Tài liệu Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty xây dựng cấp thoát nước

Lêi nãi ®Çu Tr¶i qua h¬n m-êi n¨m ®æi míi, ®Êt n-íc ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b-íc chuyÓn m×nh khëi s¾c. §Æc biÖt lµ viÖc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr-êng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ d-íi sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN. Tr-íc kia, Nhµ n-íc ph¶i lo tiÒn vèn ®Õn kh©u tiªu thô s¶n phÈm . Thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ bao cÊp ®ã k×m h·m sù ph¸t triÓn vµ kh«ng cã tÝnh chÊt ®éng viªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n¨ng ®éng s¸ng t¹o, chñ ®éng trong kinh doanh, Sù ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ cña nhµ n-íc to¹ ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp v-¬n nªn tù kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ cña m×nh cïng víi viÖc chuyªn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n-íc lµ qu¸ tr×nh më réng quyÒn tù chñ, giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp tù qu¶n lý vµ sö dông theo h-íng lêi ¨n, lç chÞu ®· ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. §iÒu nµy ®· t¹o nªn nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp n¨ng ®éng , sím thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr-êng ®· sö dông vèn rÊt hiÖu qña th× vÉn cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp ®ang trong tinh tr¹ng khã kh¨n trong viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn cña m×nh. V× vËy, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn tuy kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ, nh-ng nã lu«n ®ù¬c c¸c doanh nghiÖp ®Æt ra trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh. C«ng ty X©y dùng cÊp tho¸t n-íc lµ mét trong nh÷ng doanh nghiÖp thµnh c«ng trong nghµnh X©y l¾p nãi riªng cña ViÖt Nam nãi chung ®· nhËn thÊy : §Ó v-¬n lªn h¬n n÷a trªn th-¬ng tr-êng vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh m×nh kh«ng chØ trong n-íc mµ c¶ trªn thÕ giíi, C«ng ty lu«n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó ®ång vèn ®-a vµo ho¹t ®éng mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. ChÝnh v× thÕ, qua mét thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty X©y dùng cÊp tho¸t n-íc, ®-îc sù gîi ý cña c¸c c« 1 chó trong phßng kÕ to¸n, Em quyÕt ®Þnh chän ®Õ tµi thùc tËp : “ Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty X©y dùng cÊp tho¸t n­íc “ §Ó phôc vô môc ®Ých nghiªn cøu Em dïng c¸c biÖn ph¸p ph©n tÝch kinh doanh, c¸c ph-¬ng ph¸p khÊu hao häc thèng kª nh- so s¸nh sè tuyÖt ®èi, t-¬ng ®èi vµ sè chªnh lÖch. KÕt cÊu cña kho¸ luËn gåm ba ch-¬ng : Ch-¬ng 1 : Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn Ch-¬ng 2 : Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty X©y dùng cÊp tho¸t n-íc Ch-¬ng 3 : Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i c«ng ty X©y dùng cÊp tho¸t n-íc 2 Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch-¬ng 1.Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn ............................................... 1 1. Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ......................................................... 1 1.1. Kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh ................................................................ 1 1.2. §Æc tr-ng cña vèn ................................................................................... 3 1.3. KÕt cÊu vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ............................................ 4 1.3.1. C¨n cø theo nguån h×nh thµnh vèn ...................................................... 4 1.3.1.1. Vèn chñ së h÷u ................................................................................. 4 1.3.1.2. Vèn vay ............................................................................................. 5 1.3.2. C¨n cø vµo thêi gian huy ®éng vµ sö dông vèn ................................... 5 1.3.2.1 Nguån vèn th-êng xuyªn ................................................................... 5 1.3.2.2. Nguån vèn t¹m thêi .......................................................................... 5 1.3.3. C¨n cø vµo ph¹m vi nguån h×nh thµnh ................................................. 6 1.3.3.1. Tù cung øng ...................................................................................... 6 1.3.3.2. C¸c ph-¬ng thøc cung øng tõ bªn ngoµi ........................................... 7 1.3.4. c¨n cø vµo vai trß, ®Æc ®iÓm chu chuyÓn gi¸ trÞ vèn khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ................................................................................................. 8 1.3.4.1. Vèn cè ®Þnh....................................................................................... 8 1.3.4.2. Vèn l-u ®éng .................................................................................11 2. HiÖu qu¶ sö dông vèn .............................................................................13 2.1. Kh¸i niÖm hiÖu qu¶- hiÖu qu¶ sö dông vèn ..........................................13 2.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn ............................................................14 2.2.1. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô ph©n tÝch ........................................................14 2.2.2. C¨n cø ph©n tÝch.................................................................................14 2.2.3. C¸c ph-¬ng ph¸p sö dông trong ph©n tÝch .........................................15 2.2.3.1. Ph-¬ng ph¸p so s¸nh.......................................................................15 2.2.3.2. Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ .......................................................................15 2.3. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn .................................16 2.3.1. VÊn ®Ò tiªu chuÈn hiÖu qu¶ khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn .......16 2.3.2. C¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi vèn nãi chung ...............................17 2.3.3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh .......................................18 2.3.4. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng .......................18 2.4. Mét sè nh©n tè ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp 19 2.4.1. C¸c nh©n tè bªn trong ........................................................................20 2.4.1.1. lùc l-îng lao ®éng .........................................................................20 2.4.1.2. Tr×nh ®é ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ øng dông tiÕn bé kü thuËt ......................................................................................................................20 3 2.4.1.3. Nh©n tè qu¶n trÞ doanh nghiÖp .......................................................21 2.4.1.4. HÖ thèng trao ®æi vµ xö lý th«ng tin ...............................................21 2.4.2. Nh©n tè thuéc m«i tr-êng bªn ngoµi .................................................21 2.4.2.1.M«i tr-êng ph¸p lý ..........................................................................21 2.4.2.2.M«i tr-êng kinh tÕ ...........................................................................22 2.4.2.3.C¸c yÕu tè thuéc c¬ së h¹ tÇng ........................................................22 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ................................22 3.1. TÇm quan träng cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ...........22 3.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ................................23 ch-¬ng 2. Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty x©y dùng cÊp tho¸t n-íc .............................................................................................................26 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty...................................26 1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty .......................................26 1.1.1. LÞch sö ra ®êi, ph¸t triÓn cña C«ng ty ...............................................26 1.1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña C«ng ty ................................................26 1.1.3. Quy m« cña C«ng ty .........................................................................27 1.2. Mét sè thµnh tÝch doanh nghiÖp ®¹t ®-îc hiÖn nay ..............................29 1.3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y hiÖn nay cña C«ng ty ......................................29 2. Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt chñ yÕu ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn cña C«ng ty ...........................................................................................33 2.1. LÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ...............................................................33 2.2. §Æc ®iÓm vÒ nguyªn vËt liÖu .................................................................34 2.3. §Æc ®iÓm vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ .............................................................35 2.4. C¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc ............................................35 3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn cña C«ng ty ......................35 3.1. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh vèn vµ sö dông vèn cña C«ng ty trong mét sè n¨m gÇn ®©y .........................................................................................................35 3.2. T×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty trong nh÷ng n¨m qua ........................43 3.3. HiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty .....................46 3.3.1. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi chung ........................................46 3.3.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ............................................49 3.3.3. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng ..........................................50 4. §¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña C«ng ty ...................................51 4.1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc .....................................................................51 4.2. Nh÷ng tån t¹i chÝnh cña C«ng ty .........................................................53 4.3. Nh÷ng nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i .................................................54 4.3.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan...................................................................54 4.3.2. Nguyªn nh©n chñ quan ......................................................................54 ch-¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty x©y dùng CÊp tho¸t n-íc 55 4 1. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ...................56 1.1. C¶i tiÕn ph-¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ....................................56 1.2 Xö lý nhanh nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh chê thanh lý ...................................58 1.3. N©ng cao hÖ sè sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ ........................................... 59 2.Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng .................60 2.1. Hoµn thiÖn ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l-u ®éng ®Þnh møc kú kÕ ho¹ch s¸t víi nhu cÇu vèn thùc tÕ cña C«ng ty ...........................................60 2.2. §Èy nhanh vßng quay vèn l-u ®éng .....................................................63 3. N©ng cao n¨ng lùc th¾ng thÇu trong n-íc vµ quèc tÕ trong ®Êu thÇu Mét sè ph-¬ng ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng ......................67 3.1.N©ng cao n¨ng lùc m¸y mãc thiÕt bÞ ....................................................68 3.2. N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña c¸n bé kü thuËt trong lËp hå s¬ dù thÇu68 3.3. N©ng cao n¨ng lùc tæ chøc ....................................................................68 3.4. TÝch cùc thu thËp th«ng tin phôc vô cho c«ng t¸c ®Êu thÇu..................69 3.5. T¨ng c-êng qu¶ng c¸o, giíi thiÖu h×nh ¶nh, kinh nghiÖm cña C«ng ty dùa trªn nguån lùc vµ -u thÕ cña m×nh ...............................................................69 4. §µo t¹o, båi d-ìng n©ng cao tay nghÒ cho ng-êi lao ®éng ................70 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 5 Ch-¬ng 1 Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn 1.vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp 1.1.Kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh TiÒn tÖ ra ®êi lµ mét trong nh÷ng ph¸t minh vÜ ®¹i cña loµi ng-êi vµ ®iÒu ®ã ®· lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ-x· héi. Mäi sù vËn ®éng cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Òu cã liªn quan mËt thiÕt víi sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ vµ cã sù t¸c ®éng qua l¹i. §ång tiÒn trë thµnh th-íc ®o chung cña tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ. Kh¸i niÖm vèn xuÊt hiÖn vµ vai trß cña vèn trong nÒn kinh tÕ nãi chung, ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng ngµy cµng trá nªn quan träng. Tõ tr-íc ®Õn nay cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ vèn: Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn tiÕp cËn vèn d-íi gãc ®é hiÖn vËt. Hä cho r»ng vèn lµ nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ c¸ch hiÓu phï hîp víi tr×nh ®é qu¶n lý cßn s¬ khai. Nã rÊt ®¬n gi¶n dÔ hiÓu nh-ng ch-a ®Çy ®ñ, ch-a ph¶n ¸nh ®Õn mÆt tµi chÝnh cña vèn. Theo mét sè nhµ tµi chÝnh th× vèn lµ tæng sè tæng tiÒn do nh÷ng ng-êi cã cæ phÇn trong C«ng ty ®ãng gãp vµ hä nhËn ®-îc phÇn thu nhËp chia cho c¸c chøng kho¸n cña C«ng ty. Quan ®iÓm nµy cã -u ®iÓm lµ ®· ®Ò cËp ®Õn mÆt tµi chÝnh cña vèn. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t- t¨ng c-êng ®Çu t-, mì réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt song nã cßn h¹n chÕ lµ kh«ng nãi râ néi dung vµ tr¹ng th¸i cña vèn trong qu¸ tr×nh sö dông vèn trong doanh nghiÖp. Mét sè nhµ kinh tÕ häc kh¸c cho r»ng: vèn cã ý nghÜa lµ phÇn l-îng s¶n phÈm t¹m thêi ph¶i hy sinh tiªu dïng hiÖn t¹i cña nhµ ®Çu t-, ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt t¨ng tiªu dïng trong t-¬ng lai. Quan ®iÓm nµy chñ yÕu ph¶n ¸nh ®éng c¬ 6 vÒ ®Çu t- nhiÒu h¬n lµ vÒ nguån gèc vµ biÓu hiÖn cña vèn, do vËt quan ®iÓm nµy cñng kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu vÒ qu¶n lý n©ng cao hiÖu qu¶ cña vèn cñng nh- viÖc ph©n tÝch vÒ vèn doanh nghiÖp. HiÓu theo nghÜa réng, mét sè quan ®iÓm l¹i cho r»ng: vèn bao gåm toµn bé c¸c yÕu tè kinh tÕ ®-îc bè trÝ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô nh- tµi s¶n h÷u h×nh,tµi s¶n v« h×nh, c¸c kiÕn thøc vÒ kinh tÕ kü thuËt cña doanh nghiÖp ®-îc tÝch luü, sù khÐo lÐo vÒ tr×nh ®é qu¶n lý vµ t¸c nghiÖp cña c¸n bé ®iÒu hµnh cïng chÊt l-îng cña ®éi ngò c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, c¸c lîi thÕ vÒ c¹nh tranh nh- vÞ trÝ doanh nghiÖp,uy tÝn doanh nghiÖp...Quan ®iÓm nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc khai th¸c ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ cña vèn trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. Tuy nhiªn,viÖc x¸c ®Þnh vèn theo quan ®iÓm nµy rÊt khã kh¨n phøc t¹p nhÊt lµ khi tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ ch-a cao vµ ph¸p luËt ch-a hoµn chØnh nh- n-íc ta. Theo M¸c ”vèn l¯ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d­” tøc l¯ vèn ®¹i diÖn cho mét l-îng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét l-îng gi¸ trÞ míi. V× thÕ, tiÒn chØ ®-îc gäi lµ vèn khi dïng ®Ó ®Çu t- vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn. Quan ®iÓm nµy ®· chØ râ môc tiªu cña qu¶n lý vµ sö dông vèn, nh-ng quan ®iÓm nµy mang tÝnh chÊt tr×u t-îng, do vËy h¹n chÕ vÒ ý nghÜa ®èi víi h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch qu¶n lý sö dông vèn cña doanh nghiÖp. C¸c quan ®iÓm vÒ vèn ë trªn, mét mÆt thÓ hiÖn ®-îc vai trß t¸c dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ víi c¸c yªu cÇu, môc ®Ých nghiªn cøu cô thÓ. Nh-ng mÆt kh¸c, trong c¬ chÕ thÞ tr-êng hiÖn nay, ®øng trªn gãc ®é h¹ch to¸n vµ qu¶n lý, c¸c quan ®iÓm ®ã ch-a ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý, h¹ch to¸n, ph©n tÝch ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c quan ®iÓm vÒ vèn ë trªn, kh¸i niÖm vÒ vèn cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®-îc bèn vÊn ®Ò sau: -Nguån gèc s©u xa cña vèn kinh doanh lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n ®-îc t¸i ®Çu t-, ®Ó ph©n biÖt ®-îc víi vèn ®Êt ®ai, vèn nh©n lùc. 7 -Trong tr¹ng th¸i cña vèn kinh doanh tham gia vµo qu¸ trÝnh s¶n lµ tµi s¶n vËt chÊt (tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n dù tr÷)vµ tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, c¸c tÝn phiÕu, c¸c chøng kho¸n...)lµ c¬ së ®Ó ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶. -Ph¶i chØ ra ®-îc mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a vèn víi c¸c nh©n tè kh¸c cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp(®Êt ®ai, lao ®éng), ®iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i xem xÐt ®Õn qu¸ tr×nh sö dông vèn nh- thÕ nµo cho cã hiÖu qña. -Ph¶i thÓ hiÖn môc ®Ých qu¶n lý sö dông vèn ®ã lµ t×m kiÕm c¸c lîi Ých kinh tÕ, lîi Ých x· héi mµ vèn ®em l¹i. VÊn ®Ò nµy sÏ ®Þnh h-íng cho qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, qu¶n lý vèn cña doanh nghiÖp nãi riªng. Tõ bèn vÊn ®Ò trªn, nãi tãm l¹i vèn ®-îc hiÓu lµ: V«n lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n d-íi d¹ng tµi s¶n vËt chÊt vµ tµi s¶n tµi chÝnh ®-îc c¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp bá tiÒn ra tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi Ých. 1.2.§Æc tr-ng cña vèn §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã tliÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®Ó t¹o ra s¶n phÈm lao vô, dÞch vô. §Ó t¹o ra c¸c yÕu tè phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã mét l-îng vèn nhÊt ®Þnh ban ®Çu, cã tiÒn vèn doanh nghiÖp míi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, còng nh- tr¶ tiÒn l-¬ng cho ng-êi lao ®éng. Sau khi tiªu thô s¶n phÈm, doanh nghiÖp dµnh mét phÇn doanh thu thu ®-îc ®Ó bï ®¾p l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) ®· bÞ hao mßn, chi phÝ vËt t- ®· bÞ tiªu hao vµ mét phÇn ®Ó t¹o lËp quü dù tr÷ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp theo. Nh- vËy cã thÓ thÊy c¸c t- liÖu lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng mµ doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t- mua s¾m cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ h×nh th¸i hiÖn vËt cña vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn b»ng tiÒn lµ tiÒn ®Ò cÇn 8 thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghiÖp. Do vËy, vèn s¶n xuÊt kinh doanh mang c¸c ®Æc tr-ng c¬ b¶n sau: -Vèn ph¶i ®¹i diÖn cho mét l-îng tµi s¶n nhÊt ®Þnh cã nghÜa lµ vèn ®-îc biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ cña tµi s¶n h÷u h×nh vµ tµi s¶n v« h×nh cña doanh nghiÖp. -Vèn ph¶i vËn ®éng sinh lêi, ®¹t ®-îc môc tiªu kinh doanh cña doanh nghiÖp. -Vèn ph¶i tÝch tô vµ tËp trung ®Õn mét l-îng nhÊt ®Þnh míi cã thÓ ph¸t huy t¸c dông ®Ó ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh. -Vèn ph¶i cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vèn lu«n lu«n biÕn ®éng vµ chuyÓn h×nh th¸i vËt chÊt theo thêi gian vµ kh«ng gian theo c«ng thøc: T--- H--- SX---H’---T’ -Vèn ph¶i g¾n liÒn víi chñ së h÷u nhÊt ®Þnh vµ ph¶i ®-îc qu¶ lý chÆt chÏ theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. -Vèn ®-îc quan niÖm lµ mét hµng ho¸ vµ lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt, cã thÓ mua hoÆc b¸n b¶n quyÒn sö dông vèn trªn thÞ tr-êng, t¹o nªn sù giao l-u s«i ®éng trªn thÞ tr-êng vèn, thÞ tr-êng tµi chÝnh. Nh- vËy, vèn ban ®Çu lµ h×nh th¸i tiÒn tÖ chuyÓn sang h×nh th¸i vËt thµng ho¸, ®ã lµ t- liÖu lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng tr·i qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm lao vô, dÞch vô xong, vèn chuyÓn sang h×nh th¸i hµng ho¸ s¶n phÈm. Cuèi cïng khi tiªu thô s¶n phÈm lao vô, dÞch vô xong, vèn l¹i trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ. Do sù lu©n chuyÓn kh«ng ngõng cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn cïng mét lóc vèn s¶n xuÊt kinh doanh nghiÖp th-êng tån t¹i d-íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ l-u th«ng. 1.3.KÕt cÊu vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp 1.3.1.C¨n cø theo nguån h×nh thµnh vèn 1.3.1.1.Vèn chñ së h÷u 9 Lµ sè tiÒn vèn cña chñ së h÷u, cña c¸c nhµ ®Çu t- ®ãng gãp. Sè vèn nµy kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n nî, doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh to¸n, kh«ng ph¶i tr¶ l·i suÊt. Vèn chñ së h÷u ®-îc x¸c ®Þnh lµ phÇn cßn l¹i trong tµi s¶n cña doanh nghiÖp, vèn chñ së h÷u ®-îc h×nh thµnh theo c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau th«ng th-êng nguån vèn nµy bao gåm: Vèn gãp: lµ sè vèn ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn tham gia thµnh lËp doanh nghiÖp, sö dông vµo môc ®Ých kinh doanh. §èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc th× ®ã lµ nguån vèn do ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp. §èi víi C«ng ty liªn doanh th× phÇn vèn gãp cña c¸c ®èi trong vµ ngoµi n-íc tham gia thµnh lËp liªn doanh. Sè vèn nµy cã thÓ bæ sung vµ rót bít trong qu¸ tr×nh kinh doanh. L·i ch-a ph©n phèi: lµ sè vèn cã nguån gèc tõ lîi nhuËn, ®ã lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ chi phÝ. Sè l·i nµy trong khi ch-a ph©n phèi cho c¸c chñ ®Çu t-, trÝch quü th× ®-îc sö dông trong kinh doanh nh- vèn chñ së h÷u. 1.3.1.2.Vèn vay Lµ kho¶n tiÒn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n nhËn ®-îc tõ ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, tËp thÓ, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n-íc ®Ó bæ sung vµo vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau(nhph¸t hµnh tr¸i phiÕu, tÝn dông cÇm ®å hoÆc thÕ chÊp tµi s¶n, tÝn dông cã b¶o l·nh, tÝn dông th«ng qua chiÕt khÊu, tÝn dông th-¬ng m¹i, tÝn dông øng tiÒn qua tµi kho¶n)víi høa hÑn sÏ hoµn tr¶ trong mét thêi h¹n nµo ®ã trong t-¬ng lai. Doanh nghiÖp sö dông vèn vay cµng nhiÒu th× ®é rñi ro cµng cao. Nh-ng ®Ó phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh th× ®©y lµ mét nguån huy ®éng vèn lín, tuú thuéc vµo kh· n¨ng thÕ chÊp, t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. Th«ng th-êng mét doanh nghiÖp ph¶i phèi hîp c¶ hai nguån vèn trªn ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu hîp lý gi÷a hai nguån nay phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña ngµnh mµ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng,còng nh- quy ®Þnh cña ng-êi qu¶n lý doanh nghiÖp trªn 10 c¬ së xem xÐt t×nh h×nh chung cña nÒn kinh tÕ còng nh- t×nh h×nh thùc tÕ t¹i doanh nghiÖp. 1.3.2.C¨n cø vµo th¬i gian huy ®éng vµ sö dông vèn 1.3.2.1.Nguån vèn th-êng xuyªn §©y lµ nguån vèn mang tÝnh æn ®Þnh, l©u dµi mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ®Ó ®Çu t- vµo TSC§vµ mét bé phËn TSL§ tèi thiÓu cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nguån vèn nµy bao gåm vèn chö së h÷u vµ vèn vay dµi h¹n cña doanh nghiÖp. 1.3.2.2.Nguån vèn t¹m thêi §©y lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cã tÝnh chÊt t¹m thêi, bÊt th-êng ph¸t sinh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Nguån vèn nµy gåm c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n vµ c¸c kho¶n chiÕm dông cña b¹n hµng. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp lËp c¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh, h×nh thµnh nªn nh÷ng dù ®Þnh vÒ tæ chøc nguån vèn trong t-¬ng lai trªn c¬ së x¸c ®Þnh quy m« sè l-îng vèn cÇn thiÕt, lùa chän nguån vèn vµ quy m« thÝch hîp cho t-êng nguån vèn ®ã, khai th¸c nh÷ng nguån tµi chÝnh tiÒm n¨ng tæ chøc sö dông vèn ®¹t hiÖu qu· cao. 1.3.3.C¨n cø vµo ph¹m vi nguån h×nh thµnh 1.3.3.1.Tù cung øng Cung øng vèn néi bé lµ ph-¬ng thøc tù cung øng vèn cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp c¸c ph-¬ng thøc tù cung øng vèn cô thÓ lµ: -KhÊu hao TSC§: TSC§ lµ nh÷ng t- liÖu tham gia vµo nhiÒu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ bÞ hao mßn vµ chuyÓn dÇn gi¸ trÞ cña nã vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é hao mßn cña chóng ®Ó chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. §ã chÝnh lµ khÊu hao TSC§ viÖc x¸c ®Þnh møc khÊu hao cô thÓ tuú thuéc thùc tiÓn sö dông TSC§ cñng nh- ý muèn chñ quan cña con ng-êi. Trong chÝnh s¸ch 11 tµi chÝnh cô thÓ ë tõng thêi kú, doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän vµ ®iÒu chØnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ coi ®©y lµ mét c«ng cô ®iªï chØnh nguån cung øng vèn bªn trong cña m×nh. Tuy nhiªn viÖc ®iÒu chØnh khÊu hao kh«ng thÓ diÓn ra mét c¸ch tuútiÖn, kh«ng cã kÕ ho¹ch mµ ph¶i dù trªn c¬ së c¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ®· ®-îc x¸c ®Þnh. MÆt kh¸c ®iÒu chØnh t¨ng khÊu hao TSC§ sÏ ®Èn ®Õn t¨ng chi phÝ kinh doanh khÊu hao khÊu hao TSC§ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ gi¸ thµnh l¹i lu«n bÞ khèng chÕ bëi gi¸ b¸n s¶n phÈm. -TÝch luû t¸i ®Çu t-: tÝch luû t¸i ®Çu t- lµ nguån cung øng quan träng v× nã gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ hoµn toµn chñ ®éng, gi¶m sù phô thuéc vµo c¸c nhµ cung øng vµ t¨ng tiÒm lùc tµi chÝnh. Quy m« tù cung øng vèn tõ nguån nµy phô thuéc vµo tæng sè lîi nhuËn trong kú vµ chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn sau thuÕ cña doanh nghiÖp. -§iÒu chØnh c¬ cÊu tµi s¶n: ph-¬ng thøc nµy tuy kh«ng lµm t¨ng vèn s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng l¹i cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc t¨ng vèn cho c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt trªn c¬ së gi¶m vèn ë nh÷ng n¬i kh«ng cÇn thiÕt. Ph-¬ng thøc nµy gióp doanh nghiÖp chñ ®éng kh«ng phô thuéc vµo bªn ngoµi, doanh nghiÖp cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc sö dông vèn trong dµi h¹n víi chi phÝ kinh doanh sö dông vèn thÊp. Tuy nhiªn tù cung øng cã h¹n chÕ lµ quy m« cung øng vèn nhá vµ nguån bç sung cã giíi h¹n. 1.3.3.2.C¸c ph-¬ng thøc cung øng tõ ngoµi -Tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc: Doanh nghiÖp ®-îc nhËn mét l-îng vèn x¸c ®Þnh tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp. -Gäi hïn vèn qua ph¸t hµnh cæ phiÕu: lµ h×nh thøc doanh nghiÖp ®-îc cung øng vèn trùc tiÕp tõ thÞ tr-êng chøng kho¸n lµm nguån vèn cña doanh nghiÖp t¨ng lªn mµ kh«ng lµm t¨ng nî. H×nh thøc nµy cã -u ®iÓm lµ tËp hîp ®-îc l-îng vèn lín ban ®Çu, dÔ t¨ng vèn trong qu¸ tr×nh kinh doanh, bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã toµn quyÒn sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy v× 12 quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn qu¶n trÞ. Tuy nhiªn doanh nghiÖp ph¶i c«ng khai ho¸ tµi chÝnh, cã thÓ lµm cæ tøc gi¶m… -Vay vèn b»ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn thÞ tr-êng vèn: ®©y lµ h×nh thøc cung øng vèn trùc tiÕp tõ c«ng chóng. Doanh nghiÖp ph¸t hµnh l-îng vèn d-íi h×nh thøc tr¸i phiÕu th-êng vµ b¸n cho c«ng chóng, h×nh thøc nµy lµm t¨ng vèn ®ång thêi lµm t¨ng c¶ nî, cã thÓ thu hót mét l-îng vèn cÇn thiÕt, chi phÝ kinh doanh sö dông vèn thÊp h¬n so víi vay ng©n hµng, kh«ng bÞ ng-êi cung øng kiÓm so¸t chÆt chÏ tuy nhiªn doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c c¸c kü thuËt tµi chÝnh v× chi phÝ kinh doanh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cao… -Vay vèn cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i: Doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng ®-îc l-îng vèn lín, ®óng h¹n tuy nhiªn viÖc vay vèn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã uy tÝn lín, chÊp nhËn thñ tôc thÈm ®Þnh ngÆt nghÌo vµ cã chi phÝ sö dông vèn cao. -TÝn dông th-¬ng m¹i tõ nhµ cung cÊp: trong ho¹t ®éng kinh doanh, do ®Æc ®iÓm qu¸ tr×nh cung øng hµng ho¸ vµ thanh to¸n kh«ng thÓ khi nµo cñng diÔn ra ®ång thêi do ®ã tÝn dông th-¬ng m¹i ra ®êi, cã c¸c h×nh thøc tÝn dông th-¬ng m¹i sau: +Doanh nghiÖp mua m¸y mãc thiÕt bÞ, hµng ho¸ ®em vÒ sö dông mµ ch-a ph¶i tr¶ tiÒn ngay, ®iÒu nµy gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t- chiÒu s©u víi vèn Ýt mµ kh«ng lµm ¶nh h-ëng tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh. Tuy nhiªn mua theo h×nh thøc nµy doanh nghiÖp ph¶i chÞu chi phÝ kinh doanh sö dông vèn cao. +Vèn kh¸ch hµng øng tr-íc: ®©y lµ sè tiÒn ®Æt cäc cña kh¸ch hµng cho doanh nghiÖp sau khi ký kÕt hîp ®ång, sè tiÒn ®Æt cäc nµy doanh nghiÖp ®-îc toµn quyÒn sö dông mÆc dï ch-a s¶n xuÊt vµ cung cÊp s¶n phÈm. -TÝn dông thuª mua: trong c¬ chÕ thÞ tr-êng tÝn dông thuª mua ®-îc thùc hiÖn gi÷a mét doanh nghiÖp cã cÇu sö dông m¸y mãc víi mét doanh nghiÖp thùc hiÖn chøc n¨ng thuª mua, h×nh thøc nµy kh¸ phæ biÕn vµ gióp cho doanh nghiÖp 13 sö dông vèn ®óng môc ®Ých, kh«ng ph¶i ®Çu t- mét lÇn víi vèn lín,gi¶m ®-îc tû lÖ nî/vèn tuy nhiªn chi phÝ kinh doanh sö dông vèn cao. -Vèn liªn doanh liªn kÕt: gióp doanh nghiÖp cã mét l-îng vèn lín cÇn thiÕt cho mét ho¹t ®éng nµo ®ã mµ kh«ng t¨ng nî, c¸c bªn liªn doanh cïng chia sÏ rñi ro song còng cïng chia sÏ lîi nhuËn thu ®-îc. -Cung øng vèn tõ sù kÕt hîp c«ng vµ t- trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. -Nguån vèn n-íc ngoµi trùc tiÕp: víi nguån vèn nµy doanh nghiÖp kh«ng chØ nhËn ®-îc vèn mµ cßn nhËn c¶ m¸y mãc thiÕt bÞ còng nh- ph-ong thøc qu¶n trÞ tiªn tiÕn, ®ång thêi doanh nghiÖp cßn ®-îc chia sÏ thÞ tr-êng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn doanh nghiÖp ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t ®iÒu hµnh cña tæ chøc cÊp vèn, mèi quan hÖ hîp t¸c kh«ng biÕt sÏ kÐo dµi bao l©u. -Nguån vèn ODA: ®èi t¸c mµ doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm vµ nhËn ®-îc nguån vèn nµy lµ c¸c ch-¬ng tr×nh hîp t¸c cu¶ chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. H×nh thøc nµy cã chi phÝ sö dông vèn thÊp song thñ tôc rÊt chÆt chÏ. 1.3.4.C¨n cø vµo vai trß, ®Æc ®iªm chu chuyÓn gi¸ trÞ cña vèn khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 1.3.4.1.Vèn cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña vèn øng tr-íc vÒ tµi s¶n cè ®Þnh, mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng phÇn trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn khi TSC§ hÕt thêi gian sö dông. Quy m« cña vèn cè ®Þnh quyÕt ®Þnh quy m« cña TSC§ nh-ng c¸c ®Æc ®iÓm cña TSC§ l¹i ¶nh h-ëng tíi sù vËn ®éng vµ c«ng t¸c qu¶n lý vèn cè ®Þnh. Muèn qu¶n lý vèn cè ®Þnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× ph¶i qu¶n lý, sö dông TSC§ mét c¸ch cã h÷u hiÖu TSC§. Tõ mèi quan hÖ trªn,cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt ®Æc thï vÒ sù vËn ®éng cña vèn cè ®Þnh. 14 -Vèn cè ®Þnh ®-îc tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Do TSC§ cã thÓ ph¸t huy trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, v× thÕ vèn cè ®Þnh –h×nh th¸i biÓu hiÖn cña nã còng ®-îc tham gia vµo c¸c chu kú s¶n xuÊt t-¬ng øng. -Vèn cè ®Þnh ®-îc lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng phÇn khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, TSC§ kh«ng bÞ thay ®æi h×nh th¸i hiÖn vËt ban ®Çu nh-ng tÝnh n¨ng vµ c«ng suÊt cña nã bÞ gi¶m dÇn vµ kÐo theo gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®ã còng bÞ gi¶m ®i. Theo ®ã vèn cè ®Þnh còng ®-îc t¸ch lµm hai phÇn: *Mét phÇn sÏ gia nhËp vµo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm d-íi h×nh thøc khÊu hao TSC§ tøc lµ trong qu¸ tr×nh sö dông vµ b¶o qu¶n, TSC§ bÞ hao mßn(cã thÓ bÞ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh). Bé phËn gi¸ trÞ cña TSC§ t-¬ng øng víi møc hao mßn mµ nã ®-îc chuyÓn dÞch dÇn dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm gäi lµ khÊu hao TSC§, cô thÓ lµ: +Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù hao mßn vÒ mÆt vËt chÊt, tøc lµ tæn thÊt dÇn vÒ mÆt chÊt l-îng vµ tÝnh n¨ng kü thuËt cña TSC§, cuèi cïng tµi s¶n ®ã kh«ng sö dông ®-îc n÷a vµ ph¶i thanh lý. Thùc chÊt vÒ mÆt kinh tÕ cña hao mßn h÷u h×nh lµ gi¸ trÞ cña TSC§ gi¶m dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®-îc chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra. Tr-êng hîp TSC§ kh«ng sö dông ®-îc, hao mßn høu h×nh biÓu hiÖn ë chæ TSC§ mÊt dÇn thuéc tÝnh do ¶nh h-ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn hay qu¸ tr×nh ho¸ häc x¶y ra bªn trong còng nh- viÖc tr«ng nom, b¶o qu¶n TSC§ kh«ng ®-îc chu ®¸o. Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ bao gåm : Nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ chÊt l-îng chÕ t¹o nh- vËt liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt ra TSC§, tr×nh ®é vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o, chÊt l-îng x©y dùng l¾p r¸p; nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ qu¸ tr×nh sö dông nh- møc ®é ®¶m nhËn vÒ thêi gian vµ c-êng ®é sö dông, tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n, viÖc chÊp hµnh quy t¾c quy tr×nh c«ng nghÖ, chÕ ®é b¶o qu¶n, b¶o d-ëng vµ söa chöa...; nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng cña tù nhiªn nh- ®é Èm, kh«ng khÝ, thêi tiÕt… 15 +Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m thuÇn tuý vÒ mÆt gi¸ trÞ cña TSC§ cïng lo¹i nh-ng ®-îc s¶n xuÊt víi gi¸ rÎ h¬n hoÆc hiÖn ®¹i h¬n. Nguyªn nh©n trùc tiÕp dÈn ®Õn hao mßn v« h×nh cña TSC§ kh«ng ph¶i lµ do chóng ®-îc sö dông nhiÒu hay Ýt trong s¶n xuÊt mµ lµ do tiÕn bé khoa häc kü thuËt lµm cho nh÷ng TSC§ ®-îc s¶n xuÊt trong thêi tr-íc bÞ mÊt gi¸ so víi hiÖn t¹i. Sù mÊt gi¸ ®ã chÝnh lµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn v« h×nh cßn ®-îc xuÊt hiÖn khi chu kú sèng cña s¶n phÈm nµo ®ã bÞ chÊm døt, tÊt yÕu dÈn ®Õn nh÷ng m¸y mãc ®Ó chÕ t¹o ra s¶n phÈm ®ã cñng bÞ l¹c hËu, mÊt t¸c dông. *PhÇn cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh “cè ®Þnh”trong TSC§. ViÖc qu¶n lý vèn cè ®Þnh vµ TSC§ trªn thùc tÕ lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p. §Ó gi¶m nhÑ khèi l-îng qu¶n lý, vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n ng-êi ta cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ tiªu chuÈn giíi h¹n vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông cña mét TSC§. ë ViÖt Nam hiÖn nay mét t- liÖu lao ®éng ph¶i ®-îc ®ång thêi tho· m·n hai tiªu chuÈn d-íi ®©y ®-îc coi lµ TSC§: +Ph¶i cã thêi gian sö dông tèi thiÓu lµ 1 n¨m +Cã gi¸ trÞ tèi thiÓu tõ 5 triÖu ®ång viÖt Nam §Ó qu¶n lý, sö dông vèn cè ®Þnh cã hiÖu qu¶, cÇn ph¶i nghiªn cøu c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i vµ kÕt cÊu cña TSC§ cô thÓ: -C¨n cø theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: TSC§ ®-îc chia thµnh hai lo¹i +TSCD h÷u h×nh: lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt.Cã gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nh-ng vÈn giö nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt nh-: nhµ c÷a, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ… +TSC§ v« h×nh: lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét l-îng gi¸ trÞ ®· ®-îc ®Çu t-, cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh-: chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ sö dông ®Êt, chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ … -C¨n cø theo t×nh h×nh sö dông: TSC§ cña doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh 16 +TSC§ ®ang sö dông: ®©y lµ nh÷ng TSC§ ®ang trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia v¸o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. +TSC§ ch-a sö dông: ®©y lµ nh÷ng TSC§ dù tr÷ , TSC§ ®ang trong giai ®o¹n l¾p r¸p ch¹y thö… -C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh TSC§: TSC§ cña doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh +TSC§ tõ nguån vèn ng©n s¸ch +TSC§ tõ nguån vèn tù bæ sung +TSC§ liªn doanh +TSC§ ®i thuª -C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ cña TSC§: ®uîc chia thµnh +TSC§ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n +TSC§ dïng ngoµi s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n 1.3.4.2.Vèn l-u ®éng Vèn l-u ®éng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n l-u ®éng(TSL§)vµ vèn l-u th«ng. §ã lµ vèn cña doanh nghiÖp ®Çu t- ®Ó dù tr÷ hµng ho¸, vËt t- ®Ó chi cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, chi cho ho¹t ®éng qu¶n lý doanh nghiÖp hay nãi mét c¸ch kh¸c lµ nã b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn th-êng xuyªn liªn tôc. Vèn l-u ®éng lu©n chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay trong mét lÇn, tuÇn hoµn liªn tôc vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn sau mét chu kú s¶n xuÊt. Vèn l-u ®éng lµ ®iÒu vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Vèn l-u ®éng chu chuyÓn nhanh h¬n vèn cè ®Þnh, lu«n biÕn ®æi h×nh th¸i tõ tiÒn sang hµng ho¸ vµ tõ hµng ho¸ trë l¹i tiÒn mét c¸ch tuÇn hoµn trong mét chu kú kinh doanh. §Ó qu¶n lý Vèn l-u ®éng cã hiÖu qu¶ ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i Vèn l-u ®éng: *C¨n cø vµo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ lu©n chuyÓn Vèn l-u ®éng ng-êi ta chia lµm ba lo¹i: 17 -Vèn dù tr÷: tøc lµ bé phËn vån dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸, phô tïng thay thÕ…dù tr÷ vµ chuÈn bÞ ®-a vµo s¶n xuÊt. -Vèn trong s¶n xuÊt: lµ bé phËn phôc vô trùc tiÕp cho giai ®o¹n s¶n xuÊt, s¶n phÈm tù chÕ, chi phÝ chê ph©n bæ…. -Vèn trong l-u th«ng: lµ bé phËn vèn trùc tiÕp phôc vô cho giai ®o¹n l-u th«ng nh- lµ thµnh phÈm, vèn tiÒn mÆt… Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ thÊy vèn n»m trong qu¸ tr×nh dù tr÷ vËt liÖu vµ vèn n»m trong qu¸ tr×nh l-u th«ng kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt. *C¨n cø vµo h×nh th¸i biÓu hiÖn vµ theo chøc n¨ng cña c¸c thµnh phÇn Vèn l-u ®éng cã thÓ chia thµnh hai lo¹i: -Vèn vËt t- hµng ho¸: bao gåm nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô… -Vèn tiÒn tÖ: vèn tiÒn mÆt, vèn thanh to¸n … *C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vèn l-u ®éng cã thÓ chia thµnh c¸c lo¹i sau: - VL§ thuéc nguån vèn ng©n s¸ch: ®«i víi doanh nghiÖp nhµ n-íc, ®©y lµ sè VL§ ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp hoÆc cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc nhkho¶n chªnh lÖch gi¸ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nh-ng ®-îc ng©n s¸ch ®Ó l¹i. §èi víi hîp t¸c x·, C«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t- nh©n lµ mét bé phËn cæ phÇn vÒ VL§ do x· viªn, cæ ®«ng ®ãng gãp, vèn do chñ doanh nghiÖp t- nh©n bá ra. -VL§ thuéc nguån vèn tù bæ sung; ®©y lµ nguån vèn do doanh nghiÖp tù bæ mµ chñ yÕu do doanh nghiÖp lÊy mét phÇn tõ lîi nhuËn ®Ó t¨ng thªm VL§, më réng ho¹t ®éng kinh doanh.§èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc, viÖc bæ sung VL§ cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch lÊy tõ quü khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - VL§ thuéc nguån vèn liªn doanh liªn kÕt: lµ vèn mµ doanh nghiÖp nhËn liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, vèn nµy cã thÓ b¾ng tiÒn hoÆc b»ng hiÖn vËt. -VL§ huy ®éng th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu, ®Ó t¨ng thªm vèn s¶n xuÊt C«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi. 18 -VL§ huy ®éng tõ vèn vay: ®©y lµ nguån vèn quan träng mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ VL§ th-êng xuyªn cÇn thiÕt trong kinh doanh. Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp cã thÓ vay vèn cña ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông hoÆc cã thÓ vay vèn cña c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kh¸c vµ c¸c c¸ nh©n c¸c c¸ nh©n trong vµ ngoµi n-íc. *C¨n cø vµo ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vèn th× ng-êi ta chia thµnh hai lo¹i -VL§ ®Þnh møc: lµ VL§ tèi thiÓut cÇn thiÕt th-êng xuyªn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh nh-:vèn dù tr÷, vèn trong s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm … -VL§ kh«ng ®Þnh møc: lµ sè VL§ cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng kh«ng cã c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh to¸n tr-íc. 2.hiÖu qu¶ sö dông vèn 2.1.Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ _HiÖu qu¶ sö dông vèn -HiÖu qu¶ ®-îc hiÓu lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. Trinh ®é lîi dông c¸c nguån lùc kh«ng thÓ ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ hiÖn vËt hay gi¸ trÞ mµ lµ mét ph¹m trï t-¬ng ®èi vµ chØ cã thÓ ®-îc ph¶n ¸nh b»ng sè t-¬ng ®èi. -HiÖu qu¶ cã thÓ ®-îc ®¸nh gi¸ ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ph¹m vi kh¸c nhau vµ thêi kú kh¸c nhau. Trªn c¸c c« së nµy,®Ó rá h¬n b¶n chÊt cña ph¹m trï hiÖu qu¶ sö dông vèn cñng cÇn ®øng trªn tõng gãc ®é cô thÓ mµ ph©n biÖt c¸c lo¹i hiÖu qu¶ . -HiÖu qu¶ x¶ héi: lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi nh»m ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu x· héi nhÊt ®Þnh. Th-êng lµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n, viÖt lµm ; x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, phóc lîi .... HiÖu qu¶ x· héi th-êng g¨n víi c¸c m« h×nh kinh tÕ hæn hîp vµ tr-íc hÕt ®-îc ®¸nh gi¸ vµ gi¶i quyÕt ë gãc ®é vÜ m«. 19 -HiÖu qu¶ kinh tÕ: ph¶n ¸nh ®-îc tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc ®Ó ®¹t c¸c môc tiªu kinh tÕ cña mét thêi kú nµo ®ã. HiÖu qu¶ kinh tÕ t-êng ®-îc nghiªn cøu æ gãc ®é vÜ m«. -HiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi: ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt x· héi ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi nhÊt ®Þnh. HiÖu qu¶ kinh tÕx· héi g¾n víi nÒn kinh tÕ hæn hîp vµ ®-îc xem xÐt ë gãc ®é vÜ m«. -HiÖu qu¶ kinh doanh: lµ mét ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc, ph¶n ¸nh mÆt chÊt l-îng cña qu¸ tr×nh kinh doanh, phøc t¹p vµ khã tÝnh to¸n bëi c¶ ph¹m trï kÕt qu¶ vµ hao phÝ nguån lùc g¾n víi mét thêi kú cô thÓ nµo ®ã ®Òu khã x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c. Tõ c¸c vÊn ®Ò trªn suy ra hiÖu qu¶ sö dông vèn ®-îc xem xÐt lµ mét bé phËn cña hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông nguån vèn trong doanh nghiÖp vµ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ thu ®-îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi sè vèn b×nh qu©n ®Çu t- cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ã cña doanh nghiÖp trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh. 2.2.Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn 2.2.1.Môc ®Ých vµ nhiÖm vô ph©n tÝch Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp lµ nh»m môc ®Ých th«ng tin cho c¸n bé qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Gióp cho nhµ qu¶n trÞ nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ kinh doanh thùc tÕ cña doanh nghiÖp m×nh trªn c¬ së th«ng tin ph©n tÝch. Tõ th«ng tin ph©n tÝch nh»m t×m ra nh÷ng mÆt yÕu kÐm, ch-a cã hiÖu qu¶, ph¸t hiÖn ra c¸c nguyªn nh©n ®Ó tõ ®ã cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. NhiÖm vô ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh: -Thu thËp th«ng tin tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau vÒ t×nh h×nh sö dông vèn 20