Tài liệu Một số biện pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý và sử dụng máy móc thiết bị ở công ty tư vấn xây dựng dân dụng việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù x©y dùng cho m×nh mét c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c vµ ph¶i cã mét l-îng tµi chÝnh ®ñ m¹nh ®Ó ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cao ®Ó l·nh ®¹o vµ qu¶n lý doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo ®óng quü ®¹o cña nã. Víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¬ chÕ thÞ tr-êng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc th× hä cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ t-¬ng ®èi hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái cña kh¸ch hµng. Do vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i t×m ra c¸c ph-¬ng c¸ch nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cña c«ng ty. C«ng Ty T- VÊn X©y Dùng D©n Dông ViÖt Nam (tªn viÕt t¾t lµ VNCC) lµ mét doanh nghiÖp cã quy m« vµ sè l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ t-¬ng ®èi hiÖn ®¹i. vµ hiÖn nay ®ang ®-îc ®æi míi. Do v©y cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò kü s- cã tr×nh ®é cao vµ ®éi ngò c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é tay nghÒ v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ sè l-îng m¸y mãc nµy. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn vµ víi -íc muèn trë thµnh nhµ qu¶n lý trong t-¬ng lai, trong th¬i gian thùc tËp ë C«ng Ty T- VÊn X©y Dùng D©n Dông ViÖt Nam, Víi sù gióp ®ì cña tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn phßng kÕ to¸n - tµi chÝnh c«ng ty T- VÊn X©y Dùng D©n Dông ViÖt Nam cïng sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o §ç L-, Em ®· chän ®-îc ®Ò tµi: "Mét Sè BiÖn Ph¸p C¬ B¶n Nh»m N©ng Cao HiÖu Qu¶ C«ng T¸c Qu¶n Lý Vµ Sö Dông M¸y Mãc ThiÕt BÞ ë C«ng Ty T- VÊn X©y Dùng D©n Dông ViÖt Nam" lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. KÕt cÊu cña luËn v¨m gåm nh÷ng phÇn chÝnh sau: PhÇn I : N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ lµ nh©n tè c¬ b¶n gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cña c«ng ty.... phÇn III : Mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cña c«ng ty. LuËn v¨n khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ khiÕm khuyÕt, em rÊt mong nhËn ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Em xin tr©n träng c¶m ¬n ®Õn:ThÇy gi¸o: §ç L- vµ c¸c ®ång chÝ c¸n bé c«ng nh©n viªn phßng kÕ to¸n - tµi chÝnh c«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp. 2 PhÇn I N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ lµ nh©n tè c¬ b¶n gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp I. Quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ 1. Quan niÖm vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ M¸y mãc thiÕt bÞ lµ t- liÖu lao ®éng, lµ nh÷ng vËt hay hÖ thèng nh÷ng vËt lµm nhiÖm vô dÉn chuyÒn sù t¸c ®éng cña con ng-êi ®Õn nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng ®Ó biÕn ®æi nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng thµnh nh÷ng s¶n phÈm tho¶ m·n nhu cÇu con ng-êi. M¸y mãc thiÕt bÞ lµ tµi s¶n cè ®Þnh, lµ c¬ së vËt chÊt cña doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm g× víi sè l-îng vµ chñng lo¹i bao nhiªu, tiÕn hµnh b»ng c¸ch nµo. M¸y mãc thiÕt bÞ còng lµ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp dïng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. M¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc sö dông trong nhiÒu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. ChØ sau khi sö dông l©u dµi vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu thÞ tr-êng th× m¸y mãc thiÕt bÞ míi cÇn ph¶i ®-îc thay thÕ. Trong qu¸ tr×nh sö dông, gi¸ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m dÇn nh-ng h×nh th¸i vËt chÊt cña nã kh«ng thay ®æi mµ vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i ban ®Çu. Sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ cña m¸y mãc tiÕt bÞ lµ do hao mßn sinh ra. Trong c¸c yÕu tè vËt chÊt cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp th× m¸y mãc thiÕt bÞ lµ bé phËn cã gi¸ trÞ lín, tham gia nhiÌu lÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho nªn nã chuyÓn dÇn gi¸ trÞ vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hang ho¸, chø kh«ng chuyÓn hÕt gi¸ trÞ cña nã cïng mét lóc. 3 Trong c¸c doanh nghiÖp th× m¸y mãc thiÕt bÞ lµ h×nh th¸i vÊt chÊt cña vèn cè ®Þnh. Mµ vèn cè ®Þnh chiÕm tû träng cao trong tæng sè vèn dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tr-íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i cã sù ®Çu t- vèn lín mµ chñ yÕu lµ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ. Do m¸y mãc thiÕt bÞ tham gia nhiÒu lÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nªn vèn cè ®Þnh cã tèc ®é chu chuyÓn chËm. Trong thùc tÕ, tµi s¶n cè ®Þnh ®-îc ®¸nh gi¸ theo nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau. Tuú theo tõng giai ®o¹n cô thÓ vµ c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh mµ nh÷ng chØ tiªu nµy ®-îc quy ®Þnh kh¸c nhau. Nh-ng th«ng th-êng c¸c chØ tiªu nµy x¸c ®Þnh thêi gian ho¹t ®éng vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. 1.1. XÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ Trong c¬ cÊu vèn cña mét doanh nghiÖp gåm cã hai phÇn chÝnh: vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng. Trong ®ã vèn cè ®Þnh l¹i bao gåm, ®Êt ®ai, nhµ x-ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i... Tuú theo tõng ngµnh nghÒ kh¸c nhau vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau th× tû träng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ trong c¬ cÊu vèn cè ®Þnh còng nh- trong c¬ cÊu vèn còng kh¸c nhau. C¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp cµng chÝnh x¸c, cµng tinh vi, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cµng cao th× tû träng vÒ gi¸ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong c¬ cÊu vèn ngµy cµng cao vµ ng-îc l¹i. Trong c¸c yÕu tè t¹o thµnh vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th× thiÕt bÞ lµ yÕu tè g©y ¶nh h-ëng m¹nh nhÊt ®Õn tæng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ¶nh h-ëng ®Õn yªu cÇu cña viÖc tæ chøc qu¶ lý s¶n xuÊt sao cho c©n ®èi, nhÞp nhµng vµ liªn tôc. VËy vÒ mÆt gi¸ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong c¸c doanh nghiÖp lµ mét phÇn vèn cña doanh nghiÖp ®ßi hái ph¶i ®-îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn. 1.2. XÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông 4 Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hµng ho¸, ®ßi hái cã nhiÒu yÕu tè tham gia vµo, nh-ng cã ba yÕu tè chÝnh lµ: søc lao ®éng, c«ng cô lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng. Trong ®ã, c«ng cô lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ nã tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña con ng-êi. M¸y mãc tiÕt bÞ lµ sîi d©y liªn kÕt gi÷a søc lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ theo ý muèn chñ quan cña con ng-êi. Tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña m¸y mãc thiÕt bÞ quyÕt ®Þnh phÇn lín n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-îng s¶n phÈm, n¨ng lùc s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp. Còng nh- x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng vµ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3. Xu thÕ ph¸t triÓn vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr-êng Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc th× ph¶i dµnh ®-îc th¾ng lîi trong c¹nh tranh. ®©y lµ quy luËt tÊt yÕu cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. Trong ®ã gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng ®-îc coi lµ hai c«ng cô chñ yÕu vµ h÷u hiÖu nhÊt ®-îc c¸c doanh nghiÖp sö dông. Nh- vËy, muèn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c ®¬n vÞ x©y dùng nãi riªng cÇn ph¶i cã chiÕn l-îc ®Çu t-, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y truyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nh-ng chØ cã d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn thèi th× ch-a ®ñ mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã c¸ch thøc tæ chøc qu¶ lý, sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt tõ ®ã míi cã thÓ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm míi gióp cho do¹nh nghiÖp ®øng v÷ng trªn thÞ tr-êng c¹nh tranh. 2. ph©n lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ M¸y mãc thiÕt bÞ lµ mét phÇn cña tµi s¶n cè ®Þnh cho nªn viÖc qu¶n lý chóng rÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cã sè l-îng tµi s¶n cè ®Þnh lín, m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn. V× vËy, ®Ó qu¶n lý tèt cÇn ph¶i chia m¸y 5 mãc thiÕt bÞ thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau dùa theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau nh- sè l-îng, ®Æc ®iÓm, kÕt cÊu, ph-¬ng thøc ho¹t ®éng, c«ng dông vµ dùa vµo tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã thÓ ph©n lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ thµnh c¸c lo¹i sau ®©y. 2.1 Ph©n lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ theo ph-¬ng thøc ho¹t ®éng * Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i: Lµ c¸c lo¹i xe dïng ®Ó trë nguyªn nhiªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. * ThiÕt bÞ v¨n phßng: §©y lµ c¸c lo¹i m¸y phôc vô cho c«ng t¸c v¨n phßng víi tÝnh n¨ng gän nhÑ nªn nã chØ thÝch hîp trong c¸c phßng ban, nh÷ng lo¹i m¸y nµy cã t¸c dông thiÕt kÕ c¸c b¶n vÏ kü thuËt, l-u tr÷ hå s¬, so¹n th¶o c¸c hîp ®ång kinh tÕ , so¹n th¶o c«ng v¨n, ph« t« tµi liÖu... vÝ dô nh- m¸y tÝnh, m¸y vÏ, m¸y ®å ho¹, m¸y Fax...®èi víi c¸c thiÕt bÞ nµy cã thÓ phï hîp víi tÊt c¶ c¸c c«ng ty. * ThiÕt bÞ kü thuËt vµ x©y dùng. §©y lµ nh÷ng thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh vµ xö lý nh÷ng chç kh«ng ®¹t yªu cÇu víi thiÕt kÕ c«ng tr×nh, d©y lµ nh÷ng lo¹i m¸y chuyªn dïng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc khã vµ phøc t¹p. nh- m¸y siªu ©m bª t«ng, m¸y ®Þnh vÞ cèt thÐp, m¸y ®o ®¹c b¶n ®å, m¸y Ðp thuû lùc, m¸y nÐn 3 trôc...®©y lµ nh÷ng lo¹i m¸y chØ dïng cho c«ng t¸c x©y dùng, v× chóng chØ thùc hiÖn ®-îc mçi mét chøc n¨ng riªng lµ thiÕt kÕ x©y dùng. * M¸y san nÒn. §©y lµ lo¹i m¸y rÊt cÇn thiÕt cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, chóng ho¹t ®éng theo chiÒu song song víi mÆt ®Êt vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng cña chóng lµ san ph¼ng mÆt b»ng x©y dùng, xö lý nh÷ng chç ®Êt bÞ lón ®ã lµ c¸c lo¹i m¸y nh-: ñi, lu, m¸y xóc... 2.2 Ph©n lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ theo h×nh thøc sö dông. * M¸y mãc thiÕt bÞ ®ang sö dông. §©y lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ ®ang trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh»m t¹o ra s¶n phÈm cho 6 doanh nghiÖp. Sè l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ ®-a vµo ho¹t ®éng cµng nhiÒu th× ®iÒu ®ã chøng tá r»ng c«ng ty kinh doanh cµng cã hiÖu qu¶. * M¸y mãc thiÕt bÞ ch-a sö dông. §©y lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ do nguyªn nh©n chñ quan, hoÆc kh¸c quan nªn ch-a thÓ ®em vµo sö dông ®-îc nh-: m¸y mãc thiÕt bÞ míi nhËp vÒ ch-a l¾p gi¸p hoÆc ®ang trong thêi gian ch¹y thö, m¸y mãc thiÕt bÞ ®ang trong thêi gian söa ch÷a... * M¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng cÇn dïng chê thanh lý. §©y lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ do c«ng ty kh«ng cÇn hoÆc nh÷ng m¸y mãc h- háng kh«ng sö dông ®-îc hay cßn sö dông ®-îc nh-ng d· l¹c hËu vÒ kü thuËt ®ang chê ®îi ®Ó gi¶i quyÕt. Nh- vËy qua ch¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý thÊy ®-îc qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cña c«ng ty qua ®ã ®¸nh gi¸ ®-îc thùc tr¹ng vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ trong doanh nghiÖp. 2.3 Ph©n lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ theo quyÒn së h÷u. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ ph©n biÖt ®-îc lo¹i m¸y mãc nµo thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ m×nh trÝch khÊu hao, lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ nµo ®i thuª ngoµi kh«ng tÝnh trÝch khÊu hao nh-ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn ®i thuª vµ hoµn tr¶ ®Çy ®ñ khi kÕt thóc hîp ®ång thuª gi÷a hai bªn. cho nªn m¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc ph©n ra thµnh: * M¸y mãc thiÕt bÞ do c«ng ty tù cã. Lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ do c«ng ty tù mua s¾m ®-îc b»ng nguån vèn tù cã tù bæ sung cña m×nh, nguån vèn do nhµ n-íc cÊp, nguån vèn do liªn doanh, liªn kÕt. * M¸y mãc thiÕt bÞ ®i thuª §©y lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ do c«ng ty thuª vÒ ®Ó sö dông trong mét thêi gian cã thÓ lµ dµi h¹n hoÆc còng cã thÓ lµ ng¾n h¹n tuú theo tÝnh chÊt c«ng viÖc mµ doanh nghiÖp ph¶i lµm, h×nh thøc thuª m¸y mãc thiÕt bÞ nµy cã thÓ lµ c«ng ty kh«ng ®ñ m¸y ®Ó lµm viÖc hoÆc còng cã thÓ lµ do thÝnh chÊt c«ng viÖc qu¸ nªn ph¶i thuª thªm m¸y... 7 2.4 Ph©n lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ theo nguån h×nh thµnh. * M¸y mãc thiÕt bÞ do nhµ n-íc cÊp * M¸y mãc thiÕt bÞ mua s¾m b»ng nguån vèn ®i vay * M¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc c«ng ty bæ sung thªm * M¸y mãc thiªt bÞ nhËn gãp vèn liªn doanh liªn kÕt. 3. Vai trß cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c«ng ty Trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, m¸y mãc thiÕt bÞ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Khi nhËn xÐt vÒ vai trß m¸y mãc thiÕt bÞ, C¸c M¸c ®· chØ ra r»ng "HÖ thèng m¸y mãc lµ x-¬ng cèt vµ b¾p thÞt cña s¶n xuÊt". §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. S¶n xuÊt ®-îc më réng chÝnh lµ nhê cã sù ph¸t triÓn ngµy cµng t»n cña hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ. Sù ph¸t triÓn cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®· lµm cho s¶n xuÊt tõ chç thñ c«ng tiÕn ®Õn nöa c¬ khÝ, c¬ khÝ toµn bé vµ ®Ønh cao lµ tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ®iÒu ®ã ®· lµm cho søc s¶n xuÊt t¨ng lªn kh«ng ngõng, s¶n phÈm ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng h¬n chÝnh lµ nhê ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i. M¸y mãc thiÕt bÞ lµ c¬ së vËt chÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bvµ nh- vËy mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. TÝnh chÊt ®Æc ®iÓm vµ quy m« s¶n xuÊt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ ë doanh nghiÖp. Tõ chç quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt, ®Õn quyÕt ®Þnh vµ chi phèi hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý trong doanh nghiÖp. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý x©y dùng trªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt sÏ ®¶m b¶o ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. M¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. S¶n phÈm lµm ra víi chÊt l-îng cao, khèi l-îng lín còng phô thuéc chñ yÕu vµo m¸y mãc thiÕt bÞ ë doanh nghiÖp. HÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 8 §Çu t- m¸y mocs thiÕt bÞ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt sÏ gi¶m bít søc lao ®éng, tiÕn tíi thay dÇn søc lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhê tr×nh ®é khoa häc ph¸t triÓn, nhiÒu lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc chÕ t¹o ra víi nh÷ng tÝnh n¨ng kü thuËt cao ®· lµm cho ph¹m vi thay thÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ cho søc lao ®éng cña c«ng nh©n t¨ng lªn. M¸y mãc thiÕt bÞ thay thÕ ng-êi lao ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt l-îng s¶n phÈm, thêi gian gia céng chÕ t¹o rót ng¾n, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra nhanh chãng. S¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra nhiÒu h¬n sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc n©ng cao ®êi sèng ng-êi lao ®éng. Ng-êi lao ®éng sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn trÝ lùc vµ søc lùc cña m×nh phôc vô cho s¶n xuÊt ®-îc tèt h¬n. tù ®éng ho¸ lµ b-íc ph¸t triÓn cao nhÊt cña c¬ khÝ ho¸ cho phÐp ng-êi lao ®éng hoµn toµn lµm chñ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ng-êi lao ®éng giê ®©y thay v× cïng m¸y gia c«ng, s¶n xuÊt s¶n phÈm ®· t¸ch riªng ra khái qu¸ tr×nh nay ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c kiÎm tra, theo dâi sù ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ, ®iÒu chØnh m¸y mãc thiÕt bÞ cho phï hîp. Cßn m¸y mãc thiÕt bÞ sÏ tù ®éng s¶n xuÊt tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi. §¹t ®Õn tr×nh ®é tù ®éng ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng chØ lµm gi¶m nhÑ lao ®éng mµ tiÕn tíi thay thÕ lao ®éng ng-êi céng nh©n. HÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ ®ang ho¹t ®éng theo nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn sÏ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm, thêi gian s¶n xuÊt ®-îc rót ng¾n, lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng ®-îc n©ng cao. Nhê cã sù tham gia cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong s¶n xuÊt, ng-êi c«ng nh©n sÏ ®¶m ®-¬ng ®-îc mét khèi l-îng c«ng viÖc ngµy cµng t¨ng. Do ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu. Doanh nghiÖp ®¹t ®-îc lîi nhuËn cao cã ®iÒu kiÖn tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt h¬n tr-íc, s¶n xuÊt sÏ ®-îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ng-êi c«ng nh©n. còng nhê ®ã mµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ngµy cµng ®a d¹ng. Do¹nh nghiÖp cã kh¶ n¨ng cung cÊp mét khèi l-îng s¶n phÈm lín h¬n tr-íc víi mÉu m· phong phó, chÊt l-îng cao tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ng-êi tiªu dïng. 9 Nh- vËy, m¸y mãc thiÕt bÞ ®ãng vai trß rÊt lín trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ tèt sÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, s¶n phÈm lµm ra nhiÒu h¬n, doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tÝch luü, ®Çu t- më réng s¶n xuÊt. nªn viÖc quan t©m ®Õn sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ trong doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan träng. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nhÊt ®Þnh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ ®¶m b¶o cho chóng ph¸t huy hÕt c«ng suÊt trong s¶n xuÊt. II. nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp muèn ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ th× cÇn ph¶i c¨n cø vµo mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ sau ®©y. 1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vÒ mÆt hiÖn vËt a, tr×nh ®é sö dông sè l-îng m¸y mãc thiÕt bi Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó biÕt ®-îc doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng c¸c nhµ qu¶n lý th-êng c¨n cø vµo sè l-îng m¸y mãc, thiÕt bÞ tham gia ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt. Nh-ng ®Ó cã mét l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ ho¹t ®éng ®óng víi kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp hiÖn cã th× ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé, kü s- cã tr×nh ®é giái ®Ó qu¶n lý vµ sö dông chóng cã hiÖu qu¶. * HÖ sè sö dông thiÕt bÞ hiÖn cã. Sè thiÕt bÞ thùc tÕ sö dông HÖ sè sö dông sè l-îngthiÕt bÞ = 1 Sè thiÕt bÞ hiÖn cã ChØ tiªu nµy ®¸nh gi¸ sè m¸y mãc, thiÕt bÞ thùc tÕ hiÖn cã trong doanh nghiÖp ®· ®-îc sö sông lµ bao nhiªu,tû sè nµy cµn gÇn tíi mét cµng tèt. Khi ®· ®¸nh gi¸ ®-îc c¸c chØ tiªu nªu trªn, ng-êi ta tiÕn hµnh so s¸nh chóng gi÷a c¸c n¨m ®Ó biÕt ®-îc tr×nh ®é sö dông sè l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó ®iÒu chØnh cho hîp lý. b, tr×nh ®é sö dông vÒ thêi gian 10 §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vÒ thêi gian lµm viÖc cña m¸y mãc thiÕt bÞ ng-êi ta th-êng c¨n cø vµo c«ng thøc sau: HÖ sè sö dông thêi gian lµm viÖc = Tæng thêi gian thùc tÕ lµm viÖc 1 Tæng thêi gian theo chÕ ®é ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh thêi gian thùc tÕ lµm viÖc, tû sè nµy cang gÇn tíi 1 cµng tèt c, tr×nh ®é sö dông vÒ c«ng suÊt §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vÒ c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ng-êi ta th-êng dïng c«ng thøc sau: C«ng suÊt thùc tÕ huy ®éng Tr×nh ®é sö dông vÒ = C«ng suÊt 1 C«ng suÊt thiÕt kÕ ChØ tiªu nµy nãi lªn c«ng suÊt thùc tÕ lµm viÖc so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ bao nhiªu, tû sè nµy cµng gÇn tíi 1 cµng tèt. 11 d, hÖ sè ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ C¨n cø vµo qu¸ tr×nh lµm viÖc cña m¸y c¸c nhµ qu¶n lý sÏ tiÕn hµnh ®æi míi trang thiÕt bÞ cho phï hîp víi yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ b¾t kÞp víi nÒn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay. Tæng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ ®· ®æi míi HÖ sè ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ = Tæng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn cã Sau khi ®· tÝnh ®-îc chØ tiªu nµy c¸c nhµ qu¶ lý biÕt ®-îc doanh nghiÖp m×nh ®· ®æi míi ®-îc sè l-îng m¸y mãc thiÕt bÞ lµ bao nhiªu, tõ ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ lµm viÖc cña doanh nghiÖp. 2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ Nh- chóng ta ®· biÕt m¸y mãc thiÕt bÞ lµ h×nh th¸i vËt chÊt cña vèn cè ®Þnh. Do ®ã khi chóng ta ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ng-êi tµ th-êng ®¸nh gi¸ th«ng qua hiÖu qu¶ sö dông cña m¸y mãc thiÕt bÞ. XuÊt ph¸t tõ viÖc coi m¸y mãc thiÕt bÞ lµ mét yÕu tè ®Çu vµo cña doanh nghiÖp ta sÏ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ b»ng viÖc so s¸nh nã víi c¸c kÕt qu¶ thu ®-îc trong chu kú kinh doanh th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: a, søc s¶n xuÊt cña thiÕt bÞ C«ng thøc tÝnh: Tæng doanh thu n¨m Søc s¶n xuÊt cña MM,TB = Gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông b/q n¨m ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø mét ®ång gi¸ trÞ b×nh qu©n m¸y moc thiÕt bÞ bá ra kinh doanh ®em l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu. b, N¨ng suÊt lao ®éng Tæng doanh thu N¨ng suÊt lao ®éng = Tæng sè lao ®éng b/q trong n¨m 12 ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt n¨ng suÊt lao ®éng cña mét ng-êi c«ng nh©n trong mét n¨m th× ®em l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu c, søc sinh lêi cña m¸y mãc thiÕt bÞ C«ng thøc tÝnh: Lîi nhuËn trong n¨m Søc sinh lêi cña MM,TB = Tæng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ b/q trong n¨m ý nghÜa: ChØ tiªu søc sinh lêi cña m¸y mãc thiÕt bÞ cho biÕt mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông trong n¨m ®em l¹i mÊy ®ång lîi nhuËn. d, HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng. C«ng thøc thÝnh: Lîi nhuËn HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng = Tæng sè c«ng nh©n b/q trong n¨m ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét c«ng nh©n lµm viÖc trong mét n¨m th× ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. e, kh¶ n¨ng hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch. C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Kh¶ n¨ng hoµn thµnh NghÜa vô nép ng©n s¸ch = Tæng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ b/q trong n¨m ý nghÜa cña chØ tiªu nµy cho biªt c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhµ n-íc trong mçi n¨m ®em l¹i bao nhiªu ®ång gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ 13 III. c«ng t¸c qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ Qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý ë doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, sù ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ g¾n liÒn víi h×nh th¸i vËt chÊt cña nã. V× vËy ®Ó qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ m¸y mãc thiÕt bÞ th× cÇn ph¶i cã mét sè h×nh thøc qu¶n lý cô thÓ. 1. Néi dung c«ng t¸c qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ 1.1. C«ng t¸c tæ chøc bè chÝ m¸y mãc thiÕt bÞ: Tæ chøc s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp lµ sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a søc lao ®éng vµ t- liÖu lao ®éng cho phï hîp víi yªu cÇu cña nhiÖm vô s¶n xuÊt, quy m« s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý, sö dông vµ bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ trong s¶n xuÊt lµ mét c«ng t¸c khã kh¨n phøc t¹p, kh«ng kÐm g× c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng. M¸y mãc thiÕt bÞ trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh th-êng cã rÊt nhiÒu chñng lo¹i, do nhiÒu n-íc s¶n xuÊt, mang tÝnh ®Æc chñng. C¸c c«ng tr×nh ph©n t¸n réng kh¾p c¸c tØnh tõ B¾c tíi Nam, trªn nhiÒu ®Þa h×nh tõ ®ång b»ng, trung du, miÒn nói, ®« thÞ. Nªn c«ng t¸c tæ chøc bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ ph¶i ®-îc qu¶n lý tõ nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é vµ nghiÖp vô qu¶n lý nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. M¸y mãc thiÕt bÞ ph¶i ®-îc lËp hå s¬ chi tiÕt qu¶n lý ngay tõ khi mua vÒ, ph¶i ®-îc cËp nhËt hµng ngµy vÒ t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ. Khi ®-a m¸y mãc thiÕt bÞ vµo s¶n xuÊt th× bé phËn qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp bµn giao cho bé phËn s¶n xuÊt ( c¸c phßng ban) theo h×nh thøc bµn giao kho¸n sau khi ®· l¾p ®Æt vµ ch¹y thö. Khi bµn giao ph¶i cã hîp ®ång, biªn b¶n bµn giao, hå s¬ hiÖn tr¹ng thiÕt bÞ khi ®-a vµo s¶n xuÊt. khi m¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc ®iÒu ®éng tõ c«ng tr×nh nµy sang c«ng tr×nh kh¸c hay tõ ®éi s¶n xuÊt nµy sang ®éi s¶n xuÊt kh¸c trong néi bé doanh nghiÖp còng ®ßi hái ph¶i cã biªn b¶n b¶n bµn giao. Khi m¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc ®-a vµo s¶n xuÊt, ng-êi trùc tiÕp sö dông, vËn hµnh ph¶i ®-îc ®µo t¹o ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng tr×nh ®é sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ m×nh ®-îc giao. 14 1.2.C«ng t¸c b¶o d-ìng söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ: M¸y mãc thiÕt bÞ tham gia nhiÒu lÇn, nhiÒu chu kú s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ nµy cã thªt bÞ háng hãc. §Ó duy tr× tuæi thä m¸y mãc thiÕt bÞ trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ vµo s¶n xuÊt th× ph¶i thùc hiÖn b¶o d-ìng, söa ch÷a trïng tu, ®¹i tu theo ®Þnh kú ®Ó gi¶m háng hãc thiÕt bÞ khi vËn hµnh. Trong c«ng t¸c söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ l¹i chia thµnh hai lo¹i: söa ch÷a lín vµ söa ch÷a nhá. C«ng t¸c söa ch÷a lín do doanh nghiÖp ®¶m nhiÖm, th-êng ph¶i thuª bªn ngoµi söa ch÷a. C«ng t¸c söa ch÷a nhá do c¸c tæ, ®éi s¶n xuÊt chÞu tr¸ch nhiÖm. 2. hao mßn m¸y mãc thiÕt bÞ Trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ chóng cã thÓ bÞ hao mßn d-íi hai h×nh thøc chñ yÕu sau: * Hao mßn h÷u h×nh * Hao mßn v« h×nh a, Hao mßn h÷u h×nh Lµ sù hao mßn vÒ mÆt vËt chÊt tøc lµ tæn thÊt dÇn vÒ mÆt chÊt l-îng vµ tÝnh n¨ng kü thuËt cña m¸y mãc thiÕt bÞ cuèi cïng m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã kh«ng sö dông ®-îc n÷a vµ ph¶i thanh lý. Thùc chÊt vÒ mÆt kinh tÕ cña hao mßn h÷u h×nh lµ gi¸ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®-îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra. Hao mßn h÷u h×nh ®-îc biÓu hiÖn ë chç m¸y mãc thiÕt bÞ mÊt dÇn ®i kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña chóng vµ sù thÓ hiÖn râ rÖt nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nã lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ vµ s¶n phÈm lµm ra chÊt l-îng kh«ng cao, tiªu tèn nhiÒu nguyªn liÖu. Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hao mßn h÷u h×nh m¸y mãc thݪt bÞ , cã thÓ chia thµnh 3 nhãm sau: + Nhãm nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ chÊt l-îng chÕ t¹o nh- vËt liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt ra m¸y mãc thiÕt bÞ, tr×nh ®é vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o, chÊt l-îng l¾p gi¸p ... 15 + Nhãm nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ qu¸ tr×nh sö dông nh- møc ®é ®¶m nhËn vÒ thêi gian vµ c-êng ®é sö dông, tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n, viÖc chÊp hµnh quy t¾c, quy tr×nh c«ng nghÖ, chÕ ®ä b¶o qu¶n, b¶o d-ìng vµ söa ch÷a... + Nhãm nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng cña tù nhiªn, nh- khÝ hËu, thêi tiÕt... b, Hao mßn v« h×nh. Hao mßn v« h×nh lµ hao mßn vÒ mÆt gi¸ trÞ, do tiÕn ®é khoa häc kü thuËt g©y nªn, ®-îc biÓu hiÖn d-íi 3 h×nh thøc: + M¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m gi¸ trÞ do n¨ng suÊt lµm viÖc kh«ng cao, chÊt l-îng s¶n phÈm lµm ra kh«ng tèt.. + M¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m gi¸ trÞ do cã mét lo¹i thiÕt bÞ kh¸c cïng lo¹i tèt h¬n vµ giÎ h¬n xuÊt hiÖn + M¸y mãc thiÕt kÐm phÈm chÊt do s¶n phÈm lµm ra bÞ lçi thêi... 3. khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ M¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc sö dông trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, gi¸ trÞ cña nã hao mßn dÇn vµ ®-îc dÞch chuyÓn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm lµm ra. PhÇn gi¸ trÞ nµy ®-îc thu håi l¹i d-íi h×nh thøc khÊu hao, ®-îc h¹ch to¸n vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó h×nh thµnh quü khÊu hao ®¸p øng nhu cÇu söa ch÷a lín, kh¾c phôc, c¶i t¹o ®æi míi, ho¨c mua s¾m thªm m¸y mãc thiÕt bÞ. KhÊu hao cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, trong kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn khÊu hao ®óng ®ñ gi¸ trÞ thùc tÕ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt cña kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ®¶m b¶o quü khÊu hao, duy tr× ®-îc sè vèn bá ra. Cã hai h×nh thøc khÊu hao lµ khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a lín. Trong qu¸ tr×nh khÊu hao, tiÕn tr×nh khÊu hao biÓu thÞ phÇn gi¸ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®· chuyÓn vµo s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú. Do ph-¬ng thøc bï ®¾p vµ môc ®Ých kh¸c nhau nªn tiÒn trÝch khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ chia thµnh hai bé phËn: + TiÒn trÝch khÊu hao c¬ b¶n: Dïng ®Ó bï ®¾p cho m¸y mãc thiÕt bÞ sau khi bÞ ®µo th¶i v× mÊt gi¸ trÞ sö dông. NÕu lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc, doanh nghiÖp 16 trÝch mét phÇn tiªu hao nµy vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc, phÇn cßn l¹i bæ sung vµo quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo c¶ hai chiÒu ®ã lµ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh kh¸c lËp quü khÊu hao c¬ b¶n ®Ó ®uy tr× ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ thùc hiÖn yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng. +TiÒn khÊu hao söa ch÷a lín: Dïng ®Ó söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ mét c¸ch cã kÕ ho¹ch vµ cã hÖ thèng nh»m duy tr× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong suèt thêi gian sö dông. Doanh nghiÖp tÝnh mét phÇn tiÒn khÊu hao söa ch÷a lín göi vµo mét tµi kho¶n riªng ë ng©n hµng dïng ®Ó lµm nguån vèn cho kÕ ho¹ch söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ. Tû lÖ khÊu hao lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a tiÒn trÝch khÊu hao hµng n¨m so víi nguyªn gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ. Do ®ã viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao qu¸ thÊp sÏ kh«ng bï ®¾p ®-îc hao mßn thùc tÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ , doanh nghiÖp sÏ kh«ng b¶o toµn ®-îc vèn cè ®Þnh, cßn nÕu tû lÖ khÊu hao qu¸ cao yªu cÇu cho b¶o toµn vèn ®-îc ®¸p øng, song nã sÏ lµm t¨ng gi¸ thµnh mét c¸ch gi¶ t¹o dÉn ®Õn ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh muèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ doanh nghiÖp ph¶i tÝch luü trong mét thêi gian dµi tuú lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ. Sau thêi gian nµy, khÊu hao cña doanh nghiÖp th-êng bÞ gi¶m t-¬ng øng so víi sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn vµ doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó t¸i ®Çu t- m¸y mãc thiÕt bÞ. MÆt kh¸c ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®-êng th¼ng hiÖn nay (khÊu hao theo tû lÖ % cè ®Þnh trong suèt thêi gian sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ) ch-a t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thu håi vèn, ®æi míi thiÕt bÞ vµ øng dông kü thuËt míi vµo gi¸ thµnh kinh doanh. Mét lý do kh¸ch quan n÷a lµ gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng ®-îc ®iÒu chØnh kÞp thêi, phï hîp víi mÆt b»ng vÒ gi¸ hµng n¨m nªn gÝ trÞ cña m¸y mãc thiÕt bÞ tÝnh khÊu hao rÊt thÊp so víi gi¸ hiÖn hµnh. C¨n cø theo nh÷ng møc ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau, ®èi víi tõng c«ng viÖc hiÖn nay ng-êi ta ®-a ra 3 ph-¬ng ph¸p khÊu hao c¬ b¶n * Ph-¬ng ph¸p 1: Ph-¬ng ph¸p tû lÖ b×nh qu©n theo thêi gian. §Æc tr-ng cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ x¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao gåm hai yÕu tè: + YÕu tè tæng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ theo nguyªn gi¸. 17 + yÕu tè vÒ thêi gian sö dông b×nh qu©n m¸y mãc thiÕt bÞ, c¨n cø vµo tuæi thä b×nh qu©n cña m¸y mãc thiÕt bÞ ta cã: Tæng nguyªn gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ Møc KHMMTB 1 n¨m = Thêi gian sö dông b×nh qu©n Møc khÊu hao Tû lÖ khÊu hao = x 100% Tæng nguyªn gi¸ m¸y mãc TB Ph-¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ x¸c ®Þnh, ®¶m b¶o thu håi vèn phï hîp víi tuæi thä cña m¸y moc thiÕt bÞ, ®ång thêi nã còng t¹o ra sù æn ®Þnh cho chi phÝ khÊu hao trong gi¸ thµnh. Nh-ng ph-¬ng ph¸p nµy cã nh-îc ®iÓm: Ýt cã kh¶ n¨ng ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt hao mßn v« h×nh. H¹n chÕ viÖc t¸i ®Çu t- ®æi míi thiÕt bÞ. * Ph-¬ng ph¸p 2: ph-¬ng ph¸p tæng hîp. Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n ®-îc tÝnh theo: n Tk   FiZi i 1 Trong ®ã: Tk: Lµ tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n tæng hîp Fi: Lµ tû träng nhãm i Zi: Lµ tû lÖ khÊu hao nhãm i Mk = NG xTk Trong ®ã: Mk : Møc khÊu hao tæng hîp b×nh qu©n NG : Nguyªn gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ * Ph-¬ng ph¸p 3: Ph-¬ng ph¸p tû lÖ luü tho¸i: 18 Thùc hiÖn khÊu hao theo d·y tû lÖ cã tÝnh hÖ thèng b¾t ®Çu tõ mét tû lÖ cao nhÊt, sau ®ã gi¶m dÇn cho ®Õn n¨m cuèi cïng cña qu¸ tr×nh thu håi vèn ®Çu t- lµ tû lÖ thÊp nhÊt. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng cña gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn ®Ó ¸p dông hÖ thèng khÊu hao nµo cho phï hîp. Muèn khÊu hao ®-îc theo ph-¬ng ph¸p nµy ph¶i sö dông hÕt c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ. ¦u ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p khÊu hao nµy: T¹o kh¶ n¨ng thu håi vèn ®Çu t- nhanh. H¹n chÕ tæn thÊt hao mßn v« h×nh, tiÕt kiÖm lîi tøc tiÒn vay trong chi phÝ kinh doanh. T¹o ®iÒu kiÖn ®æi míi c«ng nghÖ. Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ: Nhµ n-íc viÖt nam khèng chÕ khÊu hao, v× khÊu hao nhiÒu sÏ dÉn ®Õn gi¶m thuÕ. Khã kh¨n trong b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp cã ®-îc møc lîi nhuËn nhÊt ®Þnh ®ñ kh¶ n¨ng trÝch c¸c quü vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc. IV. ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ trong doanh nghiÖp 1. C«ng t¸c tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr-êng §Èy m¹nh c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ tr-êng nh»m chän ®-îc thÞ tr-êng thi c«ng sao cho phï hîp víi kh¶ n¨ng thi c«ng cña m¸y mãc thiÕt bÞ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng muèn cã ®-îc c«ng tr×nh thi c«ng th× ph¶i tiÕp cËn thÞ tr-êng vµ nghiªn cøu thÞ tr-êng. Tr-íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu kh¸i qu¸t c¸c thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých ®¸nh gia ®-îc nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña c¸c thÞ tr-êng. X¸c ®Þnh ®-îc khã kh¨n vµ thuËn lîi cña mçi thÞ tr-êng vµ tõ ®ã lùa chän thÞ tr-êng 19 môc tiªu, thÞ tr-êng t-¬ng lai cã tiÒm n¨ng tèt nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Qua ®ã x¸c ®Þnh thÞ tr-êng chÝnh vµ thÞ tr-êng nh¸nh, còng nh- liÖt kª, ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh viªn quan träng tham gia vµo thÞ tr-êng, biÕt vÒ hä cµng nhiÒu cµng tèt. Doanh nghiÖp tiÕp tôc tiÕn hµnh nghiªn cøu chi tiÕt thÞ tr-êng, còng nht×m thÞ tr-êng míi ®Ó më réng thÞ tr-êng. Bëi v× cã më réng thÞ tr-êng th× míi cã nhiÒu c«ng tr×nh ®Ó thi c«ng, ®©y lµ chØ tiªu quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ. §Ó më réng thÞ tr-êng, ®Çu tiªn ta t×m hiÓu th«ng tin vÒ thÞ tr-êng, t×m hiÓu c¸c nguån tin vÒ chñ ®Çu t-. viÖc më réng thÞ tr-êng ë mét n¬i nµo ®ã th× ph¶i biÕt nhu cÇu vÒ ®Çu t- cña c¸c chñ ®Çu t-, tõ ®ã c«ng ty míi cã thÓ lËp hå s¬ dù thÇu ®Ó tham gia ®Êu thÇu. Muèn thÕ doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt m×nh cã ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu ®Æt ra cña chñ ®Çu t- hay kh«ng. Còng nh- nghiªn cøu c¸c thãi quen cña tõng n¬i, tõng thÞ tr-êng, tõng chñ ®Çu t- ®Ó xö lý c¸c th«ng tin vµ ph©n lo¹i c¸c c«ng tr×nh. Tõ ®ã lùa chän c¸c c«ng tr×nh phï hîp víi n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. ViÖc t×m kiÕm c¸c th«ng tin ®Ó tham gia dù thÇu th«i th× ch-a ®ñ mµ doanh nghiÖp tham gia dù thÇu cÇn ph¶i th¾ng thÇu. Muèn th¾ng thÇu vµ më réng thÞ tr-êng th× doanh nghiÖp gÆp ph¶i sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ ®èi thñ c¹nh tranh xem c¸c ®èi thñ nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia ®Êu thÇu hay kh«ng. Xem xÐt kh¶ n¨ng vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cña hä nh- thÕ nµo, xem xÐt t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ra sao. C¸ch thøc tá chøc thi c«ng cña hä nh- thÕ nµo ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh chÊt l-îng, gi¸ c¶, tiÕn ®é thi c«ng cña hä. Cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp ph¶i cã nç lùc vµ x¸c dÞnh vÞ trÝ, kh¶ n¨ng cña m×nh còng nh- n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®Êu thÇu. Khi ®ã doanh nghiÖp míi cã kh¶ n¨ng th¾ng thÇu. Cã ®-îc c«ng tr×nh thi c«ng th× c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy cao. 20