Lêi nãi ®Çu
Trong cuéc sèng con ngêi lu«n gÆp ph¶i nhiÒu lo¹i rñi ro, mét trong nh÷ng
lo¹i rñi ro thêng nhËt mµ con ngêi gÆp ph¶i thêng ngµy lµ èm ®au bÖnh tËt, tõ ®ã
ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. Do ®ã viÖc ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi
chÝnh cho viÖc chi tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh lµ rÊt quan träng ®èi
víi tÊt c¶ mäi ngêi trong x· héi. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× c¸c kho¶n chi phÝ kh¸m ch÷a
bÖnh cña ngêi bÖnh còng kh«ng cßn ®îc bao cÊp miÔn phÝ nh tríc ®©y n÷a.
MÆt kh¸c khi thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi vÒ kinh tÕ x· héi, kh¶ n¨ng bao
cÊp cña Nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn kh¸m ch÷a bÖnh kh«ng cßn phï hîp n÷a.
Do vËy, BHYT ra ®êi theo NghÞ ®Þnh 229/H§BT ngµy 15/08/1992 chÝnh lµ ph¬ng thøc trî gióp h÷u hiÖu nhÊt ®èi víi ngêi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro åm ®au
bÖnh tËt víi ®iÒu kiÖn cã tham gia BHYT.
Víi c¬ chÕ huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸ nh©n, tËp thÓ vµ cña c¶ céng ®ång
x· héi ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh nªn nguån quü phôc vô cho c«ng t¸c kh¸m ch÷a
bÖnh. Tõ ®iÒu nµy cho thÊy, nguån thu BHYT ®Ó h×nh thµnh nªn quü lµ rÊt quan
träng nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh vµ quan träng h¬n
n÷a nã cßn quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña chÝnh s¸ch nµy. Do vËy trong qu¸
tr×nh thùc tËp ë Phßng Khai Th¸c - BHYT Hµ néi, víi tinh thÇn muèn hiÓu s©u
h¬n vÒ nguån thu còng nh c«ng t¸c huy ®éng nguån thu ë t¹i c¬ quan trªn ®Þa
bµn thµnh phè t«i ®· chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng t×nh h×nh thu B¶o hiÓm y tÕ vµ
mét sè biÖn ph¸p nh»m t¨ng nguån thu ë B¶o hiÓm y tÕ Hµ néi”.
KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn sau:
Lêi nãi ®Çu.
PhÇn I : Kh¸i qu¸t chung vÒ BHYT.
PhÇn II : Thùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng nguån thu ë BHYT Hµ néi.
PhÇn III : Mét sè vÊn ®Ò tån t¹i vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng nguån
thu cho BHYT Hµ néi.
KÕt luËn.
Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ tr×nh ®é, kinh nghiÖm b¶n th©n, ch¾c ch¾n
chuyªn ®Ò nµy sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c
thÇy c«, quý c¬ quan vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn thªm kiÕn thøc
cña m×nh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TS. M¹c V¨n TiÕn vµ c¸c anh chÞ
1
ë Phßng Khai Th¸c - B¶o hiÓm y tÕ Hµ néi ®· t©n t×nh híng dÉn t«i hoµn thµnh
chuyªn ®Ò nµy.
2
PhÇn I: Kh¸i qu¸t chung vÒ BHYT
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña BHYT.
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña BHYT.
Con ngêi trong cuéc sèng, còng nh trong qu¸ tr×nh lao ®éng lu«n ph¶i chÞu
¶nh hëng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña m«i trêng xung quanh. Sù t¸c ®éng nµy bao
gåm c¸c ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ. Trong thêi ®¹i c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
ho¸, loµi ngêi l¹i chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng thø do chÝnh m×nh g©y ra, ®ã lµ nÒn
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· ph¸ vì m«i trêng sinh th¸i do chÊt th¶i tõ c¸c khu c«ng
nghiÖp t¹o ra. Thªm vµo ®ã lao ®éng kh«ng cßn ®¬n thuÇn lµ mét hµnh vi cã ý
thøc cña con ngêi, kh«ng chÞu bÊt cø mét ¶nh hëng hay t¸c ®éng nµo kh¸c, mµ ë
nhiÒu n¬i, nhiÒu ngêi ®· ph¶i lµm viÖc ë nh÷ng m«i trêng nguy hiÓm, ®éc h¹i.
M«i trêng xung quanh cã t¸c ®éng lín ®Õn søc khoÎ cña con ngêi, nªn èm ®au
bÖnh tËt lµ khã ai tr¸nh khái.
§Æc biÖt ë níc ta, hËu qu¶ do chiÕn tranh ®Ó l¹i lµ rÊt nÆng nÒ tõ ®ã ¶nh hëng lín ®Õn søc khoÎ cña nh©n d©n. ChÝnh v× vËy mµ nhu cÇu ®îc ch¨m sãc søc
khoÎ, b¶o vÖ søc khoÎ lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu cña mäi ngêi d©n trong céng ®ång
x· héi. X· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu nµy cµng t¨ng lªn. Tuy vËy khi èm
®au kh«ng ph¶i ai còng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ kh¸m ch÷a
bÖnh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi nghÌo. V× vËy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· x¸c ®Þnh
BHYT lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh ho¹t ®éng cã b¶n chÊt nh©n v¨n, nh©n ®¹o
cÇn ph¶i ®îc triÓn khai.
Trong ®iÒu kiÖn khoa häc kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i, ngµnh y tÕ còng ®·
cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn lín, ®i s¸t víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, do
®ã mµ ph¬ng tiÖn kh¸m ch÷a bÖnh ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ ®¾t tiÒn. HÖ thèng dÞch
vô ®îc n©ng cÊp, ®éi ngò c¸n bé y tÕ ®îc ®µo t¹o ngµy mét chu ®¸o h¬n, lµnh
nghÒ h¬n, tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ vµ hÖ thèng y tÕ ngµy cµng chÆt chÏ h¬n, tõ
®ã lµm cho chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh t¨ng lªn rÊt nhiÒu. §Æc biÖt, ngµy nay y häc
®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nhiÒu lo¹i thuèc ®Æc trÞ ra ®êi, nªn viÖc ch¨m sãc søc
khoÎ vµ ch÷a bÖnh ngµy cµng ®¾t ®á. T×nh tr¹ng nµy lµm cho mét bé phËn lín
d©n c kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶ khi èm ®au, bÖnh tËt, buéc ph¶i cã sù hç trî cña
BHYT.
MÆt kh¸c khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh
thêng ®¾t ®á, cã thÓ nãi lµ cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c dÞch vô x· héi. Khi kh«ng
may bÞ èm ®au bÖnh tËt bÊt ngê, ®¹i ®a sè ngêi d©n kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh
®Ó b¶o vÖ søc khoÎ cña m×nh còng nh gia ®×nh. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù cÇn thiÕt
ph¶i cã mét gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn vµ B¶o hiÓm y tÕ ra ®êi trªn c¬
së ®ã.
3
H¬n n÷a nÒn kinh tÕ t¨ng trëng, ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®îc n©ng cao,
tuæi thä cña ngêi d©n ngµy cµng ®îc t¨ng lªn, c¬ cÊu d©n sè ®îc chuyÓn dÞch
theo chiÒu híng sè ngêi giµ nhiÒu lªn, lµm cho nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh kh«ng
ngõng t¨ng lªn. V× vËy hÖ thèng kh¸m ch÷a bÖnh, c¬ së vËt chÊt y tÕ cha ®¸p
øng næi, ®Æc biÖt ng©n s¸ch Nhµ níc kh«ng thÓ tho¶ m·n ®îc nhu cÇu nµy.
ChÝnh v× thÕ chØ cã BHYT míi ®¸p øng ®îc víi tÝnh chÊt huy ®éng sù ®ãng gãp
cña sè ®«ng ngêi khoÎ m¹nh ®Ó bï ®¾p cho sè Ýt ngêi èm ®au, gióp c¸c gia ®×nh,
doanh nghiÖp th¸o gì ®îc khã kh¨n.
ë níc ta ®· cã mét thêi gian dµi, Nhµ níc dïng tiÒn tõ ng©n s¸ch ®Ó lo viÖc
ch÷a bÖnh cho nh©n d©n. §Õn nay kh¶ n¨ng ®ã rÊt h¹n chÕ v× nhu cÇu ch÷a bÖnh
ngµy cµng t¨ng, chi phÝ y tÕ ngµy cµng ®¾t, trong khi ®ã c¬ së vËt chÊt ngµnh y
tÕ ngµy cµng gi¶m sót, cÇn ph¶i söa ch÷a còng nh cÇn cã thªm c¸c ph¬ng tiÖn ®Ó
®iÒu trÞ h÷u hiÖu.
ViÖc thu mét phÇn viÖn phÝ trong nh÷ng n¨m qua kh«ng nh÷ng kh«ng ®ñ
chi phÝ cho ngµnh y tÕ, v× møc thu ®îc lµ qu¸ Ýt so víi thùc chi kh¸m ch÷a bÖnh,
mµ cßn t¹o ra sù bÊt c«ng míi, g©y khã kh¨n cho ngêi nghÌo. §Ó kh¾c phôc
tõng bíc nh÷ng ®iÒu cha tèt trong viÖc thu viÖn phÝ cÇn ph¶i sím tæ chøc thùc
hiÖn BHYT.
Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, BHYT ra ®êi lµ tèi cÇn thiÕt v× nã ®¸p øng ®îc
nguyÖn väng cña ®¹i ®a sè ngêi d©n trong x· héi.
2. Vai trß vµ tÇm quan träng cña BHYT.
BHYT lµ mét chÝnh s¸ch x· héi do nhµ níc tæ chøc thùc hiÖn, nh»m huy
®éng sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng, c¸c tæ chøc vµ c¸
nh©n cã nhu cÇu ®îc b¶o hiÓm, tõ ®ã h×nh thµnh nªn mét quü vµ quü nµy sÏ ®îc
dïng ®Ó chi tr¶ chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh, khi mét ngêi nµo ®ã kh«ng may m¾c
ph¶i bÖnh tËt mµ hä cã tham gia BHYT.
MÆc dï ë mçi níc kh¸c nhau th× sÏ cã c¸c h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau, cã
níc tæ chøc ®éc lËp víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c, cã níc l¹i coi ®©y lµ mét trong
nh÷ng chÕ ®é cña BHXH. ë níc ta BHYT ®· x¸c nhËp vµo BHXH kÓ tõ ngµy
24/01/2002. Nhng mÆc dï ®îc tæ chøc nh thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a, th× BHYT vÉn
cã vai trß riªng biÖt mang tÝnh x· héi réng r·i nh sau:
+ Thø nhÊt BHYT chÝnh lµ biÖn ph¸p ®Ó xo¸ ®i sù bÊt c«ng gi÷a ngêi giµu
vµ ngêi nghÌo, ®Ó mäi ngêi cã bÖnh ®Òu ®îc ®iÒu trÞ víi ®iÒu kiÖn hä cã tham
gia BHYT. Víi BHYT, mäi ngêi sÏ ®îc b×nh ®¼ng h¬n, ®îc ®iÒu trÞ theo bÖnh,
®©y lµ mét ®Æc trng u viÖt cña BHYT. BHYT mang tÝnh nh©n ®¹o cao c¶ vµ ®îc
x· héi ho¸ theo nguyªn t¾c “Sè ®«ng bï sè Ýt”. Sè ®«ng ngêi tham gia ®Ó h×nh
thµnh quü vµ quü nµy ®îc dïng ®Ó chi tr¶ chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho mét sè Ýt
ngêi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro bÖnh tËt. Tham gia BHYT võa cã lîi cho m×nh,
4
võa cã lîi cho x· héi. Sù ®ãng gãp cña mäi ngêi chØ lµ ®ãng gãp phÇn nhá so
víi chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh khi hä gÆp ph¶i rñi ro èm ®au, thËm chÝ sù ®ãng gãp
cña c¶ mét ®êi ngêi còng kh«ng ®ñ cho mét lÇn chi phÝ khi m¾c bÖnh hiÓm
nghÌo. Do vËy sù ®ãng gãp cña céng ®ång x· héi ®Ó h×nh thµnh nªn quü BHYT
lµ tèi cÇn thiÕt vµ ®îc thùc hiÖn theo ph¬ng tr©m: “M×nh v× mäi ngêi, mäi ngêi
v× m×nh”, khi khoÎ th× ®Ó hç trî ngêi èm ®au, khi kh«ng may èm ®au th× ta l¹i
nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña céng ®ång, ®iÒu nµy ®· thùc sù mang l¹i sù c«ng
b»ng trong kh¸m ch÷a bÖnh.
+ Thø hai: BHYT gióp cho ngêi tham gia kh¾c phôc khã kh¨n còng nh æn
®Þnh vÒ mÆt tµi chÝnh khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro èm ®au. Nhê cã BHYT, ngêi d©n sÏ an t©m ®îc phÇn nµo vÒ søc khoÎ còng nh kinh tÕ, bëi v× hä ®· cã mét
phÇn nh lµ quü dù phßng cña m×nh giµnh riªng cho vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ,
®Æc biÖt víi nh÷ng ngêi nghÌo ch¼ng may m¾c bÖnh. Nh vËy BHYT ra ®êi cã t¸c
dông kh¾c phôc hËu qu¶ vµ kÞp thêi æn ®Þnh ®îc cuéc sèng cho ngêi d©n khi hä
bÞ èm ®au, t¹o cho hä mét niÒm l¹c quan trong cuéc sèng, tõ ®ã gióp hä yªn t©m
lao ®éng s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho chÝnh b¶n th©n hä vµ sau ®ã lµ cho
x· héi, gãp phÇn ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña x· héi.
+ Thø ba: B¶o hiÓm y tÕ ra ®êi cßn gãp phÇn gi¸o dôc cho mäi ngêi d©n
trong x· héi vÒ tÝnh nh©n ®¹o theo ph¬ng ch©m: “L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch”, ®Æc biÖt
lµ gióp gi¸o dôc cho trÎ em ngay tõ khi cßn nhá tuæi vÒ tÝnh céng ®ång th«ng
qua lo¹i h×nh BHYT häc sinh - sinh viªn.
+ Thø t: BHYT lµm t¨ng chÊt lîng kh¸m ch÷a bÖnh vµ qu¶n lý y tÕ th«ng
qua ho¹t ®éng quü BHYT ®Çu t. Lóc ®ã trang thiÕt bÞ vÒ y tÕ sÏ hiÖn ®¹i h¬n, cã
kinh phÝ ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i thuèc ®Æc trÞ ch÷a bÖnh hiÓm nghÌo, cã ®iÒu kiÖn
n©ng cÊp c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh mét c¸ch cã hÖ thèng vµ hoµn thiÖn h¬n,
gióp ngêi d©n ®i kh¸m ch÷a bÖnh ®îc thuËn lîi. §ång thêi ®éi ngò c¸n bé y tÕ
sÏ ®îc ®µo t¹o tèt h¬n, c¸c y, b¸c sü sÏ cã ®iÒu kiÖn n©ng cao tay nghÒ, tÝch luü
kinh nghiÖm, cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc h¬n, dÉn ®Õn sù qu¶n lý dÔ dµng
vµ chÆt chÏ h¬n trong kh¸m ch÷a bÖnh.
+ Thø n¨m: BHYT cßn cã t¸c dông gãp phÇn gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng©n
s¸ch Nhµ níc. HiÖn nay kinh phÝ cho y tÕ ®îc cÊu thµnh chñ yÕu tõ 4 nguån:
- Tõ ng©n s¸ch Nhµ níc.
- Tõ quü BHYT.
- Thu mét phÇn viÖn phÝ vµ dÞch vô y tÕ.
- TiÒn ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc quÇn chóng, cña c¸c tæ chøc tõ thiÖn vµ
viÖn trî quèc tÕ.
Trong bèn nguån trªn tõ khi cha cã BHYT th× nguån do ng©n s¸ch Nhµ n¬c
cÊp lµ chñ yÕu. Do vËy BHYT ra ®êi ®· thùc sù gãp phÇn gi¶m bít g¸nh nÆng
cho ng©n s¸ch Nhµ níc.
5
+ Thø s¸u: ChØ tiªu phóc lîi x· héi trong mçi níc còng biÓu hiÖn tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña níc ®ã. Do vËy, BHYT lµ mét c«ng cô vÜ m« cña Nhµ níc ®Ó thùc
hiÖn tèt phóc lîi x· héi, ®ång thêi t¹o nguån tµi chÝnh hç trî, cung cÊp cho ho¹t
®éng ch¨m sãc søc khoÎ cña ngêi d©n.
+ Thø b¶y: BHYT cßn gãp phÇn ®Ò phßng vµ h¹n chÕ nh÷ng bÖnh hiÓm
nghÌo theo ph¬ng ch©m “Phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh”. Víi viÖc kÕt hîp víi c¸c
c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh BHYT kiÓm tra søc khoÎ, ch¨m sãc søc khoÎ cho ®¹i ®a
sè nh÷ng ngêi tham gia BHYT, tõ ®ã ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng c¨n bÖnh hiÓm
nghÌo vµ cã ph¬ng ph¸p ch÷a trÞ kÞp thêi, tr¸nh ®îc nh÷ng hËu qu¶ xÊu, mµ nÕu
kh«ng tham gia BHYT t©m lý ngêi d©n thêng sî tèn kÐm khi ®i bÖnh viÖn, do ®ã
mµ coi thêng hoÆc bá qua nh÷ng c¨n bÖnh cã thÓ dÉn ®Õn tö vong.
+ Thø t¸m: B¶o hiÓm y tÕ cßn gãp phÇn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý y tÕ, cô thÓ:
- §Ó cã mét lùc lîng lao ®éng trong x· héi cã thÓ lùc vµ trÝ lùc, kh«ng thÓ
kh«ng ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em, kh«ng thÓ ®Ó ngêi lao ®éng lµm viÖc trong
®iÒu kiÖn vÖ sinh kh«ng ®¶m b¶o, m«i trêng « nhiÔm... V× thÕ viÖc ch¨m lo b¶o
vÖ søc khoÎ lµ nhiÖm vô cña mçi ngêi, mçi tæ chøc, mçi doanh nghiÖp vµ còng
lµ nhiÖm vô chung cña toµn x· héi. §ång thêi ®Ó ®¶m b¶o cho mäi ngêi lao
®éng khi èm ®au ®îc kh¸m ch÷a bÖnh mét c¸ch thuËn tiÖn, an toµn, chÊt lîng
th× cÇn cã m¹ng líi y tÕ ®a d¹ng vµ réng kh¾p, cã ®éi ngò thÇy thuèc giái vµ tËn
t©m víi ngêi bÖnh, cã c¬ së vËt chÊt y tÕ ®Çy ®ñ, hiÖn ®¹i... Th«ng qua BHYT,
m¹ng líi kh¸m ch÷a bÖnh sÏ ®îc s¾p xÕp l¹i, sÏ kh«ng cßn ph©n tuyÕn theo ®Þa
giíi hµnh chÝnh mét c¸ch m¸y mãc, mµ ph©n theo tuyÕn kü thuËt, ®¶m b¶o
thuËn lîi cho ngêi bÖnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä lùa chän c¬ së ®iÒu trÞ cã chÊt lîng phï hîp.
- BHYT ra ®êi ®ßi hái ngêi ®îc sö dông dÞch vô y tÕ vµ ngêi cung cÊp dÞch
vô nµy ph¶i biÕt râ chi phÝ cña mét lÇn kh¸m ch÷a bÖnh ®· hîp lý cha, chi phÝ
cho qu¸ tr×nh vËn hµnh bé m¸y cña khu vùc kh¸m ch÷a bÖnh ®· ®¶m b¶o cha,
nh÷ng chi phÝ ®ã ph¶i ®îc h¹ch to¸n vµ quü b¶o hiÓm ph¶i ®îc trang tr¶i, th«ng
qua t×nh h×nh ®ã ®ßi hái c¬ chÕ qu¶n lý cña ngµnh y tÕ ph¶i ®æi míi, ®Ó t¹o ra
chÊt lîng míi trong dÞch vô y tÕ.
Nh vËy, BHYT ra ®êi kh«ng nh÷ng gióp cho ngêi tham gia BHYT kh¾c
phôc khã kh¨n vÒ kinh tÕ khi rñi ro èm ®au x¶y ra, mµ cßn gi¶m bít g¸nh nÆng
cho ng©n s¸ch Nhµ níc, gãp phÇn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, n©ng cao chÊt lîng vµ
c«ng b»ng trong kh¸m ch÷a bÖnh.
II. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm y tÕ.
1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHYT ë mét sè níc trªn thÕ giíi.
B¶o hiÓm y tÕ lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch x· héi ®· ®îc ChÝnh phñ c¸c
níc quan t©m vµ ngêi d©n nhiÖt t×nh hëng øng. Cho ®Õn nay hµng tr¨m níc trªn
6
thÕ giíi ®· thùc hiÖn BHYT víi nhiÒu h×nh thøc, møc ®é, ph¹m vi ho¹t ®éng
kh¸c nhau. Tuy vËy vÒ môc ®Ých triÓn khai, BHYT lµ t¬ng ®èi thèng nhÊt, ®ã lµ:
+ Nh»m ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ ban ®Çu cho mäi ngêi d©n trong céng
®ång.
+ Gi¶m bít phÇn nµo khã kh¨n ®èi víi nh÷ng gia ®×nh nghÌo khã, thu nhËp
thÊp trªn c¬ së tham gia BHYT céng ®ång ®ãng gãp.
+ Gãp phÇn n©ng cÊp c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh, trang bÞ thiÕt bÞ y tÕ hiÖn
®¹i.
§Ó hiÓu râ h¬n sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHYT, ta xem xÐt B¶o hiÓm y tÕ
ë mét sè níc:
1.1. BHYT ë Ph¸p.
HÖ thèng BHYT Ph¸p n»m trong hÖ thèng chung vÒ BHXH vµ ho¹t ®éng rÊt
cã hiÖu qu¶ víi sù tham gia cña 99% ®èi tîng b¾t buéc vµ 69,3% ®èi tîng tù
nguyÖn. NhiÖm vô cña BHYT lµ thanh to¸n tõng phÇn hay toµn bé chi phÝ trong
dÞch vô y tÕ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ bï l¹i phÇn l¬ng bÞ mÊt khi ngêi b¶o hiÓm
bÞ nghØ viÖc lµm ®Ó ®i kh¸m ch÷a bÖnh (chÕ ®é trî cÊp tiÒn l¬ng).
BHYT Ph¸p ®îc thùc hiÖn tèt nhÊt hiÖn nay víi m« h×nh sau:
+ Thµnh lËp tiÓu ban BHYT thuéc Bé y tÕ - x· héi, tiÓu ban nµy ®îc chia
thµnh bèn bé phËn:
- Bé phËn chØ ®¹o c¸c c¬ së y tÕ.
- Bé phËn chØ ®¹o quan hÖ c¸c ®èi tîng b¶o hiÓm, c¸c ho¹t ®éng y tÕ x· héi
vµ bé phËn dù phßng.
- Bé phËn chØ ®¹o nhiÖm vô y dîc vµ trang thiÕt bÞ.
- Bé phËn chØ ®¹o BHYT kh«ng hëng l¬ng.
+ Tæ chøc BHYT cña Ph¸p quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:
- Gi¸o dôc søc khoÎ ban ®Çu cho céng ®ång.
- Dù phßng khi cã nh÷ng viÖc bÊt tr¾c trong x· héi x¶y ra.
- Tuyªn truyÒn vËn ®éng tham gia BHYT.
- Th«ng tin y tÕ.
Tæ chøc BHYT Ph¸p bao gåm: 97.000 nh©n viªn ngµnh BHYT.
150 c¬ quan BHYT.
11.000 c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh vµ y tÕ x· héi.
22.345 thÇy thuèc t vÊn ho¹t ®éng cho ngµnh
BHYT nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi ®îc b¶o hiÓm.
+ Quü BHYT ®îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña c¸c ®èi tîng tham gia, quü
nµy ®îc ph©n thµnh 3 cÊp:
- Quü BHYT trung ¬ng: ®Æt t¹i Paris (lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc), gåm cã
Héi ®ång qu¶n lý vµ Ban qu¶n lý.
7
- Quü BHYT ®Þa ph¬ng: tù h¹ch to¸n ho¹t ®éng nhng theo quy chÕ cña Nhµ
níc, bao gåm: 16 quü khu vùc (liªn tØnh).
129 quü c¬ së (cì tØnh, thµnh).
4 quü BHYT h¶i ngo¹i (4 vïng h¶i ®¶o).
- Quü BHYT c¬ së.
Mçi lo¹i quü nµy ®Òu ph¶i tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ díi sù ®iÒu hµnh cña
tiÓu ban BHYT vµ ®îc h¹ch to¸n theo c¬ chÕ c©n ®èi thu chi.
B¶o hiÓm y tÕ ¬ Ph¸p còng ®îc thùc hiÖn díi hai h×nh thøc b¾t buéc vµ tù
nguyÖn. B¾t buéc ®èi víi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng. C¶ hai lo¹i ®èi tîng nµy khi ®i
kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng ngang nhau. VÊn ®Ò thanh
to¸n ®îc thùc hiÖn theo ph¬ng thøc thùc thanh, thùc chi.
Nguån thu BHYT cña Ph¸p bao gåm:
- Ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp 66% cña quü BHYT.
- Ngêi lao ®éng ®ãng gãp 29,5% cña quü BHYT.
- Nhµ níc hç trî 1,9% cña quü BHYT.
- C¸c nguån kh¸c 2,6% cña quü BHYT.
1.2. B¶o hiÓm y tÕ ë Hµn Quèc.
Hµn Quèc ®· x©y dùng luËt BHYT tõ n¨m 1963. Lóc ®Çu ChÝnh phñ Hµn
Quèc ¸p dông ch¬ng tr×nh BHYT tù nguyÖn, nhng hÇu nh kh«ng cã ngêi tham
gia, dÉn ®Õn luËt nµy bÞ v« hiÖu ho¸. M·i ®Õn n¨m 1976 ChÝnh phñ Hµn Quèc ®·
x©y dùng luËt BHYT míi dùa trªn c¬ së BHYT b¾t buéc. Tõ th¸ng 7 n¨m 1977,
theo luËt míi nµy nh÷ng doanh nghiÖp cã tõ 10 lao ®éng trë lªn tham gia ®ãng
BHYT b¾t buéc. §Õn n¨m 1978 th× nh÷ng doanh nghiÖp cã tõ 5 lao ®éng trë lªn
b¾t buéc ph¶i tham gia BHYT. N¨m 1981 BHYT ®îc më réng thÝ ®iÓm ®Õn c¶
nh÷ng ngêi lao ®éng tù do, ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ.
Ngay tõ khi thùc hiÖn, Nhµ níc ®· x¸c ®Þnh vµ giao nhiÖm vô cho ngµnh y
tÕ ph¶i tõng bíc n©ng cao tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc ngêi bÖnh, ®¸p øng cã hiÖu qu¶
nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cña nh©n d©n.
- BHYT Hµn Quèc ®îc chia thµnh 4 lo¹i:
+ B¶o hiÓm cho c«ng nh©n c¸c xÝ nghiÖp c«ng th¬ng chiÕm 53,2%.
+ B¶o hiÓm cho c¸n bé Nhµ níc vµ gi¸o viªn trêng t chiÕm 15,4%.
+ B¶o hiÓm cho c¸c nhãm lao ®éng c¸ thÓ chiÕm 1%.
+ B¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng ë n«ng th«n chiÕm 27,3%.
- Nguån quü BHYT ë ®©y ®îc h×nh thµnh tõ 3 lo¹i sau:
+ Thu tõ c¸c ®¬n vÞ tæ chøc x· héi.
+ Thu tõ c¸c tÇng líp d©n c.
+ Thu tõ c¸c tæ chøc, hiÖp héi tõ thiÖn.
Trong c¸c nguån thu nãi trªn, thu tõ phÝ BHYT vÊn lµ chñ yÕu, chiÕm xÊp
xØ 82%.
8
Quü nµy ®îc sö dông nh sau:
+ Chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu chiÕm 80%.
+ Chi cho qu¶n lý chiÕm 12%.
+ PhÇn cßn l¹i lËp quü dù phßng, riªng viÖc n©ng cÊp c¸c c¬ së kh¸m ch÷a
bÖnh th× Nhµ níc tµi trî lµ chñ yÕu.
Møc ®ãng gãp ®îc quy ®Þnh cô thÓ nh sau:
+ Viªn chøc ®ãng gãp tõ 2-8% tiÒn l¬ng hµng th¸ng hoÆc thu nhËp cña
m×nh.
+ C«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ®ãng gãp tõ 5-7% thu nhËp.
+ NÕu c¨n cø vµo mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh lao ®éng th× ngêi sö dông lao
®éng ph¶i ®ãng gãp tõ 34-50%, phÇn cßn l¹i ngêi lao ®éng ®ãng gãp tõ 50-66%.
Ngoµi viÖc thu phÝ ®ãng BHYT, quü BHYT cña Hµn Quèc trong thêi gian
®Çu cßn ®îc Nhµ níc cÊp kinh phÝ cho mét lo¹t c¸c c«ng viÖc sau:
+ Trî cÊp cho c¸c ®èi tîng x· héi.
+ Sö dông cho th«ng tin y tÕ.
+ Kinh phÝ gi¸o dôc søc khoÎ.
+ Cho mét sè môc ®Ých nh©n ®¹o.
Tuy vËy, tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y kinh phÝ cÊp cho gi¸o dôc y tÕ vµ th«ng tin
Nhµ níc ®· c¾t, v× vËy nh÷ng kho¶n nµy ®· ph¶i lÊy vµo quü.
- C¬ chÕ BHYT Hµn Quèc ®îc s¾p xÕp nh sau:
BHYT do sù phèi hîp gi÷a c¬ quan lµ Bé Y TÕ vµ Bé Lao §éng - X· Héi
thùc hiÖn, tuy vËy vÉn cã sù tµi trî cña Nhµ níc vÒ nhiÒu mÆt, do ®ã thµnh lËp
Héi ®ång qu¶n trÞ ®Ó ®øng ra tæ chøc qu¶n lý, héi ®ång nµy do Bé y tÕ chñ tr×.
C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ë Hµn Quèc ®îc Nhµ níc quy ®Þnh thèng nhÊt ë mét
sè nhiÖm vô cô thÓ sau:
+ Tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi cã thÎ theo ®óng LuËt BHYT vµ LuËt
D©n sù.
+ Tù n©ng cÊp c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh cña m×nh, ®Æc biÖt lµ thêi ®Çu míi
thµnh lËp ®îc Nhµ níc tµi trî thªm.
+ Thêng xuyªn liªn hÖ giao dÞch thanh to¸n trªn c¬ së chøng tõ ho¸ ®¬n do
Bé Tµi ChÝnh quy ®Þnh ®èi víi c¬ quan BHYT.
C¬ quan BHYT ®îc Nhµ níc giao cho nh÷ng nhiÖm vô sau:
+ T vÊn cho Nhµ níc mµ ®¹i diÖn lµ Bé y tÕ vµ Bé lao ®éng - X· héi ®Ó hoµn
thiÖn ®¹o luËt BHYT.
+ Tæ chøc thùc hiÖn luËt BHYT mét c¸ch toµn diÖn vµ triÖt ®Ó, bao gåm:
thanh tra, kiÓm tra c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh; tæ chøc b¸n b¶o hiÓm; gi¶i quyÕt
®¬n th khiÕu n¹i cña c¸c bªn; thanh quyÕt to¸n quü BHYT.
1.3. B¶o hiÓm y tÕ ë NhËt B¶n.
9
B¶o hiÓm y tÕ ë NhËt B¶n ra ®êi n¨m 1922, ®Õn nay ®· ph¸t triÓn víi hiÖu
qu¶ ®¸p øng ngµy cµng cao nhu cÇu ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ cho nh©n d©n.
BHYT thùc sù gãp phÇn lµm t¨ng trëng kinh tÕ cña NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m
cña thËp kû 80 vµ 90.
- §èi tîng tham gia BHYT.
+ BHYT b¾t buéc víi nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng t¹i c¸c doanh nghiÖp thêng xuyªn thuª Ýt nhÊt 5 ngêi vµ nh÷ng ngêi lµm viÖc cho c¸c tæ chøc c¬ quan
Nhµ níc, ®oµn thÓ x· héi; nh÷ng ngêi vÒ hu ®îc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ t¹i
cac nghiÖp ®oµn BHYT qu¶n lý.
+ §èi tîng BHYT tù nguyÖn lµ nh÷ng ngêi kh«ng thuéc diÖn tham gia
BHYT b¾t buéc, ngoµi ra cßn cã nh÷ng ngêi ¨n theo lµ th©n nh©n cña ngêi ®îc
BHYT, bao gåm: bè, mÑ ®Î, vî hoÆc chång, con ch¸u ruét, anh chÞ em ngêi ®îc
hëng BHYT.
- Nguån tµi chÝnh cña BHYT ë NhËt B¶n bao gåm: tiÒn ®ãng gãp BHYT
cña nh÷ng ngêi tham gia vµ tiÒn trî cÊp cña Nhµ níc. Møc ®ãng gãp BHYT do
ChÝnh phñ qu¶n lý trong ph¹m vi tõ 6,6% ®Õn 9,1% thu nhËp, trong ®ã ngêi lao
®éng ®ãng gãp 50%, ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp 50%. Møc ®ãng BHYT do
nghiÖp ®oµn qu¶n lý, ph¹m vi tõ 3% ®Õn 9,5% thu nhËp, trong ®ã ngêi lao ®éng
®ãng 43% vµ ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 57%. Nhµ níc hç trî tµi chÝnh cho phÝ
hµnh chÝnh cña BHYT trong ph¹m vi tõ 16,4% ®Õn 20% nhu cÇu ch¨m sãc
BHYT.
- QuyÒn lîi cña ngêi tham gia BHYT:
C¬ quan BHYT chi tr¶ chi phÝ cho ngêi tham gia BHYT vµ ngêi ¨n theo khi
hä èm ®au, th¬ng tËt, thÊt nghiÖp, hä ®îc ch¨m sãc y tÕ theo møc ®ãng.
2. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHYT ViÖt Nam.
NhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt cña BHYT trong giai ®o¹n míi, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· chÝnh thøc giao cho Bé y tÕ vµ Bé tµi chÝnh xem xÐt vµ thùc hiÖn chÝnh
s¸ch BHYT ë ViÖt Nam, vµ lÊy H¶i Phßng lµm n¬i thÝ ®iÓm ®Çu tiªn vµo n¨m
1989. Thªm vµo ®ã ngay khi ChÝnh phñ ®ang xem xÐt ban hµnh NghÞ ®Þnh vÒ
BHYT, Bé y tÕ ®· tæ chøc c¸c líp tËp huÊn cho ®éi ngò c¸n bé t¬ng lai cña
BHYT, trang bÞ cho hä nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña BHYT.
§©y lµ mét viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt vµ kÞp thêi ®ãn nhËn sù ra ®êi cña hÖ
thèng BHYT t¹i ViÖt Nam.
Ngµy 25/08/1992, c¨n cø vµo luËt tæ chøc H§BH ngµy 04/07/1981 vµ c¨n
cø vµo HiÕn ph¸p níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam theo ®Ò nghÞ cña Bé
trëng Bé y tÕ, Héi ®ång Bé trëng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh N§ 299/H§BT chÝnh
thøc c«ng bè sù ra ®êi cña BHYT t¹i níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam,
10
vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/10/1992, kÌm theo N§ 299/H§BT cã ®iÒu lÖ BHYT
cïng:
- ChØ thÞ 05/BYT/CT ngµy 26/08/1992.
- QuyÕt ®Þnh 958/BYT- Q§ ngµy 11/09/1992.
- Th«ng t 11/BYT-TT ngµy 15/12/1992.
- Th«ng t 12/LB: Bé Y TÕ. Tµi ChÝnh. Bé L§TBXH ngµy 18/09/1992.
- Th«ng t 16/BYT-TT ngµy 15/12/1992.
- Vµ mét sè th«ng t, chØ thÞ kh¸c.
C¸c v¨n b¶n ph¸p quy trªn ®· ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña BHYT t¹i ViÖt Nam.
Sau N§ 299/H§BT, ®Õn cuèi n¨m 1992, ®· cã 53 c¬ quan BHYT bao gåm 51 c¬
quan BHYT tØnh thµnh phè vµ BHYT ViÖt Nam, chi nh¸nh BHYT ViÖt Nam t¹i
thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®îc thµnh lËp, cßn 2 ®Þa ph¬ng H¶i Phßng vµ Gia Lai
®Õn th¸ng 4/1993 míi ®îc thµnh lËp c¬ quan BHYT. §Õn n¨m 1996 c¶ níc cã 59
c¬ quan bao gåm 53 tØnh thµnh phè, 4 BHYT cña c¸c ngµnh: DÇu khÝ
(1656/TCL§ ngµy 5/3/1993), Cao su (6403/TCL§ ngµy 5/10/1993), Giao th«ng
(7083/TCL§ ngµy 1/10/1993), Than (1870/TCL§ ngµy 25/4/1994) cïng víi
BHYT ViÖt Nam vµ chi nh¸nh cña BHYT t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. NhiÒu
BHYT tØnh, thµnh phè ®· x©y dùng chi nh¸nh BHYT t¹i c¸c huyÖn vµ khu vùc,
nh÷ng n¬i BHYT tù nguyÖn ph¸t triÓn ®· cã BHYT ë x·, phêng, cho ®Õn nay c¶
níc ta ®· cã 66 c¬ quan BHYT.
§i ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng BHYT lµ sù lín m¹nh kh«ng ngõng
cña ®éi ngò c¸n bé ngµnh BHYT. Tõ khi ra ®êi cho ®Õn nay ®· cã trªn 2000 c¸n
bé lµm viÖc trong hÖ thèng BHYT víi tû lÖ ®îc ®µo t¹o tõ ®¹i häc trë lªn chiÕm
h¬n 50% trong tæng sè lao ®éng ®ang tham gia lµm viÖc ë hÖ thèng BHYT. Víi
sù lín m¹nh vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, BHYT ®· thùc sù kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß
cña m×nh trong giai ®o¹n míi.
Trong giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn ®iÒu lÖ 299/H§BT, Bé y tÕ giao cho BHYT
ViÖt Nam chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn trong ph¹m vi toµn quèc. Ngoµi
chøc n¨ng qu¶n lý vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô ®èi víi BHYT c¸c tØnh thµnh phè
trùc thuéc Trung ¬ng vµ c¸c ngµnh ®Æc thï trong c¶ níc, BHYT ViÖt Nam cßn
trùc tiÕp khai th¸c vµ qu¶n lý c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp thuéc Trung ¬ng ®ãng trªn
®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh.
Qua s¸u n¨m ho¹t ®éng (1992-1998), tuy thêi gian cha dµi song víi kÕt qu¶
vµ hiÖu qu¶ ®¹t ®îc ®· gãp phÇn kh¼ng ®Þnh chÝnh s¸ch BHYT cña §¶ng vµ Nhµ
níc lµ ®óng ®¾n vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña BHYT lµ rÊt lín. Theo sè liÖu thèng
kª ta thÊy sè ngêi tham gia BHYT ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m, cô thÓ: n¨m
1993 cã 3.799.000 ngêi tham gia, n¨m 1995 lµ 7.104.000 ngêi, n¨m 1997 lµ
9.551.000 ngêi, n¨m 1998 con sè nµy t¨ng lªn lµ 9.800.000 ngêi chiÕm h¬n
12,6% d©n sè trong c¶ níc, víi sè thu ®îc xÊp xØ 670 tû ®ång, ®Õn n¨m 2001 ®·
11
cã h¬n 12,5 triÖu ngêi tham gia BHYT víi sè thu h¬n 1.150 tû ®ång. Ngoµi ra
hµng n¨m BHYT còng tiÕn hµnh chi tr¶ cho hµng chôc triÖu ngêi ®i kh¸m ch÷a
bÖnh, cô thÓ n¨m 1996 sè ngêi ®i kh¸m ch÷a bÖnh theo chÕ ®é lµ 11 triÖu lît ngêi, n¨m 1997 con sè nµy ®îc n©ng lªn 14 triÖu lît ngêi ®i kh¸m ch÷a bÖnh, n¨m
1998 h¬n 15 triÖu lît ngêi. Trong sè nh÷ng ngêi tham gia kh¸m ch÷a bÖnh cã rÊt
nhiÒu ngêi m¾c c¸c c¨n bÖnh hiÓm nghÌo, nÕu nh hä kh«ng cã thÎ BHYT th× sÏ
gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thÕ nhng nhê cã thÎ BHYT hä ®· ®îc chi tr¶ toµn bé chi
phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. Nh vËy BHYT thùc sù ®em l¹i lîi Ých cho ngêi tham gia,
®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi nghØ hu, ngêi mÊt søc lao ®éng, ngêi kh«ng n¬i n¬ng tùa.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ thu ®îc, sau mét thêi gian cä s¸t víi thùc tÕ vµ qu¸
tr×nh ®æi míi ®Êt níc, chÝnh s¸ch BHYT ®· béc lé nh÷ng ®iÓm cha phï hîp lµm
h¹n chÕ hiÖu qu¶ BHYT vµ g©y ra sù mÊt an toµn cña quü BHYT. §iÒu lÖ ban
hµnh kÌm NghÞ ®Þnh N§ 299/H§BT quy ®Þnh møc ®ãng BHYT theo mét tû lÖ
nhÊt ®Þnh, nhng møc ®ãng thÊp trong khi møc hëng l¹i kh«ng h¹n chÕ, mÆt kh¸c
nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh ngµy cµng t¨ng, vµ do ¸p dông tiÕn bé khoa häc trong
viÖc ch÷a trÞ nhiÒu ®Þa ph¬ng ®· kh«ng c©n ®èi ®îc thu chi g©y thÊt thu nguån
quü BHYT. M«i trêng ph¸p lý ®Ó híng dÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHYT cha ®îc
hoµn chØnh, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña BHYT cha ®îc râ, viÖc ph©n cÊp qu¶n lý tõ
Trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng kh«ng thèng nhÊt, tæ chøc BHYT ®îc qu¶n lý riªng rÏ ë
tõng ®Þa ph¬ng dÉn ®Õn sù thiÕu ®ång bé trong tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch,
viÖc ®iÒu hoµ kinh phÝ kh¸m ch÷a bÖnh gi÷a c¸c vïng kh«ng thùc hiÖn ®îc. ViÖc
tæ chøc BHYT tù nguyÖn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do cha cã nh÷ng quy ®Þnh phï
hîp ®Ó cã thÓ më réng cho ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia, trong ®ã cha cã chÕ ®é
BHYT cho ®èi tîng u ®·i x· héi, ®¹i biÓu héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp, c¸n bé
c«ng t¸c t¹i x· phêng.
§Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi hiÖn nay vµ kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm
cha phï hîp trong c¬ chÕ tæ chøc qu¶n lý BHYT, t¹o ®iÒu kiÖn cho BHYT ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶ vµ ngµy cµng lín m¹nh, ngµy 13/08/1998 ChÝnh phñ ®· ban
hµnh NghÞ ®Þnh sè 58/1998/N§-CP vµ ®iÒu lÖ míi vÒ BHYT. Cã thÓ nãi NghÞ
®Þnh 58/CP ®· ®¸nh dÊu mét bíc ®æi míi quan träng, nã ®· gi¶i quyÕt ®îc
nh÷ng ®iÒu bÊt hîp lý trong thêi gian tríc ®©y, ®ång thêi hoµ nhËp vµo quü ®¹o
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng mµ vÉn gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy truyÒn thèng nh©n ¸i cña
d©n téc.
§iÒu lÖ BHYT míi ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 58/CP cã mét sè ®iÓm
míi c¬ b¶n so víi ®iÒu lÖ cò ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 299/H§BT, ®ã lµ:
+ Më réng c¸c ®èi tîng tham gia BHYT.
+ T¨ng cêng quyÒn lîi cña ngêi cã thÎ BHYT.
12
+ Thùc hiÖn ngêi tham gia cïng chi tr¶ 20% chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ®iÒu
nµy gi¶m ®îc phÇn nµo g¸nh nÆng cho quü BHYT, cóng nh n©ng cao ®îc ý thøc
cña ngêi tham gia BHYT.
+ Tæ chøc hÖ thèng theo ngµnh däc, qu¶n lý quý thèng nhÊt trong toµn
quèc.
+ Quy ®Þnh chi tiÕt møc ®ãng, tr¸ch nhiÖm ®ãng BHYT, chÕ ®é BHYT
quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn tham gia.
+ Cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý c¬ b¶n ®¶m b¶o cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn
BHYT tù nguyÖn.
Sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn theo NghÞ ®Þnh 58/CP BHYT ®· thu ®îc nh÷ng kÕt
qu¶ quan träng, cô thÓ:
N
1999
2000
2001
¨m
ChØ tiªu
Tæng sè ngêi tham gia (ng9.660.525
10.500.000
12.500.000
êi)
Tæng
thu
phÝ BHYT (triÖu
661.494
943.800
1.150.000
®)
(Nguån: T¹p trÝ BHYT + Chuyªn ®Ò B¶o hiÓm tù chän)
Cho ®Õn ngµy 24/01/2002 BHYT ViÖt Nam ®· s¸c nhËp vµo BHXH ViÖt
Nam, viÖc nµy nh»m môc ®Ých c¶i c¸ch bé m¸y qu¶n lý còng nh phôc vô tèt h¬n
c¸c ®èi tîng tham gia BHYT.
III. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña BHYT ViÖt Nam.
1. §Æc ®iÓm cña BHYT ViÖt Nam.
BHYT ViÖt Nam lµ mét chÝnh s¸ch x· héi do Nhµ níc tæ chøc thùc hiÖn,
nh»m huy ®éng ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó
thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi cã thÎ BHYT khi kh«ng may bÞ èm
®au. ChÝnh v× vËy mµ nã lµ mét tæ chøc tù h¹ch to¸n kh«ng thu lîi nhuËn nh»m
phôc vô c«ng t¸c b¶o vÖ søc khoÎ vµ c«ng b»ng x· héi trong kh¸m ch÷a bÖnh.
B¶n chÊt cña BHYT lµ sù san sÎ rñi ro, nh»m gi¶m nhÑ nh÷ng khã kh¨n cho
ngêi bÖnh vµ gia ®×nh hä khi kh«ng may m¾c ph¶i èm ®au, bÖnh tËt mµ vÉn ®¶m
b¶o ®îc yªu cÇu ch÷a trÞ tèt nhÊt, gi¶m thiÓu sù ¶nh hëng xÊu ®Õn kinh tÕ cña
gia ®×nh hä, gãp phÇn ch¨m sãc søc khoÎ cho d©n c.
B¶o hiÓm y tÕ kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng y tÕ mµ chØ lµ lÜnh vùc liªn quan trùc
tiÕp ®Õn viÖc ch÷a trÞ bÖnh cho ngêi tham gia khi cã ph¸t sinh bÖnh tËt trong
khu«n khæ quy ®Þnh cña c¬ quan BHYT.
13
ViÖc triÓn khai BHYT nãi chung còng nh BHYT ViÖt Nam nãi riªng nã cã
c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:
+ §èi tîng cña BHYT lµ réng r·i nhÊt, v× vËy nâ còng phøc t¹p nhÊt, nÕu
thùc hiÖn tèt nã sÏ ®¶m b¶o ®îc quy luËt lÊy sè ®«ng bï sè Ýt. Quy luËt nµy ®èi
víi b¶o hiÓm nãi chung vµ BHYT nãi riªng lµ v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh
®Õn sù tån t¹i hay kh«ng tån t¹i cña b¶o hiÓm. NÕu quy luËt nµy ®îc ®¶m b¶o nã
sÏ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña b¶o
hiÓm nãi chung vµ BHYT nãi riªng. Vµ ngîc l¹i nÕu quy luËt nµy kh«ng ®îc b¶o
®¶m th× ch¾c ch¾n b¶o hiÓm sÏ kh«ng ho¹t ®éng ®îc.
+ B¶o hiÓm y tÕ lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm mang tÝnh chÊt nh©n ®¹o, nã ®¸p
øng ®îc nh÷ng nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ víi chÊt lîng ngµy cµng cao ®èi víi
®¹i bé phËn d©n c. Víi BHYT mäi ngíi sÏ b×nh ®¼ng h¬n, ®îc ®iÒu trÞ theo
bÖnh. §©y lµ ®Æc trng u viÖt thÓ hiÖn tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c cña BHYT, tham gia
BHYT võa cã lîi cho m×nh, võa cã lîi cho x· héi.
+ ViÖc triÓn khai BHYT liªn quan chÆt chÏ ®Õn toµn bé ngµnh y tÕ kÓ c¶
nh÷ng y b¸c sü, c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ngµnh y tÕ. Bëi v×
ngêi tham gia b¶o hiÓm ®ãng tiÒn BHYT cho c¬ quan BHYT nhng c¬ quan
BHYT kh«ng trùc tiÕp ®øng ra tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi ®îc BHYT khi
hä kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro èm ®au bÖnh tËt mµ c¬ quan BHYT chØ lµ trung
gian thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi tham gia th«ng qua hîp ®ång
kh¸m ch÷a bÖnh víi c¸c c¬ së y tÕ.
+ B¶o hiÓm y tÕ gãp phÇn cïng víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi kh¸c
kh¾c phôc nhanh trãng nh÷ng hËu qu¶ x¶y ra ®èi víi con ngêi. V× vËy nã lu«n
®îc ChÝnh phñ c¸c níc quan t©m.
+ B¶o hiÓm y tÕ cßn gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu
trÞ, n©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ, tõ ®ã lµm cho chÊt lîng phôc vô cña ngµnh y tÕ
kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. Trong khi nguån ng©n s¸ch Nhµ níc ®Çu t cho y tÕ
cßn h¹n hÑp th× viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c bæ sung cho chi tiªu cña
ngµnh cßn triÓn khai rÊt chËm vµ thiÕu ®ång bé. ViÖc thu viÖn phÝ chØ thu ®îc
khèi lîng rÊt Ýt song l¹i t¹o rÊt nhiÒu khe hë cho rÊt nhiÒu lo¹i tiªu cùc ph¸t
triÓn, dÉn ®Õn mét thùc tÕ lµ trong khi bÖnh nh©n ph¶i t¨ng phÝ tæn kh¸m ch÷a
bÖnh, ®Çu t ng©n s¸ch Nhµ níc kh«ng hÒ bÞ gi¶m bít mµ bÖnh viÖn vÉn xuèng
cÊp. Bªn canh ®ã, viÖc khai th¸c c¸c nguån ®ãng gãp cña nh©n d©n, cña c¸c tæ
chøc kinh tÕ, nguån viÖn trî trùc tiÕp chËm ®îc thÓ chÕ ho¸ vµ cha ®îc hoµ
chung vµo ng©n s¸ch y tÕ lµm h¹n chÕ viÖc ph¸t huy c¸c nguån vèn quan träng
nµy. Do ®ã khi thùc hiÖn, BHYT sÏ t¹o ra mét nguån kinh phÝ hç trî cho ngµnh
y tÕ nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ, n©ng cÊp
c¸c c¬ së y tÕ, lµm cho chÊt lîng phôc vô cña ngµnh y tÕ ngµy cµng tèt h¬n, ®¸p
14
øng ®îc nhu cÇu vÒ ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n trong giai ®o¹n hiÖn nay, còng
nh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ c«ng t¸c ch¨m sãc søc khÎo trong t¬ng lai.
2. Tæ chøc cña hÖ thèng BHYT ViÖt Nam.
HÖ thèng BHYT ViÖt Nam, hiÓu theo nghÜa réng lµ mét hÖ thèng c¸c mèi
quan hÖ ba bªn: tæ chøc BHYT, ngêi tham gia BHYT vµ c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh
theo hîp ®ång BHYT. Trong ®ã, tham gia BHYT bao gåm 3 ®èi tîng lµ: ngêi sö
dông lao ®éng kÕt hîp víi ngêi lao ®éng vµ ngêi tham gia BHYT tù nguyÖn.
NÕu hiÓu theo nghÜa hÑp, th× hÖ thèng BHYT chØ bao gåm c¸c bé phËn vµ
c¸c mèi quan hÖ trong néi bé BHYT.
Tríc hÕt xin m« t¶ mét c¸ch s¬ bé hÖ thèng BHYT theo nghÜa réng nh sau:
+ Ngêi tham gia BHYT ®ãng phÝ BHYT cho c¬ quan BHYT.
+ BHYT thu phÝ ®ãng BHYT vµ ký hîp ®ång kh¸m ch÷a bÖnh víi c¸c c¬ së
y tÕ.
+ C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh thùc hiÖn kh¸m ch÷a bÖnh theo hîp ®ång ®· ký
kÕt víi c¬ quan BHYT.
Trong mèi quan hÖ nµy, c¸c bªn tham gia cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô theo quy
®Þnh cña ®iÒu lÖ BHYT.
Nh vËy, theo c¸ch tæ chøc nµy næi lªn râ rÖt quan hÖ trùc tiÕp gi÷a c¸c c¬
quan BHYT vµ c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh theo hîp ®ång víi BHYT, nhÊt lµ trong
khi ngêi tham gia BHYT chñ yÕu lµ ®èi tîng b¾t buéc, mét bªn lµ tæ chøc qu¶n
lý tiÒn, chi tiÒn, nãi c¸ch kh¸c lµ tæ chøc vµ qu¶n lý ho¹t ®éng BHYT. Trong khi
®ã, ngêi tham gia BHYT ®ãng vai trß lµ h¹t nh©n chÝnh t¹o nªn hÖ thèng BHYT
th× cã vai trß vµ quyÒn lîi hÕt søc mê nh¹t, mèi quan hÖ gi÷a ngêi tham gia
BHYT vµ c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh lµ mèi quan hÖ gi¸n tiÕp thèng qua trung gian
lµ BHYT. Cã thÓ nãi r»ng trong mèi quan hÖ ba bªn nµy, ngêi tham gia BHYT lµ
ngêi mua dÞch vô BHYT, ngêi b¸n dÞch vô BHYT lµ c¬ quan BHYT, song ngêi
cung cÊp dÞch vô l¹i lµ c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. ChÝnh mèi quan hÖ nµy ®·
kh«ng ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi cña ngêi tham gia BHYT, lµm mÊt lßng tin cña
ngêi tham gia BHYT ®èi víi dÞch vô BHYT.
XÐt theo nghÜa hÑp, hÖ thèng BHYT ®îc tæ chøc ph©n t¸n theo ®Þa ph¬ng,
ngµnh. Qu¶n lý Nhµ níc vµ qu¶n lý nghiÖp vô ®éc lËp nhau do hai c¬ quan kh¸c
nhau chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn. XÐt theo nghÜa nµy th× hÖ thèng BHYT ViÖt
Nam bao gåm c¸c bé phËn nh ®îc tr×nh bµy theo s¬ ®å sau:
BHYT ViÖt Nam
Ngêi tham gia BHYT
C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh
15
3. §èi tîng vµ ph¹m vi cña BHYT.
3.1. §èi tîng cña BHYT.
BHYT cã hai h×nh thøc chñ yÕu lµ: BHYT tù nguyÖn vµ BHYT b¾t buéc.
3.1.1. BHYT b¾t buéc:
Theo ®iÒu lÖ BHYT kÌm theo NghÞ ®Þnh 58/1998/CP cña ChÝnh phñ
13/8/1998 ban hµnh söa ®æi mét sè ®iÒu lÖ BHYT ban hµnh theo NghÞ ®Þnh
2999/1992/H§BT cña Héi ®ång Bé trëng (nay lµ ChÝnh phñ) ®èi tîng cña
BHYT ®îc quy ®Þnh nh sau:
a. Ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng ViÖt Nam trong danh s¸ch lao
®éng thêng xuyªn, lao ®éng tõ 3 th¸ng trë lªn lµm viÖc trong:
+ C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc lùc lîng vò
trang.
+ C¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng,
®oµn thÓ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi.
+ C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp
tËp trung, c¸c c¬ quan, tæ chøc níc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, trõ trêng hîp c¸c ®iÒu íc Quèc tÕ mµ níc ta tham gia ký kÕt hoÆc quy ®Þnh kh¸c.
+ C¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã tõ 10 lao ®éng trë lªn.
b. C¸n bé, c«ng chøc vµ ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c c¬ quan hµnh
chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, héi ®oµn thÓ quÇn
chóng hëng l¬ng tõ ng©n s¸ch Nhµ níc kÓ c¶ ngêi trong thêi gian tËp sù vµ ngêi
cã hîp ®ång lao ®éng thêng xuyªn tõ 3 th¸ng trë lªn. Riªng ®èi víi c¸n bé sù
nghiÖp ë x· ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
c. C¸n bé hëng sinh ho¹t phÝ hµng th¸ng t¹i x· phêng, thÞ trÊn theo quy ®Þnh
t¹i NghÞ ®Þnh sè 09/1998/N§-CP, ngµy 23/01/1998 cña ChÝnh phñ bao gåm:
+ BÝ th, Phã bÝ th §¶ng uû x· (BÝ th, Phã bÝ th chi bé x· ë nh÷ng n¬i cha cã
§¶ng bé).
+ Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n x·, Phã Chñ tÞch UBND x·, Chñ tÞch MÆt
trËn, Trëng c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n x· (Héi Phô n÷, Héi N«ng d©n, Héi Cùu
chiÕn binh, §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh), ChØ huy trëng Ban chØ
huy qu©n sù x·, Trëng c«ng an x·.
+ Uû viªn UBND x·.
+ Bèn chøc danh chuyªn m«n thuéc UBND x·: T ph¸p - Hé tÞch; §Þa chÝnh;
Tµi chÝnh - KÕ to¸n; V¨n phßng UBND - Thèng kª tæng hîp.
Tæng sè c¸n bé cña c¸c chøc danh trªn kh«ng ®îc vît qu¸ sè lîng c¸n bé ®îc quy ®Þnh cho tõng lo¹i x·.
16
d. §¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n ®¬ng nhiÖm c¸c cÊp kh«ng thuéc biªn chÕ
Nhµ níc hoÆc kh«ng hëng chÕ ®é BHXH hµng th¸ng.
e. Ngêi ®ang hëng chÕ ®é BHXH dµi h¹n (hu trÝ, mÊt søc lao ®éng, tai n¹n
lao ®éng, c«ng nh©n cao su nghØ viÖc hëng trî cÊp BHXH hµng th¸ng) theo quy
®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/01/1995 cña ChÝnh phñ ban hµnh §iÒu lÖ
BHXH.
f. Ngêi cã c«ng víi C¸ch m¹ng theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 28/CP ngµy
29/04/1995 cña ChÝnh phñ, gåm:
+ Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc C¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945 ®ang hëng
trî cÊp hµng th¸ng.
+ Vî hoÆc chång, bè mÑ ®Î, con liÖt sü, ngêi cã c«ng nu«i liÖt sü ®ang hëng trî cÊp hµng th¸ng.
+ Anh hïng lùc lîng vò trang, Anh hïng lao ®éng, Bµ mÑ ViÖt Nam anh
hïng.
+ Th¬ng binh, ngêi hëng chÝnh s¸ch nh th¬ng binh bÞ mÊt søc lao ®éng do
th¬ng tËt tõ 21% trë lªn.
+ Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng hoÆc ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn bÞ ®Þch b¾t tï ®µy
cã giÊy chøng nhËn theo quy ®Þnh.
+ BÖnh binh bÞ mÊt søc lao ®éng do bÖnh tËt tõ 61% trë lªn.
+ Ngêi cã c«ng gióp ®ì C¸ch m¹ng ®ang hëng trî cÊp hµng th¸ng.
+ Ngêi ®îc hëng trî cÊp phôc vô vµ con thø nhÊt, thø hai díi 18 tuæi cña th¬ng binh, bÖnh binh bÞ mÊt søc lao ®éng tõ 81% trë lªn.
g. C¸c ®èi tîng b¶o trî x· héi ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
C¸c ®èi tîng quy ®Þnh t¹i môc a, b, c, d, trong thêi gian ®i häc ng¾n h¹n
hoÆc dµi h¹n trong níc vÉn thuéc diÖn tham gia BHYT b¾t buéc. C¬ quan ®¬n vÞ
tr¶ l¬ng hoÆc sinh ho¹t phÝ cho ®èi tîng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng BHYT theo quy
®Þnh.
3.1.2. B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn.
B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn lµ mét trong hai h×nh thøc BHYT ®îc ChÝnh phñ
cho phÐp triÓn khai vµ tæ chøc thùc hiÖn trong ph¹m vi toµn quèc. BHYT tù
nguyÖn ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng ngoµi nh÷ng ®èi tîng BHYT b¾t buéc,
kÓ c¶ ngêi níc ngoµi ®Õn lµm viÖc vµ häc tËp, du lÞch t¹i ViÖt Nam. Nh vËy, ®èi
tîng cña BHYT tù nguyÖn cã sè lîng rÊt ®«ng ®¶o, ®a d¹ng vÒ thµnh phÇn vµ
nhËn thøc x· héi, cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ kh¸c nhau.
HiÖn nay BHYT ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn cho nh÷ng ®èi
tîng sau:
+ BHYT tù nguyÖn cho häc sinh - sinh viªn ®ang häc c¸c trêng quèc lËp,
d©n lËp b¸n c«ng tõ bËc TiÓu häc ®Õn bËc §¹i häc, trõ c¸c ®èi tîng thuéc diÖn
chÝnh s¸ch u ®·i x· héi cña Nhµ níc, ®· ®îc Nhµ níc cÊp thÎ BHYT nh: c¸c häc
17
sinh - sinh viªn ®· ®îc cÊp thÎ T8 (cho ngêi nghÌo) vµ c¸c ®èi tîng ®· cã thÎ
BHYT nh©n ®¹o.
+ §èi tîng lµ ngêi n«ng d©n.
+ §èi tîng lµ ngêi nghÌo.
Ngêi thuéc diÖn qu¸ nghÌo ®îc miÔn nép mét phÇn viÖn phÝ quy ®Þnh t¹i
NghÞ ®Þnh 95/CP ngµy 24/08/1994 cña ChÝnh phñ. ViÖc x¸c ®Þnh hé ®ãi, nghÌo
®îc ¸p dông thèng nhÊt theo chuÈn mùc cña Nhµ níc c«ng bè theo tõng thêi kú.
Ngêi thuéc diÖn qu¸ nghÌo ®îc cÊp thÎ BHYT thanh to¸n 100% chi phÝ kh¸m
ch÷a bÖnh.
Trong th¸ng 12/2001, BHYT Hµ néi ®· chÝnh tæ chøc thÝ ®iÓm BHYT toµn
d©n ë huyÖn Sãc S¬n. §iÒu nµy ®· thùc sù më réng ®èi tîng tham gia tù nguyÖn
vµ nÕu ch¬ng tr×nh nµy thµnh c«ng th× nã sÏ lµ c¬ së ®Ó nh©n réng m« h×nh ra c¶
níc. Tõ ®ã sù nghiÖp ch¨m sãc søc khoÎ cña nh©n d©n ngµy cµng ®îc phôc vô
tèt h¬n.
3.2. Ph¹m vi B¶o hiÓm y tÕ.
a. ngêi cã thÎ BHYT b¾t buéc ®îc hëng chÕ ®é BHYT khi kh¸m ch÷a bÖnh
ngo¹i tró vµ néi tró gåm:
+ Kh¸m bÖnh, chuÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ.
+ XÐt nghiÖm, chiÕu chôp X-quang, th¨m dß chøc n¨ng.
+ Thuèc trong danh môc cña Bé y tÕ.
+ M¸u, dÞch truyÒn.
+ C¸c thñ thuËt, phÉu thuËt.
+ Sö dông vËt t, thiÕt bÞ y tÕ vµ giêng bÖnh.
b. Ngêi cã thÎ BHYT chØ ®îc hëng chÕ ®é BHYT khi:
+ Kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¬ së y tÕ ®· ®¨ng ký trªn thÎ ®Ó qu¶n lý vµ ch¨m sãc
søc khoÎ.
+ Kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¬ së y tÕ kh¸c theo giíi thiÖu chuyÓn viÖn phï hîp
víi tuyÕn chuyªn m«n kü thuËt theo quy ®Þnh cña Bé y tÕ.
+ Kh¸m ch÷a bÖnh t¹i bÊt kú c¬ s¬ y tÕ nµo cña Nhµ níc trong trêng hîp
cÊp cøu.
c. Trong trêng hîp kh¸m ch÷a bÖnh theo yªu cÇu riªng cña bÖnh nh©n nh: tù
chän thÇy thuèc, tù chän buång bÖnh, tù chän c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh, tù chän
c¸c dÞch vô y tÕ, kh¸m ch÷a bÖnh vît tuyÕn chuyªn m«n kü thuËt theo quy ®Þnh
cña Bé y tÕ, kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¸c c¬ së y tÕ kh«ng cã hîp ®ång víi c¬ quan
BHYT th× quü BHYT chØ thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh theo gi¸ viÖn phÝ
t¹i c¸c tuyÕn chuyªn m«n kü thuËt phï hîp theo quy ®Þnh cña Bé y tÕ. PhÇn
chªnh lÖch t¨ng thªm (nÕu cã) do ngêi cã thÎ BHYT tù tr¶ cho c¬ së kh¸m ch÷a
bÖnh.
d. Ngêi cã thÎ BHYT kh«ng ®îc thanh to¸n trong c¸c trêng hîp sau:
18
+ §iÒu trÞ bÖnh phong, sö dông thuèc ®iÒu trÞ c¸c bÖnh lao, sèt rÐt, t©m thÇn
ph©n liÖt, ®éng kinh, dÞch vô kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, bÖnh d¹i, tiªm chñng phßng
bÖnh, ®iÒu dìng, an dìng.
+ Phßng bÖnh, xÐt nghiÖm, chuÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ HIV - AIDS, lËu, giang
mai.
+ ChØnh h×nh vµ t¹o thÈm mü, lµm ch©n gi¶, r¨ng gi¶, m¾t gi¶, kÝnh m¾t,
m¸y trî thÝnh, thuû tinh thÓ nh©n t¹o, æ khíp nh©n t¹o, van tim nh©n t¹o.
+ C¸c bÖnh bÈm sinh vµ dÞ tËt bÈm sinh.
+ BÖnh nghÒ nghiÖp, tai n¹n lao ®éng, tai n¹n giao th«ng, tai n¹n chiÕn
tranh vµ thiªn tai.
+ Tù tö, cè ý g©y th¬ng tÝch, nghiÖn chÊt ma tuý, vi ph¹m ph¸p luËt.
+ Ngoµi ra mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng ch¬ng tr×nh søc khoÎ quèc gia kh¸c
nhau. C¬ quan BHYT còng kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi ®îc BHYT nÕu
hä kh¸m ch÷a nh÷ng bÖnh thuéc ch¬ng tr×nh nµy.
4. Møc ®ãng vµ ph¬ng thøc ®ãng BHYT.
4.1. Møc phÝ B¶o hiÓm y tÕ.
PhÝ BHYT lµ mét kho¶n tiÒn mµ ngêi tham gia BHYT ®ãng cho c¬ quan
BHYT trªn c¬ së tæng quü l¬ng hµng th¸ng, nhê ®ã c¬ quan BHYT sÏ ®øng ra
thanh to¸n c¸c kho¶n chi phÝ BHYT cho ngêi tham gia khi hä gÆp ph¶i nh÷ng
rñi ro èm ®au, bÖnh tËt.
PhÝ BHYT cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù nghiÖp y tÕ, nã lµ nguån h×nh thµnh
chÝnh cho quü BHYT, quü kh¸m ch÷a bÖnh, tõ ®ã c¬ quan BHYT cã thÓ trî cÊp,
chi tr¶ cho ngêi tham gia khi hä gÆp rñi ro èm ®au, bÖnh tËt. Nã lµ c¬ së ®Ó thùc
hiÖn c«ng b»ng x· héi trong kh¸m ch÷a bÖnh, gióp cho BHYT thùc hiÖn ®îc
chøc n¨ng cña m×nh, thùc hiÖn tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c gi÷a ngêi víi ngêi.
§iÒu lÖ BHYT quy ®Þnh møc phÝ ®ãng BHYT cho c¸c ®èi tîng tham gia
BHYT b¾t buéc cô thÓ tõng lo¹i sau:
- C¸c ®èi tîng lµ ngêi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp
Nhµ níc, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc lùc lîng vò trang, c¸c tæ chøc kinh tÕ
thuéc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x·
héi møc ®ãng BHYT b»ng 3% tiÒn l¬ng cÊp bËc, chøc vô, hÖ sè chªnh lÖch b¶o
lu (nÕu cã) ghi trong hîp ®ång lao ®éng vµ c¸c kho¶n phô cÊp khu vùc ®¾t ®á,
chøc vô th©m niªn, trong ®ã ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 2%, ngêi lao ®éng
®ãng 1%.
- C¸c ®èi tîng lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu chÕ xuÊt,
khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c c¬ quan tæ chøc níc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ t¹i
ViÖt Nam, c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã tõ 10 lao ®éng trë
lªn, møc ®ãng BHYT b»ng 3% tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp (nÕu
19
cã) ghi trong hîp ®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña Nhµ níc, trong ®ã ngêi sö
dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng 2%, ngêi lao ®éng ®ãng 1%.
- C¸c ®èi tîng lµ c¸n bé, c«ng chøc lµm viÖc trong c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù
nghiÖp, ngêi lµm viÖc trong c¸c c¬ quan §¶ng, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, c¸c c¸n
bé phêng, x·, thÞ trÊn hëng sinh ho¹t phÝ hµng th¸ng, ngêilµm viÖc trong c¸c c¬
quan d©n cö tõ Trung ¬ng ®Õn x·, phêng.
+ §èi víi ngêi hëng l¬ng: møc ®ãng BHYT b»ng 3% tiÒn l¬ng cÊp bËc, l¬ng chøc vô, hÖ sè chªnh lÖch b¶o lu (nÕu cã) vµ c¸c kho¶n trî cÊp chøc vô, khu
vùc ®¾t ®á, th©m niªn theo quy ®Þnh cña Nhµ níc. C¬ quan sö dông c«ng chøc,
viªn chøc ®ãng 2%; c«ng chøc, viªn chøc ®ãng 1%.
+ §èi víi ngêi hëng sinh ho¹t phÝ lµ c¸n bé c«ng t¸c §¶ng, c«ng t¸c chÝnh
quyÒn, c«ng t¸c ®oµn thÓ vµ sù nghiÖp ë x·, phêng, thÞ trÊn møc ®ãng BHYT
b»ng 3% tiÒn sinh ho¹t phÝ vµ c¸c kho¶n phô cÊp (nÕu cã). C¬ quan cÊp sinh
ho¹t phÝ ®ãng 2%, ngêi hëng sinh ho¹t phÝ ®ãng 1%.
+ §èi víi ngêi hëng sinh ho¹t phÝ lµ ®¹i biÒu Héi ®ång nh©n d©n ®¬ng
nhiÖm c¸c cÊp, kh«ng thuéc diÖn biªn chÕ Nhµ níc hoÆc kh«ng hëng chÕ ®é
BHXH hµng th¸ng møc ®ãng BHYT b»ng 3% møc l¬ng tèi thiÓu hiÖn hµnh do
c¬ quan cÊp sinh ho¹t phÝ ®ãng.
- C¸c ®èi tîng lµ ngêi ®ang hëng chÕ ®é hu trÝ, hëng trî cÊp BHXH hµng
th¸ng do suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng th× møc ®ãng BHYT b»ng 3% tiÒn l¬ng hu, tiÒn trî cÊp BHXH hµng th¸ng do c¬ quan BHXH trùc tiÕp ®ãng.
- C¸c ®èi tîng lµ ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng, c¸c ®èi tîng b¶o trî x· héi,
møc ®ãng BHYT b»ng 3% møc l¬ng tèi thiÓu hiÖn hµnh do c¬ quan trùc tiÕp
qu¶n lý kinh phÝ cña ®èi tîng ®ãng.
- Møc ®ãng BHYT häc sinh - sinh viªn.
Møc
®ãng
Møc ®ãng
BHYT khu vc néi BHYT khu vùc
STT
CÊp häc
thµnh
ngo¹i
thµnh
(®/hs/n¨m)
(®/hs/n¨m)
TiÓu häc - Trung häc c¬
1
25000
20000
së - Trung häc phæ th«ng
§¹i häc - Cao ®¼ng 2 Trung häc chuyªn nghiÖp vµ
40000
40000
d¹y nghÒ.
- Møc ®ãng BHYT cho ngêi nghÌo lµ 30.000 ®ång/thÎ/ngêi/n¨m.
4.2. Ph¬ng thc ®ãng BHYT.
Thñ trëng c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, ngêi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm lËp
danh s¸ch c¸n bé, c«ng chøc, ngêi lao ®éng hoÆc ®èi tîng ®îc giao qu¶n lý vµ
20
- Xem thêm -