Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ (Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng B...

Tài liệu (Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam

.PDF
78
70
56

Mô tả:

(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam(Luận văn thạc sĩ) Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG THỊ VŨ THU QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG THỊ VŨ THU QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM HỮU NGHỊ HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân tôi. Các số liệu được sử dụng trong luận văn này là trung thực, khách quan. Những kết quả nghiên cứu trong luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Học viên Đặng Thị Vũ Thu MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI ............................................... 7 1.1. Khái niệm, đặc điểm của an sinh xã hội và quản lý nhà nước về an sinh xã hội ........................................................................................................................... 7 1.2. Nguyên tắc, nội dung, vai trò quản lý nhà nước về an sinh xã hội ...............11 1.3. Cơ sở pháp lý quản lý nhà nước về an sinh xã hội .......................................15 1.4. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về an sinh xã hội .......................18 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ..............................................................................................................................23 2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về an sinh xã hội ........................23 2.2. Tình hình quản lý nhà nước về an sinh xã hội tại huyện Thăng Bình tỉnh Quảng Nam ..........................................................................................................27 2.3. Đánh giá quản lý nhà nước về ASXH tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ......................................................................................................................37 CHƯƠNG 3. NHU CẦU, ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM..............................................44 3.1. Nhu cầu nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an sinh xã hội ..................44 3.2. Định hướng nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ............................................................45 3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về ASXH từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ....................................................48 KẾT LUẬN .........................................................................................................68 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ ASXH An sinh xã hội BHXH Bảo hiểm xã hội BHXHBB Bảo hiểm xã hội bắt buộc BHXHTN Bảo hiểm xã hội tự nguyện BHYT Bảo hiểm y tế BHYTBB Bảo hiểm y tế bắt buộc BHYTTN Bảo hiểm y tế tự nguyện BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BTXH Bảo trợ xã hội KTTT Kinh tế thị trường NCT NSNN Người cao tuổi Ngân sách nhà nước NKT Người khuyết tật QLNN Quản lý nhà nước TGXH Trợ giúp xã hội XHCN Xã hội chủ nghĩa ƯĐXH Ưu đãi xã hội LĐ-TB&XH Lao động - Thương binh và Xã hội KT-XH Kinh tế xã hội DANH MỤC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang Bản đồ hành chính huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam 23 hình 2.1 DANH MỤC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng 2.1 Tình hình tham gia BHXH, BHYT, BHTN năm 2017, 2018 trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam 29 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở Việt Nam, an sinh xã hội (ASXH) được chú trọng như một chính sách lớn của quốc gia được thể hiện ngay trong Hiến pháp đầu tiên - Hiến pháp năm 1946. Việc đảm bảo ASXH được quan tâm ngay từ trong giai đoạn kinh tế kế hoạch hóa tập trung, ASXH trở thành một trong những trụ cột cơ bản trong hệ thống chính sách xã hội được Đảng và Nhà nước ta quan tâm xây dựng. ASXH cần thực hiện được mục tiêu tái phân phối của cải xã hội, giải phóng các nguồn lực trong dân cư. Đảm bảo ASXH còn cho phép lựa chọn và theo đuổi mục tiêu tăng trưởng bền vững. Định hướng và mục tiêu của Nhà nước ta là tăng trưởng kinh tế đi đôi với xóa đói, giảm nghèo, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng thời kỳ phát triển. Trong thực tế, Đảng, Nhà nước ta đã chú trọng phát triển hệ thống ASXH đa dạng, hiệu quả; đẩy mạnh thực hiện các chương trình ASXH, hỗ trợ người nghèo, đối tượng dễ bị tổn thương; chủ động phòng ngừa, giảm tới mức thấp nhất và khắc phục những rủi ro do tác động của kinh tế, xã hội, môi trường; phát triển mạnh mẽ hệ thống bảo hiểm, khuyến khích và tạo điều kiện để người lao động tiếp cận và tham gia các loại hình bảo hiểm; mở rộng các hình thức trợ giúp và cứu trợ xã hội, tăng độ bao phủ, nhất là đối với các đối tượng khó khăn, các đối tượng dễ bị tổn thương…Từ xa xưa, con người đã có các biện pháp tiết kiệm như: tích y phòng hàn, tích cốc phòng cơ... để phòng tránh rủi ro; tuy nhiên, những biện pháp như trên không còn đủ an toàn trong nền KTTT Chính vì vậy, công tác quản lý của Nhà nước về ASXH luôn được Nhà nước ta quan tâm, nhằm duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội. 1 Cùng với hệ thống ASXH của cả nước, hệ thống ASXH tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đã được thành lập và đi vào hoạt động và đã đạt được những thành tựu quan trọng về kinh tế, văn hoá, xã hội; đã góp phần đảm bảo quốc phòng - an ninh, đời sống nhân dân được cải thiện và nâng lên. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn nhiều vấn đề: Tình trạng nghèo, đói, bất bình đẳng trong thu nhập; dân số ngày càng già hoá; cuộc khủng hoảng kinh tế diễn ra trên phạm vi toàn cầu đã dẫn đến tình trạng thất nghiệp, đe dọa đến cuộc sống của nhiều người lao động, nhất là lao động phổ thông; quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế dẫn đến người nông dân không còn đất sản xuất, buộc họ phải di chuyển từ nông thôn ra thành thị để tìm việc làm, chấp nhận cuộc sống bấp bênh và nhiều rủi ro;…Hậu quả chiến tranh, tình trạng thất nghiệp, bệnh tật, ốm đau và sự tác động của thiên tai, luôn là nguy cơ đẩy người dân rơi vào cảnh nghèo đói. Nếu Nhà nước không quản lý ASXH hiệu quả, thì đây sẽ là mầm mống của những bất ổn về chính trị, kinh tế và xã hội, ảnh hưởng đến quá trình xây dựng đất nước. Xuất phát từ tầm quan trọng và ý nghĩa thực tiễn trên, với mong muốn nghiên cứu vấn đề quản lý nhà nước về an sinh xã hội, em chọn đề tài “Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” để làm luận văn tốt nghiệp của mình. Đề tài nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, tạo điều kiện cho cơ quan chính quyền, đoàn thể và nhân dân nhận diện bức tranh toàn cảnh về công tác quản lý nhà nước về ASXH hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu Thời gian qua; công tác quản lý nhà nước về ASXH được Đảng, Nhà nước ta quan tâm. Đây cũng chính là vấn đề thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học nghiên cứu về vấn đề này nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực ASXH. Cho đến nay, có một số công trình nghiên cứu 2 về về lĩnh vực này đã được công bố như: Bài "Hệ thống chính sách ASXH ở nước ta trong giai đoạn phát triển mới", tác giả Nguyễn Trọng Đàm (Tạp chí Lao động và Xã hội, số 21/2009) đã cung cấp về hệ thống các chính sách an sinh xã hội ở nước ta trong giai đoạn mới, góp phần nêu lên vai trò của các chính sách ASXH trong việc đảm bảo đời sống xã hội, phát triển đất nước; qua bài viết đã chỉ ra vấn đề cần phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về các chính sách ASXH. Theo Luận án tiến sĩ luật học của tác giả Nguyễn Hiền Phương “Cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về ASXH ở Việt Nam”, đã nêu lên các cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm góp phần cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về ASXH ở Việt Nam. Luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Thị Ngọc Lan về “Quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng”. Đã nêu lên những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về ASXH ở nước ta nói chung và ở quận Ngũ Hành Sơn nói riêng. Bên cạnh đó, em còn tham khảo thêm các bài viết đăng tải trên các tạp chí khoa học, các luận văn của các anh, chị học viên Học viện Khoa học xã hội khóa trước có đề cập ít nhiều tới vấn đề này. Đây chính là nguồn tư liệu cần thiết để em tham khảo, định hướng nghiên cứu đề tài của mình. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước về ASXH, nhất là gắn với huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về ASXH (qua nghiên cứu tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam). Đề xuất giải pháp nhằm mục đích nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước 3 về ASXH ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nói riêng và ở nước ta nói chung. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Để thực hiện được mục đích trên, luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu như sau: - Thứ nhất: Nghiên cứu những vấn đề lý luận về ASXH và quản lý nhà nước về ASXH. - Thứ hai: Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về ASXH tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong quản lý nhà nước về ASXH tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. - Thứ ba: Đề xuất định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về ASXH từ thực tiễn tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Lý luận và thực tiễn công tác quản lý nhà nước về ASXH. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đối với phạm vi nghiên cứu về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Đối với phạm vi nghiên cứu về thời gian: Sử dụng các thông tin, tư liệu từ năm 2012 đến nay. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên quan điểm duy vật biện chứng và phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - LêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước về vấn đề ASXH và quản lý nhà nước về ASXH. 4 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn đã sử dụng kết hợp nhiều phương pháp: * Phương pháp tiến hành thu thập thông tin - Phương pháp tiến hành thu thập số liệu thứ cấp: + Tiến hành điều tra thu thập tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội trên địa bàn nghiên cứu. + Thống kê tư liệu đã có về tình hình ASXH và quản lý nhà nước về ASXH trên quy mô cả nước và của huyện. - Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: + Điều tra, khảo sát thực địa: Điều tra, khảo sát thực địa về tình hình quản lý nhà nước về ASXH trên địa bàn huyện. + Lấy ý kiến chuyên gia: Lấy ý kiến các chuyên gia tư vấn, các nhà quản lý, đặc biệt là các chuyên gia về lĩnh vực ASXH. * Phương pháp phân tích, xử lý số liệu - Thống kê: Thống kê số liệu tại địa bàn nghiên cứu. - So sánh: So sánh các trường hợp quản lý nhà nước về ASXH. - Phân tích: Phân tích những tác động của quản lý nhà nước về ASXH. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Đóng góp bổ sung hoàn thiện những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về ASXH ở nước ta. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho hoạt động nghiên cứu, giảng dạy về quản lý nhà nước lĩnh vực ASXH. Những giải pháp được luận văn đề xuất có thể gợi mở cho các cơ quan quản lý có những điều chỉnh phù hợp để quản lý nhà nước về ASXH hiệu quả hơn, qua đó góp phần nâng cao vai trò của Nhà nước trong thực hiện chính sách ASXH 5 ở nước ta nói chung và ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nói riêng. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 3 chương, cụ thể: Chương 1: Những vấn đề lý luận và cơ sở của pháp lý quản lý nhà nước về ASXH. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về an sinh xã hội tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Chương 3: Nhu cầu, định hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an sinh xã hội từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 6 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN SINH XÃ HỘI 1.1. Khái niệm, đặc điểm của an sinh xã hội và quản lý nhà nước về an sinh xã hội 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của an sinh xã hội An sinh xã hội là gì? Hiện nay có nhiều quan điểm về an sinh xã hội - Tổ chức Lao động quốc tế cho rằng: ASXH là hình thức bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của mình thông qua một số biện pháp được áp dụng rộng rãi để đương đầu với những khó khăn, các cú sốc về kinh tế và xã hội làm mất hoặc suy giảm nghiêm trọng thu nhập do ốm đau, thai sản, thương tật do lao động, mất sức lao động hoặc tử vong, cung cấp chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình nạn nhân có trẻ em [10, tr.289]. - Theo GS.TS Mai Ngọc Cường, để thấy hết được bản chất của ASXH, chúng ta phải tiếp cận ASXH theo 02 nghĩa (nghĩa hẹp và rộng) của khái niệm. + Theo nghĩa hẹp của khái niệm: ASXH là sự đảm bảo thu nhập và một số điều kiện thiết yếu khác cho cá nhân, gia đình và cộng đồng khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do họ bị giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm; cho những người già cô đơn, trẻ em mồ côi, người tàn tật, những người yếu thế, người bị thiên tai địch họa [11, tr.22]. + Theo nghĩa rộng của khái niệm: ASXH là sự đảm bảo thực hiện các quyền để con người được an bình, đảm bảo an ninh, an toàn trong xã hội [11, tr.22]. Từ việc tập trung phân tích các quan điểm về ASXH trên, theo bản thân tôi An sinh xã hội là những can thiệp của Nhà nước và xã hội bằng các biện 7 pháp khác nhau có tính chất kinh tế để nhằm mục đích hạn chế, phòng ngừa và khắc phục rủi ro cho các thành viên trong cộng đồng khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập bởi các nguyên nhân như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật, tuổi già và chết; đồng thời, bảo đảm chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con... An sinh xã hội có những đặc điểm sau: - Về bản chất, ASXH là sự san sẻ trách nhiệm của mọi người đối với những người gặp rủi ro, khó khăn hoặc những yếu tố khác mà bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm hoặc mất khả năng lao động. - Đối tượng của ASXH bao gồm: Người lao động và gia đình họ; Người có công với cách mạng, người đóng góp công sức cho Tổ quốc; Người già cô đơn, trẻ mồ côi không nơi nương tựa, người khuyết tật, người nghèo khó, túng thiếu; Người gặp thiên tai hoả hoạn, địch họa hoặc các rủi ro khác; - ASXH nhằm bù đắp một phần thu nhập cho cho những người bị mất hoặc bị giảm khả năng lao động. - ASXH là sự trợ giúp vừa mang tính kinh tế, vừa mang tính xã hội. Sự thụ hưởng của các bên được đảm bảo thực hiện trên cơ sở sự đóng góp nhưng cũng tính đến yếu tố cộng đồng, yếu tố nhân đạo. - Nguồn quỹ của ASXH: Do sự hỗ trợ từ ngân sách của Nhà nước, của người lao động, của người sử dụng lao động, có thể do sự hỗ trợ quyên góp của cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của quản lý nhà nước về an sinh xã hội Theo nghĩa rộng về quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động có tổ chức, điều hành của cả bộ máy nhà nước; là sự tác động, tổ chức của quyền lực nhà nước trên các phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quản lý nhà nước theo nghĩa hẹp là quá trình tổ chức, điều hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi 8 hoạt động của con người theo pháp luật nhằm đạt được những mục tiêu. Về đặc điểm của quản lý nhà nước: - Chủ thể quản lý nhà nước là: Các cơ quan, công chức trong bộ máy nhà nước được trao quyền lực công. - Đối tượng quản lý của nhà nước là các tổ chức, cá nhân sinh sống và hoạt động trong phạm vi lãnh thổ của quốc gia mình. - Có tính toàn diện trên tất cả các lĩnh vực bao gồm: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng … Trên cơ sở nghiên cứu về ASXH và quản lý nhà nước, ta có thể hiểu: Quản lý nhà nước về an sinh xã hội là quá trình tác động có tổ chức và bằng các cơ chế, chính sách, các giải pháp của Nhà nước, thể hiện quyền lực của Nhà nước nhằm hạn chế, phòng ngừa và khắc phục rủi ro cho các thành viên trong cộng đồng do bị mất hoặc giảm thu nhập bởi các nguyên nhân ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật, tuổi già và chết; đồng thời, bảo đảm chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình chính sách có công cách mạng. Quản lý nhà nước về ASXH có những đặc điểm sau: Thứ nhất, quản lý nhà nước về an sinh xã hội thể hiện sự ghi nhận quyền cơ bản của con người. Quyền hưởng ASXH không phải là đặc quyền cá nhân. Tại Điều 22 của Tuyên ngôn Thế giới về Nhân quyền: Với tư cách là một thành viên của xã hội, mọi người đều có quyền được hưởng bảo đảm xã hội [24, tr.9-10]. Các chính sách về ASXH thể hiện được chủ nghĩa nhân đạo, thể hiện được truyền thống tốt đẹp, tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau. Các chính sách ASXH theo các nguyên tắc cơ bản đó là đoàn kết, giúp đỡ, cùng nhau chia sẻ và tương trợ cộng đồng giữa các nhóm, các thế hệ người với nhau ... để giúp đỡ nhau. Qua đó, tạo nên sự đồng thuận, bình đẳng và công bằng trong xã hội, tạo tiền đề cho các nhân tố kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội 9 khác có điều kiện phát triển, đây là tiền đề để đất nước phát triển. Thứ hai, QLNN về ASXH tạo ra mạng lưới an toàn nhiều tầng, nhiều lớp nhằm bảo vệ cho các thành viên trong trường hợp họ bị giảm hoặc mất thu nhập hoặc khi họ gặp phải những rủi ro khách quan khác như thiên tai, địch họa. Chức năng cơ bản của Nhà nước trong việc quản lý nhà nước về ASXH là bảo vệ sự an toàn đối với các thành viên trong xã hội bằng các biện pháp phòng ngừa, hạn chế và khắc phục rủi ro. Công tác QLNN về ASXH có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của mỗi quốc gia. ASXH liên quan đến quyền, lợi ích, sự phát triển con người, phát triển đất nước. Các chính sách ASXH phản ánh lên được những quan điểm, những mục tiêu, nội dung và biện pháp giải quyết vấn đề xã hội của đất nước. Vì vậy, việc đảm bảo ASXH luôn được các nước trên thế giới chú trọng. Thứ ba, QLNN về ASXH sẽ góp phần vào việc thực hiện mục tiêu tái phân phối của cải xã hội, hạn chế sự phân hoá giàu nghèo. QLNN về ASXH nhằm tạo ra sự ổn định xã hội, đảm bảo công bằng và phát triển bền vững. Nhà nước thực hiện công tác quản lý về ASXH nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội theo các mục tiêu đã đưa ra. Như vậy, có thể hiểu quản lý nhà nước về ASXH là một biện pháp được nhà nước thực hiện nhằm mục đích tạo sự gắn kết hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ xã hội và công bằng xã hội, đất nước phát triển. QLNN về ASXH hiệu quả sẽ góp phần vào việc tăng trưởng kinh tế. Tăng trưởng kinh tế tạo cơ sở và điều kiện vật chất để thực hiện QLNN về ASXH được tốt hơn. 10 1.2. Nguyên tắc, nội dung, vai trò quản lý nhà nước về an sinh xã hội 1.2.1. Nguyên tắc quản lý nhà nước về an sinh xã hội Thứ nhất, quản lý nhà nước về an sinh xã hội phải đảm bảo đúng pháp luật và chuẩn mực quốc tế Quản lý nhà nước về ASXH phải dựa trên cơ sở quy định của pháp luật và chuẩn mực quốc tế. Phải sử dụng pháp luật và chuẩn mực quốc tế là phương tiện quản lý. Để quản lý nhà nước về ASXH có hiệu quả, phải xây dựng và hoàn chỉnh hệ thống pháp luật; tập trung tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho toàn dân và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật… Thứ hai, quản lý nhà nước về an sinh xã hội phải đảm bảo công khai dân chủ Quản lý nhà nước về ASXH phải chú trọng nguyên tắc đảm bảo công khai, dân chủ. Các chính sách về ASXH phải tuyên truyền, phổ biến để người dân nắm. Thực hiện công khai các chương trình, kế hoạch, dự án, tài chính về ASXH để người dân biết. Đảm bảo tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân. Thứ ba, quản lý nhà nước về an sinh xã hội phải đảm bảo Nhà nước quản lý thống nhất Nhà nước là tổ chức duy nhất trong hệ thống chính trị có quyền ban hành hệ thống pháp luật. Hoạch định chính sách, ban hành hệ thống pháp luật, lập hệ thống cơ quan chức năng nhà nước, kiểm tra việc tổ chức thực hiện. Phân cấp quyền hạn và trách nhiệm. Thứ tư, quản lý nhà nước về an sinh xã hội phải đảm bảo tính linh hoạt Tính linh hoạt giúp chính sách ASXH theo kịp sự thay đổi nhanh chóng của điều kiện kinh tế xã hội. Đồng thời, giúp Nhà nước phát huy được sự chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong việc điều hành phát huy sức mạnh tổng hợp trong quá trình thực thi chính sách. 11 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước về an sinh xã hội Thứ nhất, Nhà nước xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển an sinh xã hội Việc xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển ASXH phải: - Dự báo được xu hướng biến đổi của hệ thống ASXH thế giới; - Đánh giá đúng thực trạng phát triển của hệ thống ASXH quốc gia; - Phân tích nhu cầu về ASXH và khả năng đáp ứng nhu cầu; - Đưa ra các giải pháp quản lý nhà nước về ASXH. Thứ hai, Nhà nước hoạch định hệ thống chính sách an sinh xã hội - Cụ thể hóa chiến lược và kế hoạch ASXH. - Là một quá trình nghiên cứu, tìm ra vấn đề cần giải quyết của hệ thống ASXH quốc gia, đề xuất các mục tiêu, giải pháp cụ thể để đạt mục tiêu. - Trình lên cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thông qua và ban hành dưới hình thức văn bản quy phạm pháp luật. Thứ ba, Nhà nước ban hành các văn bản quy phạm pháp luật - Thể chế hóa chính sách ASXH, tạo khuôn khổ pháp luật cho hệ thống ASXH phát triển trong thực tế. - Luật ASXH quan trọng đối với sự phát triển hệ thống ASXH quốc gia. + Đảm bảo bằng pháp luật quyền hưởng ASXH. + Tạo sự dung hòa về lợi ích, gắn kết các thành viên trong xã hội. + Là công cụ quan trọng để Nhà nước quản lý ASXH. Thứ tư, Nhà nước kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách về ASXH Kiểm tra, giám sát là một trong những nội dung quan trọng của QLNN về ASXH đối với người dân. Đây là một trong những nhân tố có tính quyết định trong việc tổ chức thực hiện thắng lợi các chương trình ASXH. Cho dù chính sách có tốt đến mấy nhưng không được kiểm tra, giám sát thực thi thì 12 chính sách sẽ không đi vào cuộc sống, người dân vẫn không có cơ hội tham gia vào các loại hình bảo hiểm và các chương trình trợ giúp. Vì thế, trong quá trình thực hiện, việc Nhà nước tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đảm bảo tính hiệu lực, tính nghiêm minh trong việc thực hiện các mục tiêu của ASXH đối với người dân có ý nghĩa quan trọng. Việc bảo đảm tính minh bạch và kiểm soát của xã hội, cộng đồng, của Nhà nước, của người dân trong việc quản lý hoạt động của các quỹ ASXH là hết sức quan trọng. Cần phát huy tối đa vai trò của kiểm toán độc lập trong việc giúp Nhà nước, cộng đồng giám sát việc thực thi của cơ quan và người quản lý các quỹ ASXH. Hơn ở đâu hết, phải triệt để chống tham nhũng và bảo đảm tính minh bạch trong quản lý các quỹ ASXH thì mới có thể huy động được mọi tiềm lực của xã hội và người dân trong việc hình thành, phát triển các quỹ ASXH. 1.2.3. Vai trò quản lý nhà nước về an sinh xã hội Quản lý nhà nước về ASXH hiệu quả sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển của mỗi quốc gia, cụ thể như sau: - Quản lý nhà nước về ASXH hiệu quả góp phần ổn định chính trị, ổn định cuộc sống, phòng ngừa rủi ro cho người dân. Với điều kiện tự nhiên khí hậu thường xuyên biến đổi, thì mọi hoạt động kinh tế để bảo đảm thu nhập của người dân sẽ bị đe dọa. Vì thế, phát triển hệ thống phòng ngừa rủi ro có ý nghĩa quan trọng cho việc ổn định cuộc sống của người dân. Một số nghiên cứu đã chỉ ra, chi phí cho phòng ngừa sẽ thấp hơn rất nhiều so với chi phí để khắc phục. Nói cách khác, nếu đem so sách hai loại chi phí này thì chi phí cho các chính sách, chương trình mang tính chất phòng ngừa sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Như vậy, trong đời sống xã hội có những rủi ro mà người ta biết trước nó chắc chắn sẽ diễn ra như già yếu, không còn khả năng lao động... Để phòng ngừa, giảm thiểu những ảnh 13 hưởng tiêu cực từ những rủi ro này, Nhà nước nên tạo môi trường thuận lợi để người dân có điều kiện đóng góp tham gia từ khi còn trong độ tuổi lao động, đến khi về già họ có khả năng đối phó với rủi ro nhờ vào lương hưu hoặc tiền bảo hiểm tuổi già...tạo nên một xã hội ổn định về chính trị, kinh tế phát triển. - Quản lý nhà nước về ASXH hiệu quả góp phần đảm bảo phát triển kinh tế bền vững. Phát triển kinh tế bền vững là chỉ sự phát triển kinh tế phải đảm bảo được ba mục tiêu: vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế; vừa đảm bảo được bình đẳng, công bằng xã hội; vừa bảo vệ tài nguyên môi trường. QLNN về ASXH đối với người dân sẽ giải quyết những vấn đề liên quan đến giảm thiểu rủi ro, hạn chế tính dễ bị tổn thương và khắc phục hậu quả của rủi ro thông qua các chính sách và chương trình cụ thể nhằm giúp cho người nông dân ổn định cuộc sống, tái hoà nhập cộng đồng thông qua “sức bật” của các lưới ASXH hoặc bảo đảm cho họ có mức sống ở mức tối thiểu không bị rơi vào tình cảnh bần cùng hoá. Điều đó cũng có nghĩa là giải quyết quan hệ bình đẳng, công bằng đối với người dân. Việc thực hiện tốt công tác QLNN về ASXH sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và ổn định, vì đối với các nhà đầu tư trong hay ngoài nước họ không chỉ chú ý đến các cơ hội kiếm lời về kinh tế mà còn chú ý đặc biệt đến các yếu tố ổn định về mặt xã hội. Một xã hội ổn định giúp các nhà đầu tư yên tâm đầu tư phát triển lâu dài, tạo điều kiện cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh và ổn định. Ngược lại, một xã hội không ổn định sẽ dẫn đến việc đầu tư ngắn hạn, làm ăn theo kiểu “chộp giật” làm cho nền kinh tế tăng trưởng không bền vững. Mặt khác, bản thân sự phát triển hệ thống ASXH hiện đại đối với người dân cũng là một lĩnh vực dịch vụ “có thu” tạo nguồn tài chính cho phát triển kinh tế của đất nước, đặc biệt là lĩnh vực BHXHTN, BHYTTN. 14
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan