Tài liệu Mạng máy tính

TR NG I H C KINH T QU C DÂN KHOA TIN H C KINH T M NG MÁY TÍNH (TÀI LI U THAM KH O) HÀ N I 2004 M CL C (TÀI LI U THAM KH O) ............................................................................................... 1 PH N I NH NG V N C B N V M NG MÁY TÍNH ..................................... 5 § 1. Các khái ni m v m ng máy tính .............................................................................. 5 1.1 Khái ni m v m ng (Network concepts). ................................................................... 5 1.2 ng d ng c a m ng máy tính trong các t ch c........................................................ 5 1.3 M t s y u t c tr ng c a m ng ............................................................................ 5 1.4 Phân lo i m ng máy tính. .......................................................................................... 7 § 2. Chu n m ng ............................................................................................................... 7 2.1 Chu n.......................................................................................................................... 7 2.2 Mô hình tham chi u.................................................................................................... 9 2.2.1 Mô hình tham chi u OSI (Open System Interconnection) ...................................... 9 (OSI Reference Model) .................................................................................................... 9 2.3 Mô hình tham chi u TCP/IP..................................................................................... 16 * So sánh v i mô hình tham chi u OSI:......................................................................... 18 2.4 M t s chu n m ng .................................................................................................. 19 § 3.hình tr ng m ng (Network Topology) ..................................................................... 21 § 4. Các thi t b liên k t m ng......................................................................................... 23 4.1. Dây cáp m ng .......................................................................................................... 23 4.2. V m ch m ng (Network Interface Card - NIC)...................................................... 25 4.3. B t p trung (Hub)................................................................................................... 27 4.4. Chuy n m ch (Switch) ............................................................................................ 27 4.5. B phát l p (Repeater)............................................................................................. 26 4.6. C u n i (Bridge) ...................................................................................................... 28 4.7. B d n !ng (Router)............................................................................................ 29 4.8. C ng k t n i (Getway) ............................................................................................ 29 § 5. Các giao th c truy n trên m ng (Protocol) ............................................................ 30 5.1 Khái ni m ................................................................................................................. 30 5.2. Các b giao th c ph bi n ....................................................................................... 32 § 6. Thi t k m ng c c b ................................................................................................ 32 6.1. Qui t"c thi t k m ng:.............................................................................................. 33 6.2. Ph #ng pháp thi t k :............................................................................................. 33 6.3. M t s thi t k m ng ............................................................................................... 34 PH N II H I U HÀNH M NG NOVEL NETWARE .......................................... 39 § 1. Gi i thi u m ng NOVELL NETWARE ................................................................. 39 1.1. S$ phát tri n c a Novell Netware............................................................................ 39 1.2. Novell Directory Services ....................................................................................... 39 § 2. Qu n tr FILE SERVER .......................................................................................... 41 § 3. Cài t m ng NOVELL NETWARE...................................................................... 42 3.1. Yêu c u v ph n c ng - ph n m m ......................................................................... 43 NET 2 3.2. Các b c cài t: ..................................................................................................... 43 3.3. Cài t WORK STATIONS (DOS)......................................................................... 49 3.3. Cài t WORK STATIONS (Windows 9.X) .......................................................... 49 § 4. Qu n tr h th ng th m c và files.......................................................................... 52 4.1. C%u trúc th m c và files c a Novell NetWare....................................................... 52 4.2. Thi t k h th ng th m c và FILES ...................................................................... 53 4.3. Quy n h n................................................................................................................ 54 4.4. Thu c tính................................................................................................................ 55 § 5. Qu n tr USER Và GROUP..................................................................................... 56 5.1. Qu&n tr' USER......................................................................................................... 57 5.2. Qu&n tr' GROUP ..................................................................................................... 61 5.3. Qu&n tr' USER ACCOUNT .................................................................................... 62 5.4. Thao tác v i USER ACCOUNT ............................................................................ 63 § 6. LOGIN SCRIPTS .................................................................................................... 64 6.1. Khái ni m: ............................................................................................................... 64 6.2. Kh(i t o LOGIN SCRIPT ....................................................................................... 65 6.3. Các l nh h th ng trong LOGIN SCRIPT.............................................................. 66 § 7. Qu n tr d ch v in trên m ng ................................................................................. 67 7.1.T ng quan v công vi c in trên m ng (DOS client) ................................................. 67 7.2. Cài t PRINT SERVER , cài t máy in, cài t PRINT QUEUE,...................... 68 7.3. ) work station : n i máy in v i m ng .................................................................... 69 7.4. T ch c máy in PRINT SERVER .......................................................................... 69 § 8. M t s l nh c b n c a Novell Netware.................................................................. 70 PH N III H I U HÀNH M NG WINDOWS 2000 ................................................ 76 § 1. T ng quan v Microsoft windows 2000 .................................................................. 76 1.1. Windows 2000 Server ............................................................................................. 76 1.2. Activate Directory (AD).......................................................................................... 77 1. 3. 'a ch trong giao th c TCP/IP ............................................................................. 79 § 2. Cài t WINDOWS 2000 SERVER ........................................................................ 80 2.1. M t s v%n chung................................................................................................ 80 2.2. Cài t windows 2000 server .................................................................................. 81 2.3. Cài t Activate Directory....................................................................................... 85 2.4. Hi u ch nh các tham s ............................................................................................ 89 2.5. C# s( d* li u Registry ............................................................................................. 91 § 3. Qu n tr USER và GROUP ..................................................................................... 94 3.1. Khái ni m user và group.......................................................................................... 94 3.2. Khái ni m quy n h n............................................................................................... 98 3.3. Thi t k h th ng user và group ........................................................................... 100 3.4. T o user và group .................................................................................................. 101 3.5. Login Script ........................................................................................................... 105 § 4. Qu n tr h th ng th m c và files........................................................................ 106 4.1 C%u trúc th m c c a Windows 2000 .................................................................... 106 NET 3 4.2 Thi t k h th ng th m c cho ng !i dùng............................................................ 107 4.3 Qu&n lý quy n truy c p........................................................................................... 107 4.4 C%p phát h n ng ch +a (quota) ............................................................................. 111 § 5. Cài t client, Truy nh p vào m ng...................................................................... 113 5.1. H i u hành DOS................................................................................................. 113 5.2. H i u hành WINDOWS 9X ............................................................................... 116 5.3. Truy nh p vào Workstation khác trong m ng (m ng ngang hàng) ....................... 118 § 6. Qu n tr ph ng ti n l u tr ................................................................................ 118 6.1. M t s khái ni m .................................................................................................. 118 6.2. Qu&n lý +a c ng.................................................................................................... 120 § 7. Qu n tr d ch v in n trên m ng .......................................................................... 121 7.1. Nguyên lý in %n trên windows 2000 :.................................................................... 121 7.2. M t ki u c%u hình in trên m ng:............................................................................ 122 § 8. Qu n tr sao l u d li u.......................................................................................... 125 8.1. Khái ni m .............................................................................................................. 125 8.2. Sao l u h th ng .................................................................................................... 125 8.3. Sao l u d* li u...................................................................................................... 126 § 9. M t s d ch v m ng c a Windows 2000.............................................................. 127 9.1. Giao th c c%u hình máy ng (Dynamic Host Configuration Protocol -DHCP). 127 9.2. Domain Name System (DNS) ............................................................................... 130 § 10. Tích h p Novell Netware v i Windows 2000 ..................................................... 133 X.1. Kh& n,ng liên k t v i Novell Netware ................................................................. 134 10.2. G"n k t v i NWLink ........................................................................................... 134 10.3. C%u hình d'ch v c ng n i cho Novell ................................................................ 134 § 11. M t s ti n ích ....................................................................................................... 136 T I!N THU"T NG ................................................................................................ 139 TÀI LI U THAM KH O.............................................................................................. 144 NET 4 PH-N I NH.NG V/N 0 C1 B N V0 M NG MÁY TÍNH § 1. CÁC KHÁI NI M V0 M NG MÁY TÍNH 1.1 Khái ni m v m ng (Network concepts). M ng máy tính là t p h2p các máy tính và các thi t b' 2c liên k t v i nhau thông qua !ng truy n v t lý ho c lôgíc (môi tr !ng truy n thông – communication medium) và tuân theo nh*ng qui t"c truy n thông nào ó g3i là m ng máy tính. M ng máy tính 2c thi t l p có th chia s4 các tài nguyên m ng. !ng truy n (môi tr !ng truy n thông) dùng truy n d n tín hi u i n t5 (electronic signal). !ng truy n có th là h*u tuy n ho c vô tuy n. - Các qui t"c truy n thông là c# s( các máy tính có th liên l c 2c v i nhau. - Tài nguyên m ng bao g6m: thi t b' ph n c ng, d* li u và ng d ng. - Ch th làm vi c trên h th ng m ng: con ng !i 1.2 #ng d ng c a m ng máy tính trong các t ch c. M ng 2c s5 d ng ch y u chia s4, dùng chung tài nguyên, và giao ti p tr$c tuy n. Chia s4 thi t b' ngo i vi (devices): +a m ng, máy in, modem, và m t s thi t b' khác có th 2c cài t trên m ng m3i ng !i có th dùng chung các thi t b' này. Chia s4 d* li u (Data): các máy trên m ng u có th c p nh t và khai thác thông tin t7 máy ch dùng chung trên h th ng m ng. Chia s4 file (file sharing): các máy tính trên m ng có th chia s4 vi c s5 d ng các file v i nhau. Chia s4 các ng d ng: có th cài t các ng ch y trên m ng có th khai thác t7 nhi u máy trên m ng ho c thi t l p các ng d ng làm vi c theo nhóm trên m ng. H8 h2 giao ti p (liên l c) trên m ng: ch9ng h n nh g5i nh n thông i p (message), tán g u (chat - instant message), th i n t5 (e-mail); reminder, schedule,… Qu&n lý t p trung và b&o m t tài nguyên. … 1.3 M t s y u t c tr ng c a m ng !ng truy n: Là ph #ng ti n dùng truy n tín hi u i n t5 (electric signal) gi*a các nút m ng, các tín hi u này là thông tin 2c bi u th' d i d ng các xung nh'p. Tùy NET 5 theo i u ki n k: thu t ng !i ta có th s5 d ng các lo i !ng truy n khác nhau, có hai ki u !ng truy n: !ng truy n h*u tuy n: Các nút m ng 2c n i v i nhau tr$c ti p b;ng dây cáp kim lo i ho c cáp quang (fibre optic). !ng truy n vô tuy n: Các nút m ng 2c n i v i nhau thông qua các thi t b' i u ch /gi&i i u ch (modulation and demodulation) và truy n tín hi u qua sóng vô tuy n. Ki n trúc m ng (network architecture) Ki n trúc m ng máy tính (network architecture) th hi n cách th c n i các máy tính, thi t b' m ng v i nhau và t p h2p các quy t"c, quy c mà t%t c& các th$c th tham gia truy n thông trên m ng ph&i tuân theo &m b&o cho m ng ho t ng t t. Ki n trúc m ng bao g6m toàn b nh*ng thi t k và n n t&ng c a m ng. Khi nói n ki n trúc c a m ng ng !i ta mu n nói t i hai v%n là hình tr ng m ng (Network topology) và giao th c m ng (Network protocol). - Network Topology: Cách th c k t n i các máy tính v i nhau v m t hình h3c mà ta g3i là topo c a m ng. Các hình tr ng m ng c# b&n ó là: hình sao, hình bus, hình vòng. - Network Protocol: T p h2p các quy c truy n thông gi*a các th$c th truy n thông mà ta g3i là giao th c (hay nghi th c) c a m ng. Các b giao th c th !ng g p nh%t là: TCP/IP, NETBIOS, IPX/SPX, . . . H i u hành m ng H i u hành m ng là m t ph n m m h th ng m ng (Network Operating System) làm nhi m v qu&n lý các lu6ng thông tin vào ra, ki m tra và phát hi n sai sót c a thi t b', qu&n lý và phân chia tài nguyên, qu&n lý h th ng t p tin, thi hành ch b&o m t. Các ch c n,ng chính c a h i u hành m ng: + Qu&n lý ng !i dùng và các công vi c trên h th ng: H i u hành &m b&o giao ti p gi*a ng !i s5 d ng v i các ch #ng trình ng d ng, gi*a các ng d ng v i thi t b' c a h th ng. + Cung c%p các d'ch v m ng (network services) và các ti n ích (utilities) cho vi c khai thác h th ng. + B&o m t h th ng m ng. Các h i u hành m ng thông d ng hi n nay là: Windows NT, Windows 2000, Unix (Sco Unix, Digial Unix, Sun Solaris), Linux (Redhat linux, Debian Linux,..), Novell netware. Máy ch m ng(Server) và máy tr m (Workstation) - Server: Máy ch m ng th !ng là m t máy tính có c%u hình m nh, 2c cài t h i u hành m ng cùng v i các d'ch v m ng (network services) và NET 6 các ti n ích làm nhi m v cung c%p tài nguyên, d'ch v m ng t i ng !i s5 d ng và qu&n lý m ng (network supervising). - Workstation: máy thành viên trên m ng th !ng 2c ng !i s5 d ng dùng khai thác các tài nguyên và d'ch v m ng. 1.4 Phân lo i m ng máy tính. * Phân lo i m ng theo ph m vi n i máy: - M ng LAN (Local Area Network): Là m t m ng máy tính ( quy mô nh< k t n i các máy tính trong ph m vi m t v,n phòng, c# quan ho c tr !ng h3c (có bán kính c= vài tr,m mét n vài km), m ng này th !ng có t c truy n thông l n. Nó còn 2c g3i là m ng c c b . - M ng MAN (Metropolitan Area Network): Là m t m ng 2c cài t trong ph m vi m t ô th' hay trumg tâm kinh t xã h i (bán kính kho&ng 100km). - M ng WAN (Wide Area Network): Là m t m ng máy tính di n r ng có ph m vi bao trùm m t qu c gia hay l c 'a. - M ng GAL (Global Area Network): M t m ng toàn c u, k t n i các h th ng m ng trên toàn c u. * Phân lo i m ng theo cách th c khai thác/chia s4 d* li u + M ng ngang hàng (Peer-to-Peer): T%t c& các máy tính trong m ng u có vai trò nh nhau và t%t c& u có th chia s4 tài nguyên v i nhau. Các h i u hành 2c s5 d ng trong m ng ngang hàng nh : - Windows for workgroup (Windows 3.11). - Lantastic Antisoft - Windows 98/ME/2K/XP + M ng phân quy n (Client/Server): T%t c& các máy tính trong m ng (máy khách – Client) u khai thác và chia s4 tài nguyên thông qua m t máy ch ph c v (Server). Các h i u hành m ng phân quy n (client/server) ph bi n nh : - Novell NetWare (2.x / 3.x / 4.x /5.x/6.x). - Win dows NT , Windows 2000 * Phân lo i theo cách th c n i máy + i m i m (point to point) + Qu&ng bá (broadcast) * Phân lo i theo ph #ng th c chuy n m ch + Chuy n m ch kênh (Circuit Switching Network) + Chuy n m ch thông i p (Message Switching Network) + Chuy n m ch gói (Packet Switching Network) § 2. CHU$N M NG 2.1 Chu n NET 7 2.1.1 Khái ni m Trong công nghi p truy n thông, t7 lâu các chu n ó 2c ch%p nh n nh là yêu c u c n thi t qu&n lý các c tính v th t c, i n t5 và v t lý c a thi t b' truy n th ng. qua ó cho phép các thi t b' t #ng tác v i nhau. - Các u i m c a vi c xây d$ng và tuõn theo chu n: o &m b&o cho m t th' tr !ng r ng l n cho các thi t b' và ph n m m. o Cho phép các s&n ph m c a các nhà cung c%p khác nhau truyên thông 2c v i nhau - Các nh 2c i m: o Không thay i công ngh (Freeze technology) o Cú th cú nhi u chu n cho c$ng m t lo i thi t b'. Các t ch c qu c t chính, quan tr3ng trong vi c xây d$ng và a ra các chu n : - Internet Society - ISO - ITU-T (formally CCITT) … ISO (International Standards organization): là t ch c tiêu chu n qu c t làm vi c d i s$ b&o tr2 c a Liên h2p qu c v i các thành viên là các c# quan tiêu chu n qu c gia, trong ISO 2c chia thành các y ban k: thu t ph trách các l+nh v$c khác nhau. Các công trình chu n hóa sau khi 2c ISO bi u quy t thông qua s> 2c công b nh tiêu chu n qu c t chính th c (International Standard - IS). CCITT (Commite Consultatif International pour le Telegraphe et la Telephone): T ch c t v%n qu c t v i n tín và i n tho i, làm vi c d i s$ b&o tr2 c a Liên h2p qu c v i các thành viên là c# quan b u chính vi?n thông c a các qu c gia ho c các hãng xuyên qu c gia. Các tiêu chu n c a CCITT 2c coi là các khuy n ngh'. CCITT ã ban hành khuy n ngh' lo i V: liên quan n v%n truy n d* li u, lo i X: liên quan n các m ng truy n d* li u công c ng ... S$ t6n t i c a c& hai t ch c gi&i thích cho s$ giao thoa gi*a các ch c n,ng x5 lý và truy n tin trong các ng d ng vi?n thông-tin h3c. IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) Vi n k: thu t i n t5, m t t ch c a ra các chu n c th c a m ng. ANSI (American National Standards Institute): là t ch c c a các nhóm doanh nghi p và công nghi p M:, chuyên phát tri n các tiêu chu n th #ng m i và truy n thông: mã, b&ng ch* cái, l 2c 6 tín hi u. NET 8 Common Open Software Environment (COSE): Môi tr !ng chung cho ph n m m m( Open Software Foundation (OSF): c# s( ph n m m m( SQL Access Group (SAG): Nhóm truy c p ngôn ng* h h i tho i v i t ng th i c a m t máy khác. Các qui t"c và qui c 2c dùng trong vi c h i tho i ó 2c g3i là giao th c (protocol) c a m c i. Gi*a m8i c p t ng k nhau t6n t i m t giao di n (interface) xác 'nh các thao tác và các d'ch v mà t ng d i cung c%p cho t ng trên. M8i t ng s> truy c p v i t ng trên và d i nó thông qua các i m truy c p d'ch v (Service Access Point -SAP). Trong th$c t d* li u không 2c truy n tr$c ti p t7 t ng th i c a c a máy này sang t ng th i c a máy khác (riêng t ng 1 d* li u truy n tr$c ti p). M8i t ng chuy n d* li u và thông tin i u khi n xu ng t ng ngay d i nó và ti p t c cho n t ng 1. ) t ng 1 s> có !ng truy n thông v t lý t i t ng th%p nh%t c a máy t #ng ng và t7 ó d* li u và thông tin i u khi n l i 2c truy n ng 2c lên các t ng trên. Nh v y ( các t ng trên t ng 1 s> ch xác 'nh các !ng NET 10 truy n LOGIC t i t ng t #ng ng c a các máy khác. ( !ng t nét bi u th' !ng truy n LOGIC, !ng li n nét bi u th' !ng truy n v t lý). Ví d : Gi& s5 có 2 máy A và B c n truy n d* li u cho nhau. (Gi& thi t d* li u 2c t o ra t i t ng ng d ng - t ng 7 - c a máy A). Thông tin xu%t phát t7 m c 7 c a máy A chuy n t i m c 6 bao g6m thông tin c a m c 7 c ng v i ph n Header c a m c sáu. C nh v y cho n m c 1 và 2c chuy n ra !ng truy n. Thông tin nh n 2c ( m c 1 c a máy B 2c ki m tra ph n Header c a chính m c 1 n u úng thì ph n Header s> 2c c"t b< và chuy n ph n còn l i lên m c 2 c a máy B. N u ki m tra ph n Header không úng thì s> báo l i cho máy A truy n l i. Quá trình c ti p t c nh v y cho t i m c 7 c a máy B. !ng truy n d* li u trong OSI: Sending Process Application Receiving Process Data Application Application protocol PDU Presentation Presentation Presentation protocol AH Session Session protocol PH Transport Network Transport protocol Data Link Network protoc Physica PDU PDU SH Transport Network PDU TH Data Link PDU ol Data link NH protocol Bits Physica PDU Bits Actual data transmission path Physical medium T%ng 1 (physical - v t lý): NET Session 11 DT T ng này không xác 'nh rõ ph #ng tiên v t lý nh ng nó v n nêu rõ nh*ng yêu c u v nh*ng ph #ng tiên k: thu t c n thi t trên ph #ng di n v t lý (ch9ng h n các cable m ng phù h2p chu n IEEE 802.2). Cung c%p các ph #ng ti n i n, c# hàm và th t c kh(i ng, duy trì và h y b< các liên k t v t lý cho phép truy n các dòng d* li u ( d ng bit. T ng physical 'nh ngh+a cách k t n i dây cáp v i card m ng, ví d nó 'nh rõ b n i có bao nhiêu chân, k: thu t truy n nào 2c dùng g5i d* li u lên cáp m ng. T ng này ch'u trách nhi m truy n d* li u theo mã nh' phân, nó 'nh rõ mã hóa d* li u và s$ 6ng b hóa bit, b&o &m r;ng khi máy ngu6n g5i bít 1, máy ích s> nh n 2c bít 1. Các thành ph n ho t ng ( t ng v t lý: B chuy n ti p (repeater), là m t thi t b' m ng nó l p l i tín hi u t7 m t c ng r6i chuy n ti p n nh*ng c ng khác. Nó không l3c ho c di?n gi&i i u gì mà ch l p l i khuy ch i tín hi u truy n trên m ng (Amplifiy signal – khuy ch i tín hi u). Do vâyh các thi t b' lo i này th !ng khu ch i c& tín hi u nhi?u (noise signal) . T%ng 2 (data link - liên k t d* li u): T ng này làm nhi m v nh n nh n d* li u t7 t ng m ng (network layer) r6i chia thành các khung d* li u (data frame) và g5i n t ng v t lý (physical layer). T i u nh n, t ng này óng gói d* li u thô (ch a x5 lý) t7 t ng physical thành t7ng khung d* li u. T i t ng này có th$c hi n vi c i u khi n lu6ng, c"t/h2p d* li u và phát hi n sai sót. Tóm l i t ng data link ch'u trách nhi m chuy n khung d* li u không l8i t7 nút m ng này sang nút m ng khác thông qua t ng physical. Thông th !ng khi g5i m t khung d* li u nó ch! tín hi u báo nh n t7 nút nh n. T ng data link c a nút nh n s> dò tìm b%t c v%n nào có th x&y ra trong quá trình truy n. Khung d* li u nào không 2c báo nh n ho c b' h t n trong quá trình truy n s> b' g5i tr& l i. T ng data link 2c chia làm 2 l p ph là: - i u khi n truy nh p ph #ng ti n (Media Access Control – MAC): l p ph MAC i u khi n vi c truy nh p thi t b', ph #ng ti n truy n thông truy n d* li u t7 t ng MAC c a thi t b' này sang t ng MAC c a thi t th' kia (ch9ng h n card m ng). C th t ng MAC s> qu&n lý các thi t b' m ng truy c p vào môi tr !ng truy n thông, cung c%p 'a ch (MAC Address) liên l c gi*a các thi t b' trên m ng. - i u khi n liên k t logic (Logical Link Control – LLC): t ng này làm nhi m v giao ti p v i tâng trên, ki m soát lu6ng và l8i, thi t l p và duy trì liên k t gi*a các th$c th tham gia truy n thông. Thành ph n ho t ng: NET 12 C u n i (bridge - thi t b' m ng t i t ng liên k t d* li u): Bridge làm nhi m v chuy n các khung d* li u (data frame) t7 m ng này sang m ng khác (c u n i gi* các m ng). Nh! vi c ki m tra 'a ch MAC t i t ng liên k t d* li u n n nó có th phát hi n ra ích n c a khung d* li u là n;m trong m ng hay ngoài m ng d$a vào m t b&ng 'a ch MAC (MAC Address table) c a các nút (Node) trong m ng. Khi m t khung d* li u n, Bridge ki m tra 'a ch ích c a khung và a khung n m ng ch a thi t b' ích ho c nút ích. N u nút ích ( cùng m ng v i nút ngu6n bridge s> không a n các m ng khác. N u c u không tìm 2c 'a ch ích, nó a khung n t%t c& các m ng tr7 m ng ngu6n. T%ng 3 (network - m ng): T ng m ng 2c hình thành nh;m &m b&o trao i thông tin gi*a các m ng con trong m t h th ng m ng l n. T ng này quy t 'nh !ng i cho các gói s li u, kh& n,ng 'nh tuy n d$a trên c# ch ánh 'a ch th ng nh%t mà l p m ng qui 'nh cho các nút m ng. Ngoài ra nó còn ki m soát dòng d* li u trên các tuy n tránh t"c ngh>n ho c m%t mát thông tin. Tóm l i t ng này ph trách nh*ng vi c sau: - Ch3n !ng i, cung c%p 'a ch . - Ki m soát l8i và thông l 2ng. - Chuy n m ch và d3n !ng. - Chia thông tin l i thành t7ng bó và l$a ch3n !ng i n ích cho t7ng bó khác nhau sao cho th!i gian truy n tin là ng"n nh%t và tin c y nh%t. - H2p nh%t các bó thông tin t i nút nh n. T ng này ph trách vi c thi t l p các tuy n !ng gi*a các nút m ng khác nhau. Chính nh! t ng này mà các m ng l"p theo các chu n khác nhau có th liên k t v i nhau. * 'nh 'a ch trên t ng m ng: T ng m ng làm nhi m v ánh 'a ch các máy tham gia truy n thông trên m ng. 'a ch này ch là 'a ch Logic thay th cho các 'a ch v t lý, vì trong các m ng l n vi c s5 d ng 'a ch ch v t lý là không th$c t , không áp ng 2c yêu c u truy n tin. T ng m ng s5 d ng 'a ch logic 'nh tuy n (Router) và l3c b< gói tin (packet filter). * Phân ph i gói tin: M t gói tin 2c g5i t7 m t ph n trên m ng c a máy ngu6n và i theo nhi u con !ng khác nhau c a m ng n máy ích. T ng m ng s> giám sát quá trình ch3n !ng truy n và phân ph i gói tin qua m ng. * Các k: thu t chuy n m ch c# b&n: chuy n m ch kênh (Circuit switching), chuy n m ch thông i p (Message switching), chuy n m ch gói (Packet switching). + Chuy n m ch kênh (Circuit switching): Khi có hai nút c n truy n thông v i nhau thì gi*a chúng s> thi t l p m t kênh c 'nh và duy trì k t n i ó cho t i khi hai bên ng"t liên l c. Các d* li u ch truy n i theo con !ng c 'nh ó. K: thu t này cung c%p cho các thi t b' m t b,ng t n xác 'nh. Ph #ng pháp này NET 13 có u i m là !ng truy n thông su t, t c n 'nh. Nh ng c@ng có các nh 2c i m nh quá trình thi t l p s$ k t n i thi t b' ch m, !ng truy n b' chi m gi* ngay c& khi không có d* li u truy n qua d n n lãng phí !ng truy n. + K: thu t chuy n thông i p (Message switching): thông i p là m t #n v' d* li u c a ng !i s5 d ng có khuôn d ng 2c quy 'nh tr c. M8i thông i p tin có ch a các thông tin i u khi n trong ó ch rõ ích c n truy n t i c a thông i p. C,n c vào thông tin i u khi n này mà m8i nút trung gian có th chuy n b&n tin t i nút k ti p trên con !ng d n t i ích c a b&n tin. K: thu t này có th dùng chung kênh d* li u nâng cao hi u su%t s5 d ng gi&i t n, có kh& n,ng l u tr* b&n tin n khi có kênh truy n vì v y gi&m m t ùn t"c trên m ng. Tuy nhiên nh 2c i m chính c a nó là không phù h2p v i các ng d ng th$c t nh truy n d* li u,truy n thanh. + K: thu t chuy n m ch gói (Packet switching): ( ây b&n tin ho c thông i p 2c chia ra thành nhi u gói nh< h#n 2c g3i là các gói tin (packet/diagram) có khuôn d ng qui 'nh tr c. M8i gói tin c@ng ch a các thông tin i u khi n, trong ó có 'a ch ngu6n (ng !i g5i) và 'a ch ích (ng !i nh n) c a gói tin. Các gói tin c a cùng m t tin báo có th 2c g(i i qua m ng t i ích theo nhi u con !ng khác nhau. Chuy n m ch gói không l u tr* gói tin lâu (ví kích th c packet < mesage) nên tuy n !ng c a gói tin qua m ng s> nhanh và hi u qu& h#n so v i k: thu t chuy n m ch tin. * Lo i giao th c: T ng m ng trong mô hình OSI xác 'nh 'nh tuy n các gói tin t7 máy ngu6n n máy ích qua nhi u m ng khác nhau. Trong t ng này s5 d ng hai lo i giao th c c# b&n truy n tin là: Giao th c h ng k t n i (Connection Oriented ) và Giao th c không h ng k t n i (Connectionless). + Giao th c h ng k t n i (Connection Oriented): Trong giao th c bao gi! c@ng thi t l p k t n i (Connection) tr c khi truy n s li u, t c là gi*a nút ích và nút ngu6n s> thi t l p m t liên k t logic truy n s li u (phân ph i các m t cách có th c t$ các gói tin qua kênh logic này và có báo nh n &m b&o d* li u n ích m t cách tin c y). + Giao th c không h ng k t n i (Connectionless): Trong giao th c này vi c phân ph i các gói tin d$a vào 'a ch ích mà không thi t l p k t n i (connectionless) và báo nh n. (t c là nút phân ph i gói tin không bi t 2c gói tin phát i có n ích hay không). * Thành ph n ho t ng: B 'nh tuy n (router) thi t b' m ng ho t ng t i t ng m ng. B 'nh tuy n t i t ng m ng d$a vào b&ng 'nh tuy n (routing table) l$a ch3n !ng i phù h2p cho gói tin nh n 2c. Các b&ng 'nh tuy n có th t+nh (static) ho c ng (dynamic). T%ng 4 (transport - giao v n, v n chuy n): NET 14 Trong mô hình tham chi u th !ng chia ra 3 t ng cao (Application, Presentation,Session) và 4 t ng th%p (Transport, Network, Data link, Physical). Các t ng th%p quan tâm n vi c áp ng vi c truy n s li u gi*a các h th ng cu i (end systems) qua #h #ng ti n truy n thông, còn t ng cao t p trung áp ng các yêu c u c a ng d ng và ng !i s5 d ng. T ng giao v n là t ng cao nh%t c a nhóm các t n th%p, nó ph trách vi c l u chuy n thông tin trên m ng m t cách “trong su t” i v i các t ng cao. Do ó các tính n,ng m c này ph&i &m b&o là: + Ki m soát vi c truy n s li u t7 nút t i nút (end to end): . 6ng nh%t m t nút b;ng m t 'a ch duy nh%t. . Nh n bi t m ng và ho t ng 2c v i c& m ng h ng k t n i (Connection oriented) và c& không h ng k t n i (Connectionless). . Ph&i nh n bi t 2c ch%t l 2ng d'ch v (Quality of Service – QoS) c a ng !i s5 d ng và kh& n,ng cung c%p d'ch v c a t ng bên d i. + Kh"c ph c sai sót: Trong quá trình truy n c li u có th x&y ra sai sót thì t ng giao v n ph&i có kh& n,ng kh"c ph c các sai sót ó b;ng các c# ch báo nh n và truy n l i các gói tin (packet/diagram). + Ghép kênh, c"t/h2p d* li u n u c n: Kh i l 2ng d* li u truy n có th l n ho c nh<, !ng truy n có th nhi u ho c ít, Vì v y t ng giao v n ph&i có kh& n,ng c"t/ h2p d* li u t i u g5i/nh n và phân kênh/h2p kênh khi c n thi t (TDM – Time Division Multiplexing, FDM – Frequency Division Multiplexing). T%ng 5 (Session – T ng phiên): T ng phiên là t ng th%p nh%t trong các t ng cao, nó áp ng các yêu c u c a ng !i dùng ph c v cho các ng d ng trên m ng thông qua các ph #ng ti n truy n thông cung c%p b(i nhóm các t ng th%p. T ng phiên cho phép ng !i s5 d ng ti p xúc v i nhau qua m ng. Do ó nhi m v ch y u là qu&n lý các cu c ti p xúc (giao d'ch) gi*a ng !i s5 d ng trên m ng t o, duy trì hay h y b< các cu c ti p xúc ó. (t ng này ch y u là thi t l p giao d'ch gi*a các ng d ng trong m ng). T ng phiên thi t l p các giao d'ch gi*a các nút m ng. M t giao d'ch ph&i 2c thi t l p tr c khi truy n d* li u trên m ng. T ng phiên ph&i &m b&o cho các giao d'ch 2c thi t l p và duy trì úng qui 'nh. Kh(i t o cho các giao d'ch u cu i. 6ng b và 6ng b l i vi c truy n thông tin. i u khi n h i tho i. M t s d'ch v c a t ng phiên: - Thi t l p m t liên k t v i m t ng !i s5 d ng ( t ng phiên khác, trao i d* li u v i ng !i s5 d ng ó m t cách ông b , và huA b< li n k t m t cách có tr t t$ khi không dùng n n*a. - Th #ng l 2ng v vi c dùng các th4 bài (token) trao i d* li u, 6ng b hoá và h y b< liên k t, s"p x p ph #ng th c trao i d* li u + Half-duplex + Full-duplex NET 15 - Thi t l p các i m 6ng b hoá trong các h i tho i và khi x y ra s$ c có th khôi ph c l i vi c h i tho i b"t u t7 m t i m 6ng b hoá ã tho& thu n. - Ng"t m t h i tho i và khôi ph c l i h i tho i sau ó t7 m t i m xác 'nh tr c. T%ng 6 (presentation - trình bày): T ng trình bày ch'u trách nhi m bi u di?n thông tin, chuy n i d* li u g5i i trên m ng t7 m t lo i bi u di?n này sang m t lo i bi u di?n khác. Ch9ng h n nh các k: thu t nén d* li u tr c khi truy n i, sau ó nh n 2c và khôi ph c tr( l i. T ng trình bày c@ng là t ng có th dùng k: thu t mã hoá xáo tr n d* li u tr c khi truy n i và gi&i mã sau khi nh n l i nh;m &m b&o vi c b&o m t và an toàn s li u trên !ng truy n. T ng này c@ng &m b&o cho các h th ng cu i thuy n thông 2c v i nhau ngay c& khi chúng s5 d ng các bi u di?n d* li u khác nhau. làm 2c i u ó nó cung c%p m t bi u di?n chung dùng trong truy n thông và cho phép chuy n i t7 bi?u di?n c c b sang bi u di?n chung ó. B T6n t i 3 d ng cú pháp thông tin 2c trao i gi*a các th$c th ng d ng, ó là: + Cú pháp dùng b(i th$c th ng d ng Ngu6n + Cú pháp dùng b(i th$c th ng d ng ích + Cú pháp 2c dùng gi*a các th$c th t ng trình di?n. * D'ch v c a t ng Phiên: T ng phiên có hai lo i d'ch v c# b&n - D'ch v lo i th nh%t: dùng bi u di?n d* li u c a ng !i dùng (d* li u c c b ) thành d ng d* li u chung. Các nhi m v c a lo i 1: + Th #ng l 2ng v cú pháp truy n: v i m8i ki u d* li u ng !i dùng cho tr c, m t cú pháp truy n 2c th #ng l 2ng. + Chuy n i: d* li u cung c%p b(i ng !i s5 d ng 2c chuy n i thành bi u di?n theo cú pháp truy n truy n i; ng 2c l i, d* li u nh n 2c s> 2c chuy n i t7 bi u di?n theo cú pháp truy n sang bi u di?n c a ng !i s5 d ng. - D'ch v lo i th hai: cho phép các th$c th ng d ng có th s5 d ng các d'ch v t ng phiên qu&n lý h i tho i. T%ng 7 (application - ng d ng): Là t ng cao nh%t c a mô hình OSI, t ng ng d ng trên gi&i quy t các k: thu t mà các ch #ng trình ng d ng có th trao i v i m ng. T ng này ph c v tr$c ti p cho ng !i s5 d ng trên m ng v i các d'ch v m ng và ph #ng ti n c n thi t truy c p môi tr !ng OSI. 2.3 Mô hình tham chi u TCP/IP NET 16 B giao th c TCP/IP ph th5 truy n i khi nào m ng ang th ng. Khi các thi t b' truy n i, chúng ti p t c xem xét r;ng nó có x&y ra xung t hay không. Khi có xung t x&y ra, t%t c& các thi t b' u ng7ng truy n và g5i m t tín hi u “jamming” giúp thông báo t%t c& các tr m khác v s$ xung t này. Sau ó m8i thi t b' ch! m t kho&ng th!i gian ng u nhiên tr c khi truy n th5 l i. IEEE 802.4 (Token Bus): Tiêu chu n này 'nh ra m t m ng v i các giao th c BUS v t lý mà i u khi n s$ truy c p các ph #ng ti n v i m t c# c%u d%u hi u. Tiêu chu n này 2c thi t k áp ng nhu c u c a h th ng t$ ng công nghi p, tiêu chu n này ít 2c s5 d ng. IEEE 802.5 (Token ring): Tiêu chu n này b"t ngu6n t7 IBM, m ng này dùng c%u trúc ring topology và i u khi n ph #ng ti n d$a theo vòng IEEE 802.6 (Metropolitan Area Network - MAN): Tiêu chu n này 'nh ngh+a m t tiêu chu n MAN g3i là Distributed Queue Dual-Bus (DQDB), DQDB thích h2p v i vi c truy n d* li u, gi3ng nói và video. M ng này d$a vào dây cáp quang trong bus topology hai hàng, kh& n,ng t&i trên m8i bus u 2c i u khi n nhi u chi u, tiêu chu n này ít 2c s5 d ng. IEEE 802.7 (Broadband Technical Advisory Group): Tiêu chu n này giúp gi&i quy t nh*ng gi&i pháp v b,ng t n r ng tích h2p trong môi tr !ng m ng, tiêu chu n này hi n v n ang 2c phát tri n. IEEE 802.8 (Fiber Optic Technical Advisory Group): Tiêu chu n này gi&i quy t các ph #ng pháp b xung k: thu t cáp quang vào trong môi tr !ng m ng. IEEE 802.9 (Integrated Data and Voice Networks): Tiêu chu n này h8 tr2 kênh truy n b%t 6ng b 10 Mbps cùng v i kênh 9664 Kbps dành cho dòng d* li u riêng bi t. Tiêu chu n này 2c g3i là Isochromous Ethernet (IsoEnet). NET 20