MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
P
HẦN MỞ ĐẦU.................................................................................................
CHƯƠNG I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI
CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN..............................................
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI
CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN..............................................
1.1.1. Bản chất và chức năng của phân tích tình hình tài chính.................
1.1.2. Vai trò và mục tiêu của phân tích tài chính trong các công ty cổ
phần............................................................................................................
1.2. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TRONG
CÔNG TY CỔ PHẦN.................................................................................
1.2.1. Phương pháp đánh giá....................................................................
1.2.2. Phương pháp phân tích nhân tố......................................................
1.2.3. Phương pháp dự đoán....................................................................
1.3. TRÌNH TỰ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TRONG
CÔNG TY CỔ PHẦN.................................................................................
1.3.1. Thu thập thông tin..........................................................................
1.3.2. Xử lý thông tin...............................................................................
1.3.3. Quyết định và dự đoán..................................................................
1.4. NỘI DUNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CÔNG TY CỔ
PHẦN...........................................................................................................
1.4.1. Phân tích khái quát tình hình tài chính doanh nghiệp....................
1.4.2. Phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp..........
1.4.3. Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của doanh nghiệp......
1.4.4. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản trong doanh nghiệp.................
1.4.5. Phân tích rủi ro tài chính................................................................
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH
TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN THUỘC TỔNG CÔNG TY
HÀNG KHÔNG VIỆT NAM........................................................................
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỔ CHỨC QUẢN LÝ, HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH VÀ TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN TRONG TỔNG CÔNG
TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM................................................................
2.1.1. Đặc điểm tổ chức quản lý, hoạt động kinh doanh trong Tổng
công ty Hàng không Việt Nam................................................................
2.1.2. Tổ chức bộ máy kế toán trong TCT Hàng không Việt Nam.........
2.2. QUÁ TRÌNH CỔ PHẦN HOÁ CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC
TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM.......................................
1.2.1. Quá trình cổ phần hoá các doanh nghiệp thuộc TCT Hàng
không Việt Nam.......................................................................................
2.2.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý các công ty cổ phần thuộc
Tổng công ty Hàng không Việt Nam.......................................................
2.2.3. Những đặc trưng cơ bản về hoạt động tài chính trong các công
ty cổ phần thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam...........................
2.3. THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TRONG
CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN THUỘC TỔNG CÔNG TY HÀNG
KHÔNG VIỆT NAM...................................................................................
2.3.1. Khái quát về các công ty cổ phần được lựa chọn..........................
2.3.2. Thực trạng phân tích tình hình tài chính trong các công ty cổ
phần thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam....................................
2.3.3. Đánh giá thực trạng phân tích tình hình tài chính của công ty......
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ
PHẦN THUỘC TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM.....................
3.1. CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG TY HÀNG
KHÔNG VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2010.......................................................
3.2. YÊU CẦU HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH
TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN THUỘC TỔNG CÔNG TY
HÀNG KHÔNG VIỆT NAM......................................................................
3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI
CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN THUỘC TỔNG CÔNG
TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM................................................................
3.3.1. Hoàn thiện phương pháp phân tích................................................
3.3.2. Hoàn thiện nội dung và hệ thống chỉ tiêu phân tích......................
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức phân tích.........................................................
3.3. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN THUỘC
TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM.........................................
3.3.1. Về phía Nhà nước..........................................................................
3.3.2. Về phía Tổng công ty Hàng không Việt Nam...............................
3.3.3. Đối với các Công ty cổ phần thuộc TCT Hàng không Việt Nam
..................................................................................................................
PHẦN KẾT LUẬN......................................................................................100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................101
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Bảng 1.1. Bảng phân tích cơ cấu tài sản..........................................................
Bảng 1.2. Bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn...................................................
Bảng 1.3. Phân tích Báo cáo kết quả kinh doanh.............................................
Sơ đồ 2.1 Sơ đồ tổ chức quản lý của Tổng công ty..........................................
Biểu 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại TCT Hàng không Việt Nam........
Sơ đồ 2.3. Sơ đồ tổ chức quản lý tại các công ty cổ phần................................
Bảng 2.1. Phân tích quy mô và cơ cấu vốn của công ty Masco.......................
Bảng 2.2. Phân tích quy mô và cơ cấu nguồn vốn của công ty Masco............
Bảng 2.3: Phân tích quy mô và cơ cấu vốn của công ty CP In Hàng không
..........................................................................................................
Bảng 2.4: Phân tích quy mô và cơ cấu nguồn vốn của công ty CP In HK
..........................................................................................................
Bảng 2.5. Phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh tại công ty CP In HK
..........................................................................................................
Bảng 2.6. Phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh tại công ty Masco............
Bảng 2.7 . Phân tích khả năng thanh toán của công ty CP In Hàng không
..........................................................................................................
Bảng 2.8 Phân tích khả năng thanh toán của công ty Masco..........................
Bảng 2.9 Hệ số ROE và các nhân tố chủ yếu tại công ty CP In HK................
Bảng 2.10. Hệ số ROE và các nhân tố chủ yếu tại công ty Masco..................
Bảng 2.11. Bảng phân tích các nhân tố cấu thành ROE của hai công ty.........
Bảng 2.12. Phân tích tỷ suất tự tài trợ của công ty Masco...............................
Bảng 2.13. Phân tích tỷ suất tự tài trợ của công ty CP In Hàng không............
Biểu 2.14. So sánh tỷ suất tự tài trợ giữa công ty Masco và công ty CP In
HK.....................................................................................................
Bảng 2.15. Phân tích tỷ suất đầu tư tại công ty CP In Hàng không.................
Bảng 2.16. Phân tích tỷ suất đầu tư tại công ty Masco....................................
Bảng 2.17. So sánh tỷ suất đầu tư của công ty CP In HK và công ty
Masco................................................................................................
Bảng 3.1 Bảng phân tích tốc độ tăng trưởng bền vững của công ty CP In HK.......
Bảng 3.2 Phân tích vốn luân chuyển của công ty CP In HK...........................
Bảng 3.3 Phân tích tỷ số nợ trên nguồn vốn chủ sở hữu.................................
Bảng 3.4 Hệ thống chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh.............................................
Bảng 3.5 Phân tích biến động quy mô vốn chủ sở hữu của công ty mẹ
trong vốn chủ sở hữu của công ty con..............................................
Bảng 3.6 Phân tích biến động quy mô vốn góp của các cổ đông khác..........
Bảng 3.7 Phân tích quy mô và cơ cấu vốn đầu tư của chủ sở hữu...................
Bảng 3.8 Các chỉ tiêu phân tích tình hình rủi ro.............................................
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tổng công ty Hàng không Việt Nam là một Tổng công ty Nhà nước với
đầy đủ ý nghĩa của nó và là một trong số ít các Tổng công ty tầm cỡ quốc gia
của Việt Nam, góp phần công nhiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Sự phát triển
của Tổng công ty có ảnh hưởng quan trọng đối với sự phát triển chung của
toàn xã hội và toàn b nền kinh tế. Trong giai đoạn xã hội hoá nền sản xuất
hiện nay, thì cổ phần hoá các công ty thuộc Tổng công ty Hàng không Việt
Nam là một tất yếu khách quan nhằm thu hút đủ tiềm lực để đưa ngành Hàng
không Việt Nam hoà nhập với ngành Hàng không quốc tế.
Tuy nhiên hình thức công ty cổ phần ở Việt Nam còn tương đối mới mẻ,
do đó để hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đạt hiệu quả thì nhà quản lý
cần phải nhanh chóng nắm bắt những tín hiệu của thị trường, xác định đúng
nhu cầu về vốn, tìm kiếm và huy động mọi nguồn vốn có thể để đáp ứng kịp
thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Muốn vậy, các doanh nghiệp cần
nắm rõ thực trạng tài chính của mình, đồng thời phát hiện những nhân tố đã,
đang và sẽ tác động đến tình hình tài chính doanh nghiệp. Điều này chỉ thực
hiện được trên cơ sở phân tích tài chính. Việc thường xuyên phân tích tình
hình tài chính sẽ giúp cho nhà quản trị doanh nghiệp đưa ra được phương án
hành động phù hợp cho tương lai, đồng thời đề xuất những giải pháp hữu hiệu
để ổn định và tăng cường tình hình tài chính cho doanh nghiệp.
Trên thực tế cho thấy, khi nền kinh tế ngày càng phát triển các mối quan
hệ kinh tế ngày càng đa dạng đòi hỏi các nhà quản lý phải sử dụng thông tin
một cách đầy đủ, chính xác và hợp lý từ nhiều khía cạnh về tình hình tài
chính. Do đó phân tích tài chính đã phát triển hơn về mặt lý luận với các
2
phương pháp phân tích phong phú và đa dạng hơn. Sự phát triển của phân tích
tài chính ở các nước phát triển như Anh, Mỹ, Pháp đã khiến cho phân tích tài
chính trở thành một nghề độc lập giữ vị thế trong xã hội. Ở Mỹ và Anh đã có
các công ty chuyên phân tích tài chính và nó không chỉ là một công việc mà
còn được nghiên cứu và trở thành một môn khoa học độc lập, được giảng dạy
ở các trường đại học.
Tại Việt Nam, những năm gần đây phân tích tài chính trong các doanh
nghiệp nói chung đã có nhiều tác giả quan tâm và đang tiếp tục tranh luận để
đi đến một môn khoa học hoàn chỉnh. Trong số các công trình nghiên cứu đã
được công bố, các tác giả mới chỉ đề cập tới những chỉ tiêu mang tính chất
chung nhất của mọi loại hình doanh nghiệp, mà chưa có sự chú ý quan tâm tới
những nét tài chính đặc trưng cơ bản của từng hình thức công ty, từng ngành
mà công ty đó hoạt động. Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài
“Phân tích tình hình tài chính trong các công ty cổ phần thuộc Tổng công
ty Hàng không Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận án thạc sỹ của mình.
2. Mục đích nghiên cứu của luận văn
Nội dung của luận văn tập trung xem xét thực trạng phân tích tình hình
tài chính của các công ty cổ phần thuộc Tổng công ty Hàng không Việt
Nam, để thấy được xu hướng biến động của các chỉ tiêu tài chính, từ đó
đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện nội dung phân tích tình hình tài
chính phù hợp với đặc điểm của công ty hoạt động kinh doanh trong ngành
Hàng không Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là phân tích tình hình tài chính trong
các công ty cổ phần thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam thông qua các
Báo cáo tài chính của công ty.
3
4. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn này vận dụng các phương pháp như: khảo sát thực tế, nghiên
cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh. Ngoài ra còn sử dụng các công cụ
toán học, mô hình toán.
5. Những đóng góp của luận văn
Về mặt lý luận: Luận văn tổng kết những vấn đề lý luận cơ bản về phân
tích tình hình tài chính trong các công ty cổ phần.
Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng phân tích tài chính
các công ty, tác giả đã có những đánh giá nhất định về tình hình tài chính,
đồng thời đưa ra được một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn các nội dung,
chỉ tiêu phân tích cho phù hợp với đặc điểm của các công ty cổ phần thuộc
Tổng công ty Hàng không Việt Nam
6. Kết cấu của luận văn
Chương 1: Lý luận chung về phân tích tiìnhhình tài chính trong các công ty
cổ phần.
Chương 2: Thực trạng phân tích tình hình tài chính trong các công ty cổ phần
thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện phân tích tình hình tài
chính trong các công ty cổ phần thuộc Tổng công ty Hàng không
Việt Nam.
4
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH
TÀI CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI
CHÍNH TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN
1.1.1. Bản chất và chức năng của phân tích tình hình tài chính
Phân tích tài chính là tổng thể các phương pháp được sử dụng để đánh
giá tình hình tài chính đã qua và hiện nay, giúp cho nhà quản lý đưa ra được
quyết định quản lý chuẩn xác và đánh giá được doanh nghiệp. Có rất nhiều
đối tượng quan tâm và sử dụng thông tin kinh tế tài chính của doanh nghiệp,
tuy nhiên mỗi đối tượng lại quan tâm theo những góc độ và với những mục
tiêu khác nhau.
Các đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp có thể
tập hợp thành các đối tượng chính sau đây:
- Các nhà quản lý
- Các cổ đông hiện tại và tương lai
- Những người tham gia vào “đời sống” của doanh nghiệp
- Những người cho doanh nghiệp vay tiền như: ngân hàng, các tổ chức
tín dụng, người mua tín phiếu của doanh nghiệp, các doanh nghiệp khác.
- Nhà nước
- Nhà phân tích tài chính
- v.v...
Các đối tượng sử dụng thông tin tài chính khác nhau sẽ đưa ra các quyết
định với các mục đích khác nhau. Vì vậy, phân tích tài chính đối với mỗi đối
tượng khác nhau sẽ đáp ứng các vấn đề chuyên môn khác nhau:
5
+ Phân tích tài chính đối với nhà quản lý: là người trực tiếp quản lý
doanh nghiệp, phân tích tài chính doanh nghiệp đối với nhà quản lý nhằm tạo
ra những chu kỳ đều đặn để đánh giá hoạt động quản lý trong giai đoạn đã
qua; hướng các quyết định của ban giám đốc theo chiều hướng phù hợp với
tình hình thực tế của doanh nghiệp; là công cụ để kiểm tra, kiểm soát hoạt
động, quản lý trong doanh nghiệp; và là cơ sở cho những dự đoán tài chính.
+ Phân tích tài chính đối với các nhà đầu tư: đó là những cổ đông, các cá
nhân hoặc đơn vị, doanh nghiệp khác giao vốn của mình cho doanh nghiệp
quản lý, vì vậy có thể có những rủi ro. Các đối tượng này quan tâm trực tiếp
đến những tính toán về giá trị của doanh nghiệp dựa vào việc nghiên cứu các
báo biểu tài chính, khả năng sinh lời, phân tích rủi ro trong kinh doanh...
+ Phân tích tài chính đối với người cho vay: đây là những người cho
doanh nghiệp vay vốn để đảm bảo nhu cầu sản xuất- kinh doanh. Phân tích tài
chính đối với người cho vay là xác định khả năng hoàn trả nợ của khách
hàng. Tuy nhiên, phân tích với những khoản cho vay dài hạn và những khoản
cho vay ngắn hạn có những nét khác nhau. Đối với những khoản cho vay
ngắn hạn, người cho vay đặc biệt quan tâm đến khả năng thanh toán ngay của
doanh nghiệp. Đối với các khoản cho vay dài hạn, người cho vay phải tin
chắc khả năng hoàn trả và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
+ Phân tích tài chính đối với người hưởng lương trong doanh nghiệp:
đây là những người có nguồn thu nhập duy nhất là tiền lương được trả. Tuy
nhiên, cũng có những doanh nghiệp, người hưởng lương có một số cổ phần
nhất định trong doanh nghiệp. Cả hai khoản thu nhập này phụ thuộc vào kết
quả hoạt động sản xuất- kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy, phân tích tài
chính giúp họ định hướng việc làm ổn định của mình, trên cơ sở đó yên tâm
dốc sức vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tuỳ theo công
việc được phân công, đảm nhiệm.
6
Để có nhận thức đúng đắn và đầy đủ, các đối tượng tùy mục tiêu quan
tâm mà lựa chọn những nội dung phân tích phù hợp. Phân tích tài chính
doanh nghiệp với vị trí là công cụ của nhận thức các vấn đề có liên quan đến
tài chính doanh nghiệp, trong quá trình tiến hành, phân tích sẽ thực hiện chức
năng: đánh giá, dự đoán và điều chỉnh tài chính doanh nghiệp.
Chức năng đánh giá: tài chính doanh nghiệp là hệ thống các luồng dịch
chuyển giá trị, các luồng vận động của các nguồn lực tài chính trong quá trình
tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ hoặc vốn hoạt động của doanh
nghiệp nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh trong khuôn khổ của pháp luật.
Các luồng dịch chuyển giá trị, sự vận động của các nguồn tài chính nảy sinh
và diễn ra như thế nào, nó tác động ra sao đến quá trình kinh doanh, chịu ảnh
hưởng của những yếu tố khác nhau nào, đó là những vấn đề mà phân tích tài
chính doanh nghiệp phải đưa ra câu trả lời. Thực hiện trả lời và làm rõ những
vấn đề nêu trên là thực hiện chức năng đánh giá tài chính doanh nghiệp.
Chức năng dự đoán: mọi quyết định của con người đều hướng vào thực
hiện những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này có thể là ngắn hạn cũng
có thể là dài hạn. Nhưng nếu liên quan đến đời sống kinh tế của doanh nghiệp
thì cần nhận thấy tiềm lực tài chính, diễn biến luồng chuyển dịch giá trị, sự
vận động của vốn hoạt động trong tương lai của doanh nghiệp. Bản thân
doanh nghiệp cho dù đang ở giai đoạn nào trong trong chu kỳ phát triển thì
các hoạt động cũng đều hướng tới những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu
này được hình thành từ nhận thức về điều kiện, năng lực của bản thân cũng
như diễn biến của tình hình kinh tế quốc tế, trong nước, ngành nghề và các
doanh nghiệp khác cùng loại, sự tác động của các yếu tố kinh tế xã hội trong
tương lai. Vì vậy, để có những quyết định phù hợp và tổ chức thực hiện hợp
lý, đáp ứng được mục tiêu mong muốn của các đối tượng quan tâm cần thấy
tình hình tài chính của doanh nghiệp trong tương lai. Đó chính là chức năng
dự đoán tài chính doanh nghiệp.
7
Chức năng điều chỉnh: tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ
kinh tế tài chính dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình tiến hành các
hoạt động. Hệ thống các quan hệ đó bao gồm nhiều loại khác nhau, rất đa
dạng, phong phú và phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân bao
gồm cả nhân tố bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp. Tuy nhiên, những mối
quan hệ kinh tế ngoại sinh, bản thân doanh nghiệp cũng như các đối tượng
quan tâm không thể kiểm soát và chi phối toàn bộ. Vì thế để kết hợp hài hoà
các mối quan hệ, doanh nghiệp, các đối tượng có liên quan phải điều chỉnh
các mối quan hệ và nghiệp vụ kinh tế nội sinh. Muốn vậy, cần nhận thức rõ
nội dung, tính chất, hình thức và xu hướng phát triển của các quan hệ kinh tế
tài chính có liên quan. Phân tích tài chính giúp doanh nghiệp và các đối tượng
có quan tâm nhận thức được điều này. Đó là chức năng điều chỉnh của phân
tích tài chính doanh nghiệp.
1.1.2. Vai trò và mục tiêu của phân tích tài chính trong các công ty
cổ phần.
1.1.2.1. Vai trò của phân tích tài chính trong hệ thống quản lý của các
công ty cổ phần
Phân tích tình hình tài chính là một hệ thống các phương pháp nhằm
đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp trong một thời gian hoạt động
nhất định. Trên cơ sở đó, giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp đưa ra các
quyết định chuẩn xác trong quá trình kinh doanh.
Bởi vậy, việc thường xuyên tiến hành phân tích tình hình tài chính sẽ
giúp cho các nhà quản trị công ty và các cơ quan chủ quản cấp trên thấy rõ
hơn bức tranh về thực trạng hoạt động tài chính, xác định đầy đủ và đúng đắn
những nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tình hình tài
chính của công ty. Từ đó, có những giải pháp hữu hiệu để ổn định và tăng
cường tình hình tài chính của công ty.
8
Trong điều kiện sản xuất và kinh doanh theo cơ chế thị trường có sự
quản lý vĩ mô của Nhà nước, các doanh nghiệp thuộc các loại hình kinh tế
khác nhau đều bình đẳng trước pháp luật nhiều đối tượng quan tâm đến tình
hình tài chính của doanh nghiệp, như: các nhà đầu tư, các nhà cho vay, nhà
cung cấp, khách hàng. Mỗi đối tượng này đều quan tâm đến tình hình tài
chính của doanh nghiệp dưới những góc độ khác nhau. Các đối tượng quan
tâm đến thông tin về công ty cổ phần có thể được chia thành hai nhóm: nhóm
có quyền lợi trực tiếp và nhóm có quyền lợi gián tiếp.
Nhóm có quyền lợi trực tiếp, bao gồm: các cổ đông, các nhà đầu tư
tương lai, các chủ ngân hàng, các nhà cung cấp tín dụng, các nhà quản lý
trong nội bộ công ty. Mỗi đối tượng trên sử dụng thông tin về tình hình tài
chính của doanh nghiệp cho các mục đích khác nhau. Cụ thể:
Trong trường hợp doanh nghiệp phát hành cổ phiếu trên thị trường
chứng khoán, các báo cáo tài chính của doanh nghiệp cần được công bố cho
các nhà đầu tư. Để được tham gia vào thị trường chứng khoán, công ty cần
phải làm thủ tục để được uỷ ban chứng khoán chấp nhận cho tham gia niêm
yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Trước khi gọi vốn trong công chúng, công ty phải gửi các báo cáo về
tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của công ty đến uỷ ban chứng
khoán. Các báo cáo này được gọi là “Bản cáo bạch” hay bản cung cấp các
thông tin cần thiết về công ty cho các cổ đông tương lai và điều lệ phát hành
cổ phiếu (prospectus).
Nội dung của bản cáo bạch này được quy định theo mẫu thống nhất cho
các công ty phát hành chứng khoán. Các thông tin này cần phải có trong bản
cáo bạch, bao gồm: các thông tin về tài sản, công nợ, tình trạng tài chính của
công ty, kết quả kinh doanh. Ngoài ra, bản cáo bạch còn có các thông tin chi
tiết khác, như triển vọng về phương án kinh doanh, loại cổ phiếu, hoàn cảnh
phát hành…
9
Mục đích của các nhà đầu tư là tìm kiếm lợi nhuận thông qua việc đầu tư
vào mua cổ phiếu của các công ty cổ phần. Do vậy, họ luôn mong đợi và tìm
kiếm cơ hội đầu tư vào những cổ phiếu của các công ty có khả năng sinh lợi
cao. Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế thị trường với sự cạnh tranh gay
gắt, các nhà đầu tư cũng phải tìm biện pháp bảo vệ an toàn cho đồng vốn đầu
tư của mình. Vì lý do đó mà bên cạnh việc quan tâm đến mức cổ tức, thời
gian hoàn vốn, mức sinh lợi, mức độ thu hồi vốn, các nhà đầu tư còn quan
tâm nhiều đến các thông tin về mức độ rủi ro các dự án đầu tư. Trên các thị
trường chứng khoán, các nhà đầu tư sử dụng rất nhiều các chỉ số tài chính để
đánh giá giá trị và khả năng sinh lãi của cổ phiếu cũng như các thông tin về
xu hướng thị trường trước khi đưa ra các quyết định đầu tư hay chấp nhận
giao dịch buôn bán. Các báo cáo tài chính chứa đựng các chỉ tiêu tài chính
tốt, hứa hẹn nhiều lợi nhuận sẽ làm cho giá cổ phiếu của doanh nghiệp trên
thị trường tăng vọt. Ngược lại, báo cáo cho thấy tình trạng tài chính xấu và
nguy cơ có các khoản lỗ sẽ kéo giá cổ phiếu của doanh nghiệp thị trường
xuống thấp. Các nhà đầu tư tương lai và các nhà phân tích tài chính cũng như
các nhà tư nhân tìm kiếm cơ hội đầu tư nhờ phân tích các thông tin từ các báo
cáo tài chính của công ty.
Các cổ đông với mục tiêu đầu tư vào công ty để kiếm lợi nhuận nên quan
tâm nhiều đến khả năng sinh lợi của công ty. Họ chính là chủ sở hữu công ty
nên sử dụng các thông tin kế toán để theo dõi tình hình tài chính và kết quả
kinh doanh của công ty nhằm mục đích bảo vệ tài sản của mình đã đầu tư vào
công ty. Tình trạng tài chính và kết quả kinh doanh của công ty có ảnh hưởng
đến giá cả của cổ phiếu do công ty đã phát hành. Để bảo vệ tài sản của mình,
các cổ đông phải thường xuyên phân tích tình hình tài chính và kết quả kinh
doanh của các công ty mà họ đã đầu tư để quyết định có tiếp tục nắm giữ các
cổ phiếu của các công ty này nữa hay không.
10
Các chủ ngân hàng và nhà cung cấp tín dụng quan tâm đến khả năng sinh
lợi và khả năng thanh toán của doanh nghiệp thể hiện trên các báo cáo kế
toán. Bằng việc so sánh số lượng và chủng loại tài sản với số nợ phải trả theo
kỳ hạn, những người này có thể xác định được khả năng thanh toán của doanh
nghiệp và quyết định có nên cho doanh nghiệp vay hay không và vay với quy
mô, thời hạn như thế nào.
Các chủ ngân hàng còn quan tâm đến vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp
và coi đó như là nguồn bảo đảm cho ngân hàng có thể thu hồi nợ khi doanh
nghiệp bị thua lỗ và phá sản. Ngân hàng sẽ hạn chế cho các doanh nghiệp vay
khi nó không có dấu hiệu có thể thanh toán các khoản nợ đến hạn.
Cũng giống như các chủ ngân hàng, các nhà cung cấp tín dụng khác,
như: các doanh nghiệp cung cấp vật tư theo phương thức trả chậm cần thông
tin để quyết định có bán hàng trả chậm cho doanh nghiệp hay không.
Cơ quan thuế cần các thông tin kế toán để xác định số thuế mà doanh
nghiệp phải nộp.
Các nhà quản lý của công ty cần các thông tin để kiểm soát và chỉ đạo
tình hình sản xuất kinh doanh của công ty. Các thông tin do các báo cáo tài
chính cung cấp thường không đáp ứng đủ cho nhu cầu thông tin của họ.
Nhằm đáp ứng thông tin cho đối tượng này, doanh nghiệp thường phải tổ
chức thêm một hệ thống kế toán riêng. Đó là kế toán quản trị. Mục đích của
kế toán quản trị là cung cấp thông tin phục vụ cho việc quản lý doanh nghiệp
và ra các quyết định quản lý sản xuất doanh nghiệp.
Nhóm có quyền lợi gián tiếp: có quan tâm đến các thông tin về tình hình
tài chính của công ty, bao gồm các cơ quan quản lý Nhà nước khác ngoài cơ
quan thuế, các viện nghiên cứu kinh tế, các sinh viên, người lao động…
Tuy các đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của các công ty cổ
phần dưới những góc độ khác nhau, song nhìn chung họ đều quan tâm đến
khả năng tạo ra các dòng tiền mặt, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và
mức lợi nhuận tối đa. Bởi vậy, việc phân tích tình hình tài chính của các công
ty cổ phần phải đạt được các mục tiêu nhất định.
11
1.1.2.2. Mục tiêu chủ yếu của phân tích tình hình tài chính trong các công
ty cổ phần.
Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp đầy đủ các thông tin hữu ích
cho các nhà đầu tư, các nhà cho vay và những người sử dụng thông tin tài
chính khác để giúp họ có những quyết định đúng đắn khi ra các quyết định
đầu tư, quyết định cho vay.
Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp cho các chủ công ty, các nhà
đầu tư, các nhà cho vay và những người sử dụng thông tin khác trong việc đánh
giá khả năng và tính chắc chắn của dòng tiền mặt vào ra và tình hình sử dụng có
hiệu quả nhất vốn kinh doanh, tình hình và khả năng thanh toán của công ty.
Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp những thông tin về nguồn vốn
chủ sở hữu, các khoản nợ, kết quả của quá trình hoạt động sản xuất kinh
doanh, sự kiện và các tình huống làm biến đổi các nguồn vốn và các khoản nợ
của công ty.
Các mục tiêu phân tích ở trên đây có mối liên hệ mật thiết với nhau, góp
phần cung cấp những thông tin nền tảng đặc biệt quan trọng cho quản trị
doanh nghiệp ở các công ty cổ phần.
Tóm lại: phân tích tình hình tài chính của công ty cổ phần là một công
việc có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong công tác quản trị doanh nghiệp. Nó
không chỉ có ý nghĩa đối với bản thân công ty mà còn cần thiết cho các chủ
thể quản lý khác có liên quan đến công ty cổ phần. Phân tích tình hình tài
chính của công ty cổ phần sẽ giúp cho quản trị công ty khắc phục được những
thiếu sót, phát huy những mặt tích cực và dự đoán được tình hình phát triển
của công ty trong tương lai. Trên cơ sở đó, quản trị công ty đề ra được những
giải pháp hữu hiệu nhằm lựa chọn quyết định phương án tối ưu cho hoạt động
kinh doanh của công ty.
12
Phân tích tình hình tài chính của công ty sẽ giúp cho các nhà quản trị
công ty thấy được những nét sinh động trên “bức tranh tài chính” của công ty
thể hiện qua các khía cạnh sau đây:
- Cung cấp kịp thời, đầy đủ và trung thực các thông tin tài chính cần thiết cho
chủ công ty và các nhà đầu tư, các nhà cho vay, các khách hàng, các cổ đông.
- Cung cấp thông tin về tình hình sử dụng vốn, khả năng huy động nguồn
vốn, khả năng sinh lợi và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
- Cung cấp thông tin về tình hình công nợ, khả năng thu hồi các khoản
phải thu, khả năng thanh toán các khoản phải trả cũng như các nhân tố khác
ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty.
1.2. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TRONG
CÔNG TY CỔ PHẦN
Phương pháp phân tích tài chính doanh nghiệp, bao gồm hệ thống các
công cụ và biện pháp nhằm tiếp cận, nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng, các
mối quan hệ bên trong và bên ngoài, các luồng dịch chuyển và biến đổi tình
hình hoạt động tài chính doanh nghiệp, các chỉ tiêu tổng hợp, các chỉ tiêu chi
tiết, các chỉ tiêu tổng quát chung, các chỉ tiêu có tính chất đặc thù nhằm đánh
giá toàn diện thực trạng hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Về mặt lý thuyết, có nhiều phương pháp phân tích tài chính của doanh
nghiệp, như: phương pháp chi tiết, phương pháp so sánh, phương pháp tỷ lệ,
phương pháp loại trừ, phương pháp liên hệ, phương pháp tương quan và hồi
quy bội,...Nhưng ở đây, chỉ giới thiệu những phương pháp cơ bản, thường
được vận dụng trong phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp.
1.2.1. Phương pháp đánh giá
Đây là phương pháp luôn được sử dụng trong phân tích tài chính doanh
nghiệp, đồng thời được sử dụng trong nhiều giai đoạn của quá trình phân tích.
Thông thường để đánh giá các nhà phân tích thường sử dụng các phương pháp
Phương pháp so sánh: So sánh là một phương pháp nhằm nghiên cứu sự
biến động và xác minh mức độ biến động của chỉ tiêu phân tích.
13
Để áp dụng phương pháp so sánh vào phân tích các báo cáo tài chính của
doanh nghiệp, trước hết phải xác định số gốc để so sánh. Việc xác định số
gốc để so sánh là phụ thuộc vào mục đích cụ thể của phân tích. Gốc để so
sánh được chọn là gốc về mặt thời gian và không gian. Kỳ phân tích được
chọn là kỳ thực hiện hoặc là kỳ kế hoạch, hoặc là kỳ kinh doanh trước. Giá
trị so sánh có thể chọn là số tuyệt đối, số tương đối, là số bình quân.
Để đảm bảo tính chất so sánh được của chỉ tiêu qua thời gian, cần đảm
bảo thoả mãn các điều kiện so sánh sau đây:
- Phải đảm bảo sự thống nhất về nội dung kinh tế của chỉ tiêu
- Phải đảm bảo sự thống nhất về phương pháp tính các chỉ tiêu
- Phải đảm bảo sự thống nhất về đơn vị tính các chỉ tiêu (kể cả hiện vật,
giá trị và thời gian).
Khi so sánh mức đạt được trên các chỉ tiêu ở các đơn vị khác nhau,
ngoài các điều kiện đã nêu, cần đảm bảo điều kiện khác, như: cùng phương
hướng kinh doanh, điều kiện kinh doanh tương tự như nhau. Tất cả các điều
kiện kể trên gọi chung là đặc tính “ có thể so sánh được” hay tính chất “so
sánh được” của các chỉ tiêu phân tích.
Ngoài ra, cần xác định mục tiêu so sánh trong phân tích các báo cáo tài
chính. Mục tiêu so sánh trong phân tích các báo cáo tài chính là nhằm xác
định mức độ biến động tuyệt đối và mức biến động tương đối cùng xu hướng
biến động của chỉ tiêu phân tích (năng suất tăng giá thành giảm).
- Mức biến động tuyệt đối là kết quả so sánh trị số của chỉ tiêu giữa 2 kỳ.
Kỳ thực tế với kỳ kế hoạch, hoặc kỳ thực tế với kỳ kinh doanh trước,...
- Mức biến động tương đối là kết quả so sánh trị số của chỉ tiêu ở kỳ này
với trị số của chỉ tiêu ở kỳ gốc, nhưng đã được điều chỉnh theo một hệ số của
chỉ tiêu có liên quan, mà chỉ tiêu liên quan này quyết định quy mô của chỉ
tiêu phân tích.
14
Nội dung so sánh bao gồm:
- So sánh giữa số thực tế kỳ phân tích với số thực tế của kỳ kinh doanh
trước nhằm xác định rõ xu hướng thay đổi về tình hình hoạt động tài chính
của doanh nghiệp. Đánh giá tốc độ tăng trưởng hay giảm đi của các hoạt động
tài cính của doanh nghiệp.
- So sánh giữa số thực tế kỳ phân tích với số kỳ kế hoạch nhằm xác định
mức phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch trong mọi mặt của hoạt động tài
chính của doanh nghiệp.
- So sánh giữa số liệu của doanh nghiệp với số liệu trung bình tiên tiến của
ngành, của doanh nghiệp khác nhằm đánh giá tình hình hoạt động sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp tốt hay xấu, khả quan hay không khả quan.
Quá trình phân tích theo phương pháp so sánh có thể thực hiện bằng 3
hình thức:
So sánh ngang trên các báo cáo tài chính của doanh nghiệp chính là việc
so sánh, đối chiếu tình hình biến động cả về số tuyệt đối và tương đối trên
từng chỉ tiêu, trên từng báo cáo tài chính. Thực chất của việc phân tích này là
phân tích sự biến động về quy mô của từng khoản mục, trên từng báo cáo tài
chính của doanh nghiệp. Qua đó, xác định được mức biến động (tăng hay
giảm) về quy mô của chỉ tiêu phân tích và mức độ ảnh hưởng của từng chỉ
tiêu nhân tố đến chỉ tiêu phân tích. Chẳng hạn, phân tích tình hình hoạt động
về quy mô tài sản, nguồn hình thành tài sản (số tổng cộng), tình hình biến
động về quy mô của từng khoản, từng mục ở cả hai bên tài sản và nguồn hình
thành tài sản trên bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp.
So sánh dọc trên các báo cáo tài chính của doanh nghiệp chính là việc sử
dụng các tỷ lệ, các hệ số thể hiện mối tương quan giữa các chỉ tiêu trong từng
báo cáo tài chính, giữa các báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Thực chất
15
việc phân tích theo chiều dọc trên các báo cáo tài chính là phân tích sự biến
động về cơ cấu hay những quan hệ tỷ lệ giữa các chỉ tiêu trong hệ thống báo
cáo tài chính doanh nghiệp. Chẳng hạn, phân tích tình hình biến động về cơ
cấu tài sản và nguồn vốn trên bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp, hoặc
phân tích các mối quan hệ tỷ lệ giữa lợi nhuận với doanh thu, với tổng giá vốn
hàng bán, với tổng tài sản,...trên các báo cáo tài chính doanh nghiệp.
So sánh xác định xu hướng và tính chất liên hệ giữa các chỉ tiêu, điều đó
được thể hiện: các chỉ tiêu riêng biệt hay các chỉ tiêu tổng cộng trên báo cáo
tài chính được xem xét trong mối quan hệ với các chỉ tiêu phản ánh quy mô
chung và chúng có thể được xem xét trong nhiều kỳ để phản ánh rõ hơn xu
hướng phát triển của các hiện tượng, kinh tế tài chính của doanh nghiệp.
Phương pháp phân chia: Là phương pháp được sử dụng để chia nhỏ quá
trình và kết quả thành những bộ phân khác nhau phục vụ cho mục tiêu nhận thức
quá trình và kết quả đódưới những khía cạnh khác nhau phù hợp với mục tiêu
quan tâm của từng đối tượng trong từng thời kỳ. Thông thường trong phân tích,
người ta thường chi tiết quá trình phát sinh và kết quả đạt được thuộc tài chính
doanh nghiệp thể hiện qua những chỉ tiêu kinh tế theo những tiêu thức sau đây:
- Chi tiết theo yếu tố cấu thành của chỉ tiêu nghiên cứu
- Chi tiết theo thời gian phát sinh quá trình và kết quả kinh tế
- Chi tiết theo không gian phát sinh của hiện tượng và kết quả kinh tế
Phương pháp liên hệ đối chiếu: là phương pháp phân tích sử dụng để
nghiên cứu xem xét mối liên hệ kinh tế giữa các sự kiện và hiện tượng kinh
tế, đồng thời xem xét tính cân đối của các chỉ tiêu kinh tế trong quá trình thực
hiện các hoạt động. Sử dụng phương pháp này cần chú ý đến các mối liên hệ
mang tính nội tại, ổn định, chung nhất và được lặp đi lặp lại, các liên hệ
ngược, liên hệ xuôi, tính cân đối tổng thể, cân đối từng phần. Vì vậy, cần thu
thập được thông tin đầy đủ và thích hợp về các khía cạnh liên quan đến các luồng
chuyển dịch giá trị và sự vận động của các nguồn lực trong doanh nghiệp.
- Xem thêm -