1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong sự phát triển ngày càng lớn mạnh và có nhiều biến động của nền
kinh tế chúng ta không thể phủ nhận vai trò quan trọng của ngành ngân hàng.
Có thể nói ngân hàng là “ xương sống” của nền kinh tế, sự phát triển của hệ
thống ngân hàng phản ánh rõ nét đời sống kinh tế của toàn xã hội.
Trong hoạt động ngân hàng thì hoạt động tín dụng là một trong những
hoạt động tạo ra giá trị cho ngân hàng. Hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ
yếu của hệ thống NHTM ở nước ta, nó mang lại 70 - 80% thu nhập của mỗi
ngân hàng, song rủi ro của nó cũng là rất lớn, rủi ro tín dụng cao quá mức sẽ
huỷ hoại giá trị của ngân hàng và có thể dẫn đến phá sản. Do đó, vấn đề nâng
cao khả năng cạnh tranh của các NHTM Việt Nam đối với các NHTM nước
ngoài, mà trước mắt là nâng cao chất lượng tín dụng, giảm thiểu rủi ro đã trở
nên cấp thiết đối với hệ thống NHTM.
Chất lượng tín dụng không chỉ là mối quan tâm của các nhà ngân hàng mà
còn là mối quan tâm của toàn xã hội vì đây là tín hiệu tổng hợp, vừa phản ánh
trình độ hoàn thiện pháp luật theo cơ chế thị trường trong quản lý kinh tế nói
chung và hoạt động quản lý ngân hàng nói riêng. Qua thời gian thực tập tại Chi
nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình với những kiến thức lý luận cơ bản tiếp thu
của nhà trường, sự giúp đỡ và tạo điều kiện của Ban giám đốc và các cán bộ tại
Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình em thấy rằng vấn đề Chất lượng tín
dụng là quan trọng và cần thiết đối với NHTM nên em đã lựa chọn đề tài: “Giải
pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn tỉnh Ninh Bình ” làm đề tài cho Chuyên đề tốt nghiệp của mình.
2
Do thời gian có hạn và trình độ hạn chế nên Chuyên đề không tránh khỏi
những thiếu sót, vì vậy em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo, các
cán bộ NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình để bản Chuyên đề của em hoàn thiện hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận về tín dụng và chất lượng tín dụng của NHTM, thực
trạng chất lượng tín dụng tại Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình,
Chuyên đề tiến hành đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất
lượng tín dụng tại Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Chuyên đề là: Hoạt động tín dụng tại Chi
nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong Chuyên đề là: Phương
pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết hợp với phương pháp thống kê,
so sánh, tổng hợp, luận giải và phân tích.
5. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình.
- Thời gian nghiên cứu: Từ cuối năm 2006 đến cuối năm 2008.
6. Kết cấu của Chuyên đề
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, nội dung chính của Chuyên đề được
kết cấu thành 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tín dụng và chất lượng tín dụng của
Ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng về chất lượng tín dụng tại Chi nhánh
NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Chi
nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình
3
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÍN DỤNG
1.1.1. Khái niệm
Tín dụng ( Credit) xuất phát từ chữ Latinh Credo, có nghĩa là tin tưởng,
tín nhiệm. Trong thực tế cuộc sống, thuật ngữ tín dụng được hiểu theo nhiều
nghĩa khác nhau, ngay cả trong quan hệ tài chính, tuỳ theo từng bối cảnh cụ
thể mà thuật ngữ tín dụng có một nội dung riêng.
Trên cơ sở tiếp cận tín dụng theo chức năng hoạt động của ngân hàng,
tín dụng được hiểu như sau:
Tín dụng là một giao dịch về tài sản ( tiền hoặc hàng hoá) giữa bên cho
vay (Ngân hàng và các định chế tài chính khác) và bên đi vay (cá nhân, doanh
nghiệp và các chủ thể khác), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên
đi vay sử dụng trong một thời hạn nhất định theo thoả thuận, bên đi vay có
trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn
thanh toán.
Theo quan niệm về tín dụng như trên thì bản chất của tín dụng là: một
giao dịch về tài sản trên cơ sở hoàn trả và có các đặc trưng:
- Quan hệ TDNH dựa trên cơ sở lòng tin. Nếu không có lòng tin thì
không có quan hệ tín dụng xảy ra. Lòng tin thể hiện trên hai khía cạnh: một
là, người cho vay tin tưởng người đi vay có khả năng trả nợ, tức là người cho
vay tin tưởng người đi vay sử dụng vốn vay đúng mục đích và có hiệu quả;
hai là, người cho vay tin tưởng người đi vay sẵn lòng trả nợ.
- Tính hoàn trả. Giá trị hoàn trả của khoản vay thông thường phải lớn
hơn giá trị ban đầu, hay nói cách khác người đi vay phải trả thêm phần lãi
ngoài vốn gốc.
4
- Tính thời hạn. Thời hạn của khoản vay phải được tính sao cho phải
đảm bảo sự phù hợp giữa thời gian nhàn rỗi và thời gian cần sử dụng lượng
giá trị khoản vay đó.
- Tính rủi ro. Hoạt động tín dụng luôn tiềm ẩn rủi ro do nhiều nguyên
nhân chủ quan và khách quan khác nhau, có thể sự không cân xứng về thông
tin, rủi ro đạo đức…
1.1.2. Các hình thức tín dụng
Phân loại tín dụng là việc sắp xếp các khoản tín dụng theo từng nhóm dựa
trên một số tiêu thức nhất định. Có nhiều tiêu thức để phân loại tín dụng, song
thực tế các nhà kinh tế học thường phân loại tín dụng theo các tiêu thức sau đây:
1.1.2.1. Thời hạn tín dụng
Theo căn cứ này tín dụng được chia ra làm ba loại:
- Tín dụng ngắn hạn: Loại tín dụng này có thời hạn đến 12 tháng trở
xuống và được sử dụng để bù đắp sự thiếu hụt tạm thời về vốn lưu động của
các doanh nghiệp và phục vụ các nhu cầu chi tiêu ngắn hạn của cá nhân.
- Tín dụng trung hạn: Theo quy định hiện nay của NHNN Việt Nam,
tín dụng trung hạn có thời hạn trên 12 tháng đến 60 tháng. Và chủ yếu được
sử dụng để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc đổi mới thiết bị công
nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án mới có quy mô nhỏ
và thời gian thu hồi vốn nhanh.
- Tín dụng dài hạn: Là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm. Tín dụng
dài hạn là loại tín dụng được cung cấp để đáp ứng các nhu cầu dài hạn như
xây dựng nhà ở, các thiết bị, phương tiện vận tải có qui mô lớn, xây dựng các
xí nghiệp mới. Loại tín dụng này có mức độ rủi ro rất lớn vì trong thời gian
dài, những biến động xảy ra ngân hàng không lường trước được.
1.1.2.2. Dựa vào tài sản đảm bảo
Theo căn cứ này tín dụng được chia thành:
- Tín dụng không có đảm bảo: Là loại tín dụng không có tài sản thế
chấp, cầm cố hoặc có sự bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa
và uy tín của bản thân khách hàng.
5
- Tín dụng có đảm bảo: Là loại tín dụng dựa trên cơ sở các quan hệ
đảm bảo như: cầm cố, thế chấp hoặc phải có sự bảo lãnh của người thứ ba.
1.1.2.3. Mục đích sử dụng vốn
- Tín dụng sản xuất và lưu thông hàng hoá: Là loại tín dụng cấp cho
các nhà doanh nghiệp, các chủ thể kinh doanh để tiến hành sản xuất và lưu
thông hàng hoá.
- Tín dụng tiêu dùng: Là loại tín dụng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cá
nhân như: du lịch, mua sắm…
1.1.2.4. Phương thức cấp tín dụng
- Tín dụng trực tiếp: Là hình thức tín dụng trong đó ngân hàng cấp vốn
trực tiếp cho khách hàng có nhu cầu vay vốn, đồng thời người đi vay trực tiếp
hoàn trả nợ vay cho ngân hàng.
- Tín dụng gián tiếp: Là hình thức tín dụng được thực hiện thông qua
việc mua lại các chứng từ nợ phát sinh và còn trong thời hạn thanh toán.
1.1.2.5. Phương pháp hoàn trả
Căn cứ vào hình thức này, người ta chia tín dụng làm 3 loại:
- Tín dụng trả góp: Là loại tín dụng mà khách hàng phải hoàn trả vốn
gốc và lãi theo định kỳ. Loại tín dụng này áp dụng đối với các khoản vay có
giá trị lớn và thời hạn dài.
- Tín dụng phi trả góp: Là loại tín dụng mà người vay có thể thanh toán
một lần theo định kỳ đã thoả thuận. Loại tín dụng này áp dụng đối với các
khoản vay có giá trị nhỏ và thời hạn ngắn.
- Tín dụng hoàn trả yêu cầu: Là loại tín dụng mà người vay có thể hoàn
trả bất cứ khi có thu nhập, ngân hàng không ấn định thời hạn, hình thức này
thường áp dụng để cho vay thấu chi, cho vay thẻ tín dụng.
1.1.3. Các phương thức cho vay
1.1.3.1. Thấu chi
Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó ngân hàng cho phép người vay
được chi trội trên số dư tiền gửi thanh toán của mình đến một giới hạn nhất định
và trong khoảng thời gian xác định. Giới hạn này được gọi là hạn mức thấu chi.
6
Thấu chi là hình thức tín dụng ngắn hạn, linh hoạt, thủ tục đơn giản,
phần lớn là không có đảm bảo, có thể cấp cho cả doanh nghiệp lẫn cá nhân
trong vài ngày một tháng, vài tháng một năm dùng để trả lương, chi các khoản
phải nộp, mua hàng… Hình thức này nhìn chung chỉ sử dụng đối với các
khách hàng có độ tin cậy cao, thu nhập đều đặn và kì thu nhập ngắn.
1.1.3.2. Cho vay trực tiếp từng lần
Đây là hình thức cho vay tương đối phổ biến của ngân hàng đối với các
khách hàng không có nhu cầu vay thường xuyên, không có điều kiện để được
cấp hạn mức thấu chi.
Mỗi lần vay khách hàng phải làm đơn và trình ngân hàng phương án sử dụng
vốn vay. Ngân hàng sẽ phân tích khách hàng và kí hợp đồng cho vay, xác định qui
mô cho vay, thời hạn giải ngân, thời hạn trả nợ, lãi suất và yêu cầu đảm bảo nếu
cần. Mỗi món vay được tách biệt nhau thành các hồ sơ khác nhau.
Nghiệp vụ cho vay từng lần tương đối đơn giản. Ngân hàng có thể kiểm
soát từng món vay tách biệt.
1.1.3.3. Cho vay theo hạn mức
Đây là nghiệp vụ tín dụng theo đó ngân hàng thỏa thuận cấp cho khách
hàng hạn mức tín dụng. Hạn mức tín dụng có thể được tính cho cả kì hoặc
cuối kì, đó là số dư tối đa tại thời điểm tính.
Mỗi lần khách hàng vay chỉ cần trình bày phương án sử dụng tiền vay,
nộp các chứng từ chứng minh, đã mua hàng hoặc dịch vụ và nêu yêu cầu vay.
Sau khi kiểm tra tính hợp pháp và hợp lệ của chứng từ, ngân hàng sẽ phát tiền
cho khách hàng.
Đây là hình thức cho vay thuận tiện cho những khách hàng vay mượn
thường xuyên, vốn vay tham gia thường xuyên vào quá trình sản xuất kinh
doanh. Trong nghiệp vụ này ngân hàng không xác định trước kì hạn nợ và
thời hạn tín dụng. Khi khách hàng có nhu cầu, ngân hàng sẽ thu nợ, do đó tạo
chủ động ngân quỹ cho khách hàng.
7
1.1.3.4. Cho vay theo dự án đầu tư
Tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư và
phát triển sản xuất kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống.
1.1.3.5. Cho vay hợp vốn
Một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc
phương án vay vốn của khách hàng, trong đó có một tổ chức tín dụng làm đầu
mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng khác.
1.1.3.6. Cho vay trả góp
Khi vay vốn tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận số lãi tiền vay
phải trả, cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong
thời hạn cho vay, tài sản mua bằng vốn vay chỉ thuộc sở hữu của bên vay khi
trả đủ nợ gốc và lãi.
1.1.3.7. Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng
Tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn
trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Tổ chức tín dụng và khách hàng
thỏa thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng, mức phí trả cho hạn mức
tín dụng dự phòng.
1.1.3.8. Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng
Tổ chức tín dụng chấp nhận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay
trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và
rút tiền mặt tại các máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của
tổ chức tín dụng.
1.1.3.9. Các phương thức cho vay khác: Mà pháp luật không cấm, phù hợp
qui định của nhà nước và phù hợp với đặc điểm của khách hàng.
1.1.4. Vai trò của tín dụng đối với nền kinh tế
Trong xã hội có một số người thừa vốn và một số người thiếu vốn
muốn đi vay. Song những người này khó có thể trực tiếp gặp nhau để cho
8
nhau vay hoặc gặp nhau thì chi phí rất cao và không kịp thời, nên TDNH là
cầu nối giữa người có vốn và người cần vốn để giải quyết nhu cầu thoả đáng
trong mối quan hệ này. Các ngân hàng đã huy động được những nguồn vốn
nhàn rỗi trong nền kinh tế qua việc nhận tiền gửi hoặc đi vay và những đồng
vốn đó được ngân hàng đem cho vay phục vụ các nhu cầu chi tiêu, hay nhu
cầu vốn sản xuất kinh doanh. Đối với doanh nghiệp, nguồn vốn tín dụng mà
ngân hàng cung cấp luôn là nguồn vốn bên ngoài quan trọng nhất. Vốn tín
dụng của các ngân hàng tạo thuận lợi cho việc thực hiện trôi chảy ở tất cả các
khâu của quá trình tái sản xuất trong ngành công nghiệp, nông nghiệp, thương
mại và làm tăng nhịp độ của quá trình tái sản xuất. Chính từ hoạt động cấp tín
dụng mà các ngân hàng đã góp phần đẩy mạnh đầu tư, góp phần thúc đẩy phát
triển nền kinh tế cũng như góp phần cải thiện đởi sống dân cư.
Thông qua TDNH, có thể kiểm soát được khối lượng tiền cung ứng
trong lưu thông, thực hiện yêu cầu của quy luật lưu thông tiền tệ bằng các
biện pháp làm cho lượng tín dụng tăng hay giảm ví dụ như tăng hay giảm lãi
suất tái chiết khấu, quy định tăng hay giảm lượng tiền dự trữ bắt buộc.
TDNH còn thúc đẩy các doanh nghiệp tăng cường chế độ hạch toán
kinh doanh, giúp cho doanh nghiệp khai thác có hiệu quả tiềm năng kinh tế
trong hoạt động kinh doanh. Để có thể đi vay ngân hàng, doanh nghiệp phải
cung cấp những thông tin về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của
mình làm tăng tính minh bạch của thông tin. Mặt khác khi vay tiền của ngân
hàng, doanh nghiệp phải trả lãi nên doanh nghiệp phải tính toán kỹ lưỡng lợi
ích thu được một đồng vốn bỏ ra giúp tối đa hoá lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Ngày nay, xu hướng quốc tế hoá và hội nhập hoá ngày càng được mở
rộng nên một nền kinh tế muốn phát triển phải tăng cường giao lưu với các
nước. Trong nền kinh tế mở thì các doanh nghiệp không chỉ có quan hệ mua
bán trong nước mà còn có những quan hệ xuất nhập khẩu với các doanh
nghiệp nước ngoài. Ngân hàng có thể thúc đẩy mối quan hệ này thông qua
9
hình thức bảo lãnh hoặc cấp tín dụng cho các doanh nghiệp để từ đó nâng cao
uy tín của doanh nghiệp trên thi trường quốc tế.
1.2. CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG VÀ MỘT SỐ CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ
CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG
1.2.1. Quan niệm về chất lượng tín dụng
Chất lượng tín dụng được hiểu là sự đáp ứng nhu cầu của khách hàng
(người vay tiền), phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo sự tồn
tại và phát triển của ngân hàng.
Chất lượng tín dụng được thể hiện trên nhiều khía cạnh.
- Đối với ngân hàng: Chất lượng tín dụng được hiểu ở phạm vi, mức
độ, giới hạn tín dụng phải phù hợp với thực lực của bản thân ngân hàng và
đảm bảo được tính cạnh tranh trên thị trường với nguyên tắc hoàn trả đúng
hạn và có lãi, hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro trong quá trình hoạt động,
mang lại lợi nhuận và đảm bảo thanh khoản cho ngân hàng.
- Đối với khách hàng: Chất lượng tín dụng thể hiện ở chỗ khoản tín
dụng được cấp phải phù hợp với mục đích sử dụng vốn của khách hàng, với
lãi suất và kỳ hạn hợp lý, thủ tục đơn giản thuận tiện, thu hút được nhiều
khách hàng nhưng vẫn đảm bảo được nguyên tắc tín dụng. Đáp ứng được nhu
cầu vốn của khách hàng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển sản
xuất kinh doanh có hiệu quả.
- Đối với sự phát triển kinh tế xã hội: Chất lượng tín dụng là sự phục vụ
đáp ứng nhu cầu sản xuất và lưu thông hàng hoá, góp phần giải quyết công ăn
việc làm, khai thác khả năng tiềm tàng của nền kinh tế, thúc đẩy quá trình tích
luỹ và tập trung sản xuất, giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế
và tăng trưởng tín dụng.
Như vậy, chất lượng tín dụng ngân hàng là một khái niệm vừa cụ thể
( thể hiện qua các chỉ tiêu có thể tính toán được như: nợ quá hạn, hiệu quả sử
dụng vốn vay…), vừa mang tính trừu tượng ( thể hiện: thu hút được khách
10
hàng tốt, thủ tục đơn giản, thuận tiện…). Do đó, hiểu đúng được bản chất của
chất lượng tín dụng ngân hàng sẽ giúp ngân hàng nâng cao được chất lượng
tín dụng, thực hiện thắng lợi chiến lược kinh doanh và đứng vững trong nền
kinh tế thị trường.
1.2.2. Một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng
1.2.2.1. Các chỉ tiêu định tính
Chỉ tiêu định tính là những chỉ tiêu không lượng hoá được. Các chỉ tiêu
định tính thường dùng để đánh giá chất lượng tín dụng là:
Một là, việc chấp hành luật pháp của ngân hàng như: luật ngân hàng nhà
nước, luật tổ chức tín dụng, việc chấp hành văn bản chỉ đạo của Nhà nước, Chính
phủ và của ngân hàng, chấp hành quy chế, quy trình nghiệp vụ, chế độ, thể lệ tín
dụng trong quá trình thực hiện quy trình cho vay. Các nguyên tắc và điều kiện tín
dụng không tách rời nhau do đó coi nhẹ bất kỳ một nguyên tắc nào, một điều kiện
nào cũng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng.
Hai là, khả năng thu hút khách hàng: một ngân hàng không những duy
trì được những khách hàng truyền thống mà còn thu hút được nhiều khách
hàng mới đến vay vốn, điều này cũng phần nào cho thấy chất lượng tín dụng
của ngân hàng được cải thiện.
Ba là, thiện chí trong việc trả nợ của khách hàng: Khách hàng cũng là
một yếu tố quan trọng cần phải xem xét khi đánh giá chất lượng tín dụng, họ
chính là một phần trong quan hệ tín dụng, góp phần vào sự thành công của
ngân hàng. Chất lượng tín dụng có được cải thiện hay không một phần phụ
thuộc vào thiện chí trong việc trả nợ của khách hàng. Mà để đánh giá một
khách hàng có thiện chí trong việc trả nợ hay không là một vấn đề không hề
đơn giản. Bởi lẽ, sự thiện chí trong việc trả nợ là một chỉ tiêu định tính, khó
lượng hoá được.
Do chỉ tiêu định tính rất khó lượng hoá nên trong thực tế khi đánh giá chất
lượng tín dụng thường người ta chú ý đến các chỉ tiêu mang tính định lượng.
11
1.2.2.2. Chỉ tiêu định lượng
Đây là những chỉ tiêu có thể tính toán và ước lượng được. Do vậy khi
đánh giá chất lượng tín dụng người ta thường sử dụng kết quả từ việc phân
tích này. Nó bao gồm các tiêu thức sau:
a, Tỷ lệ nợ quá hạn
Nợ quá hạn
Tỷ lệ nợ quá hạn
=
Tống dư nợ
X 100
Tỷ lệ nợ quá hạn cho biết trong một đồng dư nợ có bao nhiêu đồng là
nợ quá hạn. Nợ quá hạn là khoản nợ mà một phần hoặc toàn bộ nợ gốc hoặc
lãi đã quá hạn. Tỷ lệ nợ quá hạn cao chứng tỏ chất lượng tín dụng thấp. Ngân
hàng cần có các biện pháp kiểm tra, giám sát các khoản vay của mình thật
chặt chẽ nhằm nâng cao chất lượng tín dụng.
Mục tiêu phấn đấu của ngân hàng thương mại là không để xảy ra nợ
quá hạn. Tuy nhiên trong thực tế điều này rất khó thực hiện, vì vậy khi đánh
giá chất lượng tín dụng cần phải xem xét đến nợ quá hạn.
b, Tỷ lệ nợ xấu
Nợ xấu
Tỷ lệ nợ xấu =
Tổng dư nợ
X 100
Tỷ lệ nợ xấu cho biết trong một đồng dư nợ có bao nhiêu đồng là nợ xấu.
Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ là tỷ lệ đánh giá chất lượng tín dụng của tổ chức
tín dụng. Nợ xấu có độ rủi ro cao, khả năng thu hồi vốn là tương đối khó,
khoản vốn của ngân hàng lúc này không còn là rủi ro nữa, mà đã gây rủi ro cho
ngân hàng.
c, Tổng dư nợ
Tổng dư nợ là một chỉ tiêu phản ánh khối lượng tiền ngân hàng cấp cho
nền kinh tế tại một thời điểm. Tổng dư nợ bao gồm dư nợ cho vay ngắn hạn, trung
hạn, dài hạn. Tổng dư nợ thấp chứng tỏ hoạt động tín dụng của ngân hàng còn yếu
12
kém, không có khả năng mở rộng khách hàng, khả năng tiếp thị của ngân hàng
kém, trình độ cán bộ công nhân viên thấp…Mặc dù vậy, chỉ tiêu này cao thì chưa
hẳn chất lượng khoản vay tốt. Song nếu tổng dư nợ tăng liên tục qua các năm thì
lại cho thấy chiều hướng tăng lên của chất lượng tín dụng.
d, Hiệu suất sử dụng vốn
Hiệu suất sử dụng vốn =
Tổng dư nợ cho vay
Tổng nguồn vốn huy động
X 100
Chỉ tiêu này cho ta biết trong một đồng vốn huy động được thì bao
nhiêu đồng được sử dụng trong cho vay. Đây là chỉ tiêu phản ánh quy mô,
khả năng tận dụng nguồn vốn trong cho vay của các ngân hàng thương mại.
Hiệu suất sử dụng càng cao thì hoạt động kinh doanh ngày càng có hiệu quả
và ngược lại.
e, Vòng quay vốn tín dụng
Vòng quay vốn tín dụng =
Doanh số thu nợ
Dư nợ bình quân
X 100
Đây là chỉ tiêu thường được các ngân hàng tính toán hàng năm để đánh giá
khả năng tổ chức quản lý vốn tín dụng và chất lượng tín dụng trong việc đáp ứng
nhu cầu của khách hàng. Hệ số này phản ánh số vòng chu chuyển của vốn tín
dụng. Vòng quay vốn tín dụng càng cao chứng tỏ nguồn vốn vay ngân hàng đã
luân chuyển nhanh, tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất và lưu thông hàng hoá.
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng
1.2.3.1. Nhóm nhân tố thuộc phía ngân hàng
- Quy mô và cơ cấu kì hạn của nguồn vốn
Muốn cho vay được thì điều kiện trước tiên là ngân hàng phải có nguồn
vốn, nhưng do yêu cầu phải đảm bảo khả năng thanh toán thường xuyên nên
các khoản cho vay của ngân hàng chủ yếu lấy từ nguồn vốn có thời hạn trên
một năm và các nguồn vốn huy động có thời hạn dưới một năm nhưng có tính
13
ổn định cao trong thời gian dài. Các nguồn vốn mà NHTM có thể sử dụng cho
vay bao gồm: nguồn vốn tự có của ngân hàng, vốn vay trong và ngoài nước,
vốn huy động, vốn ủy thác, một bộ phận nhất định của vốn huy động ngắn
hạn. Quy mô các nguồn vốn này là nhân tố của quy mô cho vay, tạo lập uy tín
với khách hàng nhờ đó thu hút được nhiều khách hàng hơn và do đó ảnh
hưởng tới việc nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng.
- Năng lực của ngân hàng trong việc thẩm định tín dụng
Một trong những tiêu chí để đánh giá hoạt động nâng cao chất lượng tín
dụng của ngân hàng là vốn và lãi vay được hoàn trả đúng kì hạn. Điều này sẽ
không thể có được nếu việc thực hiện dự án không đạt hiệu quả như mong
muốn, doanh nghiệp cố tình lừa đảo ngân hàng. Để hạn chế nguy cơ đó ngân
hàng cần thực hiện tốt công tác thẩm định dự án, thẩm định khách hàng. Thẩm
định là khâu phức tạp nhất mà các cán bộ tín dụng thường gặp những khó khăn
và thường xuyên có sai sót. Thông thường công tác thẩm định khách hàng trước
hết chủ yếu xem xét các mặt: khả năng tài chính, khả năng quản lí điều hành
kinh doanh, năng lực sản xuất kinh doanh, mức độ tín nhiệm. Sau đó xem xét dự
án đầu tư để có quyết định có cho vay hay không.
- Năng lực giám sát và xử lí các tình huống tín dụng của ngân hàng
Cho dù công tác thẩm định được tiến hành tốt, song chưa đảm bảo chắc
chắn để có được chất lượng tín dụng tốt, vì vậy công tác giám sát và xử lí các
tình huống tín dụng sau khi cho vay có ý nghĩa rất quan trọng. Hoạt động
giám sát chủ yếu tập trung vào một số vấn đề sau: Sự tuân thủ đúng mục đích
sử dụng vốn, tình hình hoạt động thực tiễn của dự án, tiến độ trả nợ, tình hình
sử dụng, bảo quản và sự biến động của tài sản doanh nghiệp, những vấn đề
nảy sinh trong quá trình thực hiện dự án.
- Chính sách tín dụng của ngân hàng
14
Là hệ thống các biện pháp tín dụng của NHTM liên quan đến việc
khuyếch trương hoặc hạn chế tín dụng nhằm đạt được các mục tiêu của ngân
hàng trong từng thời kì. Với ý nghĩa như vậy rõ ràng chính sách tín dụng có
tác động rất lớn đến việc nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng. Chính
sách tín dụng của ngân hàng được xây dựng trên cơ sở căn cứ vào quy mô,
tính chất nguồn vốn của ngân hàng; trình độ khả năng kinh nghiệm của đội
ngũ cán bộ ngân hàng; chính sách tài chính của nhà nước; chu kỳ phát triển
của nền kinh tế. Từ đó ngân hàng sẽ xây dựng được chính sách tín dụng với
nội dung hợp lí đảm bảo sự an toàn, tránh rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
Nếu chính sách tín dụng được xây dựng và thực hiện một cách khoa học, chặt
chẽ kết hợp hài hòa lợi ích của ngân hàng, khách hàng và xã hội thì sẽ hứa
hẹn một sự mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng tốt và ngược lại.
- Thông tin tín dụng
Mọi thông tin chính xác và kịp thời về dự án của khách hàng luôn giúp
cho ngân hàng đưa ra quyết định tín dụng có chất lượng cao. Một khoản cho vay
ra rồi cũng luôn được cán bộ tín dụng theo dõi khi đó cần có thông tin kịp thời
chính xác để ngân hàng có phương hướng giải quyết cho phù hợp với thực tế.
- Công nghệ Ngân hàng, trang thiết bị kỹ thuật
Đây cũng là một nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng, nhất là trong
thời đại khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão hiện nay. Với công nghệ, trang
thiết bị hiện đại sẽ tạo điều kiện đơn giản hoá các thủ tục, rút ngắn thời gian giao
dịch đem lại sự tiện lợi tối đa cho khách hàng, thu thập thông tin nhanh chóng
chính xác hơn, lập kế hoạch xây dựng chính sách tín dụng có hiệu quả hơn. Như
vậy, trang thiết bị công nghệ cũng là một trong những nhân tố không thể thiếu
được để không ngừng mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng.
- Chất lượng nhân sự và quản lý nhân sự của ngân hàng.
15
Cho dù khoa học kỹ thuật hiện đại đã mở ra cơ hội tự động hoá trong nhiều
lĩnh vực, song nhân tố con người vãn luôn giữ vai trò quyết định. Đặc biệt hoạt
động tín dụng ngân hàng là hoạt động rất phức tạp, có liên quan tới nhiều vấn đề
đời sống xã hội thì vai trò con người ngày càng cao. Các phương tiện kỹ thuật
không thể thay thế “kinh nghiệm” hay “sự nhạy cảm” của cán bộ tín dụng.
Nói chung mọi đúng sai, mọi thành công hay thất bại của các dự án tín
dụng ngoài nguyên nhân khách quan đều có nhân tố chủ quan của con người
với tư cách là chủ thể cho vay trong quan hệ tín dụng. Vì vậy, để nâng cao
chất lượng tín dụng thì ngân hàng phải xây dựng chiến lược về con người, cụ
thể: Phải thường xuyên bồi dưỡng về nghiệp vụ chuyên môn, đạo đức đối với
đội ngũ cán bộ ngân hàng đặc biệt là cán bộ tín dụng phải sự dụng thật phù
hợp với từng công việc cụ thể.
- Chất lượng quan hệ tín dụng.
Xuất phát từ đặc điểm trong hoạt động kinh doanh của các NHTM,
quan hệ giữa các NHTM, quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng không chỉ
đơn thuần là người cung cấp dịch vụ và người có nhu cầu dịch vụ như các
quan hệ khác mà trong quan hệ đó, ngân hàng đóng một vị trí đặc biệt quan
trọng trong hoạt động của khách hàng. Hoạt động của khách hàng luôn gắn
với hoạt động của ngân hàng sẽ lại quyết định đến chất lượng hoạt động của
ngân hàng. Giữa NHTM và khách hàng luôn giữ mối quan hệ mật thiết với
nhau, Vì vậy, chất lượng mối quan hệ này tốt hay xấu sẽ quyết định đến chất
lượng tín dụng của ngân hàng.
1.2.3.2. Nhóm nhân tố thuộc phía khách hàng
- Nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp
Bất kỳ loại hàng hoá hay dịch vụ nào muốn tiêu thụ được phải có người
mua, tín dụng ngân hàng cũng vậy. Xét trong phạm vi toàn bộ nền kinh tế thì
nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển là luôn cần thiết, nhưng với từng NHTM thì
16
không phải lúc nào cũng vậy. Do số lượng doanh nghiệp quan hệ với ngân hàng
là có hạn, nhu cầu đầu tư của các doanh nghiệp không cao chẳng hạn trong giai
đoạn doanh nghiệp gặp khó khăn thu hẹp sản xuất. Lúc đó nhu cầu vốn của
doanh nghiệp sẽ không cao, ngân hàng khi đó sẽ gặp khó khăn trong việc mở
rộng tín dụng. Qua đó cũng ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của ngân hàng.
- Khả năng của doanh nghiệp trong việc đáp ứng các điều kiện, tiêu
chuẩn cuả Ngân hàng.
Để đảm bảo an toàn, tránh rủi ro khi cho vay NHTM thường đặt ra
những điều kiện, tiêu chuẩn tín dụng nhằm phân loại cho ra khách hàng có thể
hay không có thể cho vay. Đó là những vấn đề như: tính pháp lý, hợp pháp
của mục đích sử dụng vốn vay; năng lực tài chính; năng lực sản xuất kinh
doanh; tính khả thi của dự án; biện pháp đảm bảo…
Rõ ràng khả năng của doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề
nâng cao chất lượng tín dụng, nếu khả năng của doanh nghiệp quá thấp hoặc do
điều kiện đặt ra quá khắt khe, không thực tế thì ngân hàng không thể mở rộng cho
vay.
- Khả năng của doanh nghiệp trong việc quản lý và sử dụng vốn vay có
hiệu quả
Khi cho vay, ngân hàng trông đợi khoản trả nợ từ chính kết quả hoạt động
của dự án chứ không phải bằng cách phát mại tài sản thế chấp, cầm cố. Điều này
phụ thuộc vào hiệu quả quản lý và sử dụng vốn của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp với vị thế và năng lực thị trường mạnh sẽ dễ dàng hơn
trong việc chiếm lĩnh thị trường, chiến thắng trong cạnh tranh thể hiện ở uy
tín của sản phẩm, khả năng thích ứng với nhu cầu thị trường, khối lượng sản
phẩm và doanh thu mang lại.
- Đạo đức, thiện chí của khách hàng
Trong quan hệ tín dụng đòi hỏi phải có sự hợp tác từ hai bên. Nếu
khách hàng không có thiện chí như sử dụng vốn vay sai mục đích, lừa đảo
17
ngân hàng, kinh doanh trái pháp luật, chiếm dụng vốn lẫn nhau…ảnh hưởng
tới chất lượng mang lại rủi ro cho ngân hàng.
1.2.3.3. Nhóm nhân tố thuộc môi trường khách quan
- Môi trường tự nhiên: Điều kiện tự nhiên diễn ra thuận lợi hay bất lợi
sẽ ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ảnh hưởng
tới khả năng trả nợ ngân hàng.
- Môi trường kinh tế: Là tế bào trong nền kinh tế, sự tồn tại và phát triển của
ngân hàng cũng như doanh nghiệp chịu ảnh hưởng rất nhiều của môi trường này.
Sự biến động của nền kinh tế tốt hay xấu ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động kinh
doanh của ngân hàng, cũng như của doanh nghiệp theo chiều hướng tương tự.
- Môi trường chính trị - xã hội: Sự ổn định Chính trị - Xã hội là căn cứ
quan trọng để đầu tư. Nếu môi trường này ổn định thì các nhà đầu tư sẽ yên
tâm thực hiện mở rộng đầu tư do đó nhu cầu về vốn tăng lên và ngược lại.
- Môi trường pháp lý: Môi trường pháp không chặt chẽ nhiều khe hở và
bất cập sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp yếu kém làm ăn bất chính, lừa đảo
lẫn nhau, lừa đảo ngân hàng, khiến cho các nhà đầu tư e dè, không dám mạnh
dạn đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh.
- Sự quản lý vĩ mô của Nhà nước và các cơ quan chức năng: Sự ổn
định và hợp lý của các đường lối chính sách, quy định thể lệ của Nhà nước,
của cơ quan chức năng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của ngân
hàng cũng như doanh nghiệp, là tiền đề rất quan trọng để ngân hàng nâng cao
chất lượng tín dụng của mình.
Tóm lại, với tư cách là trung gian tài chính trong nền kinh tế, hoạt động
tín dụng có liên quan tới nhiều đối tượng, lĩnh vực khác nhau. Do đó, việc nâng
cao chất lượng tín phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Việc nghiên cứu nắm rõ từng
nhân tố giúp cho ngân hàng có biện pháp thích hợp để nâng cao chất lượng tín
dụng, phát huy tối đa vai trò đòn bẩy kinh tế của mình.
18
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG VỀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG
TẠI CHI NHÁNH NHNo&PTNT TỈNH NINH BÌNH
2.1. KHÁI QUÁT VỀ CHI NHÁNH NHNo&PTNT TỈNH NINH BÌNH
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh
Ninh Bình
Sau khi tái lập tỉnh, NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình cũng được tách ra từ
NHNo&PTNT Hà Nam Ninh vào ngày 01 tháng 4 năm 1992, thành lập và đi
vào hoạt động nhằm phục vụ yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông
nghiệp nông thôn trên địa bàn.
Từ đó, NHNo&PTNT đã trải qua 3 giai đoạn phát triển:
+ 01/04/1992 đến 31/12/1995: Thời kỳ đầu tái lập tỉnh
+ 01/01/1996 đến 31/12/2000: Thời kỳ củng cố để phát triển
+ 01/01/2001 đến nay: Cơ cấu lại ngân hàng - xây dựng NHNo&PTNT
hiện đại
Trải qua 15 năm xây dựng và phát triển, đến nay NHNo&PTNT tỉnh
Ninh Bình đóng trên địa bàn thành phố Ninh Bình có trụ sở tại Đường Trần
Hưng Đạo - Phường Tân Thành - Thành phố Ninh Bình; là ngân hàng cấp 1
có quyền tự chủ kinh doanh, có con dấu riêng, có bảng cân đối tài sản theo
quy định của NHNo&PTNT Việt Nam, chịu sự rằng buộc về nghĩa vụ và
quyền lợi với NHNN, chịu trách nhiệm cuối cùng về các nghĩa vụ do cam kết
của NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình trong phạm vi ủy quyền. Từ đó đến nay,
Chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình luôn không ngừng nỗ lực, phấn đấu
hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao và góp phần phát triển kinh tế địa
phương, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn.
19
2.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của chi nhánh NHNo&PTNT tỉnh
Ninh Bình
2.1.2.1. Tình hình huy động vốn
Bảng 2.1: Cơ cấu nguồn vốn huy động
( Đơn vị: Tỷ đồng)
Chỉ tiêu
I. Theo tính chất nguồn vốn
1. Tiền gửi các TCKT
2. Tiền gửi dân cư
3. Tiền gửi các TCTD
II. Theo nội ngoại tệ
1. Nội tệ
2. Ngoại tệ
III. Theo kỳ hạn
1. KKH & KH dưới 12 tháng
2. KH từ 12 tháng đến 24 tháng
3. KH trên 24 tháng
Năm 2006
Tỷ
Giá trị
trọng
(%)
1.167
100
476
40,79
688
58,95
3
0,26
1.167
100
1.081
92,63
86
7,37
1.167
100
532
45,59
210
18
425
36,41
Năm 2007
Tỷ
Giá trị
trọng
(%)
1.377
100
532
38,63
843
61,22
2
0,15
1.377
100
1.260
91,50
117
8,50
1.377
100
513
37,25
241
17,50
623
45,25
Năm 2008
Giá trị
Tỷ trọng
(%)
2.114
937
1.172
5
2.114
1.975
139
2.114
1.622
175
317
100
44,32
55,44
0,24
100
93,42
6,58
100
76,73
8,28
14,99
( Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh năm 2006-2008)
Hoạt động huy động vốn luôn là hoạt động quan trọng của bất cứ một
NHTM nào. Nó cung cấp nguồn cho hoạt động tín dụng và là một hoạt động
không thể thiếu để ngân hàng thực hiện chức năng trung gian tài chính của mình.
Một nguồn vốn có cơ cấu hợp lý, chi phí huy động thấp, khả năng huy động vốn
lớn sẽ tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh doanh của
ngân hàng.
Qua bảng số liệu trên ta thấy, tổng nguồn vốn trong các năm qua tại
ngân hàng đã tăng trưởng ổn định. Tổng nguồn vốn năm 2007 đạt 1.377 tỷ
đồng, tăng 210 tỷ đồng so với năm 2006, tốc độ tăng là 18%. Năm 2008 thị
trường vốn không ổn định do sự biến động của giá vàng, giá ngoại tệ, chỉ số
giá tiêu dùng tăng cao đã ảnh hưởng tới tâm lý của khách hàng nên công tác
huy động vốn gặp nhiều khó khăn. Song chi nhánh đã thực hiện nhiều biện
pháp trong chỉ đạo điều hành như: mở rộng mạng lưới, triển khai thực hiện
20
nhiều hình thức huy động vốn mới ( Tiền gửi tiết kiệm VND bảo đảm bằng
vàng ), triển khai các đợt huy động vốn ngắn hạn đạt kết quả tốt, đảm bảo
nguồn vốn ổn định và tăng trưởng. Tính đến ngày 31/12/2008, tổng nguồn
vốn huy động đạt 2.114 tỷ đồng, tăng 737 tỷ đồng so với cùng thời điểm năm
2007 tương đương 53,5%.
2.1.2.2. Tình hình sử dụng vốn
Bảng 2.2: Cơ cấu dư nợ
( Đơn vị: Tỷ đồng)
Chỉ tiêu
I. Theo TPKT
1. DN Quốc doanh
2. DN NQD
3. Hợp tác xã
4. Hộ gia đình, cá nhân
II. Theo thời hạn vay
1. Ngắn hạn
2. Trung dài hạn
III. Theo loại tiền
1. Nội tệ
2. Ngoại tệ
42
Năm 2006
Tỷ
Giá trị
trọng
(%)
2.417
100
86
3,56
864
35,75
2
0,08
1.465
60,61
2.417
100
1.495
61,85
922
38,15
2.417
100
2.375
98,26
1,74
122
Năm 2007
Tỷ
Giá trị
trọng
(%)
3.076
100
5
0,16
1.434
46,62
1
0,03
1.636
53,19
3.076
100
1.913
62,19
1.163
37,81
3.076
100
2.954
96,03
3,97
216
Năm 2008
Giá trị
Tỷ trọng
(%)
3.362
189
1.609
4
1.560
3.362
2.099
1.263
3.362
3.146
6,42
100
5,62
47,86
0,12
46,4
100
62,43
37,57
100
93,58
( Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh năm 2006-2008)
Qua bảng số liệu trên ta thấy trong ba năm 2006, 2007, 2008 tổng dư nợ
tại NHNo&PTNT tỉnh Ninh Bình có sự gia tăng đáng kể. Năm 2006 tổng dư
nợ là 2.417 tỷ đồng đến năm 2007 là 3.076 tỷ đồng, tốc độ tăng 27,3% ; năm
2008 tốc độ tăng là 9,3%. Trong đó, đáng chú ý là dư nợ cho vay đối với doanh
nghiệp NQD tăng qua các năm. Cụ thể năm 2007 tăng so với năm 2006 là 570
tỷ đồng và năm 2008 tăng 175 tỷ đồng so với năm 2007.
Dư nợ nội tệ và ngoại tệ tăng qua các năm, trong đó dư nợ nội tệ chiếm
tỷ trọng cao trong tổng dư nợ. Năm 2007, dư nợ nội tệ đạt 2.954 tỷ đồng,
chiếm 96,03% tổng dư nợ. Năm 2008, dư nợ nội tệ đạt 3.146 tỷ đồng ( chiếm
93,58%) tăng so với năm 2007 là 192 tỷ đồng.
- Xem thêm -
.DOC 
49 
83 
81 
