ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
VŨ VĂN ĐẠT
QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN AN LÃO, THÀNH PHỐ HẢI PHÕNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2013
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
VŨ VĂN ĐẠT
QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN AN LÃO, THÀNH PHỐ HẢI PHÕNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.05
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Ngô Quang Sơn
HÀ NỘI - 2013
LỜI CẢM ƠN
Sau hai năm (2011-2013) học tập và nghiên cứu, tác giả đã hoàn thành
chương trình khoá học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục và hoàn thành
luận văn “Quản lý thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện
An Lão, thành phố Hải Phòng” tại Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc
Gia Hà Nội.
Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến Ban Giám
hiệu Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc Gia Hà Nội, các thầy, cô giáo
đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt là sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của Phó giáo sư, Tiến sĩ Ngô Quang
Sơn, Viện trưởng, Viện Dân tộc, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ
tác giả hoàn thành luận văn này.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới Sở Giáo
dục và Đào tạo Hải Phòng, cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên tại các
trường Trung học phổ thông, Ban giám hiệu, đồng nghiệp trong trường THPT
Quốc Tuấn, gia đình và bạn bè đã tận tình, tạo điều kiện giúp đỡ để tác giả
hoàn thành nhiệm vụ học tập, đặc biệt trong quá trình điều tra nghiên cứu,
phỏng vấn, thu thập dữ liệu và xử lý thông tin để làm luận văn này.
Do điều kiện khó khăn về thời gian, khả năng và năng lực nghiên cứu
có hạn nên trong luận văn không tránh khỏi khiếm khuyết, tác giả mong nhận
được sự quan tâm giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và đồng
nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2013
Tác giả
Vũ Văn Đạt
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CBGV&NV
Cán bộ giáo viên và nhân viên
CBQL
Cán bộ quản lý
CL
Chất lượng
CNH & HĐH
Công nghiệp hoá và hiện đại hoá
CNTT&TT
Công nghệ thông tin và truyền thông
CNXH
Chủ nghĩa xã hội
CSVCSP
Cơ sở vật chất sư phạm
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
KHKT
Khoa học kỹ thuật
KTXH
Kinh tế xã hội
NSNN
Ngân sách nhà nước
PHBM
Phòng học bộ môn
PPDH
Phương pháp dạy học
PPGD
Phương pháp giáo dục
QLGD
Quản lý giáo dục
SGK
Sách giáo khoa
TBDH
Thiết bị dạy học
THPT
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
TN
Thí nghiệm
TV
Thư viện
MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn
i
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt
ii
Mục lục
iii
Danh mục các bảng
iv
Danh mục các biểu đồ
v
MỞ ĐẦU
1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ........................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .............................................................. 3
6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu...................................................................
4
8. Cấu trúc luận văn .................................................................................... 5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ THIẾT BỊ DẠY
HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG…………
6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................. 6
1.1.1. Nước ngoài...................................................................................
6
1.1.2. Việt Nam......................................................................................
7
1.2. Một số khái niệm cơ bản có liên quan ................................................. 9
1.2.1. Quản lý .............................................................................................. 9
1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................... 12
1.2.3. Quản lý nhà trường ........................................................................... 15
1.2.4. Biện pháp.....................................................................................
18
1.2.5. Biện pháp quản lý........................................................................
19
1.2.6. Biện pháp quản lý hiệu quả.........................................................
19
1.2.7. Đổi mới phương pháp dạy học....................................................
20
1.3. Vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học
ở các trường THPT ..................................................................................... 23
1.3.1. Thiết bị dạy học ................................................................................. 23
1.3.2. Vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy
25
học ở các trường THPT ...............................................................................
1.3.3. Các yêu cầu sư phạm khi lựa chọn và sử dụng thiết bị dạy học
trong trường trung học phổ thông.........................................................
26
1.4. Quản lý thiết bị dạy học trong trường trung học phổ thông ................ 28
1.4.1. Khái niệm Quản lý TBDH ............................................................... 28
1.4.2. Nguyên tắc quản lý TBDH................................................................ 30
1.4.3. Mục tiêu quản lý TBDH.................................................................... 31
1.4.4. Nội dung quản lý TBDH..............................................................
32
Tiểu kết chương 1........................................................................................ 38
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở
CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN LÃO,
40
THÀNH PHỐ HẢI PHÕNG .......................................................................................
2.1. Vài nét về đặc điểm kinh tế , văn hóa và xã hội ở huyện An Lão, thành
phố Hải Phòng........................................................................................................
40
2.1.1.Đặc diểm kinh tế .........................................................................................
40
2.1.2. Đặc điểm văn hóa........................................................................................
41
2.1.3.Đặc điểm xã hội................................................................................................... 42
2.2. Thực trạng phát triển giáo dục của huyện An Lão, thành phố
Hải Phòng ......................................................................................... 43
2.2.1. Mạng lưới các trường THPT.......................................................
43
2.2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên.............................
44
2.2.3. Học sinh.......................................................................................
47
2.2.4. Cơ sở vật chất sư phạm nói chung và TBDH nói riêng...............
48
2.3. Thực trạng quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng thiết bị
dạy học ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải phòng.......
50
2.3.1. Thực trạng về cơ sở vật chất ở các trường THPT ............................. 50
2.3.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về tác dụng của TBDH
trong việc đổi mới phương pháp dạy học ................................................. 52
2.3.3. Thực trạng quản lý việc trang bị thiết bị dạy học ............................ 54
2.3.4. Thực trạng quản lý việc bảo quản thiết bị dạy học .......................... 58
2.3.5. Thực trạng quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học ............................ 59
2.4. Phân tích nguyên nhân của thực trạng quản lý việc trang bị, bảo
quản và sử dụng thiết bị dạy học ở các trường trung học phổ thông ......... 70
2.4.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................. 70
2.4.2. Nguyên nhân chủ quan ..................................................................... 71
Tiểu kết chương 2....................................................................................... 71
Chƣơng 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY
HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
AN LÃO, THÀNH PHỐ HẢI PHÕNG...................................................
73
3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp ................................................................ 73
3.1.1. Căn cứ vào các quy định, văn bản của Nhà nước về giáo dục.......... 73
3.1.2. Căn cứ vào quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục thành phố
Hải Phòng giai đoạn hiện nay ..................................................................... 73
3.2. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................ 74
3.2.1. Đảm bảo tính đồng bộ của các biện pháp ......................................... 74
3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn của các biện pháp ........................................ 74
3.2.3. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ........................................... 74
3.3. Một số biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng hiệu
quả TBDH ................................................................................................... 75
3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo
viên về vai trò và tác dụng của thiết bị dạy học trong việc đổi mới
75
phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng dạy học.........................
3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch trang bị, bảo quản và sử dụng
thiết bị dạy học trước khi bước vào năm học mới................................
78
3.3.3. Biện pháp 3: Đẩy mạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ bảo quản, sử
dụng thiết bị dạy học............................................................................
80
3.3.4. Biện pháp 4:Từng bước xây dựng cơ sở vật chất, phòng thí
nghiệm và triển khai dạy học theo phòng học bộ môn.........................
81
3.3.5. Biện pháp 5: Phát động phong trào tự làm đồ dùng và sưu tầm
thiết bị dạy học trong nhà trường..........................................................
83
3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc
trang bị, bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học trong nhà trường........
84
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 89
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề
xuất ........................................................................................................................... 91
Tiểu kết chương 3………………………………………………………...
98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 99
1. Kết luận ................................................................................................... 99
2. Khuyến nghị …………………... ............................................................ 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 104
PHỤ LỤC.............................................................................................
107120
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng thống kê
Trang
Bảng tổng hợp các lớp học khối THPT trên địa bàn
Bảng 2.1:
huyện An Lão, Hải Phòng năm học 2012-2013
Bảng tổng hợp số giáo viên THPT trên địa bàn huyện
Bảng 2.2:
An Lão, Hải phòng năm học 2012-2013
Bảng tổng hợp số CBQL của các trường THPT trên
Bảng 2.3:
địa bàn huyện An Lão, Hải phòng năm học 2012-2013
43
44
44
Bảng tổng hợp chất lượng giáo dục học sinh THPT
Bảng 2.4:
trên địa bàn huyện An Lão, Hải phòng năm học 2012-
47
2013
Bảng tổng hợp chất lượng giáo dục đạo đức học sinh
Bảng 2.5:
THPT trên địa bàn huyện An Lão năm học 2012-2013
Bảng tổng hợp chất lượng giáo dục văn hóa học sinh
Bảng 2.6:
Bảng 2.7:
THPT trên địa bàn huyện An Lão năm học 2012-2013
Kết quả văn nghệ - Thể dục thể thao cấp Thành Phố
Bảng tổng hợp diện tích phòng học, phòng làm việc,
Bảng 2.8:
phòng chức năng của các trường THPT trên địa bàn
Bảng tổng hợp thiết bị dạy học của các trường THPT
Bảng 2.9:
Bảng 2.10:
trên địa bàn
Bảng tổng hợp cơ sở vật chất của các trường THPT
Bảng tổng hợp loại hình thiết bị dạy học của các
Bảng 2.11:
trường THPT
Bảng tổng hợp ý kiến của CBQL, GV, NV và HS về
Bảng 2.12:
sự cần thiết của TBDH trong việc đổi mới PPDH
Bảng tổng hợp khảo sát nhận thức về mức độ cần thiết
Bảng 2.13:
Bảng 2.14:
của TBDH trong dạy học
Bảng tổng hợp số học sinh THPT và TBDH năm học
1
47
47
48
48
49
50
51
53
54
56
2012-2013
Bảng thống kê CSVCSP năm học 2012-2013 của các
Bảng 2.15:
trường THPT trên địa bàn huyện An Lão.
Bảng thống kê thực trạng và nguyên nhân sử dụng
Bảng 2.16:
TBDH qua CBQL
Bảng thống kê thực trạng và nguyên nhân sử dụng
Bảng 2.17:
TBDH qua CBGV
Bảng thống kê thực trạng và nguyên nhân sử dụng
Bảng 2.18:
TBDH qua HS
Bảng 3.1:
Bảng khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp
Bảng 3.2:
Bảng khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp
56
61
63
66
92
94
Biểu mẫu, sơ đồ, biểu đồ
Sơ đồ 1.1:
Mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình dạy học
18
Sơ đồ 1.2:
Mối quan hệ giữa thông tin và các chức năng quản lý
29
Sơ đồ 3.1:
Quy trình bồi dưỡng nghiệp vụ bảo quản, sử dụng hiệu
81
quả TBDH
Sơ đồ 3.1:
Mối quan hệ giữa các biện pháp
Biểu đồ 3.1:
Mối tươnquan giữa tính cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp quản lý TBDH
91
97
Mẫu sổ, phiếu
Mẫu 3.1:
Theo dõi mượn trả TBDH
87
Mẫu 3.2:
Sổ đăng ký sử dụng TBDH
88
Mẫu 3.3:
Sổ theo dõi nhập TBDH
88
Mẫu 3.4:
Sổ theo dõi tình trạng TBDH
88
2
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cuộc cách mạng khoa học công nghệ diễn ra từ những năm 50 của thế
kỷ XX, cho đến nay được đánh dấu bởi một loạt các cuộc cách mạng kế tiếp
nhau như cách mạng công nghệ mới, cách mạng thông tin, cách mạng công
nghệ sinh học... Đặc biệt cuộc cách mạng trong lĩnh vực thông tin bao gồm
các lĩnh vực tin học, truyền thông đang tác động sâu sắc tới mọi mặt của đời
sống xã hội chúng ta nói chung và quá trình giáo dục nói riêng. Cuộc cách
mạng này đang tạo ra những khả năng to lớn của việc ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông vào quá trình dạy học, những ứng dụng đã và đang
làm thay đổi vị trí của thiết bị dạy học (TBDH). TBDH vừa là công cụ giúp
giáo viên chuyển tải thông tin, điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh,
vừa là nguồn tri thức đa dạng và phong phú.
Hiện nay nước ta đã đặt ra mục tiêu đến năm 2020 về căn bản Việt
Nam trở thành một nước công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Nhân tố quyết định
thành công của sự nghiệp này là những con người mới năng động, sáng tạo,
có khả năng tự mình tiếp thu kiến thức mới, giải quyết được mọi tình huống
xảy ra. Để thực hiện nhiệm vụ này, Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa,
hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
hội nhập quốc tế, tiến hành xây dựng triết lý giáo dục, đổi mới một cách toàn
diện từ mục tiêu, nội dung đến phương pháp dạy học.
Định hướng cơ bản của công cuộc đổi mới giáo dục đã được chỉ rõ trong
các nghị quyết của Trung ương Đảng về vấn đề giáo dục và đào tạo đó là: "Đổi
mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện nếp tư duy độc lập sáng tạo của người học, từng bước áp dụng
các phương pháp tiên tiến và phương tiện dạy học vào quá trình dạy học".
Chương trình và SGK THPT được viết theo hướng tổ chức hoạt động
nhận thức tích cực cho học sinh, theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy và
3
phương pháp học. TBDH là một thành tố quan trọng quyết định sự thành công
của việc đổi mới nội dung chương trình SGK THPT.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới về nội dung chương trình, phương pháp
dạy học cần thiết phải có các thiết bị dạy học. Người ta nhận thấy các thiết bị
dạy học có ý nghĩa to lớn trong việc giúp cho giáo viên tổ chức các hoạt động
học tập nhằm phát huy tính tích cực, say mê học tập của học sinh, góp phần
nâng cao hiệu quả của việc dạy học.
Thiết bị dạy học là một trong những điều kiện cần thiết để giáo viên
thực hiện được các nội dung giáo dục, giáo dưỡng và phát triển trí tuệ, khơi
dậy tố chất thông minh của học sinh.
Trong thời gian qua, quản lý việc trang bị, bảo quản, sử dụng TBDH
ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng đã mang lại một số
hiệu quả nhất định. Nhìn chung các trường đều có TBDH đáp ứng việc dạy và
học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của người học; khắc phục lối
dạy "chay", dạy thụ động một chiều. Mặc dù việc đầu tư, bảo quản và sử dụng
các TBDH ở một số trường THPT công lập đã có hiệu quả. Tuy nhiên công
tác quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng các TBDH vẫn còn hạn chế:
có trường THPT còn thiếu TBDH, chưa bảo quản và sử dụng hiệu quả những
TBDH đã có, tần suất sử dụng TBDH chưa cao thậm chí nhiều trường hợp sử
dụng chỉ mang tính hình thức, đối phó gây lãng phí, chưa có biện pháp quản
lý TBDH thích hợp, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới về nội dung chương
trình, phương pháp dạy học...
Việc tìm ra một số mặt hạn chế trong công tác quản lý và đề xuất
những biện pháp nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập từ đó nâng cao hiệu
quả việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH góp phần cải thiện chất lượng
dạy học của các trường Trung học phổ thông huyện An Lão, thành phố Hải
Phòng hiện nay là một nhiệm vụ cần thiết. Với những lý do đã phân tích ở
trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài "Quản lý thiết bị dạy học ở các trường
Trung học phổ thông huyện An Lão, thành phố Hải Phòng".
4
2. Mục đích nghiên cứu
Qua nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng quản lý thiết bị dạy
học ở các trường Trung học phổ thông huyện An Lão, thành phố Hải Phòng,
tác giả đề xuất một số biện pháp quản lý trong việc trang bị, bảo quản và sử
dụng TBDH ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH ở các
trường Trung học phổ thông huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH các
trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay công tác quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH ở
các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng đã đạt được những kết
quả nhất định, song vẫn còn nhiều bất cập.
Nếu chọn lựa, đề xuất nhằm áp dụng một số biện pháp quản lý việc
trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH phù hợp với thực tế thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố
Hải Phòng.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng
TBDH ở các trường THPT.
Tìm hiểu thực trạng quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH
ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản và
sử dụng TBDH ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
5
6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Do điều kiện về thời gian và khả năng có hạn, đề tài chỉ tập trung
nghiên cứu và khảo nghiệm một số biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản
và sử dụng TBDH ở các trường THPT công lập trên địa bàn huyện An Lão,
thành phố Hải Phòng (Trường THPT An Lão, Trường THPT Quốc Tuấn,
Trường THPT Trần Hưng Đạo).
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Để có cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp tăng cường công tác quản lý
TBDH ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải Phòng đề tài sử dụng
một số phương pháp nghiên cứu lý luận bao gồm: Phân tích, tổng hợp, hệ
thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến đề tài
nghiên cứu.
Tìm hiểu các khái niệm thuật ngữ có liên quan.
Nghiên cứu các văn bản, nghị quyết của Đảng, các văn bản của Nhà nước,
Quốc hội, của ngành giáo dục và đào tạo về công tác quản lý TBDH.
Nghiên cứu cơ sở lý luận về trang bị, bảo quản và sử dụng TBDH.
Các tài liệu khác có liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát.
Đề tài sử dụng phương pháp quan sát để thu thập những số liệu thực tế
trong môi trường tự nhiên, cụ thể là quan sát một số giờ học có sử dụng
TBDH theo hướng phát huy tính tích cực của người học và một số giờ học sử
dụng TBDH theo phương pháp dạy học truyền thống từ đó so sánh để rút ra
những kết luận khoa học.
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Để điều tra thực trạng việc quản lý sử dụng TBDH trong nhà trường
THPT, đề tài có một số mẫu phiếu hỏi dành cho các CBQL, giáo viên và học
sinh thuộc các trường THPT của huyện An Lão, thành phố Hải Phòng
6
Phiếu hỏi cũng được sử dụng để khảo nghiệm tính khả thi của các biện
pháp quản lý mà đề tài đưa ra sau khi nghiên cứu lý luận và thực trạng.
7.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Bằng việc đưa ra phiếu hỏi một số cán bộ quản lý, giáo viên trực tiếp
tham gia quản lý TBDH có kiến thức và kinh nghiệm quản lý TBDH
7.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Để hiểu sâu thêm những thông tin thu thập được từ các phiếu điều tra,
tác giả tiến hành phỏng vấn CBQL một số trường THPT của huyện An Lão và
một số giáo viên dạy giỏi, có kinh nghiệm trong sử dụng, bảo quản TBDH.
7.2.5. Phương pháp đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm
Bằng việc đưa ra kết quả nghiên cứu lý luận thực tiễn và lấy thực tiễn
để kiểm nghiệm lại kết quả nghiên cứu lý luận, phương pháp này được sử
dụng nhằm đánh giá tính hợp lý và khả thi của các biện pháp quản lý mà tác
giả luận văn đề xuất.
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Đề tài sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu:
sử dụng các công thức tính số trung bình cộng,… để so sánh, đối chiếu các
kết quả nghiên cứu nhằm rút ra những kết luận khoa học cho đề tài.
8. Cấu trúc luận văn.
Luận văn dài 120 trang, có 18 bảng thống kê, 04 sơ đồ, 01 biểu đồ và 04
mẫu phiếu.
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo
và phụ lục sẽ gồm 3 chương chủ yếu sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học
phổ thông.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học phổ
thông huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.
Chƣơng 3: Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở các trường Trung học
phổ thông huyện An Lão, thành phố Hải Phòng
7
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ THIẾT BỊ DẠY HỌC
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nước ngoài
Từ xưa đến nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực khoa học mà ở bất cứ
thời đại nào, quốc gia nào cũng đều dành nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của
các nhà khoa học. Tuy nhiên, nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không
phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những vấn đề đó luôn luôn có sự gắn kết, ràng
buộc với những lĩnh vực khác trong xã hội như kinh tế, chính trị, văn hoá xã
hội chính vì vậy nghiên cứu các biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản và
sử dụng TBDH nhằm nâng cao kết quả giáo dục và đổi mới phương pháp dạy
và học là một vấn đề khó khăn và phức tạp. Để nâng cao chất lượng giáo dục
thì trước tiên phải nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. Để sử
dụng có hiệu quả TBDH, vai trò của các biện pháp quản lý là hết sức quan
trọng. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã nghiên cứu thực tiễn quản
lý nhà trường để tìm ra các biện pháp quản lý hiệu quả nhất.
Hội nghị Quốc tế về giáo dục lần thứ 39 họp tại Giơ-ne-vơ năm 1984
cũng như nhiều hội nghị về TBDH ở các nước xã hội chủ nghĩa đã khẳng định
ngành giáo dục cần được đổi mới thường xuyên về mục đích, cấu trúc, nội
dung, TBDH và phương pháp để tạo cho tất cả các học sinh có những cơ hội
học tập. Tùy theo hoàn cảnh kinh tế, kỹ thuật và xã hội mà tất cả các nước
trên thế giới đều có khuynh hướng hoàn thiện CSVC và TBDH nhằm phù hợp
với sự hiện đại hoá nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Các
nước có nền kinh tế phát triển đều quan tâm đến việc nghiên cứu, thiết kế, sản
xuất các TBDH hiện đại, đạt chất lượng cao, cần thiết cho nhu cầu giáo dục
mỗi nước.
Hiện nay nhiều nước trên thế giới nghiên cứu, sử dụng rộng rãi đĩa hình
và bước đầu sử dụng mạng Internet trong giáo dục.
8
Trong khoảng 15-20 năm gần đây, các thiết bị điện tử, máy vi tính,
rôbốt, các đồng hồ điện tử số đo chính xác cao, ti vi, video,... đã được nghiên
cứu, thiết kế và tăng cường cho các trường phổ thông.
1.1.2. Việt Nam
Ở Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức ban hành các tiêu
chuẩn TBDH từ mẫu giáo đến trung học phổ thông. Tiếp theo là những tiêu
chuẩn đã được xây dựng và ban hành vào các năm 1975, 1985. Từ năm 1986
trở lại đây, dưới dạng các đề tài nghiên cứu cấp bộ và đề tài tiêu chuẩn đo
lường cấp ngành, Viện khoa học giáo dục đã tiếp tục triển khai xây dựng hệ
thống tiêu chuẩn danh mục TBDH trường tiểu học, THPT, THPT phục vụ
chương trình cải cách giáo dục và chương trình thí điểm chuyên ban. Bản
danh mục là cơ sở pháp lý cho việc xác định mục tiêu, nội dung các mặt công
tác TBDH (nghiên cứu, thiết kế mẫu, tổ chức sản xuất, trang bị và tự làm) từ
Trung ương đến địa phương. Bản danh mục cũng đồng thời làm cơ sở pháp lý
để các trường học, các cấp giáo dục thuyết phục các ngành, chính quyền địa
phương và cha mẹ học sinh quan tâm đầu tư kinh phí và vật tư cho việc trang
bị và sử dụng TBDH.
Hiện nay, ở nước ta kinh phí đầu tư cho mua sắm TBDH còn hạn hẹp.
Theo qui định của thông tư 30 Liên bộ Tài chính - Giáo dục và Đào tạo, ngày
24-7-1990 thì kinh phí dành cho mua sắm sách và thết bị giáo dục là 6-10%
ngân sách giáo dục, nhưng theo số liệu mới nhất, trong thực tế bình quân cả
nước chỉ đạt 3,7% ngân sách của nhà nước đầu tư cho giáo dục; trong đó mua
sắm TBDH là 1,5%. Điều đó cho thấy TBDH còn thiếu nhiều so với yêu cầu,
vì vậy vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý giáo dục nói chung là cần phải
nghiên cứu thực trạng đơn vị mình, có kế hoạch đầu tư, mua sắm TBDH phù
hợp với điều kiện vùng miền và địa phương mình; công tác quản lý sử dụng
TBDH cũng cần được tăng cường, nâng cao hơn nữa. Với hiệu trưởng các
trường THPT muốn nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH trước hết cần nắm
vững các khái niệm về CSVC sư phạm và khái niệm về TBDH, vị trí, vai trò
9
của TBDH trong quá trình dạy học và một số vấn đề về quản lý TBDH trong
nhà trường.
Năm 2005, Chủ nhiệm đề tài Ngô Quang Sơn đã bảo vệ thành công đề
tài cấp Bộ về: “Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng
thiết bị giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông tại các trung
tâm Giáo dục thường xuyên và trung tâm học tập cộng đồng” mã số: B 200453-17 tác giả khẳng định vai trò quan trọng của TBDH trong các hoạt động
giảng dạy, giáo dục và học tập, đó là: “….TBDH là một bộ phận không thể
thiếu được của quá trình dạy học tích cực. TBDH vừa là một thành tố, vừa là
một phương tiện tạo hứng thú nhận thức cho học sinh. TBDH là một trong
những điều kiện giúp giáo viên và học sinh thực hiện tốt phương châm dạy
học phát huy tính tích cực của học sinh, tích cực hoá quá trình nhận thức, quá
trình tư duy của học sinh…”, đồng thời tác giả đã đưa ra hệ thống 8 giải pháp
quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của việc trang bị, sử dụng và bảo quản
TBDH.
Những năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu về TBDH. Đó là
các luận văn thạc sỹ khoa học nghiên cứu về quản lý TBDH như:
- Tác giả Nguyễn Xuân Cường với đề tài: “Một số biện pháp quản lý
phương tiện dạy học của Hiệu trưởng trường THPT Kim Bình, Chiêm Hoá
Tuyên Quang”
- Tác giả Nguyễn Thị Huế với đề tài : “Một số biện pháp quản lý cơ sở
vật chất và thiết bị trường học của Hiệu trưởng các trường THPT huyện miền
núi Sơn Dương Tuyên Quang”
- Tác giả Đỗ Hoàng Hiệp với đề tài: “Một số biện pháp xây dựng và
quản lý cơ sở vật chất và thiết bị trường học của hiệu trưởng trường trung học
phổ thông Sóc Sơn - Hà Nội”
- Tác giả Ngô Thị Phong với đề tài: "Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy
học của Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ"
10
- Tác giả Nguyễn Văn Tuấn với đề tài: “Một số biện pháp quản lý
TBDH của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Yên Khánh tỉnh Ninh Bình”
Cho đến nay các đề tài nghiên cứu về quản lý TBDH ở trường THPT
chưa nhiều, chưa được nghiên cứu sâu sắc. Đặc biệt chưa có đề tài nào nghiên
cứu về quản lý TBDH ở các trường THPT huyện An Lão, thành phố Hải
Phòng. Do đó đề tài nghiên cứu về quản lý TBDH ở các trường THPT huyện
An Lão, thành phố Hải Phòng là hết sức cần thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản có liên quan
1.2.1 Quản lý
Quản lý là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm. Con người trong
hoạt động của mình, để đạt được mục tiêu cá nhân phải dự kiến kế hoạch, sắp
xếp trình tự tiến hành và tác động đến đối tượng bằng cách nào đó theo khả
năng của mình. Trong quá trình lao động tập thể càng không thể thiếu được
kế hoạch, sự phân công và điều hành chung, sự hợp tác và quản lý lao động.
Như vậy quản lý tất yếu nảy sinh và nó chính là một phạm trù tồn tại khách
quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi quốc gia,
trong mọi thời đại. Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý.
Theo quan điểm của lý thuyết hệ thống, quản lý là "Phương thức tác
động có chủ đích của chủ thể quản lý lên hệ thống, bao gồm hệ thống các quy
tắc, các ràng buộc về hành vi đối với mọi đối tượng ở các cấp trong hệ thống
nhằm duy trì tính trội hợp lý của cơ cấu và đưa hệ thống sớm đạt tới mục
tiêu".
Theo quan điểm của điều khiển học, quản lý là "chức năng của những
hệ có tổ chức, với bản chất khác nhau (sinh học, xã hội, kỹ thuật) nó bảo toàn
cấu trúc các hệ, duy trì chế độ hoạt động. Quản lý là một tác động hợp quy
luật khách quan, làm cho hệ vận hành và phát triển".
Frederik. Uinslon Taylo (1856-1915) người Mỹ được coi là "Cha đẻ
của Thuyết quản lý khoa học", là một trong những người mở ra "Kỷ nguyên
vàng" trong quản lý đã thể hiện tư tưởng cốt lõi của mình trong quản lý là
11
"Mỗi loại công việc dù nhỏ nhất đều phải chuyên môn hoá và đều phải quản
lý chặt chẽ".
Ông cho rằng. "Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng chính xác cái gì cần
làm và làm cái đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất".
Theo Mác, bất cứ lao động xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào tiến
hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng đến một sự chỉ đạo để điều
hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh
từ sự vận động những tổng quan độc lập của nó. Như vậy Mác đã lột tả được
bản chất quản lý là một hoạt động lao động, một hoạt động tất yếu vô cùng
quan trọng trong quá trình phát triển của loài người. [27]
Đề cập đến vấn đề quản lý, tác giả Đặng Vũ Hoạt và tác giả Hà Thế
Ngữ cho rằng. "Quản lý là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu,
quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định".[31, tr.29]
Tác giả Nguyễn Văn Lê quan niệm. "Quản lý là một hệ thống xã hội, là
khoa học và nghệ thuật tác động vào từng thành tố của hệ thống bằng những
phương pháp thích hợp, nhằm đạt các mục tiêu đề ra cho hệ và từng thành tố
của hệ". [25]
Những quan niệm về quản lý trên đây tuy có cách tiếp cận khác nhau,
nhưng tác giả nhận thấy chúng đều bao hàm một nghĩa chung, đó là:
- Quản lý là các hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá
nhân, đảm bảo hoàn thành các công việc và là phương thức tốt nhất để đạt
được mục tiêu chung của tập thể.
- Quản lý là quá trình tác động có định hướng, có tổ chức của chủ thể
quản lý lên đối tượng quản lý thông qua các cơ chế quản lý, nhằm sử dụng có
hiệu quả cao nhất các nguồn lực trong điều kiện môi trường biến động để hệ
thống ổn định phát triển, đạt được những mục tiêu đã định.
Như vậy, quản lý là một quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích
của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra.
12
- Xem thêm -