Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi
---------------- ----------------
LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
M« h×nh lan truyÒn dÇu
trong n−íc biÓn t¹i vïng nghiªn cøu
thuéc biÓn ®«ng nam bé
Ph¹m ThÞ Thu H−êng
Hµ Néi 2005
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi
---------------- ----------------
LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
M« h×nh lan truyÒn dÇu trong n−íc biÓn
t¹i vïng nghiªn cøu thuéc biÓn ®«ng nam bé
Ngµnh: C«ng nghÖ M«i tr−êng
Ph¹m ThÞ Thu H−êng
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn ChÝ Quang
Hµ Néi 2005
Lêi c¶m ¬n
§Ó hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh
cña TS. NguyÔn ChÝ Quang - ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i tr−êng –
Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong ViÖn Khoa häc vµ C«ng
nghÖ M«i tr−êng ®· gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, còng nh− t¹o mäi
®iÒu kiÖn vÒ chuyªn m«n ®Ó t«i hoµn thµnh tèt luËn v¨n.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n l·nh ®¹o vµ c¸c ®ång nghiÖp thuéc Trung t©m Quan
tr¾c - Ph©n tÝch M«i tr−êng biÓn H¶i qu©n ®· cã nh÷ng ý kiÕn quý b¸u vµ gióp
®ì vÒ tµi liÖu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu.
Xin c¶m ¬n b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi th©n ®· gióp ®ì vµ khÝch lÖ t«i trong thêi
gian häc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n.
Hμ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005
Ph¹m ThÞ Thu H−êng
Môc lôc
Trang
Më ®Çu…………………………………………………………………………………… 1
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé……..………………4
1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng - h¶i v¨n ………..……………………………………..… 6
1.2- §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi …………..…………………………………………20
1.3- HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc vïng biÓn nghiªn cøu...…………………… 23
Ch−¬ng 2- Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ møc ®é «
nhiÔm dÇu t¹i vïng biÓn ®«ng nam bé………………26
2.1- Nguån gèc g©y « nhiÔm dÇu………………………………………..…………26
2.2- HiÖn tr¹ng vµ nguy c¬ « nhiÔm dÇu ……………………………………..….27
2.3- T¸c ®éng cña « nhiÔm dÇu ®Õn m«i tr−êng biÓn…………….……………36
2.4- HiÖn tr¹ng quan tr¾c m«i tr−êng chÊt l−îng n−íc vïng biÓn
nghiªn cøu ……………………………………………………………………... 40
Ch−¬ng 3- Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu
trªn biÓn……………………………………………………...……47
3.1- Giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ®Þa thèng kª.………………………………………48
3.2- C¬ së khoa häc cña ph−¬ng ph¸p.………………………….…………..……50
Ch−¬ng 4- KÕt qu¶ M« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn vïng
nghiªn cøu (DK-1) thuéc biÓn ®«ng nam bé…...68
4.1- Tæ chøc d÷ liÖu………………………..……..…...………………...……………68
4.2- Ph©n tÝch thèng kª tËp hîp mÉu………………………………………………70
4.3- Ph©n tÝch cÊu tróc t−¬ng quan kh«ng gian. …………….…….……………75
4.4- Néi suy kh«ng gian Kriging- m« h×nh kÕt qu¶ néi suy………...……..…78
Ch−¬ng 5 - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vμ ®Ò xuÊt mét sè
gi¶i ph¸p………………………………………………………….……90
5.1- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶……………………………………..……..……90
5.2- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p…………………………………………….……...…94
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ………………….………………………...……………96
Tµi liÖu tham kh¶o…………………………….…………...…………...………98
Danh môc c¸c b¶ng trong luËn v¨n
Trang
B¶ng 2.1: Thèng kª l−îng dÇu mét sè n¨m x©m nhËp vµo m«i tr−êng
biÓn ViÖt Nam
27
B¶ng 2.2: Hµm l−îng dÇu trong n−íc biÓn tÇng mÆt vïng biÓn kh¬i
§«ng Nam Bé
28
B¶ng 2.3: Thèng kª c¸c vô tai n¹n hµng h¶i t¹i biÓn ViÖt Nam tõ 1992
®Õn 2001
32
B¶ng 4.1: C¸c ®Æc tr−ng thèng kª hµm l−îng dÇu qua c¸c ®ît quan tr¾c
70
B¶ng 4.2: KÕt qu¶ néi suy Variogram lý thuyÕt
78
B¶ng 4.3: C¸c ®Æc trung thèng kª m« h×nh vµ sai sè né suy lan truyÒn dÇu.
80
B¶ng 4.4: KÕt qu¶ so s¸nh mÉu - m« h×nh
81
Danh môc c¸c h×nh trong luËn v¨n
Trang
H×nh 1.1: C¸c vïng biÓn ViÖt Nam
5
H×nh 1.2: ChÕ ®é giã mïa §«ng B¾c th¸ng 1
7
H×nh 1.3: ChÕ ®é giã mïa T©y Nam th¸ng 7
8
H×nh 1.4: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 4
15
H×nh 1.5: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 5
15
H×nh 1.6: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 10
17
H×nh 1.7: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 11
17
H×nh 1.8: §−êng vËn chuyÓn dÇu qua biÓn §«ng cña c¸c tµu chë dÇu trªn
160.000 tÊn
21
H×nh 2.1: C¸c ho¹t ®éng dÇu khÝ vµ c¸c tuyÕn hµng h¶i trªn vïng biÓn ViÖt Nam
35
H×nh 2.2: VÞ trÝ khu vùc quan tr¾c th−êng xuyªn t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé
43
H×nh 2.3: To¹ ®é ®iÓm quan tr¾c th−êng xuyªn t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé
44
H×nh 2.4: VÞ trÝ c¸c ®iÓm quan tr¾c - ph©n tÝch hµm l−îng dÇu t¹i DK-1
46
H×nh 3.1: M« h×nh Variogram
58
H×nh 3.2: M« h×nh Variogram dÞ h−íng
59
H×nh 3.3: Mét sè hµm Variogram lý thuyÕt
61
H×nh 3.4: M« h×nh néi suy Kriging
62
H×nh 3.5: VÞ trÝ néi suy Kriging
66
H×nh 3.6: S¬ ®å quy tr×nh néi suy b»ng Kriging
67
H×nh 4.1: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 4 - 5
n¨m 2001
72
H×nh 4.2: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 10-11
n¨m 2001
73
H×nh 4.3: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 4 - 5
n¨m 2002
74
H×nh 4.4: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 4-5 n¨m 2001
75
H×nh 4.5: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 10-11 n¨m 2001
76
H×nh 4.6: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 4-5 n¨m 2002
77
H×nh 4.7: M« h×nh m¹ng l−íi néi suy vïng DK-1
79
H×nh 4.8: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 4-5 n¨m 2001
82
H×nh 4.9: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 10-11 n¨m 2001
83
H×nh 4.10: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 4-5 n¨m 2002
84
H×nh 4.11: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 4-5 n¨m 2001) theo 2
chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X
86
H×nh 4.12: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 10-11 n¨m 2001) theo 2
chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X
87
H×nh 4.13: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 4-5 n¨m 2002) theo 2
chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X
88
H×nh 4.14: M« pháng 3 chiÒu vÕt dÇu loang vïng DK-1
89
LuËn v¨n th¹c sÜ
-1-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
Më ®Çu
BiÓn lµ mét bé phËn thiÕt yÕu cña hÖ thèng duy tr× ®êi sèng toµn cÇu, nã ¶nh
h−ëng ®Õn khÝ hËu, thêi tiÕt vµ t×nh tr¹ng khÝ quyÓn, cung cÊp thùc phÈm vµ
c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c cho con ng−êi. Tuy nhiªn, biÓn l¹i ®ang bÞ søc Ðp
ngµy mét t¨ng vÒ m«i tr−êng do « nhiÔm. Nh÷ng chÊt g©y « nhiÔm ®e däa lín
nhÊt ®èi víi m«i tr−êng biÓn lµ c¸c chÊt th¶i tõ c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp,
ho¸ chÊt, kim lo¹i nÆng, chÊt th¶i phãng x¹, dÇu….§©y lµ c¸c chÊt th¶i nguy
h¹i, ph©n huû chËm trong m«i tr−êng vµ tÝch tô trong c¸c sinh vËt, nguån thùc
phÈm cña con ng−êi.
Trong c¸c chÊt th¶i nguy h¹i tån t¹i trong n−íc biÓn th× dÇu lµ mét mèi ®e do¹
®èi víi m«i tr−êng biÓn kh¬i. DÇu loang t¹o thµnh líp mµng rÊt máng phñ ®Òu
mÆt biÓn, ng¨n c¸ch biÓn vµ khÝ quyÓn, ng¨n c¶n qu¸ tr×nh trao ®æi kh«ng khÝ
gi÷a biÓn vµ khÝ quyÓn lµm thay ®æi c¸c th«ng sè pH, nhiÖt ®é n−íc, ¶nh
h−ëng ®Õn c¸c sinh vËt sèng trong n−íc. Mét sè d¹ng cã kh¶ n¨ng hoµ tan
trong n−íc cã thÓ ®Çu ®éc sinh vËt sèng.
Trong thùc tÕ th× hµm l−îng dÇu trong n−íc biÓn t¹i c¸c vÞ trÝ lµ kh¸c nhau,
chóng thay ®æi liªn tôc tõ ®iÓm nµy ®Õn ®iÓm kh¸c do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng
nh− nguån th¶i, c¸c yÕu tè ®éng lùc biÓn…. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng thÓ ®o
gi¸ trÞ hµm l−îng dÇu ë mäi vÞ trÝ trªn mÆt biÓn, v× vËy t¹i nh÷ng ®iÓm ch−a
biÕt gi¸ trÞ hµm l−îng dÇu sÏ ®−îc néi suy tõ c¸c gi¸ trÞ ®· biÕt nhê ph−¬ng
ph¸p néi suy kh«ng gian (Kriging). §©y lµ ph−¬ng ph¸p kÕt hîp gi÷a ph−¬ng
ph¸p x¸c suÊt vµ lý thuyÕt hµm ngÉu nhiªn ®èi víi c¸c biÕn kh«ng gian. HiÖn
nay ph−¬ng ph¸p nµy ®· ®−îc sö dông réng r·i trong thùc tÕ ë nhiÒu n−íc
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− Mü, Canada, Australia…
Víi tÝnh −u viÖt cña ph−¬ng ph¸p mang l¹i, luËn v¨n tiÕn hµnh nghiªn cøu “M«
h×nh lan truyÒn dÇu trong n−íc biÓn t¹i vïng nghiªn cøu (DK-1) thuéc biÓn
§«ng Nam Bé” víi nh÷ng môc tiªu chÝnh sau ®©y:
Më ®Çu
LuËn v¨n th¹c sÜ
-2-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
LËp m« h×nh lan truyÒn dÇu vµ thÓ hiÖn chóng thµnh nh÷ng b¶n ®å m«i
tr−êng dùa trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ quan tr¾c t¹i vïng biÓn nghiªn cøu.
ChØ ra c¸c nguyªn nh©n lµm ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é lan truyÒn dÇu.
§−a ra mét sè gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng « nhiÔm
dÇu trong khu vùc.
Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ n¬i diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng. Tuy nhiªn biÓn §«ng Nam Bé lµ khu vùc réng lín nªn
b−íc ®Çu luËn v¨n chØ tËp trung nghiªn cøu trong ph¹m vi vïng dÇu khÝ tiÒm
tiÒm n¨ng (DK-1) thuéc biÓn §«ng Nam Bé. DK-1 cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng
vÒ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng, n»m gi÷a khu vùc ®ang khai th¸c dÇu khÝ,
®−êng hµng h¶i quèc tÕ vµ quÇn ®¶o Tr−êng sa.
LuËn v¨n sÏ ®−îc tr×nh bµy trong 5 ch−¬ng víi nh÷ng néi dung chÝnh nh− sau:
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
Môc tiªu cña ch−¬ng lµ nªu râ c¸c ®iÖu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi
trong khu vùc cã kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é lan truyÒn dÇu.
Ch−¬ng 2- Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm dÇu
t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé.
Trong ch−¬ng sÏ chØ ra c¸c nguån gèc chÝnh g©y « nhiÔm dÇu trªn biÓn.
HiÖn tr¹ng vµ nguy c¬ g©y « nhiÔm dÇu t¹i vïng biÓn nghiªn cøu.
Ch−¬ng nµy còng nªu râ c¸c t¸c ®éng chñ yÕu cña dÇu ®Õn m«i tr−êng
sinh th¸i trªn biÓn vµ hiÖn tr¹ng quan tr¾c chÊt l−îng n−íc vïng biÓn
kh¬i §«ng Nam Bé.
Ch−¬ng 3- Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn.
Néi dung cña ch−¬ng ®Ò cËp ®Õn ph−¬ng ph¸p sö dông ®Ó m« h×nh ho¸
lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Trong ch−¬ng ®· giíi thiÖu cô thÓ vÒ ph−¬ng
ph¸p, c¬ së cña ph−¬ng ph¸p vµ nh÷ng øng dông cña ph−¬ng ph¸p. Qua
®©y chóng ta thÊy ®−îc tÝnh phï hîp cña ph−¬ng ph¸p trong viÖc sö
dông ®Ó m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn.
Më ®Çu
LuËn v¨n th¹c sÜ
-3-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
Ch−¬ng 4- KÕt qu¶ m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn vïng nghiªn cøu
(DK-1) thuéc biÓn §«ng Nam Bé.
Ch−¬ng nµy ®−a ra c¸c kÕt qu¶ cô thÓ tõ viÖc thùc hiÖn m« h×nh ho¸ lan
truyÒn dÇu trªn vïng biÓn nghiªn cøu, chØ ra c¸c ®Æc tr−ng thèng kª cña
c¸c mÉu ®o ®¹c vµ c¸c mÉu ®−îc néi suy. KÕt qu¶ cña m« h×nh ®−îc thÓ
hiÖn thµnh nh÷ng b¶n ®å m«i tr−êng
Ch−¬ng 5- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p.
Th«ng qua m« h×nh ta sÏ cã c¸i nh×n tæng quan vÒ møc ®é lan truyÒn dÇu
t¹i vïng biÓn nghiªn cøu, ®Ó tõ ®ã ®i s©u vµo nhËn xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh
gi¸ vµ ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m gi¶m thiÓu nguy c¬ « nhiÔm,
lan truyÒn dÇu trªn biÓn.
Do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é vµ thêi gian nghiªn cøu nªn b¶n luËn v¨n nµy
sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶i mong nhËn ®−îc sù chØ b¶o vµ
gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n ®−îc hoµn thiÖn h¬n.
Më ®Çu
LuËn v¨n th¹c sÜ
-4-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
Ch−¬ng 1
Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
BiÓn §«ng Nam Bé (bao gåm c¶ khu vùc Tr−êng Sa vµ DK -1) lµ vïng biÓn
réng lín n»m ë phÝa §«ng Nam cña biÓn ViÖt Nam (h×nh 1.1). §©y lµ n¬i cã
vÞ trÝ hÕt søc quan träng vÒ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng, cã nguån tµi
nguyªn phong phó vµ cã tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt lµ
ngµnh khai th¸c dÇu khÝ vµ nguån lîi h¶i s¶n.
Vïng biÓn nµy th−êng diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, an ninh quèc
phßng phøc t¹p: Ho¹t ®éng khai th¸c dÇu khÝ, giao th«ng vËn t¶i biÓn, khai
th¸c, ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê, c¸c ho¹t ®éng qu©n sù an ninh quèc phßng...
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc khai th¸c dÇu khÝ ngµy mét t¨ng, nhiÒu giµn
khoan míi ®· ®i vµo ho¹t ®éng, l−îng dÇu khÝ vËn chuyÓn trªn biÓn ngµy cµng
nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã, ®−êng hµng h¶i quèc tÕ nèi liÒn c¸c n−íc §«ng Nam ¸
víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi còng tÊp nËp kh«ng kÐm… C¸c ho¹t ®éng trªn ph¸t
triÓn g¾n liÒn víi tiÒm Èn nhiÒu nguy c¬ vÒ « nhiÔm dÇu trªn biÓn.
Møc ®é « nhiÔm dÇu trong n−íc biÓn chÞu sù chi phèi cña nguån th¶i, l−îng
th¶i vµ c¸c yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trong ®ã ®iÒu kiÖn vÒ khÝ t−îng - h¶i
v¨n ®ãng vai trß quan träng ®èi víi kh¶ n¨ng lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Sau ®©y
chóng ta sÏ lÇn l−ît ®i vµo ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn khÝ t−îng - h¶i v¨n ®Æc
tr−ng cña vïng biÓn §«ng Nam Bé.
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
-5-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
H×nh 1.1: C¸c vïng biÓn ViÖt Nam
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
-6-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng - H¶i v¨n biÓn §«ng Nam Bé [12]
1.1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng:
Vïng biÓn §«ng Nam Bé n»m trong vïng khÝ hËu Nam biÓn §«ng. Còng nh−
toµn vïng biÓn n−íc ta, vïng biÓn nµy chÞu sù ho¹t ®éng vµ khèng chÕ cña
khèi kh«ng khÝ cùc ®íi, cã ®Æc tr−ng khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, giã mïa.
ChÕ ®é giã:
ChÕ ®é giã vïng biÓn §«ng Nam Bé thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt mïa. T¹i ®©y tån t¹i
2 mïa giã mïa chÝnh lµ mïa giã mïa §«ng B¾c vµ mïa giã mïa T©y Nam.
♦ Mïa giã mïa §«ng B¾c: Mïa giã mïa §«ng B¾c ë vïng biÓn §«ng
Nam Bé kh«ng mang ®Æc tr−ng cña giã mïa cùc ®íi lµ l¹nh n÷a, mµ ®·
bÞ biÕn tÝnh trë thµnh giã tÝn phong (giã ch−íng). Mïa giã nµy ®−îc b¾t
®Çu tõ nöa cuèi th¸ng 10 ®Õn ®Çu th¸ng 4 n¨m sau. H−íng giã thÞnh
hµnh lµ §«ng B¾c vµ B¾c (h×nh 1.2). Do hoµn l−u ë ®©y cã sù héi tô cña
hai ®íi giã: tÝn phong §«ng B¾c (do cao ¸p cËn nhiÖt ®íi chi phèi) vµ
giã §«ng B¾c (do giã mïa cùc ®íi chi phèi) nªn tèc ®é giã trªn vïng
biÓn nµy t−¬ng ®èi lín. Tèc ®é giã trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng
7,0 - 10,0m/s (cÊp 4 - cÊp 5). Khi cã giã mïa §«ng B¾c trµn vÒ, tèc ®é
giã m¹nh th−êng ®¹t 17 - 20m/s (cÊp 7 - cÊp 8); cã nh÷ng ®ît giã m¹nh
20 - 24m/s (cÊp 8 - cÊp 9). C¸ biÖt cã tr−êng hîp giã giËt lªn ®Õn 28m/s.
Nh− vËy ta thÊy, so víi khu vùc B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng th× tèc ®é giã
trong mïa giã mïa §«ng B¾c ë khu vùc Nam biÓn §«ng lín h¬n nhiÒu.
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
-7-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
H×nh 1.2: ChÕ ®é giã mïa §«ng B¾c th¸ng 1 [4]
♦ Mïa giã mïa T©y Nam: Vµo kho¶ng cuèi th¸ng 4 ®Çu th¸ng 5 khi cao ¸p
l¹nh cùc ®íi ®· suy yÕu, ph¹m vi thu dÇn vÒ phÝa B¾c, giã mïa §«ng B¾c
suy gi¶m th× hÖ thèng giã mïa T©y Nam b¾t ®Çu ®−îc thiÕt lËp trªn c¸c
vïng biÓn phÝa Nam. Giã b¾t ®Çu tõ ®Çu th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9. H−íng giã
thÞnh hµnh lµ T©y Nam vµ Nam (h×nh 1.3). Tèc ®é giã trong mïa giã T©y
Nam nhá h¬n so víi mïa giã §«ng B¾c. Th−êng tèc ®é giã trung b×nh
chØ dao ®éng trong kho¶ng 4,5 - 6,5m/s (cÊp 3 - cÊp 4). Tèc ®é giã cùc
®¹i khi cã giã mïa T©y Nam bét ph¸t trµn vÒ dao ®éng trong kho¶ng 12 16m/s (cÊp 6 - cÊp 7). Khi cã giã mïa T©y Nam m¹nh, tèc ®é giã cùc ®¹i
cã thÓ lªn tíi 18 - 20m/s (cÊp 8). Tuy nhiªn mïa giã mïa T©y Nam còng
lµ thêi kú trªn vïng biÓn nµy cã nhiÒu gi«ng, trong c¬n gi«ng th−êng cã
giã giËt m¹nh 28 - 30m/s. §¸ng l−u ý lµ khi cã b·o hoÆc ¸p thÊp nhiÖt
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
-8-
LuËn v¨n th¹c sÜ
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
®íi ho¹t ®éng trªn khu vùc B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng, th× ë khu vùc Nam
biÓn §«ng th−êng cã giã T©y Nam m¹nh tõ cÊp 6 trë lªn.
Trung b×nh hµng n¨m ë khu vùc Nam biÓn §«ng cã kho¶ng 130 - 132 ngµy cã
giã m¹nh tõ cÊp 6 trë lªn, chñ yÕu x¶y ra trong thêi kú tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 8
vµ tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau, cßn tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 10 vµ tõ th¸ng 3
®Õn th¸ng 6 sè ngµy cã giã m¹nh Ýt h¬n, trung b×nh mçi th¸ng chØ cã kho¶ng 5
®Õn 9 ngµy cã giã m¹nh.
H×nh 1.3: ChÕ ®é giã mïa T©y Nam th¸ng 7 [4]
NhiÖt ®é kh«ng khÝ:
ChÕ ®é nhiÖt trªn vïng biÓn §«ng Nam Bé kh¸ ®ång nhÊt. NhiÖt ®é trung b×nh
c¸c th¸ng dao ®éng trong kho¶ng 26 - 290C. Dao ®éng cña nhiÖt ®é trung b×nh
tõ th¸ng nµy sang th¸ng kh¸c kh«ng v−ît qu¸ 1,00C. NhiÖt ®é trung b×nh tõng
quý thÓ hiÖn nh− sau:
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
-9-
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
♦ Quý I: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 26,40C (th¸ng 1) ®Õn 27,50
(th¸ng 3). NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 27,70C (th¸ng 1)
®Õn 29,00C (th¸ng 3). NhiÖt ®é cao nhÊt truyÖt ®èi trong c¸c th¸ng cña
quý ®Òu trªn 31,00C vµ ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i trong th¸ng 3 (xÊp xØ 32,70C)
NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 24,70C (trong th¸ng 1) ®Õn
26,20C (trong th¸ng 3). NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong
th¸ng 2 vµ ®¹t gi¸ trÞ 21,50C. Nh×n chung nhiÖt ®é t¨ng dÇn tõ ®Çu quý
®Õn cuèi quý.
♦ Quý II: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 28,7 (trong th¸ng 4), t¨ng dÇn
lªn 29,10C (trong th¸ng 5), sang th¸ng 6 gi¶m xuèng 28,60C.
NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 30,70C (trong th¸ng 4), t¨ng
dÇn lªn 31,10C (trong th¸ng 5), sang th¸ng 6 gi¶m xuèng 30,60C. NhiÖt
®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 5 vµ ®¹t gi¸ trÞ 34,50C.
NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 26,60C trong th¸ng 4, gi¶m
dÇn xuèng 25,80C trong th¸ng 6. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra
trong th¸ng 5 vµ ®¹t gi¸ trÞ 20,70C. Quý II lµ thêi kú vïng biÓn nµy cã
nhiÖt ®é cao nhÊt trong n¨m.
♦ Quý III: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 28,10C trong th¸ng 7, gi¶m
dÇn xuèng 27,90C trong th¸ng 9.
NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 29,90C trong th¸ng 7, gi¶m
dÇn xuèng 29,70C trong th¸ng 9. NhiÖt ®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra
trong th¸ng 9 vµ ®¹t gi¸ trÞ 33,40C.
NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh ®ång ®Òu trong c¶ quý vµ ®¹t gi¸ trÞ
25,20C. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 7 vµ ®¹t gi¸
trÞ 21,20C.
Nh×n chung nhiÖt ®é trong quý nµy rÊt ®ång ®Òu, tuy xu thÕ nhiÖt ®é
gi¶m dÇn tõ ®Çu quý ®Õn cuèi quý nh−ng biªn ®é dao ®éng cña nhiÖt
®é tõ th¸ng nµy sang th¸ng kh¸c chØ b»ng 0,10C.
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
- 10 -
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
♦ Quý IV: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 27,70C trong th¸ng 10 ®Õn
26,60C trong th¸ng 12.
NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 29,70C trong th¸ng 10 ®Õn
28,00C trong th¸ng 12. NhiÖt ®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng
10 vµ ®¹t gi¸ trÞ 33,00C.
NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 25,20C trong th¸ng 10 ®Õn
24,40C trong th¸ng 12. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi ®¹t gi¸ trÞ 21,50C
x¶y ra trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11. Xu thÕ chung lµ nÒn nhiÖt ®é gi¶m
dÇn tõ ®Çu quý ®Õn cuèi quý
BiÕn tr×nh n¨m cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ biÓu hiÖn râ tÝnh chÊt xÝch ®¹o: cã mét
cùc ®¹i chÝnh vµo th¸ng 5, mét cùc ®¹i phô vµo th¸ng 8.
§é Èm kh«ng khÝ:
§é Èm kh«ng khÝ trªn vïng biÓn nµy t−¬ng ®èi ®ång nhÊt trong c¶ n¨m vµ cã
thÓ chia lµm hai thêi kú nh− sau:
♦ Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau: lµ thêi kú cã ®é Èm t−¬ng ®èi cao, ®é
Èm trung b×nh dao ®éng tõ 81% ®Õn 85%, trong ®ã tõ th¸ng 11 ®Õn
th¸ng 2 n¨m sau cã ®é Èm cao nhÊt (xÊp xØ 84 - 85%). §é Èm thÊp nhÊt
trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng 68 - 70%. §é Èm thÊp nhÊt tuyÖt ®èi
trong c¸c th¸ng dao ®éng tõ 58 - 65%, trong ®ã th¸ng 2 lµ th¸ng cã ®é
Èm thÊp nhÊt ®¹t gi¸ trÞ cùc tiÓu (54%).
♦ Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 6 lµ thêi kú cã ®é Èm thÊp h¬n mét chót. §é Èm
trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng 78 - 80%. §é Èm thÊp nhÊt trung
b×nh ®ång ®Òu trong c¶ ba th¸ng vµ ®¹t gi¸ trÞ 66%. §é Èm thÊp nhÊt
tuyÖt ®èi dao ®éng trong kho¶ng 57 - 59%.
ChÕ ®é m−a:
Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ n¬i x¶y ra m−a nhiÒu vµ cã l−îng m−a t−¬ng ®èi
lín. ChÕ ®é m−a trªn vïng biÓn nµy ph©n lµm 2 mïa râ rÖt:
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
- 11 -
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
♦ Mïa m−a ë ®©y kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12. Riªng ë côm ®¶o
Tr−êng Sa, mïa m−a kÐo dµi tíi th¸ng 1 n¨m sau. Trung b×nh mçi th¸ng
trong mïa m−a cã kho¶ng 20 ngµy cã m−a. ChØ riªng th¸ng 5 lµ th¸ng
mïa m−a cã 13 ngµy, cßn trong c¸c th¸ng kh¸c sè ngµy cã m−a dao
®éng tõ 18 - 24 ngµy. Th¸ng 11 vµ th¸ng 12 lµ hai th¸ng cã nhiÒu ngµy
m−a nhÊt (23 - 24 ngµy/th¸ng). Ngo¹i trõ th¸ng 5 cã tæng l−îng m−a
trung b×nh xÊp xØ 117,0mm, cßn trong c¸c th¸ng kh¸c cña mïa m−a cã
tæng l−îng m−a trung b×nh dao ®éng tõ 215,0mm/th¸ng ®Õn
371,0mm/th¸ng. Th¸ng cã l−îng m−a lín nhÊt lµ th¸ng 7 víi tæng l−îng
m−a trung b×nh trong th¸ng ®¹t 371,1mm; cã n¨m tæng l−îng m−a lªn
tíi 1.097,7mm (Th¸ng 7 n¨m 1983). Sau ®ã lµ th¸ng 12 víi tæng l−îng
m−a trung b×nh trong th¸ng ®¹t 318,6mm; n¨m cã l−îng m−a cùc ®¹i th×
tæng l−îng m−a trong th¸ng 12 lªn tíi 1.150,6mm (n¨m 1996). Tæng
l−îng m−a trong c¶ mïa m−a ë khu vùc Nam biÓn §«ng ®¹t 1.962,8mm,
chiÕm trªn 90% tæng l−îng m−a trong c¶ n¨m.
♦ Mïa kh« trªn vïng biÓn nµy chØ trong bèn th¸ng (tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4).
Trung b×nh mçi th¸ng trong mïa kh« cã kho¶ng 8 ngµy cã m−a, víi tæng
l−îng m−a trung b×nh dao ®éng tõ 28,8mm/th¸ng ®Õn 81,6mm/th¸ng.
Riªng th¸ng 1 cã tíi 14 ngµy m−a nh−ng tæng l−îng m−a trong th¸ng còng
chØ xÊp xØ 82,0mm.
Trong c¶ n¨m ë vïng biÓn §«ng Nam Bé cã kho¶ng 192 ngµy cã m−a, n¨m
cã nhiÒu ngµy m−a nhÊt lªn tíi 218 ngµy, n¨m cã Ýt ngµy m−a nhÊt còng ®¹t
156 ngµy. Tæng l−îng m−a trung b×nh hµng n¨m xÊp xØ 2.169,9mm; n¨m cã
l−îng m−a cùc ®¹i lªn tíi 3.326,5mm; n¨m cã l−îng m−a cùc tiÓu chØ ®¹t
1.302,4mm.
S−¬ng mï vµ gi«ng:
Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ mét vïng biÓn tho¸ng, quanh n¨m cã tèc ®é giã
trung b×nh t−¬ng ®èi lín, c¸c yÕu tè khÝ t−îng rÊt ®ång nhÊt, nªn hiÖn t−îng
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
- 12 -
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
s−¬ng mï ë ®©y hÇu nh− kh«ng cã. C¸ biÖt thØnh tho¶ng cã mét vµi ngµy cã
s−¬ng mï bèc h¬i, rÊt chãng tan.
Ng−îc l¹i, hiÖn t−îng gi«ng trªn vïng biÓn nµy l¹i rÊt phæ biÕn. Trong n¨m
hÇu nh− th¸ng nµo còng cã gi«ng. Nh−ng mïa gi«ng tËp trung nhÊt lµ tõ th¸ng
4 ®Õn th¸ng 12. Trung b×nh mçi th¸ng trong mïa gi«ng cã kho¶ng 3 - 6 ngµy
cã gi«ng. Riªng thêi kú tõ th¸ng 01 ®Õn th¸ng 3 trung b×nh mçi th¸ng chØ cã
mét vµi ngµy cã gi«ng. Nh÷ng n¨m gi«ng nhiÒu th× trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11
mçi th¸ng cã tíi 19 - 20 ngµy cã gi«ng. Trong nh÷ng n¨m qua, gi«ng lµ mét
trong nh÷ng hiÖn t−îng thêi tiÕt ®· g©y ra mÊt an toµn hµng h¶i ®èi víi tµu
thuyÒn khi ho¹t ®éng hay neo ®Ëu t¹i khu vùc nµy.
B∙o:
B·o ho¹t ®éng trong vïng biÓn §«ng Nam Bé kh«ng nhiÒu nh− c¸c khu vùc
B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng. Mïa b·o ë ®©y tËp trung tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 01
n¨m sau. Trung b×nh hµng n¨m chØ cã 1 - 2 c¬n b·o hoÆc ¸p thÊp nhiÖt ®íi
ho¹t ®éng. C−êng ®é cña b·o ho¹t ®éng trong vïng biÓn nµy kh«ng lín. Tèc
®é trung b×nh cña giã b·o chØ ®¹t cÊp 8 - cÊp 9. RÊt Ýt khi cã b·o cÊp 10 -11.
Trung b×nh kho¶ng 15 - 20 n¨m míi cã mét c¬n b·o m¹nh cÊp 11 - 12 ho¹t
®éng trong vïng biÓn nµy.
1.1.2- §Æc ®iÓm h¶i v¨n biÓn §«ng Nam Bé:
Thuû triÒu:
Thuû triÒu trong vïng biÓn ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®Æc s¾c c¶ trong kh«ng
gian vµ theo thêi gian. §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt khiÕn cho biÓn ViÖt Nam kh¸c
h¼n víi ®a sè c¸c biÓn trªn thÕ giíi lµ hiÖn t−îng b¸n nhËt triÒu ®Òu ë vïng
biÓn réng lín nµy rÊt hiÕm, trong khi ®ã tÝnh chÊt nhËt triÒu vµ nhËt triÒu
kh«ng ®Òu l¹i thÊy phæ biÕn, chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch biÓn.
Trªn vïng biÓn ViÖt Nam cã thÓ thÊy ®ñ 4 lo¹i thuû triÒu kh¸c nhau cña thÕ
giíi: B¸n nhËt triÒu ®Òu, b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu, nhËt triÒu ®Òu vµ nhËt triÒu
kh«ng ®Òu. Kh¸c víi c¸c vïng biÓn trªn thÕ giíi mµ tÝnh chÊt b¸n nhËt triÒu
®ãng vai trß chñ yÕu th× ë biÓn ViÖt Nam l¹i rÊt hiÕm lo¹i nµy. TÝnh chÊt nhËt
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
LuËn v¨n th¹c sÜ
- 13 -
Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng
triÒu th−êng rÊt Ýt cã trªn c¸c vïng biÓn vµ ®¹i d−¬ng kh¸c th× ë biÓn ViÖt
Nam l¹i chiÕm nh÷ng diÖn tÝch lín.
Thuû triÒu ë vïng biÓn §«ng Nam Bé còng t−¬ng tù nh− thuû triÒu ë vïng
biÓn Trung Bé, mang tÝnh chÊt nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Thêi gian triÒu d©ng lín
h¬n thêi gian triÒu rót rÊt nhiÒu. Sù dao ®éng cña mùc n−íc triÒu tu©n theo
quy luËt cña vïng nhËt triÒu. Trong c¸c th¸ng cã thuû triÒu m¹nh (th¸ng 1,6,7
vµ 12), mùc n−íc lªn kh¸ cao vµ xuèng kh¸ thÊp - biªn ®é triÒu lín. Trong c¸c
th¸ng cã thuû triÒu yÕu (c¸c th¸ng 3,4,9 vµ 10) tÝnh chÊt nhËt triÒu suy gi¶m,
mùc n−íc lªn xuèng yÕu h¬n - biªn ®é triÒu bÐ.
Mùc n−íc triÒu trung b×nh xÊp xØ 1,2m. §é cao nhÊt cña thuû triÒu xÊp xØ
1,0m (so víi mùc n−íc trung b×nh). Biªn ®é triÒu ®¹t gi¸ trÞ 2,24m. §é lín
thuû triÒu t¨ng dÇn tõ B¾c xuèng Nam
Dßng ch¶y biÓn:
Dßng ch¶y lµ mét yÕu tè quan träng trong c¸c ®Æc tÝnh cña biÓn, ®ã lµ sù di
chuyÓn cña khèi n−íc theo ph−¬ng n»m ngang. VÒ b¶n chÊt, cã hai nguyªn
nh©n chÝnh t¹o thµnh dßng ch¶y, mét lµ giã ë tÇng thÊp (giã ë tÇng s¸t mÆt
biÓn), hai lµ sù chªnh lÖch tû träng n−íc biÓn ë cùc vµ xÝch ®¹o. Tuy nhiªn
cßn cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nh− thuû triÒu còng t¹o thµnh dßng ch¶y. Do
®ã dßng ch¶y cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: dßng ch¶y giã lµ dßng ch¶y do giã t¹o
nªn; dßng triÒu lµ dßng ch¶y do thuû triÒu t¹o ra; dßng mËt ®é, dßng gradient;
dßng ch¶y sãng…ë ®©y chØ tr×nh bµy hai lo¹i dßng ch¶y chÝnh lµ dßng ch¶y
giã vµ dßng triÒu.
Dßng ch¶y giã phô thuéc chÆt chÏ vµo chÕ ®é giã. Dßng ch¶y theo h−íng T©y
Nam do giã mïa §«ng B¾c t¹o ra ch¶y m¹nh vµ æn ®Þnh h¬n dßng ch¶y theo
h−íng §«ng B¾c do giã mïa T©y Nam t¹o ra; v× giã mïa §«ng B¾c thæi m¹nh
vµ ®Òu h¬n. TÝnh chÊt æn ®Þnh cña dßng ch¶y kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo hai
kú giã mïa mµ cßn phô thuéc vµo tõng vïng vµ tuú theo th¸ng trong mçi mïa
giã. Do ®ã, ngoµi hai dßng ch¶y chÝnh do hai mïa giã t¹o nªn, vµo nh÷ng
Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
- Xem thêm -