Tài liệu Môi trường du lịch tại chùa hương

§Ò ¸n m«n häc Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò ¸n. Bíc vµo thÕ kû 21 - kû nguyªn cña sù ph¸t triÓn; ngµnh du lÞch thÕ giíi nãi chung vµ du lÞch ViÖt Nam nãi riªng ®ang ®øng tríc nhiÒu thêi c¬ vµ th¸ch thøc míi. §Ó cã thÓ ®¸p øng vµ b¾t kÞp ®îc víi nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra tríc m¾t cÇn cã nhiÒu sù ®æi míi vÒ c¶ chÊt vµ lîng, trong ®ã vÊn ®Ò m«i trêng lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn l©u dµi cña ngµnh nµy. Thêi gian gÇn ®©y ®iÓm du lÞch chïa H¬ng (thuéc ®Þa phËn huyÖn Mü §øc - tØnh Hµ T©y) ®ang thu hót kh¸ nhiÒu sù quan t©m, chó ý cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng. N¬i ®©y kh«ng chØ næi tiÕng bëi nh÷ng danh th¾ng, nh÷ng chïa, nh÷ng ®éng mµ cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò ®ang g©y nhøc nhèi vµ x«n xao d luËn ®ã lµ c¸c tÖ n¹n x· héi vµ ®Æc biÖt lµ sù suy tho¸i m«i trêng (§©y lµ vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp chÝnh trong néi dung cña ®Ò ¸n). Tríc ®©y cã rÊt nhiÒu tµi liÖu ®· ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng m«i trêng ë ®©y nhng hÇu hÕt ®Òu cha s©u s¾c vµ ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng ®ã hoÆc nÕu kh«ng th× cha hoÆc cã rÊt Ýt giai ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cã thÓ thùc hiÖn ®îc nh»m c¶i t¹o vµ thay ®æi m«i trêng ë ®©y. Do ®ã viÖc nghiªn cøu s©u s¾c, ®Çy ®ñ vÒ thùc tr¹ng, nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò m«i trêng t¹i ®©y ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch kh«ng chØ mang ý nghÜa khu vùc vµ réng h¬n lµ cã ý nghÜa ë cÊp quèc gia, quèc tÕ. §ång thêi qua sù nghiªn cøu ®ã cã thÓ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m dÇn thay ®æi, c¶i thiÖn vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng t¹i ®©y, nh»m gãp phÇn duy tr× vµ t«n t¹o th¾ng c¶nh næi tiÕng cña quèc gia phôc vô cho nhu cÇu th¨m quan, gi¶i trÝ cña du kh¸ch còng nh mang l¹i nh÷ng nguån lîi cho ®Êt níc. ChÝnh v× vËy víi t©m huyÕt cña m×nh, ngêi viÕt ®· chän ®Ò tµi: "M«i trêng du lÞch t¹i chïa H¬ng - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò ¸n nghiªn cøu cña m×nh vµ hy väng qua ®ã cã thÓ gãp mét phÇn c«ng søc trong viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc còng nh cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch trong t¬ng lai. 2. Môc ®Ých cña ®Ò ¸n Cho thÊy thùc tr¹ng hÕt søc cÊp b¸ch vÒ vÊn ®Ò m«i trêng t¹i ®©y ®ång thêi ®Ò ra c¸c ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cã thÓ lµm thay ®æi thùc tr¹ng ®ã. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò ¸n. Ph¹m H÷u TuyÕn 1 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc §Ò ¸n tËp trung nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¶nh quan t¹i ®©y víi träng t©m lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i trêng: « nhiÔm níc, kh«ng khÝ, vÊn ®Ò r¸c th¶i… víi nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o tõ nh÷ng n¨m 90 ®Õn nay vµ chñ yÕu mang tÝnh chÊt vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. 4. KÕt cÊu cña ®Ò ¸n: 4.1. PhÇn më ®Çu 4.2. Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ m«i trêng trong du lÞch. 4.3. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng m«i trêng t¹i chïa H¬ng. 4.4. Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p 4.5. KÕt luËn 4.6. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ môc lôc. Ph¹m H÷u TuyÕn 2 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng 1 nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ m«i trêng trong du lÞch 1.1. B¶n chÊt cña vÊn ®Ò m«i trêng trong du lÞch 1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i trêng trong du lÞch 1.1.1.1. Kh¸i qu¸t M«i trêng du lÞch ë ®©y hiÓu theo nghÜa hÑp, ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tµi nguyªn du lÞch (tµi nguyªn tù nhiªn vµ tµi nguyªn nh©n v¨n), c¸c vÊn ®Ò vÒ c¶nh quan, kh«ng khÝ, nguån níc… §ång thêi qua ®ã t×m hiÓu mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a m«i trêng víi kh¸ch du lÞch, víi d©n c së t¹i vµ tiÒm n¨ng khai th¸c trong l©u dµi còng nh ¶nh hëng qua l¹i gi÷a m«i trêng víi nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn cña du lÞch nãi riªng vµ kinh tÕ ®Êt níc nãi chung. 1.1.1.2. §Æc ®iÓm cña m«i trêng du lÞch trong nöa cuèi thÕ kû 20 vµ ®Çu thÕ kû 21 Thø nhÊt, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ngµnh trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngµnh du lÞch trong níc nãi chung vµ ngµnh du lÞch Chïa H¬ng nãi riªng chÞu ¶nh hëng m¹nh mÏ cña nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng m¸y mãc, c«ng cô tiÕn bé gãp phÇn xö lý nh÷ng sù cè vÒ m«i trêng trong c¸c ngµnh du lÞch. Thø hai, lîng kh¸ch du lÞch t¨ng ®ét biÕn trong thêi gian qua c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng kÐo theo lîng chÊt th¶i khã ph©n huû rÊt lín, ®iÒu ®ã kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc khai th¸c c¸c ®iÓm du lÞch, ®ång thêi m«i trêng t¹i c¸c ®iÓm ®ã bÞ ¶nh hëng nghiªm träng vµ vÒ l©u dµi cã thÓ kh«ng khai th¸c ®îc. Thø ba, sù biÕn ®éng liªn tôc cña ngµnh du lÞch bëi t¸c ®éng cña c¸c ®¹i dÞch hoÆc c¸c cuéc khñng bè, nÕu nh×n nhËn tho¸ng qua còng kh«ng ¶nh hëng g× ®Õn m«i trêng. Tuy nhiªn tõ t¸c ®éng cña nh÷ng biÕn ®éng ®ã trong mét thêi gian ng¾n lµm gi¶m sè lîng kh¸ch du lÞch, vµ trong thêi gian ®ã ngµnh du lÞch ë c¸c n¬i nãi chung vµ du lÞch chïa H¬ng nãi riªng cã thêi gian x©y dùng vµ c¶i t¹o mét vµi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i trêng. Thø t, t¸c ®éng tiªu cùc cña sù ph¸t triÓn cña nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt còng nh sù gia t¨ng m¹nh mÏ cña cung vµ cÇu trong du lÞch lµm cho Ph¹m H÷u TuyÕn 3 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc chÊt lîng m«i trêng suy gi¶m nghiªm träng. ChØ tÝnh riªng t¹i chïa H¬ng sù « nhiÔm ®· lªn ®Õn møc b¸o ®éng, ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn vÒ mÆt lîng qua qu¸ tr×nh ®o ®¹c nång ®é ®Ëm ®Æc cña kh«ng khÝ còng nh nguån níc t¹i ®iÓm du lÞch nµy cã thÓ g©y giËt m×nh cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn m«i trêng t¹i ®©y. 1.1.2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn m«i trêng trong du lÞch vµ hËu qu¶ cña nh÷ng t¸c ®éng ®ã 1.1.2.1. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng (theo híng bÊt lîi) Tríc tiªn ®ã lµ sù t¸c ®éng kh¸ch quan c¶ tù nhiªn, thêi tiÕt. Qu¸ tr×nh biÕn ®éng liªn tôc cña tù nhiªn lµm h h¹i ®Õn tµi nguyªn du lÞch (nh ma ®¸). MÆt kh¸c c¸c trËn lò lôt, h¹n h¸n, ®Æc biÖt lµ ma axit lµm cho m«i trêng nãi chung vµ du lÞch nãi riªng bÞ tµn ph¸ vµ « nhiÔm nghiªm träng. Thø hai, d©n c së t¹i lµ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y ra sù tæn h¹i ®Õn tµi nguyªn vµ m«i trêng du lÞch. ChØ tÝnh riªng ë chïa H¬ng hµng n¨m viÖc næ m×n lÊy ®¸ lªn ®Õn hµng ngh×n tÊn - g©y nguy c¬ lín cho c¶nh quan vµ m«i trêng t¹i ®©y (theo b¸o ANTG th¸ng 10 n¨m 2003). MÆt kh¸c víi lîng cÇu lín, lîng cung hµng n¨m cho kh¸ch du lÞch ë ®©y rÊt lín. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh vµ ý thøc cña d©n c n¬i ®©y cha cao t¹o ra nh÷ng bÊt æn trong gi÷ g×n vµ b¶o vÖ m«i trêng. YÕu tè thø ba (yÕu tè chÝnh) ¶nh hëng ®Õn suy tho¸i m«i trêng lµ kh¸ch du lÞch. Theo thèng kª cña Së du lÞch Hµ T©y, hµng n¨m lîng kh¸ch du lÞch ®Õn chïa H¬ng ngµy mét t¨ng vµ cao ®iÓm nhÊt vµo nh÷ng ngµy lÔ héi. Víi hµng tr¨m ngh×n kh¸ch du lÞch ®Õn hµng n¨m, lîng r¸c th¶i tØ lÖ thuËn víi sè kh¸ch ®ã. MÆt kh¸c lîng kh¸ch ®«ng t¹o ra nguy c¬ qu¸ t¶i cho ®iÓm du lÞch vµ g©y tæn h¹i ®Õn tµi nguyªn du lÞch t¹i ®©y. Ngoµi c¸c nh©n tè trªn, cßn kÓ ®Õn sù thiÕu ®ång bé trong quy ho¹ch. Còng nh c¸c quy ®Þnh, quy chÕ n¬i ®©y. ChÝnh ®iÒu ®ã v« h×nh chung ®· t¹o ra sù n¬i láng trong c«ng t¸c qu¶n lý mäi mÆt vµ g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i trêng. 1.1.2.2. HËu qu¶ tõ nh÷ng t¸c ®éng ®ã VÒ tríc m¾t, « nhiÔm m«i trêng vµ sù suy gi¶m gi¸ trÞ tµi nguyªn lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. MÆt kh¸c sù « nhiÔm kh«ng khÝ, nguån níc t¹i ®iÓm du lÞch chïa H¬ng cã thÓ ¶nh hëng ®Õn c¸c vïng l©n cËn vµ do ®ã søc khoÎ cña kh¸ch du lÞch, cña ngêi d©n còng bÞ ¶nh hëng g©y ra nguy c¬ lµm gi¶m chÊt lîng cuéc sèng. Ph¹m H÷u TuyÕn 4 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc NÕu xÐt vÒ l©u dµi, nÕu sù « nhiÔm ®ã kh«ng ®îc c¶i t¹o vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu th× t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ë níc ta nãi chung, ®iÓm du lÞch chïa H¬ng nãi riªng lîng kh¸ch du lÞch cã nguy c¬ xu híng Ýt tham quan h¬n ®ång thêi c¸c ®iÓm du lÞch nµy sÏ kh«ng thÓ tiÕp tôc khai th¸c ®îc n÷a. 1.1.3. Lîi Ých cña vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng t¹i c¸c ®iÓm du lichk Nh×n chung viÖc b¶o vÖ m«i trêng t¹i bÊt cø lÜnh vùc nµo ®Òu lµ ho¹t ®éng tÝch cùc vµ cã lîi. Tuy nhiªn chØ xÐt riªng trªn khÝa c¹nh du lÞch, viÖc b¶o vÖ m«i trêng mang l¹i nh÷ng lîi Ých sau: 1.1.3.1. Lîi Ých cho toµn x· héi XÐt mét c¸ch toµn diÖn, x· héi sÏ gi¶m bít c¸c chi phÝ phôc vô cho viÖc c¶i t¹o m«i trêng. MÆt kh¸c nh÷ng chi phÝ cã liªn quan do m«i trêng « nhiÔm t¸c ®éng ®Õn còng ®îc gi¶m bít. §ång thêi chÊt lîng cuéc sèng vµ m«i trêng cña toµn x· héi ®îc n©ng cao. 1.1.3.2. Lîi Ých cho kh¸ch du lÞch Tríc hÕt kh¸ch du lÞch sÏ ®îc tham quan trong bÇu kh«ng khÝ trong lµnh vµ rÊt cã lîi cho søc khoÎ. Thø hai, kh¸ch du lÞch cã c¬ héi chiªm ngìng nh÷ng tµi nguyªn du lÞch nguyªn s¬, mang ®Ëm chÊt cæ kÝnh vµ dÊu Ên cña thêi gian. Thø ba, nÕu lîng « nhiÔm lín vµ chi phÝ cho viÖc c¶i t¹o sù « nhiÔm ®ã lín th× kh¸ch du lÞch sÏ ph¶i chÞu mét phÇn chi phÝ th«ng qua gi¸ vÐ còng nh c¸c dÞch vô kh¸c. Do ®ã kh¸ch du lÞch cã thÓ sÏ gi¶m bít ®îc chi phÝ cña m×nh nÕu m«i trêng t¹i ®iÓm du lÞch ®îc b¶o vÖ tèt. 1.1.3.3. Lîi Ých cho d©n c vµ chÝnh quyÒn së t¹i Thø nhÊt, chÝnh quyÒn së t¹i sÏ gi¶m bít chi phÝ còng nh nguån nh©n lùc cho vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng t¹i ®Þa bµn. Thø hai, c¸c kh©u qu¶n lý sÏ ®¬n gi¶n còng nh cã thÓ khai th¸c tèi ®a tµi nguyªn du lÞch t¹i vïng phôc vô cho kh¸ch du lÞch. Thø ba, nÕu vÊn ®Ò m«i trêng ®îc b¶o vÖ tèt, lîng kh¸ch du lÞch sÏ ®«ng vµ kÐo theo cã nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ mang l¹i thu nhËp cho d©n c. Thø t, trong t¬ng lai sÏ cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t cho sù ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®Þa bµn nh»m môc ®Ých thu hót cµng nhiÒu du kh¸ch. NÕu c¸c dù ¸n ®ã hîp lý Ph¹m H÷u TuyÕn 5 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc vµ mang tÝnh kh¶ thi, ®ã sÏ lµ nguån lîi lín kh«ng chØ cho quèc gia mµ cho c¶ chÝnh quyÒn vµ d©n c së t¹i. 1.1.3.4. Lîi Ých cho c¸c nhµ cung øng Trong mèi quan hÖ gi÷a kh¸ch du lÞch - Nhµ cung øng - ®iÓm du lÞch, c¸c nhµ cung øng lu«n lµ trung gian cung cÊp nhiÒu dÞch vô ®Õn kh¸ch. Do ®ã du lÞch cµng ph¸t triÓn sÏ cµng cã lîi cho c¸c nhµ cung øng, ®ång thêi t¨ng ng©n s¸ch quèc gia. 1.1.3.5. Lîi Ých trong viªc gi÷ g×n c¸c tµi nguyªn du lÞch vµ gi÷ g×n c¸c di s¶n v¨n ho¸ cho c¸c thÕ hÖ sau. §ã còng chÝnh lµ néi dung trong chiÕn lîc ph¸t triÓn bÒn v÷ng mµ c¸c cÊp, c¸c ban ngµnh ®ang nç lùc thùc hiÖn. 1.2. Lîi thÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng t¹i ®iÓm du lÞch Chïa H¬ng 1.2.1. Lîi thÕ vÒ sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o TW vµ ®Þa ph¬ng. V× ®©y chÝnh lµ mét danh th¾ng cÇn ®îc gi÷ g×n vµ t«n t¹o, v× vËy së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng Hµ T©y trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2002 ®· cã nh÷ng cuéc kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu thùc tÕ tríc sù hç trî cña Së vµ Tæng côc du lÞch. Bíc ®Çu ®· cã mét sè kÕt luËn s¬ bé vµ cã dù ¸n c¶i t¹o m«i trêng t¹i ®©y trong giai ®o¹n 2006-2010. 1.2.2. Nguån kinh phÝ lín thu ®îc hµng n¨m tõ c¸c dÞp lÔ héi gãp phÇn thóc ®Èy ®îc hµng n¨m tõ c¸c dÞp lÔ héi gãp phÇn thóc ®Èy c¸c dù ¸n b¶o vÖ m«i trêng t¹i n¬i ®©y. Theo b¸o Hµ T©y sè ra ngµy 18-5-2003, sau khi kÕt thóc ®ît lÔ héi xu©n 2003, nguån thu tõ viÖc b¸n vÐ thu ®îc trªn 10 tØ ®ång. NÕu lµm mét phÐp tÝnh ®¬n gi¶n so víi n¨m 2004 võa qua cã thÓ thÊy con sè nµy sÏ lín h¬n v× sè lîng kh¸ch ®æ vÒ ®©y trong dÞp lÔ héi xu©n 2004 lín h¬n 2003. 1.2.3. Lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng t¹i chç X· H¬ng S¬n - ®Þa bµn cã chïa H¬ng, cã lîng lao ®éng lín d thõa sau mçi vô lÔ héi. V× vËy nÕu nh÷ng dù ¸n b¶o vÖ m«i trêng thùc thi cã thÓ sÏ gi¶i quyÕt phÇn nµo c«ng ¨n viÖc lµm cña d©n c sau mçi vô lÔ héi, tr¸nh ®îc c¶nh: "ngêi d©n H¬ng S¬n lµm 3 th¸ng ¨n c¶ n¨m" (B¸o Hµ T©y th¸ng 9-2002) trong mét thêi gian ng¾n. Ph¹m H÷u TuyÕn 6 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng 2 Thùc tr¹ng m«i trêng t¹i ®Þa ®iÓm du lÞch chïa H¬ng 2.1. Sù xuèng cÊp cña c¸c tµi nguyªn du lÞch 2.1.1. Tµi nguyªn thiªn nhiªn 2.1.1.1. Lîng kh¸ch du lÞch hµng n¨m ®æ vÒ chïa H¬ng rÊt ®«ng. Tuy nhiªn m¹ng líi vËn chuyÓn kh¸ch cßn Ýt vµ s¬ sµi ®· g©y nªn t×nh tr¹ng t¾c nghÏn ®«i lóc t¹i c¸c hang ®éng, t¹i c¸c chïa. §iÒu ®ã v« h×nh chung céng víi ý thøc b¶o vÖ c¸c di s¶n, c¸c tµi nguyªn du lÞch cña du kh¸ch cßn kÐm ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc lµm h h¹i nhiÒu ®Õn c¸c hang ®éng, tîng ®¸, nhò ®¸, chïa chiÒn… TrÝch dÉn lêi t¸c gi¶ §oµn Xu©n Hoµ trªn b¸o gi¸o dôc thêi ®¹i cã ®o¹n: "Víi lîng kh¸ch ®æ vÒ H¬ng S¬n hµng n¨m ngµy cµng t¨ng, nÕu mçi ngêi cø tù ý m×nh cã nh÷ng hµnh ®éng g©y tæn h¹i ®Õn c¶nh quan n¬i ®©y, th× vµi chôc n¨m n÷a nh÷ng thÕ hÖ sau khi ®Õn ®©y chØ ®îc chiªm ngìng nh÷ng c«ng tr×nh do con ngêi x©y dùng". 2.1.1.2. ChÝnh quyÒn vµ d©n c së t¹i cã sù khai th¸c qu¸ møc g©y ra sù xuèng cÊp cña tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y Tríc ®©y c¸c cÊp, ban ngµnh cã liªn quan ®Õn du lÞch ®Òu cho r»ng, lîng kh¸ch du lÞch ®Õn c¸c ®iÓm du lÞch cµng nhiÒu sÏ lµ mét dÊu hiÖu tèt chøng tá ®iÓm du lÞch ®ã ®ang thu hót kh¸ch du lÞch. §iÒu ®ã xÐt trªn mét khÝa c¹nh nµo ®ã lµ rÊt ®óng. Tuy nhiªn hä ®©u biÕt t»ng nÕu cø tiÕp tôc ®Ó t×nh tr¹ng ®ã x¶y ra th× trong t¬ng lai cã thÓ sÏ kh«ng cßn kh¶ n¨ng khai th¸c ®îc t¹i ®iÓm du lÞch ®ã n÷a, bëi v× mçi ®iÓm du lÞch chØ cã mét søc chøa nhÊt ®Þnh vµ lîng kh¸ch du lÞch t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã ph¶i lu«n nhá h¬n hoÆc b»ng søc chøa ®ã. HiÖn nay chÝnh quyÒn x· H¬ng S¬n vµ Së du lÞch Hµ T©y vÉn cha nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ nguyªn t¸c ®ã. V× vËy t×nh tr¹ng qu¸ t¶i vÒ kh¸ch du lÞch diÔn ra hµng ngµy t¹i®©y (nhÊt lµ nh÷ng ngµy nghØ) mçi dÞp lÔ héi. 2.1.3. NghÞch lý gi÷a thu vµ chi: "NhiÒu c«ng tr×nh, ®iÓm du lÞch h háng, xuèng cÊp nhng cha ®îc tån t¹i". Ph¹m H÷u TuyÕn 7 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc Víi nguån thu hµng n¨m céng víi sù hç trî cña nhµ níc vµ tæng côc du lÞch lµ nh÷ng nguån kinh phÝ lín cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n trïng tu vµ c¶i t¹o t¹i ®©y. Tuy nhiªn, tiÒn "rãt" xuèng th× nhiÒu nhng viÖc sö dông l¹i cha cã hiÖu qu¶ hoÆc kh«ng hiÖu qu¶. V× vËy cÇn cã biÖn ph¸p quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc sö dông c¸c nguån kinh phÝ trong viÖc thùc thi c¸c dù ¸n trïng tu t¹i ®©y. 2.1.4. Ph¶i ch¨ng c¸c ban ngµnh chøc n¨ng lµm ng¬ hoÆc bÊt lùc tríc nh÷ng hµnh vi ph¸ ho¹i cña ngêi d©n n¬i ®©y? Cø sau mçi mïa lÔ héi, ngêi d©n n¬i ®©y cho næ m×n lÊy ®¸ (cã tæ chøc) lµ mét viÖc lµm phæ biÕn. Tuy nhiªn hä kh«ng cã ý thøc ®îc hiÓm ho¹ mµ hä g©y ra tríc m¾t vµ l©u dµi. MÆt kh¸c chÝnh quyÒn n¬i ®©y dêng nhu lµm ng¬ tríc nh÷ng viÖc lµm ®ã vµ cø ®Ó nã diÔn ra thêng xuyªn. ThiÕt nghÜ c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n ®Ó ng¨n ngõa vµ chÊm døt nh÷ng hµnh vi g©y h¹i trªn. 2.1.2. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n Nh×n chung, c¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n t¹i chïa h¬ng mang ®Ëm nh÷ng nÐt kiÕn tróc ®éc ®¸o cña ngêi xa. Tuy nhiªn cïng víi thêi gian vµ khÝ hËu bÊt æn cña níc ta, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc nµy ®Òu ®· qua tu söa. Nhng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lîng kh¸ch du lÞch vÒ ®©y rÊt ®«ng, ®«i lóc qu¸ t¶i ®· dÉn ®Õn hiÖn tîng nhiÒu c«ng tr×nh bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. V× vËy c¸c ban ngµnh liªn quan cÇn cã biÖn ph¸p vµ dù ¸n trïng tu kÞp thêi, nhng kh«ng lµm mÊt ®i vÎ vèn cã cña nã. §iÒu ®ã kh«ng chØ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ cho tµi nguyªn ®ã, ®ång thêi sÏ gióp cho kh¸ch du lÞch cã c¶m gi¸c an toµn khi th¨m quan t¹i ®©y. Còng nh tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn, c¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n còng cha ®îc quan t©m ®óng møc (ë ®©y nãi vÒ khÝa c¹nh trïng tu, t«n t¹o). Do ®ã trong t¬ng lai gÇn cÇn quan t©m ®óng møc ®Ó c¸c tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y ph¸t huy nguyªn nh÷ng gi¸ trÞ, phôc vô cho viÖc th¨m quan cña du kh¸ch. 2.2. ViÖc x©y dùng c¸c ®Òn chïa tr¸i phÐp cã ph¶i lµ minh chøng cho thÊy gi¸ trÞ c¸c tµi nguyªn du lÞch ®· suy gi¶m? Theo thèng kª ®Çy ®ñ cña së du lÞch Hµ T©y, tõ n¨m 1998 ®Õn ®Çu n¨m 2003 trªn tæng thÓ khu th¾ng c¶nh H¬ng S¬n cã gÇn 100 ®Òn chïa lín nhá ®îc x©y dùng vµ chñ yÕu do t nh©n tù bá tiÒn x©y dùng víi môc ®Ých chÝnh lµ kinh doanh kiÕm lêi. Khi ®îc pháng vÊn vµ tr¶ lêi vÒ thùc tr¹ng trªn, chñ tÞch UBND x· H¬ng S¬n cho biÕt: "Trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña x· ®· tr×nh lªn Ph¹m H÷u TuyÕn 8 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc huyÖn vµ tØnh, cã xin phÐp cho x©y dùng mét sè ng«i ®Òn, chïa míi nh»m môc ®Ých phôc vô cho nhu cÇu cóng lÔ ngµy cµng t¨ng cña d©n ta. Tuy nhiªn nhiÒu hé trong x· ®· tù ý bá tiÒn x©y dùng nh÷ng ng«i ®Òn nhá víi môc ®Ých kiÕm lêi ®ang lµ mét thùc tr¹ng nhøc nhèi khã kiÓm so¸t. Trong thêi gian tíi, ®îc sù trî gióp cña huyÖn, x· sÏ tæ chøc kiÓm tra nh÷ng n¬i lµm ¨n vi ph¹m vµ sÏ ®ãng cöa c¸c n¬i ®ã". Nh vËy cã thÓ thÊy viÖc x©y dùng tù ý cña ngêi d©n n¬i ®©y kh«ng theo mét quy ho¹ch tæng thÓ g©y nªn sù lén xén khi th¨m quan c¸c di tÝch vµ tµi nguyªn. MÆt kh¸c viÖc x©y dùng ®ã kÐo theo hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh lµm ¶nh hëng ®Õn c¶nh quan m«i trêng n¬i ®©y vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã lµ bµi häc lín trong kh©u qu¶n lý x©y dùng cho c¸c ban ngµnh t¹i ®©y. Ph¹m H÷u TuyÕn 9 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc 2.3. Sù xuèng cÊp cña m«i trêng 2.3.1. Sù « nhiÔm nguån níc 2.3.1.1. BiÓu hiÖn NÕu du kh¸ch mét lÇn ®Õn th¨m chïa h¬ng vµ du thuyÒn trªn bÕn §ôc, cã thÓ thÊy nh÷ng "vËt thÓ l¹" næi lÒnh bÒnh trªn s«ng. §ã cã thÓ lµ: tói nilon, chai níc, ®å ¨n… vµ cã c¶m gi¸c bÊt an nÕu muèn dïng níc trªn s«ng. Hµng n¨m sau mçi vô lÔ héi, chÝnh quyÒn n¬i ®©y kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý c¸c chÊt th¶i "næi ®ã". V× vËy qua tõng n¨m, lîng r¸c th¶i ®ã ngµy cµng nhiÒu vµ mét sè lîng lín bÞ ch×m xuèng lßng bÕn §ôc vµ thùc sù bÕn §ôc giê ®©y ®· ®ôc thËt. MÆt kh¸c, theo sè liÖu thèng kª cña Së Khoa häc c«ng nghÖ - m«i trêng Hµ T©y, sè lîng sinh vËt t¹i c¸c dßng s«ng, dßng suèi n»m trong ph¹m vi x· H¬ng S¬n ®· gi¶m tõ 85 loµi (n¨m 1996) xuèng 4 loµi (n¨m 2002). Còng theo cuéc kh¶o s¸t ®ã cho thÊy nång ®é c¸c chÊt th¶i trong níc ®Õn thêi ®iÓm ®ã cha vît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp nhng còng kh«ng thÓ dïng cho c¸c sinh ho¹t hµng ngµy cña ngêi d©n vµ nÕu cø tiÕp tôc ®Ó t×nh tr¹ng « nhiªm ®ã kÐo dµi, trong mét t¬ng lai kh«ng xa nguån níc ë n¬i ®©y sÏ kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông n÷a. 2.3.1.2. Nguyªn nh©n Thø nhÊt, cã thÓ thÊy râ nh÷ng chÊt th¶i ®ã phÇn lín do kh¸ch du lÞch hoÆc lµ cè t×nh hoÆc lµ v« ý hoÆc do cha cã sù bè trÝ hîp lý c¸c thïng bá r¸c nªn dÉn ®Õn viÖc vøt r¸c bõa b·i g©y « nhiÔm nguån níc. Thø hai, do c¸c dÞch vô ¨n uèng, sinh ho¹t phôc vô nhu cÇu kh¸ch du lÞch rÊt lín, lîng phÕ th¶i tõ qu¸ tr×nh phôc vô ®ã kh«ng ®îc xö lý ®óng n¬i, ®óng chç vµ còng do sù nhËn thøc cña ngêi d©n cßn kÐm cho nªn ®ã còng lµ nh©n tè g©y « nhiÔm nguån níc n¬i ®©y. Thø ba, lu lîng thuyÒn bÌ ®i l¹i phôc vô du kh¸ch rÊt lín vµ do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh s«ng níc nªn viÖc qu¶n lý lµ rÊt khã kh¨n. ViÖc mang r¸c th¶i ®óng n¬i quy ®Þnh chØ cßn phô thuéc vµo ý thøc vµ nhËn thøc cña du kh¸ch. Thø t, qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c c«ng tr×nh, c¸c h¹ng môc. ViÖc t«n t¹o c¸c di tÝch còng lµ nguyªn nh©n g©y lªn t×nh tr¹ng « nhiÔm t¹i ®©y. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®ßi hái cÇn cã thêi gian vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp. Ph¹m H÷u TuyÕn 10 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc 2.3.1.3. HËu qu¶ NÕu nãi vÒ hËu qu¶ vÒ l©u dµi do sù « nhiÔm nguån níc g©y ra th× khã cã thÓ lêng hÕt ®îc. Tuy nhiªn cã thÓ dÔ dµng thÊy ®îc hËu qu¶ tríc m¾t do t¸c ®éng cña « nhiÔm ®ã g©y ra lµ rÊt lín. Tríc hÕt g©y nguy h¹i vµ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng cña cuéc sèng ngêi d©n n¬i ®©y. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ngêi d©n trong x· ®Òu sèng dùa vµo 3 th¸ng lÔ héi mµ nghÒ chÝnh cña hä vÉn lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nÕu t×nh tr¹ng « nhiÔm ®ã ngµy mét trÇm träng sÏ dÉn ®Õn nguån níc sö dông cho viÖc tíi tiªu, sinh ho¹t bÞ ¶nh hëng. §iÒu ®ã lµ kh«ng hîp lý bëi nh vËy chÝnh lµ v× c¸i lîi nhá mµ quªn ®i c¸i lîi lín. Thø hai, víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trong t¬ng lai, nÕu t×nh tr¹ng ®ã kh«ng ®îc kh¾c phôc th× hiÖn ch¨ng chïa H¬ng cã cßn lµ ®iÓm thu hót kh¸ch du lÞch n÷a hay kh«ng. Thø ba, hiÖn tr¹ng « nhiÔm hiÖn nay cßn cha ®Õn møc qu¸ nghiªm träng. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt kÞp thêi, trong t¬ng lai nguån kinh phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh c¶i t¹o cã thÓ lín gÊp nhiÒu lÇn mµ vÉn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ nh mong muèn. 2.3.2. Sù « nhiÔm kh«ng khÝ. 2.3.2.1. Thùc tr¹ng. Theo thèng kª vµ kh¶o s¸t vµo th¸ng 4 n¨m 2004 cña së y tÕ Hµ T©y, tû lÖ ngêi lµm viÖc thêi gian dµi trong mïa lÔ héi t¹i chïa H¬ng cã nguy c¬ m¾c c¸c bÖnh vÒ h« hÊp cao gÊp 3 lÇn so víi nh÷ng ngêi kh¸c . MÆt kh¸c còng theo cuéc kh¶o s¸t nµy cho thÊy nång ®é kh«ng khÝ n¬i ®©y trong nh÷ng ngµy cao ®iÓm cña lÔ héi cao gÇn ®Õn tiªu chuÈn cho phÐp. Thùc tÕ nµy ph¶n ¸nh r»ng kh«ng khÝ n¬i ®©y ®· cã dÇn hiÖn suy gi¶m vµ nguy c¬ ®ã ngµycµng t¨ng. MÆt kh¸c, theo nh÷ng nhËn ®Þnh cña nhiÒu du kh¸h cã dÞp th¨m quan vµi lÇn t¹i ®©y, nguån kh«ng khÝ mçi n¨m ngµy cµng xÊu vµ kh«ng cßn trong lµnh nh tríc n÷a. §iÒu ®ã cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng chÊt lîng m«i trêng t¹i ®©y ®· cã dÊu hiÖu suy gi¶m bÞ tæn h¹i vµ kh«ng ®îc tró träng ®óng mùc. 2.3.2.2. Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶. Thùc tÕ cho thÊy, qu¸ tr×nh xö lý r¸c th¶i lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng trong kh©u gi¶i quyÕt vÊn ®Ò « nhiÔm t¹i ®©y. ChÝnh do sù ph©n bè réng vµ ®Þa h×nh phøc t¹p nªn lîng r¸c th¶i sau mçi mïa lÔ héi ®Ó xö l ý ®îc lµ mét Ph¹m H÷u TuyÕn 11 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n. NÕu trong nh÷ng dÞp chÝnh héi, viÖc qu¶n lý m«i trêng rÊt khã kh¨n céng víi nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ m«i trêng t¹i ®©y cha ph¸t huy hiÖu qu¶ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm nghiªm träng th× mÆt kh¸c sè lîng r¸c th¶i ®i l¹i kh«ng ®îc xö lý døt ®iÓm v¶ cø lín dÇn mçi n¨m vµ ®iÒu tÊt yÕu nguån kh«ng khÝ bÞ ¶nh hëng vµ suy tho¸i nghyiªm träng. VÒ hËu qu¶, sù « nhiÔm kh«ng khi n¬i ®©y kh«ng t¸c ®éng trªn diÖn réng nh « nhiÔm nguån níc. Nhng cã thÓ thÊy râ nhÊtm sù « nhiÔm ®ã t¸c ®éng lín ®Õn søc khoÎ con ngêi, vÒ l©u dµi sÏ gi¶m lîng du kh¸ch, x· héi ph¶i mÊt nguån chi phÝ lín ®Ó gi¶i quyÕt hËu qu¶ do sù t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh « nhiÔm ®ã ®ång thêi ¶nh hëng ®Õn tiÒm n¨ng du lÞch vµ tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y. Ph¹m H÷u TuyÕn 12 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc 2.4. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n së t¹i. 2.4.1. Ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc. §©y lµ mét ho¹t ®éng quan träng trong viÖc n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cña ngêi d©n vµ du kh¸ch. Tuy nhiªn nh×n chung chÝnh quyÒn n¬i ®©y cha thÊy ®îc t¸c dông to lín cña ho¹t ®éng ®ã v× thùc tÕ cho thÊy r»ng chØ k khi mïa lÔ héi chÝnh thøc b¾t ®Çu c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc nãi chung vµ vÒ m«i trêng nãi riªng míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng nhng l¹i mang tÝnh chÊt kh«ng thêng xuyªn vµ trong ph¹m vi hÑp. ChÝnh v× vËy trong thêi gian tíi ®Ó ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc thùc sù ph¸t huy t¸c dông còng nh n©ng cao chÊt lîng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn, chÝnh quyÒn së t¹i cÇn nç lùc h¬n n÷a trong viÖc ®æi míi c¶ néi dung lÉn h×nh thøc trong ho¹t ®éng nµy. 2.4.2. ViÖc sö dông ng©n s¸ch trong ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng. Hµng n¨m víi hµng tû ®ång hç trî tõ c¸c tæ chøc du lÞch trong níc céng víi sè tiÒn thu ®îc tõ viÖc bµn vÒ th¨m quan, tiÒn bÕn b·i… lµ nguån thu rÊt lín ®Ó cã thÓ thùc thi c¸c dù ¸n nh»m x©y dùng viÖc b¶o vÖ m«i trêng bÒn v÷ng. Nhng dêng nh kinh phÝ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng nµy cßn Ýt hoÆc lµ viÖc sö dông cßn cha ®óng môc ®Ých vµ cha ph¸t huy hiÖu qu¶ cao. Do ®ã n¾m b¾t thùc tr¹ng trªn c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn cã biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc gióp c¬ quan ®Þa ph¬ng sö dông nguån kinh phÝ mét c¸ch hîp lý tr¸nh l·ng phÝ vµ ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt ®óng nh mong muèn. 2.4.3. C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t diÔn biÕn sù thay ®æi cña m«i trêng cßn láng lÎo. Nh trªn ®· nãi, viÖc sö dông kh«ng hîp lý trong viÖc chi cho c¸c dù ¸n, c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng. V× vËy nguån nh©n lùc cã chuyªn m«n vÒ vÊn ®Ò nµy cßn rÊt Ýt vµ thiÕu kinh nghiÖm, céng víi ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p lµm cho viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Trong n¨m 2004 ®éi ngò nµy tuy cã ®îc t¨ng cêng nhng thùc sù vÉn cha t¹o ra nhiÒu sù thay ®æi ®Æc biÖt trong kh©u ph©n râ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý. §Ó c«ng t¸c gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i trêng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n, viÖc qu¶n lý ®éi ngò nh©n lùc lµ rÊt quan träng vµ do ®ã nÕu gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy sÏ thùc sù gãp phÇn lµm thay ®æi thùc tr¹ng m«i trêng t¹i ®©y. 2.4.4. Møc ®é « nhiÔm ngµy mét gia t¨ng, trong khi cã nh÷ng khu vùc bÞ « nhiÔm nghiªm träng nhng l¹i cha cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. Ph¹m H÷u TuyÕn 13 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc KÕt qu¶ ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy rÊt nhiÒu khu vùc trong chïa ®ang bÞ « nhiÔm nghiªm träng nhng l¹i cha thÊy cã nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc cña c¶ chÝnh quyÒn vµ c¸c ban ngµnh cÊp trªn nh»m xö lý t×nh tr¹ng trªn, khi ®îc hái vÒ vÊn ®Ò nµy chñ tÞch UBND x· H¬ng S¬n lý gi¶i r»ng do cã qu¸ nhiÒu h¹ng môc kh¸c ph¶i ®Çu t x©y dùng quan träng nªn mÆc dï ®· cã nh÷ng ý kiÕn còng nh dù ¸n ®Ò híng nhng chÝnh quyÒn kh«ng thÓ mét lóc gi¶i quyÕt mäi viÖc vµ cÇn cã thêi gian còng nh sù hç trî tõ cÊp trªn. §iÒu lý gi¶i trªn lµ phi lý vµ thiÕu tr¸ch nhiÖm bëi v× c¶i t¹o m«i trêng còng chÝnh lµ mét trong c¸c h¹ng môc n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®©y nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu du kh¸ch th¨m quan. 2.4.5. NhiÒu vi ph¹m cha ®îc xö lý kÞp thêi vµ thÝch ®¸ng. Víi mét lîng máng d©n trªn ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p th× kiÓm tra lùc lîng máng d©n trªn ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p lµ rÊt khã kh¨n. Tuy nhiªn cã nhiÒu trêng hîp vi ph¹m nghiªm träng g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn tµi nguyªn du lÞch còng nh m«i trêng t¹i ®©y bÞ lùc lîng b¶o vÖ ph¸t hiÖn nhng ®Ó xö lý nh÷ng hµnh vi ®ã th× l¹i cha cã mét chÕ tµi hoÆc quy ®Þnh cô thÓ nµo ®Ó ¸p dông vµ biÖn ph¸p duy nhÊt lµ nh¾c nhë. Thö hái r»ng víi ý thøc cha cao cña ngêi d©n níc ta hiÖn nay th× gi¶i ph¸p ®ã liÖu cã ph¸t huy t¸c dông? Nªn ch¨ng chÝnh quyÒn n¬i ®©y cÇn cã biÖn ph¸p m¹nh h¬n n÷a ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. MÆt kh¸c kh«ng chØ cã nh÷ng vi ph¹m cña Du kh¸ch mµ chÝnh ngêi d©n n¬i ®©u còng "gãp" phÇn kh«ng nhá trong viÖc ph¸ ho¹i c¶nh quan m«i trêng còng nh sù « nhiÔm t¹i n¬i ®©y. Mét minh chøng râ rµng nhÊt cã thÓ tËn m¾t chøng kiÕn ®ã lµ nh÷ng chiÕc b¬m kim tiªm cã thÓ bÊt chît gÆp t¹i nhiÒu vÞ trÝ (®Æc biÖt ë nh÷ng hang ®éng hoÆc nh÷ng bôi c©uy). §©y chÝnh lµ mÆt tr¸i do sù ph¸t triÓn ®ªm l¹i cho n¬i, v× thÕ mÆc dï lµ mét x· n»m kh¸ xa khu vùc trung t©m huyÖn nhng n¬i ®©y cã tû lÖ ngêi nghiÖn ma tuý cao nhÊt trong c¸c huyÖn cña tØnh Hµ T©y. §ång thêi qu¸ tr×nh phôc vô cña c¸c nhµ hµng, qu¸n ¨n t¹i ®©y kh«ng ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ, nÕu cã vi ph¹m còng cha cã biÖn ph¸p xö lý. V× vËy chÝnh quyÒn n¬i ®©y cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p c¬ng quyÕt h¬n n÷a ®Ó cã thÓ lµm gi¶m bít t×nh tr¹ng trªn. 2.5. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng trªn ®Þa bµn chïa H¬ng. 2.5.1. Nh÷ng mÆt ®· lµm ®îc vµ nguyªn nh©n chÝnh. Ph¹m H÷u TuyÕn 14 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc 2.5.1.1. Nh÷ng thµnh tùu. Thø nhÊt, nhiÒu chÝnh s¸ch vµ dù ¸n kh¶ thi cã thÓ ®îc triÓn khai nh»m ®em l¹i bé mÆt míi cho m«i trêng t¹i n¬i ®©y. Thø hai, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®Õn ngêi d©n vµ du kh¸ch n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng ngµy cµng ®îc tró träng vµ ®· ph¸t huy hiÖu qu¶. Thø ba, mét sè øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt trong vÊn ®Ò c¶i thiÖn m«i trêng ®· ph¸t huy t¸c dông. Thø t, nhiÒu tµi nguyªn du lÞch ®ang ®îc trïng tu kÞp thêi nh»m ®¸p øng nhu cÇu th¨m quan ngµy cµng lín cña du kh¸ch. Thø n¨m, thu hót sù quan t©m, ®Çu t cña c¸c ban ngµnh cÊp trªn trong viÖc hç trî vÒ c¶ nh©n lùc vµ vËt lùc lµ mét thµnh c«ng lín cña chÝnh quyÒn n¬i ®©y. Thø s¸u, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c khu vùc « nhiÔm ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi nh»m kh«i phôc vµ b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn còng nh nh÷ng khu vùc l©n cËn. Cuèi cïng, chÝnh quyÒn vµ ngêi d©n n¬i ®©y ®ang tõng bíc b¾t tay g©y dùng lªn mét ®iÓm du lÞch thu hót ngµy cµng nhiÒu du kh¸ch t¹o ®µ ph¸t triÓn cho d©n c t¹i ®Þabµn nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung. 2.5.1.2. Nguyªn nh©n ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu. Mét lµ, lîi thÕ do sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o ®Þa ph¬ng vµ TW. Hai lµ, chÝnh quyÒn së t¹i ®· cã nhiÒu nç lùc nhÊt ®Þnh trong vai trß "®Çu tÇu" vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng. Ba lµ, nhËn thøc vÒ vai trß ngµy cµng t¨ng cña vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ®èi víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn x· héi. Bèn lµ, xu híng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi ®Æt ra cho cÊp uû ®¶ng, ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc. 2.5.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n cña h¹n chÕ. 2.5.2.1. H¹n chÕ. Thø nhÊt, ®· tèn rÊt nhiÒu tiÒn cho viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n nhng nhiÒu dù ¸n vÉn cha ®îc thùc thi. Ph¹m H÷u TuyÕn 15 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc Thø hai, c«ng t¸c qu¶n lý vÒ m«i trêng cßn rÊt nhiÒu mÆt cha hîp lý vµ ®óng vai trß, chøc n¨ng. Thø ba, viÖc ®Çu t kh«ng ®ång bé cho c¸c h¹ng môc dù ¸n kÐo theo nhiÒu bÊt cËp gia t¨ng. Thø t, cha ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vai trß cña m«i trêng ®èi víi sù ph¸t triÓn dµi h¹n trong t¬ng lai. Thø n¨m, n¨ng lùc trong viÖc t¹o ®éng lùc cho c¸c thµnh phÇn nh»m gi¶m bít nguy c¬ « nhiÔm cßn yÕu kÐm. Thø s¸u, cha cã nh÷ng dù ¸n mang tÇm cì lín trong chiÕn lîc quy ho¹ch b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i trêng du lÞch n¬i ®©y. Thø bÈy, vèn ®Çu t cho viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n bÞ bßn rót hoÆc sö dông kh«ng hîp lý dÉn ®Õn viÖc thùc thi c¸c dù ¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Cuèi cïng sù thiÕu tr¸ch nhiÖm cña mét bé phËn nh÷ng c¸ nh©n, c¬ quan cã thÈm quyÒn t¹o ra nhiÒu nghÞch lý cho c¸c dù ¸n, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng t¹i ®©y, 2.5.2.2. Nguyªn nh©n. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn nh÷ng h¹n chÕ trªn. Tuy nhiªn cã thÓ kh¸i qu¸t bëi bèn nguyªn nh©n chÝnh lµ: Nguyªn nh©n tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng; nguyªn nh©n do ®éi ngò lao ®éng cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é yÕu kÐm; nguyªn nh©n do sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n tõ chiÕn lîc quy ho¹ch ph¸t triÓn trung dµi h¹n. Ph¹m H÷u TuyÕn 16 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng 3 C¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o m«i trêng t¹i chïa H¬ng. 3.1. C¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ. 3.1.1. §Çu t nh©n lùc, vËt lùc dän s¹ch khèi lîng r¸c tån ®äng. Trªn thùc tÕ, ®Ó thùc hiÖn ®îc kÕ ho¹ch nµy cÇn cã thêi gian kÐo dµi vµ ®iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®îc (v× lÔ héi chïa H¬ng chØ kÐo dµi trong 3 th¸ng). Tuy nhiªn nÕu gi¶i ph¸p nµy mang tÝnh chÊt kh¶ thi chØ mang tÝnh tÝch cùc trong thêi gian ng¾n, mÆc dï ®iÒu nµy lµ phï hîp víi ®Þa h×nh n¬i ®©y. ChÝnh v× vËy ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cao, ngay sau khi dù ¸n míi tÝch cùc vµ ®ång bé h¬n. 3.1.2. T¨ng cêng kiÓm tra, gi¸m s¸t hµnh vi cña kh¸ch §Ó thùc thi ph¬ng ¸n nµy, hiÖn nay cã thÓ nhê sù hç trî cña c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i, do ®ã chi phÝ rÊt tèn kÐm. MÆt kh¸cd viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ ®ã ®ßi hái cÇn cã ®éi ngò am hiÓu vµ cã tr×nh ®é do ®ã kÐo theo chi phÝ lao ®éng còng nh chi phÝ b¶o tr× söa ch÷a rÊt lín, mµ øng dông trong ph¹m vi rÊt réng nh vËy hiÖu qu¶ sÏ kh«ng cao. NÕu kh«ng, cã thÓ t¨ng cêng ®éi ngò gi¸m s¸t t¹i c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, ®iÒu nµy sÏ trùc tiÕp lµ gi¶m t¸c nh©n g©y « nhiÔm nhng mÆt kh¸c sÏ ph¶i cÇn rÊt nhiÒu nh©n lùc tham gia. 3.1.3. X¸c ®Þnh søc chøa cho ®iÓm du lÞch. NÕu xÐt toµn diÖn th× ®©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt l©u dµi. Tuy nhiªn ®iÒu nµy nãi chung t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ë níc ta cha x¸c ®Þnh vµ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy. V× v©yh nÕu cã thÓ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh du lÞch nãi chung vµ du lÞch Hµ T©y nãi riªng nªn cã dù ¸n thÝch hîp cho vÊn ®Ò nµy. 3.2. N©ng cao chÊt lîng ®éi ngò qu¶n lý. 3.2.1. X©y dùng bé phËn chuyªn tr¸ch, am hiÓu vÒ m«i trêng ®îc ®µo t¹o c¨n b¶n vµ cã tr×nh ®é. §©y chÝnh lµ nhiÖm vô chiÕn lîc l©u dµi trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña bÊt cø khu du lÞch nµo, kh«ng chØ riªng chïa H¬ng. Tuy r»ng mïa vô du lÞch ë ®©y chØ diÔn ra trong h¬n 3 th¸ng ®Çu n¨m nhng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t¸c ®éng Ph¹m H÷u TuyÕn 17 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i trêng trong vµ sau thêi gian ®ã l¹i rÊt dµi, v× vËy ®Ó duy tr× vµ ph¸t huy tèt vai trß cña ®éi ngò nµy mét mÆt cÇn cã sù hç trî cña së du lÞch Hµ T©y trong vÊn ®Ò ®µo t¹o còng nh hç trî vÒ kinh phÝ ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña bé phËn nµy. 3.2.2. T¹o ®éng lùc cho ®éi ngò b¶o vÖ m«i trêng t¹i c¬ së. Môc ®Ých chÝnh ë ®©y lµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò nh÷ng ngêi tham gia c«ng t¸c gi¸m s¸t, b¶o vÖ c¶i t¹o m«i trêng t¹i ®©y. ViÖc t¹o ®éng lùc cho ®éi ngò nµy sÏ gãp phÇn kh«ng chØ h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi tiªu cùc cña du kh¸ch ®ång thêi nh÷ng ngêi lao ®éng sÏ lµm viÖc víi th¸i ®é vµ tinh thÇn cao h¬n trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng, c¶nh quan t¹i ®©y. 3.3. X©y dùng c¸c chÕ tµi, c¸c quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi Du kh¸ch vµ d©n c së t¹i. 3.3.1. X©y dùng c¸c biÓn chØ dÉn cho kh¸ch hµng b»ng tiÕng ViÖt kÌm theo tiÕng Anh, cô thÓ vµ ®Çy ®ñ. Trªn thùc tÕ ®iÒu nµy cã t¸c dông chÝnh nh»m híng dÉn cho du kh¸ch ®i vµ ®Õn nh÷ng n¬i theo mong mu«n cña hä vµ nh vËy sÏ kh«ng bÞ l·ng phÝ thêi gian. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng biÓn chØ dÉn ®ã nÕu cã thªm nh÷ng biÓn híng dÉn du kh¸ch n¬i bá r¸c hoÆc nh÷ng biÓu ng÷ mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vÒ hµnh vi b¶o vÖ m«i trêng th× ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông lín. 3.3.2. Quy ®Þnh møc vµ h×nh thøc ph¹t cô thÓ ®èi víi nh÷ng hµnh vi cè t×nh x©m h¹i lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng. §iÒu nµy trªn thùc tÕ x©m h¹i lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng ë níc ta nãi chung lµ cha ë ®©u thùc hiÖn. Tuy nhiªn nÕu lµm ®îc ®iÒu nµy th× hiÖu qu¶ sÏ rÊt râ rÖt ngay trªn ph¬ng diÖn b¶o vÖ m«i trêng t¹i ®©y còng nh n©ng cao ý thøc cña du kh¸ch vµ d©n c trªn ®Þa bµn. V× vËy ®Ó ph¬ng ¸n nµy cã thÓ thùc thi ®îc tríc hÕt cÇn cã kho¶ng thêi gian lµ bíc ®Öm tríc khi chÝnh thøc ®a vµo thùc hiÖn. 3.4. Tuyªn truyÒn s©u réng trªn c¸c ph¬ng diÖn th«ng tin ®¹i chóng nh»m n©ng cao ý thøc cña du kh¸ch còng nh ngêi d©n n¬i ®©y trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng. ViÖc tuyªn truyÒn nµy vÒ c¬ b¶n lµ dÔ dµng thùc thi víi chi phÝ thÊp vµ ph¹m vi réng do cã sù trî gióp cña c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i. Tuy Ph¹m H÷u TuyÕn 18 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc nhiªn chØ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi du kh¸ch lµ ngêi ViÖt Nam, chÝnh v× vËy vÒ c¬ b¶n vÉn cha ph¶i lµ biÖn ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cao. 3.5. ViÖc duy tr× kiÓm tra vÒ møc ®é « nhiÔm ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi lµ rÊt quan träng. §©y lµ viÖc nªn lµm thêng xuyªn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng khi ph¸t hiÖn th× møc ®é « nhiÔm ®· nghiªm träng, lóc ®ã viÖc xö lý sÏ ®¹t hiÖu qu¶ kh«ng cao, mÆt kh¸c cßn rÊt tèn kÐm. Víi ph¬ng ¸n nµy, viÖc thùc thi lµ Ýt tèn kÐm vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu cã kÕ ho¹ch vµ ph¬ng ¸n ph©n c«ng qu¶n lý hîp lý, 3.6. CÇn cã chiÕn lîc quy ho¹ch ph¸t triÓn khu du lÞch chïa H¬ng trong dµi h¹n. 3.6.1. TÝnh to¸n vµ ph©n luång sè lîng kh¸ch Du lÞch cho võa ®ñ søc chøa nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i. Tr¸ch nhiÖm nµy ph¶i thuéc vÒ së du lÞch Hµ T©y. ViÖc thùc thi dù ¸n nµy mÆt h¹n chÕ sÏ lµm gi¶m sè lîng kh¸ch th¨m quan trong tõng thêi ®iÓm. Tuy nhiªn nÕu xÐt vÒ gãc ®é cÇn thiÕt ph¶i ®a ph¬ng ¸n nµy vµo sö dông kh«ng chØ t¹i ®©y mµ cã thÓ ¸p dông cho nhiÒu ®iÓm du lÞch kh¸c. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn lªn kÕ ho¹ch vµ cÇn sù trî gióp cña tæ chøc du lÞch thÕ giíi. 3.6.2. X©y dùng c¸c khu vùc ph©n hñy r¸c nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng lîng r¸c th¶i ngµy cµng lín. Do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh t¹i ®©y kh«ng thuËn lîi cho qu¸ tr×nh thu gom vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt th¶i, v× vËy cÇn x©y dùng nhiÒu ®Þa ®iÓm vøt vµ thu gom r¸c t¹i nhiÒu n¬i kh¸c nhau nhng ph¶i ®¶m b¶o kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng vµ c¶nh quan n¬i ®©y. 3.6.3. Quy ®Þnh râ rµng khu vùc phôc vô c¸c nhu cÇu sinh ho¹t cña du kh¸ch ®ång thêi quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c hé kinh doanh. Víi lîng kh¸ch du lÞch hµng n¨m rÊt lín, kÐo theo hµng lo¹t c¸c dÞch vô ¨n, ngñ, nghØ cho du kh¸ch. NÕu nh viÖc qu¶n lý c¸c hÖ kinh doanh t¹i ®©y vµ quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña hä trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng ®ã sÏ lµ mét biÖn ph¸p tèt nh»m lµm gi¶m nguy c¬ « nhiÔm m«i trêng tõ chÝnh ngêi d©n n¬i ®©y. Ph¹m H÷u TuyÕn 19 Líp Du lÞch 43B §Ò ¸n m«n häc 3.6.4. §Çu t x©y dùng, n©ng cÊp vµ c¶i t¹o c¸c ®Þa ®iÓm ®· bÞ xuèng cÊp, « nhiÔm vµ nÕu cÇn thiÕt cã thÓ t¹m ngõng cho kh¸ch hµng th¨m quan t¹i ®ã. §©y lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt cho chiÕn lîc ph¸t triÓn l©u dµi ngµnh du lÞch t¹i ®©y. §ã còng lµ ph¬ng ¸n mang tÝnh chÊt cÊp thiÕt kh«ng chØ riªng t¹i chïa H¬ng mµ c¶ nh÷ng ®Þa ®iÓm du lÞch kh¸c. ViÖc thùc thi dù ¸n nµy ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng còng nh cÇn cã nguån kinh phÝ lín hç trî tõ c¸c ban ngµnh cÊp trªn vµ cÇn cã thêi gian dµi ®Ó triÓn khai. ChÝnh v× vËy ®©y lµ gi¶i ph¸p mang l¹i hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cao trªn nhiÒu ph¬ng diÖn. §ång thêi sÏ t«n t¹o, gi÷ g×n vµ ph¸t huy ®îc gi¸ trÞ c¸c b¶n s¾c vèn cã t¹i n¬i ®©y. 3.6.5. X©y dùng híng ®i míi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn du kh¸ch tõ bÕn ®ß tíi n¬i th¨m quan. Víi gi¶i quyÕt nµy, t×nh tr¹ng ¸ch t¸ch trªn bÕn ®ôc sÏ kh«ng cßn vµo dÞp cao ®iÓm cña lÔ héi. §iÒu ®ã còng ®ång nghÜa r»ng m«i trêng - ®Æc biÖt lµ nguån níc sÏ tr¸nh ®îc nguy c¬ « nhiÔm mét c¸ch ®¸ng kÓ. §Ó thùc hiÖn dù ¸n nµy ®ßi hái cÇn cã thêi gian dµi (tõ 3 - 4 n¨m) vµ kinh phÝ rÊt lín nhng mÆt kh¸c l¹i g©y nguy c¬ mÊt viÖc lµm cho rÊt nhiÒu lao ®éng ®Þa ph¬ng. ChÝnh v× vËy ®Ó dù ¸n mang tÝnh kh¶ thi cao, ®ßi hái kh«ng chØ cã lao ®éng giái, kinh phÝ lín mµ cÇn ®¶m b¶o sao cho kh«ng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn viÖc lµm cña ngêi d©n n¬i ®©y. ChÝnh v× vËy chÝnh quyÒn nç lùc phèi kÕt hîp víi c¸c ban ngµnh kh¸c ®Ó dù ¸n trªn ph¸t huy hiÖu qu¶ cao nhÊt. 3.6.6. Tæng côc du lÞch cïng c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cã liªn quan cÇn quan t©m h¬n n÷a ®ång thêi ph©n râ tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò m«i trêng t¹i ®©y. VÊn ®Ò x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i trêng t¹i chïa H¬ng cã thÓ lµ n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn vÜ m« vÒ du lÞch trong c¸c dù ¸n nh»m thu hót du kh¸ch tíi th¨m quan. ChÝnh v× vËy muèn cho ngµnh du lÞch t¹i ®©y thùc sù cÊp b¸ch h¬n lóc nµo hÕt. §iÒu ®ã ®ßi hái kh«ng chØ cã sù nç lùc cña chÝnh quyÒn së t¹i vµ ngêi d©n n¬i ®©y, mÆt kh¸c cÇn cã sù chØ ®¹o, híng dÉn cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng vµ nÕu lµm ®îc ®iÒu ®ã còng chÝnh lµ gãp phÇn gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ lÞch sö cña níc nhµ cho c¸c thÕ hÖ mai sau. Ph¹m H÷u TuyÕn 20 Líp Du lÞch 43B