Tài liệu Luận văn thạc sĩ giải pháp thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm tại công ty cổ phần gang thep thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HƢƠNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GANG THÉP THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HƢƠNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GANG THÉP THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.04.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUANG DUỆ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Khi viết luận văn này, tác giả có tham khảo và kế thừa một số lý luận chung về tiêu thụ sản phẩm dụng những thông tin, số liệu từ các tạp chí, sách, luận văn,… . Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chƣa công bố tại bất cứ nơi nào. Mọi số liệu sử dụng trong luận văn . Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn nay, tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm giúp đỡ tận tình của các tập thể và cá nhân. Tôi xin trân trọng gửi lời cám ơn sâu sắc đến các thầy, cô giáo khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh, khoa Sau đại học Trƣờng Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong quá trình đào tạo Thạc sĩ Quản trị kinh doanh. Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Quang Duệ - Ngƣời thầy đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn đến các đồng nghiệp, tập thể ban giám đốc, các Phòng, ban của TISCO đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................vi DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................. vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ.............................................................. viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 3 4. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 3 5. Bố cục của luận văn ....................................................................................... 4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP ........................................................ 5 1.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................... 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 5 1.1.2. Các nhân tố ảnh hƣởng đến tiêu thụ sản phẩm ...................................... 15 1.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 28 1.2.1. Thực trạng và xu hƣớng phát triển của thị trƣờng thép Việt Nam. ....... 28 1.2.2. Tình hình tiêu thụ thép trên thế giới ...................................................... 34 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 37 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 37 2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin ................................................................ 37 2.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu ........................................................................ 38 2.4. Phƣơng pháp phân tích.............................................................................. 38 2.4.1. Phƣơng pháp tổng quan lịch sử.............................................................. 38 2.4.2. Phƣơng pháp logic ................................................................................. 38 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 2.4.3. Phƣơng pháp thống kê mô tả ................................................................. 39 2.4.4. Phƣơng pháp phân tích so sánh.............................................................. 39 2.4.5. Phƣơng pháp chuyên gia ........................................................................ 39 2.4.6. Phƣơng pháp phân tích SWOT .............................................................. 39 2.5. Hệ thống các chỉ tiêu................................................................................. 40 2.5.1. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá tình hình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của Công ty ........................................................................................... 40 2.5.2. Nhóm các chỉ tiêu ảnh hƣởng đến việc tiêu thụ sản phẩm .................... 40 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM THÉP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GANG THÉP THÁI NGUYÊN ....................................... 42 3.1. Khái quát chung về Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên .................... 42 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ......................................................... 42 3.1.2. Các lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh ......................................... 44 3.1.3. Cơ cấu tổ chức quản trị TISCO ............................................................. 48 3.2. Kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2011-2013 ................................................................................. 52 3.3. Thực trạng tiêu thụ sản phẩm tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên ..... 53 3.3.1. Thực trạng tiêu thụ sản phẩm của Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên theo từng sản phẩm ................................................... 53 3.3.2. Thực trạng tiêu thụ sản phẩm của Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên theo hệ thống phân phối ............................................ 55 3.2.3. Tình hình tiêu thụ thép của Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên so với các đối thủ cạnh tranh ................................................................... 57 3.4. Phân tích những nhân tố ảnh hƣởng đến tình hình tiêu thụ sản phẩm tai Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên ........................................ 58 3.4.1. Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp ........................................................... 58 3.4.2. Nhân tố bên trong doanh nghiệp ............................................................ 77 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 3.5. Đánh giá tình hình tiêu thụ sản phẩm của TISCO theo mô hình SWOT ....... 98 Chƣơng 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GANG THÉP THÁI NGUYÊN ............ 103 4.1. Phƣơng hƣớng và mục tiêu phát triển của Công ty ................................ 103 4.1.1. Tầm nhìn của TISCO ........................................................................... 103 4.1.2. Mục tiêu chiến lƣợc ............................................................................. 103 4.2. Một số giải pháp thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm tại TISCO ........................ 105 4.2.1. Đảm bảo về chất lƣợng sản phẩm ........................................................ 105 4.2.2. Chiến lƣợc giá bán sản phẩm ............................................................... 107 4.2.3. Đổi mới, cải tiến và ứng dụng công nghệ tiên tiến, phù hợp ............... 108 4.2.4. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực .................................................. 108 4.2.5. Nâng cao năng suất lao động ............................................................... 109 4.2.6. Tái cầu trúc kênh phân phối ................................................................. 109 4.2.7. Cần sử dụng Marketing, các hình thức quảng cáo sao cho phù hợp và tiết kiệm nhất và hiệu quả nhất ...................................................... 110 4.2.8. Khác biệt hoá về dịch vụ khách hàng .................................................. 111 4.2.9. Tăng cƣờng hợp tác, liên kết giữa các doanh nghiệp trong ngành ...... 112 4.2.10. Duy trì và phát triển hơn nữa thƣơng hiệu sản phẩm ........................ 112 4.3. Một số kiến nghị ..................................................................................... 113 4.3.1. Đối với Nhà nƣớc và Ngành ................................................................ 113 4.3.2. Đối với địa phƣơng .............................................................................. 115 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 118 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBCNV Cán bộ công nhân viên 2 CP Cổ phần 3 CT Công ty 4 CTHĐQT Chủ tịch hội đồng quản trị 5 DN Doanh nghiệp 6 DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc 7 LD Liên doanh 8 NXB Nhà xuất bản 9 SX Sản xuất 10 TGĐ Tổng giám đốc 11 TISCO Công ty cổ phần Gang Thép Thái Nguyên 12 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 13 TSCĐ Tài sản cố định 14 XD Xây dựng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả sản xuất kinh doanh của TISCO giai đoạn 2011-2013 ........................................................................................... 52 Bảng 3.2: Tình hình tiêu thụ sản phẩm theo từng mặt hàng, sản phẩm ............... 53 2011-2013 ............................................................................................ 55 Bảng 3.4: Thị phần của TISCO so với các đối thủ cạnh tranh ............................ 57 Bảng 3.5: Đánh giá các đặc điểm của khách hàng ............................................... 59 Bảng 3.6: Công suất sản xuất thép của các nhà máy trong nƣớc ......................... 66 Bảng 3.7: So sánh một số chỉ tiêu cơ bản của TISCO, ngành luyện cán thép Việt Nam và Thế giới .......................................................................... 71 Bảng 3.8: Cơ cấu nguồn nhân lực của Công ty năm 2011-2013 theo trình độ lao động ............................................................................................... 78 Bảng 3.9: Tổng hợp tài sản và nguồn vốn các năm 2011-2013 ........................... 81 Bảng 3.10: Một số chỉ tiêu tài chính của TISCO giai đoạn 2011 - 2012 ............. 82 Bảng 3.11: Kết quả sản xuất của Công ty trong giai đoạn 2011-2013 ................ 86 Bảng 3.12: Giá của TISCO so với các đối thủ cạnh tranh ................................... 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Trang Hình 1.1: Sơ đồ kênh tiêu thụ trực tiếp ................................................................ 11 Hình 1.2: Sơ đồ kênh tiêu thụ gián tiếp ............................................................... 12 Hình 1.3: Biểu đồ năng suất sản xuất thép của Việt Nam ................................... 29 Hình 1.4: Biểu đồ tình hình tiêu thụ thép của Việt Nam. .................................... 29 Hình 1.5: Biểu đồ sản lƣợng xuất khẩu thép qua các năm................................... 31 Hình 1.6: Biểu đồ thị phần sản xuất thép trên toàn thế giới ................................ 35 Hình 3.1: Danh mục các sản phẩm của TISCO ................................................... 47 .............. 49 Hình 3.3: Biểu đồ thị phần của Công ty Gang thép so với một số đối thủ cạnh tranh năm 2012 và năm 2013 ................................................... 67 Hình 3.4: Biểu đồ cơ cấu nguồn lực của TISCO năm 2013 theo độ tuổi ............ 79 Hình 3.5: Sơ đồ dây chuyền công nghệ luyện kim của Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên .............................................................................. 85 Hình 3.6: Biểu đồ doanh thu của TISCO theo địa bàn năm 2013 ....................... 95 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên với bề dày lịch sử trên 50 năm xây dựng và phát triển, bằng những ƣu thế nổi trội về năng lực sản xuất phôi thép từ nguyên liệu quặng sắt trong nƣớc, dây chuyền sản xuất thép với công nghệ và thiết bị tiên tiến, hệ thống phân phối rộng khắp cùng với chiến lƣợc đầu tƣ mở rộng và phát triển toàn diện, chính sách chất lƣợng “Thỏa mãn tối đa lợi ích của khách hàng” và phƣơng châm hành động “Chất lượng hàng đầu, giá cả cạnh tranh, sản phẩm và dịch vụ đa dạng” là yếu tố cơ bản làm nên thành công của Công ty, tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển của Công ty. Sản phẩm của Công ty đã có thƣơng hiệu lâu năm, đƣợc nhiều ngƣời biết đến và tin dùng. Tuy nhiên trong những năm qua, ngành thép gặp nhiều khó khăn, giá thép luôn biến động do ảnh hƣởng của việc tăng giá nguyên liệu đầu vào và hiện nay do khủng hoảng kinh tế ngày càng sâu sắc gây ảnh hƣởng rất lớn đến việc sản xuất và tiêu thụ thép của các doanh nghiệp. Đặc biệt do thép giá rẻ nƣớc ngoài tràn vào, bán phá giá thị trƣờng, nhất là thép Trung Quốc, giá chỉ bằng 2/3 giá thép nội địa. Không những vậy, nhu cầu xây dựng của ngƣời dân cũng nhƣ các công trình lớn đang chững lại nên giá thép trên thị trƣờng có xu hƣớng giảm. Bên cạnh đó, chi phí sản xuất của các doanh nghiệp trong nƣớc còn cao hơn so với các nƣớc lân cận do máy móc, công nghệ lạc hậu; lực lƣợng lao động quá lớn mà năng suất thấp; phƣơng thức quản lý từ sản xuất đến tiêu thụ còn yếu kém; thêm vào đó nhiều nhà máy cán thép đang trong thời kỳ khấu hao nên không thể hạ giá bán để cạnh tranh. Sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất thép chƣa phong phú và nhiều sản phẩm sản xuất phục vụ cho ngành công nghiệp chƣa có. Tất cả vấn đề đó đã ảnh hƣởng đến việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thép Việt Nam nói chung và Công ty Cổ phần Gang thép nói riêng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 Bất kỳ một doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị nào khi bƣớc vào kinh doanh đều luôn hƣớng tới mục tiêu tồn tại, phát triển và đạt đƣợc lợi nhuận cao nhất. Để có thể tồn tại và phát triển đòi hỏi doanh nghiệp phải luôn nghĩ tới việc gắn hoạt động sản xuất kinh doanh của mình với biến động của thị trƣờng và việc không thể thiếu để giúp doanh nghiệp có điều kiện tái sản xuất giản đơn hay mở rộng, mới có điều kiện tích lũy cho bản thân doanh nghiệp và xã hội đó chính là tiêu thụ sản phẩm. Quá trình tiêu thụ sản phẩm là khâu cuối cùng trong quá trình sản xuất kinh doanh nhƣng nó có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra là làm sao để nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trƣờng và tăng thị phần tiêu thụ sản phẩm cho Công ty? Dù là doanh nghiệp sản xuất hay doanh nghiệp thƣơng mại để làm đƣợc điều đó thì cần phải nghiên cứu thị trƣờng, từ đó có thể định ra chiến lƣợc kinh doanh, chiến lƣợc tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác tiêu thụ sản phẩm, trong thời gian thực tập tại TISCO, vận dụng những lý thuyết đã học vào nghiên cứu thực trạng của Công ty tác giả chọn đề tài: “Giải pháp thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên” để nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài * Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng tiêu thụ sản phẩm và những yếu tố ảnh hƣởng đến việc tiêu thụ sản phẩm của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy việc tiêu thụ sản phẩm tại Công ty, giúp Công ty nâng cao vị thế của mình trên thị trƣờng và hội nhập quốc tế. * Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tiêu thụ sản phẩm tại doanh nghiệp. - Đánh giá thực trạng, khả năng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2011 - 2013. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 - Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến việc tiêu thụ sản phẩm tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức đối với Công ty. - Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy việc tiêu thụ sản phẩm cho Công ty trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu Những vấn đề về tiêu thụ sản phẩm, việc tiêu thụ sản phẩm và những yếu tố ảnh hƣởng đến việc tiêu thụ sản phẩm của Công ty. * Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Phạm vi về không gian + Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên + Một số doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh - Phạm vi về thời gian: Đánh giá thực trạng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2013. 4. Đóng góp của luận văn Về lý luận: luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp, góp phần làm rõ khả năng tiêu thụ của doanh nghiệp sản xuất thép trong điều kiện hội nhập và phát triển. Về thực tiễn: luận văn đã đánh giá tình hình tiêu thụ sản phẩm của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên và tìm ra các nguyên nhân ảnh hƣởng đến khả năng tiêu thụ sản phẩm của Công ty. Từ đó, giúp cho Công ty hoàn thiện và phát triển bền vững hơn trong thời gian tới. Luận văn đã đƣa ra hệ thống các giải pháp nhằm thúc đẩy việc tiêu thụ sản phẩm của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên trong những năm tới. Kết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 quả nghiên cứu của luận văn là căn cứ giúp cho Ban lãnh đạo Công ty đƣa ra các quyết định đúng đắn nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của Công ty, tạo lập một vị thế vững chắc trên thị trƣờng. Mặt khác, luận văn là tài liệu tham khảo bổ ích cho các Ban, ngành và nhà lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên để đƣa ra các chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp cùng ngành, nghề, lĩnh vực và có thể làm tài liệu tham khảo cho những nghiên cứu liên quan. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, bảng biểu, tài liệu tham khảo luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về tiêu thụ sản phẩm trong doanh nghiệp. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trang tiêu thụ sản phẩm tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Chƣơng 4: Một số giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm về thị trường a. Khái niệm: Theo quan điểm của kinh tế học thì “Thị trường là tổng thể của cung và cầu đối với một loại hàng hóa cụ thể”. Nhƣ vậy, quan điểm này dựa trên cơ số cung và tổng số cầu của một loại hàng hóa trên thị trƣờng, đƣợc xác định theo quy luật cung - cầu. Theo quan điểm của Marketing “Thị trường bao gồm các khách hàng tiềm ẩn có cùng một nhu cầu hay mong muốn cụ thể, sẵn sàng và có khả năng tham gia trao đổi để thỏa mãn nhu cầu hay mong muốn đó”. Quan điểm này đã đề cập chi tiết hơn đến khía cạnh khách hàng, hành vi và khả năng tham gia vào thị trƣờng của khách hàng. (Trần Minh Đạo, 2009, Marketing căn bản, tr.18) Thời kỳ phát triển kinh tế khuyết thiếu đã lùi vào quá khứ, thời kỳ kinh tế thị trƣờng đã đƣợc xác lập và vận động theo cơ chế nội tại của mình. Trong nền kinh tế thị trƣờng yếu tố cung đang dần bị mất đi vị trí điều khiển cầu, ngƣợc lại yếu tố cầu và sự nhận biết nhu cầu lại trở thành yếu tố quyết định đến hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại. Chính vì vậy, khi quyết định các hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp luôn căn cứ vào tiêu thức “sản xuất cái gì?”, “sản xuất nhƣ thế nào?” và “sản xuất cho ai?”. Trong nền kinh tế thị trƣờng nhu cầu mới không ngừng nảy sinh. Những nhu cầu mới này sẽ nhanh chóng dẫn đến “cuộc đại chiến” giữa các doanh nghiệp, kết quả thƣờng mang tới những thành công hay thất bại cho doanh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 nghiệp, nhƣng xét về tổng thể, nhu cầu mới trong xã hội luôn đƣợc đáp ứng và chất lƣợng cuộc sống ngày một nâng cao. Đối với doanh nghiệp: thị trƣờng là môi trƣờng kinh doanh, là nơi cung cấp các yếu tố đầu vào và giải quyết các sản phẩm đầu ra cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, thực hiện các mối quan hệ giữa các doanh nghiệp và các đối tác kinh doanh. Việc thay đổi hay đảo lộn thị trƣờng bởi một cơ sở sản xuất kinh doanh là rất khó xảy ra, do đó buộc các doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất phải thích ứng với thị trƣờng. b. Các quy luật của thị trường - Quy luật giá trị: Là quy luật kinh tế cơ bản của nền sản xuất hàng hóa, quy luật này yêu cầu trao đổi hàng hóa phải dựa trên chi phí lao động cần thiết để sản xuất ra hàng hóa. Sản phẩm hàng hóa thể hiện giá trị của nó khi đƣợc thỏa thuận mua bán trên thị trƣờng. - Quy luật cạnh tranh: Cạnh tranh là cơ chế vận động của thị trƣờng. Cạnh tranh là động lực thúc đẩy sản xuất phát triển. Nó buộc ngƣời sản xuất phải thƣờng xuyên năng động, nhạy bén, thƣờng xuyên cải tiến kỹ thuật, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ, nâng cao tay nghề, hoàn thiện tổ chức quản lý để nâng cao năng suất, chất lƣợng và hiệu quả kinh tế. Cạnh tranh diễn ra trong tất cả các quá trình của sản xuất hàng hóa, ngày càng có xu thế khốc liệt hơn. Mặt khác nó cũng đào thải ra thị trƣờng những hàng hóa và dịch vụ mà thị trƣờng không chấp nhận. - Quy luật cung - cầu: Cung và cầu là những lực lƣợng làm cho nền kinh tế thị trƣờng hoạt động. Chúng quyết định lƣợng của mỗi hàng hóa đƣợc sản xuất ra và giá mà nó đƣợc bán ra. Nhƣ vậy, quy luật cung phản ánh mối quan hệ tỷ lệ thuận với giá cả và hàng hóa, quy luật cầu thể hiện mối quan hệ tỷ lệ nghịch với giá cả. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 - Quy luật mua rẻ- bán đắt: Trong kinh doanh thì mục tiêu cuối cùng là tạo ra lợi nhuận, vì vậy khi mua hàng doanh nghiệp thƣờng tìm mọi cách để mua đƣợc giá rẻ hơn, còn khi bán lại tìm cách bán với giá cao nhất để đem lại hiệu quả cao, lợi nhuận cao. Tuy nhiên doanh nghiệp cũng luôn phải tính toán để mua rẻ nhƣng vẫn mua đƣợc số lƣợng cần mua và bán đắt nhƣng vẫn bán đƣợc số lƣợng cần bán để đảm bảo doanh thu tiêu thụ ở mức hiệu quả nhất. 1.1.1.2. Một số khái niệm về sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm a. Khái niệm * Sản phẩm là gì? Sản phẩm là kết quả của hoạt động sản xuất, của một hoạt động lao động có mục đích cụ thể. Sản phẩm bao gồm sản phẩm vật chất và sản phẩm dịch vụ. Sản phẩm trƣớc hết phải có ý nghĩa đối với một nhu cầu tiêu dùng. Đó chính là tiêu chuẩn chất lƣợng tối thiểu mà sản phẩm phải có. Còn số lƣợng sản phẩm làm ra nhiều hay ít, chất lƣợng sản phẩm đạt hay không đạt tiêu chuẩn là do điều kiện của quá trình hoạt động lao động mang lại trong đơn vị thời gian lao động. *Tiêu thụ sản phẩm là gì? Theo nghĩa hẹp “quá trình tiêu thụ sản phẩm gắn liền với sự thanh toán giữa người mua và người bán và sự chuyển quyền sở hữu hàng hóa” Theo nghĩa rộng, “tiêu thụ sản phẩm là quá trình kinh tế học bao gồm nhiều khâu từ việc nghiên cứu tìm hiểu thị trường, xác định nhu cầu của khách hàng, đặt hàng và tổ chức sản xuất. thực hiện các nghiệp vụ tiêu thụ, xúc tiến bán hàng, v.v, nhằm mục đích đạt hiệu quả cao nhất”. Tiêu thụ sản phẩm là quá trình thực hiện giá trị của hàng hóa, quá trình chuyển đổi hình thái giá trị của hàng hóa từ hàng sang tiền. Sản phẩm đƣợc coi là tiêu thụ khi đƣợc khách hàng chấp nhận thanh toán tiền hàng. Tiêu thụ sản phẩm là giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh, là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Tiêu thụ sản phẩm thực hiện mục đích của sản xuất hàng hóa là sản phẩm sản xuất để bán và thu lợi nhuận. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 Trong nền kinh tế thị trƣờng, tiêu thụ là mục đích cơ bản của sản xuất hàng hóa, hàng hóa sản xuất ra có tiêu thụ đƣợc thì doanh nghiệp mới thu đƣợc lợi nhuận, mới hoàn thành đƣợc việc chu chuyển vốn kinh doanh và thực hiện tái sản xuất mở rộng. Trong thời kỳ này, tiêu thụ sản phẩm gắn ngƣời sản xuất với ngƣời tiêu dùng, nó giúp cho nhà sản xuất nắm bắt kịp thời những thông tin phản hồi để tổ chức sản xuất với số lƣợng, chất lƣợng và thời gian hợp lý, đồng thời khách hàng cũng tìm hiểu kỹ về hàng hóa tăng khả năng thỏa mãn nhu cầu. Chuyển sang cơ chế thị trƣờng các doanh nghiệp luôn đối mặt với môi trƣờng kinh doanh biến động không ngừng và có rất nhiều rủi ro cũng nhƣ thách thức, áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng và khâu tiêu thụ đƣợc coi là một trong những khó khăn hàng đầu hiện nay của các doanh nghiệp. b. Vai trò và ý nghĩa của việc tiêu thụ sản phẩm Tiêu thụ sản phẩm có vị trí quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nó phản ánh sự thành công nhất định trên thƣơng trƣờng về sự chấp nhận của xã hội, về sự đáp ứng của doanh nghiệp với xã hội. - Tiêu thụ sản phẩm là khâu cuối cùng của một vòng chu chuyển vốn kinh doanh. Đây là khâu quan trọng nhất quyết định đến quá trình sản xuất của doanh nghiệp. Nếu không tiêu thụ đƣợc sản phẩm thì doanh nghiệp không thể thực hiện chu kỳ sản xuất tiếp theo. - Tiêu thụ sản phẩm giữ vai trò phản ánh kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh. - Tiêu thụ sản phẩm giúp cho doanh nghiệp có điều kiện gần gũi với khách hàng, hiểu biết và nắm bắt những mong muốn của khách hàng nhằm tăng khả năng tiêu thụ và mở rộng thị trƣờng. - Tiêu thụ sản phẩm là động lực thúc đẩy nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tiêu thụ sản phẩm tốt doanh nghiệp sẽ có lợi nhuận, sử dụng hợp lý lợi nhuận để khuyến khích nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. - Tiêu thụ sản phẩm tạo điều kiện phát hiện những nhu cầu mới góp phần mở rộng và xâm nhập thị trƣờng. Mọi hoạt động của doanh nghiệp trong cơ chế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 thị trƣờng đều hƣớng vào thị trƣờng, mỗi doanh nghiệp đều có thị trƣờng của mình. Thị trƣờng nhƣ một bàn tay vô hình tác động đến nhà sản xuất dựa trên quan hệ cung cầu, thông qua mức cầu trên thị trƣờng các nhà sản xuất kinh doanh sẽ xác định thị phần của mình. - Tiêu thụ sản phẩm tạo điều kiện nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, nâng cao chất lƣợng sản phẩm và hình thành nhiều loại sản phẩm. Doanh nghiệp tổ chức tiêu thụ sản phẩm tốt sẽ có nhiều cơ hội tích lũy để đầu tƣ cho việc nghiên cứu khoa học ứng dụng những thành tựu công nghệ mới để đáp ứng cho việc chế tạo sản phẩm nhằm gia tăng ngày càng nhiều khối lƣợng sản phẩm đồng thời chất lƣợng ngày càng cao, tăng sức cạnh tranh, tạo đƣợc uy tín cho doanh nghiệp. 1.1.1.3. Nghiên cứu thị trường tiêu thụ sản phẩm “Nghiên cứu thị trường là quá trình thu thập, điều tra tổng hợp số liệu thông tin về các yếu tố cấu thành thị trường, tìm hiểu quy luật vận động và nhân tố ảnh hưởng đến thị trường ở một thời điểm hoặc một thời gian nhất định, từ đó xử lý thông tin rút ra những kết luận đúng đắn cho việc xây dựng chiến lược kinh doanh”. Công tác nghiên cứu thị trƣờng của các doanh nghiệp nhằm giải đáp các vấn đề về khả năng bán sản phẩm cho doanh nghiệp, đâu là thị trƣờng triển vọng nhất. Trên cơ sở những đánh giá về thị trƣờng, doanh nghiệp nâng cao khả năng cung ứng để thỏa mãn hơn nhu cầu của khách hàng. Qua đó tăng sức cạnh tranh trên thị trƣờng của doanh nghiệp. Mục đích của việc nghiên cứu thị trƣờng là tìm ra khả năng thâm nhập và mở rộng thị trƣờng của doanh nghiệp. Nghiên cứu thị trƣờng bao gồm: a, Nghiên cứu khái quát thị trường Là nghiên cứu tổng cung, tổng cầu và giá cả hàng hóa cùng các chính sách của chính phủ đối với chủng loại hàng hóa nào đó. Nghiên cứu tổng cung hàng hóa: nhằm xác định tổng số hàng hóa có khả năng cung ứng cho thị trƣờng của các doanh nghiệp, bên cạnh đó phải nghiên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 10 cứu khả năng và quy mô của các chủng loại hàng hóa thay thế. Tổng cung hàng hóa thƣờng đƣợc xác định trong khoảng thời gian 1 năm. Nghiên cứu tổng cầu hàng hóa: là việc nghiên cứu cơ cấu và tổng khối lƣợng hàng hóa đƣợc mua sắm để thỏa mãn nhu cầu của sản xuất hay tiêu dung trong một thời gian nhất định, thƣờng là 1 năm. Với những hàng hóa có chủng loại hành hóa thay thế cần nghiên cứu loại hàng hóa chính để tìm ra khối lƣợng hàng hóa bổ sung. Nghiên cứu giá cả thị trường của hàng hóa: là việc nghiên cứu mức giá mua vào và giá nhập khẩu, ƣớc tính chi phí để hàng hóa đƣợc đem bán trên thị trƣờng bao gồm: chi phí vận chuyển, chi phí bán hàng, v.v. b. Nghiên cứu chi tiết thị trường “Nghiên cứu chi tiết thị trường là việc nghiên cứu đối tượng người mua, người bán chủng loại hàng hóa mà doanh nghiệp đang và sẽ kinh doanh”. Nghiên cứu cơ cấu thị trƣờng hàng hóa của doanh nghiệp, nghiên cứu đƣờng lối chính sách của các đối thủ cạnh tranh. Nghiên cứu chi tiết thị trƣờng nhằm trả lời các câu hỏi: Ai mua hàng? Mua bao nhiêu? Mua ở đâu? Mua dùng vào việc gì? Cơ cấu loại hàng và đối thủ cạnh tranh?. Đối với hàng tiêu dùng: Đối tƣợng mua là ngƣời tiêu dùng thì việc nghiên cứu ở mức thu nhập, trình độ, nghề nghiệp, tập quán, thói quen, lứa tuổi,… Đối với hàng tư liệu sản xuất: Cần nghiên cứu định mức sử dụng vật tƣ, kế hoạch phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nghiên cứu yêu cầu chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, công nghệ,… nghiên cứu khả năng thay thế của vật tƣ, số lƣợng vật chủng loại vật tƣ. Nghiên cứu chi tiết thị trƣờng cần so sánh chất lƣợng, mẫu mã, giá cả hàng hóa, mức độ cung ứng dịch vụ cho khách hàng của doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh. Nghiên cứu và xác định thị phần thị trƣờng của doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh khác. 1.1.1.4. Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/