Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Mô hình lan truyền dầu trong nước biển tại vùng nghiên cứu thuộc biển đông nam b...

Tài liệu Mô hình lan truyền dầu trong nước biển tại vùng nghiên cứu thuộc biển đông nam bộ

.PDF
106
79
146

Mô tả:

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi ---------------- ---------------- LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc M« h×nh lan truyÒn dÇu trong n−íc biÓn t¹i vïng nghiªn cøu thuéc biÓn ®«ng nam bé Ph¹m ThÞ Thu H−êng Hµ Néi 2005 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi ---------------- ---------------- LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc M« h×nh lan truyÒn dÇu trong n−íc biÓn t¹i vïng nghiªn cøu thuéc biÓn ®«ng nam bé Ngµnh: C«ng nghÖ M«i tr−êng Ph¹m ThÞ Thu H−êng Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn ChÝ Quang Hµ Néi 2005 Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh cña TS. NguyÔn ChÝ Quang - ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i tr−êng – Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i tr−êng ®· gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, còng nh− t¹o mäi ®iÒu kiÖn vÒ chuyªn m«n ®Ó t«i hoµn thµnh tèt luËn v¨n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n l·nh ®¹o vµ c¸c ®ång nghiÖp thuéc Trung t©m Quan tr¾c - Ph©n tÝch M«i tr−êng biÓn H¶i qu©n ®· cã nh÷ng ý kiÕn quý b¸u vµ gióp ®ì vÒ tµi liÖu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu. Xin c¶m ¬n b¹n bÌ vµ nh÷ng ng−êi th©n ®· gióp ®ì vµ khÝch lÖ t«i trong thêi gian häc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n. Hμ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005 Ph¹m ThÞ Thu H−êng Môc lôc Trang Më ®Çu…………………………………………………………………………………… 1 Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé……..………………4 1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng - h¶i v¨n ………..……………………………………..… 6 1.2- §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi …………..…………………………………………20 1.3- HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc vïng biÓn nghiªn cøu...…………………… 23 Ch−¬ng 2- Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm dÇu t¹i vïng biÓn ®«ng nam bé………………26 2.1- Nguån gèc g©y « nhiÔm dÇu………………………………………..…………26 2.2- HiÖn tr¹ng vµ nguy c¬ « nhiÔm dÇu ……………………………………..….27 2.3- T¸c ®éng cña « nhiÔm dÇu ®Õn m«i tr−êng biÓn…………….……………36 2.4- HiÖn tr¹ng quan tr¾c m«i tr−êng chÊt l−îng n−íc vïng biÓn nghiªn cøu ……………………………………………………………………... 40 Ch−¬ng 3- Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn……………………………………………………...……47 3.1- Giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ®Þa thèng kª.………………………………………48 3.2- C¬ së khoa häc cña ph−¬ng ph¸p.………………………….…………..……50 Ch−¬ng 4- KÕt qu¶ M« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn vïng nghiªn cøu (DK-1) thuéc biÓn ®«ng nam bé…...68 4.1- Tæ chøc d÷ liÖu………………………..……..…...………………...……………68 4.2- Ph©n tÝch thèng kª tËp hîp mÉu………………………………………………70 4.3- Ph©n tÝch cÊu tróc t−¬ng quan kh«ng gian. …………….…….……………75 4.4- Néi suy kh«ng gian Kriging- m« h×nh kÕt qu¶ néi suy………...……..…78 Ch−¬ng 5 - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vμ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p………………………………………………………….……90 5.1- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶……………………………………..……..……90 5.2- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p…………………………………………….……...…94 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ………………….………………………...……………96 Tµi liÖu tham kh¶o…………………………….…………...…………...………98 Danh môc c¸c b¶ng trong luËn v¨n Trang B¶ng 2.1: Thèng kª l−îng dÇu mét sè n¨m x©m nhËp vµo m«i tr−êng biÓn ViÖt Nam 27 B¶ng 2.2: Hµm l−îng dÇu trong n−íc biÓn tÇng mÆt vïng biÓn kh¬i §«ng Nam Bé 28 B¶ng 2.3: Thèng kª c¸c vô tai n¹n hµng h¶i t¹i biÓn ViÖt Nam tõ 1992 ®Õn 2001 32 B¶ng 4.1: C¸c ®Æc tr−ng thèng kª hµm l−îng dÇu qua c¸c ®ît quan tr¾c 70 B¶ng 4.2: KÕt qu¶ néi suy Variogram lý thuyÕt 78 B¶ng 4.3: C¸c ®Æc trung thèng kª m« h×nh vµ sai sè né suy lan truyÒn dÇu. 80 B¶ng 4.4: KÕt qu¶ so s¸nh mÉu - m« h×nh 81 Danh môc c¸c h×nh trong luËn v¨n Trang H×nh 1.1: C¸c vïng biÓn ViÖt Nam 5 H×nh 1.2: ChÕ ®é giã mïa §«ng B¾c th¸ng 1 7 H×nh 1.3: ChÕ ®é giã mïa T©y Nam th¸ng 7 8 H×nh 1.4: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 4 15 H×nh 1.5: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 5 15 H×nh 1.6: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 10 17 H×nh 1.7: Dßng ch¶y biÓn th¸ng 11 17 H×nh 1.8: §−êng vËn chuyÓn dÇu qua biÓn §«ng cña c¸c tµu chë dÇu trªn 160.000 tÊn 21 H×nh 2.1: C¸c ho¹t ®éng dÇu khÝ vµ c¸c tuyÕn hµng h¶i trªn vïng biÓn ViÖt Nam 35 H×nh 2.2: VÞ trÝ khu vùc quan tr¾c th−êng xuyªn t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé 43 H×nh 2.3: To¹ ®é ®iÓm quan tr¾c th−êng xuyªn t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé 44 H×nh 2.4: VÞ trÝ c¸c ®iÓm quan tr¾c - ph©n tÝch hµm l−îng dÇu t¹i DK-1 46 H×nh 3.1: M« h×nh Variogram 58 H×nh 3.2: M« h×nh Variogram dÞ h−íng 59 H×nh 3.3: Mét sè hµm Variogram lý thuyÕt 61 H×nh 3.4: M« h×nh néi suy Kriging 62 H×nh 3.5: VÞ trÝ néi suy Kriging 66 H×nh 3.6: S¬ ®å quy tr×nh néi suy b»ng Kriging 67 H×nh 4.1: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 4 - 5 n¨m 2001 72 H×nh 4.2: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 10-11 n¨m 2001 73 H×nh 4.3: §Æc tr−ng kh«ng gian vµ biÓu ®å ph©n phèi thèng kª mÉu th¸ng 4 - 5 n¨m 2002 74 H×nh 4.4: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 4-5 n¨m 2001 75 H×nh 4.5: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 10-11 n¨m 2001 76 H×nh 4.6: Variogram - hµm l−îng dÇu th¸ng 4-5 n¨m 2002 77 H×nh 4.7: M« h×nh m¹ng l−íi néi suy vïng DK-1 79 H×nh 4.8: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 4-5 n¨m 2001 82 H×nh 4.9: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 10-11 n¨m 2001 83 H×nh 4.10: M« h×nh lan truyÒn dÇu vïng biÓn DK-1 th¸ng 4-5 n¨m 2002 84 H×nh 4.11: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 4-5 n¨m 2001) theo 2 chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X 86 H×nh 4.12: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 10-11 n¨m 2001) theo 2 chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X 87 H×nh 4.13: M« pháng vÕt dÇu loang vïng DK-1 (th¸ng 4-5 n¨m 2002) theo 2 chiÒu (X,Y) vµ 1 chiÒu X 88 H×nh 4.14: M« pháng 3 chiÒu vÕt dÇu loang vïng DK-1 89 LuËn v¨n th¹c sÜ -1- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng Më ®Çu BiÓn lµ mét bé phËn thiÕt yÕu cña hÖ thèng duy tr× ®êi sèng toµn cÇu, nã ¶nh h−ëng ®Õn khÝ hËu, thêi tiÕt vµ t×nh tr¹ng khÝ quyÓn, cung cÊp thùc phÈm vµ c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c cho con ng−êi. Tuy nhiªn, biÓn l¹i ®ang bÞ søc Ðp ngµy mét t¨ng vÒ m«i tr−êng do « nhiÔm. Nh÷ng chÊt g©y « nhiÔm ®e däa lín nhÊt ®èi víi m«i tr−êng biÓn lµ c¸c chÊt th¶i tõ c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, ho¸ chÊt, kim lo¹i nÆng, chÊt th¶i phãng x¹, dÇu….§©y lµ c¸c chÊt th¶i nguy h¹i, ph©n huû chËm trong m«i tr−êng vµ tÝch tô trong c¸c sinh vËt, nguån thùc phÈm cña con ng−êi. Trong c¸c chÊt th¶i nguy h¹i tån t¹i trong n−íc biÓn th× dÇu lµ mét mèi ®e do¹ ®èi víi m«i tr−êng biÓn kh¬i. DÇu loang t¹o thµnh líp mµng rÊt máng phñ ®Òu mÆt biÓn, ng¨n c¸ch biÓn vµ khÝ quyÓn, ng¨n c¶n qu¸ tr×nh trao ®æi kh«ng khÝ gi÷a biÓn vµ khÝ quyÓn lµm thay ®æi c¸c th«ng sè pH, nhiÖt ®é n−íc, ¶nh h−ëng ®Õn c¸c sinh vËt sèng trong n−íc. Mét sè d¹ng cã kh¶ n¨ng hoµ tan trong n−íc cã thÓ ®Çu ®éc sinh vËt sèng. Trong thùc tÕ th× hµm l−îng dÇu trong n−íc biÓn t¹i c¸c vÞ trÝ lµ kh¸c nhau, chóng thay ®æi liªn tôc tõ ®iÓm nµy ®Õn ®iÓm kh¸c do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng nh− nguån th¶i, c¸c yÕu tè ®éng lùc biÓn…. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng thÓ ®o gi¸ trÞ hµm l−îng dÇu ë mäi vÞ trÝ trªn mÆt biÓn, v× vËy t¹i nh÷ng ®iÓm ch−a biÕt gi¸ trÞ hµm l−îng dÇu sÏ ®−îc néi suy tõ c¸c gi¸ trÞ ®· biÕt nhê ph−¬ng ph¸p néi suy kh«ng gian (Kriging). §©y lµ ph−¬ng ph¸p kÕt hîp gi÷a ph−¬ng ph¸p x¸c suÊt vµ lý thuyÕt hµm ngÉu nhiªn ®èi víi c¸c biÕn kh«ng gian. HiÖn nay ph−¬ng ph¸p nµy ®· ®−îc sö dông réng r·i trong thùc tÕ ë nhiÒu n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− Mü, Canada, Australia… Víi tÝnh −u viÖt cña ph−¬ng ph¸p mang l¹i, luËn v¨n tiÕn hµnh nghiªn cøu “M« h×nh lan truyÒn dÇu trong n−íc biÓn t¹i vïng nghiªn cøu (DK-1) thuéc biÓn §«ng Nam Bé” víi nh÷ng môc tiªu chÝnh sau ®©y: Më ®Çu LuËn v¨n th¹c sÜ -2- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng LËp m« h×nh lan truyÒn dÇu vµ thÓ hiÖn chóng thµnh nh÷ng b¶n ®å m«i tr−êng dùa trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ quan tr¾c t¹i vïng biÓn nghiªn cøu. ChØ ra c¸c nguyªn nh©n lµm ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é lan truyÒn dÇu. §−a ra mét sè gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng « nhiÔm dÇu trong khu vùc. Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ n¬i diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng. Tuy nhiªn biÓn §«ng Nam Bé lµ khu vùc réng lín nªn b−íc ®Çu luËn v¨n chØ tËp trung nghiªn cøu trong ph¹m vi vïng dÇu khÝ tiÒm tiÒm n¨ng (DK-1) thuéc biÓn §«ng Nam Bé. DK-1 cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng vÒ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng, n»m gi÷a khu vùc ®ang khai th¸c dÇu khÝ, ®−êng hµng h¶i quèc tÕ vµ quÇn ®¶o Tr−êng sa. LuËn v¨n sÏ ®−îc tr×nh bµy trong 5 ch−¬ng víi nh÷ng néi dung chÝnh nh− sau: Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé Môc tiªu cña ch−¬ng lµ nªu râ c¸c ®iÖu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi trong khu vùc cã kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é lan truyÒn dÇu. Ch−¬ng 2- Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm dÇu t¹i vïng biÓn §«ng Nam Bé. Trong ch−¬ng sÏ chØ ra c¸c nguån gèc chÝnh g©y « nhiÔm dÇu trªn biÓn. HiÖn tr¹ng vµ nguy c¬ g©y « nhiÔm dÇu t¹i vïng biÓn nghiªn cøu. Ch−¬ng nµy còng nªu râ c¸c t¸c ®éng chñ yÕu cña dÇu ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i trªn biÓn vµ hiÖn tr¹ng quan tr¾c chÊt l−îng n−íc vïng biÓn kh¬i §«ng Nam Bé. Ch−¬ng 3- Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Néi dung cña ch−¬ng ®Ò cËp ®Õn ph−¬ng ph¸p sö dông ®Ó m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Trong ch−¬ng ®· giíi thiÖu cô thÓ vÒ ph−¬ng ph¸p, c¬ së cña ph−¬ng ph¸p vµ nh÷ng øng dông cña ph−¬ng ph¸p. Qua ®©y chóng ta thÊy ®−îc tÝnh phï hîp cña ph−¬ng ph¸p trong viÖc sö dông ®Ó m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Më ®Çu LuËn v¨n th¹c sÜ -3- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng Ch−¬ng 4- KÕt qu¶ m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn vïng nghiªn cøu (DK-1) thuéc biÓn §«ng Nam Bé. Ch−¬ng nµy ®−a ra c¸c kÕt qu¶ cô thÓ tõ viÖc thùc hiÖn m« h×nh ho¸ lan truyÒn dÇu trªn vïng biÓn nghiªn cøu, chØ ra c¸c ®Æc tr−ng thèng kª cña c¸c mÉu ®o ®¹c vµ c¸c mÉu ®−îc néi suy. KÕt qu¶ cña m« h×nh ®−îc thÓ hiÖn thµnh nh÷ng b¶n ®å m«i tr−êng Ch−¬ng 5- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p. Th«ng qua m« h×nh ta sÏ cã c¸i nh×n tæng quan vÒ møc ®é lan truyÒn dÇu t¹i vïng biÓn nghiªn cøu, ®Ó tõ ®ã ®i s©u vµo nhËn xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m gi¶m thiÓu nguy c¬ « nhiÔm, lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é vµ thêi gian nghiªn cøu nªn b¶n luËn v¨n nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶i mong nhËn ®−îc sù chØ b¶o vµ gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n ®−îc hoµn thiÖn h¬n. Më ®Çu LuËn v¨n th¹c sÜ -4- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng Ch−¬ng 1 Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé BiÓn §«ng Nam Bé (bao gåm c¶ khu vùc Tr−êng Sa vµ DK -1) lµ vïng biÓn réng lín n»m ë phÝa §«ng Nam cña biÓn ViÖt Nam (h×nh 1.1). §©y lµ n¬i cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng vÒ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng, cã nguån tµi nguyªn phong phó vµ cã tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt lµ ngµnh khai th¸c dÇu khÝ vµ nguån lîi h¶i s¶n. Vïng biÓn nµy th−êng diÔn ra nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, an ninh quèc phßng phøc t¹p: Ho¹t ®éng khai th¸c dÇu khÝ, giao th«ng vËn t¶i biÓn, khai th¸c, ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê, c¸c ho¹t ®éng qu©n sù an ninh quèc phßng... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc khai th¸c dÇu khÝ ngµy mét t¨ng, nhiÒu giµn khoan míi ®· ®i vµo ho¹t ®éng, l−îng dÇu khÝ vËn chuyÓn trªn biÓn ngµy cµng nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã, ®−êng hµng h¶i quèc tÕ nèi liÒn c¸c n−íc §«ng Nam ¸ víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi còng tÊp nËp kh«ng kÐm… C¸c ho¹t ®éng trªn ph¸t triÓn g¾n liÒn víi tiÒm Èn nhiÒu nguy c¬ vÒ « nhiÔm dÇu trªn biÓn. Møc ®é « nhiÔm dÇu trong n−íc biÓn chÞu sù chi phèi cña nguån th¶i, l−îng th¶i vµ c¸c yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trong ®ã ®iÒu kiÖn vÒ khÝ t−îng - h¶i v¨n ®ãng vai trß quan träng ®èi víi kh¶ n¨ng lan truyÒn dÇu trªn biÓn. Sau ®©y chóng ta sÏ lÇn l−ît ®i vµo ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn khÝ t−îng - h¶i v¨n ®Æc tr−ng cña vïng biÓn §«ng Nam Bé. Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ -5- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng H×nh 1.1: C¸c vïng biÓn ViÖt Nam Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ -6- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng 1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng - H¶i v¨n biÓn §«ng Nam Bé [12] 1.1.1- §Æc ®iÓm khÝ t−îng: Vïng biÓn §«ng Nam Bé n»m trong vïng khÝ hËu Nam biÓn §«ng. Còng nh− toµn vïng biÓn n−íc ta, vïng biÓn nµy chÞu sù ho¹t ®éng vµ khèng chÕ cña khèi kh«ng khÝ cùc ®íi, cã ®Æc tr−ng khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, giã mïa. ChÕ ®é giã: ChÕ ®é giã vïng biÓn §«ng Nam Bé thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt mïa. T¹i ®©y tån t¹i 2 mïa giã mïa chÝnh lµ mïa giã mïa §«ng B¾c vµ mïa giã mïa T©y Nam. ♦ Mïa giã mïa §«ng B¾c: Mïa giã mïa §«ng B¾c ë vïng biÓn §«ng Nam Bé kh«ng mang ®Æc tr−ng cña giã mïa cùc ®íi lµ l¹nh n÷a, mµ ®· bÞ biÕn tÝnh trë thµnh giã tÝn phong (giã ch−íng). Mïa giã nµy ®−îc b¾t ®Çu tõ nöa cuèi th¸ng 10 ®Õn ®Çu th¸ng 4 n¨m sau. H−íng giã thÞnh hµnh lµ §«ng B¾c vµ B¾c (h×nh 1.2). Do hoµn l−u ë ®©y cã sù héi tô cña hai ®íi giã: tÝn phong §«ng B¾c (do cao ¸p cËn nhiÖt ®íi chi phèi) vµ giã §«ng B¾c (do giã mïa cùc ®íi chi phèi) nªn tèc ®é giã trªn vïng biÓn nµy t−¬ng ®èi lín. Tèc ®é giã trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng 7,0 - 10,0m/s (cÊp 4 - cÊp 5). Khi cã giã mïa §«ng B¾c trµn vÒ, tèc ®é giã m¹nh th−êng ®¹t 17 - 20m/s (cÊp 7 - cÊp 8); cã nh÷ng ®ît giã m¹nh 20 - 24m/s (cÊp 8 - cÊp 9). C¸ biÖt cã tr−êng hîp giã giËt lªn ®Õn 28m/s. Nh− vËy ta thÊy, so víi khu vùc B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng th× tèc ®é giã trong mïa giã mïa §«ng B¾c ë khu vùc Nam biÓn §«ng lín h¬n nhiÒu. Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ -7- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng H×nh 1.2: ChÕ ®é giã mïa §«ng B¾c th¸ng 1 [4] ♦ Mïa giã mïa T©y Nam: Vµo kho¶ng cuèi th¸ng 4 ®Çu th¸ng 5 khi cao ¸p l¹nh cùc ®íi ®· suy yÕu, ph¹m vi thu dÇn vÒ phÝa B¾c, giã mïa §«ng B¾c suy gi¶m th× hÖ thèng giã mïa T©y Nam b¾t ®Çu ®−îc thiÕt lËp trªn c¸c vïng biÓn phÝa Nam. Giã b¾t ®Çu tõ ®Çu th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9. H−íng giã thÞnh hµnh lµ T©y Nam vµ Nam (h×nh 1.3). Tèc ®é giã trong mïa giã T©y Nam nhá h¬n so víi mïa giã §«ng B¾c. Th−êng tèc ®é giã trung b×nh chØ dao ®éng trong kho¶ng 4,5 - 6,5m/s (cÊp 3 - cÊp 4). Tèc ®é giã cùc ®¹i khi cã giã mïa T©y Nam bét ph¸t trµn vÒ dao ®éng trong kho¶ng 12 16m/s (cÊp 6 - cÊp 7). Khi cã giã mïa T©y Nam m¹nh, tèc ®é giã cùc ®¹i cã thÓ lªn tíi 18 - 20m/s (cÊp 8). Tuy nhiªn mïa giã mïa T©y Nam còng lµ thêi kú trªn vïng biÓn nµy cã nhiÒu gi«ng, trong c¬n gi«ng th−êng cã giã giËt m¹nh 28 - 30m/s. §¸ng l−u ý lµ khi cã b·o hoÆc ¸p thÊp nhiÖt Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé -8- LuËn v¨n th¹c sÜ Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng ®íi ho¹t ®éng trªn khu vùc B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng, th× ë khu vùc Nam biÓn §«ng th−êng cã giã T©y Nam m¹nh tõ cÊp 6 trë lªn. Trung b×nh hµng n¨m ë khu vùc Nam biÓn §«ng cã kho¶ng 130 - 132 ngµy cã giã m¹nh tõ cÊp 6 trë lªn, chñ yÕu x¶y ra trong thêi kú tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 8 vµ tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau, cßn tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 10 vµ tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 6 sè ngµy cã giã m¹nh Ýt h¬n, trung b×nh mçi th¸ng chØ cã kho¶ng 5 ®Õn 9 ngµy cã giã m¹nh. H×nh 1.3: ChÕ ®é giã mïa T©y Nam th¸ng 7 [4] NhiÖt ®é kh«ng khÝ: ChÕ ®é nhiÖt trªn vïng biÓn §«ng Nam Bé kh¸ ®ång nhÊt. NhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng dao ®éng trong kho¶ng 26 - 290C. Dao ®éng cña nhiÖt ®é trung b×nh tõ th¸ng nµy sang th¸ng kh¸c kh«ng v−ît qu¸ 1,00C. NhiÖt ®é trung b×nh tõng quý thÓ hiÖn nh− sau: Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ -9- Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng ♦ Quý I: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 26,40C (th¸ng 1) ®Õn 27,50 (th¸ng 3). NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 27,70C (th¸ng 1) ®Õn 29,00C (th¸ng 3). NhiÖt ®é cao nhÊt truyÖt ®èi trong c¸c th¸ng cña quý ®Òu trªn 31,00C vµ ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i trong th¸ng 3 (xÊp xØ 32,70C) NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 24,70C (trong th¸ng 1) ®Õn 26,20C (trong th¸ng 3). NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 2 vµ ®¹t gi¸ trÞ 21,50C. Nh×n chung nhiÖt ®é t¨ng dÇn tõ ®Çu quý ®Õn cuèi quý. ♦ Quý II: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 28,7 (trong th¸ng 4), t¨ng dÇn lªn 29,10C (trong th¸ng 5), sang th¸ng 6 gi¶m xuèng 28,60C. NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 30,70C (trong th¸ng 4), t¨ng dÇn lªn 31,10C (trong th¸ng 5), sang th¸ng 6 gi¶m xuèng 30,60C. NhiÖt ®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 5 vµ ®¹t gi¸ trÞ 34,50C. NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 26,60C trong th¸ng 4, gi¶m dÇn xuèng 25,80C trong th¸ng 6. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 5 vµ ®¹t gi¸ trÞ 20,70C. Quý II lµ thêi kú vïng biÓn nµy cã nhiÖt ®é cao nhÊt trong n¨m. ♦ Quý III: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 28,10C trong th¸ng 7, gi¶m dÇn xuèng 27,90C trong th¸ng 9. NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 29,90C trong th¸ng 7, gi¶m dÇn xuèng 29,70C trong th¸ng 9. NhiÖt ®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 9 vµ ®¹t gi¸ trÞ 33,40C. NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh ®ång ®Òu trong c¶ quý vµ ®¹t gi¸ trÞ 25,20C. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 7 vµ ®¹t gi¸ trÞ 21,20C. Nh×n chung nhiÖt ®é trong quý nµy rÊt ®ång ®Òu, tuy xu thÕ nhiÖt ®é gi¶m dÇn tõ ®Çu quý ®Õn cuèi quý nh−ng biªn ®é dao ®éng cña nhiÖt ®é tõ th¸ng nµy sang th¸ng kh¸c chØ b»ng 0,10C. Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ - 10 - Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng ♦ Quý IV: NhiÖt ®é trung b×nh dao ®éng tõ 27,70C trong th¸ng 10 ®Õn 26,60C trong th¸ng 12. NhiÖt ®é cao nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 29,70C trong th¸ng 10 ®Õn 28,00C trong th¸ng 12. NhiÖt ®é cao nhÊt tuyÖt ®èi x¶y ra trong th¸ng 10 vµ ®¹t gi¸ trÞ 33,00C. NhiÖt ®é thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng tõ 25,20C trong th¸ng 10 ®Õn 24,40C trong th¸ng 12. NhiÖt ®é thÊp nhÊt tuyÖt ®èi ®¹t gi¸ trÞ 21,50C x¶y ra trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11. Xu thÕ chung lµ nÒn nhiÖt ®é gi¶m dÇn tõ ®Çu quý ®Õn cuèi quý BiÕn tr×nh n¨m cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ biÓu hiÖn râ tÝnh chÊt xÝch ®¹o: cã mét cùc ®¹i chÝnh vµo th¸ng 5, mét cùc ®¹i phô vµo th¸ng 8. §é Èm kh«ng khÝ: §é Èm kh«ng khÝ trªn vïng biÓn nµy t−¬ng ®èi ®ång nhÊt trong c¶ n¨m vµ cã thÓ chia lµm hai thêi kú nh− sau: ♦ Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau: lµ thêi kú cã ®é Èm t−¬ng ®èi cao, ®é Èm trung b×nh dao ®éng tõ 81% ®Õn 85%, trong ®ã tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau cã ®é Èm cao nhÊt (xÊp xØ 84 - 85%). §é Èm thÊp nhÊt trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng 68 - 70%. §é Èm thÊp nhÊt tuyÖt ®èi trong c¸c th¸ng dao ®éng tõ 58 - 65%, trong ®ã th¸ng 2 lµ th¸ng cã ®é Èm thÊp nhÊt ®¹t gi¸ trÞ cùc tiÓu (54%). ♦ Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 6 lµ thêi kú cã ®é Èm thÊp h¬n mét chót. §é Èm trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng 78 - 80%. §é Èm thÊp nhÊt trung b×nh ®ång ®Òu trong c¶ ba th¸ng vµ ®¹t gi¸ trÞ 66%. §é Èm thÊp nhÊt tuyÖt ®èi dao ®éng trong kho¶ng 57 - 59%. ChÕ ®é m−a: Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ n¬i x¶y ra m−a nhiÒu vµ cã l−îng m−a t−¬ng ®èi lín. ChÕ ®é m−a trªn vïng biÓn nµy ph©n lµm 2 mïa râ rÖt: Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ - 11 - Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng ♦ Mïa m−a ë ®©y kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12. Riªng ë côm ®¶o Tr−êng Sa, mïa m−a kÐo dµi tíi th¸ng 1 n¨m sau. Trung b×nh mçi th¸ng trong mïa m−a cã kho¶ng 20 ngµy cã m−a. ChØ riªng th¸ng 5 lµ th¸ng mïa m−a cã 13 ngµy, cßn trong c¸c th¸ng kh¸c sè ngµy cã m−a dao ®éng tõ 18 - 24 ngµy. Th¸ng 11 vµ th¸ng 12 lµ hai th¸ng cã nhiÒu ngµy m−a nhÊt (23 - 24 ngµy/th¸ng). Ngo¹i trõ th¸ng 5 cã tæng l−îng m−a trung b×nh xÊp xØ 117,0mm, cßn trong c¸c th¸ng kh¸c cña mïa m−a cã tæng l−îng m−a trung b×nh dao ®éng tõ 215,0mm/th¸ng ®Õn 371,0mm/th¸ng. Th¸ng cã l−îng m−a lín nhÊt lµ th¸ng 7 víi tæng l−îng m−a trung b×nh trong th¸ng ®¹t 371,1mm; cã n¨m tæng l−îng m−a lªn tíi 1.097,7mm (Th¸ng 7 n¨m 1983). Sau ®ã lµ th¸ng 12 víi tæng l−îng m−a trung b×nh trong th¸ng ®¹t 318,6mm; n¨m cã l−îng m−a cùc ®¹i th× tæng l−îng m−a trong th¸ng 12 lªn tíi 1.150,6mm (n¨m 1996). Tæng l−îng m−a trong c¶ mïa m−a ë khu vùc Nam biÓn §«ng ®¹t 1.962,8mm, chiÕm trªn 90% tæng l−îng m−a trong c¶ n¨m. ♦ Mïa kh« trªn vïng biÓn nµy chØ trong bèn th¸ng (tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4). Trung b×nh mçi th¸ng trong mïa kh« cã kho¶ng 8 ngµy cã m−a, víi tæng l−îng m−a trung b×nh dao ®éng tõ 28,8mm/th¸ng ®Õn 81,6mm/th¸ng. Riªng th¸ng 1 cã tíi 14 ngµy m−a nh−ng tæng l−îng m−a trong th¸ng còng chØ xÊp xØ 82,0mm. Trong c¶ n¨m ë vïng biÓn §«ng Nam Bé cã kho¶ng 192 ngµy cã m−a, n¨m cã nhiÒu ngµy m−a nhÊt lªn tíi 218 ngµy, n¨m cã Ýt ngµy m−a nhÊt còng ®¹t 156 ngµy. Tæng l−îng m−a trung b×nh hµng n¨m xÊp xØ 2.169,9mm; n¨m cã l−îng m−a cùc ®¹i lªn tíi 3.326,5mm; n¨m cã l−îng m−a cùc tiÓu chØ ®¹t 1.302,4mm. S−¬ng mï vµ gi«ng: Vïng biÓn §«ng Nam Bé lµ mét vïng biÓn tho¸ng, quanh n¨m cã tèc ®é giã trung b×nh t−¬ng ®èi lín, c¸c yÕu tè khÝ t−îng rÊt ®ång nhÊt, nªn hiÖn t−îng Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ - 12 - Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng s−¬ng mï ë ®©y hÇu nh− kh«ng cã. C¸ biÖt thØnh tho¶ng cã mét vµi ngµy cã s−¬ng mï bèc h¬i, rÊt chãng tan. Ng−îc l¹i, hiÖn t−îng gi«ng trªn vïng biÓn nµy l¹i rÊt phæ biÕn. Trong n¨m hÇu nh− th¸ng nµo còng cã gi«ng. Nh−ng mïa gi«ng tËp trung nhÊt lµ tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 12. Trung b×nh mçi th¸ng trong mïa gi«ng cã kho¶ng 3 - 6 ngµy cã gi«ng. Riªng thêi kú tõ th¸ng 01 ®Õn th¸ng 3 trung b×nh mçi th¸ng chØ cã mét vµi ngµy cã gi«ng. Nh÷ng n¨m gi«ng nhiÒu th× trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11 mçi th¸ng cã tíi 19 - 20 ngµy cã gi«ng. Trong nh÷ng n¨m qua, gi«ng lµ mét trong nh÷ng hiÖn t−îng thêi tiÕt ®· g©y ra mÊt an toµn hµng h¶i ®èi víi tµu thuyÒn khi ho¹t ®éng hay neo ®Ëu t¹i khu vùc nµy. B∙o: B·o ho¹t ®éng trong vïng biÓn §«ng Nam Bé kh«ng nhiÒu nh− c¸c khu vùc B¾c vµ gi÷a biÓn §«ng. Mïa b·o ë ®©y tËp trung tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 01 n¨m sau. Trung b×nh hµng n¨m chØ cã 1 - 2 c¬n b·o hoÆc ¸p thÊp nhiÖt ®íi ho¹t ®éng. C−êng ®é cña b·o ho¹t ®éng trong vïng biÓn nµy kh«ng lín. Tèc ®é trung b×nh cña giã b·o chØ ®¹t cÊp 8 - cÊp 9. RÊt Ýt khi cã b·o cÊp 10 -11. Trung b×nh kho¶ng 15 - 20 n¨m míi cã mét c¬n b·o m¹nh cÊp 11 - 12 ho¹t ®éng trong vïng biÓn nµy. 1.1.2- §Æc ®iÓm h¶i v¨n biÓn §«ng Nam Bé: Thuû triÒu: Thuû triÒu trong vïng biÓn ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®Æc s¾c c¶ trong kh«ng gian vµ theo thêi gian. §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt khiÕn cho biÓn ViÖt Nam kh¸c h¼n víi ®a sè c¸c biÓn trªn thÕ giíi lµ hiÖn t−îng b¸n nhËt triÒu ®Òu ë vïng biÓn réng lín nµy rÊt hiÕm, trong khi ®ã tÝnh chÊt nhËt triÒu vµ nhËt triÒu kh«ng ®Òu l¹i thÊy phæ biÕn, chiÕm hÇu hÕt diÖn tÝch biÓn. Trªn vïng biÓn ViÖt Nam cã thÓ thÊy ®ñ 4 lo¹i thuû triÒu kh¸c nhau cña thÕ giíi: B¸n nhËt triÒu ®Òu, b¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu, nhËt triÒu ®Òu vµ nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Kh¸c víi c¸c vïng biÓn trªn thÕ giíi mµ tÝnh chÊt b¸n nhËt triÒu ®ãng vai trß chñ yÕu th× ë biÓn ViÖt Nam l¹i rÊt hiÕm lo¹i nµy. TÝnh chÊt nhËt Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé LuËn v¨n th¹c sÜ - 13 - Chuyªn ngμnh C«ng nghÖ M«i tr−êng triÒu th−êng rÊt Ýt cã trªn c¸c vïng biÓn vµ ®¹i d−¬ng kh¸c th× ë biÓn ViÖt Nam l¹i chiÕm nh÷ng diÖn tÝch lín. Thuû triÒu ë vïng biÓn §«ng Nam Bé còng t−¬ng tù nh− thuû triÒu ë vïng biÓn Trung Bé, mang tÝnh chÊt nhËt triÒu kh«ng ®Òu. Thêi gian triÒu d©ng lín h¬n thêi gian triÒu rót rÊt nhiÒu. Sù dao ®éng cña mùc n−íc triÒu tu©n theo quy luËt cña vïng nhËt triÒu. Trong c¸c th¸ng cã thuû triÒu m¹nh (th¸ng 1,6,7 vµ 12), mùc n−íc lªn kh¸ cao vµ xuèng kh¸ thÊp - biªn ®é triÒu lín. Trong c¸c th¸ng cã thuû triÒu yÕu (c¸c th¸ng 3,4,9 vµ 10) tÝnh chÊt nhËt triÒu suy gi¶m, mùc n−íc lªn xuèng yÕu h¬n - biªn ®é triÒu bÐ. Mùc n−íc triÒu trung b×nh xÊp xØ 1,2m. §é cao nhÊt cña thuû triÒu xÊp xØ 1,0m (so víi mùc n−íc trung b×nh). Biªn ®é triÒu ®¹t gi¸ trÞ 2,24m. §é lín thuû triÒu t¨ng dÇn tõ B¾c xuèng Nam Dßng ch¶y biÓn: Dßng ch¶y lµ mét yÕu tè quan träng trong c¸c ®Æc tÝnh cña biÓn, ®ã lµ sù di chuyÓn cña khèi n−íc theo ph−¬ng n»m ngang. VÒ b¶n chÊt, cã hai nguyªn nh©n chÝnh t¹o thµnh dßng ch¶y, mét lµ giã ë tÇng thÊp (giã ë tÇng s¸t mÆt biÓn), hai lµ sù chªnh lÖch tû träng n−íc biÓn ë cùc vµ xÝch ®¹o. Tuy nhiªn cßn cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nh− thuû triÒu còng t¹o thµnh dßng ch¶y. Do ®ã dßng ch¶y cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: dßng ch¶y giã lµ dßng ch¶y do giã t¹o nªn; dßng triÒu lµ dßng ch¶y do thuû triÒu t¹o ra; dßng mËt ®é, dßng gradient; dßng ch¶y sãng…ë ®©y chØ tr×nh bµy hai lo¹i dßng ch¶y chÝnh lµ dßng ch¶y giã vµ dßng triÒu. Dßng ch¶y giã phô thuéc chÆt chÏ vµo chÕ ®é giã. Dßng ch¶y theo h−íng T©y Nam do giã mïa §«ng B¾c t¹o ra ch¶y m¹nh vµ æn ®Þnh h¬n dßng ch¶y theo h−íng §«ng B¾c do giã mïa T©y Nam t¹o ra; v× giã mïa §«ng B¾c thæi m¹nh vµ ®Òu h¬n. TÝnh chÊt æn ®Þnh cña dßng ch¶y kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo hai kú giã mïa mµ cßn phô thuéc vµo tõng vïng vµ tuú theo th¸ng trong mçi mïa giã. Do ®ã, ngoµi hai dßng ch¶y chÝnh do hai mïa giã t¹o nªn, vµo nh÷ng Ch−¬ng 1- Tæng quan vïng biÓn §«ng Nam Bé
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan