Tài liệu Luận văn thạc sĩ nghiên cứu phân loại chi sầm memecylon l. ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- NGUYỄN THỊ BÍCH HƯỜNG NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI CHI SẦM – MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC Hà Nội - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- NGUYỄN THỊ BÍCH HƯỜNG NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI CHI SẦM – MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Thực vật học Mã số: 8420111 LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Thị Thanh Hương Hà Nội - 2020 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Thanh Hương. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả Nguyễn Thị Bích Hường Lời cảm ơn Luận văn này được hoàn thành tại khoa Sinh thái và Tài nguyên sinh vật - Học viện khoa học và công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã nhận được sự giúp đỡ chân thành và quý báu của các thầy cô, anh chị và bạn bè đồng nghiệp tại Học viện. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc và lòng kính mến đến TS. Nguyễn Thị Thanh Hương đã tận tâm hướng dẫn khoa học, động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Học viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các phòng tiêu bản thực vật Đại học khoa học tự nhiên ĐHQG Hà Nội (HNU). Viện Điều tra Qui hoạch rừng (HNF) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện dược liệu Hà Nội (HNPM), Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (HN), Viện Sinh học nhiệt đới - thành phố Hồ Chí Minh (HM) đã giúp đỡ nghiên cứu các mẫu vật. Tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới quỹ Học bổng Nagao tại Việt Nam, đề tài TN17/C04, thuộc chương trình Tây Nguyên 2016 - 2020 đã hỗ trợ kinh phí hoàn thiện đề tài. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và người thân đã luôn quan tâm, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Bích Hường DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tóm tắt các hệ thống phân loại của Melastomataceae và Memecylaceae Bảng 1.2: Các đặc điểm hình thái được Cogniaux (1891) và Krasser (1893) sử dụng để phân chia các taxon trong họ Mua Bảng 1.3: Đặc điểm được S. S. Renner lựa chọn để phân biệt các tông Bảng 1.4: Sự khác biệt giữa 2 họ Memecylaceae và Melastomataceae (theo S. S. Renner, 1993) Bảng 1.5: Hệ thống phân loại họ Mua ở Đông Dương theo Guilaumin (1921) Bảng 1.6: Các taxon trong họ Sầm (Memecylaceae) sắp xếp theo hệ thống của S. S. Renner (1993) DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các cây phát sinh loài của họ Mua (Melastomataceae) theo S. S. Renner (1993) Sơ đồ 1.2. Cây phát sinh loài của họ Mua (Melastomataceae) theo G. Clausing và S. S. Renner (2001) Sơ đồ 3.1: Sự phân bố của loài Memecylon langbianense Guillaum. - Sầm lang bian ở Việt Nam Sơ đồ 3.2: Sự phân bố của loài Memecylon fruticosum King - Sầm bụi ở Việt Nam Sơ đồ 3.3: Sự phân bố của loài Memecylon elegans Kurz - Sầm đẹp ở Việt Nam Sơ đồ 3.4: Sự phân bố của loài Memecylon harmandii Guillaum. - Sầm harmand ở Việt Nam Sơ đồ 3.5: Sự phân bố của loài Memecylon scutellatum (Lour. ) Hook. & Arn - Sầm núi ở Việt Nam Sơ đồ 3.6: Sự phân bố của loài Memecylon umbellatum Burm. f - Sầm tán ở Việt Nam Sơ đồ 3.7: Sự phân bố của loài Memecylon octocostatum Merr. & Chun - Sầm tám sóng ở Việt Nam Sơ đồ 3.8: Sự phân bố của loài Memecylon edule Roxb. - Sầm bù ở Việt Nam Sơ đồ 3.9: Sự phân bố của loài Memecylon sphaerocarpum DC – Sầm lưỡi ở Việt Nam Sơ đồ 3.10: Sự phân bố của loài Memecylon caeruleum Jack - Sầm lam ở Việt Nam Sơ đồ 3.11: Sự phân bố của loài Memecylon chevalieri Guillaum. - Sầm chevalier ở Việt Nam Sơ đồ 3.12: Sự phân bố của loài Memecylon lilacinum Zoll. & Morr - Sầm láng ở Việt Nam Sơ đồ 3.13: Sự phân bố của loài Memecylon angustifolium Wight - Sầm lá hẹp ở Việt Nam Sơ đồ 3.14: Sự phân bố của loài Memecylon acuminatum Smith - Sầm nhọn ở Việt Nam DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 3.1: Hình thái thân một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.2: Hình thái lá một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.3: Hình thái cụm hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.4: Hình thái hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.5: Hình thái nụ hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.6: Hình thái nụ hoa cắt ngang một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.7: Hình thái đài hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon)ở Việt Nam Hình 3.8: Hình thái bao phấn một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.9: Hình thái quả một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Hình 3.10: Memecylon langbianense Guillaum. - Sầm lang bian Hình 3.11: Memecylon fruticosum King - Sầm bụi Hình 3.12: Memecylon scutellatum (Lour. ) Hook & Arn - Sầm núi Hình 3.13: Memecylon umbellatum Burm. f - Sầm tán Hình 3.14: Memecylon octocostatum Merr. & Chun - Sầm tám sóng Hình 3.15: Memecylon edule Roxb - Sầm bù Hình 3.16: Memecylon edule var.ovata C.B. Clarke – Sầm trái xoan Hình 3.17: Memecylon edule var.ovata C.B. Clarke – Sầm trái xoan Hình 3.18: Memecylon caeruleum Jack - Sầm lam Hình 3.19: Memecylon lilacinum Zoll. & Morr - Sầm láng Hình 3.20: Memecylon lilacinum Zoll. & Morr - Sầm láng Hình 3.21: Memecylon angustifolium Wight - Sầm lá hẹp DANH MỤC CÁC ẢNH Ảnh 3.1: Dạng sống một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.2: Hình thái thân một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.3: Hình thái lá một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.4: Hình thái cụm hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.5: Hình thái nụ hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.6: Hình thái đài hoa một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.7: Hình thái bao phấn một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.8: Hình thái cụm quả một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.9: Hình thái quả một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.10: Hình thái hạt một số loài thuộc chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam Ảnh 3.11: Memecylon langbianense Guillaum. - Sầm lang bian Ảnh 3.12: Memecylon fruticosum King - Sầm bụi Ảnh 3.13: Memecylon elegans Kurz - Sầm đẹp Ảnh 3.14: Memecylon harmandii Guillaum. - Sầm harmand Ảnh 3.15: Memecylon scutellatum (Lour. ) Hook. Arn - Sầm núi Ảnh 3.16; Memecylon umbellatum Burm. F - Sầm tán Ảnh 3.17: Memecylon octocostatum Merr. & Chun - Sầm tám sóng Ảnh 3.18: Memecylon edule Roxb - Sầm bù Ảnh 3.19: Memecylon sphaerocarpum DC – Sầm lưỡi Ảnh 3.20: Memecylon caeruleum Jack - Sầm lam Ảnh 3.21: Memecylon chevalieri Guillaum. - Sầm chevalier Ảnh 3.22: Memecylon lilacinum Zoll. & Morr - Sầm láng Ảnh 3.23: Memecylon angustifolium Wight - Sầm lá hẹp Ảnh 3.24: Memecylon acuminatum Smith - Sầm nhọn KÝ HIỆU VIẾT TẮT CÁC PHÒNG TIÊU BẢN (Thường gặp trong các mục “Typus” và “Mẫu nghiên cứu”) BM British Museum (Natural History), London, UK. BR Botanic Meseum and Herbarium, Botanic Garden Brisbane, Queensland Australia. E Royal Botanic Garden, Edinburgh, Scotland, UK. G Concervatoire et Jardin Botanique, Geneve, Switzerland. GDC Herbier de Candale. HM(VNM) Phòng Tiêu bản thực vật, Viên Sinh học nhiệt đới, thành phố Hồ Chí Minh. HN Phòng Tiêu bản thực vật, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Hà Nội, Việt Nam. HNF Viện điều tra quy hoạch rừng, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. HNPM Phòng Tiêu bản thực vật, Viện Dược liệu, Hà Nội, Việt Nam. HNU Phòng Tiêu bản thực vật, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. K The Herbarium and Library, Royal Botanic Gardens, Kew, Surrey, UK. L Rijksherbarium, Nonnens Teeg, Leiden, The Netherlands. P Museum National d’Histoire Naturelle, Paris, France. NY The New York Botanical Garden, New York, USA. S Naturhistoriska Riksmuseum, Stockholm, Sweden. Botanical Depaxrtruent, GIẢI THÍCH MỘT SỐ CÁCH VIẾT TÊN KHOA HỌC TRONG LUẬN VĂN Tên khoa học của các taxon bậc dưới họ + Chữ nghiêng và không đậm Ví dụ: Memecylon ligustrilium + Chữ đứng (không nghiêng) và đậm Ví dụ: Memecylon edule Đây là cách viết chuẩn thường gặp trong các công trình, tạp chí về phân loại thực vật có uy tín như: Taxon, Blumea, Botanical Journal of the Linnean Society, Kew Bulletin, Annals of the Missouri Botanical Garden, Novon, Adansonia, Brittonia, Harvard Papers in Botany, Plant Systematic and Evolution… và Thực vật chí các nước MỤC LỤC Trang Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các bảng Danh mục sơ đồ Danh mục ảnh Ký hiệu viết tắt các phòng tiêu bản Giải thích một số cách viết tên khoa học trong luận văn Danh mục hình Mục lục MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................. 1 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI. ....................................................................... 1 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................... 2 4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ....................................................................................................................... 2 4.1. Ý nghĩa khoa học .............................................................................. 2 4.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................... 2 5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ................................... 2 6. BỐ CỤC LUẬN VĂN .............................................................................. 3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................ 4 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CỦA CHI SẦM - MEMECYLON TRÊN THẾ GIỚI............................................ 4 1.1.1. Quan điểm về vị trí của chi Sầm - Memecylon trên thế giới .... 4 1.1.2. Tình hình nghiên cứu, các hệ thống phân loại về chi Sầm Memecylon trên thế giới.......................................................................... 6 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CÁC HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CHI SẦM - MEMECYLON Ở VIỆT NAM VÀ CÁC VÙNG LÂN CẬN VIỆT NAM ............................................................................................................ 18 1.2.1. Tình hình nghiên cứu, các hệ thống phân loại chi Sầm – Memecylon ở các nước lân cận Việt Nam ........................................... 18 1.2.2.Tình hình nghiên cứu, các hệ thống phân loại chi Sầm (Memecylon) ở Việt Nam ....................................................................... 22 CHƯƠNG 2. NGUYÊN VẬT LIỆU, TRANG THIẾT BỊ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................... 28 2.1. NGUYÊN VẬT LIỆU, TRANG THIẾT BỊ NGHIÊN CỨU .............. 28 2.1.1. Nguyên vật liệu nghiên cứu......................................................... 28 2.1.2. Trang thiết bị nghiên cứu ........................................................... 28 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................ 28 2.2.1. Phương pháp thu thập mẫu vật.................................................. 28 2.2.2. Phương pháp kế thừa .................................................................. 29 2.2.3. Phương pháp phân loại hình thái............................................... 29 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................... 30 3.1. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI CỦA CHI SẦM Ở VIỆT NAM ................. 30 3.1.1. Dạng sống (Ảnh 3.1 ) ................................................................... 30 3.1.2. Hình thái thân (Hình 3.1; Ảnh 3.2 ) ........................................... 30 3.1.3. Hình thái lá (Hình 3.2; Ảnh 3.3) ................................................. 30 3.1.4. Cụm hoa (Hình 3.3; Ảnh 3.4) ..................................................... 31 3.1.5. Hoa (Hình 3.4, Hình 3.5, Hình 3.6; Ảnh 3.5)............................. 32 3.1.6. Quả (Hình 3.9; Ảnh 3.8, Ảnh 3.9) .............................................. 33 3.1.7. Hạt (Ảnh 3.10) .............................................................................. 33 3.2. MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM CỦA CHI SẦM - MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM ............................................................................................................ 34 3.3. LỰA CHỌN HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CHI SẦM - MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM ......................................................................................... 35 3.4. KHÓA ĐỊNH LOẠI CÁC LOÀI TRONG CHI SẦM - MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM ......................................................................................... 36 3.5. ĐẶC ĐIỂM CÁC LOÀI TRONG CHI SẦM - MEMECYLON L. Ở VIỆT NAM .................................................................................................. 37 3.5.1. Memecylon langbianense Guillaum. - Sầm lang bian .............. 37 3.5.2. Memecylon fruticosum King - Sầm bụi ..................................... 37 3.5.3. Memecylon elegans Kurz - Sầm đẹp .......................................... 38 3.5.4. Memecylon harmandii Guillaum. - Sầm harmand .................. 39 3.5. 5. Memecylon scutellatum (Lour. ) Hook. & Arn - Sầm núi ...... 40 3.5.6. Memecylon umbellatum Burm. f - Sầm tán .............................. 41 3.5.7. Memecylon octocostatum Merr. & Chun - Sầm tám sóng ...... 43 3.5.8. Memecylon edule Roxb. - Sầm bù .............................................. 43 3.5. 8a. Memecylon edule var. typical King. – Sầm núi ..................... 45 3.5.8b. Memecylon edule var. ovata C.B. Clarke. – Sầm trái xoan .. 45 3.5.8c. Memecylon edule var. scutellata C.B. Clarke ......................... 46 3.5.9. Memecylon sphaerocarpum DC – Sầm lưỡi ............................. 47 3.5.10. Memecylon caeruleum Jack - Sầm lam ................................... 48 3.5.11. Memecylon chevalieri Guillaum. - Sầm chevalier .................. 49 3.5.11a. Memecylon chevalieri var. lanceolata Guillaum. - Sầm mũi mác .......................................................................................................... 50 3.5.12. Memecylon lilacinum Zoll. & Morr - Sầm láng ..................... 50 3.5.13. Memecylon angustifolium Wight - Sầm lá hẹp ....................... 51 3.5.14. Memecylon acuminatum Smith - Sầm nhọn ........................... 52 3.6. THẢO LUẬN ....................................................................................... 52 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 54 1. KẾT LUẬN ............................................................................................. 54 2. KIẾN NGHỊ............................................................................................. 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 55 BẢNG TRA CỨU TÊN KHOA HỌC BẢNG TRA CỨU TÊN VIỆT NAM PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI THUỘC CHI SẦM (MEMECYLON) Ở VIỆT NAM PHỤ LỤC 2: PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ MẪU TRONG PHÒNG THÍ NGHIỆM DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 1 MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Phân loại thực vật học là cơ sở khoa học không thể thiếu cho nhiều lĩnh vực nghiên cứu quan trọng như sinh thái học, tài nguyên thực vật, dược học, tiến hóa và đa dạng thực vật. Từ đó cung cấp cơ sở để đề ra các biện pháp bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thực vật. Nghiên cứu phân loại thực vật là khoa học cơ bản và là bước đầu tiên phục vụ cho các nghiên cứu khác, nhưng có ý nghĩa vô cùng quan trọng và cần thiết để thực hiện các nghiên cứu khoa học khác có liên quan. Chi Sầm - Memecylon L. trên thế giới có khoảng 300 loài, phân bố ở các vùng nhiệt đới châu Á, châu Phi, châu Đại Dương, châu Mỹ. Ở Ấn Độ có khoảng 30 loài, Trung Quốc có 11 loài (trong đó có 06 loài đặc hữu). Ở Việt Nam cho đến nay đã biết khoảng 15 loài thuộc chi này phân bố ở khắp các tỉnh thành trên cả nước, chủ yếu ở phía nam và ngoài hải đảo (Phạm Hoàng Hộ, (2000)) [1]. Hiện nay chưa có các nghiên về phân loại học chi Sầm đầy đủ và hệ thống ở Việt Nam và để xây dựng cơ sở cho việc biên soạn Thực vật chí sau này ở Việt Nam. Vì vậy luận văn đã lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu phân loại chi Sầm - Memecylon L. ở Việt Nam”. 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI. - Lựa chọn một hệ thống phân loại phù hợp để áp dụng cho việc sắp xếp các taxon thuộc chi Sầm - Memecylon ở Việt Nam. - Trên cơ sở nghiên cứu đặc điểm hình thái các loài trong chi Sầm Memecylon ở Việt Nam, xây dựng khóa định loại, mô tả tất cả các loài, tu chỉnh danh pháp cho phù hợp với luật danh pháp quốc tế hiện hành: tên chính thức, tài liệu gốc, phân bố, mẫu nghiên cứu và giá trị sử dụng (nếu có), ghi chú (nếu có). 2 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu là các taxon thuộc chi Sầm - Memecylon ở Việt Nam, dựa trên cơ sở mẫu vật và tài liệu. - Phạm vi nghiên cứu: các taxon thuộc chi Sầm - Memecylon ở Việt Nam. - Thời gian nghiên cứu: tháng 6/2019 – tháng 4/2020. 4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 4.1. Ý nghĩa khoa học - Cung cấp thêm những dẫn liệu khoa học mới cho sự hiểu biết sâu sắc hơn về chi Sầm - Memecylon L. ở Việt Nam. - Góp phần xây dựng cơ sở khoa học cho việc biên soạn Thực vật chí Việt Nam về chi Sầm - Memecylon L. ở Việt Nam. 4.2. Ý nghĩa thực tiễn - Cung cấp căn cứ khoa học để sử dụng hợp lý giá trị tài nguyên của chi Sầm - Memecylon L. ở Việt Nam. - Góp phần nâng cao hiểu biết và chất lượng sử dụng các phương pháp trong nghiên cứu và giảng dạy môn phân loại thực vật nói chung và phân loại chi Sầm - Memecylon L. nói riêng ở Việt Nam. 5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI LUẬN VĂN - Theo tài liệu của tác giả đã nghiên cứu trước đây như Guillaumin (1921) [2], Phạm Hoàng Hộ (2000) [1], Nguyễn Kim Đào (2003) [3], chi Sầm ở Việt Nam được nghiên cứu chưa đầy đủ, xây dựng khóa định loại sơ sài, danh pháp của các loài bị thay đổi so với luật danh pháp hiện hành, các đặc điểm mô tả của chi và loài còn ít, thuật ngữ sử dụng trong mô tả các loài và trong khóa mang tính địa phương nên rất khó hiểu cho các nhà nghiên cứu sau. Luận văn góp phần chỉnh lý danh pháp, bổ sung một số thông tin cập nhật phù hợp hiện tại. - Đây là công trình có hệ thống, đầy đủ và cập nhật về phân loại chi Sầm - Memecylon ở Việt Nam. 3 6. BỐ CỤC LUẬN VĂN Luận văn dài 61 trang với 06 bảng, 21 hình vẽ, 27 ảnh màu, 16 sơ đồ. Luận văn gồm các phần: Mở đầu (3 trang: từ trang 1 đến trang 3) Chương 1: (24 trang: từ trang 4 đến trang 27): Tổng quan tài liệu Chương 2: (2 trang: từ trang 28 đến trang 29): Nguyên vật liệu, trang thiết bị và phương pháp nghiên cứu. Chương 3: (24 trang:30 đến 53): Kết quả nghiên cứu Kết luận và kiến nghị: (1 trang: 54) Tài liệu tham khảo: (84 tài liệu và 4 trang web chuyên khảo). Các Phụ lục: Ảnh, Sự phân bố các loài thuộc chi Memecylon ở Việt Nam. 4 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CỦA CHI SẦM - MEMECYLON TRÊN THẾ GIỚI 1.1.1. Quan điểm về vị trí của chi Sầm - Memecylon trên thế giới Trước khi họ Mua (Melastomataceae) được thành lập, Linnaeus (1753) [4] người được coi là ông tổ của ngành phân loại thực vật đã mô tả và đặt tên cho 4 chi và 11 loài mà sau này chúng được xếp vào họ Mua (Melastomataceae): Melastoma (7 loài), Memecylon (1 loài), Osbeckia (1 loài) và Rhexia (2 loài). Chi Sầm đã được Linnaeus đặt tên và mô tả lần đầu trong cuốn “Species Plantarum”. Tác giả đã xếp chi Sầm vào nhóm 8 nhị và 1 vòi nhụy (Octandria monogynia) và nhóm 10 nhị và 1 vòi nhụy (Decandria monogynia) cùng với nhiều chi và loài của nhiều họ khác cùng có chung đặc điểm trên như: họ Đỗ quyên (Ericaceae), họ Đàn hương (Santalaceae). Họ Melastomataceae là một trong 10 họ thực vật hạt kín có số lượng loài nhiều nhất trên thế giới. Số lượng loài thuộc họ này dao động theo hai khuynh hướng phân chia: khuynh hướng thứ nhất coi họ Sầm (Memecylaceae DC.) (1828) [5] là một phân họ trong họ Mua (Melastomataceae) (1789) [6] và khuynh hướng thứ hai xem họ này là một họ độc lập có mối quan hệ gần gũi với họ Mua (Melastomataceae). Theo các công bố của R. K. Brummitt (1992) [7], S. S. Renner (1993) [8], D. J. Mabberley (1997) [9] và A. L.Takhtajan (1997) [10], (2009) [11]) là những tác giả ủng hộ quan điểm coi họ Sầm (Memecylaceae) là một họ độc lập với họ Mua (Melastomataceae). Tùy theo quan điểm tách hay không tách các chi thuộc họ Memecylaceae (1828) [5] ra khỏi họ Mua (Melastomataceae) mà số lượng của các phân họ trong họ Melastomataceae ở các hệ thống là khác nhau, từ đó dẫn tới số lượng cũng như vị trí của các tông trong họ cũng có sự thay đổi, trong đó có tông Mua (Melastomeae). 5 Bảng 1.1: Tóm tắt các hệ thống phân loại của họ Melastomataceae và họ Memecylaceae Triana 1871 Vliet et al. this paper 1981 [15] Cogniaux 1891 [13] Krasser 1893 Melastomatoideae Melastomatoideae Melastomatoideae Melastomatoideae Melastomatoideae Microlicieae Microlicieae Tibouchineae Tibouchineae Astronieae Pleromeae Tibouchineae Osbeckieae Sonerileae Sonerileae Osbeckieae Osbeckieae Rhexieae Rhexieae Merianieae Rhexieae Rhexieae Microlicieae Osbeckieae Rhexieae Merianieae Merianieae Merianieae Microlicieae Melastomeae Ox ysporeae Oxy sporeae Oxy sporeae Miconieae Microlicieae Sonerileae Sonerileae Bertolonieae Merianieae Miconieae Bertolonieae Bertolonieae Cassebeerieae Dissochaeteae Blakeeae Dissochaeteae Dissochaeteae Dissocheteae Blakeeae Miconieae Miconieae Tamoneae Astronieae Py xidantheae Blakeeae Blakeeae [12] [14] Kibessioideae Kibessieae Astronioideae Astronioideae Astronioideae Astronieae Astronieae Astronieae Kibessieae Memecyloideae Memecyloideae Memecyloideae Pternandreae Memecyloideae Memecyleae Memecyleae Memecyleae Mouririeae Axinandreae Axinandreae Cypteronioideae Cry pteronieae Memecylaceae Crypteroniaceae