Tài liệu Luận văn thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện quế sơn, tỉnh quảng nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI THÁI THỊ THÚY LAN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2020 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI THÁI THỊ THÚY LAN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THỊ THU HÀ HÀ NỘI, năm 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Chính sách công với nội dung “Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Quảng Nam, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Thái Thị Thúy Lan LỜI CẢM ƠN Trong quá trình dự thảo và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình và quý báu của thầy cô giáo, các đồng nghiệp, quý cơ quan chuyên môn liên quan cũng với sự động viên, cổ vũ của gia đình, bạn bè, đồng nghiệp. Tôi rất chân thành cảm ơn đến các giảng viên Học viện Khoa học Xã hội đã giảng dạy, cung cấp cho bản thân tôi những phương pháp nghiên cứu khoa học, những cách nhìn về thế giới quan, nhân sinh quan một cách khoa học. Từ đó rất giúp ích cho bản thân trong công tác cũng như đề xuất những chủ trương chính sách cho các cấp, các ngành. Tôi cũng xin gởi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Vũ Thị Thu Hà, cô giáo hướng dẫn tận tình và chu đáo, cũng như giúp cho tôi được hoàn thiện luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với sự quan tâm, tạo điều kiện của lãnh đạo Huyện ủy, Ban Dân vận Huyện ủy Quế Sơn cũng như sự giúp đỡ, cung cấp các lài liệu liên quan đến đề tài này của Văn phòng Huyện ủy, Phòng Nội vụ, Công an huyện,....huyện. Với năng lực của bản thân và thời gian có hạn, luận văn của tôi chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi mong nhận được sự cảm thông chia sẽ cũng như sự góp ý quý báu của quý thầy cô Học viện để tôi có thể an tâm tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện hơn. MỤC LỤC MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO; CÁC NHÂN TỔ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TIỄN TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO Ở HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM ................................................................................................................ 11 1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 11 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 25 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM .......................... 40 2.1. Tình hình thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn hiện nay ................ 40 2.2. Những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân............................................................ 59 CHƯƠNG 3: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO Ở HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM TRONG THỜI GIAN ĐẾN ......... 66 3.1. Vấn đề đặt ra trong quá trình thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................ 66 3.2. Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của việc việc thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn ......................................................................................... 73 KẾT LUẬN...................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 ANQG An ninh quốc gia 2 ANCT An ninh chính trị 3 ATXH An toàn xã hội 4 AL Âm lịch 5 BCH Ban Chấp hành 6 BCT Bộ Chính trị 7 BBT Ban Bí thư 8 BTG Ban Tôn giáo 9 BCĐ Ban chỉ đạo 10 BTV Ban Thường vụ 11 CT-XH Chính trị - xã hội 12 ĐT Đường tỉnh 13 GHPG Giáo hội Phật giáo 14 HĐND Hội đồng nhân dân 15 QLNN Quản lý nhà nước STT 16 QSD Quyền sử dụng 17 TC-KH Tài chính - Kế hoạch 18 Tiến sỹ Tiến sỹ 19 UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng 1.1 Trang Bảng thống kê các tôn giáo ở huyện Quế Sơn hiện nay 30 Bảng thống kê số lượng cơ sở, điểm nhóm và chức sắc, chức việc 1.2 31 của các tổ chức tôn giáo Sự phân bố của các cơ sở, điểm nhóm tôn giáo được Nhà 1.3 33 nước công nhận DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu hình 1.1 Tên hình Biểu đồ các tôn giáo ở Quế Sơn Trang 30 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tôn giáo là một hiện tượng xã hội, ra đời từ rất lâu và tồn tại gắn liền với lịch sử xã hội loài người. Để tồn tại và phát triển tôn giáo luôn hoàn thiện và biến đổi thích ứng cùng với sự phát triển của các mối quan hệ về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội và đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, từ thiết chế chính trị đến pháp luật, từ văn hóa đến đạo đức, lối sống của con người đến sự tăng trưởng kinh tế; từ các quan điểm triết học, về nhận định thế giới đến những ứng xử và phong tục, tập quán của nhiều nước, tộc người trên thế giới và nước ta cũng không ngoại lệ. Theo số liệu thống kê của BTG Chính phủ tính đến tháng 6 năm 2017, Việt Nam có 27% dân số theo tôn giáo với 25,3 triệu tín đồ, trong đó có gần 200.000 chức sắc, chức việc. Tôn giáo ở Việt Nam 15 năm qua có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng. So với số liệu thống kê năm 2003, cả nước có khoảng 18 triệu tín đồ, 34.181 chức sắc, 78.913 chức việc, 20.929 cơ sở thờ tự tôn giáo, thì hiện nay số lượng tín đồ đã tăng 35%, số lượng chức sắc, chức việc tăng 70%, số lượng cơ sở tôn giáo tăng 33%. Trong mỗi thời kỳ, giai đoạn lịch sử của đất nước do tác động của nhiều yếu tố, nguyên nhân khác nhau mà tôn giáo có lúc trở thành điểm nóng, phức tạp gây mất ổn định ANCT tại một số địa phương trong cả nước, nhất là giai đoạn hiện nay trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng thì bên cạnh thời cơ, thuận lợi cũng gặp những hạn chế, thách thức nhất định. Do đó công tác QLNN, thực hiện chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta cũng gặp không ít khó khăn. Cũng như các địa bàn trong tỉnh Quảng Nam nói riêng, cả nước nói chung trong những năm gần đây tôn giáo ở huyện ngày càng phát triển, các tôn giáo đều có xu hướng mở rộng, nâng cao vị thế của mình, tín đồ các tôn giáo ngày càng tăng lên hằng năm, trong đó nhiều nhất là đạo Phật. Trên cơ sở xác định là chính sách quan trọng, nhaỵ cảm, dễ bị các thế lực thù địch trong và ngoài nước lợi dụng, kích 1 động nên trong quá trình lãnh đạo, điều hành, tổ chức thực hiện các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận, các đoàn thể CT-XH cũng như các ban, ngành trong hệ thống chính trị trên địa bàn Quế Sơn đã quan tâm đến công tác tôn giáo; trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện luôn đảm bảo theo chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và sự chỉ đạo trực tiếp của UBND tỉnh cùng các ngành chức năng của tỉnh Quảng Nam về công tác tôn giáo. Đến nay đã đạt được những kết quả tích cực, quan trọng trên các mặt về công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách, quản lý hoạt động của các tôn giáo, công tác sơ, tổng kết, kiểm tra, giám sát,...qua đó quyền tự do tôn giáo của công dân được phát huy; tín đồ, chức sắc tôn giáo tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào xã hội ở địa phương. Song, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn vẫn còn những hạn chế nhất định đó là: công tác tuyên truyền chưa thường xuyên nên nhận thức của một vài cấp ủy, chính quyền, một số cơ quan, ban ngành cũng như một bộ phận cán bộ, đảng viên đối với công tác tôn giáo chưa đảm bảo theo chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật về tôn giáo của Nhà nước; công tác quản lý đất đai liên quan đến tôn giáo còn nhiều bất cập, trong quá trình thực thi có lúc chýa ðúng theo quy ðịnh; sự phối hợp giữa các ban, ngành, ðoàn thể trong việc giải quyết các vấn ðề liên quan ðến tôn giáo có lúc chýa ðồng bộ; bên cạnh ðó nhận thức của một bộ phận chức sắc, chức việc, tín ðồ của một số tôn giáo còn hạn chế, thiếu hợp tác với cơ quan QLNN về công tác đất đai liên quan đến tôn giáo,... Là nhóm chính sách nhạy cảm, dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng gây mất ổn định CT-XH, xuất phát từ vị trí làm việc của bản thân là chuyên viên công tác tại Ban Dân vận Huyện ủy huyện Quế Sơn-một cơ quan Thường trực của BCĐ công tác tôn giáo của huyện có chức năng tham mưu Huyện ủy lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện công tác tôn giáo trên toàn huyện; đồng thời căn cứ vào tình hình thực tế việc tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo tại địa phương trong những năm qua, tôi nhận thức rõ tầm quan trọng của chính sách tôn giáo nếu chính sách này 2 được triển khai thực hiện tốt sẽ có tác dụng thúc đẩy sự ổn định xã hội và ngược lại. Tuy nhiên, cho đến nay tại huyện Quế Sơn chưa có công trình nào nghiên cứu về việc thực hiện chính sách tôn giáo. Do đó, tôi chọn đề tài “Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài Luận văn cao học chuyên ngành Chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu Qua tìm hiểu, cho đến nay có khá nhiều công trình trực tiếp hay gián tiếp của các nhà khoa học, học giả ngoài nước cũng như trong nước đã đầu tư nghiên cứu, đề cập đến nhiều khía cạnh, vấn đề khác nhau về lĩnh vực tôn giáo: về quan điểm, lý luận về tôn giáo; công tác tôn giáo; về chính sách, thực hiện chính sách và công tác QLNN về tôn giáo trong mỗi thời kỳ, giai đoạn lịch sử nhất định. Đối với luận văn này bản thân xin nêu một số công trình nghiên cứu tiêu biểu lý luận về tôn giáo, chính sách tôn giáo, mối quan hệ giữa chính trị với tôn giáo như: Ngô Hữu Thảo (1998), Mối quan hệ giữa chính trị và tôn giáo trong thời kỳ mở rộng giao lưu quốc tế và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, đề tài khoa học cấp bộ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Lê Hữu Nghĩa và Nguyễn Đức Lữ (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo, NXB Ban Tôn giáo Chính phủ; Đỗ Quang Hưng (2008) Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam về lý luận và thực tiễn, NXB Lý luận Chính trị, Hà Nội; Đỗ Quang Hưng (2009), Vấn đề Tôn giáo trong cách mạng Việt Nam, NXB Lý luận Chính trị, Hà Nội; Đỗ Quang Hưng (2014), Chính sách Tôn giáo và Nhà nước pháp quyền, NXB. Đại học Quốc gia Hà Nội; Đỗ Quang Hưng (2014), Nhà nước-Tôn giáo- Pháp luật, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội; Đỗ Quang Hưng (2015), Quan hệ Nhà nước - Giáo hội và chính sách tôn giáo, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội,... Đối với công trình nghiên cứu về thực hiện chính sách tôn giáo bản thân đã tham khảo luận văn của các tác giả như: Tào Gia Cát Linh (2016) thực hiện chính sách tôn giáo từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ Chính sách Công, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Nguyễn Thị Thu Oanh (2019) thực hiện chính 3 sách tôn giáo ở tỉnh Phú Yên hiện nay, luận văn thạc sĩ Chính sách Công, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Đối với công trình nghiên cứu công tác QLNN về tôn giáo bản thân đã tham khảo các luận văn của các tác giả như: Lê Ngọc Sĩ (2014) Công tác QLNN đối với hoạt động tôn giáo ở huyện đảo Phú Quốc - Kiên Giang hiện nay, luận văn thạc sĩ Tôn giáo học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội; Nguyễn Thị Ngọc Ánh (2015) QLNN đối với các hoạt động tôn giáo ở tỉnh Quảng Nam hiện nay, luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội v.v... Qua tìm hiểu từng công trình nghiên cứu về công tác tôn giáo sẽ thấy được ý nghĩa, giá trị to lớn của từng công trình, các nhận định, đánh giá ở mỗi công trình nghiên cứu sẽ được bản thân nghiên cứu, học hỏi, chọn lọc, tiếp thu - là tài liệu hữu ích tham khảo khi làm luận văn này. Đối với tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo của Lê Hữu Nghĩa và Nguyễn Đức Lữ (2003) đã cho thấy Hồ Chí Minh là người cán bộ mẫu mực, không những giỏi về nghệ thuật quản lý mà còn giỏi về công tác vận động quần chúng, trong đó có đồng bào theo đạo; người đã chỉ ra những phương thức vận động quần chúng rất nhạy bén, linh hoạt trước biến động của thực tiễn; với chính sách này Người đã vận động đông đảo tín đồ trong các tôn giáo cùng các tầng lớp nhân dân trong cả nước đứng lên đấu tranh giành độc lập cho dân tộc và thực tế cách mạng Việt Nam đã chứng minh khi vận dụng tư tưởng về tôn giáo và công tác tôn giáo của Người trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Hiện nay trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo không chỉ riêng huyện Quế Sơn mà các cấp ủy, chính quyền, các cơ quan, ban ngành ở từng địa phương luôn vận dụng tư tưởng của Bác để vận động các tổ chức, cá nhân tôn giáo sinh hoạt tôn giáo theo Giáo lý, Giáo luật của từng tôn giáo và theo quy định của pháp luật. Đối với công trình nghiên cứu về Nhà nước, Tôn giáo, Luật pháp của Đỗ Quang Hưng, nội dung công trình của tác giả gồm có 3 phần, phần 1 tác giả đã nêu 4 lên Mối quan hệ giữa Nhà nước và Giáo hội; phần 2 là tôn giáo, phần 3 là Luật pháp và tôn giáo. Đây là một công trình vô cùng quí giá, tác giả Luận văn tham khảo nghiên cứu nhằm không chỉ nắm bắt cụ thể về phần nội dung và đặc điểm đời sống tôn giáo, về mối quan hệ giữa Nhà nước và tôn giáo mà còn ở chỗ công trình này tác giả đã khái quát hóa lộ trình xây dựng, hoàn thiện chính sách, luật pháp về tôn giáo của Nhà nước Việt Nam trong quá trình nỗ lực hướng tới một môi trường thích hợp để các cộng đồng tôn giáo không những thực hiện tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước với tư cách như một tổ chức, một công dân bình thường mà còn thông qua luật pháp về tôn giáo có thể tìm thấy sự thỏa mãn, đáp ứng được nhu cầu đời sống tâm linh của người có đạo; đồng thời công trình đã gợi mở những suy ngẫm, đề xuất đối với việc xây dựng một nhà nước pháp quyền về tôn giáo ở nước ta hiện nay. Công trình Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam về lý luận và thực tiễn của tác giả Đỗ Quang Hưng xuất bản năm 2008 cho thấy đây là một công trình nghiên cứu về quan điểm, chủ trương cũng như chính sách của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề tôn giáo trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng Việt Nam có tính tổng hợp và toàn diện nhất. Cuốn sách tác giả đã giới thiệu về bối cảnh quốc tế, vấn đề tôn giáo ở Việt Nam, Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo cũng như quá trình nhận thức, phát triển quan điểm, đường lối về tôn giáo của Đảng Cộng sản Việt Nam, từng bước hoàn thiện chính sách, pháp luật đối với tôn giáo ở Việt Nam. Cuốn sách là tài liệu tham khảo rất cần thiết đối với luận văn, nó giúp cho bản thân nắm bắt tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tôn giáo và thực tiễn về thực hiện chính sách tôn giáo; đồng thời công trình này cũng đã chỉ ra những bất cập và đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện chính sách tôn giáo ở nước ta trong thời gian qua. Đối với công trình QLNN đối với các hoạt động tôn giáo ở tỉnh Quảng Nam hiện nay (2015), luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, tác giả Nguyễn Thị Ngọc Ánh đã phân tích lý luận về tôn giáo, quan điểm chủ trương của Đảng, Nhà nước ta về tôn giáo, khái quát lịch sử hình 5 thành và phát triển của các tôn giáo trên địa bàn tỉnh Quảng Nam; đồng thời tác giả đã nêu lên thực trạng công tác QLNN về tôn giáo ở Quảng Nam, trên cở sở đó đã đề ra những giải pháp thiết thực, sát thực tiễn nhằm thực hiện tốt công tác QLNN về tôn giáo trên địa bàn tỉnh trong thời gian đến. Qua tìm hiểu công trình này bản thân nắm được đặc điểm hình thành và phát triển của từng tôn giáo cũng như thực trạng hoạt động của nó trên địa bàn tỉnh, trong đó có Quế Sơn, để từ đó có nhận định chính xác trên cơ sở đố tham mưu cấp ủy, chính quyền huyện nhà đề ra các giải pháp hữu hiệu nhằm tổ chức triển khai thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện trong thời gian đến đạt những kết quả quan trọng hơn. Đối với công trình Thực hiện chính sách tôn giáo từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng của Tào Gia Cát Linh (2016), tác giả đã nêu những vấn đề về lý luận về chính sách tôn giáo, thực trạng công tác thực hiện chính sách tôn giáo, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trong thời gian đến của thŕnh phố. Qua tìm hiểu, bản thân sẽ tham mưu cấp ủy, chính quyền huyện nhà sẽ có những giải pháp thiết thực về thực hiện chính sách tôn giáo trong thời gian đến. Tóm lại, các thông tin cũng như nhận định của những công trình tác giả nêu trên sẽ được bản thân kế thừa, có chọn lọc cho đề tài luận văn này. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu cũng như phân tích tình hình thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn, trong khi việc tổ chức thực hiện chính sách này gặp không ít khó khăn, hạn chế nhất định. Một số vấn đề liên quan đến chính sách và thực trạng chính sách tôn giáo mới chỉ được đề cập trong các báo cáo chuyên đề, báo cáo sơ kết và tổng kết của các ban, ngành, đoàn thể ở huyện Quế Sơn có liên quan đến công tác tôn giáo như: Phòng Nội vụ, Công an, Ban Dân vận, Mật trận Tổ quốc và các báo cáo cấp ủy đảng, chính quyền địa phương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu 6 Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng việc tổ chức triển khai thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn tỉnh Quảng Nam hiện nay đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc tổ chức thực thi chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện trong thời gian đến. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhằm đạt được các mục đích nêu trên luận văn sẽ tập trung giải quyết các vấn đề sau: Một là: Luận văn làm rõ một số vấn đề lý luận, quan điểm của Mác-Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về tôn giáo; làm rõ thực tiễn liên quan đến việc thực hiện chính sách và đặc điểm của từng tôn giáo tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. - Hai là: Luận văn phân tích làm rõ thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam trong những năm qua. - Ba là: Luận văn đề ra phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường, nâng cao hiệu quả của việc tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn tỉnh Quảng Nam trong tình hình mới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Việc thực hiện chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về nội dung: Luận văn chủ yếu nghiên cứu việc tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam trong đó tập trung nghiên cứu thực trạng của việc tổ chức triển khai thực hiện chính sách tôn giáo ở địa phương trong những năm qua. Tìm hiểu những vấn đề đặt ra hiện nay đồng thời qua đó đề xuất những giải pháp hữu hiệu nhằm tổ chức thực hiện tốt chính sách tôn giáo tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam trong thời gian đến. - Phạm vi về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn giai đoạn từ năm 2013 đến nay. 7 Đây là giai đoạn sau khi chia tách huyện Quế Sơn thành hai huyện: Quế Sơn và huyện Nông Sơn thì tình hình tôn giáo có những thay đổi nhất định về số lượng tín đồ cũng như chức sắc, chức việc và cơ sở thờ tự tôn giáo. Bên cạnh đó, trên địa bàn huyện không còn Phòng tôn giáo (do bị giải thể theo quy định vào năm 2007) nên không có cán bộ công chức chuyên trách về tôn giáo như trước đây mà chỉ có cán bộ, chuyên viên Phòng Nội vụ phụ trách công tác tôn giáo (theo quy định). Phòng tôn giáo - cơ quan chuyên trách về QLNN ở huyện bị giải thể, thay vào đó BCĐ công tác tôn giáo thuộc Huyện ủy thành lập vào năm 2012 và quản lý về công tác tôn giáo trên toàn huyện, trong đó về phía Nhà nước phân công Phòng Nội vụ có trách nhiệm tham mưu UBND huyện triển khai, phổ biến chính sách của Nhà nước và QLNN về tôn giáo. Đồng thời hiện nay tôn giáo và hoạt động của một số tổ chức tôn giáo trên địa bàn huyện có một vấn đề cần phải quan tâm đó là: tín đồ tôn giáo ngày tăng lên, hoạt động của một số cơ sở, tín đồ tôn giáo có biểu hiện trái quy định của pháp luật vẫn còn, qua đó tiềm ẩn những nguy cơ phức tạp, trong khi đó cấp ủy, chính quyền một số xã chưa quan tâm, chưa chú trọng đến công tác tôn giáo; công tác tuyên truyền về các văn bản, quy định của Đảng, Nhà nước về công tác tôn giáo, nhất là Luật Tín ngưỡng, tôn giáo cũng còn hạn chế nhất định; chưa có đội ngũ chuyên trách làm công tác tôn giáo, chỉ có cán bộ phụ trách tôn giáo ở các cấp trên địa bàn, trong khi đó năng lực của một bộ phận cán bộ phụ trách công tác tôn giáo còn hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình mới. - Phạm vi về không gian: Trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở nghiên cứu - Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo; quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về tôn giáo. 8 - Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở chuyên ngành chính sách công, chu trình chính sách: từ hoạch định chính sách đến việc xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách và đánh giá trong đó có sự tham gia của chủ thể chính sách. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục đích, các yêu cầu đặt ra đối với luận văn này, ngoài sử dụng phương pháp chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp chính sách công; tác giả Luận văn còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành như chính trị học tôn giáo, tôn giáo học kết hợp với các phương pháp cơ bản như: Phỏng vấn, phương pháp phân tích-tổng hợp, thống kê-so sánh, nghiên cứu tài liệu, tổng kết, đánh giá thực tiễn tổ chức triển khai thực hiện chính sách tôn giáo. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Qua kết quả nghiên cứu sẽ làm rõ thêm những cơ sở lý luận về tôn giáo, công tác quản lý, thực hiện chính sách tôn giáo từ góc độ chuyên ngành của chính sách công. Luận văn sẽ cung cấp những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách tôn giáo ở nước ta nói chung, huyện Quế Sơn nói riêng; cung cấp thêm những cơ sở cho việc nghiên cứu thực hiện chính sách đối với các tôn giáo ở huyện. Đồng thời góp phần tích cực trong quá trình hoàn thiện chủ trương, chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước nói chung và quá trình thực hiện chính sách tôn giáo tại địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam nói riêng trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng. Ngoài ra, Luận văn sẽ góp phần tích cực trong việc nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, của đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trên địa bàn về tôn giáo và công tác tôn giáo và việc thực hiện chính sách tôn giáo từ góc nhìn của chuyên ngành chính sách công hiện nay. 6.1. Ý Nghĩa thực tiễn 9 Qua nghiên cứu đề tài thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn thời gian qua sẽ góp phần tích cực quan trọng trong việc duy trì và hoàn thiện chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta nói chung và quá trình thực thi chính sách tôn giáo nói riêng. Đây là tài liệu rất quý và quan trọng cho việc biên soạn các chuyên đề về công tác tôn giáo, quản lý, thực hiện chính sách tôn giáo của các báo cáo viên của huyện để giảng bài tại các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên đề về công tác tôn giáo cho đội ngũ cán bộ phụ trách công tác tôn giáo các cấp, nhất là đối với cán bộ chính quyền các cấp trong công tác quản lý, thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện trong thời gian đến. 7. Kết cấu của luận văn Bên cạnh phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1. Những vấn đề lý luận và thực tiễn trong quá trình thực hiện chính sách tôn giáo ở huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. Chương 2. Thực trạng công tác thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. Nam. Chương 3. Những vấn đề đặt ra và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện chính sách tôn giáo tại huyện Quế Sơn trong thời gian đến 10 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO; CÁC NHÂN TỔ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TIỄN TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO Ở HUYỆN QUẾ SƠN, TỈNH QUẢNG NAM 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm sử dụng trong luận văn 1.1.1.1. Khái niệm tôn giáo Qua tìm hiểu, trong lịch sử xã hội loài người có khoảng gần mười nghìn tôn giáo đang tồn tại, về định nghĩa tôn giáo, hiện nay có gần 250 định nghĩa. Theo ḍng lịch sử định nghĩa về tôn giáo được mở rộng về nội hàm và phạm vi của nó; tùy theo mỗi tôn giáo khác nhau, cách tiếp cận và mỗi quốc gia mà nó được hiểu theo nghĩa khác nhau. Trong Tiếng anh, tôn giáo có nghĩa là religion-có nghĩa là thu lượm thêm sức mạnh siêu nhiên, tôn trọng những gì linh thiên, huyền bí, tôn kính thần linh; cho rằng giữa Chúa với Thượng đế có sự gắn bó; thể hiện mối quan hệ giữa con người với thế giới khác-một thế giới siêu nhiên, vô hình; sự tồn tại một quyền lực huyền bí bên ngoài mà con người chịu tác động, chi phối đến, một cảm giác đạo mộ mà con người phải tuân theo. Trong tiếng Hy Lạp cho rằng: tôn giáo là regere-quan niệm rằng giữa con người và thế giới thần linh có mối quan hệ, ràng buộc lẫn nhau. Theo từ điển tiếng việt ghi rằng: “Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội hình thành nhờ vào lòng tin và sùng bái thượng đế, thần linh” [40, tr. 239 ]. Trong Luật tín ngưỡng, tôn giáo có định nghĩa: “Tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức” [20, tr.8]. 1.1.1.2. Khái niệm Chính sách công Chính sách công là tổng thể chương trình hành động của chủ thể nắm quyền lực công nhằm giải quyết những vấn đề có tính cộng đồng trên các lĩnh vực của đời 11 sống xã hội theo phương thức nhất định nhằm đạt được các mục tiêu đề ra và đảm bảo cho xã hội phát triển bền vững, ổn định. 1.1.1.3. Khái niệm Chính sách tôn giáo Chính sách tôn giáo ở nước ta được thể hiện ở chủ trương, đường lối của Đảng và hệ thống chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với công tác tôn giáo. Là quá trình dùng quyền lực của Nhà nước, các cơ quan chức năng liên quan từ trung ương đến địa phương sử dụng nhằm tác động, định hướng, hướng dẫn, điều chỉnh hoạt động của các tổ chức, cá nhân tôn giáo được Nhà nước công nhận hoạt động theo chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta đối với tôn giáo. Bên cạnh đó, có thể hiểu chính sách tôn giáo còn là quá trình chấp hành và tổ chức thực hiện chính sách pháp luật của các cơ quan trong hệ thống hành pháp nhằm tác động, định hướng, điều chỉnh hoạt động của tôn giáo và hành vi, hoạt động của tổ chức, cá nhân tôn giáo theo quy định của Nhà nước đề ra. 1.1.1.4. Khái niệm Thực hiện chính sách tôn giáo Thực hiện chính sách là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể trong chính sách thành hiện thực với các đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu nhất định và thực hiện hóa chính sách để đưa chính sách đi vào đời sống xã hội theo định hướng của Nhà nước. Trên cơ sở khái niệm thực hiện chính sách ta có thể hiểu về thực hiện chính sách tôn giáo là quá trình chuyển hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với công tác tôn giáo, đưa chính sách này đi vào cuộc sống, đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt tôn giáo của một bộ phận nhân dân; đây là giai đoạn đặc biệt, có ý nghĩa quan trọng trong chu trình đối với chính sách tôn giáo, là trung tâm kết nối giữa các bước trong chu trình chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta. 12