoàn thiện về tổ chức tài khoản và ph ương pháp hạch toán. ...... 112 Biện pháp 3: Hoàn thiện về hệ thống chứng từ, sổ sách tại Công ty. ................ 115 Biện pháp 4 : Nhóm biện pháp tiết kiệm chi phí, hạ thấp giá thành sản phẩm. .. 116 3.4.1 Nâng cao năng suất lao động ................................ .............................. 117 3.4.2 Tận dụng công suất máy móc thiết bị ................................ .................. 117 3.4.3 Giảm bớt những tổn thất trong sản xuất ................................ ............... 117 KẾT LUẬN................................ ................................ ................................ ......... 121 TÀI LIỆU THAM KHẢO vi DANH MỤC CÁC BẢNG BẢNG 2.1: MỘT SỐ SẢN PHẨM CHÍNH CỦA CÔNG TY ............................... 34 BẢNG 2.2: BẢNG PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY TRONG THỜI GIAN QUA .............................. 40 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1 : Sơ đồ kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ................................ ..... 15 Sơ đồ 1.2 : Sơ đồ kế toán chi phí nhân công trực tiếp ................................ ............. 18 Sơ đồ 1.3: Sơ đồ kế toán chi phí sản xuất chung ................................ ..................... 21 Sơ đồ 1.4: Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí theo pp kê khai thường xuyên ............... 24 Sơ đồ 1.5: Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí theo pp kiểm kê định kỳ ........................ 26 Sơ đồ 2.1: Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm thuốc viên ............................... 35 Sơ đồ 2.2 :Quy trình công nghệ sản xuất thuốc N ước. ................................ ............ 36 Sơ đồ 2.3 : Sơ đồ bộ máy tổ chức quản lý ở Công ty. ................................ ............. 37 Sơ đồ 2.4 :Tổ chức bộ máy kế toán Công ty ................................ ........................... 45 Sơ đồ 2.5 :Trình tự hạch toán kế toán tại Công ty cổ phần D ược-VTYT Nghệ An theo hình thức nhật ký chứng từ. ................................ ................................ ............ 49 vii DANH MỤC CÁC LƯU ĐỒ Lưu đồ 2.1: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. ................................ ......................... 60 Lưu đồ 2.2 : Chi phí nhân công trực tiếp. ................................ ............................... 71 Lưu đồ 2.3: Chi phí nhân viên phân x ưởng................................ ............................. 80 Lưu đồ 2.4: Chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ quản lý................................ 83 Lưu đồ 2.5: Chi phí khấu hao TSC Đ ở phân xưởng. ................................ ............... 86 Lưu đồ 2.6: Chi phí dịch vụ mua ngoài ở phân x ưởng ................................ ............ 88 Lưu đồ 2. 7: Chi phí khác bằng tiền . ................................ ................................ ...... 90 Lưu đồ 2.7: Nhập kho thành phẩm. ................................ ................................ ....... 107 viii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TK BHXH BHYT BPB CNSX CP CPĐM CPBH CPNCTT CPNVLTT CPQLDN CPKH CPSX CPSXC CPSXKDDD DT vàTN GVHB KPCĐ NVCSH NVL NVLTT PB PXK KKTX KKĐK SPDD SPDDCK SPHTTĐ TCDH TCNH TSCĐ Tài khoản Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm y tế Bảng phân bổ Công nhân sản xuất Chi phí Chi phí định mức Chi phí bán hàng Chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nguyên vật liêu trực tiếp Chi phí quản lý doanh nghiệp Chi phí khấu hao Chi phí sản xuất Chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang Doanh thu và thu nhập Giá vốn hàng bán Kinh phí công đoàn Nguồn vốn chủ sở hữu Nguyên vật liệu Nguyên vật liêu trực tiếp Phân bổ Phiếu xuất kho Kê khai thường xuyên Kiểm kê định kỳ Sản phẩm dở dang Sản phẩm dở dang cuối kỳ Sản phẩm hoàn thành tương đương Tài chính dài hạn Tài chính ngắn hạn Tài sản cố định 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Trong nền kinh tế vận hành theo c ơ chế thị trường đã tạo môi trường cạnh tranh khắc nghiệt giữa các doanh nghiệp. Sự cạnh tranh chủ yếu xoay quanh vấn đề về chất lượng và giá cả sản phẩm. Như chúng ta biết rằng nếu giá cả sản phẩm được định ra bởi doanh nghiệp thấp h ơn thị trường sẽ tạo cho doanh nghiệp một ưu thế cạnh tranh. Chính vì lẽ đó mà giá thành sản phẩm trở thành một trong những quan tâm hàng đầu đối với doanh nghiệp. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp đánh giá nhiều mặt hoạt động của doanh nghiệp. Giá thành là c ơ sở để định giá bán sản phẩm, là c ơ sở để đánh giá hạch toán kinh tế nội bộ, phân tích chi phí, đồng thời còn là căn cứ để xác định kết quả kinh doanh. Với những vai trò hết sức to lớn của giá thành đặt ra một yêu cầu cần thiết khách quan là phải tính toán một cách chính xác, hợp lý giá thành sản phẩm. Mặt khác trong nền kinh tế t hị trường, tính kịp thời của thô ng tin kinh tế nói chung, thông tin về giá sản phẩm nói riêng là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp trên th ương trường. Chính vì vậy mà giá thành sản phẩm không những phải được tính toán một cách chính xác, hợp lý mà còn phải đảm bảo tính chất kịp thời, để cung cấp các thông tin cần thiết cho các quyết định kinh tế. Tính chính xác và kịp thời của thông tin về giá thành trong một chừng mực nhất định có thể mâu thuẫn với nhau. Đảm bảo sự chính xác có thể thông tin không kịp thời. Ngược lại đảm bảo tính kịp thời có thể thông tin không chính xác được. Do vậy cần phải kết hợp hài hòa tính chất này. Nghĩa là đảm bảo tính chất kịp thời của thông tin với mức độ chính xác có thể chấp nhận được. Nhưng làm thế nào để tính được giá thành sản phẩm đảm bảo yêu cầu trên. Điều đó có thể thực hiện được thông qua các hệ thống kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 2 Nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm là mục tiêu mà các doanh nghiệp hướng tới nhằm tăng tính cạnh tranh về sản phẩm của doanh nghiệp trên thị trường. Xuất phát từ những lý do trên nhằm góp phần giúp doanh nghiệp hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tạo điều kiện thúc đẩy và tăng cường quản trị doanh nghiệp. Qua thời gian nghiên cứu lý luận ở trường và thời gian thực tế tại Công ty Dược-VTYT Nghệ An em mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần Dược-VTYT Nghệ An” làm khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài. Nhằm củng cố, bổ sung, mở rộng những kiến thức đã được trang bị trong 4 năm học ở trường đại học. Hệ thống và khái quát lý luận về công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Vận dụng những kiến thức đã học ở nhà trường vào giải quyết những vấn đề thực tiễn trong công tác hạch toán kế toán ở các doanh nghiệp. Phân tích, đánh giá th ực trạng hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thàn h tại Công ty cổ phần Dược-VTYT Nghệ An trong những năm gần đây. Trên cơ sở đó thấy được những thành tựu đạt được và những hạn chế còn tồn tại cũng nh ư những nguyên nhân khách quan và ch ủ quan tác động đến công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty. Từ đó đưa ra một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm nói riêng và công tác hạch toán kế toán nói chung. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về công tác hạch toán chi phí và tính giá thành tại Công ty cổ phần Dược-VTYT Nghệ An. Phạm vi nghiên cứu: Toàn bộ công tác kế toán hạch toán chi phí và tính giá thành tại công ty cổ phần Dược- VTYT Nghệ An trong tháng 10 năm 2008. 3 4. Phương pháp nghiên cứu. Để hoàn thiện đề tài của mình trong quá trình thực hiện em đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thống kê kinh tế. - Phương pháp phỏng vấn. - Phương pháp nghiên cứu tổng hợp - Phương pháp thu thập số liệu. - Phương pháp hạch toán kế toán. 5. Nội dung của đề tài. Ngoài lời mở đầu, kết luận thì nội dung đề tài của em gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Chương 2: Thực trạng về công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần Dược –VTYT Nghệ An. Chương 3: Một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần D ược –VTYT Nghệ An. 6. Những đóng góp của đề tài. Cung cấp cơ sở lý luận về công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Phản ánh thực trạng về công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần D ược-VTYT Nghệ An trong những năm gần đây trên cơ sở đó phân tích, đánh giá nh ững thành tựu mà Công ty đã đạt được cũng như những mặt còn tồn tại trong công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Đưa ra những biện pháp và những kiến nghị góp phần nâng cao công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty. 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KẾ T OÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1.1 KHÁI QUÁT CHUNG V Ề CÔNG TÁC HẠCH TOÁN CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM. 1.1.1 Chi phí sản xuất kinh doanh. 1.1.1.1 Khái niệm. Chi phí là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa, mà doanh nghiệp đã tiêu dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh trong một thời kỳ nhất định. Chi phí sản xuất có các đặc điểm: vận động, thay đổi không ngừng, mang tính đa dạng và phức tạp của ngành nghề sản xuất, quy trình sản xuất. 1.1.1.2. Phân loại chi phí. Phân loại chi phí là nội dung quan trọng đầu tiên cần phải thực hiện để phục vụ cho việc tổ chức, theo dõi tập hợp chi phí sản xuất, để tính được giá thành sản phẩm và kiểm soát chặt chẽ các loại chi phí sản xuất phát sinh. Dựa trên các căn cứ khác nhau ta có các cách phân loại chi phí nh ư sau: a) Phân loại theo phương pháp tính nhập chi phí vào chỉ tiêu giá thành sản phẩm. Toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được chia thành 2 loại: trực tiếp và gián tiếp.  Chi phí trực tiếp: Là những chi phí có thể tính trực tiếp vào chỉ tiêu giá thành của từng loại sản phẩm.  Chi phí gián tiếp: Là những chi phí có liên quan đến nhiều loại sản phẩm khác nhau và được tính vào chỉ tiêu giá thành của từng loại sản phẩm thông qua phương pháp phân bổ gián tiếp thích hợp. b) Phân loại theo yếu tố chi phí (nội dung kinh tế của chi phí) . Theo quy định hiện hành, toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh củ a doanh nghiệp được chia thành 5 yếu tố chi phí: 5  Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị các loại nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ xuất dùng cho sản xuất kinh doanh trong kỳ báo cáo, trừ: Nguyên liệu, vật liệu... xuất bán hoặc xuất cho xây dựng cơ bản. Tùy theo yêu cầu trình độ quản lý, chỉ tiêu này có thể báo cáo chi tiết cho từng loại: Nguyên vật liệu chí nh, vật liệu phụ, nhiên liệu...  Chi phí nhân công: Bao gồm toàn bộ các khoản phải trả cho ng ười lao động (thường xuyên, tạm thời) nh ư tiền lương, tiền công, các khoản trợ cấp, phụ cấp có tính chất lương trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này bao gồm cả chi phí về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn được tính theo lương. Tùy theo yêu cầu, chỉ tiêu này có thể báo cáo chi tiết theo các khoản nh ư: tiền lương, bảo hiểm xã hội....  Chi phí khấu hao tài sản cố định: Là chi phí khấu hao của tất cả các loại tài sản cố định cuả doanh nghiệp dùng trong các hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ báo cáo.  Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các khoản phải trả cho ng ười cung cấp điện, nước, vệ sinh, các dịch vụ phát sinh trong kỳ báo cáo.  Chi phí khác bằng tiền: Bao gồm các chi phí sản xuất kinh doanh khác chưa được phản ánh trong các chỉ tiêu trên đã chi trả bằng tiền trong kỳ báo cáo như: tiếp khách, hội nghị, lệ phí cầu phà... c) Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm Theo quy định hiện hành, giá thành sản xuất các loại sản phẩm bao gồm 3 khoản mục chi phí:  Chi phí vật tư trực tiếp: Bao gồm toàn bộ các chi phí về nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ tham gia trực tiếp vào việc sản xuất, chế tạo sản phẩm.  Chi phí nhân công trực tiếp: Gồm tiền lương, phụ cấp lương và các khoản chi phí được trích theo tỷ lệ tiền l ương của bộ phận công nhân trực t iếp sản xuất, chế tạo sản phẩm.  Chi phí sản xuất chung: Là những chi phí sản xuất còn lại trong phạm vi phân xưởng sản xuất (ngoài chi phí vật t ư trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp). 6 Đây là cách phân loại kết hợp, vừa theo nội dung kinh tế vừa theo c ông dụng của chi phí giúp cho việc đánh giá mức độ hợp lý của chi phí trên cơ sở đối chiếu với định mức tiêu hao của từng loại chi phí và việc kế hoạch hóa giá thành sản phẩm d) Phân loại theo quan hệ giữa chi phí với khối l ượng công viêc, sản phẩm hoàn thành. Toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được chia thành 2 loại: Biến phí và định phí  Biến phí: Là những chi phí có thể thay đổi theo tỷ lệ thuận với sự thay đổi của khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành.  Định phí: Là những chi phí về nguyên tắc không thể thay đổi theo tỷ lệ thuận với sự thay đổi của khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành. e) Phân loại theo cách thức kết chuyển: Toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được chia thành 2 loại: chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ.  Chi phí sản phẩm: Là những chi phí gắn liền với giá trị của các loại sản phẩm được sản xuất ra hay được mua vào. Đây là các loại tài sản của doanh ngiệp, khi doanh nghiệp bán những tài sản này thì các chi phí sản phẩm gắn liền với giá trị của tài sản mới đựơc trừ ra khỏi doanh thu để tính lãi dưới chỉ tiêu "giá vốn hàng bán".  Chi phí thời kỳ: Là những chi phí không được tính vào giá trị của các loại sản phẩm được sản xuất ra hay được mua vào nên được xem là chi phí hoạt động của từng kỳ kế toán và sẽ được khấu trừ hết vào doanh thu của kỳ mà nó phát sinh để tính lãi (lỗ) trong kỳ nh ư: chi phí bán hàng, chi phí qu ản lý doanh nghiệp. 1.1.2 Giá thành. 1.1.2.1 Khái niệm. Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống và lao động vật hóa có liên quan đến khối lượng sản phẩm dịch vụ, lao vụ hoàn thành. 7 1.1.2.2 Phân loại giá thành. a) Căn cứ vào thời điểm tính giá thành. Giá thành được chia làm 3 loại sau:  Giá thành kế hoạch: Là loại giá thành được xác định trước khi bắt đầu sản xuất của kỳ kế hoạch, dựa trên định mức và dự toán của kỳ kế hoạch. Giá thành kế hoạch được coi là mục tiêu mà doanh nghiệp phải cố gắng thực hiện hoàn thành nhằm để thực hiện hoàn thành mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.  Giá thành định mức: Là giá thành được xác định dựa trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại thời điểm nhất định trong kỳ kế hoạch. Giá thành định mức được xem là căn cứ để kiểm soát tình hình thực hiện các định mức tiêu hao các yếu tố vật chất khác nhau phát si nh trong quá trình sản xuất.  Giá thành thực tế: Là giá thành được xác định trên cơ sở các khoản hao phí thực tế phát sinh trong kỳ để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm. b) Căn cứ vào nội dung cấu thành nên giá thành: Giá thành được chia làm 2 loại:  Giá thành sản xuất: Trong giá thành sản xuất gồm 3 khoản mục chi phí:  Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp  Chi phí nhân công trực tiếp  Chi phí sản xuất chung  Giá thành toàn bộ: Giá thành đầy đủ bao gồm: Giá thành sản xuất và chi phí ngoài sản xuất của sản phẩm. 1.1.3 Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Chi phí sản xuất được tính trong phạm vi giới hạn của từng kỳ nhất định (tháng, quý, năm) và chi phí sản xuất trong từng kỳ kế toán th ường có liên quan đến 2 bộ phận khác nhau: sản phẩm đã hoàn thành trong kỳ và sản phẩm dở dang cuối kỳ. Giá thành sản phẩm chỉ tính cho sản phẩm đã hoàn thành trong kỳ và chỉ tiêu này thường bao gồm hai bộ phận: Chi phí sản xuất kỳ tr ước chuyển sang kỳ này và một phần chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ này (sa u khi đã trừ đi giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ). 8 1.1.4 Nhiệm vụ kế toán.  Tính toán và phản ánh một cách chính xác, đầy đủ kịp thời tình hình phát sinh chi phí sản xuất ở các bộ phận sản xuất, cũng nh ư trong phạm vi toàn doanh nghiệp gắn liền với các loại chi phí sản xuất khác nhau cũng nh ư theo từng loại sản phẩm được sản xuất.  Tính toán chính xác, k ịp thời giá thành của từng loại sản phẩm được sản xuất.  Kiểm tra chặt chẽ tình hình thực hiện các định mức tiêu hao và dự toán chi phí nhằm phát hiện kịp thời các hiện tượng lãng phí, sử dụng chi phí đúng kế hoạch sai mục đích.  Lập báo cáo về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, tham gia phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành để đề xuất biện pháp để tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành s ản phẩm. 1.2 TỔ CHỨC TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM. 1.2.1 Yêu cầu cơ bản trong việc tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm. Chi phí sản xuất gắn liền với việc sử dụng tài sản, vật t ư lao động trong các hoạt động chế tạo sản phẩm, quản lý chi phí sản xuất thực chất là quản lý việc sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả các loại tài sản, vật t ư, lao động, tiền vốn trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mặt khác CPSX là c ơ sở cấu tạo nên giá thành sản phẩm d o đó tiết kiệm CPSX là một trong những biện pháp để hạ giá thành sản phẩm. Yêu cầu của công tác quản lý nói chung, quản lý CPSX và giá thành sản phẩm nói riêng đòi hỏi doanh nghiệp phải tổ chức công tác kế toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm một cách chính xác. Kế toán chính xác CPSX phát sinh đòi hỏi phải tổ chức việc ghi chép tính toán và phản ánh từng loại chi phí phát sinh theo từng địa điểm và theo từng đối tượng phải chịu chi phí. 9 Muốn quản lý tốt giá thành sản phẩ m cần phải tổ chức tính đúng, tính đủ giá thành các loại sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra. Muốn vậy phải xác định đúng đối tượng tính giá thành, vận dụng đúng phương pháp tính giá thành thích h ợp và phải dựa trên cơ sở số liệu kế toán tập hợp CPSX một cách chính xác. Việc tính đúng tính đủ giá thành sản phẩm trên c ơ sở CPSX chính xác giúp cho việc phản ánh đúng đắn tình hình và kết quả thực hiện kế hoạch giá thành của doanh nghiệp, xác định đúng đắn kết quả kinh doanh góp phần quan trọng và th iết thực trong việc tăng cường và cải tiến công tác quản lý kinh tế nói chung. Sản phẩm dở dang và thành phẩm cũng là một bộ phận của hàng tồn kho trong doanh nghiệp cho nên việc tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm cũng phải được tiến hành theo đúng phương pháp kế toán hàng tồn kho nói chung mà doanh nghiệp đã lựa chọn áp dụng (kê khai th ường xuyên hay kiểm kê định kỳ). 1.2.2 Xác định đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. 1.2.2.1 Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. Đối tượng tập hợp CPSX là xác định giới hạn về mặt phạm vi, mà chi phí cần được tập hợp. Để phục vụ cho việc kiểm soát chi phí và tính giá thành sản phẩm. Tùy theo đặc điểm về tổ chức sản xuất, về quy trình sản xuất cũng nh ư đặc điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng hạch toán chi phí sản xuất có thể là:  Theo đối tượng chịu chi phí: sản phẩm, nhóm sản phẩm, chi tiết bộ phận, đơn đặt hàng....  Theo nơi phát sinh: phân xư ởng, tổ đội, quy trình công nghệ, toàn doanh nghiệp ...  Căn cứ xác định đối tượng tập hợp CPSX:  Đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp.  Đặc điểm tổ chức sản xuất.  Yêu cầu và trình độ quản lý doanh nghiệp  Kết hợp tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tính giá thành sản phẩm Xác định đối tượng tập hợp CPSX là căn cứ để kế toán mở sổ chi tiết CPSX theo từng đối tượng kế toán CPSX, làm c ơ sở cho việc tập hợp CPSX, phục vụ yêu 10 cầu phân tích, kiểm tra chi phí, giám sát việc tiết kiệm CPSX, tạo điều kiện xác định đúng đắn kết quả hạch toán kinh tế nội bộ trong doanh nghiệp, đồng thời phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm. 1.2.2.2 Xác định đối tượng tính giá thành. Đối tượng tính giá thành là những kết quả sản xuất nhất định đòi hỏi phải xác định tổng giá thành đơn vị. Tùy theo đặc điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng tính giá thành có thể: sản phẩm, bán thành phẩm, lao vụ hay công việc hoàn thành... Do việc tính giá thành trên một kết quả sản xuắt nhất định, cụ thể, do đó đơn vị tính giá thành phải là đơn vị tính được thừa nhận trong nền kinh tế quốc dân: m 3, m, kg, tấn,.... Căn cứ xác định đối tượng tính giá thành:  Nhiệm vụ mặt hàng sản xuất được giao  Tính chất quy trình công nghệ và ph ương pháp sản xuất sản phẩm  Đặc điểm sản xuất  Yêu cầu quản lý và trình độ kế toán. 1.2.2.3 Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. Xem xét mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành là cơ sở, là căn cứ quan trọng có tính chất quyết định đến việc lực chọn phương pháp tính giá thành. Có các m ối quan hệ sau:  Đối tượng tập hợp chi phí gồm nhiều đối tượng tính giá thành: Doanh Nghiệp hóa chất, Doanh nghiệp bánh kẹo...  Đối tượng tính giá thành được tổng hợp từ nhiều đối tượng tập hợp chi phí: Doanh nghiệp dệt...  Đối tượng tập hợp chi phí trùng đối tượng tính giá thành: Doanh nghiệp khai thác.... 1.2.3 Phương pháp tập hợp chi phí và phân bổ chi phí SXKD. Phương pháp tập hợp chi phí là một phương pháp hay hệ thống các phương pháp được sử dụng để tập hợp và phân loại chi phí sản xuất theo các khoản mục giá thành trong phạm vi giới hạn của từng đối tượng tập hợp chi phí như: sản phẩm, đơn đặt 11 hàng, giai đoạn công nghệ, phân xưởng, nhóm sản phẩm... phạm vi giới hạn của các đối tượng tập hợp chi phí này chính là tên gọi của các ph ương pháp tập hợp CPSX. Trong quá trình tập hợp CPSX theo các đối tượng tập hợp CPSX phải chú ý giải quyết mối quan hệ chi phí phát sinh với các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định trên các sổ, (thẻ) chi tiết chi phí sản xuất kinh doanh. Đối với những chi phí cơ bản có quan hệ trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt thì tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng tập hợp chi phí đó, gọi là phương pháp tập hợp trực tiếp. Phương pháp này đòi hỏi phải tổ chức công tác ghi ghép ban đầu theo đúng các đối tượng phải chịu chi phí, từ đó tập hợp số liệu theo đúng chứng từ kế toán trực tiếp theo từng đối tượng riêng biệt trên các sổ (thẻ) chi tiết CPSXKD khác nhau. Đối với những chi phí cơ bản có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí khác nhau mà công tác ghi chép ban đ ầu không thể chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí riêng thì phải áp dụ ng phương pháp phân bổ gián tiếp. Tức là kế toán phải tập hợp chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau theo từng khoản mục chi phí sau đó chọn tiêu thức phân bổ thích hợp để phân bổ chi phí này cho các đối tượng liên quan. Thời điểm tính toán phân bổ có thể là cuối kỳ một lần hoặc nhiều lần trong một kỳ tùy theo yêu cầu quản lý và điều kiện cụ thể. Công thức phân bổ chi phí: Mức phân bổ cho đối tượng A = Tổng chi phí cần phân bổ x Tổng tiêu thức dùng để phân bổ Tiêu thức phân bổ cho đối tượng A 1.2.4 Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm . Để đáp ứng yêu cầu tập hợp chi phí sản xuất v à tính giá thành sản phẩm được nhanh chóng, kịp thời, chính xác các chi phí chi ra trong quá trình sản xuất phải được tập hợp theo đúng trình tự hợp lý, khoa học phù hợp với đặc điểm sản xuất sản phẩm của từng doanh nghiệp và mối quan hệ giữa các phân x ưởng bộ phận sản xuất trong doanh nghiệp. Tuy nhiên có thể nói quá trình tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm ở các doanh nghiệp th ường trải qua bốn bước sau: 12  Bước 1: Tập hợp các yếu tố đầu vào theo nơi phát sinh chi phí (phân xưởng sản xuất, tổ sản xuất, giai đoạn công nghệ), theo nội dung kinh tế của chi phí, theo khoản mục chi phí, theo khoản mục giá thành và theo từng đối tượng phải chịu chi phí.  Bước 2: Tập hợp chi phí và tính giá thành của SXKD, phân bổ giá trị của sản xuất phụ cho sản xuất chính và các bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp.  Bước 3: Kết chuyển hoặc tính toán phân bổ các chi phí sản phẩm đã tập hợp được ở bước 1 cho các đối tượng tập hợp chi phí có liên quan đến việc phục vụ cho việc tổng hợp CPSX phát sinh trong kỳ theo từng đối tượng phải chịu chi phí.  Bước 4: Kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ trên c ơ sở chi phí sản xuất thực tế các loại sản phẩm hoàn thành trong kỳ trên c ơ sở chi phí sản xuất đã tổng hợp ở bước 3, tài liệu kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và khối lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ. 1.3 KẾ TOÁN VẬT TƯ TRỰC TIẾP. 1.3.1 Nội dung và nguyên tắc hạch toán . Chi phí vật tư trực tiếp là các chi phí về nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu và động lực tiêu dùng trực tiếp cho sản phẩm doanh nghiệp. Trong quá trình hạch toán những vật liệu nào xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt nh ư phân xưởng, sản phẩm, nhóm sản phẩm... thì hạch toán trực tiếp cho đối tượng đó. Trường hợp không thể hạch toán riêng được thì phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ các chi phí đã chi ra cho các đối tượng có liên quan. Tiêu thức phân bổ th ường dùng là phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo số l ượng sản phẩm....Tùy theo điều kiện cụ thể mà kế toán có thể phân bổ chi phí vật tư trực tiếp nói chung hoặc tính toán phân bổ riêng cho từng khoản mục chi phí cụ thể nh ư: nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, động lực. Cuối kỳ nếu doanh nghiệp không sử dụng hết số vật liệu đã xuất dùng thì phải nhập lại kho giá trị vật liệu còn lại trong tổng số giá trị vật liệu đã xuất dùng trong kỳ theo từng đối tượng phải chịu chi phí và theo từng nguyên vật