Tài liệu Một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi chơi tốt hoạt động ngoài trời ở trường mầm non

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGA SƠN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 - 6 TUỔI CHƠI TỐT HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI Ở TRƯỜNG MẦM NON NGA HƯNG Người thực hiện: Mai Thị Lý Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường MN Nga Hưng SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HOÁ, NĂM 2018 MỤC LỤC TÊN ĐỀ MỤC Trang 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Lí do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu 3 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 3 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm 3 2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 5 2.3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 8 Biện pháp 1: Tìm hiểu về khả năng hoạt động của trẻ khi ra ngoài trời. 8 Biện pháp 2: Giáo viên thường xuyên tìm tòi để tìm ra cách tổ chức trong các hoạt động nhằm tạo hứng thú cho trẻ, trẻ có thể trải nghiệm qua hoạt động khác nhau. 9 Biện pháp 3: Giáo viên sử dụng các trò chơi ngoài trời một cách linh hoạt, phong phú, đa dạng lôi cuốn trẻ vào hoạt động. 11 Biện pháp 4: Sưu tầm đồng dao, hò, vè, câu đố ứng dụng vào trò chơi nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. 15 Biện pháp 5: Chuẩn bị tận dụng các nguyên vật liệu phục vụ cho hoạt động chơi thiên nhiên. 16 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. 17 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 19 3.1. Kết luận 19 3.2. Kiến nghị 19 Tài liệu tham khảo Danh mục các đề tài sáng kiến đã được xếp loại 1. LỜI MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” Thật vậy, trẻ em không chỉ là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình mà còn là chủ nhân tương lai của đất nước. Trong đó bậc học mầm non đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp trồng người. Đối tượng của giáo viên là trẻ nhỏ, hoàn toàn còn non nớt, trẻ nhạy cảm với các tác động bên ngoài, đồng thời cũng là lúc phát triển rất nhanh về mọi mặt, cả về thể chất lẫn tinh thần và trí tuệ. Đây cũng là giai đoạn khởi điểm của việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Các mặt phát triển toàn diện của trẻ hòa quyện đan xen vào nhau, ảnh hưởng đến nhau mà không tách rời rõ nét. Cho nên bước đầu cho trẻ làm quen với các môn học người giáo viên mầm non mang trách nhiệm của người thiết kế, thi công, đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách con người ở lứa tuổi mầm non. Bản thân tôi là một giáo viên đã dạy lâu năm, tôi luôn yêu nghề, mến trẻ và luôn nỗ lực nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi để có được những bài giảng hay giúp trẻ phát huy hết được khả năng vốn có. Trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ, tôi nhận thấy rằng trẻ ngày càng được tiếp xúc nhiều hơn với công nghệ thông tin, các cháu ngày một thông minh hơn rất nhiều và tôi tự hỏi nếu chúng tôi cứ giậm chân tại chỗ, cứ áp dụng những phương pháp cũ hay nói đúng hơn là giáo dục đi sau sự phát triển của trẻ thì trẻ em sẽ phát triển như thế nào? Chất lượng giáo dục mầm non sẽ ra sao?. Chính vì những trăn trở đó, tôi nhận thức được rằng: Hoạt động ngoài trời là một trong những hoạt động vui chơi mà trẻ hứng thú nhất, mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới xung quanh trẻ. Trẻ nhận thức được thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá và quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình. Qua hoạt động ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu, khám phá của bản thân. Hoạt động vui chơi ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và hứng thú với môi trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống. Hơn nữa, trẻ mầm non “Học mà chơi - chơi mà học”.[2]. Vui chơi là hoạt động chủ đạo của lứa tuổi mầm non, mà trong đó vui chơi ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu được với trẻ. Tham gia hoạt động ngoài trời, trẻ sẽ được hít thở không khí trong lành, được quan sát thế giới xung quanh, được khám phá những điều mới lạ từ thiên nhiên, được tự do hoạt động theo ý thích, tích lũy kiến thức, rèn luyện các kỹ năng và tăng thêm vốn kinh nghiệm sống cho bản thân. Hơn nữa, môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn trẻ nếu chúng ta biết nắm bắt và tận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên nhiên, tác động vào chúng qua các trò chơi, quan sát, tìm hiểu sự vật xung quanh trẻ trong các tình huống. Những câu hỏi như: Vì sao? Làm thế nào?… và sự tò mò ham hiểu biết của trẻ, sẽ giúp giáo viên hình thành vẻ đẹp, thói quen tốt cho trẻ. [4] Tôi tiến hành trên tất cả các hoạt động tổ chức cho trẻ nhưng kết quả nổi bật mà tôi đạt được là trong hoạt động ngoài trời. Bởi vì ở lứa tuổi mẫu giáo, 1 hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo. Trẻ được ‘‘Học mà chơi - Chơi mà học’’. Thông qua hoạt động vui chơi ngoài trời trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Đối với trẻ hoạt động ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu vì trẻ sẽ được hít thở không khí trong lành, được quan sát thế giới xung quanh khám phá những điều mới lạ từ thiên nhiên giúp trẻ tăng thêm vốn sống và nhất là trẻ được tự do hoạt động. Nhưng làm thế nào để tổ chức được hoạt động vui chơi ngoài trời cho trẻ thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó. Vì khả năng chú ý có chủ định của trẻ mầm non còn kém trẻ dễ dàng tham gia vào các hoạt động nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc.Từ thực trạng trên, là giáo viên mầm non được phân công phụ trách lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi tôi luôn trăn trở và tìm các biện pháp để tổ chức các giờ hoạt động ngoài trời cho trẻ một cách có hiệu quả nhất. Tôi nghĩ môi trường hoạt động ngoài trời sẽ là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn trẻ nếu chúng ta biết nắm bắt và vận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên nhiên, tác động vào chúng qua các trò chơi, quan sát, tìm hiểu sự vật xung quanh trẻ trong các tình huống. Những câu hỏi như: vì sao, làm thế nào…và sự tò mò ham hiểu biết của trẻ, ta giáo dục cho trẻ hình thành hành vi đẹp, thói quen tốt góp phần phát triển nhận thức, nhân cách cho trẻ. Chính vì những lý do trên, tôi luôn cố gắng nỗ lực tìm tòi và tôi đã thực hiện được một phần nào đó ý nguyện của mình, giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, tìm hiểu và học cách hòa nhập với môi trường xung quanh là vô cùng cần thiết. Quá trình giáo dục này có thể tiến hành thông qua nhiều hoạt động khác nhau nhưng hoạt động ngoài trời vẫn được coi là hoạt động có nhiều ưu thế. Rất nhiều nhà khoa học đã chứng minh rằng: “Sau các hoạt động giáo dục có chủ đích, giáo viên cho trẻ tham gia vào các hoạt động ngoài trời, có khi chỉ cần đi dạo quanh sân trường cũng đủ giúp trẻ vận động thân thể và hít thở không khí trong lành, giúp đầu óc trẻ thoải mái, sảng khoái hơn.Tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với không khí trong lành của thiên nhiên, rèn luyện sức khỏe, thiết lập mối quan hệ giữa trẻ với môi trường xung quanh, góp phần mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về môi trường tự nhiên, xã hội; thỏa mãn nhu cầu chơi và hoạt động theo ý thích của trẻ”[5]. Tôi luôn băn khoăn và lo lắng về vấn đề này, vì vậy tôi tiến hành nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo để tìm ra cách thức hay, những phương pháp tốt nhất cho bài giảng của mình. Chính vì những lý do trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi chơi tốt hoạt động ngoài trời” để làm sáng kiến kinh nghiệm trong năm học này. 1.2 Mục đích nghiên cứu Giúp trẻ chơi tốt hoạt động ngoài trời phát huy được tính tích cực chủ động cho trẻ trong cuộc sống tạo tiền đề phát triển nhân cách cho trẻ. - Dựa vào đề tài đã chọn tìm ra các hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục phù hợp, đề xuất giải pháp tốt nhất để phát huy hết tính tích cực của trẻ được tốt hơn. - Rút ra bài học kinh nghiệm về cách giáo dục trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu ở đây là cách tổ chức giúp trẻ chơi tốt hoạt động ngoài trời, phát huy tính tích cực chủ động của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi “Trường Mầm Non Nga Hưng”. Đề tài đã nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn. Đồng thời đã đề xuất được 5 biện pháp tổ chức giúp trẻ chơi tốt hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Nga Hưng. 1.4 Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp tham khảo tài liệu. - Phương pháp kiểm tra, đánh giá. - Phương pháp thực nghiệm. 1.5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu Sáng kiến kinh nghiệm được tiến hành và nghiên cứu thực nghiệm các biện pháp nhằm giúp trẻ chơi tốt hoạt động ngoài trời, phát huy tính tích cực chủ động của trẻ lớp mẫu giáo 5 - 6 Tuổi trường mầm non Nga Hưng. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1 Cơ sở lí luận của vấn đề Hoạt động ngoài trời có ý nghĩa đặc biệt với trẻ mẫu giáo. Hoạt động ngoài trời là một trong những hoạt động vui chơi mà trẻ hứng thú và quan tâm nhất, nó mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết về thế giới xung quanh chúng. Trẻ nhận thức thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá và quan tâm đến những gì xảy ra ở cuộc sống xung quanh mình. Qua hoạt động ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu khám phá của trẻ. Hoạt động vui chơi ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích ứng với môi trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống. Thông qua các hoạt động ngoài trời trẻ phát huy được tính tích cực chủ động của mình. Đồng thời qua đó trẻ có được sự thoải mái dễ chịu khi được ra ngoài hít thở không khí trong lành của thiên nhiên xung quanh trẻ. [3]. Đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi nói chung và trẻ mầm non nói riêng, vui chơi là hoạt động chủ đạo vì vậy trẻ được học mà chơi, chơi mà học. Ở trường mầm non, trong những giờ hoạt động ngoài trời mọi người có cảm giác như được trở về với làng quê với những nhóm trẻ tụm năm tụm ba chơi các trò chơi dân gian, ngoài ra lại có những nhóm trẻ ngồi hàn huyên đôi ba câu chuyện mà trẻ thích hay có những nhóm trẻ được tự do chơi các trò chơi ngoài trời như chơi cầu trượt, xích đu, bập bênh…Chính vì vậy hoạt động ngoài trời là một hoạt động cần thiết không thể thiếu đối với trẻ mầm non. Hoạt động vui chơi ngoài trời là một trong các loại hoạt động của trẻ ở trường mầm non, được người lớn hướng dẫn nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi hoặc nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ mẫu giáo. Hoạt động vui chơi là trường học đầu tiên của trẻ, nó gây ra những biến đổi về chất trong tâm lý của trẻ. Hoạt động vui chơi chi phối hoạt động khác như học tập, lao động... làm cho chúng mang màu sắc độc đáo của lứa tuổi mầm non. 3 Thông qua hoạt động vui chơi trẻ học được cách làm người: Cách nói năng cư sử đúng mực, cách đi, đứng, cách ăn, cách mặc... Hoạt động vui chơi giúp trẻ nhận thức được thế giới xung quanh, mở rộng tầm hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và con người. Đặc điểm của hoạt động vui chơi. Vui chơi là một hoạt động mang tính chất tự nguyện, biểu hiện rõ ý thức làm chủ, vui chơi không phải là hoạt động tạo ra sản phẩm và hoạt động chơi không tuân theo một phương thức chặt chẽ. Động cơ của hoạt động vui chơi nằm ngay trong quá trình hoạt động chứ không phải nằm trong kết quả. Vui chơi là một hoạt động mang tính tự lập của trẻ. Trong trò chơi biểu hiện rõ nhất ý thức làm chủ, trẻ hoạt động mang tính tự lập của trẻ. Trong trò chơi, biểu hiện rõ nhất ý thức làm chủ, trẻ hoạt động tích cực độc lập, chủ động. Người lớn chỉ hướng dẫn gợi ý và trẻ thực hiện chúng khi thấy những gợi ý hướng dẫn đó phù hợp với nhu cầu và hứng thú của mình. Hoạt động vui chơi, đặc biệt là trò chơi dân gian trong hoạt động ngoài trời một giáo dục đòi hỏi phải có sự phối hợp giữa các thành viên, từ đó các nhóm bạn bè cũng được nảy sinh và cái “xã hội trẻ em” cũng được hình thành”.[3]. Trò chơi của trẻ mang tính chất ký hiệu đặc trưng. * Những phẩm chất tâm lý và những đặc điểm nhân cách của trẻ em được phát triển mạnh mẽ nhất trong hoạt động vui chơi. Hoạt động vui chơi ảnh hưởng tới sự hình thành tính chủ động của quá trình tâm lý. Trong trò chơi của trẻ bắt đầu hình thành ý thức chủ định và ghi nhớ có chủ định. Để trò chơi thành công buộc trẻ phải tập trung chú ý và ghi nhớ có mục đích. Tình huống tổ chức trò chơi và các hoạt động của trò chơi ảnh hưởng thường xuyên đến sự hoạt động trí tuệ của trẻ. Trò chơi có vai trò lớn trong việc chuyển từ tư duy trực quan hoạt dộng sang trực quan hình tượng. Vui chơi có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Để đáp ứng những yêu cầu của việc tổ chức chơi đòi hỏi trẻ phải giao tiếp, qua giao tiếp phát triển ngôn ngữ một cách nhanh chóng. Trẻ tham gia hoạt động ngoài trời có tác dụng mạnh đến sự phát triển đời sống tình cảm của trẻ, trẻ tham gia tích cực vào các trò chơi, với tất cả sự say mê của mình. Trong khi chơi trẻ tỏ ra vui hứng và nhiệt tình. Khi đó phản ánh vào trò chơi mối quan hệ giữa người với người, hòa nhập vào các mối quan hệ đó thì những rung động mang tính người được gợi lên ở trẻ. [1]. Những phẩm chất ý trí của trẻ được hình thành mạnh mẽ, qua đó là mục đích hình thành nề nếp thói quen, tính kỷ luật, tính dũng cảm. Vui chơi là hoạt động chủ đạo, tạo ra nét đặc trưng của lứa tuổi mầm non mà nổi bật và tính diễn xúc cảm, khiến cho nhân cách của trẻ mang tính độc đáo, khó tìm thấy ở lứa tuổi khác. Tổ chức cho trẻ chơi là tổ chức cuộc sống thực cho trẻ, có ý nghĩa giáo dục to lớn, trò chơi là phương tiện để giáo dục toàn diện cho trẻ, góp phần hình thành nhân cách trẻ. Mục tiêu giáo dục mầm non đã được quy định rõ ở điều 19 (luật giáo dục sửa đổi) mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình 4 cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. [2]. Mục tiêu cụ thể của giáo dục mầm non “là hình thành ở trẻ những cơ sở ban đầu của nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam” + Khỏe mạnh, nhanh nhẹn, cơ thể phát triển hài hòa cân đối. + Giàu lòng yêu thương người, biết quan tâm nhường nhịn những người gần gũi (Ông, bà, bố, mẹ, bạn bè, cô giáo...) + Trẻ biết yêu cái đẹp biết giữ gìn cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp ở xung quanh. + Trẻ thông minh, ham hiểu biết, thích khám phá, tìm tòi môi trường. Giúp trẻ có kỹ năng sơ đẳng như: Quan sát, phân tích, tổng hợp suy luận... Để tích lũy dần những kinh nghiệm sống cho mình như: Phân biệt cái đẹp, thích cái đẹp... Rõ ràng là mục tiêu của giáo dục mầm non đã đón trước được mô hình nhân cách phát triển của trẻ em việt nam dưới 6 tuổi cần đạt được. Thực hiện tốt mục tiêu giáo dục của mầm non là chủ đề tiêu chuẩn quan trọng và sự phát triển cần thiết để trẻ bước vào trường phổ thông tạo tiền đề cho việc phát triển nhân cách của trẻ ở bậc học tiếp theo. Mục tiêu giáo dục mầm non xuất phát chính là sự phản ánh đòi hỏi của nền sản xuất hiện đại của chế độ kinh tế xã hội Việt Nam hiện nay và mai sau chứ không phải là ý thức chủ quản mang tính áp đặt của giáo dục mầm non. Thông qua các giờ hoạt động ngoài trời sẽ góp phần không nhỏ vào việc giúp trẻ đạt được những mục tiêu trên. Qua hoạt động ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu khám phá của trẻ. Hoạt động vui chơi ngoài trời tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích ứng với môi trường tự nhiên đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống. Chính vì nhu cầu nhận thức của trẻ muốn khám phá thế giới xung quanh, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài này. 2.2 Thực trạng của vấn đề - Trường mầm non Nga Hưng nằm ở vị trí trung tâm xã, giao thông đi lại thuận lợi. Trường được công nhận Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, nhiều năm qua trường đã liên tục đạt danh hiệu Tập thể Lao động tiên tiến cấp huyện. Nhưng bên cạnh đó tôi thấy, nhận thức và kỹ năng sống của trẻ còn chưa cao. Bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ trong độ tuổi mầm non, trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi luôn trăn trở, suy nghĩ, tôi phải làm thế nào để học sinh của tôi cảm thấy thoải mái trong các hoạt động vui chơi mà vẫn đạt được kết quả như mục tiêu đề ra. Năm học 2017 - 2018 tôi được ban giám hiệu nhà trường phân công trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ lớp 5 - 6 tuổi với số trẻ là 33 cháu. Qua thời gian thực hiện chuyên môn tôi rút ra được những mặt thuận lợi và khó khăn như sau: 2.2.1 Thuận lợi. Trường Mầm Non Nga Hưng đang phấn đấu là trường đạt chuẩn quốc gia mức độ II, do đó nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của lãnh đạo ngành đầu tư về cơ sở vật chất cho nhà trường nói chung và cho lớp học nói riêng. 5 Được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu nhà trường, đặc biệt là sự quan tâm giúp đỡ của bộ phận chuyên môn. Mỗi năm học Sở và Phòng Giáo dục đã tổ chức các buổi tập huấn chuyên môn cho giáo viên mầm non, tạo cơ hội để giáo viên được học hỏi kinh nghiệm, trao đổi, thảo luận và đi đến phương pháp chung nhất cho từng lĩnh vực cụ thể. Và vấn đề tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ cũng rất được quan tâm trong các buổi tập huấn. Nhà trường đã tổ chức các hội thi: Thi giáo viên dạy giỏi cấp trường, thi làm đồ dùng, đồ chơi, tổ chức các đợt thao giảng khảo sát tay nghề, cũng như các chuyên đề để giúp giáo viên trong trường được tham gia và trau dồi kiến thức, kỹ năng cho bản thân giúp nhau cùng tiến bộ. Trường được đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất như: loa đài, cầu trượt, xích đu, bập bênh, khu phát triển vận động…vì thế giờ hoạt động bớt khô khan và trở lên sinh động và cuốn hút đối với trẻ. Mỗi lớp học đều có góc vận động trong đó có những đồ dùng, đồ chơi để trẻ có thể được hoạt động phát triển vận động, chơi các trò chơi dân gian. Đội ngũ giáo viên đều đạt trên chuẩn, được đào tạo bài bản, các giáo viên đều nắm tốt phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ. Giáo viên luôn có tinh thần trách nhiệm cao đối với trẻ, không ngừng rèn luyện, học hỏi và phấn đấu nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Được sự ủng hộ, giúp đỡ nhiệt tình của phụ huynh. Về phía trẻ, khi lên lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi trẻ đã có một nền tảng kiến thức về môi trường xung quanh vững chắc. Trên cơ sở đó tạo điều kiện giúp giáo viên dễ dàng hơn trong việc chăm sóc giáo dục trẻ, đặc biệt là khi cô hướng dẫn trẻ quan sát thế giới xung quanh và tổ chức các trò chơi cho trẻ. 2.2.2 Khó khăn Mặc dù nhà trường luôn được lãnh đạo ngành giáo dục đầu tư về cơ sở vật chất tuy nhiên cơ sở vật chất trong nhà trường vẫn còn nhiều hạn chế. Qua thời gian công tác tại trường, tôi nhận thấy được thực trạng hoạt động chơi ngoài trời của trẻ 5 - 6 tuổi và giáo viên tại trường như sau: * Về phía trẻ: Sự nhận thức không đồng đều của phụ huynh nên dẫn đến còn thiếu sự quan tâm đối với việc giáo dục trẻ. Vì đa số trẻ con nhà nông nên khả năng nhận thức chậm, nhút nhát, trẻ không tự tin khi giao tiếp với người lạ, chưa mạnh dạn khi tham gia vào các hoạt động. Một số trẻ mới đi học với trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều do đó rất khó khăn trong việc rèn luyện nề nếp học tập cho trẻ. Khi tham gia các hoạt động trẻ chưa mạnh dạn tự tin, chưa có sự sáng tạo. Một số cháu không biết phải lựa chọn hoạt động hay đồ chơi khi ra ngoài trời nếu không có sự gợi ý, giúp đỡ từ phía cô. Nhiều trẻ chưa thực sự hứng thú khi tham gia ngoài trời, trẻ béo phì lười vận động. * Về phía giáo viên: Giáo viên chưa quen với tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm do đó khi tổ chức hoạt động ngoài trời còn nhiều hạn chế. Đồ dùng, đồ chơi, đồ học liệu cho trẻ thực hành còn hạn chế. 6 Những đồ dùng cần thiết để làm một số thí nghiệm cho trẻ còn chưa phong phú về chủng loại, chủ yếu là cô tự làm. Một số giáo viên phong cách lên lớp còn dập khuôn máy móc, chưa có sáng tạo trong việc sử dụng các đồ dùng, sáng tạo các trò chơi, cách xắp xếp bố trí đồ dùng không gian hoạt động chưa khoa học, chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Với những thuận lợi và khó khăn trên là một giáo viên Mầm non qua thực tế giảng dạy và qua thực tế của địa phương giúp tôi đúc rút những kinh nghiệm và từng bước giáo dục trẻ từ đó tôi đã đúc rút một số kiến thức, kỹ năng về “Cách tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời”. Vì thế tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài này và từng bước tìm ra những biện pháp hữu hiệu nhất để góp phần giáo dục trẻ ở lớp tôi nói riêng và trẻ trong toàn trường nói chung. 2.2.3. Kết quả thực trạng: Năm học 2017 - 2018, tôi được phân công phụ trách lớp Mẫu giáo 5 - 6 tuổi, tôi nhận thấy trong các hoạt động giáo dục trẻ chưa mạnh dạn ,còn nhút nhát, tự ti, chưa chủ động, sáng tạo và trẻ tham gia vào hoạt động vui chơi chưa hứng thú, kỹ năng thực hành và tư duy chưa trìu tượng. Chính vì vậy, ngay đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ để nắm được kết quả cụ thể, từ đó tôi đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài này và bước đầu khảo sát trên trẻ ở nhóm lớp, kết quả thu được như sau: Bảng kết quả khảo sát trẻ tháng 9 năm 2017. Đạt yêu cầu Chưa đạt Tổng Tỷ lệ Tỷ lệ STT Nội dung số trẻ Số trẻ Số trẻ % % 1 2 3 Trẻ hứng thú, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động. Khả năng giao tiếp thể hiện sự tự tin trao đổi thỏa thuận, chia sẻ kinh nghiệm với bạn. Trẻ thích tìm tòi, khám phá, trải nghiệm về thế giới xung quanh. 33 23 70% 10 30% 33 22 67% 11 33% 33 23 70% 10 30% Khả năng nhận biết và thể 20 61% 13 39% 4 hiện cảm xúc về sự vật, hiện 33 tượng xung quanh. Qua khảo sát ban đầu tôi thấy thực trạng của việc tổ chức chơi hoạt động ngoài trời cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tỷ lệ chưa đạt còn rất thấp. Để công việc dạy học tạo cho trẻ tham gia tích cực vào hoạt động vui chơi đạt hiệu quả tốt hơn, nên tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp tổ chức chơi hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Nga Hưng làm đề tài nghiên cứu trong năm học này. 7 2.3 Các biện pháp đã tiến hành nhằm giải quyết vấn đề Qua kết quả khảo sát để đáp ứng nhu cầu về khả năng hiểu biết của trẻ về nhu cầu qua hoạt động vui chơi lấy trẻ làm trung tâm trong chương trình giáo dục hiện nay. Tôi đã áp dụng một số biện pháp sau: 2.3.1 Biện pháp 1: Tìm hiểu về khả năng hoạt động của trẻ khi ra ngoài trời. Với mục đích giúp trẻ chơi tốt hoạt động ngoài trời, tôi đã tiến hành khảo sát và xây dựng các tiêu chí đánh giá khả năng hoạt động của trẻ khi tham gia hoạt động ngoài trời như sau: - Trẻ thể hiện về một số hiểu biết về thế giới xung quanh Hoạt động ngoài trời là cơ hội tốt nhất để tổ chức các hoạt động đa dạng tích cực của trẻ, trong quá trình hoạt động trẻ được tiếp xúc với thiên nhiên: với mây, với nắng và gió, với hoa, lá, cỏ, cây… Khi cho trẻ đi dạo chơi, quan sát trẻ kể được một số đặc điểm của các sự vật, hiện tượng mà trẻ quan sát được khi chơi ngoài trời Vậy nên khi tổ chức cho trẻ quan sát cần cho trẻ quan sát trực tiếp nhất là trẻ phải được thường xuyên quan sát môi trường sống, trong quá trình quan sát, khả năng tri giác của trẻ chính xác hơn, nhanh nhạy hơn, óc quan sát sắc nhọn và tinh tế hơn. Vì khi quan sát trẻ sẽ được tận mắt nhìn thấy cây cỏ, hoa lá, các con vật và những công việc làm của con người. Trẻ được nhìn, sờ tay, ngửi, ăn, nếm…những cái mới lạ trong thiên nhiên và đích thực tai trẻ nghe thấy tiếng chim hót, gà gáy…nói chung trẻ sẽ được đắm mình trong môi trường thiên nhiên và khám phá cuộc sống mới lạ. [6] Ví dụ: Khi khám phá các loại cây trẻ mẫu giáo lớn sẽ hiểu sâu hơn, rõ hơn, và cụ thể hơn về các loại cây (thân đứng, thân bò, thân leo…) Khi khám phá về các hiện tượng thiên nhiên: “gió” trẻ sẽ cảm nhận được gió có ích lợi gì? + Gió thổi cơ thể con người cảm thấy như thế nào? + Tại sao con biết là đang có gió? + Lắng nghe gió thổi qua lá cây?... - Khả năng giao tiếp của trẻ: Trẻ biết diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, biết điều chỉnh giọng nói và sử dụng từ ngữ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp, chăm chú lắng nghe người khác nói và chờ đến lượt trong giao tiếp, trò chuyện. - Trẻ tò mò ham hiểu biết: Trẻ biết đặt câu hỏi, thích khám phá sự vật hiện tượng xung quanh trẻ tìm tòi cái mới hay đặt câu hỏi: vì sao? - Sự tự tin: Trẻ biết được mình là ai, cả về bản thân và trong mối quan hệ với người khác. Ví dụ: khi tôi cho trẻ ra sân trường dạo chơi, sân trường có nhiều lá vàng thì tôi cho trẻ thi nhau nhặt lá vàng và trò chuyện với trẻ về lá vàng, trẻ vừa hát vừa vui vẻ nhặt lá vàng rơi hay thích thú khi vẽ những lá vàng mà trẻ đã nhặt được trên sân trường: Trẻ tự hỏi nhau về một số câu hỏi: + Đố bạn đó là lá của cây gì? Tại sao bạn biết?. + Tại sao lá rụng, quan sát trên cây lúc này như thế nào? + Cây cần gì để sống, người ta trồng cây để làm gì? 8 + Theo bạn mình bảo vệ cây bằng cách nào? + Quan sát xem có bao nhiêu cây cùng giống với loại cây này? Kết quả: Qua phương pháp này giúp cho trẻ kích thích hứng thú khi hoạt động. Đồng thời giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ về các từ khó như chữ: “ v, r” rèn luyện cho trẻ phát âm chuẩn hơn và nhận thức phải giữ gìn môi trường sạch ở mọi nơi và phát triển tính sáng tạo, thẩm mỹ cho trẻ với mọi sự vật trong thiên nhiên. 2. 3. 2: Biện pháp 2: Giáo viên thường xuyên tìm tòi để tìm ra cách tổ chức trong các hoạt động nhằm tạo hứng thú cho trẻ, trẻ có thể trải nghiệm qua hoạt động khác nhau. Hoạt động quan sát - Đây là hình thức cho trẻ làm quen với những kiến thức tự nhiên, xã hội xung quanh trẻ, kích thích sự tìm tòi khám phá của trẻ. Nội dung quan sát thường dựa vào khả năng của từng trẻ để có thể nâng cao hay hạ thấp yêu cầu tùy từng trường hợp quan sát. Để cho trẻ quan sát được tốt hơn, tôi đã hướng trẻ cùng chuẩn bị trước khi quan sát. Khi ra ngoài trời tôi cho trẻ đếm số lượng các loại hoa, các lá cây rơi, các cây xanh trong sân trường… từ đó củng cố thêm kiến thức cho trẻ về biểu tượng toán. Khi chơi trò chơi bằng các nguyên vật liệu mở trẻ có thể sắp xếp các lá cây khô thành những bông hoa có số cánh tương ứng với chữ số đã được học trong lớp… Khi trẻ chơi trò chơi cô có thể yêu cầu trẻ chạy theo nhóm, mỗi nhóm có một loại hoa và phân loại về đặc điểm, hình dáng, màu sắc, nơi sống… của loại hoa mà trẻ chuẩn bị. Ví dụ: Với chủ điểm “thế giới thực vật” thì tôi yêu cầu trẻ thực hiện ở nhà như tìm hiều về 1 số loại hoa và mang hoa vào trong lớp cho cả lớp cùng xem, hay vận động sự hỗ trợ của phụ huynh trò chuyện cùng trẻ hay dẫn cho trẻ tham quan vườn hoa ở công viên, ngoài ra tôi đặt câu hỏi gợi ý nhằm phát triển tư duy của trẻ. Tạo điều kiện cho trẻ tự do tìm tòi và khám phá đối tượng, tự trẻ suy luận. Sau khi cho trẻ quan sát cần cho trẻ tự nói lên những điều mà trẻ quan sát được, sau đó giáo viên sử dụng các câu hỏi để kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ. Hệ thống câu hỏi đặt ra cho buổi hoạt động cần chuẩn bị chu đáo, câu hỏi đàm thoại ngắn gọn, rõ ràng, đúng ngữ pháp có tác dụng rèn luyện, phát triển tư duy của trẻ. Tôi đặt câu hỏi từ dễ đến khó để khích lệ trẻ hứng thú, tập trung vào hoạt động. Ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật: Quan sát hoa đối với trẻ 5 - 6 tuổi Chuẩn bị: vườn hoa có các loại hoa Tiến hành: Tôi cho trẻ hát bài màu hoa và đi ra địa điểm quan sát. + Vườn hoa có những màu gì? + Những hoa nào có mùi thơm? + Những hoa nào không có mùi thơm? + Hoa hồng dùng để làm gì? + Hoa huệ dùng để làm gì? + Con thích hoa nào? 9 - Khi trẻ đã sôi nổi phát biểu, tôi tiến hành hỏi câu hỏi khó hơn. + Thế nào là bông hoa? (Trẻ trả lời theo sự hiểu biết của mình) + Thế nào là cành hoa? + Những hoa nào mọc thành cành? + Những hoa nào không mọc thành cành? + Theo con hoa này là hoa gì? + Tại sao con đặt tên như vậy? + Bạn nào có thể nêu đặc điểm của loại hoa này? + Hoa thường dùng để làm gì? + Để hoa luôn tươi tốt thì chúng ta phải làm gì? Sau đó tôi cho trẻ nhặt các loại lá khác nhau để xếp thành các hình, sau đó tô màu lá để tạo thành bức tranh. Hình ảnh: Cô cùng trẻ lớp MG 5-6 tuổi trường MN Nga Hưng quan sát hoa trong sân trường Đồng thời với với phương pháp mới luôn lấy trẻ làm trung tâm trong quá trình quan sát chính vì thế tôi luôn mở rộng những kiến thức mới về thế giới xung quanh để cung cấp cho trẻ. Tôi luôn kết hợp giữa hoạt động chung và hoạt động ngoài trời tạo cho trẻ có vốn hiểu biết sâu rộng hơn từ đo trẻ hứng thú hơn khi quan sát ngoài trời. Dựa vào hiểu biết của trẻ cô gợi ý để mở rộng sự hiểu biết của trẻ và cung cấp một số đặc điểm mà trẻ hiểu sai. Không nên kéo dài thời gian quan sát bởi vì sẽ có thể làm phản tác dụng giáo dục trẻ. Trẻ cần được hoạt động và kết thúc trong tâm trạng tích cực… Ví dụ: Với chủ đề nhánh: “Một số loại cây” đề tài: “quan sát cây xanh”. Chuẩn bị: Trong lớp tôi sẽ chuẩn bị một số hình ảnh về cây xanh cho trẻ quan sát và trò chuyện. Tiến hành: Cho trẻ đứng xung quanh cây xanh để trong lớp. + Đây là cây gì? + Cây cần gì để sống? + Cây trồng để làm gì? + Bảo vệ cây bằng cách nào? Khi ra ngoài trời trẻ sẽ được quan sát trực tiếp cây xanh trong sân trường, trẻ được trải nghiệm thực tế, củng cố lại vốn kiến thức và hiểu biết của trẻ. Từ 10 đó trẻ sẽ hứng thú hơn. Tôi cho trẻ đứng xung quanh quan sát bồn cây khoảng 34 phút trong thời gian quan sát cho trẻ đổi các vị trí quan sát, sau đó tôi sử dụng những câu hỏi có tính gợi mở: Các con có nhận xét nào về những gì mà các con đang quan sát? Có những loại cây gì?... sau khi trẻ được tìm hiểu về các loại cây tôi cho trẻ được chăm sóc cây như tưới nước, nhổ cỏ...Thông qua đó trẻ sẽ có ý thức chăm sóc và bảo vệ cây: Tưới nước, nhổ cỏ, bắt sâu và không bẻ cành cây. Từ đó hình thành ở trẻ biết yêu cái đẹp của thiên nhiên gần gũi xung quanh trẻ. Kết quả: Với cách tổ chức này tôi nhận thấy trẻ hoạt động rất tích cực và không những thế cũng đã nhận được sự tham gia rất nhiệt tình của phụ huynh học sinh và tôi nhận thấy trẻ hoạt động ngày càng tích cực hơn, trẻ hứng thú hơn trong hoạt động, nhanh nhẹn hơn. Đồng thời tạo được nhiều hứng thú cho trẻ chơi với thiên nhiên để giúp trẻ phát huy tính tích cực ngay trong hoạt động. 2. 3. 3. Biện pháp 3: Giáo viên sử dụng các trò chơi ngoài trời một cách linh hoạt, phong phú, đa dạng lôi cuốn trẻ vào hoạt động. Hoạt động ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Bởi thông qua đó, trẻ được tiếp xúc, gần gũi với thiên nhiên, hít thở bầu không khí trong lành, đồng thời được khám phá, thoả mãn trí tò mò của trẻ. Bên cạnh đó, các hoạt động này giúp trẻ phát triển về mặt thể chất, vận động, giúp bé tiêu hao năng lượng, do đó sẽ ăn ngủ ngon hơn. Hít thở không khí trong lành sẽ giúp cho đầu óc trẻ thoải mái, sảng khoái hơn, trẻ sẽ tiếp thu các bài học trong lớp một cách dễ dàng hơn. Hàng ngày cho trẻ tham gia hoạt động chơi ngoài trời tôi thường cho chơi các trò chơi dân gian, trò chơi vận động. Trẻ rất thích tham gia chơi, hào hứng phấn khởi, thể hiện sự thoải mái khi tham gia. Chính vì vậy, để trò chơi diễn ra được tốt tôi luôn nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để phân sử cho phù hợp với luật chơi, cách chơi đảm bảo sự công bằng cho trẻ trong khi chơi. Bên cạnh đó, khi tổ chức chơi trò chơi, tôi chọn địa điểm chơi phù hợp, sân rộng rãi, bằng phẳng, mát mẻ để trẻ chơi được đảm bảo an toàn và thoải mái trong khi chơi. Tôi luôn tìm tòi những nội dung hoạt động ngoài trời, những trò chơi vận động, trò chơi dân gian gắn liền với chủ điểm và gắn với những mốc thời gian phù hợp như: Trò chơi phát triển vận động: Trò chơi có tác dụng nhằm gây hứng thú cho trẻ, trẻ thực hiện nhiều lần mà không chán. Khi tham gia vào trò chơi, trẻ vận động tích cực hơn, tự nhiên, thoải mái, có tác dụng củng cố và rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo vận động, phát triển tố chất vận động khi thực hiện các vận động, thao tác trong trò chơi. Vì thế, tôi chọn các trò chơi phù hợp với từng đề tài để củng cố rèn luyện và hỗ trợ cho bài tập vận động cơ bản. Trước khi chơi trò chơi vận động tôi nêu luật chơi như thế nào sau đó mới nêu cách chơi. Tôi giải thích rõ ràng cho trẻ hiểu luật chơi, cách chơi, khi trẻ hiểu luật chơi, cách chơi tôi cho trẻ gọi tên trò chơi và cho trẻ chơi. Đối với những trò chơi trẻ đã chơi thành thạo rồi tôi chỉ cần giải thích sơ lược và nhắc lại những điều cơ bản của trò chơi, có thể đưa thêm một số yêu cầu cao hơn trước. Ngoài ra tôi còn lựa chọn các trò chơi vận động có bài thơ, bài ca, bài đồng dao, bài hát có nội dung ngắn gọn dễ thuộc và phù hợp với từng chủ đề. 11 Các bài thơ, bài ca, bài đồng dao vui nhộn có tác dụng gây hứng thú cho trẻ, khi tham gia vào trò chơi trẻ vận động tích cực hơn, tự nhiên và thoải mái. Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới động vật”. Trò chơi vận động: “Mèo đuổi chuột” Luật chơi: Chuột chạy, mèo đuổi bắt. Chuột chui vào lỗ nào mèo phải chạy chui vào lỗ đó. Nếu chuột chạy được hai vòng mà mèo chưa bắt được là mèo thua cuộc. Cách chơi: Tôi chọn một bạn làm mèo và một bạn làm chuột đứng vào giữa vòng tròn, quay lưng vào nhau, các bạn còn lại đứng thành vòng tròn, nắm tay nhau, giơ cao lên qua đầu. Khi trò chơi bắt đầu tất cả các bạn hát: Mèo đuổi chuột Mời bạn ra đây Chạy đâu cho thoát Sau đó tôi ra Tay nắm chặt tay hiệu Thế là chú chuột lệnh “Đuổi Đứng thành vòng rộng Lại đóng vai mèo bắt” chuột bắt Chuột luồn lỗ hổng đầu Co cẳng chạy theo, chạy cho Chạy vội chạy mau bạn Bắt mèo hóa chuột. làm mèo đuổi theo đằng sau bắt bạn làm chuột (mèo phải chạy đúng chỗ chuột đã chạy). Nếu mèo bắt được chuột thì mèo sẽ thắng. Rồi hai bạn đổi vai trò mèo chuột cho nhau. Trò chơi lại tiếp tục.[1]. Hình ảnh: Trẻ 5 tuổi MN Nga Hưng chơi trò chơi vận động: “Mèo đuổi chuột” ngoài sân Với cách tổ chức các trò chơi vận động khác nhau sẽ lôi cuốn trẻ hào hứng tham gia, giúp trẻ phát triển các cơ, trẻ khéo léo, mạnh dạn, nhanh nhẹn. Khi chơi trò chơi vận động, hệ vận động của trẻ được củng cố, các hệ cơ bắp của cơ thể trẻ trở nên rắn chắc hơn, các khớp xương và dây chằng trở nên linh hoạt có tác dụng củng cố, tăng cường sức khỏe cho trẻ, tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện thể lực, củng cố kĩ năng vận động và phát triển tố chất thể lực. Ngoài ra trẻ còn đựơc chơi với các đồ chơi có sẵn trong trường: Thông qua hoạt động leo trèo trên các thiết bị dụng cụ vận động ngoài trời: Cầu trượt, các vận động bò trừơn trèo tung ném chuyền bắt, leo qua các bậc tam cấp, gốc cây, nhảy lò cò rèn cho trẻ sự khéo léo nhanh nhẹn của đôi bàn tay, bàn chân, giáo dục trẻ không leo trèo những nơi nguy hiểm. 12 Trong quá trình trẻ chơi tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi. Trong khi chơi, trẻ nào chơi không đúng luật, chen lấn các bạn khác sẽ phạm luật và phải ra ngoài một lượt chơi. Còn những bạn chưa mạnh dạn cô động viên khích lệ để trẻ chơi tốt. Qua đó tạo cho trẻ ý thức chơi, vun đắp thêm tinh thần đoàn kết, biết chơi với bạn. Ngoài ra trong giờ chơi tự do của trẻ tôi luyện tập thêm cho những trẻ phát triển chậm, không tiếp thu được trong giờ tập luyện, nhằm giúp trẻ theo kịp các bạn trong lớp, theo kịp chương trình, phù hợp với độ tuổi. Mặt khác, tôi đã tổ chức cho trẻ đi dạo chơi, đi tham quan cũng mang lại cho trẻ bầu không khí trong lành, ánh sáng làm thỏa mãn về nhu cầu vận động của trẻ. Hoạt động ngoài trời trẻ được chơi, vận động với các đồ chơi có sẵn trong trường: Thông qua hoạt động leo trèo trên các thiết bị dụng cụ vận động ngoài trời: cầu trượt, các leo qua các bậc tam cấp, gốc cây, nhảy lò cò,…chạy nhảy tự do, thoải mái dưới sự bao quát của tôi, từ đó rèn cho trẻ sự khéo léo, nhanh nhẹn của đôi bàn tay, bàn chân giúp trẻ phát triển các nhóm cơ và rèn các kĩ năng chạy, nhảy, leo trèo cho trẻ. Đây là hoạt động mà trẻ thường xuyên được tham gia nên các tố chất nhanh nhạy, hoạt bát, phát triển mạnh. Đồng thời làm thỏa mãn về nhu cầu vận động của trẻ, hứng thú với môi trường tự nhiên và trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong cuộc sống. Tổ chức cho cháu chơi một số trò chơi sinh hoạt tập thể đơn giản, trò chơi sinh hoạt cộng đồng cũng rất thu hút trẻ như : Trò chơi kéo co, chèo thuyền, đoàn kết, trời nắng trời mưa, bắn súng, đổi chỗ cho bạn, bẫy cá, cá sấu lên bờ… hoặc cũng có thể cho cháu hát theo một số bài hát sinh hoạt tập thể đơn giản như: Bạn ở đâu, quả bóng tròn, ra đây xem…[1]. Hình ảnh: Trẻ MG 5-6 tuổi trường MN Nga Hưng chơi trò chơi mang tính tập thể Ngoài trò chơi vận động theo chương trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi đã linh hoạt thay đổi luật chơi, thay đổi tên trò chơi nhằm thu hút trẻ và hấp dẫn trẻ vào các trò chơi. Ví dụ: - Trò chơi đổi chỗ cho bạn có thể đổi thành trò chơi gió thổi. - Trò chơi kéo co có thể thay đổi tên là kéo pháo - Cùng làm với cô những đồ chơi ngoài trời : quả cầu làm từ dây nilon và nắp nhựa, hay nhặt những chiếc lá khô cùng đếm, so sánh đoán với nhau lá gì… - Những lốp xe hơi bị bể có thể tận dụng để cho trẻ chơi nhảy bật hoặc bò chui, đi thăng bằng trên lốp xe. - Phấn vẽ hoăc bất cứ những dụng cụ cho trẻ học giờ thể dục cũng có thể tận dụng cho trẻ hoạt động ngoài trời cũng là một hình thức ôn luyện kỹ năng 13 vận động cho trẻ như trẻ bật qua các vòng thể dục, xếp những cây gậy thể dụ thành đường hẹp và cùng nhau thi xem ai đi giỏi hơn…. Ví dụ: Chủ điểm mùa xuân, sưu tầm thêm những trò chơi dân gian trong lễ hội mùa xuân dạy cháu chơi: Đá cầu, nhảy dây, ném còn, bịt mắt bắt dê… - Các trò chơi phát triển giác quan: Khi ra ngoài trời, trẻ lắng nghe tiếng kêu ở đâu, nghe tiếng gió thổi, nghe tiếng chim hót, nhìn lá rụng, ngửi mùi hoa, mùi cỏ, mùi lá cây, cảm nhận ánh nắng mặt trời, qua trò chơi ai tinh mắt, đoán cây qua lá, đoán vật bằng tay, đoán xem tiếng động gì, tai ai thính … - Các trò chơi tăng cường nhận thức của trẻ: Trẻ chơi với cát, nước, sỏi, phấn vẽ, đất đá, để biết được tính chất của chúng. Tổ chức cho trẻ được chơi tự do theo ý thích: Cho trẻ chơi với cát, nước, xây mô hình bằng cát, sỏi, vẽ trên sân, trên cát, đất hoặc trẻ có thể chơi các trò chơi leo trèo, đánh đu, trốn tìm, đuổi nhau…chơi với các đồ chơi sẵn có ngoài trời. Hình ảnh:Trẻ MG 5-6 tuổi trường MN Nga Hưng chơi trò chơi với nước và cát Ngoài những hoạt động khám phá, tìm tòi thì với thiên nhiên ấy ta có thể xen lẫn vào đó các trò chơi vận động, học tập, dân gian để củng cố tri thức mà trẻ vừa được khám phá, trải nghiệm. Khi tổ chức các trò chơi giáo viên cần lưu ý tạo cho trẻ không khí sôi nổi, thoải mái, lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi tích cực. Cần xen kẽ trò chơi động và tĩnh để giúp trẻ cân đối về thể lực. Có thể tận dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên sẵn có trên sân để tổ chức thành trò chơi học tập đơn giản, nhưng cũng nhằm mục đích củng cố tri thức và phát triển tư duy ở trẻ. Ví dụ: Trò chơi học tập khi trẻ mới học ở giờ toán với đề tài “Đếm đến 5, nhận biết chữ số 5” ta có thể cho trẻ tìm 5 cây trong vườn giống nhau và tìm sô 5 gắn vào đó. Cho mỗi trẻ nhặt 5 lá cây và xếp thành hình bé thích như: Hoa 5 cánh, ngôi sao 5 cánh… Chơi với lá cây như xếp lá thành những hình dạng khác nhau theo trí tưởng tựơng của trẻ như hình bông hoa, căn nhà, con bướm…. Trẻ tham gia trồng cây và chăm sóc vườn cây xung quanh khu vực trường nhằm phát triển óc tò mò ở trẻ: quan sát sự thay đổi hàng ngày của cây xanh 14 trong trường và phân loại chúng nhóm có hoa, nhóm không có hoa, nhóm ăn quả… Hình ảnh: Cô cùng trẻ MG 5-6 Tuổi trường MN Nga Hưng chăm sóc vườn cây rau Kết quả: Thông qua biện pháp này giúp cho trẻ có tính đoàn kết, yêu thương nhau, sự tự tin, can đảm trước những sự việc biến đổi không ngừng của cuộc sống, mở rộng mối quan hệ với thế giới xung quanh, cách chăm sóc cây xanh và bảo vệ cây xanh, rèn cho trẻ cách giao tiếp lịch sự với mọi người, biết yêu quý và bảo vệ thiên nhiên. 2.3.4. Biện pháp 4: Sưu tầm đồng dao, hò, vè, câu đố ứng dụng vào trò chơi nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. Những bài đồng dao luôn dễ đọc, dễ nhớ có vần điệu phù hợp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, có vốn hiểu biết về thế gới xung quanh, trẻ có cảm giác nhịp điệu khi vận động nên lôi cuốn trẻ vào hoạt động. Tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: đón trả trẻ, hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời…để cho trẻ thuộc lời. Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi của trẻ vui vẻ hơn, nhộn nhịp hơn và tôi nhận thấy bài nào cũng phù hợp với sự hồn nhiên của trẻ, lôi cuốn một cách tự nhiên vào trò chơi, trẻ rất hứng thú một cách chủ động, không bị gò bó hay ép buộc trẻ. Ví dụ: như trò chơi dệt vải trẻ sẽ vừa đọc bài đồng dao vừa cùng bạn phối hợp đưa tay qua lại nhịp nhàng theo lời ca: Dích dích dắc dắc Chân mẹ đạp vàng Đem ra mà phơi Khung cửi mắc vô Mặt vải mịn màng Đếm mốt đẹp trời Sâu go từng sợi Gánh ì gánh nặng Đem ra may áo. Chân mẹ đạp vội Đến mai trời nắng [1] Qua những câu hò vè giúp cho trẻ kích thích hứng thú khi hoạt động vừa hát vừa vui vẻ nhặt lá vàng rơi hay thích thú khi vẽ những lá vàng mà trẻ đã nhặt được trong sân trường. Đồng thời còn giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ về các từ khó như chữ “v, r” rèn luyện cho trẻ phát âm chuẩn hơn và nhận thức phải giữ gìn bảo vệ môi trường sạch ở mọi nơi và phát triển tính sáng tạo, thẩm mỹ cho mọi sự vật trong thiên nhiên. Qua những câu hò vè giúp cho trẻ kích thích hứng thú khi hoạt động vừa hát vừa vui vẻ tưới cây, hay thích thú khi vẽ những chiếc lá vàng mà trẻ đã nhặt được trong sân trường. Đồng thời còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, ôn luyện các từ khó, rèn cho trẻ phát âm chuẩn hơn và nhận thức phải giữ gìn bảo vệ môi 15 trường xanh sạch đẹp ở mọi nơi đồng thời phát triển tính sáng tạo, thẩm mỹ cho trẻ với mọi sự vật trong thiên nhiên. Ví dụ: Khi cho trẻ thực hiện hoạt động tưới cây, để kích thích trẻ hào hứng tham gia hơn tôi đã sáng tác bài “Vè tưới cây”. Vè tưới cây Ve vẻ vè ve chăm cây cho tốt Cùng nhau xanh tốt Nghe vè tưới cây Cây nhỏ cây to Toả những bóng mát Tưới cây ấy mà tưới cây Cùng nhau tắm mát Cho trường thêm xanh Các bạn thi đua Đã giúp chúng tôi Thêm xanh thêm xanh. Với lời bài vè này, tạo cho trẻ vô cùng hứng thú và yêu lao động hơn. Khi tổ chức các trò chơi tôi luôn tạo cho trẻ không khí sôi nổi, thoải mái, lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi tích cực. Tôi xen kẽ trò chơi động và tĩnh để giúp trẻ cân đối về thể lực. Có thể tận dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên sẵn có trên sân để tổ chức thành trò chơi học tập đơn giản, nhưng cũng nhằm mục đích củng cố tri thức và phát triển tư duy ở trẻ. Ví dụ: Trò chơi học tập: Trò chơi bẫy cá: Chơi tập thể với số lượng từ 10 bạn trở lên. Luật chơi: Khi nghe hiệu lệnh thì những bạn làm bẫy sẽ ngồi xuống, những bạn nào còn nằm trong vòng tròn thì sẽ bị bắt và thay thế làm bẫy. Cách chơi: Chia làm hai nhóm, một nhóm làm bẫy và nhóm còn lại làm cá Nhóm làm những con cá thì hai tay chụm lại, lượn sóng chạy ra chạy vào vòng tròn còn những bạn làm bẫy thì nghe hiệu lệnh nắm chặt tay và ngồi xuống. Khi bắt đầu chơi cả hai nhóm đều hát bài hát cá vàng bơi. Khi đã bắt hết cá thì các bạn đổi vai cho nhau. Kết quả: Với trò chơi này giúp cho trẻ củng cố lại các bài hát mà trẻ đã được học. và phát triển các cơ cho cho trẻ nhanh nhẹn qua các hoạt động chạy, uốn lượn tay khi chạy đồng thời kích thích cho trẻ hứng thú khi được vận động chơi. 2.3.5. Biện pháp 5: Chuẩn bị tận dụng các nguyên vật liệu phục vụ cho hoạt động chơi thiên nhiên. Để cho trẻ có sự ham thích khám phá tự nhiên ta cần cho trẻ quan sát các hiện tượng sự vật xung quanh mình. - Đồng thời để tạo hứng thú cho trẻ chơi với thiên nhiên cô gợi ý cho trẻ đem nhiều nguyên vật liệu mở như các loại hạt đã luộc sẵn, cọng rau muống, cỏ… và thay đổ nhiều hình thức cho phong phú. - Cô gợi ý cho trẻ chơi, giúp trẻ sáng tạo trong sản phẩm của mình. Ví dụ: Trong giờ dạo chơi ngoài sân trường tôi cho trẻ nhặt những chiếc lá rụng và hướng dẫn trẻ từ những chiếc lá đó có thể làm được rất nhiều đồ chơi, các con cuộn lá lại để làm những chiếc kèn thổi rất hay, hoặc có thể cuộn dọc lá rồi dùng dây buộc lại sau đó lấy một chiếc dây khác buộc phần cuống lại làm con cào cào. Hay làm con trâu tôi cho trẻ dùng tay xé sừng trâu theo đường gân lá vào đến sống lá (ở phía gần cuống lá) để làm đầu của con trâu ọ, sau đó cuốn lá lại rồi lấy dây buộc để làm thân. Buộc dây vào đầu cuống lá, sau đó luồn sợi 16 dây đó vào trong thân vừa cuốn như thế trẻ đã làm được con trâu hoàn thiện. Bên cạnh đó tôi còn hướng dẫn trẻ làm con sâu từ lá chuối khô, làm con châu chấu. Hình ảnh: Đồ chơi làm từ lá cây của lớp MG 5-6 tuổi trường MN Nga Hưng Làm như vậy trẻ vừa được tham gia vào hoạt động dạo chơi, lao động lại vừa góp phần làm sạch sân trường và đặc biệt trẻ làm được một đồ chơi do chính tay mình làm ra, trẻ sẽ rất hứng thú và tham gia một cách rất tích cực. Như vậy, việc dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi không chỉ có thể tổ chức trên tiết học mà còn có thể tổ chức ngoài tiết học. Hoạt động dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi luôn được trẻ ủng hộ và tham gia khá nhiệt tình. Ngoài ra, trong những giờ sinh hoạt chiều, tôi thường tổ chức cho trẻ tự làm một đồ chơi cho riêng mình từ những nguyên vật liệu đã qua sử dụng, tuy đó chỉ là những đồ chơi rất đơn giản nhưng đây là một việc làm hết sức ý nghĩa đối với trẻ, hơn thế nữa tôi tổ chức theo hình thức thi làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ ở lớp và chắc chắn không khí của tiết học sẽ trở nên tưng bừng và náo nhiệt hơn. Sản phẩm của trẻ làm ra vừa để ngắm vừa là một món quà độc đáo của trẻ nhỏ dành cho người thân bằng chính sức lao động và khả năng của mình, lại vừa thoả mãn chính nhu cầu chơi của trẻ. Kết quả: 100% trẻ học có hứng thú, tích cực tham gia các hoạt động. Chỉ với những nguyên vật liệu bằng lá cây trẻ lớp tôi có thể làm được rất nhiều đồ dùng đồ chơi cho mình và trẻ tỏ ra rất tích cực. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 2.4.1. Đối với giáo dục. Qua một thời gian tiến hành và sửa đổi theo nhiều cách khác nhau để tìm ra những hướng tốt nhất cho cháu khi hoạt động ngoài trời tôi nhận thấy đa số cháu đã trở nên nhanh nhẹn, chủ động trong mọi hoạt động rõ rệt, cụ thể là các cháu có tính nhút nhát đến gần cuối năm học các cháu trở nên mạnh dạn và tự tin hơn trong giao tiếp, hoạt bát hơn và không còn rụt rè nhút nhát như lúc đầu năm học, hơn thế nữa nhận thức của các cháu về thế giới xung quanh cũng phát triển rõ rệt, cháu chăm học hơn và luôn chủ động trong mọi hoạt động khám phá về thế giới xung quanh. 17 Các cháu có ý thức bảo vệ môi trường giữ gìn môi trường luôn sạch đẹp, chăm sóc cây xanh khi tham gia các hoạt động ngoài trời. Hơn nữa các cháu đã nắm đựơc một số kiến thức khoa học, kiến thức xã hội khi tham gia tích cực vào những hoạt động thiên nhiên, hoạt động ngoài trời. Chẳng hạn cháu hiểu được: - Phải làm gì để bảo vệ môi trường? - Phải làm thế nào để tiết kiệm nước? - Làm thế nào để vườn cây của bé luôn xanh tươi sạch sẽ? - Tại sao lại có trời mưa? - Tại sao lại có hiện tượng sấm chớp khi trời mưa? - Trong đất có những gì? - Phải nói chuyện như thế nào để vừa lòng người nghe? Qua một năm thực hiện đề tài tôi nhận thấy ở trẻ đã có sự hứng thú rất rõ rệt, trẻ tập trung nhiều trong giờ học, kỹ năng thực hiện ngày càng nhanh hơn, biết vận dụng những kiến thức đã học vào bản thân mình, tự đưa ra ý kiến riêng không còn phụ thuộc vào cô vì thế giờ học vui chơi trở nên sôi động hơn. Trẻ yêu trường lớp, yêu cô giáo và bạn bè, ham thích đến trường. *Bảng kết quả của trẻ cuối năm Đạt yêu cầu Chưa đạt Tổng Tỷ lệ Số Tỷ lệ STT Nội dung Số số trẻ % % trẻ trẻ 1 2 3 Trẻ hứng thú, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động Khả năng giao tiếp thể hiện sự tự tin trao đổi thỏa thuận, chia sẻ kinh nghiệm với bạn. Trẻ thích tìm tòi, khám phá, trải nghiệm về thế giới xung quanh. 33 33 100% 0 33 32 97% 1 33 33 100% 0 3% Khả năng nhận biết và thể hiện 32 97% 1 3% 4 cảm xúc về sự vật, hiện tượng 33 xung quanh. 2.4.2. Đối với bản thân. - Nâng cao trình độ chuyên môn, luôn học tập qua sách báo, nắm bắt sự đổi mới của quá trình hoạt động để trẻ có kiến thức sâu đáp ứng được yêu cầu ham học hỏi khám phá của trẻ. - Luôn có ý tìm tòi và sưu tầm những trò chơi hay lạ, những đề tài khám phá để hướng trẻ quan sát thử nghiệm . - Sáng tạo trong đồ dùng đồ chơi với các nguyên vật liệu đơn giản, gần gũi xung quanh trẻ mà hiệu quả và nâng cao yêu cầu từ trò chơi đó. - Luôn có hướng thay đổi cách hướng dẫn đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu mới mẻ, phong phú để tạo hứng thú thu hút trẻ tham gia hoạt động. - Nắm bắt được ý trẻ, tôn trọng ý kiến của trẻ dựa vào ý trẻ để giúp trẻ phát triển theo mục tiêu chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mới. 18